Leikskólinn Klettaborg

Leikskólinn Klettaborg Skólanámskrá

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Höfundar forsíðumyndar og lógó Klettaborgar eru: Nökkvi Viðar Viðarsson, Aman Axel Óskarsson, Aðalsteinn Arnar Davíðsson og Rebekka Ýr Arnfreysdóttir. Hannað 2005.

2

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Efnisyfirlit

Um leikskólann Klettaborg……………………………………………………………………………………………………………….………5

Leikskólaperlan…………………………………………….……………………………………………………..…………………......6

Hlutverk leikskóla…………………....………………………….……………………………………………………………………….…………7

Stefna og sýn leikskólans………………………………………………………………………………………………….……………………..8

Leiðarljós leikskóla………………………………………………………………………………………………………….……………………….9

Lýðræði og jafnrétti í leikskólastarfi……………………………………………………………………………………………………….10

Leikur, nám og námsumhverfi………………………………………………………………………………………………….……..….…12

Samþætt og skapandi leikskólastarf……………………………………………………………………………………….……………..14

Læsi og samskipti………………………………………………………………………………………………………….……………16

Heilbrigði og vellíðan……………………………………………………………………………………………………….…………17

Sjálfbærni og vísindi………………………………………………………………………………………………….………..…..…18

Sköpun og menning………………………………………………………………………………………….…………………….….19

Raddir og sjónarmið barna……………………………………………………………………………………………….…………………...20

Raddir og sjónarmið foreldra……………………………………………………………………………………………….………………..21

Leiðirnar í starfinu…………………………………………………………………………………………………….…………………………..22

Mat á námi og velferð barna……………………………………………………………………………………………….………………..24

Fjölskyldan og leikskólinn……………………………………………………………………………………….…………………………….26

Barnavernd…………………………………………………………………………….………………………………………………...26

Tengsl skólastiga………………………………………………………………………………………………….……………………………….27

Frístundaheimili……………………………….……………………………………………….……………………………………...27

Samstarfsaðilar……………….………………………………………………………………………….………………….……………………..28

Mat á leikskólastarfi……………………………………………………………………………………………………………………………...29

Að lokum……………………………………………………………………………………………………………………………………………….31

3

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Reykjavík, febrúar 2015

4

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

GLEÐI -­‐ VIRÐING -­‐ ÖRYGGI

Um leikskólann Klettaborg

Leikskólinn Klettaborg er að Dyrhömrum 5 í Grafarvogi og er einn af borgarreknu leikskólum Reykjavíkurborgar. Klettaborg tók til starfa 1. júní 1990 og þá sem þriggja deilda leikskóli. Það var svo í febrúar 2004 sem fjórða deildin bættist við. Í Klettaborg eru að meðaltali 80 börn samtímis og er aldursblöndunin á milli deilda misjöfn eftir aðstæðum hverju sinni. Deildir leikskólans heita Fálkaklettur, Arnarklettur, Hrafnaklettur og Kríuklettur. Leikskólinn er í miðju íbúðahverfi og stendur við hliðina á grunnskólanum. Stutt er í opin náttúrusvæði sem býður upp á skemmtilega upplifun og reynslu sem nýtt er í námi barna.

Rekstur og stjórn Klettaborgar fellur undir skóla-­‐ og frístundasvið Reykjavíkurborgar (SFS). Sviðið starfar samkvæmt lögum um leikskóla nr. 90/2008 ásamt reglugerðum er varða þau lög og samþykktum borgarráðs um sviðið. Lögð er áhersla á sjálfstæði hvers leikskóla til að móta sína uppeldisstefnu í samráði við foreldra, börn og starfsfólk. Leiðarljós sviðsins er: ,,Að börnum og ungmennum í borginni líði vel, þeim fari stöðugt fram og öðlist uppeldi og menntun fyrir líf og starf.”

Ný aðalnámskrá fyrir leik-­‐, grunn-­‐ og framhaldsskóla var gefin út af Mennta-­‐ og menningamálaráðuneytinu í maí 2011. Hluti aðalnámskrár er sameiginlegur fyrir öll þrjú skólastigin og er þar fjallað um hlutverk aðalnámskrár, almenna menntun og mat og eftirlit. Í kaflanum um almenna menntun eru meðal annars teknir fyrir sex grunnþættir sem eiga að mynda kjarna menntastefnunnar fyrir öll skólastigin, þeir eru: læsi, sjálfbærni, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti, heilbrigði og velferð og sköpun. Hvert skólastig er síðan með sér hluta þar sem nánar er farið í inntak og viðfangsefni skólastarfsins í samræmi við aldur og þroska barna. Í leikskóla á að sinna grunnþáttunum innan námssviða, grunnskóla innan námsgreina og framhaldsskóla í námsáföngum.

Út frá lögum og reglugerðum um leikskóla, aðalnámskrá og stefnumótandi samþykktum skóla-­‐ og frístundasviðs ber hverjum leikskóla að móta sína skólanámskrá. Í skólanámskránni á að koma fram nánar hvernig uppeldis-­‐ og menntastarf er unnið, samskipti við börn, kennara, foreldra og samfélagið. Einnig á að fjalla um mat á leikskólastarfinu, því tryggja á að réttindi barna séu virt samkvæmt lögum um leikskóla.

Skólanámskrá Klettaborgar er unnin undir forystu leikskólastjóra. Vinnufundir voru haldnir með kennurum, foreldrum og börnum, ásamt því að unnið var markvisst með ákveðin atriði á skipulagsdögum kennara og var þá nánari fræðsla til að skerpa á málunum.

5

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Leikskólaperlan

Birt með leyfi Sesselju Hauksdóttur leikskólaráðgjafa Kópavogs Leikskólaperlan er líkan af margþættu námi barnsins í leikskólanum. Í leikskólaperlunni er barnið í brennidepli því allt leikskólastarfið snýst um barnið, sá flötur er gulur þ.e. litur sólarinnar. Þeir þættir sem næst barninu eru og unnið er með í daglegu lífi þess í leikskólanum eru: Að klæða sig í og úr, borðhald, svefn og hvíld, hreinlæti, frágangur og snyrtimennska. Litur þeirra er appelsínugulur tákn samþættingar á námi og lífi barns.

Námssvið leikskólans koma næst: Læsi og samskipti, heilbrigði og vellíðan, sjálfbærni og vísindi, sköpun og menning. Litur þeirra er rauður, þ.e. glóðin sem í leikskólastarfinu býr og er uppspretta samþætts og skapandi leikskólastarfs.

Grunnþættir menntunar eins og þeir birtast í sameiginlegum kafla aðalnámskrár fyrir öll skólastig koma í ysta hring. Litur þeirra er grænn, tákn jarðarinnar, grunnurinn sem allt skólastarf byggist á; Læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun.

Leikurinn umlykur barnið í öllu starfi þess og námi. Grunnlitur perlunnar er ljósblár, þ.e. litur vatnsins. Í því rými flýtur allt það sem tengir hina fjölbreyttu þætti leikskólastarfsins saman, þ.e. samþætting. Leikurinn gárar vatnið og kemur öllu á hreyfingu.

Grunnurinn af Perlunni er unninn af Hrafnhildi Sigurðardóttur, en uppfærður af Sesselju Hauksdóttur í samræmi við lög um leikskóla nr. 90/2008 og aðalnámskrá leikskóla 2011.

6

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Hlutverk leikskóla Leikskólinn er fyrsta skólastigið, hann er þó ekki skylda, heldur er þ að að ósk foreldra sem leikskólinn annast umönnun og menntun barna þeirra á leikskólaaldri.

Hlutverk leikskóla er að gefa börnunum tækifæri til að blómstra á sínum forsendum undir handleiðslu leikskólakennara og verði skapandi og sjálfstæðir

þjóðfélagsþegnar. Í 2. gr. laga um leikskóla nr. 90/2008 er fjallað um hvert Vivamus fleikskólastarfs ringilla markmið eigi að vera: ,,Í leikskólum skal velferð og hagur barna hafður að leiðarljósi í öllu starfi.

Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms-­‐ og leikskilyrði.

Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi og kristinni arfleifð íslenskrar menningar.”

Leikskólastjórinn er faglegur leiðtogi og í forystu um að móta og þróa metnaðarfullt uppeldis-­‐ og menntastarf í leikskólanum, í samvinnu við kennara, börn og foreldra. Hann ber ábyrgð á öllu því er viðkemur leikskólanum.

Leikskólakennarinn er leiðandi samverkamaður barna, foreldra og samstarfsmanna. Hann á að koma fram af virðingu, taka tillit og hlusta. Hann er í lykilhlutverki í menntun b arna og á að vera góð fyrirmynd.

Leikskólakennarinn er leiðandi í mótun uppeldis-­‐ og mennta-­‐starfs leikskólans og b er að fylgjast með nýjungum og miðla þekkingu.

7

1 2

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Stefna og sýn leikskólans

Stefna Klettaborgar er að vera með metnaðarfullt starf sem eflir og styrkir sjálfsmynd barna sem birtist í góðu sjálfstrausti og þróun sjálfsaga. Áhersla er lögð á gott og frjótt málumhverfi og að gleði, virðing og öryggi séu ríkjandi í samskiptum og umhverfi barna.

Málið er eitt af mörgum tjáningarleiðum barna og á leikskólaárunum er lagður grunnur fyrir lífið. Í Klettaborg er lögð sérstök rækt við málumhverfið í leikskólanum. Áhersla er á að málið sé krefjandi og notað í öllu daglegu starfi, jafnt af börnum sem kennurum. Mikilvægi þess að hafa gott og frjótt málumhverfi felst meðal annars í því að: • með málinu geti barnið komið hugsunum sínum í orð og átt félagsleg samskipti. Þetta eru lykilatriði fyrir þroska og þróun sjálfsmyndar hverrar manneskju. Tekið er tillit til mismunandi tjáningarleiða • gott málumhverfi stuðli að því að barnið geti orðið málfarslega sterkt, bæði í tjáningu og skilningi, sem eykur sjálfstraust, eflir sjálfstæði og stuðlar að betri samskiptum • barnið geti brugðist við áreitum með talmáli eða öðru tjáningarformi, sem getur verið stór liður í forvörnum varðandi ýmsa áhættuþætti • barnið læri að hlusta á aðra og taka þátt í gagnkvæmum samskiptum. Það eflir skilning þess og leiðir til aukins umburðarlyndis og virðingar fyrir ólíkum skoðunum, aðstæðum og menningu

Sýn Klettaborgar á börn er sú að þau séu virk í þekkingarleit sinni og áhugasöm um að takast á við áskoranir daglegs lífs. Út frá þessari sýn er hugmyndafræði starfsins mest sótt í smiðju John Deweys (1859 – 1952).

