MEST#1 PREVIEW

Bijzondere cultuur in Noord-Brabant

Nr 1

Mei / juni 2013 € 7,95

Rap uit de riemenfabriek HET FENOMEEN FRESKU, VERKLAARD

Ontwerpster Roos Gomperts DE ONWEERSTAANBARE CHARME VAN ARCHAÏSCHE VORMEN

Bloedwraak PERSOONLIJKE OVERDENKINGEN BIJ DE P.C. HOOFT-PRIJS VAN AFTH

INHOUD Nr 1

7

ER LOOPT WEER EEN HOND OVER MIJN GRAF

9 16

HORROR-BARBAPAPA WAAROM CULTUURGELD VOORAL NAAR DE RANDSTAD ROLT

23

HET WORSTENBROODJE ZIT ONS IN HET BLOED

30

NIEUW MUSEUMKWARTIER DEN BOSCH

36

KITTY VAN EERD EN DE ENERGIE VAN EEN MELKMEISJE

58

LAMPENKAPGELUK

62

RONDJE KUNST

65

SCHULDIGE PLEKKEN

MEST nr 1

48 NEW ERA MACHINE

Een groteske ode aan de nutteloosheid en andere hoogtepunten van de STRP Biënnale in Eindhoven.

8

KLEINE MUSEA Eerste aflevering van onze Kroniek der Kleine Musea. Met het Nationaal Varkensmuseum.

3

3

38

P.C. HOOFT-PRIJS VOOR AFTH

12

WAT I S ?

FRESKU

Het Eindhovense rapfenomeen verklaard.

“Hij is de menselijke stem in de hiphopwereld.”

Een bijzondere, persoonlijke bespiegeling van schrijver/journalist Serge van Duijnhoven.

54

FRANK LAMMERS

44

LEKKERE LANDKUNST

Het is lente dus duiken we de natuur in, op zoek naar landkunst.

Over de verschrikkelijke mens en het sardonisch vernuft van God.

26

De geldschieters willen graag dat ik in een voorwoordje duidelijk maak wat hier voor je ligt. Maar ik hou niet van inleidingen en kan het kort houden. Want er is weinig ingewikkelds aan MEST. We maken een blad over cultuur in Noord-Brabant. Niet over Brabantse cultuur; chauvinisme daar houden we bij MEST niet van. Maar er gebeurt in dit stuk land veel interessants op cultureel gebied waar de meeste Brabanders en andere Nederlanders geen weet van hebben.

En dat is jammer en onterecht, vinden wij althans. Daarom vier keer per jaar MEST, waarin we aandacht besteden aan kunst & cultuur waarvan we denken dat ze die in zowel Oss, Oudenbosch als Alkmaar interessant vinden. Soms elitair, vaak helemaal niet, want cultuur huist overal vinden wij. Af en toe promoten we ‘onze helden’ schaamteloos, een andere keer analyseren we kritisch en hopelijk kun je er zo nu en dan ook om lachen. Mail me gerust als we iets stoms hebben gedaan of geschreven: redactie@mestmag.nl.

Zeuren op Facebook mag ook: facebook.com/MestMag.

Stan van Herpen Hoofdredacteur

ZIGEUNERSWING Hoe komt het toch dat er zoveel wereldvermaarde muzikanten komen van die paar Sinti-kampjes bij Nuenen?

MEST nr 1

5

MOOI-LEKKER-HANDIG

-BOEIEND-PIJNLIJK-GRAPPIG

tE kOoP KUNST

THEATER

GUMMBAH SCHILDERT OOK €1,500

Titel: Permafrost (2012) 50 x 70 cm €1500 (ex BTW) www.weteringgalerie.nl

MUZIEK

KRAUD-FUN-DING. €15

Katja Heitmann is een jonge, pas afgestudeerde theatermaker.

In deze crisistijd onderzoekt ze hoe je als kunstenaar ondernemend kunt zijn, maar ook wat geld met mensen doet. Met een korte, inventieve en humoristische voorstelling die ‘gratis’ toegankelijk is, maar alleen doorgaat als het publiek genoeg betaalt. Live crowdfunding dus. De gevel van de tent bestaat uit kleine spaarvarkentjes en iedereen kan een spaarvarkentje sponsoren voor €15.

