Magazine amstel III by Vanessa Rutgers

AMSTEL III Transformatie magazine

nummer 1 / juni 2017

Nieuwe koers voor Amstel III Een kantorenwijk transformeert

Hier kan alles nog! De verborgen kwaliteiten van Amstel III

Gemeentelijke ontwikkelstrategie Nieuwe buurten maak je met elkaar

Pioniers in beeld Inspiratie voor verandering

COLOFON Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam Hoofdredacteur: Tamara Smit Concept: Woordkracht 10 + WisselWerking Eindredactie en traffic: Endre Timár

AMSTEL III is een uitgave van de Gemeente Amsterdam over de transformatie en toekomst van het Amstel III gebied. Het magazine heeft tot doel om stakeholders en geïnteresseerden op toegankelijke wijze te informeren over de transformatie, beleidsvraagstukken, plannen, initiatieven en projecten, inspirerende voorbeelden en pioniers. Het magazine is geen bestuurlijk vastgesteld document en aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Stadsdeel Zuidoost Voor vragen over vergunningen kunt u terecht bij het Stadsloket Zuidoost, Postbus 12491, 1100 AL Amsterdam. Problemen in de openbare ruimte kunt u melden via: www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/meldingopenbare/

Redactieteam: Tamara Smit, Laura Dehé, Madelon Post, Endre Timár Grafisch ontwerp en vormgeving: WisselWerking | Vanessa Rutgers Fotografie: Gemeente Amsterdam, Marilène Dubois, Edwin van Eis, Marjolijn Pokorny, Rijkswaterstaat, IKEA, Your Captain Luchtfotografie Met medewerking van:

Projectteam Amstel III Heeft u vragen of opmerkingen over dit magazine, of heeft u een initiatief dat past in de transformatie van Amstel III? Neem dan contact op met het projectteam van de Gemeente Amsterdam via: www.amsterdam.nl/projecten/amstel3/ Digitale uitgave magazine Downloadbaar van: www.amsterdam.nl/projecten/amstel3 Oplage drukwerk 600

Machteld Beekhuis, Saskia Beer, Roy Berents,Thijs Box, Laura Dehé, Laura Hakvoort, Jill Hanssen, Madelon Post, Arjan Snellenberg, William Stokman, Ebe Treffers, Marco Verwoert, Isabella Vogelzang, Dennis van Westerop, Josefine Zeinstra

Datum van publicatie 22 juni 2017 Dit magazine is CO2-neutraal gedrukt op FSC-papier

INHOUD 7

Editorial

Amstel III wordt Amstelstad

Cijfers & ZO

Amstel - ArenA

Oud imago naar de schroothoop

De beweeglogica van Amstel III

Werkt Amstel III nog in 2030?

Interview: Ontwikkelstrategie

Wonam ontwikkelt middeldure huur

IKEA krijgt buren

Prioriteiten stadsdeel Zuidoost

Uitwaaien in Amstelland

Donderdag 27 mei 2027

Amstel III gezien vanu 4

uit het zuiden

keken me in 2015 meewarig aan. ‘Wat is daar te doen dan?’ Toegegeven, Amstel III stond toen niet bekend als een tot de verbeelding sprekend gebied waar je als projectmanager eens lekker kon uitpakken. Niets te beleven, geen hond op straat. Een zee van bestaande en deels achterhaalde kantoren, doorsneden door brede dreven en groenstroken, daar viel toch geen eer aan te behalen? Maar ik werd al snel enthousiast, dit soort gebieden zijn in mijn ogen juist interessant. Wie beter kijkt ziet in Amstel III een onderschat stuk Amsterdam met veel potentie. Hier kunnen nog unieke dingen gebeuren. We worden dan ook al een jaar lang bestormd door eigenaren, ontwikkelaars, beleggers, ondernemers en burgers die voorheen levenloze kantoren, samen met de gemeente, willen transformeren tot levendige stadsbuurten. Die plannen zitten vol experimenten en nieuwe ontwerpconcepten, die deze wijk straks een eigen karakter geven dat je nergens anders aantreft.

Amstel III beleeft nu een spannende tijd. Samen met marktpartijen maken we plannen voor zo’n 5.000 woningen, winkels, voorzieningen, moderne kantoorconcepten, duurzame energie, groene routes, andere parkeeroplossingen, nieuwe straten, pleintjes en lanen. Nog dit jaar moet dat zijn beslag krijgen in een ontwikkelperspectief, in bestuurlijke besluiten, contracten en investeringsbeslissingen. Daarna zal de transformatie van Amstel III in alle hevigheid losbarsten. Dat spannende vooruitzicht mag denk ik worden opgeluisterd met een magazine waarin we een brede groep lezers alvast meenemen met onze plannen en ambities.

Tamara Smit Projectmanager Amstel III

DITORIAL

‘Ga je Amstel III doen, weet je het zeker?’ Sommige collega’s

AR E

Station Bijmer ArenA

SPOORPARK

MOLENWETERING

Station Bullewijk

ARENAPOORT WEST

BURGEMEESTER STRAMANWEG

AMSTELKWARTIER

KARSPELDREEF

AMSTELLAND

H O LT E R B E R G W E G

BULLEWIJKPAD

LEMELERBERGWEG

BEDRIJVENZONE

HONDSRUGWEG

HOGEHILWEG

H O LT E R B E R G W E G

A9 Station Holendrecht

PAASHEUVELWEG

BEDRIJVENZONE

MUNTBERGWEG

Amstel III plangebied

ABCOUDE

MEIBERGDREEF

wethouder Eric van der Burg:

â&#x20AC;&#x2DC;In Amstel III wordt straks gewerkt en gewoond. Daarom moeten we investeren in het gebied. Amsterdammers willen dat het niet alleen prettig wonen is, maar zich ook thuis voelen in een buurt waar ze kunnen sporten en bewegen, afspreken met vrienden, ontspannen in het groen en om de hoek boodschappen doen.â&#x20AC;&#x2122;

Amstel III wordt Op het oog ligt deze kantorenwijk er nog stilletjes bij, maar onder het oppervlak broeit en gist het van de verandering. Amstel III gaat nog dit jaar naar de gemeenteraad met een spraakmakend ontwikkelperspectief voor de komende tien jaar. Wat is Amstel III ook alweer, wat was het probleem eigenlijk, en hoe gaat het gebied de toekomst tegemoet?

10 Amstel III is een langgerekte strook van 600 bij 1.500 meter, ingekaderd tussen de A2 en het spoor naar Utrecht, de ArenA boulevard en het AMC. Het werd in de jaren ’80 als monofunctioneel backofficegebied ontworpen en er werken ongeveer 35.000 mensen in 120 panden. De no-nonsense kantoren waren bedoeld voor administratieve taken, dus er was geen noodzaak om ze veel uitstraling of verblijfskwaliteit mee te geven. Elke ochtend reden drommen werknemers ernaartoe, parkeerden hun auto aan de voet van het kantoor en vertrokken om vijf uur weer naar huis.

2. De omgeving wordt als onaantrekkelijk ervaren: een monofunctioneel kantorenpark zonder verblijfskwaliteit, volledig gericht op autoverkeer, geen voorzieningen, saaie groenstroken. Transformatie noodzaak Hoewel de leegstand nog geen alarmerende vormen had aangenomen, noopten de fundamentele problemen toch tot ingrijpen. In 2012 kwam de gemeente met een Strategiebesluit Amstel III - van monofunctioneel werkgebied naar multifunctionele stadswijk met als motto: ‘De opgave in de kantorenstrook is om de toenemende leegstand te keren, het gebied zijn waarde voor de werkgelegenheid te laten behouden en tegelijkertijd nieuwe functies aan het gebied toe te voegen. Amstel III van monofunctioneel zorgenkind naar een inspirerend multifunctioneel gebied met wonen.’

Twee kanten van Amstel III. Met links het Holendrecht Centre (33.000 m2) dat sinds 2007 leegstaat en volgend jaar wordt gesloopt. Rechts de voormalige RBS bank, die na een succesvolle verbouwing tal van health tech bedrijven huisvest

Achterhaald concept Eerlijk is eerlijk, het heeft decennialang goed gewerkt, maar tien jaar geleden begon de leegstand en die liep op tot 30 procent. De helft daarvan viel toe te schrijven aan de economische crisis, maar bij circa 100.000 m2 kantoorvloer is die leegstand structureel. Dat komt door twee fundamentele problemen: 1. Veel kantoren zijn bouwkundig achterhaald: te groot, ouderwetse plattegronden, lage verdiepingen, onaantrekkelijke gevels en verouderde installatietechniek met een slechte energieprestatie;

Geen klassieke sloop/nieuwbouw operatie dus. Daarvoor ontbrak het geld en met ruim tachtig verschillende grondeigenaren was die weg onbegaanbaar. Het strategiebesluit betekende wel een wezenlijke koerswijziging waarin het kantorengebied geleidelijk moet transformeren naar een aantrekkelijke woon/werkwijk. Kansen Amstel III heeft goede kaarten voor een succesvolle transformatie. Om te beginnen staat het gebied met zijn 30 duizend arbeidsplaatsen nog steeds te boek als economische motor. Veel bekende (inter)nationale bedrijven hebben er kantoren,

Amstelstad B O E I E N D S T E G E B I E D S T R A N S F O R M AT I E V A N N E D E R L A N D

één hoofdsleutel is tot het succes of falen van de transformatie: parkeren. De alom aanwezige parkeerterreinen met slagboom waren ooit misschien een asset maar zijn op dit moment de grootste barrière voor transformatie. De parkeerterreinen doen immers een fenomenaal beslag op de ruimte, die veel aantrekkelijker ingevuld kan worden met tuinen, wandelroutes, wonen of iets anders. De transformatie aanpak van Amstel III staat of valt dan ook met de bouw van parkeergarages, bijvoorbeeld onder de gebouwen, in enkele parkeerlagen boven de plint van een gebouw, of in (tijdelijke) bovengrondse garages in de buurt.

en het AMC ziekenhuis en AHTI zijn een magneet voor ‘health tech’ bedrijven en startups. Regionale infrastructuurverbindingen zijn bovengemiddeld goed, dus economisch gezien blijft het gebied een aantrekkelijke speler. De succeskans als woongebied valt uiteen in twee factoren. Een belangrijke push factor is de enorme druk op de Amsterdamse woningmarkt. In de binnenstad en binnen de ring A10 is een beetje riant wonen voor de meeste mensen onbetaalbaar geworden. Daardoor krijgen ontwikkelaars en woningzoekenden vanzelf meer belangstelling voor de perifere gebieden. Het gevaar bestaat dan dat mensen die locaties als een ‘moetje’ zien, wat geen gezonde basis is voor het transformeren van een wijk. Gelukkig heeft Amstel III ook sterke pull factoren. In de woorden van een Amsterdamse makelaar: ‘In de binnenstad of in bestaande woonwijken is niets meer mogelijk, maar hier nog wel en dat is uniek. Amstel III heeft een mooie opzet van brede straten en veel groen. De wijk is goed bereikbaar, de binnenstad is in principe befietsbaar en met het ArenA-gebied heb je uitgaansmogelijkheden in de buurt. En waar in Amsterdam zit je in vijf minuten in het Amstelland of de Gooi- en Vechtstreek?’ Sleutel tot succes Na zes jaar studie en gesprekken komen gemeente en stakeholders in Amstel III vrijwel unaniem tot de conclusie dat er

