Colofon
Multimail Jaargang 2 > 0901 Ingenieursbureau Multical Uitgave Ingenieursbureau Multical B.V. Schouwburgplein 30-34, Postbus 397 3012 CL ROTTERDAM, 3000 AJ ROTTERDAM T (010) 404 63 50 F (010) 411 55 72 E postbus@multical.nl I www.multical.nl KvK Rotterdam 24169588 De MultiMail verschijnt twee maal per jaar in een oplage van 1.000 stuks en is bestemd voor alle relaties van Ingenieursbureau Multical Redactie Michael Dirks, Machiel Kuijt, René van Wijk Heeft u ideeën of suggesties voor een volgende uitgave van de MultiMail ? Mail die dan naar: multimail@multical.nl Foto’s Ingenieursbureau Multical, tenzij anders vermeld Interview/redigeren Sarah de Preter Vormgeving en productie Figé productions BV, Schiedam Niets uit deze MultiMail mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
Van initiatief tot en met instandhouding
’Ieder voor zich’: ”Betrokkenheid. Een makkelijke boodschap in tijden
Ingenieursbureau Multical houdt zich sinds 1988 bezig met de begeleiding van bouwprocessen. Vanaf de initiatieffase tot en met de instandhouding
van voorspoed. Essentieel bij tegenwind.” Inleiding directie Ingenieursbureau
van gebouwen worden medewerkers van Ingenieursbureau Multical voor management en support ingeschakeld. Daarbij is het vooral de deskundigheid van de medewerkers die bepalend is voor de kwaliteit van de te leveren diensten en producten. Deze kwaliteit blijft niet beperkt tot de bouwtechnische aspecten. Wij hebben ervaren dat goed luisteren naar de wensen van onze opdrachtgevers de basis vormt voor een deskundige advisering. Want,
MULTIMAIL
Multical. ’Kunnen wij nog eigentijdse kathedralen bouwen?’: Een interview met Arnold Driesprong, projectmanager/directeur van Klunder Architecten B.V.
daar waar het om ‘echte’ communicatie gaat, zijn wij van mening dat luisteren vaak belangrijker is dan praten. En dàt is een kwaliteit die u van de
’Klanttevredenheidsonderzoek 2008’: De resultaten van het onlangs
begeleiders van uw bouwproces verwachten mag.
door ons gehouden klanttevredenheidso nderzoek.
Coverfoto:
Begeleiders van het bouwproces
‘The Red Apple’ te Rotterdam
9.060 www.fige.nl
Dit gebouwencomplex, waarin wonen, werken en horeca zijn gecombineerd, maakt deel uit van de herstructurering van het Wijnhavenkwartier. In opdracht van KCAP Architects & Planners bv uit Rotterdam werd daarvoor door Ingenieursbureau Multical een bouwkundig bestekboek vervaardigd.
Jaargang 2> 0901 MultiMail is een uitgave van Ingenieursbureau multical
Bouw techniek dreigt ondergeschikt te worden aan esthetica
Ieder voor zich …? Nederland, was hem een groot gebrek aan betrokkenheid
Kunnen wij nog eigentijdse kathedralen bouwen?
opgevallen in onze maatschappij. Hoe anders was hij dat
Bouwtechniek en architectuur zijn onlosmakelijk met
gemeenschapen van vaklieden – technici, metselaars,
gewend in Afrika, waar een goede relatie met familie en een
elkaar verbonden, maar worden ze in onze huidige
steenhouwers en architecten – die generaties lang
(zakelijk) netwerk in feite onontbeerlijk zijn om te kunnen
tijd ook gelijk gewaardeerd of dreigt de bouwtechniek
met elkaar optrokken en onverwoestbare bouwwerken
overleven.
ondergeschikt te worden aan de esthetica? Een pleidooi
neerzetten van vaak adembenemende schoonheid.
Aan deze passage uit het interview moest ik denken toen ik
voor de herwaardering van het vakmanschap en het tra-
De moderne mens streeft nog altijd naar de perfecte
de Britse premier Gordon Brown hoorde stellen dat, wanneer
ditionele bouwproces als goed georganiseerd samenspel
versmelting van vormgeving en techniek. Iedereen wil
de financiële crisis niet wordt opgelost, een nieuw tijdperk
van verschillende specialismen.
die éne hele mooie auto die technisch perfect in elkaar
Onlangs las ik het verslag van een interview met een in Afrika geboren en getogen wetenschapper. Inmiddels werkzaam in
zit en waarvan de aanschafprijs in overeenstemming is
van internationaal protectionisme dreigt. Waarbij “ieder voor zich” een eigen “struggle for life” voert …
Arnold Driesprong studeerde o.a. bouwkunde aan de ho-
met de kwaliteit. Een auto is één en al techniek, maar
Wij zijn geneigd te denken dat het zo’n vaart niet lopen zal.
gere technische school (HTS). In 1988 werd hij, destijds
het is zijn uiterlijk dat mede bepaalt of de consument
Laat ons hopen dat wij het bij het juiste eind hebben.
de jongste, projectleider bij KLUNDER ARCHITECTEN.
hem aanschaft.”