Dan staat je naam de hele zomertournee op de tent.

De voorstelling was al te zien op festival Cement en staat deze zomer onder andere op Festival Mundial en Theaterfestival Boulevard. www.kraud-fun-ding.nl

WERELDUO AAN JE ONTBIJTTAFEL €450

Improvisatieduo met vermaarde gitaarvirtuozen Aart Strootman en Bram Stadhouders (op klassiek gitaar, denk qua genre aan ‘improvised minimal music’) is te huur. €450 (ex BTW en reiskosten) aartstrootman@hotmail.com 8

MEST nr 1

COL

UMN

HORROR-BARBAPAPA

o lang ik me kan heugen, staat in Den Bosch een spuuglelijk soldeerwerk van drie meter Z hoog voor het gebouw van Rijkswaterstaat. Het

DESIGN

heeft met veel fantasie iets weg van twee insecten die elkaar naar de strot vliegen, maar dan moet je er wel pootjes en voelsprieten bij denken. Het geheel is opgetrokken uit groengrijs metaal en ziet eruit alsof het al zeven keer is omgedonderd en in allerijl weer rechtgezet.

Elders in mijn stad is een nieuwere aanwinst te bewonderen. Pal voor de in vergetelheid geraakte St. Jacobskerk staat sinds enkele jaren een peervormig gevaarte volstrekt ondoorgrondelijk te wezen.

Het is wit, er groeien rode kabels uit, daaraan hangen dan weer kleinere witte peertjes, en er is iets met stromend water. Een soort horror-Barbapapa, die dagelijks stomverbaasd wordt gadegeslagen vanaf het terrasje ertegenover.

VINGERVLINDER Kunstenaar en designer Hanneke Wetzer illustreert, fotografeert, animeert en maakt objecten. Zoals deze, Pollex morpho Wetzerius (2012).

Afmetingen: 8 x 11 cm (wordt geleverd inclusief vlinderkast met passe-partout: 40 x 40 cm) Prijs: op aanvraag bij de kunstenaar. info@hannekewetzer.nl

DIY

CARTON €16,50

Ontwerper Floris Hovers houdt van speelgoedautootjes. Wij ook. De CARton is in de werkplaats van Floris gemaakt van hout en karton. Kinderen kunnen het autootje zelf beplakken en beschilderen.

De basis is een stationcar, door de achterkant eraf te halen, krijg je een sedan. www.florishovers.nl MEST nr 1

De gemeente Eindhoven op haar beurt heeft ooit, ik hoop onder hypnose of chantagedruk, een set gigantische bowlingkegels plus bal aan de rand van de stad laten plaatsen. Het ‘waarom’ hiervan dringt zich allesverzengend op. Waarom kegels? Waarom geen levensgroot triktrakspel? Waarom geen manshoge blokfluiten? Waarom niet een enorme bronzen uitvoering van de kop van Willy van der Kuijlen?

Met kunst in de openbare ruimte is het altijd gelazer.

Gemeentes trekken met regelmaat een flinke trog subsidie tevoorschijn om een verpieterd pleintje op te leuken en dat is lief van ze, maar het kan zelden rekenen op applaus. Vaak terecht, want vaak is het lelijk of gewoonweg raar – vinden ook zij die er kijk op hebben. Maar het feit dat er gemeenschapsgeld voor gebruikt is, maakt dat het kunstwerk bij de onthulling al met 3-0 achter staat. ‘Gemeenschapsgeld’ is tegenwoordig sowieso een levensgevaarlijk begrip. Op de een of andere manier is Nederland de afgelopen jaren bevangen geraakt door het idee dat belastingcenten niet bedoeld zijn om anderen ermee te plezieren. Laat staan kunstliefhebbers.