Ruimte voor verstedelijking Door parkeerterreinen op te heffen ontstaat op de kavels opeens veel vrije ruimte die creatief kan worden ingevuld met groen of verstedelijking. Die verstedelijking is gewenst om een gevarieerd en volwaardig aanbod te krijgen van woningen, winkels en voorzieningen. Globale berekeningen laten zien dat er ruimte is voor minimaal 5.000 woningen in de vorm van middelhoogbouw en torens. Slechte kantoren worden gesloopt, maar verder blijft het aanbod kantoorvloer ongeveer op hetzelfde niveau, om te voorkomen dat de economische baby met het badwater wordt weggegooid. Uiteindelijk moet dat een wijk opleveren waarin wonen, werken, winkels en voorzieningen mooi met elkaar in evenwicht zijn. Stedenbouwkundige principes De transformatie gaat in eerste instantie om een andere invulling van de kavels en buurten, maar er zijn ook grotere stedenbouwkundig ingrepen en regels nodig om dat te ondersteunen, zoals: • De metrostations Bullewijk en Holendrecht liggen er nu eenzaam bij, maar in de toekomst worden dat hoogstedelijke hotspots met een intensieve menging van functies; • Door de verstedelijking zullen er langs de hoofdstraten vooral wanden van 25-30 meter hoog ontstaan, met daarachter regelmatig torens van 40 tot 60 meter, en op enkele strategische plekken torens tot 80 meter. Daartussen is plaats voor informeel ‘strooigoed’ van collectief opdrachtgeverschap, herenhuizen of iets geks; • De gemeente zorgt voor een duidelijker hiërarchie van hoofdwegen, straten en oriëntatiepunten;

Amstel III in de jaren ‘80

• De Karspeldreef wordt een echte winkelstraat met wijkvoorzieningen. De Holterbergweg blijft een transportas maar kan op lange termijn ook een laan worden met voorzieningen en winkels; • Het wandelen fietsnetwerk wordt verbeterd met nieuwe routes, bruggen over de A9 en A2, en door doodlopende paden door te trekken. De Hondsrugweg wordt een doorgaande noord/zuid fietsroute in een parkachtige omgeving en langs de Molenwetering komt een nieuwe route naar Amstelland. Geen masterplan Amstel III hanteert geen masterplan met opwindende kaartbeelden en ontwerpen. Dat zou ook niet kunnen, want alle grond is uitgegeven en de transformatie wordt nadrukkelijk samen met eigenaren, ontwikkelaars en huurders vormgegeven, buurt voor buurt. Toch zijn er gedeelde beelden van hoe buurten kunnen veranderen. Neem bijvoorbeeld het Bullewijkpad, nu nog een kale fietsroute tussen kantoren. Over tien jaar is dat waarschijnlijk een compleet andere beleving. Door het toevoegen van woningen en voorzieningen in de aangrenzende buurten wordt het een stuk levendiger. De dode onderkanten van kantoren worden open plinten met een functie. Parkeerterreinen tussen de gebouwen maken plaats voor een park, wandelen skateroutes of tuinen. Het is drukker op straat, ook na vijven. Aan de Karspeldreef om de hoek zitten supermarkten, een huisartsenpost, winkels, horeca en een sportschool.

Amstel III nu

ambitie horen ook investeringen die ervoor moeten zorgen dat de zojuist beschreven transformatie ook daadwerkelijk kan gebeuren. Want marktpartijen staan voor de opgave om tientallen miljoenen in Amstel III te investeren. Als zij zich gesteund weten door een overheid die samen met hen optrekt, dan wordt de grootste gebiedstransformatie ooit een inspirerend en duurzaam succes. •

Amstel III: inwoneraantallen en vierkante meters 2016 Tot 2020

2020-2025

Na 2025

Inwoners (range) 332

4.000-8.000 6.000-12.000 7.000-16.000

Woningen

4.000

6.000

7.000-8.000

Middenhuur

2.200

4.600

n.t.b.

Sociale huur

1.400

n.t.b.

Appartement

4.000

5.500

7.000-8.000

500

1000

Eengezinswoning

348

Bedrijfsterrein

1.583.668 m2

Blijft gelijk aan huidige m2

Kantoorvloer

691.990 m2

Blijft gelijk aan huidige m2

Appèl op maatschappelijke verantwoordelijkheid

12 Ontwikkelperspectief Zover is het nog niet. Komend najaar moet eerst een belangrijke mijlpaal worden bereikt. Dan wordt het oude Strategiebesluit van 2012 opgevolgd door een ambitieus Ontwikkelperspectief voor de komende tien jaar. Bij die

De gemeente vraagt alle marktpartijen in Amstel III om verder te kijken dan de grenzen van hun kavel, en samen met de gemeente nieuwe buurten te creëren. Dat geldt met name voor de pioniers die nu plannen uitwerken, want zij zetten de trend!

Toekomst? (biologische bijentuin op een dak in Chicago)

Transformatie principes • Opgave: het realiseren van hoogwaardige woningen, voorzieningen en kantoren, door transformatie en nieuwbouw, en deze met elkaar verbinden tot een samenhangend en gevarieerd stedelijk gebied van buurten met een menselijke maat; • Menging: buurten met een goede functiemix zijn het doel. Die verhouding wordt bereikt door transformatie van kantoren of door veel woningen en voorzieningen bij te bouwen. De hoeveelheid kantoorvloer neemt niet af; • Verdichten: om een goede mate van verstedelijking te bereiken is verdichting noodzakelijk. Dat gebeurt vooral in de buurt van OV stations; • Pioniers belonen: pioniers krijgen veel vrijheid in het door hen gewenste programma aan wonen en voorzieningen. Aan latere instappers worden mogelijk striktere programma eisen gesteld; • Duurzaam en toekomstgericht: hergebruik van bestaande gebouwen heeft de voorkeur boven sloop. Bij sloop/nieuwbouw moet zowel in de lengte als in de breedte worden verdicht. De (ver)bouwplannen zijn toekomstbestendig, met aanpasbare begane grondverdiepingen en voldoende hoge bouwlagen: bij sloop worden slimme gebouwde parkeervoorzieningen gemaakt; • Herkenbaar: aan de buitenkant van gebouwen moet duidelijk zichtbaar zijn of het om een woning gaat, een kantoor of iets anders: vorm volgt functie. Plinten worden levend door ze open te maken, in te vullen met een functie en door ingangen aan de straatzijde te maken; • Woningen: deze zijn gevarieerd qua type, segment, korrel, buitenruimte en ‘huisbaas’; • Openbare ruimte: de voetganger heeft prioriteit en zo wordt de openbare ruimte ook ontworpen. Alle verkeerssoorten, met name voetgangers en fietsers, moeten zich op logische manieren door de buurten kunnen bewegen. Bron: Manifest ‘Amstel III biedt ruimte’ (2016)

&ZO

Cijfers Genoeg van de dure, volle binnenstad?

Amstel III geeft weer ademruimte met leuke appartementen en studio’s voor starters en jonge gezinnen, studenten en expats. In een groene sportieve omgeving.

Amstel III beslaat 250 hectare of 500 voetbalvelden. Daar wonen nu 332 mensen. Over tien jaar ongeveer 10 duizend mensen.

Was een slaapverwekkend kantorengebied: 30% van de kantoorvloer stond jarenlang leeg. Maar veel achterhaalde kantoren worden gesloopt. Dan zijn er nog steeds ruim 3.000 bedrijven met 50 duizend werknemers. Op hun tekentafels werken nu tientallen ontwikkelaars aan sloop/nieuwbouw en het transformeren van kantoren.

Reken op ongeveer 5.000 woningen, grotendeels betaalbare middenhuur, en vele tientallen winkels en voorzieningen Amstel III en omgeving is ook: winkelcentrum Amsterdamse Poort, IKEA, Adidas/Reebok, de Grootste Gamma, Health Tech bedrijven, Endemol, AFAS Live, Johan Cruijff stadion, Megastores, Ziggo Dome en het grootste ziekenhuis van Amsterdam (1.000 bedden).

Uitgaansgebied ArenAPoort groeit door tot het op één na belangrijkste van Amsterdam.

Vanuit Amstel III ben je in no time op Schiphol en in het Groene Hart. Per OV naar Utrecht is 17 minuten, naar de binnenstad 12 minuten. Ook plannen voor

fijne fietsroutes naar de stad, richting Abcoude en de weidse natuur van Amstelland.

Brouwerij Kleiburg

Greennest Park ligt aan de Hullenbergweg 6, als kleine oase tussen de megagebouwen van Cisco en IKEA. Het terrein heeft een tijdelijke innovatieve invulling gekregen met een mobiel voedselbos (vruchten plukken mag), eenentwintig lichtgevende bomen en een water/natuur kunstwerk van Teresa van Dongen. Dorstige kelen kunnen terecht in de groene loods van De Proefzaak met bierbrouwerij Kleiburg.

Carteblanche

Carteblanche zit sinds 2013 aan de Paasheuvelweg 34H. In het gebouw zitten vaste bedrijven, maar ook flexibele werkplekken en event ruimten die je kunt afhuren. Op de begane grond serveert Coffeemania lunches en koffie. Carteblanche is een mooi voorbeeld hoe een voorheen dooie gesloten gevel in een paar jaar tijd tot leven kan komen.

Timmerhuis

VOORBEELD T R A N S F O R M AT I E :

Rotterdam

In de begindagen van de oorlog sneuvelde het oude

lijke appartementen, in alle maten en prijsklassen. Het nieuwe

stadstimmerhuis tijdens het bombardement op de

Timmerhuis geldt als een geslaagd voorbeeld voor transfor-

binnenstad van Rotterdam. In de jaren ’50 verrees een

matie. Een leeg kantoor is omgetoverd in een levendige plek

nieuw Stadstimmerhuis, waar ambtenaren de weder-

waar wonen, werken, ontmoeten en ontspannen in één

opbouw van de stad hebben georganiseerd.

gebouw samenkomen. Mede om die reden verleende BREEAM de duurzaamheidsklasse Excellent aan het project.

Het gebouw raakte echter steeds meer gedateerd en in 2009 trok de gemeente eruit. Sloop lag op de loer, maar voor veel Rotterdammers had het gebouw toch iconische waarde. Uiteindelijk kwam OMA Architecten met een gedurfd ontwerp: een ‘wolk van glas en staal’, waarin oud en nieuw werden gecombineerd. Het nieuwe Timmerhuis werd in 2015 opgeleverd. In de plint zitten horeca en winkels, de middenlagen herbergen kantoren met 1.300 flexplekken, en daarboven schitteren 84 aantrekke-

Amstel III gezien vanu 18

uit het oosten

Amstel - ArenA A A N H E L I N G Z O N E A M S T E L S TAT I O N - A M S T E L I I I Door: Roy Berents

Wie bij IKEA in Amsterdam Zuidoost op de fiets springt en naar de Amsterdamse binnenstad rijdt passeert identiteitsloze kantoorparken, bedrijfsterreinen, stukken niemandsland en kale infrastructuur. De gemeenten Amsterdam en Ouder-Amstel verkennen op dit moment de mogelijkheden om deze zone door te ontwikkelen tot een completer en duurzamer stuk van de stad.

20 Amsterdam is booming en dat wordt nog eens versterkt door het gunstig economisch tij. Prognoses voorspellen een groei van de stad naar een miljoen inwoners binnen 15 jaar. Daaruit volgt de omvangrijke opgave om tienduizenden woningen te bouwen, met een bijpassend programma aan bedrijven, sport, voorzieningen, groen en (OV)infrastructuur. In mei 2016 stelde het college van B&W de ruimtelijke strategie ‘Koers 2025, Ruimte voor de Stad’ vast, dat een antwoord probeert te geven op die opgave. Eén van de agendapunten in de Koers 2025 is het maken van een gebiedsuitwerking voor het Amstel-ArenA-gebied, grofweg de zone tussen de omgeving

van station Amstel en het ArenA gebied, in het oosten begrensd door het spoor en in het westen door de A2. De Gebiedsuitwerking Amstel-ArenA (Koers 2025) is een ambtelijke verkenning zonder formele status, maar de voorlopige resultaten geven wel een beeld van de mogelijke ontwikkelingsrichting van het Amstel-ArenA-gebied, aan de noordzijde grenzend aan Amstel III. In deze zone Amstel-ArenA borrelt en gist het al een paar jaar van de ontwikkelen transformatie initiatieven. Kijkend naar die ontwikkelingen en de fysiek beschikbare ruimte schatten we dat het gebied tussen Amstelstation en AMC (dus inclusief Amstel III) ruimte biedt aan circa 25.000 tot 50.000 nieuwe woningen. Dat staat gelijk aan 50.000 tot 100.000 nieuwe bewoners en daar hoort vanzelfsprekend een passend aanbod bij van niet-woonfuncties, zoals nieuwe basis- en middelbare scholen, gezondheids- en ontmoetingscentra, extra sportvelden en sportvoorzieningen (zowel outdoor als indoor, formeel, als informeel). Daarnaast komen er in het gebied ook nieuwe bedrijven, kantoren en horeca.