Dewey var bandarískur heimspekingur og sálfræðingur sem hafði mikinn áhuga á námi og kennslu barna. Hann mótaði róttækar hugmyndir um skólastarf og hvernig kennsla ætti að fara fram og stofnaði í því samhengi tilraunaskóla 1896.

Í hugmyndafræði sinni lagði Dewey áherslu á að barnið væri sjálfstæður, hugsandi einstaklingur sem byggir upp eigin reynslu til að þroskast og læra. Hann taldi jafnframt að félagslegar athafnir væru mjög mikilvægar í námi barna. Því bæri að virkja athafnaþörf barna og áhuga, því uppgötvunarnám þar sem þau læra í gegnum leik og athafnir byggir upp persónulega reynslu þ eirra.

Leikurinn er leið til þroska og m enntunar barna, því í leik vinna börn áfram með reynslu sína á skapandi hátt. Dewey vildi einnig að skólasamfélagið legði áherslu á virka þátttöku barna í verkefnum og þannig virkja athafnagleði þeirra, forvitni og gagnrýna hugsun. Námið á að vera lausnamiðað þar sem vinnuferlið sjálft er lærdósmríkara en útkoman eða lausnin.

Hlutverk kennara taldi Dewey mjög mikilvægt.

Kennarinn þarf að gera sér grein fyrir því að raunveruleg reynsla barna mótast af umhverfisskilyrðum og því mikilvægt að vita hvaða umhverfi stuðlar að reynslu sem leiðir til þroska.

Kennarar þurfa að geta nýtt bæði efnislegt og félagslegt umhverfi til að byggja upp reynslu sem er einhvers virði fyrir börnin, þannig þarf hann að vera dómbær á hvað það er sem stuðlar að áframhaldandi þroska. Kennarinn þarf að hafa í huga fyrri reynslu barna til að byggja nýja ofan á. Börnin eiga að fá að velja sér verkefni sem eru vel skipulögð og markviss. M enntun er stöðugur þroski.

Þannig er kennarinn stjórnandi og leiðbeinandi sem skapar efnis-­‐ og félagslegt umhverfi sem er uppbyggjandi og menntandi fyrir barnið á fjölbreyttan hátt. Kennaranum ber að leiðbeina og vinna út frá fyrri reynslu barnsins á þann hátt að verkefnið gagnist því til áframhaldandi náms og þroska. Kennarinn þarf að horfa til framtíðar, byggja á reynslu barnsins og víkka reynslusvið þess þannig að það leiði barnið áfram. Viðfangsefnið má ekki vera ofvaxið getu eða skilningi barnsins, heldur virkja löngun þess til að halda áfram. Ferlið þarf að vera samfellt og byggjast á lögmálinu um orsök og afleiðingu sem birtist barninu sem nýjar leiðir.

Umhyggja, virðing, tillitssemi, samkennd og lífsleikni eru lykilþættir í verkfærakistu kennarans.

8

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Leiðarljós leikskóla Formleg menntun barna hefst þegar þau hefja leikskólagöngu sína. Leikskólaárin eru mikil mótunarár í þroska og menntun og því er hagur og velferð barna höfð að leiðarljósi. Börnin eru í brennidepli, þar sem verið er að fylgjast með og efla alhliða þroska þeirra. Í aðalnámskrá eru tilgreind leiðarljós sem vísa veginn í menntun leikskólabarna.

Í leikskólanum er hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi þar sem stuðlað er að öryggi og vellíðan barna. Horft er á styrkleika og hæfni barna, ásamt þörf þeirra fyrir vernd og leiðsögn fullorðinna.

Hugtökin uppeldi, umönnun og menntun mynda eina heild í leikskólastarfinu. Litið er á börnin sem fullgilda þátttakendur í samfélagi skólans og þeim er sýnd virðing og umhyggja. Þar sem tungumálið er ein af forsendum þess að ná tökum á tilverunni þá er lögð sérstök áhersla á málumhverfi barnanna í Klettaborg.

Kennarinn er fyrirmynd barnanna og því skiptir sköpum að h ann sé meðvitaður um hvernig samskipti hans eru, bæði í framkomu og verki. Hann þarf að vera samkvæmur sjálfum sér og gera sér grein fyrir því hve mikilvægt það er að samræmi sé á milli hins talaða orðs og líkamstjáningar hans.

Gildi Klettaborgar eru gleði, virðing og öryggi. Þau eiga að lita samskiptin og allt starf leikskólans. Gildin eru því leiðarljós sem vísa kennaranum leiðina í leik og starfi.

Gleði GLEÐI - gleðjumst, njótum, sköpum og eflum

sjálfstæði!

•

Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar í gleðilegu og uppbyggjandi andrúmslofti.

•

Viðhalda á gleði og áhugahvöt barna í sköpun og leik.

•

Skapa á aðstæður, þannig að börnin geti hjálpað sér sem mest sjálf og valið viðfangsefni og eflt þannig sjálfstæði sitt og gleði.

•

Kennarinn á að gleðjast m eð börnum, brosa og vera jákvæður. Hann á að hrósa og hvetja börn áfram.

Virðing VIRÐING - virðum upplifanir, tilfinningar,

hlustum á sjónarmið og eflum samvinnu!

•

Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar þar sem hlustað er á sjónarmið þeirra og upplifanir.

•

Viðhalda á þörf barna til að hjálpa öðrum og stuðla að því að þau vinni saman .

•

Skapa á aðstæður þar sem börn geta tjáð tilfinningar sínar og kynnst tilfinningum annarra.

•

Kennarinn á að vera m eð virka hlustun og tala við börn á jafnréttisgrundvelli.

Öryggi ÖRYGGI - verum til staðar, göngum ve l um, skoðum og rýnum til gagns!

•

Börn eiga að njóta leikskóladvalar sinnar þar sem þau upplifa öryggi.

•

Skapa á aðstæður þannig að börn geta gengið vel um og að hver hlutur á sinn stað.

•

Skapa á aðstæður þar sem börn fá að skoða og rannsaka umhverfi sitt.

•

Kennarinn á að vera til staðar og vera góð fyrirmynd. Hann á að tryggja öryggi og hafa góða yfirsýn.

9

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Lýðræði og jafnrétti í leikskólastarfi Í aðalnámskrá leikskóla 2011 segir meðal annars: ,,Lýðræðislegt leikskólastarf byggist á jafnrétti, fjölbreytileika, samábyrgð, samstöðu og viðurkenningu fyrir ólíkum sjónarmiðum. Þar eiga börn að finna að þau eru hluti af hópi og samfélagi þar sem réttlæti og virðing einkenna samskipti. Litið er á börn sem virka borgara og þátttakendur þar sem hver og einn fær tækifæri til að leggja sitt af mörkum til að hafa áhrif á umhverfi sitt.”

Í Klettaborg er þetta lagt til grundvallar í leik og námi barna ásamt grunnþáttum menntunar og Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.

Grunnþættir menntunar Læsi ,,Meginmarkmið læsis er að nemendur séu virkir þátttakendur í að umskapa og umskrifa heiminn með því að skapa eigin merkingu og bregðast við á persónulegan og skapandi hátt við því sem þeir lesa með hjálp þeirra miðla og tækni sem völ er á.”

Sjálfbærni ,,Umhverfið og þar með náttúran umlykja allt mannlegt samfélag. Sjálfbær þróun getur ekki átt sér stað nema innan þeirra takmarka sem vistkerfi jarðar setja okkur. Því er skilningur á þeim takmörkum, ásamt ferlum, lögmálum og hringrásum í náttúrunni, mikilvægur grundvöllur þess að okkur takist að vinna eftir hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar. Þannig þurfa nemendur að þekkja, skilja og virða náttúruna, bæði vegna sjálfsgildis hennar og þeirrar þjónustu sem hún innir af hendi við mannfólkið.”

Lýðræði og mannréttindi ,,Í lýðræði taka einstaklingarnir afstöðu til siðferðislegra álitamála og virkan þátt í mótun samfélagsins. Í lýðræðisríki þurfa borgararnir að búa við mannréttindi og ráða öllum meiriháttar málum sínum sameiginlega. Forsenda lýðræðis er samábyrgð, meðvitund og virkni. Viðhorf, gildismat og siðferði eru ríkir þættir í lýðræðismenntun. Lýðræðis- og mannréttindamenntun byggist á gagnrýnni hugsun og ígrundun um grunngildi samfélagsins.”

Jafnrétti ,,Markmið jafnréttismenntunar er að skapa tækifæri fyrir alla til að þroskast á eigin forsendum, rækta hæfileika sína og lifa ábyrgu lífi í frjálsu samfélagi í anda skilnings, friðar, umburðarlyndis, víðsýnis og jafnréttis. Jafnréttismenntun felur í sér gangrýna skoðun á viðteknum hugmyndum í samfélaginu og stofnunum þess í því augnamiði að kenna börnum og ungmennum að greina þær aðstæður sem leiða til mismununar sumra og forréttindi annarra.”

Heilbrigði og velferð ,,Heilbrigði byggist á andlegri, líkamlegri og félagslegri vellíðan. Það ræðst af flóknu samspili einstaklings, aðstæðna og umhverfis. Allt skólastarf þarf að efla heilbrigði og stuðla markvisst að velferð og vellíðan enda verja börn og ungmenni stórum hluta dagsins í skóla. Í skólum þarf að skapa jákvæðan skólabrag og heilsueflandi umhverfi þar sem markvisst er hlúð að þroska og heilbrigði frá ýmsum hliðum.”

