Suwalski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Suwałkach
Mapy mentalne – sposób na efektywniejsze uczenie
O mapach myśli napisano już wiele. Uważa się je za rewelacyjny, innowacyjny sposób przedstawiania zagadnień, ułatwiający naukę. Jest to metoda, w której możemy przedstawić problem, czy zagadnienie za pomocą zapisu graficznego. Wizualizacja pomaga uporządkować wiadomości i znaleźć związki zachodzące między nimi, wygenerować pomysły i skojarzenia, pobudzić myślenie. Zwolennicy map myśli wskazują na szereg zalet, chociażby lepszy efekt zapamiętywania zachodzący w krótszym czasie niż w przypadku tradycyjnych metod uczenia się. Mind mapping (dosłownie: „mapowanie myśli”) to szczególny rodzaj notowania, mający według jego twórców zwiększać efektywność pracy i
zapamiętywania
synergicznej
oraz
współpracy
aktywować obu
półkul
intuicję
dzięki
mózgowych.
wykorzystaniu Metoda została
opracowana przez dwóch brytyjskich naukowców: Tony'ego i Barry'ego Buzanów. Twórcy metody twierdzą, że podczas sporządzania notatek w sposób tradycyjny, aktywna jest jedynie lewa półkula mózgu, odpowiedzialna za myślenie logiczne, linearność, analizę, słowa i liczby. Dzięki użyciu (oprócz słów i symboli) także kolorów, rysunków oraz efektu trójwymiarowości, uaktywnia się prawa półkula mózgu, odpowiedzialna za wyobraźnię, rytm, postrzeganie przestrzenie, kolory i Gestalt (obraz całości), a obie półkule synergicznie ze sobą współpracują.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 2
Jak tworzyć mapy myśli?
1. Na środku kartki narysuj związany z tematem obrazek składający się z minimum trzech kolorów. 2. Używaj obrazów i symboli na całej mapie. 3. Najważniejsze słowa powinny być najsilniej oznaczone. 4. Na jednej linii może się znajdować tylko jedno słowo lub rysunek. 5. Linie powinny być takiej długości jak słowa. 6. Używaj różnych wielkości i stylów liter. 7. Używaj wielu różnych kolorów. 8. Daj się ponieść swojej wyobraźni – twórz mapy nawet najbardziej abstrakcyjne czy absurdalne. 9. Wykreuj swój własny styl tworzenia map myśli. 10. Umieszczaj na mapie myśli nie tylko same fakty, ale także problemy, skojarzenia itp. (źródło: Wikipedia)
Ci, którzy chcą zgłębić szerzej wiedzę na temat map mentalnych, znajdą wiele opracowań na ich temat. Jednym z takich opracowań jest poradnik autorstwa p. Marcina Kijaka „Jak uczyć się do egzaminów", w którym poświęca kilka stron na opis map mentalnych. Ekspertem specjalizującym się w mapach myśli jest z pewnością p. Agata Baj, która prowadzi blog http://www.mapymysli.edu.pl, na którym w bardzo wyczerpujący sposób opisuje pomysły na wykonanie map i ich wykorzystanie w edukacji.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 3
Bardzo ciekawą prezentację o mapach mentalnych można też obejrzeć pod tym linkiem: http://prezi.com/iwivydl2cpda/?utm_campaign=share&utm_medium=copy& rc=ex0share Można tam znaleźć przykłady map wykonanych w innych programach, a także zebraną gruntownie przez p. Agnieszkę Gołębiewską wiedzę o mapach myśli.
Zebrane pomysły na wykorzystanie map mentalnych: zbieranie
i
analizowanie
pomysłów,
problemów,
prezentacji
zagadnienia, jako lekcje powtórzeniowe, a także jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów, przygotowywanie się do egzaminów, gromadzenie zasobu słownictwa, nauka słówek, notowanie najważniejszych informacji, rodzaj burzy mózgów, przy planowaniu np. projektu edukacyjnego, wycieczek, imprez klasowych itp., forma uatrakcyjnienia zajęć, aktywizowanie uczniów do pracy, streszczenie dłuższego tekstu, tworzenia drzewa genealogicznego, nauka pracy zespołowej.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 4
Programy do tworzenia map myśli
Oprócz tradycyjnego wykonania mapy myśli na papierze, mapy można tworzyć przy użyciu specjalnego oprogramowania (np. FreeMind, mind42, SpicyNodes). Można je także tworzyć za pomocą PowerPointa, czy Prezi. Mapy tworzone przy użyciu aplikacji mają tę zaletę, że można je tworzyć wspólnie, zespołowo, a co najważniejsze online, w dowolnym czasie. Pozwalają też pokonać takie trudności, jak brak „talentu” do rysowania, dają możliwości zgromadzenia dodatkowych notatek i różnorodnych materiałów (np. zdjęć i filmów), do głównego tematu, z wykorzystaniem Internetu.