Zuidflank van Amsterdam, met rechts de ontwikkelingsgebieden in het Amstel-ArenA-AMC-gebied

Concept Perspectief Amstel-ArenA 2025

Ambitie Het gebied Amstel-ArenA ligt in de economisch sterke en goed bereikbare Zuidflank van stad en metropoolregio, deels in de gemeente Amsterdam en deels in de gemeente OuderAmstel. De uitrol van het centrumgebied tot aan de Ring A10 is volop in gang. Het gebied ligt (met de A2 als duidelijke scheiding) direct aan het cultuurhistorisch waardevolle Amstelland. Er liggen geweldige kansen voor de ontwikkeling van een ‘Groot Amstelkwartier’ tot aan de Ring A10 en het helen van de ijle stedelijke zone tussen het Amstel Business Park en het centrumgebied ArenAPoort. De centrale opgave of ambitie voor het studiegebied Amstel-ArenA is het duurzaam ontwikkelen, transformeren en intensiveren van dit deel van de economisch sterke en goed bereikbare Zuidflank van de metropoolregio, met fors meer woningen in diverse milieus, behoud en uitbreiding van de werkfunctie en bijbehorende betere infrastructurele verbindingen en bijbehorende recreatieve, sport-, ecologische en maatschappelijke voorzieningen. Zes deelgebieden Als we kijken hoe de zone tussen Amstelstation en ArenA

is opgebouwd, dan kunnen we zes deelgebieden of stadswijken onderscheiden met een eigen identiteit en opgave. Het ruimtelijk-economisch ontwikkelingsperspectief voor deze opeenvolgende stadswijken zien wij op dit moment als volgt: 1. Amstelstation Het Amstelstation en omgeving ontwikkelt zich verder als groot regionaal multimodaal knooppunt. Rondom het station vindt intensieve verdichting plaats met hoogstedelijk wonen, grote kantoren en meer horeca waardoor een gemengd grootstedelijk gebied ontstaat. 2. Groot Amstelkwartier Met de projecten Amstelkwartier, Weespertrekvaart en het Bijlmerbajesterrein is de ontwikkeling van het ‘Groot Amstelkwartier’ in volle gang. Het accent daarbij ligt op woningbouw, maar er is ook ruimte voor het werken. In het verlengde hiervan zal ook het gebied rondom metrostation Overamstel gaan verdichten en transformeren, maar méér dan in bijvoorbeeld het Amstelkwartier wordt hier ingezet op behoud en groei van de werkfunctie en een gelijkwaardige mix tussen werken, wonen en voorzieningen.

Onderdeel van deze ontwikkeling is het slechten van de forse barrière die de A2 nu nog in het westen opwerpt tussen het ‘Groot Amstelkwartier’ en de Amstel. Daarom wordt overwogen om het stuk A2-snelweg ten noorden van knooppunt Amstel te verwijderen en een nieuwe A2aansluiting op de Van der Madeweg en Joan Muyskenweg aan te leggen iets ten zuiden van het knooppunt Amstel. Het huidige snelweglandschap westelijk van het Groot Amstelkwartier zou in dat geval worden getransformeerd tot een oversteekbare stadsstraat met een nieuwe hoogwaardige stadsentree. Met die ingreep ontstaat ook meer ruimte voor woningbouw aan de Joan Muyskenweg.

Het verplaatsen van de A2 maakt de Amstel veel beter bereikbaar vanuit het Groot Amstelkwartier. Daarom wordt tevens gedacht aan het ontwikkelen van een nieuw stedelijk parkgebied aan de rivier, in de oostelijke kop van de Amstelscheg aan weerszijden van de Jan Vroegopsingel. Om het parkkarakter te versterken zou Volkstuinenpark Amstelglorie meer openbaar toegankelijk moeten worden. 3. Amstel Business Park Zuid (ABP Zuid) Het bedrijventerrein ABP Zuid (ten zuiden van de A10) transformeert en intensiveert naar een meer gemengd stedelijk werkgebied en de beschikbare restruimte wordt verder opgevuld tot de spoorlijn Duivendrecht-Schiphol. Met het doortrekken van de Joan Muyskenweg tot aan station Duivendrecht wordt de verbinding met het Amsterdam-Zuid van Berlage flink verbeterd. Een nieuwe aansluiting op de A2, juist ten zuiden van knooppunt Amstel, maakt het ABP beter bereikbaar. 4. Station Duivendrecht Direct rondom het station Duivendrecht gebeurt op dit moment nog niet zoveel, maar dat gaat in de toekomst veranderen. Ten westen van het station voorzien we de ontwikkeling van een nieuw multimodaal knooppunt, met een gemengd milieu van hoogstedelijk werken en voorzieningen. Hier bestaan ook kansen voor een nieuwe stedelijke sporthal. Onderdeel van deze doorontwikkeling is ook het verbeteren van het fietsnetwerk rondom het station. Daarmee wordt het een goed ‘schakelgebied’ tussen De Nieuwe Kern, Duivendrecht, Amsterdam-Oost en Amsterdam-Zuidoost. 5. De Nieuwe Kern Toekomstige woonwijk De Nieuwe Kern ligt in de gemeente Ouder-Amstel, maar Amsterdam heeft er veel van de grond in eigendom. Voornemen is om aan weerszijden van de Holterbergweg, ongeveer tussen Duivendrecht en de ArenA, zo’n 4.500 woningen te bouwen. Naast woningen is er ook ruimte voor kleine zelfstandige kantoren en voorzieningen. De Holterbergweg vormt de hoofdader door het woongebied en krijgt een fraai laanprofiel met aan weerszijden bebouwing, waardoor dit een sociaal veilige en attractieve hoofdroute wordt, ook voor fietsers. Voor fietsers komen er nog meer goede routes, met onder meer een nieuwe fiets-

brug over de A2 naar het groene Amstelland. Aan de zuidgrens van De Nieuwe Kern liggen de twee huidige sportparken De Toekomst en Strandvliet. Die parken worden fors verbeterd en uitgebreid met extra velden en aanvullende indoor sportvoorzieningen. 6. ArenAPoort Het ArenA-gebied en de Amsterdamse Poort, de ArenAPoort, hebben zich ontwikkeld tot een centrum-, uitgaans- en evenementengebied van regionale en zelfs internationale betekenis. Het is de ambitie om het gebied verder door te laten groeien als het tweede uitgaanscentrum van de stad. Dat is niet alleen in het voordeel van Amsterdam Zuidoost, maar kan ook de druk op de Amsterdamse binnenstad verminderen. Die doorontwikkeling vindt plaats via stevige verdichting en een nieuw programma van woningen, horeca, winkels, cultuur en andere uitgaansvoorzieningen. Tegelijkertijd wordt ingezet op maatregelen die de leefbaarheid en duurzaamheid in het gebied bevorderen. Daarbij moeten we denken aan goede oplossingen voor parkeren tijdens evenementen, meer hoogwaardig groen in de openbare ruimte en het wegnemen van ‘dode plinten’ onderin de gebouwen. Gevolgen Amstel III Wat zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de bewoners, werknemers en bezoekers van het Amstel III gebied? Het meest in het oog springende voordeel is dat de doorontwikkeling van het Amstel-ArenA-gebeid zal leiden tot betere noord/zuid fietsroutes, die straks door een levendig en tevens meer bewoond gebied voeren. Het gebied rondom de ArenA zal zich verder ontwikkelen als centrum- en evenementengebied met de grotere sportparken Strandvliet en De Toekomst aan de noord- respectievelijk westzijde van de ArenA. Veel van de voorzieningen zullen ook in de avond en weekenden beschikbaar zijn. Naar alle verwachting zal ook de trein en metro in Zuidoost op den duur tot diep in de nacht gaan rijden. Amstel III zal meeprofiteren van de ontwikkelingen in het Amstel-ArenA-gebied. Het wordt er ongetwijfeld leuker en interessanter om te wonen en werken. De transformatie van Amstel III naar een gemengde werken woonwijk met niet alleen tienduizenden werknemers en bezoekers, maar ook tienduizenden bewoners, is reeds begonnen. •

Roy Berents is gemeentelijk projectleider Gebiedsuitwerking Amstel-ArenA

Amstel III kansenkaart

Stadstuin Ubuntu

Stadstuin Ubuntu bij metrostation Holendrecht is in 2016 door een groepje sociaal ondernemers gestart. Doel is om stadslandbouw in Zuidoost groot te maken, niet alleen voor de lokale economie, maar ook als ontmoetingsplek en inspiratiebron. Afgelopen winter zette Ubuntu ook een container neer waarin ondernemer Brian Cairo op kleine schaal experimenteert met de kweek van tropische vruchten en groenten, gecombineerd met viskweek in een zogeheten aquaponics opstelling. Ubuntu mag hier tot december 2017 blijven. Daarna hoopt Brian op een nieuwe plek in de buurt, waar hij groter en ambitieuzer kan werken.

Restaurant BullewijCk zit nog niet zo lang aan de Hogehilweg 20, maar pioniert ambitieus aan de weg. Het staat vooral bekend als plek voor ontbijt, lunch en borrels met veel zakelijke klanten uit de omliggende kantoren. Tegenwoordig heeft BullewijCk echter ook steeds vaker diners op het menu.

i nf o@b ul l ew i j c k. nl

â&#x20AC;˘

02 0 8 20 7 5 20

348 tinten

VOORBEELD T R A N S F O R M AT I E :

Blue Gray

Pal tegenover metrostation Holendrecht staat de eerste

vooral studenten geselecteerd met een zorggerelateerde

echt succesvolle kantoor-naar-wonen transformatie

studie. Op steenworp afstand staan het Academisch Zieken-

van Nederland. Ooit neergezet als ABN-bankkantoor

huis AMC en het Amsterdam health & technology institute

wisten een Katwijkse ontwikkelaar en aannemer het

(Ahti). Veel medische studenten kunnen zo wonen, studeren

gebouw in 2015 snel en doeltreffend om te bouwen tot

en werken in Amsterdam Zuidoost en dragen daarnaast bij

348 zelfstandige studioâ&#x20AC;&#x2122;s voor studenten.

aan de levendigheid in het gebied.

Met de voor Amsterdam ongekend lage (kale) huur van 380 euro krijgt de student veel waar voor zijn geld: een woonruimte van 26 m2, met eigen keukentje en douche, vloerbedekking en een glasvezelverbinding. Daarnaast biedt Blue Gray ook handige faciliteiten, zoals centrale wasmachines, ontmoetingsruimten, een barbecueplek en fietsenstalling. Die faciliteiten worden mede beheerd door de studenten zelf, waardoor de servicekosten laag blijven. De grotere beheerzaken worden door een professioneel bedrijf gedaan. Toen het gebouw op de markt kwam stroomden binnen luttele dagen 2.800 aanmeldingen binnen. Daaruit werden

Oud imago naar de Tekst: Endre Timár

Of het nu gaat om een automerk, supermarktketen, alcoholvrij biertje of stadswijk, het belang van goede marketing is onomstreden. Marketing heeft alles te maken met de belevingswereld van een doelgroep, met imago kwesties, je onderscheiden van anderen en maatwerk communicatie. Nu de transformatie van Amstel III, van kleurloze kantorenwijk naar een levendig woonwerkgebied, in een stroomversnelling is geraakt werkt de gemeente aan een nieuwe ‘branding’ van het gebied.