Sköpun ,,Nám á sér stað þegar einstaklingur vinnur með áreiti, tengir það fyrri þekkingu og skapar nýja. Þannig menntun er í rauninni sjálfssköpun, leið upplýsts einstaklings til að verða ,,meira í dag en í gær”. Sköpunarþrá á sér rætur í meðfæddri forvitni, athafnaþrá og stuðlar að frumkvæði einstaklingsins.

Sköpunargleði leiðir til námsáhuga þegar börn og ungmenni skynja merkingu viðfangsefnanna og gildi þeirra. Sköpun er að uppgötva, njóta, örva forvitni og áhuga, virkja ímyndunarafl og leika sér með möguleika. Sköpun byggist á gagnrýninni hugsun og aðferðum sem opna sífellt nýja möguleika og því skiptir sköpunarferlið ekki síður máli en afrakstur verksins. Leikur er mikilvæg námsaðferð og opnar víddir þar sem sköpunargleði barna og ungmenna getur notið sín.” Úr aðalnámskrá leikskóla 2011

Grunnþættir menntunar tengjast innbyrðis í leik og námi barna og eru háðir hver öðrum. Þeir eiga sér rætur í gagnrýnni h ugsun, ígrundun, vísindalegum viðhorfum og lýðræðislegu gildismati. Flest allt í starfi leikskólans, hvort heldur það eru daglegar athafnir, frjáls leikur eða skipulagt starf, fellur undir fleiri en einn grunnþátt og í flestum tilvikum koma allir grunnþættirnir fyrir.

Ördæmi; útivera – frjáls leikur nokkurra barna Læsi Leika með orðin við ólíkar aðstæður í leiknum. Hlusta hvert á annað. Ræða saman og velta vöngum.

Lesa í félagana og aðstæður.

Sjálfbærni Læra að bera virðingu fyrir umhverfinu með því að vera hluti af því í útiverunni. Samræða um orsök og afleiðingu varðandi umgengni.

Lýðræði og mannréttindi Í leiknum hafa allir skoðanir sem verður að taka tillit til og ræða um. Þau kljást og þurfa að leita lausna.

Jafnrétti Þau skiptast á. Allir fá að vera með og hver fær að njóta sín á eigin forsendum.

Heilbrigði og velferð Holl og fjölbreytt hreyfing er í útiverunni. Börnin efla sjálfstæði sitt með því að taka þátt í leik og máta sig inn í mismunandi hlutverk.

Sköpun Í leiknum ræður sköpunin ríkjum. Þau endurskapa þekkingu sína og reynslu.

10

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna endurspeglar barnvæn sjónarmið okkar tíma, þar sem litið er á barnið sem manneskju með fullgild réttindi til jafns við fullorðinn einstakling. Í sáttmálanum er réttindum barna skipt í þrjá flokka: vernd, umönnun og þátttöku.

Úr Barnasáttmála SÞ Vernd ,,Barnasáttmálinn kveður á um vernd tiltekinna grundvallarmannréttinda barna, svo sem réttinn til lífs, friðhelgi fjölskyldu- og einkalífs, félaga-, skoðana-, tjáningar- og trúfrelsis.”

Umönnun ,,Barnasáttmálinn leggur þær skyldur á aðildarríkin að grípa til aðgerða til að tryggja velferð barna, m.a. á sviði mennta-, heilbrigðis- og félagsmála.” Þátttaka ,,Barnasáttmálinn tryggir börnum rétt til þess að láta í ljós skoðanir sínar á öllum málum sem varða þau með einum eða öðrum hætti. Taka ber tillit til skoðana barna í samræmi við aldur þeirra og þroska.”

Grundvallarreglurnar fjórar ,,Þó að öll réttindi Barnasáttmálans séu mikilvæg er almennt gengið út frá því að fjögur ákvæði feli í sér svokallaðar grundvallarreglur, sem tengja saman ólík ákvæði hans. Grundvallarreglurnar fjórar ganga sem rauður þráður í gegnum allan sáttmálann og er því sérstaklega mikilvægt að hafa þær í huga þegar önnur ákvæði hans eru túlkuð, ekki síst ef ákvæði sáttmálans vegast á.

• 2. grein Jafnræði – bann við mismunun • 3. grein Það sem barninu er fyrir bestu • 6. grein Réttur til lífs og þroska • 12. grein Réttur til að láta skoðanir sínar í ljós og til að hafa áhrif Af síðunni www.barnasattmalinn.is

Vettvangsferð

Grunnþættir menntunar eru meðal annars byggðir á Barnasáttmála Sameinu þjóðanna og því fléttast sáttmálinn inn í allt starf leikskólans. Undirstaða leikskólastarfsins er í Barnasáttmálanum, grunngildin þar eru vernd, umönnun og þátttaka barna.

Grundvallarreglurnar fjórar eru uppistaða leikskólastarfsins; dæmi: • Jafnræði – bann við m ismunun à skóli margbreytileikans, þar sem öll börn hafa jafnan rétt óháð uppruna, trú, heimilisaðstæðum, fötlun eða öðru. Öllum b örnum er mætt á þeirra forsendum.

• Það sem barninu er fyrir bestu à horft er á það hvað barninu sem einstakling er fyrir bestu, jafnt hvað varðar nám, samskipti og aðbúnað.

• Réttur til lífs og þroska à leikskólinn tryggir að b örn fái holla n æringu, hreyfingu og hvíld. Þau fái að tjá sig og hafi verkefni við hæfi.

• Réttur til að láta skoðanir sínar í ljós og til að hafa áhrif àhlustað er á raddir barna og þau hafa áhrif á val efniviðar og verkefnavinnu.

Ördæmi um það hvernig Barnasáttmálinn fléttast inn í vettvangsferð með leikskólabörnum þar sem farið er með strætó á áfangastað: Sameiginleg ákvörðun um það hvert á að fara 2., 12. og 13. gr.

Strætó tekinn, kynnast umhverfinu og auðga reynsluna 23., 28. og 31. gr.

Fjöldi kennara, yfirsýn og öryggi

3. gr.

Skoða umhverfið, spyrja, segja skoðanir sínar og máta sig 6. gr.

Hreyfing, hollt nesti og hvíld

Nám og reynsla

24. gr.

28. og 29. gr.

11

1 2

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Leikur, nám og námsumhverfi Leikurinn er þungamiðja leikskólastarfsins og Nám leikskólabarna á að efla sjálfsskilning þeirra meginnámsleið barna. Leikurinn er börnum eðlislægur og þau leika sér af fúsum og frjálsum vilja á eigin forsendum.

Í leik vinna börn úr reynslu sinni, prófa getu sína og gera tilraunir, þau skapa leikinn úr hugarheimi sínum og taka ákvarðanir á eigin forsendum. Þegar börn leika saman, þá setja þau fram sínar hugmyndir og virða sjónarmið annarra, þannig taka þau þátt í lýðræðislegum athöfnum í gegnum leik. Í leik nota börn tungumál, hreyfingu, félagsleg samskipti og tilfinningatengsl. Sköpunarkraftur barna vaknar í leik og löngun þeirra til að læra og afla sér þekkingar.

og hæfni til að nota styrkleika sína og áhuga til að hafa áhrif á umhverfi sitt. Þetta er hlutverk leikskólans í hnotskurn og er einstaklingsmiðað ferli sem byggst á þrem atriðum: • Litið er á hvert barn sem einstakt, bæði líkamlega og menningarlega.

• Hvert barn skapar líf sitt með ímyndunarafli sínu, samhygð og framtíðarsýn.

• Líf barna er gagnvirkt, þ.e. börn eru opin fyrir þeim tækifærum sem þeim bjóðast og kanna þá möguleika sem lífið býður upp á.

Mikilvægt er því að börn öðlist jákvæða sjálfsmynd, trú á eigin getu, geti sótt sér þekkingu og öðlast leikni í að nýta hana á uppbyggilegan hátt. Þannig er námshneigð barna samspil á milli siðferðislegra viðhorfa, þekkingar og leikni. Til að efla námshneigð barna þarf að skapa umhverfi þar sem þau geta skoðað, hlustað, framkvæmt, tekið þátt og rætt um þau viðfangsefnin sem þau fást við.

Leikurinn er kjarninn í starfi leikskólans. Hann er uppistaðan í frjálsu og skipulögðu starfi skólans þar sem námssviðin fléttast markvisst inn í.

12

1 2

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Námsumhverfi hefur áhrif á nám barna og þess vegna á hönnun þess og skipulag að taka mið af reynslu, áhuga og þroska barnanna sem dvelja í leikskólanum.

Að barninu líði vel, sé öruggt og fái hlýlega og trausta umönnun er forsenda þess að það geti tileinkað sér á jákvæðan hátt það nám sem fram fer í leikskólanum.

Námsumhverfi þarf að endurspegla gildi og markmið leikskólastarfsins, ásamt því að vera öruggt og heilsusamlegt.

Þegar hugsað er um námsumhverfi barna má ekki gleyma nærumhverfinu, bæði því manngerða og náttúrunni. Það að barnið fái að kynnast sínu nánasta umhverfi og hvernig tillitssemi og virðing er sýnd í umgengni og að öryggið þarf að vera í fyrirrúmi, eykur reynsluna. Þessi reynsla er stór hluti af námi barnsins á leið þess að verða

Kennarinn skipuleggur umhverfi leikskólans eftir áhuga og virkni barnsins og velur efnivið með því, til að skapa reynslu sem gagnast barninu.

Félagslegt umhverfi og ýmis dagleg verkefni eru lykilþættir í námi barna.

Námsumhverfi er samofið úr efnislegum og félagslegum atriðum.

Daglegar athafnir og umönnun eru rauði þráðurinn í leikskóladeginum. Ábyrg umönnun er fólgin í því að annast börnin, bæði líkamlega og andlega af hlýju og virðingu. Með því skapar kennarinn náin tilfinningatengsl og trúnaðartraust á milli sín og barnsins.

sjálfstæður einstaklingur.

