RECURSOS Y ABORDAJE DE LOS TRASTORNOS DE APRENDIZAJE Inmaculada Villén Díaz OC-EOEP Palma 2 Palma, 26 de noviembre de 2014
¿Qué son?
Funciones
Recursos
EOEP y centros escolares
TDAH TEL Dislexia Discalculia
¿QUÉ SON LOS EOEP?
SERVICIOS EDUCATIVOS RESPONSABLES DEL ASESORAMIENTO PSICOPEDAGOGICO Y EDUCATIVO CENTROS DE EDUCACIÓN INFANTIL Y PRIMARIA ALUMNOS DE 3 A 12 AÑOS
UNA DE LAS FUNCIONES PRINCIPALES
Identificación y seguimiento de alumnos con necesidades específicas de apoyo educativo (NESE) Necesidades Educativas Especiales
Altas Capacidades
Incorporación Tardía
Dificultades Específicas de Aprendizaje
Condiciones Personales / Historia Escolar
RECURSOS
PROFESIONALES ORIENTADOR EDUCATIVO
PROFESOR TÉCNICO EN SERVICIOS A LA COMUNIDAD
SERVICIOS COMPLEMENTARIOS • • • • •
EADISOC EAC UVAI FISIOTERAPEUTA MATERIAL ADAPTADO…
EOEP ILLES BALEARS PALMA 1 PALMA 2 Subsede SÓLLER Subsede CALVIÀ
MANACOR CAMPOS INCA Subsede MURO
MENORCA Subsede CIUDATELLA
EIVISSA-FORMENTERA Subsede FORMENTERA
RELACIÓN ENTRE EOEP Y CENTROS ESCOLARES
SECTOR EOEP
ZONA EOEP
ESCUELA
• ESCUELAS PUBLICAS • CONCERTADAS • PRIVADAS • CENTROS DE E.E.
• ORIENTADOR EDUCATIVO • PROFESOR TÉCNICO EN SERVICIOS A LA COMUNIDAD
• TUTOR/A • EQUIPO EDUCATIVO • EQUIPO DIRECTIVO • EQUIPO DE APOYO
Proceso en la evaluación psicopedagógica Se comienza la valoración a partir de una demanda de evaluación psicopedagógica realizada por el tutor/a habiendo informado previamente a la familia del niño. Observaciones, entrevistas, reuniones… para empezar a recoger información.
No sólo se realiza valoración de las capacidades del niño, también del contexto socio-familiar y escolar.
Analizamos el Nivel y el Estilo de Aprendizaje
TDAH
Dificultades EspecĂficas de Aprendizaje Trastorno Grave del Lenguaje
Trastorno de Aprendizaje
TDAH • Trastorno de origen neurobiológico y sus síntomas pueden provocar: • Hiperactividad • Impulsividad • Inatención
• Subtipos TDAH: • Hiperactivo-Impulsivo • Inatento • Combinado
• Prevalencia: entre 3 y 7% • Por cada niña hay 4 niños diagnosticados. • Es permanente, aunque cambia a lo largo de la vida. • Hay una incidencia familiar.
TDAH • Valoración psicopedagógica: • Valoración cognitiva (WISC-IV…) • Cuestionarios para padres y profesores (ADHD-SDQ) • Informe escolar sobre el rendimiento y comportamiento. • “Circuït TDAH” • El diagnóstico es clínico: neuropediatras, psiquiatras, neurólogos… Se utilizan criterios del DSM y CIE. • Informe NESE y seguimiento.
Afecta al lenguaje oral. El niño tiene problemas en el lenguaje productivo, también puede tener problemas de comprensión. Gran heterogeneidad: omiten determinantes, proposiciones…, lenguaje pobre, habla ininteligible, problemas de comprensión. Prevalencia: 7%, aunque depende del criterio establecido. Por cada niña hay 2’4 niños que tienen TEL. Hay una incidencia familiar.
La diferencia entre TEL y Retraso del Lenguaje está en la evolución y la gravedad:
• TEL: a los 4’5-5 años hay un estancamiento. • Retraso del Lenguaje: a los 6 años llegan a adquirir el lenguaje
TRASTORNO ESPECÍFICO DEL LENGUAJE
Transcurso del desarrollo en la adquisici贸n del lenguaje (extra铆do y adaptado de Leonard, 1998).