28 Afschudden oude imago Amstel III. Op zijn best weten gewone mensen niet waar je het over hebt of, erger, men denkt aan een saai bedrijventerrein ergens tussen IKEA en ArenA, ingeklemd tussen metro en A2. Daarin zat ooit een kern van waarheid, maar inmiddels is dat beeld zwaar achterhaald. Onder Amstel III borrelt en bruist het van de plannen en initiatieven die het gebied allemaal op een positieve manier zullen veranderen. De gemeente moet nu oppassen dat het oude imago die transformatie niet in de weg gaat zitten. Daarnaast is het belangrijk dat de nieuwe wijk zich onderscheidt van andere buurten in Amsterdam.

Begin 2017 nam de gemeente Bureau Buhrs in de arm, een adviesbureau dat zich profileert met marketingstrategieën voor stedenbouwkundige projecten. Besloten werd om een positioneringstraject voor Amstel III te starten. Dat traject begon in januari 2017 met deskresearch, daarna volgde een serie van interviews en workshops met de gemeente en andere stakeholders. Positionering Die nieuwe positionering blijkt nog een hele zoektocht, vooral omdat er zoveel verschillende initiatieven voor het gebied binnenkomen en Amstel III niet onnodig wil concurreren met thema’s van andere gebieden. Inmiddels vinden de meeste stakeholders dat Amstel III potentieel hoog scoort op twee kernkwaliteiten. Het eerste is gezondheid: tussen ArenA en AMC ziekenhuis zitten nu al veel bedrijven die actief zijn in gezondheidstechniek (health tech), welzijn of sport, en dat potentieel is nog lang niet uitgeput. De tweede kernkwaliteit is die van innovatieve transformatie. Ontwikkelaars werken op dit moment aan zoveel plannen om leegstaande kantoren in iets anders te transformeren, dat Amstel III daarvoor weleens de nationale transformatieproeftuin kan worden.

A M S T E L I I I D E N K T N A O V E R M A R K E T I N G S T R AT E G I E

schroothoop Avontuurlijk Kernkwaliteiten zijn interessant, maar nog interessanter is de vraag welke doelgroepen in het nieuwe Amstel III willen wonen en werken, want het gebied verkoopt zichzelf misschien nog niet zo vanzelf als de grachtengordel, de Pijp, of een appartement aan het IJmeer. Machteld Beekhuis, adviseur bij Bureau Buhrs, denkt echter dat er zeker doelgroepen zijn die nu al in Amstel III willen pionieren. “We denken aan het type avontuurlijke eigenwijze mensen; ze gaan hun eigen gang, doen dingen net wat anders dan anderen en zijn niet bang van het onbekende. Waarden als gezondheid, welzijn, zelfontplooiing en werken aan een betere wereld vinden ze belangrijker dan veel geld verdienen, of in het duurste huis wonen.” Marketingstrategie Het positioneringstraject voor Amstel III is nog volop bezig, maar begint steeds vastere vormen aan te nemen. In april lag er een zogeheten ‘brandsheet’ waarin Amstel III als merk wordt omschreven, inclusief de kwaliteiten waarin het gebied zich kan onderscheiden van concurrerende gebieden. Die branding wordt de onderlegger voor een marketingstrategie richting professionele stakeholders en woningzoekenden. Naamsverandering De laatste ontwikkeling op marketinggebied dateert van mei 2017, toen het projectteam besloot om ook geleidelijk afscheid te nemen van de technocratische naam ‘Amstel III’, die we in de afgelopen decennia toch vooral zijn gaan associëren met een kleurloos kantorenterrein. Er gaan daarom steeds meer stemmen op om het gebied tussen AMC en ArenA in de toekomst te positioneren als ‘Amstelstad’. Die naam past veel beter bij een vernieuwd urban district met veel woningen, voorzieningen, leisure en werk. ‘Amstelstad’ zou tot slot een mooie aanvulling zijn op de reeks bestaande gebiedsnamen in de omgeving, met het Amstelkwartier in het noorden en het Amstelland in het westen.

Amstel III wordt hét voorbeeld van een toekomstbestendig gemengd gebied, waar gezondheid, welzijn en duurzaamheid uitgangspunt zijn voor bewoners, ondernemers en werknemers. Amstel III transformeert naar een moderne levendige stadwijk, met veel voorzieningen en volop ruimte voor experiment en innovatie

Amstel III wordt Amstelstad? Amstel III is een naam die past bij een industrieterrein, niet bij een gemengde werk/woonwijk. Daarom gaan stemmen op om Amstel III om te dopen in ‘Amstelstad’. Voor het deel onder de A9 zou ’Heelmeestersbuurt' een toepasselijke naam zijn en voor het noordelijk deel, tussen IKEA en de ArenA, gooit ’Hondsrugpark’ hoge ogen. Over definitieve namen wordt later een besluit genomen.

(advertorial )

Hart voor Zuidoost

De missie van woonwarenhuis IKEA gaat verder dan alleen het verkopen van nuttige, mooie en leuke producten. Een beter dagelijks leven creëren voor zo veel mogelijk mensen, dat is de corporate visie die aan onze basis staat.

30 Dat geldt ook voor IKEA Amsterdam. ‘In deze vestiging werken 550 medewerkers met meer dan 60 nationaliteiten, waar we om te beginnen goed voor willen zorgen’, aldus store manager Marko Kurtto. ‘Maar die maatschappelijke betrokkenheid houdt niet op bij de winkeldeur. Wereldwijd streven we naar duurzaamheid, gelijkheid, diversiteit en respect voor mensenrechten in alles wat we doen.’ Bijlmermeer en Amstel III IKEA is zich ervan bewust dat onze klanten, leveranciers, medewerkers en hun familie vaak uit sociaal-maatschappelijk kwetsbare gemeenschappen komen. Daarom doet IKEA uiteenlopende kleine en grotere projecten met de directe omgeving, ook in Zuidoost. Marko Kurtto: ‘We werken bijvoorbeeld goed samen met zorgorganisatie Cordaan, die zestien mensen bij ons heeft ondergebracht, onder begeleiding van twee werkbegeleiders. Daarnaast ondersteunen we Natuurmonumenten met het Naardermeer, het Studiehuis

Zuidoost, stadstuin Ubuntu en doen we dingen voor de kinderen in asielzoekerscentrum Over-Amstel.’ Mondiaal is IKEA partner van UNICEF en Save the Children. Via deze organisaties ondersteunt IKEA Amsterdam projecten in onder meer Azië, Afrika en Centraal- en Oost-Europa. 35 jaar De eerste IKEA winkel in Amsterdam begon 35 jaar geleden aan de Stadhouderskade. Inmiddels is die winkel uitgegroeid tot 38.000 m2 wooninspiratie in Bullewijk. Wat ons betreft gaan we onvermoeibaar door. Niet alleen in vierkante meters, maar ook in onze maatschappelijke betrokkenheid met de omgeving. Want zoals IKEA oprichter Ingvar Kamprad altijd zegt: “Most things still remain to be done. A glorious future!”

store manager Marko Kurtto

â&#x20AC;&#x2DC;Amstel III is een nieuw stuk stad waar wordt gewerkt en gewoond. Jarenlang kampte Amstel III met kantorenleegstand. Nu verandert het gebied snel en is het een kraamkamer voor nieuwe kantoorconcepten, waarvan veel in Life Science & Wellbeing. Naast de hotels komen er nu ook woningen in Amstel III. Op dit moment wordt de bouw van zo'n 5000 woningen voorbereid. De start bouw van de eerste 1560 woningen is in maart 2018â&#x20AC;&#x2122; Ellen Nieuweboer Gemeentelijk opdrachtgever Team Ontwikkeling Werkgebieden

De beweeglogica van Tekst: Laura Hakvoort

We zijn in de westerse wereld steeds minder gaan bewegen. Daardoor zien we ook in Nederland steeds meer problemen door overgewicht en een slechte lichamelijke conditie. Weinig bewegen heeft veel oorzaken, maar de stedenbouwkundige omgeving is in elk geval een aanwijsbare factor van formaat. Amstel III maakt dat tot een hoofdthema: bewegen wordt hier vanzelfsprekend. De laatste decennia beseffen steeds meer mensen hoe belangrijk een gezonde levensstijl is voor ons algeheel gevoel van welzijn. Dagelijks voldoende beweging vormt het fundament onder die gezonde levensstijl. Bewegen maakt fitter, slimmer, helpt soms om sociale contacten op te doen en vermindert de kans op (chronische) ziekten. Via sport en spel leren kinderen omgaan met normen en waarden. Kortom, als we lichamelijk actief zijn functioneren we beter.

32 Bewegen is gewoontegedrag dat niet alleen wordt gestuurd door motivatie en levensstijl, maar ook door de fysieke omgeving. Een stad van beton, vierbaans autowegen en ver weg gelegen winkelcentra zal vooral aanmoedigen tot binnen blijven of heel veel autoritten. Aan de andere kant zal een stad die uitnodigt tot een wandeling, fietsen, spelen of sporten een heel andere levensstijl bevorderen. Ambitie Amstel III In Amsterdam doet een op de drie volwassenen te weinig aan beweging en een kwart van de kinderen onder de 14 jaar heeft overgewicht. Het stedelijk programma De Bewegende Stad wil daar verandering in brengen. Onderdeel van het programma is â&#x20AC;&#x2DC;De Amsterdamse beweeglogicaâ&#x20AC;&#x2DC;, die zich heeft laten inspireren door de Active Design Guidelines van de stad New York. Deze beweeglogica legt een oorzakelijke relatie tussen de fysieke inrichting van de stad en de bewuste of onbewuste keuze van mensen om wel of niet te bewegen (zie kader). Het gemeentelijk projectteam van Amstel III schaart zich vol enthousiasme achter dit beleid en de genoemde beweeglogica, en dat geldt gelukkig ook voor veel private partijen in het gebied. Het mooie van Amstel III is dat het gebied nu al niet zo ver verwijderd is van dat ideaalbeeld van een bewegende stad. Om dat predicaat werkelijk te mogen voeren zijn eigenlijk maar een paar relatief kleine aanpassingen nodig. Dat kunnen we aan de hand van vier kwaliteiten toelichten.

Kwaliteit 1: alles op loop- en fietsafstand Er is een duidelijke relatie tussen de compactheid van de stad en de mate waarin mensen zich actief verplaatsen. Actief betekent uiteraard fietsen of wandelen. In een compacte wijk bevinden zich op loop- of fietsafstand veel mensen, woningen, werk, voorzieningen zoals scholen en winkels, de huisarts en misschien ook wel familie of vrienden. Als de dagelijkse bestemmingen in de buurt zijn gaan mensen er veel sneller te voet of op de fiets naartoe. Meer mensen op straat betekent bovendien een groter gevoel van sociale veiligheid; er is altijd wel iemand in de buurt. Amstel III staat nu nog bekend als voornamelijk een ruim uitgelegde kantorenwijk, maar dat gaat de komende jaren in hoog tempo veranderen. Er heeft zich al een transformatie ingezet die niet meer te stoppen valt. Doel is om het aandeel wonen in het gebied op te laten lopen tot ongeveer 50%, met alle bijbehorende scholen, voorzieningen en winkels. Zo ontstaat vanzelf dat gemengde compacte gebied, waarin alles op korte afstand voorhanden is.

Amstel III

Met een paar kleine aanpassingen nodigt Amstel III optimaal uit tot bewegen...