Leikur, nám og námsumhverfi eru samofin flétta í leikskólastarfinu, sem tengist grunnþáttum menntunar, námssviðunum og leiðarljósum leikskóla. Þessi flétta eflir sjálfstæði og getu barnanna og er liður í að gera þau að öflugum þjóðfélagsþegnum.

13

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Samþætt og skapandi leikskólastarf

Nám leikskólabarna fer fram í gegnum leik og með virkri þátttöku þeirra í daglegu starfi leikskólans. Þau læra best í samvinnu við önnur börn undir handleiðslu kennara sem veita þeim stuðning og hvatningu.

Námssvið leikskóla eru: læsi og samskipti, heilbrigði og vellíðan, sjálfbærni og vísindi og sköpun og menning. Námssviðin eiga að vera samofin öllu leikskólastarfinu og taka mið af grunnþáttum menntunar og leiðarljósum leikskóla.

Í aðalnámskrá leikskóla segir að námssviðin eigi að: • vera hluti af leik barna, • vera samþætt daglegu starfi leikskóla, • vera heildstæð og byggjast á reynslu barna, • byggjast á áhuga barna og hugmyndum, • taka mið af félags-­‐ og tilfinningalegum þáttum náms, • vera skipulögð í samvinnu starfsfólks, foreldra og barna, • hvetja til samvinnu og samstarfs, • stuðla að sjálfstæði og frumkvæði, • hvetja til ímyndunar og sköpunar, • vekja forvitni og hvetja til rannsókna og kannana, • vera ánægjuleg og stuðla að vellíðan barna, • efla áhuga barna á námi og hvetja þau til að læra og auka þekkingu sína, leikni og hæfni, • stuðla að sterkri sjálfsmynd og sjálfsþekkingu, • stuðla að uppbyggilegum samskiptum, vináttu og gleði.

Hlutverk kennarans í samþættu og skapandi leikskólastarfi er að taka virkan þátt í námi barna, í daglegum athöfnum, leik og skipulögðu starfi.

Virk þátttaka felst meðal annars í því að: •

setja orð á athafnir, ræða við börnin og spyrja spurninga,

• styðja við og leika með börnum, Curabitur in dolor • taka virkan þátt í viðfangsefnum barnanna og læra með þeim,

•

sjá til þess að umhverfið sé hvetjandi og að efniviður og annað leikefni sé aðgengilegt börnunum,

•

viðhalda áhuga barnanna og að leikurinn hafi möguleika á að þróast.

14

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

g að l að laga si kni er geta ti ei sl og íf ,,L ur : öf ig kr st á við sleikni þann kleift að taka skilgreinir líf r ) O ku H ok Lífsleikni r (W ri in un geta ge gðismálastofn ðan hátt. Sú Alþjóðaheilbri eyta á jákvæ br og m ðu æ st mismunandi að Lífsleikni er s lífs.” og umhverfi. eg m gl tu da ip r sk ni m ra sa ásko an okkar, ún tengist líð þau leikskólans. H f ar st lt burðum sem al í tast inn p, segja frá at hó r ri fy Lífsleikni flét am koma fr u lífi. ra börnin að deila færni í dagleg sleikni, þar læ líf am hverju sinni, fr r fe dum vera í leiknum t. að lli ti um Í samverustun ka sé ta að og túlka hv . , hlusta á aðra r sem börnin u við félagana hafa upplifað og að ekki il lífsleikni þa ik ilm sins í samvinn he ik le am ert fyrir öðru u fr hv nd r vi gu fe in am m rð fr vi nu ik um Í le rn, bera varðanir gi við önnur bö num og taka ák u verða eldri. vera í samféla hugmyndum sí að tir því sem þa in ef mfélagsins. rn r bö ðu æ ra st læ að u in og su hlutverk sa rf r na ým sí n hi ar í ng n ni in in g Í leikskólasta sa í tilf að máta si Þau læra að le i, þar eru þau séu allir eins. mikil lífsleikn am fr r fe a k barn Í hlutverkalei

Samkennd Samkennd birt ist meðal anna rs í því að við hvert annað. hlustum, tökum Við erum ein tillit og metum af hópnum og samfélag í skól tökum þátt í anum. að skapa gott Við eflum sam kennd með því að ræða við börnin og hvað ólíkt. Ti um hvað er lík lfinningar eru t með okkur ræddar og börn setja sig í spor unum er markv annarra við mis is st bent á að m un andi aðstæður Aðstæður hér í daglegu lífi. og nú eru best a ke nn slustundin í að hlutverk kennar efla samkennd ans að leiða þá og er þá kennslustund.

i mi eru gleði, virðing og öryggi gild Umhyggja – virðing – tillitsse leikskólastarfinu. Í Klettaborg öllu í ður þrá . ður rau dina di röd gjan ka lulega á að læk Umhyggja er undirlig raddbeitingu og minna sig reg um ðir vita með eru ar nar Ken okkar í samskiptum. r og blíðlegur tónn. skráð skipulega. Skráningin Markvisst er notaður glaðlegu væð og glaðleg samskipti eru Ják ti. skip sam a enn eink að fái t.d. öll hvatningu og Virðing og umhyggja á ti við börnin eru og hvort þau skip sam rnig hve það um r una vekur kennara til umhugs langanir, þótt stundum sé jákvæða athygli. er að virða skoðanir barna og það ti, skip sam ndi nna rke snjór úti og því verða Kennarar hafa tamið sér viðu ar ekki í kuldagalla en núna er lang þig að veit ,,Ég : mis dæ og skoðanir og fá ekki hægt að uppfylla þær. Til til að tjá tilfinningar sínar ri ifæ tæk nig þan fá nin Bör uvísi upplifun fyrir allir að fara í kuldagalla.” a þær. Það hefði verið allt öðr fyll upp að gt hæ af allt sé i ekk viðurkenningu á þeim, þó svo : ,,Nei, þú ferð í gallann!” rað sva nlegt að ði hef inn nar ken barnið ef er ekki sjálfgefið en nauðsy unum. Að taka tillit til annarra nur ken af m og t æðu bes n umr í bör a num lær bör Tillitssemi gt að vinna með inn í samvinnu. Tillitssemi er hæ ður þrá ði upp rau t er þét a það sitj því , láta i það tileinka sér þegar einhver vill ekk og nú aðstæðum, eins og t.d. hér í er ndin stu nslu fa. ken ta þar gjörðum. Bes og hinir að taka tillit til ólíkra orðin sín til að láta vita af því við sig, þá þarf barnið að nota

Frá vinnufundi kennara, þar sem verið var að vinna að nýrri skólanámskrá

15

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Læsi og samskipti Börn eru í eðli sínu miklar félagsverur og leita eftir samskiptum við aðra. Þau eru áhugasöm og forvitin um lífið og tilveruna. Þau spyrja spurninga, skiptast á skoðunum, ræða hugmyndir sínar, tilfinningar og líðan. Tungumálið er ein af leiðum barnsins til að tjá sig en þau nota margt annað s.s. snertingu, látbragð, leikræna tjáningu, söng og myndmál, svo eitthvað sé nefnt.

Þegar samskipti barna og leikur er gefandi þá eykst félagsfærni þeirra og sjálfsmyndin styrkist. Læsi er ekki Nullam eget neque eingöngu að lesa af bók, heldur er þ að einnig að geta lesið í samskipti, aðstæður og umhverfi sitt.

Markmið Klettaborgar um læsi og samskipti eru meðal annars að: •

• •

•

•

Styrkja sjálfsmynd barna með því að stuðla að jákvæðum og uppbyggilegum samskiptum, þar sem þau geta deilt skoðunum sínum og hugmyndum.

Gott og frjótt málumhverfi leikskólans stuðli að því að börn kynnist tungumálinu og möguleikum þess.

Börn hafi aðgang að mismunandi efnivið og tækni til að geta tjáð sig á mismunandi hátt og komið skoðunum sínum og hugmyndum á framfæri. Þróa læsi í víðum skilningi með börnum með því meðal annars að velta fyrir sér nánasta umhverfi og menningu, ásamt menningu annarra þjóða.

Börn öðlist skilning á að ritað mál og tákn hafi merkingu og að þau njóti þess að hlusta á og semja sögur, ljóð, þulur og ævintýri.

Unn ið me

ð sand, lím

, liti og áfe

Grunnskó lanemar le

sa fyrir leik

skólabörn in

rð

ikskólan Dagur le

s

Kerling vill

hafa nokkuð n fyrir sn úð sin

Heimili Kiðh

úss

16

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Heilbrigði og vellíðan Heilbrigði og vellíðan hefur mikil áhrif á sjálfsmynd einstaklinga. Mikilvægt er að börn læri um og tileinki sér heilbrigða lífshætti. Daglegar athafnir í leikskólanum eiga að stuðla að vellíðan barna, bæði andlega og líkamlega.

Umhyggja skipar hér stóran sess, enda má segja að umhyggja og nám sé samofið öllu starfi leikskólans. Jákvæð samskipti þar sem hlustað er á hvert barn, þarfir þess og væntingar, er umhyggja.

Markmið Klettaborgar um heilbrigði og vellíðan eru meðal annars að: • • • • •

Styrkja sjálfsmynd barna með því að sýna umhyggju þar sem hvert barn fær að þroskast á eigin forsendum.

Efla jákvæð samskipti og félagsleg tengsl barna. Örva sjálfstæði barna í persónulegri umhirðu.

Vera m eð holla og fjölbreytta næringu.

Börn fái ögrandi og krefjandi útivist með fjölbreyttri hreyfingu.

Sagan af Hlini kón

gssyni

Gilitrutt

Gilitrutt á sín

H andþv ottur e

ð um um heimasló

r mikilv

ægur

Hlini og Sig

ný

Úti í rigningunni

17

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Sjálfbærni og vísindi Leikskólabörn eru áhugasöm um umhverfi sitt. Ekkert er svo smátt að það veki ekki athygli. Þau rannsaka með því að horfa, hlusta, snerta, bragða, handleika, flokka, bera saman og draga ályktanir.