Maar het gegeven dat de Nederlandse economie in een reces-
Vandaag is hij een van de partners van het Rotterdamse
sie verkeert, gevoegd bij het hierboven aangehaalde gebrek
bureau, dat bewust kiest voor een integrale aanpak,
aan betrokkenheid in onze maatschappij, plaatst de bood-
waarbij engineers en architecten nauw met elkaar sa-
schap van premier Brown wèl in een voor ons vrij realistisch kader …
Bouwhuis Zoetermeer, ontwerp van Klunder architecten, opdrachtgever Bouwend Nederland. (foto beschikbaar gesteld door KLUNDER ARCHITECTEN)
tuur. Maar je moet nu eenmaal de regelgeving kennen
Herwaardering van het bouwproces
vaak op grote afstand gemaakt, waardoor er vaak geen
Terug naar het vakmanschap
om bouwtechnisch goede gebouwen te realiseren. Op de
Ook het traditionele bouwproces, een goed georga-
controle meer is. Men tuigt het circus op met mensen
Tegenwoordig leest men maar al te vaak berichten in de
HTS leerden we nog hoe we normen en regels moesten
niseerd geheel van op elkaar volgende en met elkaar
van buitenaf. Zo ontstaan prachtige plaatjes waarvan de
menwerken. “Ik wilde altijd al in een architectenbureau
kranten over bouw- en constructiefouten. Zijn we nog in
lezen. Ik kan me mijn eerste college mechanica nog
samenhangende handelingen, is volgens Arnold Drie-
constructie niet deugt of technisch uitstekende bouw-
werken, maar niet als architect. Esthetica en vormgeving
staat eigentijdse kathedralen te bouwen? Arnold Drie-
goed herinneren. Een zwaar vak, waarvoor je wiskundig
sprong aan een herwaardering toe. “Om tijd en kosten te werken die er niet uitzien. Ik ben ervan overtuigd dat
laat ik graag aan mijn collega’s over. Als technisch
sprong waarschuwt voor het groeiend tekort aan goed
goed onderlegd moet zijn. De docent zei: ‘Kijk eens
besparen proberen opdrachtgevers de advieskosten maar
we beter kunnen. Als je vakmensen kunt motiveren met
Betrokkenheid. Internationaal. In Afrika, maar evenzeer in
bouwkundige zorg je ervoor dat mooie ideeën verant-
opgeleide technisch bouwkundigen. “De laatste jaren
links en rechts van je. Eén van je buurmannen zal hier
al te vaak laag te houden en gaan ze beknibbelen op het
respect voor elkaar en elkaars vak samen te werken, ko-
Nederland. Zowel privé als zakelijk. Een makkelijke bood-
woord uitgevoerd worden. De constructie moet kloppen,
is de regelgeving vrij complex en omvangrijk geworden,
weldra niet meer zitten.’ Hij kreeg gelijk: een half jaar
proces. Zaken die o.a. door architecten, constructeurs en
men daar mooie dingen uit voort. En we hebben ook een
schap in tijden van voorspoed. Essentieel bij tegenwind.
het materiaal, de installatietechniek, het kostenplaatje.