Uitgangspunten 1. De Bewegende Stad geeft ruim baan aan fietser en voetganger Wandelen of fietsen naar gewone dagelijkse bestemmingen is een hoofduitgangspunt. Gunstige factoren zijn: hoge bouwdichtheid, een fijnmazig stratenpatroon, veilige aangename routes en een menging van wonen, voorzieningen, werk en bedrijvigheid, scholen en winkels. 2. In de Bewegende Stad is sport om de hoek Sportfaciliteiten in de stad zijn essentieel, zowel in georganiseerd als in individueel verband. Daarvoor is fysiek genoeg ruimte nodig bij sportverenigingen, in het stedelijk groen, op straten en pleinen. Deze plekken moeten goed bereikbaar zijn en aansluiten op de wensen van uiteenlopende doelgroepen. 3. De Bewegende Stad is een speeltuin Stoepen, parken, pleinen en water zouden aanleiding moeten geven tot spelen. Daarvoor moet ruimte worden gemaakt en zodanig ingericht dat het prikkelt om te spelen of zelf een spel te verzinnen. De kwaliteit van die plekken is essentieel: op de juiste plek, goed bereikbaar, schoon en veilig. 4. In de Bewegende Stad wordt niet stil gezeten Niet alleen de inrichting van de openbare ruimte heeft invloed. Ook de situatie binnen en rondom een gebouw kan beweging uitlokken. Bijvoorbeeld met uitnodigende trappen, een basketbalveld op het dak, of een koffieautomaat en vergaderzaal waarvoor je een stukje moet lopen.

Kwaliteit 2: openbare ruimte met mogelijkheden Amstel III was van oudsher ontworpen voor de auto. De voetganger en fietser kwam er bekaaid af. Dat zien we op veel plekken nog steeds terug, maar ook deze situatie zal komende jaren kantelen in het voordeel van voetgangers en fietsers. De stedenbouwkundige opzet van Amstel III is daarvoor uiterst geschikt, omdat de breed opgezette openbare ruimte nog veel armslag biedt om opnieuw in te richten. Daarnaast wordt hier en daar zelfs ruimte vrijgespeeld ten koste van bestaande auto infrastructuur. Zo ontstaan allerlei mogelijkheden voor nieuwe loop- en fietsroutes die zo optimaal mogelijk worden ontworpen, bijvoorbeeld mooi in het groen, zonder gevaar van autoverkeer en met ‘ogen op straat’ vanuit de omliggende bebouwing. Met de fiets naar de winkel, lopen naar de metro of een ommetje in de lunchpauze worden zo erg aantrekkelijk gemaakt. Onderzoek laat zien dat groene wandelen fietsroutes vaak een dubbelfunctie vervullen: hun ligging aan parken en water nodigen ook uit om onderweg te sporten of te spelen. Vanuit deze gedachte werd onlangs in Amstel III een langgerekt stuk grond langs het spoor Amsterdam-Utrecht opnieuw ingericht. Aan weerszijden van een wandelen fietspad ligt nu goed aangelegd groen, met een rijk aanbod aan sport en spelmogelijkheden. Dit geslaagde voorbeeld is in nauwe samenwerking met lokale bedrijven tot stand gekomen.

34 Kwaliteit 3: fietsnetwerk in alle windrichtingen Kijkend op de kaart ligt Amstel III mooi gepositioneerd voor een uitgebreid fietsen hardloopnetwerk, niet alleen stedelijk maar ook regionaal. Die verbindingen vragen overigens nog wel om verbetering. Zowel de noordelijke richting naar de binnenstad als de oost/west richting naar

Bijlmermeer en Amstelland laten qua routes, comfort en veiligheid nog veel te wensen over. Ook richting Abcoude liggen nog niet verzilverde kansen. Die kwesties staan echter wel op diverse agenda’s, dus we mogen erop vertrouwen dat toekomstige bewoners van Amstel III graag op hun fiets zullen stappen voor bestemmingen in alle windrichtingen. Kwaliteit 4: doordesemd van sport en ‘health’ Het gelukkig toeval wil dat Amstel III en de thema’s sport en gezondheid reeds met elkaar verbonden zijn. Denk aan de nabijheid van de Johan Cruijff Arena, sportvelden en golfbanen, maar ook bekende sportmerken hebben er hun kantoren en winkels. Amstel III speelt daarop in door de openbare ruimte zo goed mogelijk in te richten voor wandelen, hardlopen en andere sporten zoals een balletje trappen, fitness en volleybal. Daarbij is speciale aandacht voor het elimineren van verlaten plekjes waar niemand zicht op heeft, zodat iedereen zich er veilig voelt. Ook het AMC is een belangrijke ‘bewoner’ van Amstel III, niet in de laatste plaats omdat het ziekenhuis om zich heen tal van bedrijven aantrekt die zich richten op gezondheid en innovatieve ‘health tech’. Dat maakt Amstel III tot een wijk die dicht aanligt tegen het thema gezondheid in het algemeen. Het huisvesten van die bedrijven te midden van een groene bewegende stad is een ambitie waar we graag de schouders onder zetten. •

Openbare ruimte met mogelijkheden: het brede water en de groene oevers van de Molenwetering

Werkt Amstel III nog

Dit kantoren walhalla was ooit een van de werkpaarden van de stad, maar vanaf de jaren ’90 ging de fut eruit en nam de leegstand toe. Amsterdam gooit het roer om en transformeert Amstel III tot een gemengde woonwerkwijk. Is daarmee de rol van Amstel III als economisch centrum uitgespeeld? We vergelijken het gemeentelijk antwoord op die vraag met dat van een innovatief ondernemer.

36 Een paar jaar geleden bleek bij een meting dat 30 procent van de kantoorvloer in Amstel III leeg stond. De helft van die leegstand is structureel, dus die gebouwen vallen zelfs met de huidige stormachtige opleving van de Amsterdamse kantorenmarkt niet meer te verhuren. Iedereen is het erover eens dat hier stevig moet worden ingegrepen. Inmiddels liggen er tientallen transformatieplannen op tafel, waarbij het incourante deel van de kantoren zal verdwijnen. Onbevangen toeschouwers zouden zich af kunnen vragen of het kind niet met het badwater wordt weggegooid. Is het verstandig om zoveel werkruimte weg te saneren? Paradox In mei 2017 publiceerde Amsterdam haar concept-toekomstvisie ‘Ruimte voor de Economie van Morgen’ en daarin staat een algemeen antwoord op die vraag. De visie constateert

dat de hoeveelheid benodigde kantoorruimte, als gevolg van automatisering, in dertig jaar tijd is afgenomen van 23 m2 per werknemer naar 15 m2. Veel kantoorgebouwen uit de tweede helft van de vorige eeuw werden dus overbodig. Met name weinig gewilde gebouwen, op een matige locatie of met een slechte architectuur werden de klos. Toch betekent dat niet helemaal het einde van het kantoor. Want de visie wijst ook op een interessante paradox: naarmate de digitalisering doorzet, stijgt gek genoeg ook de behoefte aan menselijke interactie, vooral in de hoogwaardige witte boorden sectoren van het bedrijfsleven. Kantoorruimte blijft dus nodig, maar volgens ondernemer Marco Verwoert 1 moet dat in een nieuwe setting gebeuren. Verwoert is zelf initiatiefnemer van AmsterdamConnected aan de Paasheuvelweg, dat hij als een proeftuin voor die toekomst ziet. ‘Het domweg verhuren van vierkante meters met bureau, printer en koffiemachine is straks niet meer genoeg. Wij bieden toegevoegde waarde aan onze huurders, niet alleen met een perfecte werkomgeving, maar ook als verbindende makelaar tussen zelfstandige professionals enerzijds en lokale of globale ondernemingen anderzijds.’

) Marco Verwoert is daarnaast eigenaar van Ricoh Noord-Holland Amsterdam en adviseur van uiteenlopende bedrijven

‘Als het hier na vijven desolaat is, dan is dat op termijn ook voor vijven zo’

in 2030? Nieuw ecosysteem Volgens deskundigen zal automatisering de aard van werkgelegenheid nog veel ingrijpender veranderen dan nu al het geval is, zowel in fabrieken als in kantoren. Volgens Verwoert wordt straks alleen het meest geavanceerde, creatieve, of innovatieve maatwerk nog door mensen gedaan. Hij ziet het toekomstig landschap voor zich als een groot veld van zelfstandige professionals met bijzondere talenten of specialisaties. In dat veld opereren ook het midden- en kleinbedrijf en grote multinationale bedrijven die er zelf geen dure afdelingen vol specialisten op nahouden, maar voortdurend een beroep doen op dat veld van professionals. ‘Dat ecosysteem werkt natuurlijk alleen goed als er overal plekken zijn – hubs – waar zij elkaar kunnen ontmoeten, met elkaar sparren, iets bedenken of zaken afstemmen. Mijn beeld is dat zoiets niet meer gebeurt in een kantoorkolos met parkeerterrein in niemandsland, maar juist op goed geoutilleerde, mooie en levendige locaties, waar je met uiteenlopende vervoermiddelen naartoe komt.’ Innovatie district Amstel III is indertijd als monofunctioneel backoffice gebied aangelegd, geheel gericht op autobereikbaarheid, maar de vraag naar zulke bedrijventerreinen is sterk teruggelopen. Vanaf de jaren ’90 zochten veel bedrijven juist (weer) de binnenstad op, als multimodaal knooppunt met veel levendigheid en voorzieningen. Amstel III leek daardoor een tijdje ten dode opgeschreven, maar dat beeld klopt niet helemaal. Volgens gemeentelijke cijfers lijken locaties als de Riekerpolder en Amstel III toch weer een nieuwe rol te vervullen als ‘ingroeiplek’ voor innovatieve startups. Ook in het buitenland zijn er zulke off-Broadway broeinesten, zoals het Boston Innovation District, Tech City in Shoreditch Londen en @22 in Barcelona. Health Tech Volgens het gemeentelijke ‘Ruimte voor de Economie van Morgen’ kan Amstel III als innovatiedistrict met name scoren op het thema gezondheid. Het aangrenzende Academisch Medisch Centrum heeft binnen zijn muren immers een schat aan kennis en technologie, maar heeft innovatieve bedrijven om zich heen nodig die deze expertise kunnen vertalen naar concrete business development. Een paar van zulke ‘health tech’ bedrijven hebben zich hier in de afgelopen jaren ook al gevestigd, maar dat kan nog veel meer. In die analyse kan ondernemer Marco Verwoert zich wel vinden, zij het onder voorwaarden. ‘In de toekomst ver-

Marco Verwoert (2017)

plaatst het zwaartepunt van hoogwaardige business zich inderdaad van de binnenstad naar de randen van Amsterdam en health tech heeft hier zeker potentie. Maar Amstel III mist de boot als het gebied niet snel verder transformeert. De kwaliteit van de omgeving en leefbaarheid is gewoon nog onvoldoende. Jonge moderne bedrijven voelen zich pas thuis in een gemengd en levendig gebied waar je van alles kunt vinden aan mensen, horeca en voorzieningen, en dat niet om vijf uur dicht gaat. Transformatie Kijkend naar de koers die de gemeente nu vaart wordt Verwoert op zijn wenken bediend. Het doel is om in Amstel III compacte gemengde buurten te maken waarin het aandeel kantoren afneemt ten gunste van woningen en voorzieningen. Uiteindelijk zou de verhouding werken/wonen ongeveer 50/50 worden. Daarbij zal ook de openbare ruimte een andere aanblik moeten krijgen. De gemeente hoopt de overmaat aan afgesloten parkeerterreintjes, saaie dreven en ventwegen om te turnen in aangenaam beloopbare, groene en/of levendige locaties. Marco Verwoert knikt instemmend. ‘Al die parkeerterreinen met slagbomen zijn leuk in Hoofddorp, maar hier kan dat echt niet meer. Je kunt beter een paar centrale parkeergarages maken die je met elkaar deelt via een parkeer app. Als de gemeente daarvoor in de plaats gewone parkeerplaatsen aan de straat maakt, en een goede fietsroute naar de binnenstad, dan zijn we op de goede weg.’

‘Innovation districts constitute the ultimate mash up of entrepreneurs and education institutions, start-ups and schools, mixed-use development and medical innovation, bike-sharing and bankable investment – all connected by transit, powered by clean energy, wired for digital technology, and fueled by caffeine...’ Katz & Wagner (2014)

Im’s Snackcar

Welkom bij Im’s Snackcar: in Zuidoost is Imdaad Moenna en zijn bus vol zelfbereide Surinaamse snacks een waar begrip. Hij staat rond lunchtijd ook op diverse plekken in Amstel III. Zulke ‘food trucks’ zijn trouwens welkome wegbereiders voor meer (vaste) horeca in de nabije toekomst.