Börn eru fróðleiksfús og er leikskólans að styðja við þau með því að fylgjast með og hlusta eftir því hvað börnin eru að fást við. Þannig er hægt að byggja við hugmyndir barna og kynna fyrir þeim nýjar hugmyndir og efnivið.

Nullam eget neque

Markmið Klettaborgar um sjálfbærni og vísindi eru meðal annars að: • •

• • •

Styrkja sjálfsmynd barna með því að þ au fái að upplifa sig sem hluta af náttúrunni og umhverfi sínu.

Börn beri virðingu fyrir náttúrunni og kynnist því hvernig umgengni þeirra getur haft áhrif á hana og þær lífverur sem þar búa.

Börn kynnist flokkun og endurvinnslu.

Efla börn í að rannsaka og kanna eiginleika ýmissa efna, hluta, krafta og rýma í u mhverfi sínu.

Börn fái stærðfræðileg viðfangsefni sem eru fólgin í tölum, táknum og mynstrum í umhverfinu.

Kerling v ill hafa n ok

kuð fyrir

snúð sin

n

tröllin Búkolla og

Himnast iginn, hó p

verkefni – yngri b

hlu tf Stærðar

Spennandi t ilrau nir

örn in

uð öll kön n

Ræktun

18

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Sköpun og menning Hugmyndir, tilfinningar og ímyndun barna njóta sín best í skapandi starfi. Athyglin á að beinast að ferlinu sjálfu, gleðinni, tjáningunni og því námi sem á sér stað.

Menning er samofin öllu starfi leikskólans og tengist því hver við erum sem þ jóð.

Markmið Klettaborgar um sköpun og menningu eru meðal annars að: •

• • • •

Styrkja sjálfsmynd barna með því að þau fái að taka þátt í skapandi ferli þar sem þau finna til ánægju og gleði yfir eigin sköpunarkrafti.

Börn kanni og vinni með margvíslegan efnivið og nýti fjölbreytta tækni.

Börn skapi og tjái upplifun sína í gegnum myndlist, tónlist, dans, leikræna tjáningu og talmál.

Börn kynnist bókmenntum og læri þulur, söngva, sögur og ævintýri.

Börn taki þátt í og njóti fjölbreyttrar menningar og listar, bæði innan og utan leikskólans.

Hallgrímskirk

erkefni elstu b arn an na Borgin mín, Reykjavík -­‐ V

Reykjavík sé

dir Fjölskyldumyn

ð úr Hallgrím

ja

skirkjuturni

Gilitrutt

19

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Raddir og sjónarmið barna Í aðalnámskrá segir meðal annars: ,,Skólanámskrá leikskóla á að taka mið af áhuga barna og sjónarmiðum og skal unnin í samvinnu leikskólakennara, annars starfsfólks, barna og foreldra. Með þátttöku og samræðum þessara aðila mótast helstu áherslur og viðmið í starfi leikskóla. Skólanámskráin er því eins konar sáttmáli um hvaða leiðir hver leikskóli ætlar að fara í starfsaðferðum og samskiptum til að efla menntun barna og stuðla að starfsþróun og fagmennsku innan leikskólans.” Áhugi barna og virkni, reynsla þeirra og þekking hefur bein áhrif á leikskólastarfið. Við mótun og þróun skólastarfs eru börnin í brennidepli og þeirra sjónarmið.

Spurningu var beint til barnanna um hvað gerist í leikskólanum. Kennari sat hjá börnunum í frjálsum leik og skráði niður umræður þeirra. Hér fyrir neðan eru beinar tilvitnanir í vangaveltur b arnanna:

Kisa. Hurð…opna. Ka gera? Líka tösku. Leika. Út að leika. Bæinn mömmu. Dúkkan.

Pabbi vinna. Dótið úti. Mamma vinna. M amma.

Leika. Lúlla á dýnunum. Borða alltaf peru. Úti alltaf að renna svona og leika í sandkassanum og róla. Svo var tröll undir brúnni og þá… hver er að trampa á brúnni minni. Gaman að vera… í leikskóla. Púsla og leika d ót. Vinkonur eru bara að leiðast, ég skvoo á tvær vinkonur. Þegar það er enginn snjór, þá má hjóla. Förum langt, langt í burtu í göngutúr. Ég er í sokkabuxum, mamma kaupti þær. Hoppa og skoppa og renna úti. Klæða gallann. Hjálpa. Út að leika.

Allskonar. Góðir að leika og leyfa öllum að vera með. Það eru svona deildir svo allir krakkarnir geta verið. Förum ekki út þegar það er hálka. Við erum að syngja inni í Glym. Tígridýraleikskóli… bara í leik. Við erum stundum að teikna. Kennarar eiga að ráða… við eigum að segja: ,,Má ég skipta” og svoleiðis.

Athuga hvort það sé kúkur eða rusl, af því við viljum hafa garðinn okkar hreinan og fínan. (Börn eru að fylgjast með kennara sem er úti að yfirfara garðinn).

Leika okkur. Verkefni. Úti að leika þegar við erum búin að borða eftir hádegi. Til að við verðum ekki svöng, en við vitum aldrei hvað er í matinn og það er gott, þá kemur það manni á óvart. Mála með tásunni. Við vorum að stimpla. Stundum í gær, vorum við í verkefni að lita blóm fyrir mömmu… það er að koma mömmudagur. Leikum í leikhúsi fyrir hin börnin… einu sinni lékum við Jesú og Jósefínu. Á marga vini, allar stelpurnar og þrjá stráka.

20

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Raddir og sjónarmið foreldra Í aðalnámskrá segir meðal annars: ,,Hvatt er til þátttöku fjölskyldna í leikskólastarfi og að byggt sé á þeirri hugmynd að fjölskyldan og leikskólinn séu samstarfsaðilar. Leitast skal við að hlusta eftir sjónarmiðum foreldra og stuðla að áhrifum þeirra m.a. í gegnum foreldraráð leikskólans og þátttöku í innra mati.”

Hlustað er á raddir foreldra í daglegum samskiptum, viðtölum, könnunum og í foreldraráði. Foreldrum Klettaborgar (ásamt foreldrum frá tveimur öðrum leikskólum) var boðið að taka þátt í skólanámskrárgerðinni með því að mæta á vinnufund með þjóðfundarsniði undir stjórn ráðgjafa frá SFS. Hér fyrir neðan eru nokkrar tilvitnanir frá þeim fundi þar sem fjallað var um námssviðin:

Hópleikir sem byggjast á samvinnu. Þemavinna – langtímaþema (t.d. þjóðsöguþemað á Klettaborg). Listsköpun – tjá sig í list. Bókalestur – segja sögur. Veðurfræðingur.

Umsjónarmaður í hádeginu. Umferðarfræðsla. Teikna upp sögur. Samverustundir – tjá sig, kynnast mismunandi menningu og uppruna allra í leikskólanum. Læri að lesa í samskipti/líkamstjáningu. Læri að deila hugmyndum og skoðunum/læri að tjá sig.

Umburðarlyndi fyrir fjölbreytni. Áfram b ókasafnsferðir – fá að velja bækur til að taka með í leikskólann. Fá börnin með í að leysa úr vandamálum sem koma upp í leik.

Börnin fái einstaklingsathygli. Sjálfsöryggi og uppbygging jákvæðrar sjálfsmyndar mikilvæg á þessu skólastigi. Holl næring – aðalfæða margra barna – að fylgja þeim stöðlum og reglum sem settar eru. Hreyfing sé í frjálsum leik en líka markvisst.

Jákvæð samskipti barna og starfsfólks – starfsfólk mikilvægar fyrirmyndir. Börnin fái rými til þess að tjá mismunandi tilfinningar. Læra að hrósa öðrum í leik. Læra að b era virðingu fyrir öðrum í leik. Fá svigrúm til að vera þau sjálf. Vera vakandi fyrir félagslegri stöðu barnsins, t.d. með skráningu. Hljóðmengun og hljóðvist, nota öll rými.

Skordýraskoðun. Veðurfræðingur. Bera virðingu fyrir og kunna að umgangast náttúruna og umhverfið (líka skólalóðina). Flokkun, græn skref – taka sjálf þátt í að flokka inni á deildum. Vettvangsferðir – útikennsla og gönguferðir. Einingakubbar.

Tilraunir með ýmis efni. Ganga á milli heimila barnanna og skólans (rými og áttir).

Ræktun – nota í leikskólanum eða taka með heim. Vísindakassi. Búa til leir – kynnast hlutföllum. Fá frið til að sjá hvað gerist með tilraunum , þótt þær séu sóðalegar.

Þjóðsöguverkefnið í Klettaborg. Fókusera líka á íslenska sögu og menningu… ekki gleyma fjölmenningu. Fastar heimsóknir á bókasafn. Vettvangsferðir til að safna efnivið til sköpunar. Heimsóknir milli leikskóla og grunnskóla, í báðar áttir.

Danskennsla. Vera dugleg að þiggja boð á sýningar af ýmsu tagi. Bókakista í leikskólanum (til útleigu). Opinn efniviður. Könnunarleikur mikilvægur. Læra frá unga aldri að koma fram fyrir hóp – líka í litlum hópum. Leika söguna sem þau heyra.

21

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Leiðirnar í starfinu -­‐ til að ná settum markmiðum

Markmið Klettaborgar er að veita öllum börnum námstækifæri og stuðning við hæfi þannig að þau njóti þess að taka þátt í leikskólastarfinu. Í sumum tilvikum fá börn úthlutaðan sérstakan stuðning og er hann þá unninn í samstarfi við þá sérfræðinga sem koma að b arninu.

Jákvæð og glaðleg samskipti eiga að vera einkennandi í starfinu til að stuðla að betri líðan allra. Kennararnir bera ábyrgð á því að hafa jákvæð, uppörvandi, glaðleg og hvetjandi samskipti við börnin og sín á milli. Röddin er eitt mikilvægasta samskiptatækið við börnin og því þarf kennarinn að vera meðvitaður um að hann sé að nota blíðlega, jákvæða, glaðlega, b rosandi og kurteisa rödd.