En alleen al om die reden mag er van mij nog veel meer kolossale rotzooi verrijzen. Hoe duurder hoe beter. Een vuist tegen het stompzinnige idee dat kunst niks kosten mag, is me vele malen meer waard dan een goed zicht op de St. Jacobskerk. Het mag van mij lelijk zijn, onbegrijpelijk, lomp, het mag de zon blokkeren en vernielzucht uitlokken; zolang het cynische opportunisten een doorn in het oog is, vind ik het z’n geld dubbel en dwars waard.

Tekst LUCAS DE WAARD

9

wAaRoM cUlTuUrGeLd vOoRaL nAaR dE

rAnDsTaD rOlT... …EN HET ZUIDEN WEDEROM WEINIG OPSTRIJKT.

16

MEST nr 1

Aantal euro subsidie per inwoner per provincie per jaar van het rijk voor cultuur (2013-2016)

Friesland

Groningen

€ 4,90

€ 17,30

Drenthe

Noord-Holland

€ 0,80

€ 51,40

Overijssel

€ 8,90

Flevoland

€ 1,80

Zuid-Holland

€ 27,60

Gelderland

€ 19,60 Utrecht

€ 11,10 Noord-Brabant

€ 2,80 Zeeland

€ 1,60

Limburg

€ 7,50 18

MEST nr 1

Tel even mee VLOEROPPERVLAKTE

13.650m

2

5.090 m2 tentoonstellingsruimte / 1.240 m2 publieksfaciliteiten / 5.680 m2 openbare buitenruimte

INVESTERING

52,35

miljoen euro

uitbreiding/renovatie Noordbrabants Museum: 29,5 miljoen euro nieuwbouw Stedelijk Museum ’s Hertogenbosch: 17,5 miljoen euro museale inrichting: 5,35 miljoen euro

VERWACHT BEZOEKERSAANTAL

205.000 Noordbrabants Museum 130.000 (+30%) / Stedelijk Museum 75.000 (+135%)

32

MEST nr 1

De architectuur: EEN CULTURELE INJECTIE, MAAR WIM QUIST IS ER NIET ZO BLIJ MEE Markant aan de nieuwbouw van het Stedelijk Museum zijn de groene glazen gevel, de monumentale trap naar de eerste verdieping en de inrichting door het Braziliaanse Campana Brothers.

Theo Mathijssen, voorzitter van het Bosch Architectuur Initiatief: “Met deze bundeling krijgt dit stuk binnenstad een sterke culturele injectie. De binnentuin was altijd al een prettige plaats, maar ook een wat onbekende plek in de stad. Daar komt nu verandering in. En de schakeling van de gebouwen rond de tuin is goed voor de museumbeleving. Al is het maar als oriëntatiepunt, want het is een groot complex.”

“De grote zaal is eigenlijk gedegradeerd tot entreeruimte naar de uitbreiding”

Het oude Gouvernementspaleis was volgens Mathijssen altijd al een mooi museum. “En de uitbreiding door Quist was heel goed, ik denk dat die zeker versterkt wordt.” Maar Wim Quist zelf is minder enthousiast. De gerenommeerde architect realiseerde in 1987 de uitbreiding van het Noordbrabants Museum. “Ik vind dat de grote zaal die ik ontworpen heb qua ruimte en museale kwaliteit nogal is aangetast, ik ben er niet erg blij mee. Hij is eigenlijk gedegradeerd tot entreeruimte naar de uitbreiding.”

WIM QUIST architect

Favoriete plek?

“Als je aan de kop van onze uit ’87 daterende tuingale- “Onze hal scoort wat mij rij staat, heb je een prachbetreft heel hoog, niet in tig overzicht over het hele het minst vanwege die fancomplex. De fraaie historitastische monumentale sche bouw, de nieuwe ver- wenteltrap en de ontwerpen bindingsgang, die mooie van de Campana Brothers glaswand en die prachtige voor de publieksruimten op tuin die alles verbindt.” de begane grond.”

CHARLES DE MOOIJ directeur Noordbrabants Museum

MEST nr 1

RENÉ PINGEN directeur Stedelijk Museum

33

ROUNDANDROUND

ANDROUND WE GO

Een experiment, deze rubriek, waarin we aandacht besteden aan kunst in de openbare ruimte, in het bijzonder bij rotondes. En waarbij we kijken of je zinnige meningen kunt ophalen via Facebook over zulke kunst. Om lezers vervolgens te verleiden zelf eens te gaan kijken. Op Facebook viel al meteen op dat mensen vaak denken dat we het kunstwerk in kwestie in het ootje nemen. Maar wij hebben op deze plek geen mening.