Mapa na www.mind42.com
Zakładanie konta: W pasek adresu w dowolnej przeglądarce internetowej (Internet Explorer,
Firefox,
Chrome,
Opera,
itp.)
wpisujemy
www.mind42.com. Pracę w programie zaczniemy od założenia konta. Po otwarciu strony z programem kierujemy się w prawy górny róg, do przycisku z napisem „Sign up”. Napisy na stronie zapewniają nas, że dzięki mind42 stworzymy mapę całkowicie darmową, szybko i prosto. Naciśnięcie Sign up przekierowuje nas do formularza, w którym wypełniamy: „Username” – nazwa użytkownika, Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 5
„Email” – adres email (prawdziwy i dostępny – na ten adres przyjdzie link aktywacyjny), „Password” – hasło do logowania.
Zatwierdzamy, klikając „Sign up” pod formularzem.
Następnie program poinformuje nas, że aby móc pracować w programie, należy aktywować program. Sprawdzamy więc skrzynkę pocztową i szukamy wiadomości z linkiem od mind42. Program uprzejmie informuje nas również o tym, że zazwyczaj otrzymujemy wiadomość po kilku chwilach, ale w niektórych przypadkach e-mail może nie docierać nawet do kilku godzin, ze względu na rygorystyczne filtrowania spamu. Kiedy już uporamy się z aktywacją, klikamy „Sign in” i logujemy się, używając danych wpisanych przy rejestracji (nazwy użytkownika i hasła). Jeśli zdarzy się nam zapomnieć nazwę użytkownika i hasło – przewidziana jest opcja odzyskiwania – obok pól do wpisania nazwy użytkownika i hasła, widnieje napis „Forgot username”, „Forgot password” – za jego pomocą odzyskamy hasło, podając maila.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 6
Tworzenie nowej mapy
Żeby utworzyć nową mapę – klikamy w „New mind map”. Otwiera się okno, w którym wpisujemy nazwę mapy, którą będziemy tworzyć (główny temat, nad którym będziemy pracować i tworzyć mapę), klikamy „Create” i tworzymy arkusz, na którym będziemy budować mapę. Na środku arkusza pojawia się pole z tytułem mapy. Od niego będziemy tworzyć gałęzie i odnóża mapy myślowej. Na górze i po lewej stronie arkusza znajdują się paski narzędzi, które po kolei omówię. Na razie są one szare (nieaktywne), ale w trakcie dodawania gałęzi uaktywnią się.
Pasek górny:
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 7
Na czarnym pasku widoczny jest tytuł mapy i strzałka rozwijająca ukryte menu, ale to omówimy w dalszej części poradnika. Zaczynając od lewej strony paska powyżej: a) plus – dodawanie nowej gałęzi, b) strzałki – cofanie, c) nożyczki – usuwanie, d) dwa arkusze papieru –kopiowanie, e) kartka z notatką – wklejanie, f) lupa – powiększanie lub szukanie, g) ikona z 4 strzałkami – centrowanie mapy (główny temat mapy możemy przywrócić na sam środek arkusza), h) węzeł – podgląd wszystkich węzłów mapy, i) suwak – zmniejszenie lub zwiększenie mapy, j) „Birdview” – mały podgląd mapy.
Boczny pasek: Kolejno do dołu:
arkusz – tworzenie notatki, punktory, hiperłącze, obraz, gwiazdka – rozwija tablicę z różnymi znaczkami, paleta – kolory gałęzi.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 8
Kiedy wjedziemy kursorem na kratkowany arkusz, kursor zamienia się na 4 skrzyżowane ze sobą strzałki, którymi (po przyciśnięciu na nie) możemy przesuwać arkusz.
Po kliknięciu na plusa dodajemy „gałąź-dziecko”. Możemy też po zaznaczeniu pola, do którego chcemy dodać gałąź-dziecko użyć klawisza C. W przypadku, gdy do gałęzi-dziecka chcemy dodać gałąź-rodzeństwo, używamy klawisza S.
Obrazują to poniższe zrzuty.