Umhyggja er rauður þráður í öllu starfi með börnum. Kennari á að sýna nærveru með því að gefa af sér og vera til staðar. Hann þarf að setja sig í spor barna og h lusta á þarfir þeirra og langanir. Hann sýnir börnum athygli með því að horfa á hvert barn og hlusta á það. Skipulag og festa er hluti af u mhyggju og felur í sér að setja mörk og vera með aga.

Kennari á að sinna líkamlegum þörfum barna. Hann þarf að vera með styðjandi samskipti og vera góð fyrirmynd.

Leggjum orð í belg er afrakstur þróunarverkefnis sem unnið var í Klettaborg og hefur náð að festa sig í sessi. Lagt er upp með að málfarslegt umhverfi barna í leikskólanum sé gott og er áherslan á máltjáningu og málskilning. Í daglegum athöfnum fer fram mikið nám, s.s. við borðhaldi, í hvíld, þar sem börnin eru að þvo sér, klæða sig eða sinna annarri sjálfshjálp. Bæði eru börnin að efla sjálfstæði sitt með því að ná tökum á því að geta gert sjálf, einnig er ýmis fræðsla sem skapast í umræðum í þessum þáttum. Grunnþættir menntunar og námssviðin skarast í daglegum athöfnum.

Samverustundir eru tvær til þrjár yfir daginn. Í samverustundum eru lesnar bækur, sagðar sögur, sungið, farið í leiki, farið með þulur og spjallað saman um það sem er efst á baugi. Samverustundir eru góðar til að efla færni barna í að hlusta, tjá sig og bera virðingu hvert fyrir öðru.

Leikurinn er aðalnámsleið barna og er hann fléttaður inn í allt starf barnanna í leikskólanum. Leikurinn er undirliggjandi í öllum daglegum athöfnum, s.s. samverustundum, skipulögðu starfi, gönguferðum. Hann er allsráðandi í frjálsum leik, jafnt úti sem inni. Í skipulögðu starfi leikskólans er unnið með ákveðin verkefni þar sem reynsluheimur barna er markvisst auðgaður.

Námssviðin skipa hér stóran sess. Á haustin er unnið með mismunandi fræðsluverkefni. Settur er upp þekkingavefur/hugmyndavefur með börnum og kennurum um það h vað þau vita um viðfangsefnið. Síðan er kannað h vað þau vilja skoða nánar og fræðast um. Bætt er í vefinn eftir því sem vitneskja þ eirra eykst og fleiri hugmyndir barna/kennara koma fram.

Markvisst er unnið með þulur á öllum d eildum. Valin er þ ula mánaðarins og hún tengd við verkefni (þema) sem börnin vinna með.

Eftir áramót er unnið með eina þjóðsögu. Þjóðsöguverkefnið flæðir um allt starf leikskólans, jafnt úti sem inni og fléttast inn í öll námssviðin.

22

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Græn skref. Klettaborg er þátttakandi í verkefni Reykjavíkurborgar Græn skref. Börnin fá fræðslu og eru virk í að flokka rusl, spara vatn, rafmagn og pappír. Endurvinna og endurnýta það sem hægt er. Þau gera ýmsar tilraunir í tengslum við verkefnið.

Gönguferðir – vettvangsferðir eru hluti af starfinu með börnum. Klettaborg hefur tileinkað sér tvö útisvæði sem fengu nöfnin Óðal og Álfhóll. Þessi svæði eru í næsta nágrenni við skólann. Vettvangsferðirnar tengjast oft þeim viðfangsefnum sem unnið er með hverju sinni. Í vettvangsferðum læra b örn meðal annars að umgangast náttúruna af virðingu og þau fylgjast með árstíðabreytingum.

Sköpun tengist inn í flest starf barnanna. Unnið er með margskonar efnivið í sköpuninni, s.s. liti, málningu, verðlaust efni, leir og efnivið úr náttúrunni.

Tilraunir eru þ áttur í lífi barna í leikskólanum. Börn eru alltaf að gera tilraunir og prófa sig áfram. Einingakubbarnir eru gott dæmi þar sem gerðar eru tilraunir með að byggja á ýmsa vegu. Tilraunir eru gerðar með t.d. litablöndun, sáningu fræja og fleira sem tengist áhugasviði b arna.

Vísindapokar með tækjum og tólum til rannsókna eru teknir með í gönguferðir. Það sem er í pokanum getur verið mismunandi en oft eru stækkunargler, vasaljós, box fyrir skordýr, litir og pappír.

Elstu börnin í leikskólanum eru í sérstöku verkefni á síðasta ári sínu í leikskólanum. Um haustið byrja þau markvisst að efla sig í félagsfærni og hópefli. Unnið er með kennsluefni í lífsleikni. Í nóvember taka við ákveðin verkefni sem tengjast borgarsamfélaginu. Áhersla er lögð á: • að vera hluti af hóp og fara eftir reglum en jafnframt að efla sjálfstæða vinnu í hópnum, • að æfa úrvinnslu eftir umfjöllun og þjálfa framhaldsvinnu, • að víkka sjóndeildarhring barna, efla yfirsýn þeirra og styrkja þau í að tengja saman ýmsa umfjöllun í eina heild.

Lesið í leik, læsisstefna leikskóla. Í Klettaborg er unnið markvisst með áherslur sem eru tengdar við Vörður á leið til læsis, í Lesið í leik, læsisstefna leikskóla. M á þar n efna áhersluna á gott málfarslegt umhverfi og sýnilegt ritmál. Gott aðgengi að bókum og umfjöllun um þær, t.d. í tengslum við þjóðsöguverkefnið. Lesið er fyrir börnin daglega, rætt um efnið og orðskýringar, ásamt því að höfundur og innihald bókar er kynnt á eldri deildum. Unnið er markvisst með þulur og sungið. Í foreldrasamstarfinu er mikilvægi þess að lesa fyrir börnin heima, kynnt fyrir foreldrum. Í tengslum við þjóðsöguverkefnið er sagan send h eim, ásamt orðskýringum, þannig að foreldrar geti lesið og rætt við börnin. Þar sem börn hafa annað móðurmál en íslensku eru markvisst sett orð á hluti og athafnir. Foreldrar eru hvattir til að hlúa vel að móðurmáli barnsins, því þar liggur grunnurinn að öðrum tungumálum.

Kennarinn er lykillinn að því að gera leiðirnar í starfinu aðgengilegar börnum. Það er hans að vera meðvitaður um hvað, hvers vegna og hvernig á að uppfylla það að vera með samþætt og skapandi skólastarf.

23

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Mat á námi og velferð barna

Í aðalnámskrá segir m.a.: ,,Mat á námi, þroska og velferð barna felur í sér að safnað er upplýsingum um það sem börn fást við og hafa áhuga á; hvað þau vita, geta og skilja… Mat á að beina sjónum að áhuga barna, getu þeirra og hæfni. Börn sýna getu, þekkingu, hæfni og áhuga á ólíkan hátt. M at á þar af leiðandi að vera einstaklingsmiðað og til þess gert að efla hvert barn.”

Eftirfarandi atriði þarf að hafa í huga við mat á námi og velferð barna: • Taka á mið af áhuga, getu og hæfni barna.

• Ekki á að bera nám og framfarir barns saman við önnur börn eða fyrirfram gefin viðmið.

• Mat á að vera umbótamiðað og á að aðlaga námsumhverfi og kennsluaðferðir að þörfum barnsins en ekki öfugt.

• Í mati á sjónarmiðið að vera að barnið sé hæfileikaríkt.

• Mat á námi og velferð barna byggist á þátttöku og samvinnu kennara, foreldra og barna.

• Barnið á að fá tækifæri til að taka þátt í að meta nám sitt, setja sér markmið og koma með tillögur að leiðum.

• Mat á námi og velferð á að efla sjálfstraust og sjálfsmynd barnsins og stuðla að jafnrétti í menntun.

Í sameiginlega hluta aðalnámskrár er fjallað um hugtakið hæfni en það felur meðal annars í sér þekkingu, leikni og siðferðileg viðhorf, jafnframt því að hæfni tekur mið af aldri og þroska barna, ásamt markmiðum menntunar hverju sinni.

Námshneigðir barna byggjast á samspili þekkingar, leikni og siðferðislegra viðhorfa. Þetta samspil hjálpar b örnum að viðhalda forvitni sinni og þekkingarleit.

Námshneigðir barna þróast með því að skoða, hlusta, gera, taka þátt í og ræða um viðfangsefni sín.

þar sem fram í leik og skapandi starfi a öðlast í leikskólum á að fara þeirra, ska þro iða Þekking sem börnin eiga að get alhl byggir á skosta. Þekking leikskólabarna æði mkv fru nd, ken börn njóta fjölbreyttra uppeldi sam gsfærni og u þeirra í leik úti og inni, féla sjálfstæði, áhugasviði, þátttök ingu og samskiptum. og sköpunarkrafti, ásamt tján lans. a öðlast í daglegu starfi leikskó beita þekkingunni sem þau haf nin bör rnig hve um. því ðun í t ssvi fels nám ni í Leik ni sem tilgreind eru því að fást við þau viðfangsef Börnin æfa leikni sína, m.a. með mót un la eig a að vísa veg inn í ljós aða lnám skr ár leik skó ðar Lei . orf Þar er viðh g na. bar ðile til fer i Sið siðferðislegu viðhorf gjast á faglegri þekkingu og byg þau en , því að sins arf með last ynd skó leik sér jákvæða sjálfsm stuðla að því að börn þrói með að eigi lar skó t við fás leik að að um til fa kra að fá tækifæri hvers einstaklings. Börn eiga ið arm sjón og eigin u á ra stöð sér þeir a virð ska, þannig að trú ga þeirra, styrkleikum og þro áhu af mið a tak sem ni sef viðfang til náms eflist. getu aukist og hneigð þeirra

24

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Í Klettaborg er horft á barnið frá mismunandi sjónarhornum. Í foreldraviðtali setja foreldrar og kennari saman einstaklingsáætlun með það að markmiði að styðja sem best við barnið.