Culture LAB20 is een nieuwe broedplaats in Amstel III voor omwonenden, (young) professionals, studenten, liefhebbers en Amsterdammers. Het wordt een modulaire evenementenlocatie met een dakpark. De zintuigen van de bezoekers worden iedere keer opnieuw geprikkeld door onze bijzondere decors, visuals (performance) art en dans. Doordeweeks en op zondagen, zowel overdag als ‘s avonds, organiseert LAB20 een diversiteit aan activiteiten en culturele evenementen zoals poëzie in de nacht, movienights op het dak, dans- en kunstexposities en foodfestivals. In het weekend opent JACK z’n deuren voor muzikale evenementen. LAB20 is ook beschikbaar voor creatieve vergaderingen, presentaties, borrels en andere zakelijke evenementen. Het dakterras en venue is te huur van 4 tot 500 personen. In de zomermaanden is ons groene dakpark een heerlijke plek voor een drankje, diner, vergadering of voor een cultureel evenement. In de zon, naast de moestuin en omringd door prikkelende kunst. Culture LAB: een verlaten laboratorium where nature takes over

Meer info over zakelijke verhuur of onze crowdfunding campagne kunt u vinden op www.zocity.nl/culturelab20

VOORBEELD T R A N S F O R M AT I E :

B.Amsterdam

Diep in de Riekerpolder staat een voormalige type-

koffiebarretjes, een filmzaal, gym en daktuin. De initiatief-

machinefabriek van IBM. Toen IBM het eind jaren ’90

nemers noemen het liefkozend ‘een stad in een gebouw’.

verliet stond de kolos jarenlang leeg. Er gingen nog wel geluiden op om van de Riekerpolder een soort mono-

B.Amsterdam (‘B.1’) werd in 2014 geopend en was zo’n succes

functionele Zuidas-extensie te maken, maar dat idee

dat inmiddels ook twee naburige gebouwen (B.2 en B.3) zijn

sloeg niet aan en het ene na het andere bord ‘Te huur’

ingelijfd. Er wordt in 2017 zelfs gewerkt een aan vestiging in

verscheen.

New York.

Een jonge ontwikkelgroep zag echter toch mogelijkheden. De voormalige typemachinefabriek, een robuuste constructie met vrij indeelbare plattegronden, prikkelde hun verbeelding. Zij schoven aan tafel met de gebouweigenaar en kwamen tot een geïntegreerd business model voor ‘B.Amsterdam’. Een deel van het gebouw werd verhuurd aan PostNL, het andere deel omgetoverd tot een speelse en haast chaotische mix van 350 startups, flexplekken voor zzp’ers, een restaurant,

INTERVIEW:

Ontwikkelstrategie Tekst: Endre Timár

Amstel III werkt aan een nieuw ontwikkelperspectief dat veel ambitieuzer is dan eerdere plannen uit 2012. In een bestaande wijk met zittende belangen kan de gemeente natuurlijk niet eenzijdig een klassiek masterplan uitrollen. Kernbegrip van de strategie is dus samenwerken, waarin huurders, gebouweigenaren, ontwikkelaarsven gemeente per buurt kijken wat wenselijk is, en mogelijk. Tamara Smit is sinds 2015 gemeentelijk projectmanager van de transformatie van Amstel III. Voor dit interview reizen we af naar het gebied, waar het projectteam een tijdelijk onderkomen vond in een voormalig Huawei kantoor aan de Karspeldreef. De lift piept en steunt langs de lege etages. Eenmaal boven treffen we Tamara in een grote witte kamer met tweedehands meubilair, tafels vol laptops en kaartmateriaal verspreid over de grond. Waar bevindt Amstel III zich nu in het transformatieproces? ‘We hopen nog dit jaar naar de gemeenteraad te gaan met een Ontwikkelperspectief voor Amstel III, inclusief een nieuwe begroting die daarbij hoort. De laatste keer dat we bij de raad zaten was in 2011. Het was nog volop crisis en we gingen voorzichtig uit van een paar honderd woningen met enkele kantoortransformaties, maar die ambitie is ingehaald door de tijd. Marktpartijen staan inmiddels in de rij en we zien ruimte voor zeker 5.000 woningen plus voorzieningen binnen tien jaar. Dat is een veel omvattender opgave en daarbij hoort ook een ander financieel plaatje.’ Wie zijn die marktpartijen waarmee je werkt? ‘Vaak zijn het gebouweigenaren die hun bezit willen veranderen, maar we worden ook gebeld door initiatiefvolle beleggers en ontwikkelaars, of partijen die hier private equity willen investeren. De vraag naar woningen is zo groot dat zelfs ontwikkelaars die normaal alleen winkels of kantoren bouwen extra mensen aannemen met verstand van woningen. Een enkele keer klopt een hit and run ontwikkelaar aan, die alleen interesse heeft in een gebouw neerzetten en aan de hoogste bieder doorverkopen. Die haken hopelijk snel af, want er is hier alleen ruimte voor partijen die duurzaam willen investeren.’

40 Ik hoor je helemaal geen woningbouwcorporaties noemen, waar zijn die gebleven? ‘Het is tegenwoordig ingewikkeld en eigenlijk ongebruikelijk

dat corporaties bestaand commercieel vastgoed opkopen om vervolgens te transformeren naar sociale woningbouw. Dat is jammer, want er is in Amsterdam een enorme behoefte aan betaalbare huurwoningen, die je normaliter met corporaties bouwt. Wat we daarom proberen is om die huurwoningen met commerciële partijen te realiseren. Dat gaat voor middeldure huur lukken. Het realiseren van sociale huur, die niet speciaal voor jongeren of studenten bedoeld is maar voor bijvoorbeeld gezinnen, blijkt erg moeilijk. Daar zijn we nog niet helemaal uit.’ Amstel III heeft een forse bouwambitie maar geen lege kavels. Gaat het groen eraan? ‘Absoluut niet. Een sterk punt van Amstel III is dat er veel groene rustige plekken zijn met een campusachtige kwaliteit. Dat groen willen we juist versterken, dus we gaan dat niet volbouwen. Als je door de wijk loopt zie je dat er heel veel ruimte wordt opgeslokt door parkeerterreinen rondom de kantoren. De strategie is om die parkeerruimte onder en in gebouwen te krijgen, waardoor er veel ruimte beschikbaar komt. Daarnaast zoeken veel nieuwe gebouwen de hoogte op, tot wel 60 meter en soms hoger. Zo denken we tweemaal zoveel vierkante meters toe te kunnen voegen dan er nu staan, zonder in te leveren op groen.’

Marktpartijen kijken verder dan hun kavel, want vastgoed rendeert beter in een leuke buurt....

Projectteam gemeente Amsterdam

Dat betekent nogal wat voor de gebouweigenaren. Zijn ze moeilijk in beweging te krijgen? ‘Een paar jaar geleden wel, maar vanaf 2015 begon de markt snel aan te trekken en veel eigenaren voelden de druk van ontwikkelaars en investeerders die iets met hun, niet zelden halflege, gebouwen wilden doen. Veel eigenaren gaan sindsdien overstag of verkopen hun bezit. Gelukkig doen buitenlandse eigenaren dat inmiddels ook want die waren het minst geneigd om mee te bewegen.’

Als het niet winstgevend is, waar vindt de gemeente dan geld om in het gebied te investeren? ‘We moeten niet vergeten dat de gemeente vanaf de jaren ’80 ook veel geld aan Amstel III heeft verdiend. Het gemeentebestuur vindt het daarom redelijk om een deel van dat verdiende geld als het ware mee te geven aan het gebied, zodat het een transformatie en doorstart kan doormaken. Met die bruidsschat kunnen we dus duurzame nieuwe investeringen doen.’

De dichtheid verdubbelen, dat klinkt als een winstgevende ingreep voor de gemeente? ‘Dat zou je denken, maar helaas is het eerder een verliesgevende operatie. Een aanzienlijk deel van de bestaande kantoorgebouwen moet plaatsmaken voor woningen en die gebouwen moeten nieuwe eigenaren eerst voor veel geld aankopen voordat ze met hun eigenlijke plan kunnen beginnen. Aan de kant van de gemeente krijgen we weliswaar nieuwe erfpachtinkomsten uit de woningen, maar missen wij de hogere erfpachtinkomsten die binnen waren gekomen als zo’n gebouw nog tientallen jaren als kantoor had gefunctioneerd. Aan beide kanten van de tafel hebben we dus verliezen in de boeken. Het bijzondere van deze tijd is echter dat men bereid is om dat verlies te pakken.’

Waarin gaat de gemeente investeren? ‘We gaan ervanuit dat marktpartijen hun best doen om prettige gebouwen te realiseren, met betaalbare huren, waarin het parkeren goed is opgelost. Als gemeente zorgen we op onze beurt voor een goede openbare ruimte die beter past bij een gemengde woonwijk. Bijvoorbeeld door te brede wegen opnieuw te profileren, met de aanleg van hoogwaardig groen, paden, lanen en parken, maar ook door fietsbruggen en betere langzaam verkeerroutes.’ Een mooie taakverdeling, maar kun je marktpartijen ook dwingen hun aandeel te leveren? ‘De zittende eigenaren zouden zich formeel gewoon kunnen verschuilen achter een vigerend bestemmingsplan en

bestaande erfpachtcontracten, dus in principe kunnen we geen enkele transformatie afdwingen. We zijn dus echt tot elkaar veroordeeld. Het is de kunst om elkaar met inhoudelijke argumenten te overtuigen. Om dat te faciliteren leveren wij een stuk procesmanagement en stippelen we voor Amstel III de grote lijnen uit. Marktpartijen voelen zich daardoor gesteund. Overigens zijn we als gemeente ook niet helemaal machteloos. Als de markt met onaanvaardbare voorstellen komt voor een kavel, dan kan de gemeente altijd nog besluiten om niet mee te werken aan de benodigde wijziging van het bestemmingsplan.’

42 Jullie zijn dus tot elkaar veroordeeld, hoe werkt dat tot nu toe? ‘Eigenlijk verrassend goed. Je hebt uiteraard meningsverschillen of botsende belangen, maar iedereen is ervan door-

drongen dat samenwerken de enige begaanbare weg is. Ik ben vooral blij dat marktpartijen inzien dat hun vastgoed alleen rendeert als ze verder kijken dan hun kavel en samen met buren en de gemeente een leuke nieuwe buurt creëren. Veel marktpartijen hebben een groter besef van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, omdat de gemeente hier nu eenmaal minder kan regelen dan elders, en omdat Amstel III zichzelf nog moet bewijzen als getransformeerde wijk.’ Dat is denk ik heel anders werken dan vroeger. ‘Ja, op deze schaal is het volstrekt nieuw wat we hier proberen. Spannend.’ •

Parkeren in Amstel III S L E U T E L T O T T R A N S F O R M AT I E

Amstel III ligt bezaaid met parkeerterreinen naast en rondom de kantoren. Na vijven zijn ze leeg en unheimisch en ze maken ontwikkeling tot een levende stad onmogelijk. De parkeerterreinen doen immers een fenomenaal beslag op de ruimte, die veel aantrekkelijker ingevuld kan worden met tuinen, wandelroutes, wonen of iets anders. De transformatie aanpak van Amstel III staat of valt dan ook met de bouw van parkeergarages, bijvoorbeeld onder de gebouwen, in enkele parkeerlagen boven de plint van een gebouw, of in (tijdelijke) bovengrondse garages in de buurt.

Zonder afspraak in een kantoor kunnen bezoekers nergens parkeren. Ook dat frustreert een normaal functioneren van de wijk. In de toekomst komen die parkeerplaatsen er alsnog.