TRASTORNO ESPECÍFICO DEL LENGUAJE En la evaluación psicopedagógica se ha de descartar: -
Problemas neurológicos (traumatismos, lesiones…)
-
Déficit sensoriomotor
-
Déficit cognitivo. CI dentro de parámetros normalidad en área no verbal. WPPSI…
-
Problemas emocionales (p.e. mutismo)
-
Problemas de tipo social (familiares, económicos, culturales…)
Dificultades en la Memoria de Trabajo y en las Funciones Ejecutivas. Pruebas de lenguaje
TRASTORNOS DE APRENDIZAJE
DISLEXIA
DISCALCULIA
AFECTA AL APRENDIZAJE DE LA LECTURA
Instrucción normal Afecta por igual a niños y a niñas, pero hay más niños detectados Prevalencia: 4-8% / 3-6% Comorbilidad Permanente Incidencia familiar
AFECTA AL APRENDIZAJE DE LAS MATEMÁTICAS
Trastornos de origen neurobiológico
DIAGNÓSTICO CLÍNICO
VALORACIÓN DISLEXIA Y DISCALCULIA
• DSM, CIE OBSERVACIONES, ENTREVISTAS… • VALORACIÓ LECTURA, HABILIDADES NUMERICAS Y DE CALCULO DESCARTAR: • • • •
DÉFICIT COGNITIVO DÉFICIT SENSORIOMOTOR PROBLEMAS SOCIO-EMOCIONALES LESIONES NEUROLOGICAS
VALORAR HABILIDADES VISOPERCEPTIVAS • BENDER, FROSTIG… DIFICULTADES EN MEMORIA DE TRABAJO Y FUNCIONES EJECUTIVAS
VALORACIÓN TRASTORNOS DE APRENDIZAJE
INTERVENCIÓN EN LOS TRASTORNOS DE APRENDIZAJE TDAH
TEL
DISLEXIA
DISCALCULIA
FARMACOLOGICO
Rubifen, Concerta…
PSICOLOGICO
Información TDAH
Información del Información TEL Dislexia
Información Discalculia
PSICOPEDAGOGICO
Cuidar ubicación en clase, control agenda, hábitos de estudio, autoinstrucciones, modificación de conducta…
Buenos modelos, articular correctamente y lentamente, apoyo visual en explicaciones, juego, material lúdico, láminas, video…
Intervención precoz, darle más tiempo, necesitan mucha práctica, actividades de la vida real, introducir el juego, refuerzo positivo, implicación de la familia…
• •
ACS Adaptaciones de acceso:
Guía Still Guía ADANA…
Intervención precoz, asegurarnos que entiende tareas y pruebas, eval. oral, evaluación de los contenidos y no de la ortografía, lectura conjunta… Guía DISFAM
CASO PRÁCTICO: Niña de 8 años (3º EP) • MOTIVO DE LA DEMANDA: Problemas para centrar la atención. Dificultades para adquirir los aprendizajes escolares. • OBSERVACIONES Y ENTREVISTAS: Indicadores de D.A. desde Educación Infantil-4 años. Un año de desfase curricular en áreas instrumentales. Incidencia familiar… •
WISC-IV: • CV = 99 • RP = 105 • MT = 72 • VP = 97 • CI Total = 91 (no interpretable) • ICG= 101
• BENDER: Un año por debajo de su edad cronológica. • ESCALA DE VALORACIÓN DE TDAH ADHD: • Escuela: 99% Inatención • Padre: 92% Inatención • Madre: 93% Inatención • SDQ: • Escuela: Riesgo alto de tener un trastorno. • Família: Riesgo bajo de tener un trastorno. • INFORME ESCOLAR. • DOCUMENTO CAPDI (PROTECCIÓN DE DATOS). • CIRCUÏT TDAH: Diagnóstico de TDAH subtipo DA. En tratamiento farmacológico con Metilfenidato. • ADAPTACIONES DE ACCESO
CONCLUSIÓN
•METODOLOGIA INCLUSIVA. •NECESIDAD DE UNA RELACIÓN ENTRE SERVICIOS CLÍNICOS Y SERVICIOS EDUCATIVOS PARA LA VALORACIÓN DE LOS TRASTORNOS DE APRENDIZAJE.
“La soledad y la vergüenza del alumno que no comprende, perdido en un mundo donde todos los demás comprenden. Sólo nosotros podemos sacarlo de esa cárcel, estemos o no formados para ello" “Mal de escuela” Daniel Pennac (2008)
BIBLIOGRAFIA • Andreu, Ll., Aparici, M. i Noguera, E., Desenvolupament i avaluació del llenguatge oral. Barcelona. Editorial UOC. 2012 • Andreu Ll., Trastorns d’aprenentatge de la lectura. Editorial UOC. 2013 • Andreu Ll. Trastorns d’aprenentatge de l’escriptura i de les matemàtiques. Editorial UOC. 2013 • Andreu Ll, L’adquisició de la lectura i les seves dificultats. Editorial UOC. 2013 • Leonard, L.(1998). Children with Specific Language Impairment. Massachusetts: MIT Press.