Fotografie Sophie Eekman

62

MEST nr 1

Ties van de Werff (wetenschapper, schrijver, curator) via Facebook: “Het is een lenig konijn met vooruitstekende mensenbenen op een blauwe bol. Dat betekent natuurlijk dat wij mensen als fokkende species met moeite balans weten te houden op onze aarde, die uiteindelijk verandert in een grote zee. En iedereen blijft er maar rondjes om heen draaien. Een alleraardigst idee, maar ik had liever het aspect van de seksuele drift wat beter uitgewerkt gezien.”

MEST nr 1

Kunstwerk in kwestie Haasje Over (2005) van Leontine Sies.

Locatie Reusel (rotonde o.a. Beekseweg – Randweg-oost)

63

MEDEWERKERS

NUMMER 1

David Stevens Student fotografie www.davidstevens.nl

Masaya Takeda Grafisch ontwerper www.nthlts.com

Lauren Noort Student grafisch ontwerpen

Stephanie v.d. Harst Student grafisch ontwerpen

Pauline Scheel Student grafisch ontwerpen

Dieter van den Bergh Freelance (cultuur) journalist voor o.a.

BN DeStem, Brabants Dagblad en Eindhovens Dagblad

Jelle Kok Student grafisch ontwerpen

Saskia Rasink Student illustratie

Eric Alink Journalist, columnist, stadschroniqueur van Den Bosch www.bosschekroniek.nl

Maxime Alink Student grafisch ontwerpen

BASISONTWERP EN ART DIRECTION GOOD Inc. www.goodinc.nl Luis Mendo + Masaya Takeda

AAN DIT NUMMER WERKTEN VERDER MEE Joyce van Belkom, Mirthe Blussé, Leo de Boer, Erik van der Burgt, Sophie Eekman, Anouk Essers, Dennis Gaens, An-Sofie Kesteleyn, Jeroen de Leijer, Shootmedia, Martyn F. Overweel, Mijke Pol, Saskia Rasink, Frank Ruiter, Bart Smout, Thomas Snoeijs, David Stevens, Milan Vermeulen, Lucas de Waard, Esther Wittenberg.

EINDREDACTIE Dieter van den Bergh

LITHOGRAFIE Plusworks

GIER-TEAM Eric Alink, Maria van der Heyden, S Loyd Trumpstein

DRUKWERK PreVision Eindhoven

REDACTIEADRES MEST, Postbus 72, 5000 AB Tilburg www.mestmag.nl HOOFDREDACTIE Stan van Herpen, redactie@mestmag.nl

IS EEN UITGAVE VAN bkkc, Cubiss, Erfgoed Brabant, Kunstbalie, het PON, Vrijetijdshuis Brabant, met medewerking van 2018Eindhoven, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Provincie Noord-Brabant.

ISSN 2214-451X

66

VORMGEVING Luis Mendo, Masaya Takeda, met medewerking van academie St. Joost: Yvo de Ruiter (begeleidend docent) en studenten Jelle Kok, Pauline Scheel, Maxime Alink, Lauren Noort en Stephanie van der Harst.

ABONNEMENTEN Een abonnement kost € 30,– voor vier nummers per jaar. Zie ook pag 35.

Aanmelden kan via www.mestmag.nl.

Ook voor vragen, adreswijzigingen of nazending van een editie kun je op de site terecht. Abonnementen worden aangegaan tot wederopzegging. Opzegging kan schriftelijk, per mail (info@mestmag.nl) of via de website tot uiterlijk één maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode.

ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIES BCM, Postbus 1392 5602 BJ Eindhoven. 040 844 76 44.

Contactpersoon voor advertenties: Angela Hoogduin.

COPYRIGHT Alle zorg is besteed aan het achterhalen van de rechthebbenden.

Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen contact opnemen met de redactie. © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder nadrukkelijke toestemming van de uitgever.

MEST nr 1

cOvErHeLd

Een glimp van de wereld achter de vormen De Eindhovense ontwerpster Roos Gomperts valt op met haar eenvoudige, humoristische en archaïsche objecten.

Dit jaar stond ze voor het eerst op de Salone del Mobile in Milaan.

ROOS GOMPERTS (1987) — studeerde vorig jaar af aan de Design Academy in Eindhoven.

Naast haar objecten – veelal opgebouwd uit keramiek, plastic, hout en stoffen – was in Milaan ook haar video-installatie Blush (geproduceerd met Thalia de Jong) te zien.

MATHIEU MEIJERS (1951) — beeldend kunstenaar en docent op de Design Academy in Eindhoven.

De drijfveer

De inspiratie

De kracht

MM “Alle research is in eerste instantie nutteloos en poëtisch, het nut wordt meestal pas later gevonden. De cultuurkant van design en haar poëtische kwaliteit heeft het laatste decennium haar hoogtijdagen gekend. De nadruk verschuift momenteel van het poëtisch narratieve naar design met nadruk op functionele en sociale aspecten. Roos trekt zich daar niks van aan. De ene ontwerper is analytisch, de ander heeft een sociale vraagstelling, bij Roos komt de drijfveer vooral intrinsiek vanuit zichzelf.

Het maken zelf, dat is haar hartstocht.

Dat zie je aan haar werk: dit is iemand die wil handelen.”

RG “Mathieu was geen makkelijk docent.

Hij gaf bijvoorbeeld vaak zoveel werk op dat je niet meer kon denken, alleen nog maar handelen. Van hem heb ik geleerd dat je mooie dingen kunt creëren, puur vanuit dat handelen. En hij kon bepaalde dingen zeggen – zonder de clou te verraden – waardoor ik beter tot de essentie kwam van hetgeen ik wilde maken. Een goede docent laat je anders kijken, zo structureel dat je het de rest van je leven meeneemt.”

RG “Ik ben meer bezig een beeld neer te zetten dan een functie. Het is niet zo dat ik vies ben van functioneel, maar ik zal altijd zoeken naar het beeldende aspect. Ik denk dat mijn werk speelsheid uitstraalt, plezier, ik hou ervan als je het handelingsproces terug ziet in het eindproduct.

En het heeft iets ongewoons in de vormentaal. Maar ik vind het moeilijk om te zeggen waarom mijn objecten succesvol zouden zijn. Niet omdat ik bang ben om het kapot te redeneren, maar omdat ik bang ben ergens op vastgepind te worden.”

RG “Ik denk niet vanuit een functie, of vanuit een ingewikkelde theorie; het verhaal volgt uit wat ik maak. Wanneer het handelen denken wordt, ben ik lekker bezig. Andersom niet. Ik maak vrij werk, maar dat is geen keuze. Bij functioneler werk ligt mijn passie niet, en dus ook niet mijn kracht.”

MM “Echt talent zie je niet meteen.

Vaardigheden wel. Eigenzinnigheid ook.

En of iemand de drang, de lust van het maken bezit. Bij Roos zag ik alledrie. Ze viel in het derde jaar al meteen op vanwege de eerlijke noodzakelijkheid die ze uitstraalt om iets te maken. Ze had het hart precies waar ik het ook wil hebben. Ik zie bijvoorbeeld zorgvuldigheid in de manier waarop ze dingen maakt. Daar zit een betekenis achter, maar die legt ze bewust niet op tafel.”

MM “Haar werk is sensueel, oogstrelend, tactiel, humoristisch, eenvoudig, het blijft dicht bij archaïsche vormen. Daardoor heeft het een grote aantrekkingskracht.

Haar oog hecht op een bijzondere manier aan objecten, dat is misschien wel mijn grootste genoegen. Als je naar haar werk kijkt, zie je dat er een wereld achter de vormen schuilgaat.”

Tekst Stan van Herpen Fotografie Milan Vermeulen

Werk van ontwerpster Roos Gomperts { Zie ook pagina 67 }