Wonam ontwikkelt middeldure huur Het leegstaande Huawei kantoor aan de Karspeldreef 4 maakt in 2020 plaats voor een wooncomplex met zo’n 250 middeldure huurwoningen. Om te voorkomen dat de kersverse bewoners straks in een niemandsland terechtkomen maken ontwikkelaars en gemeente samen een gebiedsvisie om ook het omliggende buurtje Bullewijckpad te transformeren. Woningbouworganisatie Wonam bestaat pas sinds 2011 maar timmert flink aan de weg. Het bedrijf investeert in maatschappelijk betrokken projecten met een beleggingsfocus op de lange termijn. Voorlopig doel is om in de regio Amsterdam 2.500 middeldure huurwoningen te realiseren. Wonam is daarom bij diverse projecten betrokken, ook bij sloop/nieuwbouw situaties waar kantoren plaats maken voor woningen. Gat in de markt In Amstel III werkt Wonam aan een plan om het voormalige Huawei kantoor aan de Karspeldreef te slopen en te vervangen door een complex met middeldure huurwoningen. Wonam adjunct-directeur Ebe Treffers legt uit waarom. ‘We hebben in Nederland een grotendeels gesubsidieerde wo-

ningmarkt. Sociale huur is gesubsidieerd via rijksbijdragen en de koopsector met de hypotheekaftrek. Daarom worden die doelgroepen relatief goed bediend. Het middensegment echter wordt goeddeels vergeten, terwijl daar juist enorm veel behoefte aan is.’ Treffers denkt dat er vooral ‘young professionals’ op af zullen komen, maar ook middeninkomens zoals leraren, verpleegkundigen, ambtenaren of agenten. ‘Onze klanten zijn vaak alleenstaanden of jonge stellen die bot vangen op de dure koopmarkt of die zich nog niet willen vastleggen. Wij proberen hen kwalitatief goede twee- of driekamerappartementen te bieden, in stedelijke woongebouwen die aangenaam ogen.’ Verbouw geen optie Is het met zo’n krap budget niet slimmer om het Huawei kantoor te laten staan en om te bouwen? Treffers schudt ontkennend het hoofd. ‘Kantoren als deze zijn qua bouw en plattegrond helaas niet zo geschikt voor transformatie. Net als onze andere projecten is nieuwbouw daarom ook hier het uitgangspunt.’ Voor dit project heeft Wonam het bekende architectenbureau Oever en Zaaijer (OZ) aangetrokken, dat vlakbij ook al tekende voor de nieuwbouw ter plaatse van het leegstaande Holendrecht Centre.

Impressie van de twee nieuwe woontorens aan de Karspeldreef

Gebiedsvisie Er zijn misschien ontwikkelaars die het voldoende vinden om zich vooral met hun eigen bouwkavel bezig te houden, voor Wonam is het van belang dat ook de omgeving aantrekkelijk is. ‘Wij kijken nadrukkelijk ook naar het gebied waarin we bouwen en hoe we daar invloed op kunnen hebben. De Karspeldreef profiteert bijvoorbeeld van de nabijheid van de metro en de levendigheid van het ArenAgebied en de Amsterdamse Poort. Maar het Bullewijckpad buurtje direct rondom ons bouwproject is nog wel vatbaar voor verbetering. Daarom maken we daar samen met de gemeente, gebouweigenaren en collega-ontwikkelaars ook een plan voor.’ Ebe Treffers doelt op een publiek-private samenwerking waarin de partijen samen een lokale gebiedsvisie opstellen. De betrokken ontwikkelaars zijn tevens gebouweigenaar. Er is dus geen sprake van een nieuwe gemeentelijke gronduitgifte en dat betekent dat de spelregels met elkaar worden bedacht. ‘Dat verloopt prima, stelt Treffers tevreden vast, ’iedereen denkt constructief mee over hoe we bijvoorbeeld meer levendigheid op de begane grond kunnen krijgen, aantrekkelijker openbaar groen, een aangenamer Bullewijckpad en gedeelde parkeeroplossingen.’

Huurwoningen Karspeldreef 4 Aantal: circa 250 woningen Woonoppervlak: 60-80 m2 Parkeergarage: 120 plaatsen Fietsen: parkeergelegenheid begane grond Begane grond: werk, voorzieningen Planning: start 2018, gereed 2020

Wonam werkt dit jaar aan een definitief ontwerp voor de nieuwbouw, voordat in 2018 de sloophamer erin gaat. De ontwikkelingen zijn straks op de voet te volgen via WoonTankNL op Facebook.

IKEA krijgt buren TOEVOEGEN WONINGEN

Het roze kantoor op de hoek van de Hondsrugweg en de Hullenbergweg wacht op de sloophamer. Investeerder Vastint gaat er volgend jaar betaalbare woonstudio’s bouwen. Een plus van het project is de samenwerking met de drie naastgelegen kantoorgebouwen, waar de nieuwe bewoners straks van profiteren.

te realiseren, maar ook de handen uit de mouwen te steken om de buurt te verbeteren.’

Wie naar IKEA gaat staat hier op de hoek waarschijnlijk altijd even te twijfelen hoe verder te rijden. Op dezelfde hoek staat een kantoor met roze gevelplaten nu nog onverschillig over het kruispunt uit te staren. Investeringsmaatschappij Vastint kocht het in 2016 en heeft gelukkig plannen om deze plek verregaand te transformeren.

Wonen en werken Er ligt nog geen bouwkundig ontwerp, maar vooralsnog is idee om het roze kantoor aan de Hullenbergweg 1 te slopen en daarvoor in de plaats een woontoren met studio’s te bouwen, met onderin een levendige plint. Naast de toren komt overigens een kantoor terug, maar kleiner en volgens de wensen van deze tijd. De studio’s richten zich vooral op (jonge) tweeverdieners en starters die niet veel woonruimte nodig hebben, maar wel moderne kwaliteit op een goed bereikbare plek.

Geloof in gebied Vastint nam daarvoor Peak Development in de arm, onder meer bekend van de Campus Diemen Zuid. Ontwikkelaar Dennis van Westerop werkt op dit moment hard aan de plannen. ‘Onze opdrachtgever gelooft echt in dit gebied. Vastint is dan ook niet alleen bereid om hier betaalbare leuke studio’s

Aanvullende voorzieningen Naast de geplande woontoren staan drie oranje bakstenen kantoren, ook aan de Hullenbergweg en pal tegenover IKEA en brouwerij Kleiburg. Ook deze gebouwen worden aangepakt en dat gebeurt in goede samenspraak met de bouw van de woontoren. ‘Het scheelt natuurlijk dat Vastint

Onze toekomstige huurders willen geen grote woningen, maar wel moderne kwaliteit op een goede plek... IS KWALITEITSIMPULS GEBIED

g ook deze gebouwen heeft gekocht, dus we hebben te maken met dezelfde eigenaar,’ licht Van Westerop glimlachend toe. Worden die kantoren ook woningen? ‘Nee, het blijven kantoren, maar met naar buiten toe een andere uitstraling. Die muur aan het trottoir gaat weg, we proberen in de plint winkels te krijgen en de auto’s gaan in een half verdiepte garage met een tuin bovenop. Het aardige daarvan is dat de bewoners ernaast gebruik maken van die tuin en van diezelfde garage. Daarvoor gaan we een systeem van dubbelgebruik opzetten, met overdag meer parkeren voor kantoren en ’s avonds meer voor bewoners. De tuin zorgt voor verbinding van de nu nog twee gescheiden gebieden. Openbare ruimte Het hele buurtje rondom de huidige kantoorgebouwen is nog een bastion van slagbomen en muren, met een saaie maaiveldinrichting. Van Westerop is echter optimistisch over de mogelijkheden. ‘We gaan daarin samenwerken met ZO!City, een community die hier al jaren aan de weg timmert en het gebied goed kent. Zij gaan ons helpen met een gebiedsplan, dat we samen met de gemeente gaan invullen. In mijn optiek maakt Vastint iets moois van deze kavels en gebouwen. Als de gemeente op haar beurt de wandelroutes naar de metro en het spoorpark een kwaliteitsslag geven, dan ken je het hier straks niet meer terug.’

Wonen aan de Hullenbergweg Wonen circa 250-300 studio’s Woonoppervlak: 50-60 m2 Kantoorvloer: 5.000 m2 Parkeergarage: met kantoren ernaast Planning: start 2018, gereed 2020

Volgens de huidige plannen zullen de woonstudio’s in 2020 worden opgeleverd. Of de nieuwe bewoners dan al kunnen genieten van de fraaie looproutes naar de metro is nog niet zeker. De looproute naar de nieuwe meubeltjes is er al wel: daarvoor hoeven ze alleen maar de weg over te steken.

(advertorial )

ZO!City is het bruisende gebiedsplatform waarin vastgoedeigenaren, ontwikkelaars, bedrijven, bewoners, organisaties en de gemeente samenwerken. Door informatie en plannen uit te wisselen en intensief samen te werken maken ze van Amstel III een aantrekkelijke en levendige stadswijk.

Amstel III wordt van een lelijk eendje langzamerhand een mooie zwaan en dat maakt die samenwerking tussen alle partijen van extra groot belang. Amstel III transformeert immers van een gebied met solitaire kantoren en bedrijven naar een wijk met werken, wonen, horeca etc. Die samenwerking is belangrijk voor de transformatie en ontwikkeling, maar ook het beheer. Zo wordt Amstel III een duurzaam en goed verbonden gebied dat de benodigde veerkracht en organiserend vermogen heeft om veranderingen in de toekomst op te vangen. 48

ZO!City organiseert inhoudelijke en sociale evenementen. Ze jagen nieuwe samenwerkingen aan en begeleiden deze met inhoudelijke kennis en lokaal netwerk. Ze versterken de naamsbekendheid en het imago van Amstel III. Doorlopende communicatie wordt verzorgd middels nieuwsbrieven, sociale media en het innovatieve interactieve webplatform (powered by TransformCityÂŽ) dat nationaal en internationaal al veel bekendheid heeft opgeleverd.

Op de hoogte blijven of meedoen? Stuur dan een e-mail naar info@zocity.nl!

AMC is een belangrijke speler in Amstel III 450.000 m2 BVO 7.200 medewerkers - 6.000 FTE in AMC derden op terrein: 800 werknemers 2.300 studenten 400.000 polibezoeken per jaar 200.000 verpleegdagen per jaar

Prioriteiten stadsdeel De transformatie van Amstel III wordt aangestuurd door het centrale gemeentebestuur, maar stadsdeel

Prioriteiten

Zuidoost is een belangrijke partner. Het stadsdeel speelt bijvoorbeeld een grote rol in het beheer en on-

1. Meer ruimte voor transformatie en

derhoud van de openbare ruimte en bij het verlenen

initiatieven, met als doel een economisch sterk,

van vergunningen. In het ‘Gebiedsplan 2017 Amstel III

multifunctioneel en levendig gebied;

en ArenA-Poort’ benoemt de bestuurscommissie van Zuidoost de belangrijkste uitdagingen en daaruit volgende prioriteiten.