Ferilmappa er fyrir hvert barn. Í hana fara ýmis verkefni frá b arninu, s.s. teikningar, endursögn á þjóðsögu, samtöl með opnum spurningum og gullkorn.

Skráningar í myndrænu formi, skráningar í ferilvinnu, samtöl og samræður við börnin eru n ýttar með ýmsu móti í mati á námi og velferð barna.

Ýmis skimunartæki eru notuð til að skoða stöðu barna og má þar nefna Íslenska þroskalistann, HLJÓM-­‐2 og félagsfærnilistann frá SFS.

Margskonar gát-­‐ og skráningarlistar eru notaðir til að dýpka skilning á ákveðnum börnum, t.d. þegar hegðun er kortlögð og út frá því er hægt að breyta umhverfinu, þannig að það leiði til betri líðan barnsins.

Í Klettaborg er mat á námi og velferð barna í þróun og verður aðaláherslan á næstu skólaárum.

•

Í ferilmö ppu e r eftirfara ndi: • Teikn ingar Ljósmynd eftir bar askránin nið g Viðtö – ferli í v • H ópm l við fore in nu yn d af ldra verkefna b örn um o g kennurum • End ur sö g n barnsins af þjóðsögu m • Hæð b Skimunar B a r n ið arnsins tæki, s.s .

HLJÓM-2 við uppha , Ísl. f og þroskalis lok leiksk tinn og .göngu • S am ta félagsfæ l m eð rnilistinn opn um spurning um við Skrán ingar barnið Einstakli ngsáætlu Gullkorn n frá barninu

rnum a skal veita bö ur/sérkennsl ki – stuðning undvelli þess æ gr st á að Á at a . m sl rn er ur ba áh Önn efla hvert Einnig er lögð þess gert að ólastarfinu. sk til í og tt þá að ið an gsm geti tekið virk ra einstaklin fi svo að þau Mat á að ve uðning við hæ st og ri . fæ ns si num eða námstæki fsmynd barn legum, sálræ traust og sjál eiga í líkam fs ál að sj rstrika a li di nn ef un ku at m góðu gagni og rnahóps sem námssögur að barns eða ba u ða öð /e st og ar og i ning rn m koma skrá á mat á fæ Þegar gera ft áhrif á ná sem getur ha a . nd st va fe m að veðna gu félagsle fni þess sé st ri ljósi á ák varpað nána til þess að hæ ns ta si ge rn ir ba an tt nn ré og aðrar ka ningartæki arpróf, grei un im sk og ns styrkleika Matstæki ei að kynna með ætti ávallt styrk og ur öð , ði st færniþætti. æ ur ið fr N ál sj ng. álfsöryggi, kvissan tilga sj ar , m gu in fa rð ha vi rf að ja við sjálfs ) matstækja þa ngi að styð t í leikskólum Notkun slíkra i um námsma í þeim tilga og i úm (Úr Þemaheft rr ri fy í ns si rn ba rnsins. sjálfsmynd ba

25

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Fjölskyldan og leikskólinn

Foreldrar eru mikilvægustu einstaklingar í lífi hvers barns. Þeir bera ábyrgð á uppeldi barna sinna og eru mikilvægasta fyrirmyndin. Leikskólinn getur aldrei komið í staðinn fyrir foreldrauppeldi en er góð viðbót.

Lagður er hornsteinn að samstarfi foreldra og leikskóla strax í upphafi leikskólagöngu barnsins. Umhyggja og velferð barna er leiðarljósið í þessu samstarfi. Samstarfið þarf að byggjast á gagnkvæmum skilningi og virðingu og milli þessara aðila þarf að ríkja traust, þannig að hægt sé að deila sjónarmiðum og taka ákvarðanir um einstök börn.

Allir sem starfa í leikskólanum skrifa undir þagnarheit. Lögð er mikil áhersla á fullan trúnað um upplýsingar um börnin og fjölskyldur þeirra.

Hlutverk kennarans er hér að eiga frumkvæði að samstarfi við foreldra með hag barnsins að leiðarljósi. Kennarinn á að byggja samstarfið upp af virðingu og trausti. Foreldrar eiga rétt á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri og sameiginlega er unnið að velferð barnsins. Mikilvægt er að kennarinn gefi foreldrum upplýsingar um líðan b arnsins og hvaða viðfangsefni það er að kljást við í leikskólanum.

Dagleg samskipti við foreldra eiga að einkennast af samvinnu og virðingu, þar sem skoðanir eru viðraðar um hagnýt atriði í daglegum athöfnum barnsins og upplýsingar um verkefni og önnur viðfangsefni barnsins.

Foreldraviðtöl eru að jafnaði tvisvar á ári. Þar gefst foreldrum og kennara kostur á að setjast niður og ræða u m líðan, nám og þroska b arnsins í leikskólanum og heima.

Foreldrar eru hvattir til að taka þátt í leikskólastarfinu og er þeim markvisst boðið í heimsókn yfir veturinn.

Foreldraráð er starfandi í leikskólanum samkv. lögum um leikskóla nr. 90/2008. F oreldraráð er kosið að hausti. Í ráðinu eru að lágmarki þrír fulltrúar foreldra, leikskólastjóri og aðstoðarleikskólastjóri. Hlutverk ráðsins er meðal annars að gefa umsögn um starfsáætlun og koma að mati á vetrarstarfinu. Í ráðinu skapast góður vettvangur til að ræða ýmsar hliðar á starfsemi leikskólans.

Foreldrafélag hefur verið starfandi frá opnun leikskólans. Stjórn félagsins er skipuð tveim fulltrúum frá hverri deild og einum kennara frá leikskólanum. Tilgangur foreldrafélagsins er að efla tengsl barna og foreldra, og að þau eigi góðar stundir saman utan hefðbundins leikskólatíma. Starf foreldrafélagsins byggist á velvilja og áhuga foreldra.

Foreldrafélagið er b akhjarl leikskólans með ýmis skemmti-­‐ og menningartengd verkefni.

Barnavernd Í 19. grein Barnasáttmála S.Þ. er kveðið á um vernd barna gegn ofbeldi og vanrækslu: ,,Börn eiga rétt á vernd gegn hvers kyns líkamlegu, andlegu og kynferðislegu ofbeldi, misnotkun, skeytingarleysi og vanrækslu, innan eða utan heimilis. Stjórnvöld skulu veita börnum sem sætt hafa illri meðferð og fjölskyldum þeirra viðeigandi stuðning.”

Samkvæmt barnaverndarlögum nr. 80/2002 17. gr. ber þeim er starfa með börnum skylt að tilkynna til barnaverndarnefndar ef vart verður við að barn búi við ofbeldi eða vanrækslu. Má hér benda á nánari umfjöllun á heimasíðu Barnaverndarstofu (www.bvs.is – ítarlegar upplýsingar – verklagsreglur og vinnulag – verklagsreglur skólafólk).

26

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Tengsl skólastiga Í aðalnámskrá leikskóla segir meðal annars: ,,Skólaganga barna á að mynda samfellda heild þannig að reynsla og nám barna á fyrri skólastigum nýtist þeim á næsta skólastigi. Mikilvægt er að nám og uppeldi í grunnskóla byggist á fyrri reynslu og námi barna, til að skapa þeim öryggi og ný námstækifæri.”

Hamraskóli er grunnskóli hverfisins og er hann staðsettur við hliðina á leikskólanum. S amstarfið á milli Klettaborgar og Hamraskóla hefur verið í stöðugri þróun í mörg ár.

Að hausti hittast kennarar leik-­‐ og grunnskólans og skipuleggja fjölbreytt verkefni sem börn beggja skólastiga taka þátt í. Elstu börn leikskólans og yngstu börn grunnskólans vinna saman að ýmsum verkefnum og skiptast á heimsóknum. Aðrir árgangar grunnskólans koma einnig að ákveðnum verkefnum og ferðum á vegum leikskólans.

Markmiðið með samstarfinu er meðal annars að auðvelda börnum skiptin yfir í grunnskólann, efla sjálfstraust þeirra áður en þau skipta um skólastig og skapa samfellu í námi þeirra.

Foreldrar eru aðalpersónur í lífi barna sinna og því er aðkoma þeirra að samstarfinu n auðsynleg eins og öllu öðru er viðkemur barni þeirra. Því eru foreldrar elstu barna leikskólans boðaðir á fund með leikskólastjóra og grunnskólastjóra. Fjallað er um þessi stóru tímamót þegar barn hættir í leikskóla og byrjar í grunnskóla. Börnin öðlast oft meira frelsi við þessi tímamót en það má ekki gleymast að þau þurfa jafnframt mikla festu. Hér getur reynt á foreldra, því það þarf að rökræða og útskýra margt sem tengist þessu frelsi.

Gert er ráð fyrir að ákveðnar upplýsingar fylgi barni yfir í grunnskólann, til að tryggja að byggt sé ofan á þá reynslu og nám sem barnið h efur hlotið í leikskólanum. Foreldrar eru hér mikilvægir tengiliðir ásamt því að börnin eiga að fá tækifæri til að koma með sitt sjónarmið.

Vorið áður en barn fer í grunnskóla eru foreldrar boðaðir í foreldraviðtal með fulltrúa frá bæði leik-­‐ og grunnskóla. Í þessu viðtali er upplýsingum skilað til grunnskólans, með kennara og foreldrum barnsins.

Allar upplýsingar um sérfræðiaðstoð eru sendar til grunnskóla í samráði við foreldra.

Frístundaheimili Skóla-­‐ og frístundasvið var stofnað haustið 2011 og hefur eitt af markmiðum sviðsins verið að efla samstarf á milli beggja skólastiganna og frístundaheimila. Leik-­‐ og grunnskólar hafa verið að þróa samstarf sitt í nokkur ár en samstarfið við frístundaheimili er að taka fyrstu skrefin. Samstarf Klettaborgar við frístundaheimilið er í mótun.