Rysunek 1 – Gałąź-dziecko
Rysunek 2 – Gałąź-rodzeństwo
Nazwę gałęzi-dziecka zmieniamy poprzez kliknięcie na niebieskie tło z napisem „New mode”.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 9
Kiedy pole jest podświetlone, możemy skorzystać z bocznego menu i wstawić tam odpowiedni dodatek (notatkę, link itp.).
Wstawianie notatki:
Hiperłącze: wklejamy skopiowany adres z pola adresu strony, którą chcemy podlinkować
(niebieskie
pole
z
globusem).
Kiedy
przejdziemy
do W, możemy wyszukać w Wikipedii odpowiednie hasło i wkleić adres albo dodać adres mailowy. Ostatnia ikona otwiera listę map, z której możemy wybrać i połączyć pole z inną mapą.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 10
Zdjęcie: dodajemy je poprzez wklejenie adresu URL – po wyszukaniu zdjęcia w Internecie klikamy na nie lewym przyciskiem myszy i znajdujemy „Kopiuj adres URL grafiki”. Adres URL automatycznie kopiuje się do pamięci, a wówczas, używając skrótu CTRL+V, wklejamy go w okno dodawania zdjęcia. Proszę zwrócić uwagę na widok „rączki” na poniższym screenie – jeśli klikniemy w ramkę, zdjęcie będzie widoczne na mapie w całości, jeśli nie użyjemy ramki, zdjęcie będzie rozwijało się po kliknięciu na dane pole mapy.
Po wstawieniu zdjęcia możemy je edytować.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 11
Strzałką pod zdjęciem (po najechaniu na nią pokaże się napis „Resize image”) możemy zmienić rozmiar zdjęcia. Klikamy na strzałkę, a kiedy znajdzie się ona w dolnym rogu zdjęcia, rozciągamy lub zmniejszamy zdjęcie do pożądanego rozmiaru. Litera T pozbawi zdjęcie ramki, zdjęcie będzie ukryte, a przy tytule gałęzi ukaże się ikona zdjęcia. Możemy je znowu zobaczyć, klikając na tę ikonę.
Okienko z ikonami:
Ikon używamy wówczas, kiedy w szczególny sposób chcemy oznakować naszą gałąź.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 12
Możliwości palety:
W ten sposób tworzymy całą mapę, dodając kolejne gałęzie. Każdą stworzoną gałązkę możemy wyrzucić w dowolnym czasie, klikając na krzyżyk pod gałęzią.
Inne możliwości:
Mapę możemy podglądnąć („Public page”), zobaczyć kiedy była modyfikowana („Revisions”), dodać osoby do współpracy („Collaboration”), udostępnić publicznie („Publish”) i eksportować do plików zapisywalnych („Export”). Do tego celu używamy listy rozwijanej z czarnego paska na górze mapy.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 13
Żeby dodać osobę współtworzącą, po naciśnięciu „Collaboration” wpisujemy adresy mailowe osób do wspólnej pracy i zapraszamy („Invite”). Wówczas osoba zaproszona do współpracy otrzyma na maila link aktywacyjny, za pomocą którego będzie miała dostęp do mapy i będzie mogła edytować naszą mapę. W ten sposób można zespołowo mapy tworzyć i je rozbudowywać. Opublikowane mapy są widoczne w galerii map. Kiedy klikniemy na napis mind42, przeniesiemy się do niej. Do swoich map dotrzemy poprzez zakładkę „My maps”. „Liked maps” to polubione przez nas mapy. Każdą mapę z galerii możemy polubić i komentować.
Dostęp do profilu oraz wylogowanie z programu możliwy jest po rozwinięciu listy przy naszym loginie, w prawym górnym rogu ekranu.
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 14
Tutorial do mind42 (co prawda w języku angielskim, ale z polskimi napisami) znajdziecie tutaj: https://amara.org/pl/videos/mNfZjTTJAgiJ/info/mind42-tutorial/
Miłego mapowania w mind42, a na poznanie innych programów zapraszamy
na
szkolenia
do
Suwalskiego
Ośrodka
Doskonalenia
Nauczycieli w Suwałkach ;-)
Linki do innych programów: http://www.spicynodes.org http://www.mindmeister.com https://bubbl.us http://www.mindomo.com http://www.text2mindmap.com
Wydawca: Suwalski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Suwałkach ul. Kamedulska 3, 16-400 Suwałki, www.sodn.suwalki.pl
Opracowanie: Bożena Makarewicz-Jafiszow, nauczyciel konsultant SODN w Suwałkach
Strona 15