2. Meer ruimte scheppen voor werkgelegenheid; 3. Meer ruimte scheppen voor innovatie, duurzaamheid en energie;

16 miljoen bezoekers Het Amstel III/ArenAPoort gebied heeft op dit moment nog twee gezichten. Aan de ene kant is het een ‘dorp’ met slechts

4. Gezamenlijke inspanning voor branding en positionering van het gebied;

1.600 bewoners. Aan de andere kant is het een grootstedelijke hotspot met 50.000 werknemers en de ArenA Boulevard als het grootste entertainment gebied van Nederland met maar liefst 16 miljoen bezoekers per jaar. Het komen en gaan van mensenmassa’s is echter niet per se goed voor een gebied. Daarom stimuleert het stadsdeel ontwikkelingen die meer soorten bezoekers trekken en ze ook langer vasthouden, bijvoorbeeld door kleinschaligheid in het gebied te brengen, de openbare ruimte aantrekkelijk te maken voor meer doelgroepen, de komst van hotels en door het bouwen van woningen in Amstel III. Kansen uitbuiten Voor de bewoners van heel Zuidoost biedt het gebied niet alleen winkelen uitgaansvoorzieningen, maar ook werkgelegenheid. Het stadsdeel is er veel aan gelegen om die kansen verder uit te buiten, bijvoorbeeld door de bedrijven actief te verbinden aan de bewoners van Zuidoost. Daarnaast biedt de transformatie van Amstel III tot gemengde woonwerkwijk ook veel nieuwe kansen. De toevoeging van 3.000 tot 5.000 woningen, samen met winkels en voorzieningen, biedt niet alleen levendigheid in de avonduren, maar ook andere vormen van werkgelegenheid. Het stadsdeel ziet de aanwezige onderwijs- en kennisinstituten, in combinatie met studentenwoningen, daarin als een belangrijk vliegwiel. Zuidoost wil dat faciliteren door de transformatie te begeleiden, de openbare ruimte opnieuw in te richten en open te staan voor vernieuwende initiatieven.

stadsdeelbestuurder Muriël Dalgliesh

5. Aantrekkelijker vestigings- en bezoekersklimaat.

Zuidoost

‘Stadsdeel Zuidoost juicht de Drie stuurgroepen Er zijn op dit moment drie grote projecten in het gebied

ontwikkeling van Amstel III tot een

waarin het centrale stadbestuur en de bestuurscommissie van Zuidoost samen om de tafel zitten om de plannen in goede banen te leiden: • Holendrecht Centre: dit enorme leegstaande kantoor bij metrostation Holendrecht maakt plaats voor huisvesting van studenten, starters en statushouders. Het nieuwe complex geeft het entreegebied van Zuidoost-Zuid een ander gezicht

levendige, aaneengesloten stadswijk van harte toe. Er komen meer woningen, voorzieningen en recreatiemogelijkheden, en meer

en fungeert als aanjager voor ontwikkelingen eromheen; • De Nieuwe Kern: ten noorden van het ArenA-gebied worden plannen gemaakt voor een woonwijk met circa 4.500 woningen, winkels en bedrijven. De komst ervan biedt een prettiger verbinding tussen Zuidoost en de rest van Amsterdam; • GETZ: de komst van een nieuw muziektheater, meer horeca, winkels en appartementen naar de ArenA boulevard. GETZ betekent niet alleen een versterking van het uitgaansgebied, maar geeft ook de sfeer en uitstraling van het gebied een positieve impuls.

kansen ter versterking van de lokale economie. Amstel III is daarom om meerdere redenen belangrijk voor de bewoners van Zuidoost ‘aan de andere kant van het spoor.’ Muriël Dalgliesh

Uitwaaien in Amstelland

Met alle aandacht voor het transformeren van Amstel III

Wester Amstel. Helemaal in het zuiden bevindt zich de

wordt het soms vergeten, maar op steenworp afstand

Stelling van Amsterdam, een lange verdedigingslinie van

ligt een van de mooiste groengebieden van de regio:

forten met de status van UNESCO werelderfgoed.

het Amstelland. Dit taartpuntig gebied van 4.000 hectare steekt diep het stedelijk gebied in. De

Toenemend belang

noordelijk punt begint ongeveer bij het Amstelkwartier

Door de eeuwen heen was dit gebied al van belang voor

en de Omval. Aan de westflank ligt Amstelveen, aan de

stedelingen - ook de schilder Rembrandt kwam hier vaak - en

oostflank Amsterdam Zuidoost en in het zuiden eindigt

dat belang neemt alleen maar toe. Op dit moment ontvangt

het ongeveer ter hoogte van Abcoude.

het gebied jaarlijks al meer dan 3 miljoen bezoekers. Naarmate de stad verder verstedelijkt en verdicht zal de

Nationaal Landschap

behoefte aan ‘groene longen’ om in uit te waaien en te

Amstelland is onderdeel van het Nationaal Landschap

ontspannen steeds sterker worden. Daarvoor is de wigvorm

Groene Hart. In het hart ervan meandert de Amstel rivier

van het Amstelland ideaal, omdat de meeste stedelingen zo

met schilderachtige zijtakken als de Waver, Bullewijk en

niet ver hoeven te reizen om er te komen.

Holendrecht. Aan de rivier liggen tal van restaurants en cafés met zonnige terrassen. Vooral het pittoreske Ouderkerk aan

Ook

overheden,

zoals

betrokken

provincie

de Amstel is een geliefde pleisterplaats. Veel fietsers komen

gemeenten, onderschrijven dat belang. Zij zoeken in dit

daar terecht na hun rondje Ronde Hoep, een route van 17

gebied dan ook naar een balans tussen behoedzame

kilometer langs natuur en boerderijen, over kronkelige

ontwikkeling, conservering en verbetering van de land-

dijken. Daaromheen ligt een even gevarieerd landschap van

schappelijke kwaliteit. Op dit moment werken deze

veenweidepolders en sloten, molens en landgoederen uit de

overheden bijvoorbeeld aan een gezamenlijk Gebieds-

Gouden Eeuw, zoals de buitenplaatsen Oostermeer en

perspectief Amstelscheg voor de lange termijn.

Betere fietsroutes Dat gebiedsperspectief heeft gelukkig ook aandacht voor het netwerk aan recreatieve wandelen fietspaden. Met name aan de oostwest verbindingen schort nog het nodige. Hoewel er kort geleden een fietsbrug over de A2 bij is gekomen, juist ten noorden van het Fletcher Hotel, is het Amstelland voor wandelaars en fietsers op dit moment nog niet op een plezierige manier te bereiken, terwijl de afstand hemelsbreed maar een kilometer is. Als het de komende jaren lukt om een paar korte, aangename routes te creĂŤren, dan heeft Amstel III er een onweerstaanbare troefkaart bij.

Op termijn zou een groene fiets/wandel route naar het Amstelland een grote aanwinst zijn voor bewoners van Amstelstad (foto inspirerend voorbeeld: ecoduct Laarderhoogt over de A1)

Donderdag 27 Tekst: Laura Dehé

Deniz (29) is twee jaar geleden in Amstelstad komen wonen.

dan is het helemaal super gezellig. Iedereen kan na afloop

Hij werkte daarvoor al bij het AMC als laboratorium assistent

trouwens nog makkelijk thuiskomen, want ik woon prak-

en toen hij eens bij een collega op bezoek was die hier al

tisch naast de metrohalte.’

woonde, was hij meteen om. ‘Ik woon nu vlakbij mijn werk, waardoor ik er lekker op de fiets naartoe kan en weinig reistijd heb. Ik doe sowieso alles het liefst op de fiets, maar als het nodig is pak ik een deelauto die hier om de hoek staat. Ideaal. Trouwens, ik vind m’n appartement ook prima. Het is heel licht en alles is netjes afgewerkt. Daardoor heb ik weinig onderhoud of gedoe. Ik ben zelf ook nogal netjes en georganiseerd, dus dat is prettig! Zijn appartement van 55 m² heeft een flinke woonkamer met twee kleine slaapkamers. ‘Op het moment woon ik er alleen en heb ik dus meer dan genoeg ruimte. Als mijn vriend Timo hier voor de weekenden is zitten we elkaar ook niet in de weg. Soms kook ik thuis iets lekkers voor een paar collega’s van mijn werk. Dan doen we samen eerst boodschappen bij de supermarkt om de hoek en lopen daarna door naar mijn huis. Of Timo heeft al gekookt en

54 Susanne (34) heeft haar eigen bedrijfje in het maken van websites. Na haar marketingstudie wist ze al gelijk dat ze niet voor een baas ging werken en haar eigen gang wilde gaan. Haar bedrijf bestaat nu alweer negen jaar en nog steeds gaat ze elke dag energiek aan de slag. ‘Ik heb echt mijn passie gevonden. Ik werkte eerst thuis, maar dat was niks. Met anderen sparren, samen koffie drinken in de lobby, klanten in een professionele omgeving ontvangen: dat hoort er ook gewoon bij.’ Acht jaar geleden maakte Susanne de stap om haar bedrijf in Amstelstad te vestigen. ‘Het was even wennen, maar ik ben erg tevreden over deze plek. Voordeel is ook dat klanten hier makkelijk onderin het gebouw kunnen parkeren. Die parkeerplaatsen delen we met de woontoren hiernaast, maar dat is geen probleem want die mensen zijn overdag vaak weg. Als ik zelf naar een klant ga zit ik zo in een trein of deelauto.’ Omdat Susanne al een tijdje in Amstelstad werkt zag ze de buurt veranderen. ‘Het begon acht jaar geleden al een beetje op te bloeien. In de buurt hierachter werden leuke flats

yoga of pilates. Ook het groen in de buurt is mooier gewor-

gebouwd en de sportschool opende ongeveer tegelijk met

den, met nieuwe wandelpaden. Ik kan nu met andere zzp-ers

mijn intrek. Na een drukke dag ga ik in één keer door naar

allerlei aardige lunch ommetjes maken. Even tot rust komen!’

mei 2027 Malaika (20) studeert Voeding en Diëtiek aan de Hogeschool

Vlakbij haar opleiding kwam een kamer vrij in een nieuw com-

van Amsterdam. Tot voor kort woonde ze bij haar ouders in

plex waar ze inmiddels al veel mensen heeft leren kennen.

Osdorp, maar ze vond het tijd om op eigen benen te staan.

‘Toen ik hier net woonde miste ik West nog wel een beetje, maar ik heb nu gelukkig veel contact met andere studenten in het complex en die hebben me wegwijs gemaakt in de buurt. We gaan vaak met z’n allen naar de film in Pathé en als we genoeg hebben gespaard naar een concert in Ziggo Dome of Afas Live. ’s Avonds terugfietsen is geen probleem; alle fietspaden zijn goed verlicht en ik voel me veilig in de buurt. Ik had niet gedacht dat ik het zou zeggen, maar eigenlijk is Zuidoost net zo leuk als West!’ Vriendinnen van Malaika komen ook regelmatig langs. ‘We spreken steeds bij iemand anders af. Vaak halen we bij mij in de buurt wat lekkers bij een food truck en gaan dan winkelen in de Amsterdamse Poort. En daarna natuurlijk gezellig uit eten! Maar thuis koken vind ik ook heel leuk hoor. Op onze verdieping zit een grote moderne keuken waar ik me goed uit kan leven.’ Verse ingrediënten haalt ze van de markt en de rest haalt ze bij één van de drie supermarkten in de buurt.

ik ben, haha.’ Toch was het Kyra die twee jaar geleden de stap wilde zetten om te gaan samenwonen. ‘We sliepen bijna elke dag bij elkaar en ik was het zat om steeds met spullen te slepen.’ Toen ze op zoek gingen hebben ze overal in de stad gekeken, maar Amstelstad vonden ze allebei de meest aantrekkelijke optie. Kyra: ‘ik ben sportief aangelegd en vanaf hier ren, fiets of skate ik zo naar de polder. Ik sta er elke keer weer van te kijken hoe dichtbij het allemaal is. En hier om de hoek is het Spoorpark, waar je met lekker weer kunt basketballen of tafeltennissen.’ Lucas was meteen weg van de woning. ‘De prijskwaliteitverhouding is hier een stuk beter dan in de rest van Amsterdam. Die 70 m² is ruim genoeg voor z’n tweeën en ook heel betaalbaar. Het uitzicht vanuit de woonkamer is echt chill, je kijkt zo het groen in. Dat kun je in de binnenstad wel vergeten!’ Veel vrienden van Lucas wonen wel in het centrum. ‘We wisselen een beetje af bij wie afspreken, maar met de fiets ben ik er in een halfuur en die nieuwe fietsroute is heel leuk. De Lucas (32) & Kyra (29) hebben elkaar vier jaar geleden ont-

laatste tijd komen ze wat vaker deze kant op, want er zit hier

moet in de kroeg. ‘Voor mij was het liefde op het eerste

nu een goede boksschool om de hoek, waar we samen graag

gezicht, maar Kyra had wat langer nodig om te zien hoe leuk

een potje sparren.’

Amstel III wordt Amstelstad