27

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Samstarfsaðilar Leikskólinn Klettaborg er í samstarfi við marga aðila sem koma að leikskólamálum og er þar m.a. helst að nefna heilsugæsluna, Miðgarð, sem er þjónustumiðstöð Grafarvogs og Kjalarness, Þroska-­‐ og hegðunarstöð, Greiningarstöðina og barnavernd. Einnig Menntavísindadeild Háskóla Íslands og aðrar menntastofnanir sem stuðla að menntun fólks í leikskólaumhverfi.

Samstarf er einnig við aðra skóla og ýmsar stofnanir.

Slökkvilið Reykjavíkur hefur verið með ötult samstarf við leikskóla um eldvarnir. Umferðarskólinn kemur með fræðslu til elsta árgangsins. Elsta árgangi leikskóla er boðið á tónleika hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands á hverju vori. Leikhúsin eru einnig farin að bjóða í heimsókn. Bókasafnið í Grafarvogi er vinsæll áningarstaður barnanna og alltaf gaman að fá bækur lánaðar í leikskólann. Samstarf er oft tímabundið við ýmsar stofnanir í tengslum við átak eða ákveðin verkefni. Árlegar uppákomur Reykjavíkurborgar eru samstarfsverkefni sem leikskólinn tekur þátt í á sínum forsendum og má þar nefna Vetrarhátið, Barnamenningarhátíð, Lestrarhátíð og Stóra leikskóladaginn. Í Klettaborg hafa skapast ákveðnar hefðir og venjur sem taka mið af árstíðum og menningu samfélags okkar, s.s. jólaball, þorrablót, leiksýningar og skemmtiferð elstu barnanna.

Hefðir og hátíðir eru einnig oft í samstarfi við aðrar stofnanir eins og til dæmis dagur leikskólans, dagur íslenskrar tungu, dagur íslenskrar náttúru og Grafarvogsdagurinn.

Nærumhverfi barnanna er markvisst kynnt fyrir þeim. Þá eru

Aenean eget urna

undur náttúrunnar skoðuð; gróður, steinar, fuglar, skordýr og það sem á vegi verður. Manngert umhverfi er skoðað, s.s. hús, götur, ljósastaurar, styttur og fleira. Börnin fara í gönguferðir um Hamrahverfi og nágrenni, en taka Strætó í lengri ferðir.

Elsti árgangur leikskólans vinnur markvisst með nærumhverfið og fer í lengri ferðir. Markmiðið með því námi er m.a. að efla sjóndeildarhringinn.

sjálfstæði

barnanna

og

víkka

28

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Mat á leikskólastarfi Í aðalnámskrá segir: ,,Mat á leikskólastarfi hefur þann tilgang að tryggja að réttindi leikskólabarna séu virt og þau fái menntun og þjónustu sem þeim ber samkvæmt lögum um leikskóla. Mat á skólastarfi er tvíþætt: Annars vegar er um að ræða mat sem skólar framkvæma sjálfir og er hér kallað innra mat. Hins vegar er um að ræða mat sem utanaðkomandi aðili vinnur á vegum sveitafélags, ráðuneytis mennta-­‐ og menningarmála eða annarra aðila og er nefnt ytra mat.”

Innra mat Matsaðferðir Klettaborgar eru bæði formlegar og óformlegar og fer mat fram yfir allt skólaárið.

Matshringur Klettaborgar

Í formlegu mati er stuðst við ýmsar athuganir, skráningar, kannanir, útfyllingu lista og þroskaprófa.

Matsþæur ákveðnir Valið þrengt í kosningu kennara

Umbótaáætlun sev fram

Óformlegt mat fer fram í umræðuformi og viðtölum á fundum, skipulagsdögum og starfsviðtölum. Umræður eru oftast eftir fyrirfram gefnum spurningum til að fá sýn og mat á ákveðna þætti í starfinu.

Framsetning á úrvinnslu gagna

Viðmið ákveðin

Hvernig og hvaða gögnum á að safna

Greining gagna

Foreldraráð Klettaborgar kemur að matinu á ýmsan hátt, t.d. bæði með því að gera athuganir á staðnum, kanna viðhorf kennara og leggja könnun fyrir foreldra.

Börnin taka þátt í matinu og taka fyrir ákveðna þætti í starfinu.

Fjölbreyttar aðferðir eru notaðar, m.a. bros-­‐ eða fýlukarlagjöf með viðfangsefnum, ásamt því að ummæli þeirra eru skráð og notuð í matinu.

Matsáætlun*Klettaborgar* !

1*x*á*ári*

2*ára*fresti*

4*ára*fresti*

5*ára*fresti*

Þáttur!úr!námskrá! valinn!af!starfsfólki!

Sérstakar! handbækur!

Aðlögun! barna!

Samskipti!og! líðan! starfsfólks!

Skólanámskrá!

Þjóðsaga!vetrarins!

Foreldrakönnun!

Móttaka!/! kveðjustund!

Samskipti! barna!

Aðalnámskrá!

Dagskipulag! ýmsir!þættir!

!

!

!

!

!

Samskipti!

Starfsmannahandbók,! kennara!og! valdir!kaflar! barna!

! !

3*ára*fresti*

Þáttur!úr!ECERS! kvarða!

Matshópur er starfandi í Klettaborg og í honum eru deildarstjóri, leikskólakennari, leikskólaliði og leikskólastjóri. Matshópurinn fylgir eftir mati á ákveðnum þáttum. Hann starfar eftir matshring Klettaborgar og setti fram matsáætlun Klettaborgar til 5 ára.

Ytra mat Skóla-­‐ og frístundasvið hefur eftirlit með því að leikskólar Reykjavíkurborgar starfi samkvæmt lögum um leikskóla, reglugerðum og aðalnámskrá leikskóla. Ytra mat er yfirleitt framkvæmt af SFS og í formi kannana sem lagðar eru fyrir starfsmenn og foreldra.

SFS sér einnig um að gera heildarmat og segir á heimasíðu þess: ,,Meginþættir í matinu eru stjórnun, uppeldis-­‐ og menntastarf, mannauður, skólabragur og innra mat. Til grundvallar ytra mati liggja fyrirfram skilgreind viðmið um gæði í leikskólastarfinu.

Starfsemin er metin með könnunum, vettvangsheimsóknum, greiningu gagna og viðtölum.”

Mennta-­‐ og menningarmálaráðuneytið gerir einnig ytra mat.

29

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

30

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Að lokum…

Á heimasíðu Reykjavíkurborgar er að finna gagnlegar upplýsingar:

Himnastiginn –

•

Fjölmenning í leikskóla http://reykjavik.is/fjolmenning-­‐i-­‐leikskola

•

Heimurinn er hér http://reykjavik.is/sites/default/files/fjolmen ningarstefna_uppsett.pdf

Kerling vill hafa nokkuð fyrir snúð sinn

•

Einelti í leikskólum http://reykjavik.is/thjonusta/einelti-­‐i-­‐ leikskolum

•

Foreldrasamstarf í leikskóla http://reykjavik.is/thjonusta/foreldrasamstar f-­‐i-­‐leikskola

•

Foreldravefurinn http://eldri.reykjavik.is/desktopdefault.aspx/ tabid-­‐4576

•

Mat á leikskólastarfi http://reykjavik.is/mat-­‐leikskolastarfi

•

Lesið í leik http://reykjavik.is/sites/default/files/ymis_sk jol/skjol_utgefid_efni/L_sisstefna_0.pdf

Helstu stuðningsritin við gerð skólanámskrár Klettaborgar eru m.a.: •

Aðalnámskrá leikskóla

•

Lög um leikskóla og reglugerðir

•

Starfsáætlun SFS

•

Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna

•

Þemaheftin um grunnþættina og námsmat

•

Viðmið og vísbendingar SFS

•

Umhyggja í leikskóla eftir Sigríði Sítu Pétursd.

Að lokum skal bent á að leikskólinn gerir starfsáætlun fyrir hvert skólaár. Þar er fjallað um starfsemi skólans, skóladagatal og ýmsar hagnýtar upplýsingar, ásamt innra og ytra mat og umbótaáætlun út frá því.

•

Hliðstæður í kenningum Deweys og Skinners í leikskólastarfi eftir Lilju Eyþórsdóttur

•

Leggjum orð í belg – þróunarskýrsla unnin í Klettaborg

Leikskólinn gerir einnig áætlanir út frá stefnum skóla-­‐ og frístundasviðs, má þar nefna læsisáætlun, jafnréttisáætlun og forvarnaráætlun, svo eitthvað sé

•

Ýmis vinnugögn frá Klettaborg, ásamt handbók leikskólans.

Öll börnin eiga sín þrep í þessum stiga

nefnt.

31

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

32

Leikskólinn Klettaborg – skólanámskrá

Hugmyndafræðin á bak við uppsetninguna á skólanámskránni er sú að hver síða er sjálfstæð, þannig að auðvelt er að prenta út eina síðu og vinna með hana. Þegar endurskoða á námskrána er hægt að taka hverja síðu fyrir sig, breyta henni og setja inn aftur.

Einnig er vakin athygli á því að hér er í flestum tilvikum notað orðið kennari yfir alla starfsmenn leikskólans og er það gert til að ítreka það að allir koma að námi barnanna, hvort sem þeir eru faglærðir eða ófaglærðir.

Myndir úr daglegu starfi leikskólans sýna m.a. verkefnavinnu barnanna úr þjóðsögum.

Ingibjörg E. Jónsdóttir, fyrrverandi leikskólastjóri Bakkabergs, sá um uppsetningu þessarar skólanámskrár og úrvinnslu texta af vinnugögnum kennara og stuðningsritum.

33

úð sinn kkuð fyrir sn o n

fa a h l il v

Kerling

Kerling vill haf

a nokku

og kerlingar Heimili karls

Gullsnú

Leikskólinn Klettaborg Dyrhömrum 5, 112 Reykjavík www.klettaborg.is klettaborg@reykjavik.is Sími: 567 5970

ður af s

ð fyrir s

núð sin

nældu kerling

ar

n