met als gevolg dat steeds minder jongeren het leuk von-
later bleven alleen de mensen over die de vier jaar ook
installatie-adviseurs moeten worden uitgevoerd, worden
maatschappelijke verantwoordelijkheid met elkaar. Het
Zij die “ons van Ingenieursbureau Multical” al wat langer
Architectuur en bouwtechniek vullen elkaar aan. Sterker
den om bouwkunde te studeren. Een bouwkundige is in
af zouden maken. Je was gemotiveerd om bij die groep
dan vaak overgelaten aan mensen die dat eigenlijk niet
is niet alleen onze taak om mooie, functionele woon- en
kennen, weten dat wij die betrokkenheid van groot belang
nog, ze kunnen niet zonder elkaar. Dat wist men al in
wezen graag creatief bezig; ook ik vind het boeiend om
te horen. In een poging om de technische bouwkunde
kunnen. Het ontbreekt ook vaak aan toezicht tijdens het
werkruimte te creëren, maar ook om antwoord te geven
vinden en ook altijd hebben gevonden. Dat uit zich in een
de middeleeuwen: kathedralenbouwers waren grote
mijn kennis toe te passen ten dienste van de architec-
voor jongeren aantrekkelijk te houden, hebben we de
bouwuitvoeringsproces. Ik schat dat we in Nederland in
op de grote vraagstukken van deze tijd. Iedereen heeft
prettige werksfeer binnen het bedrijf en een dienstverlenende
oude HTS vervangen door nieuwe onderwijsvormen. Er
de bouwsector jaarlijks miljarden euro’s kwijt zijn aan
de mond vol over ‘duurzaam’, ‘CO2-arme’, en ‘zelfregu-
houding ten opzichte van onze opdrachtgevers. Of dat nu
kwamen veel populaire studierichtingen bij, maar ze zijn
faalkosten. Achteraf fouten corrigeren kost echter veel
lerende’ gebouwen of ‘cradde-to-craddle’, maar wie kent
architecten, woningcorporaties, projectontwikkelaars, onder-
minder exact. Tegenwoordig worden aan de technische
meer dan bij het begin investeren in degelijk advies. Het
de finesses van deze begrippen? Zonder goed opgeleide
wijsinstellingen of overheidsinstanties betreft.
hogescholen ook zaken als architectuur en commerciële
is aan architecten en bouwkundigen om opdrachtgevers
vakmensen die er met elkaar de schouders onder zetten
bouwkunde gedoceerd. Ik heb de indruk dat het accent
te tonen welk traject zij moeten doorlopen en ervoor
zullen we nooit in staat zijn deze concepten te vertalen
Dat brengt mij bij het hoofdartikel in deze MultiMail. Daarin
verschoven is van de binnenkant van een gebouw naar
te zorgen dat het traditionele proces weer terugkomt:
naar gebouwen.”
wordt het belang van technische vaardigheden in relatie tot
de buitenkant. Gebouwen worden steeds complexer,
de initiatiefase, het voorlopig ontwerp, het definitieve
soms ingewikkelde architectonische hoogstandjes centraal ge-
maar steeds minder mensen weten hoe ze in elkaar
ontwerp, de bouwvoorbereiding et cetera tot aan de
steld. Een herwaardering van de bouwtechniek, zonder echter
zitten. Ons bureau komt moeilijker aan goed geschoold
ingebruikneming. In de auto-industrie werkt men nog
het respect voor het ontwerp uit het oog te verliezen.
personeel en moet veel meer tijd in de opleiding van
steeds op deze manier.”
Ook daarbij gaat het om betrokkenheid. Van de bouwkundige
jonge mensen investeren dan vroeger. Overigens is onze
en de architect.
Naam: Arnold Driesprong
sector niet de enige die daarmee te maken krijgt. Waar
Samenspel van specialismen
Maar uiteindelijk ook die van alle overige participanten in het
Functie: Projectmanager/directeur bij Klunder Architecten
zijn de vliegtuig- en scheepsbouwers gebleven die ons
“Het gaat er in wezen om”, zo besluit Arnold Driesprong,
bouwproces. Iedereen is nodig.
Opleiding: o.a. bouwkunde aan de HTS Rotterdam
land groot hebben gemaakt? Het lijkt wel alsof we onze
“dat we weer meer specialisten gaan opleiden en deze
Trots op welke projecten? Bouwhuis in Zoetermeer,
bouwtechnische kennis hebben weggedragen. Laten we
vervolgens naar elkaar toe halen. Architecten, bouwkun-
Provinciehuis Noord-Brabant
weer in goed onderwijs investeren, opleidingen minder
digen en andere vaklieden zitten te vaak op een eiland,
Grootste ambitie? De realisatie van bouwwerken, die in hun
algemeen maken maar ze gewoon benoemen. Waarom
maar bouwen hoor je samen te doen. Het maken van
verschijningsvorm en technisch voorkomen een ambitieuze
leiden we bijvoorbeeld geen timmermannen meer op?
een gebouw is in feite niets anders dan iedere keer weer
eenheid vormen, gestoeld op ons ‘normen-en-waardenstelsel’
Dat is een eerlijk beroep en we hebben het keihard no-
een circus op te tuigen. Dat doe je met de mensen die
en antwoord gevend op de grote vraagstukken van deze tijd.
dig. Het ontbreekt ons aan een basis van vakmanschap.”
in het circus werken. Tegenwoordig worden gebouwen
Machiel Kuijt