DE BELGISCHE ADMINISTRATIE IN AFRIKA Historiek Op 23 februari 1885 erkent de Conferentie van Berlijn eenparig, de Internationale Vereniging, die zes jaar voordien door Koning Leopold Il gesticht was om de ontginning van het bekken van de Kongostroom te verzekeren, als onafhankelijke staat. Drie dagen later ondertekenen de veertien deelnemende mogendheden de "Generale Akte van Berlijn' die het conventionele bekken van de Congo betreft, tot de afschaffing van de slavernij en de verbetering van de morele en materiële toestand van de bevolking verplicht. Reeds in april 1985 stemde het belgisch parlement ermee in dat onze vorst het staatshoofd zou zijn van de nieuw gestichte staat in Afrika, mits het uitdrukkelijk voorbehoud dat de unie tussen België en deze staat zich beperkte tot de persoon van de vorst. Op 19 juli 1885 volgt, te Banana, in Congo zelf, de plechtige verklaring van de troonsbestijging van Leopold Il als vorst van de onafhankelijke Congostaat. De onafhankelijke Congostaat duurde drie en twintig jaar. Op 18 oktober 1908 werd hij belgisch koloniaal bezit. De overname van Congo door België was het gevolg van een jarenlange voorbereiding, gekenmerkt zowel door de wil van de koning als door de financiële hulp van België aan de nieuwe staat in zijn moeilijke tijden en door het groeiend besef van de belgische bevolking voor haar verantwoordelijkheden in het afrikaanse oeuvre. België stond voortaan aan het hoofd van een gebied, vier en tachtig maal groter dan zichzelf. Er was reeds veel verwezenlijkt, er bleef veel te doen. De mensenjacht en slavenhandel waren uitgeroeid. Een stevig netwerk van Administratieve posten, een wakkere militaire bezetting betekenden vrede, daar waar de eerste ontdekkingsreizigers slechts terreur en onzekerheid hadden gekend. Godsdienstige missies, zowel katholieke als protestantse hadden een evangelische taak op zich genomen, en daarnaast scholen en poliklinieken opgericht. Handel en industrie ontwikkelden zich. De officiële medische diensten waren de strijd aangegaan tegen de ziektes die de bevolking uitdunden. Overal was de materiële en morele toestand van de inboorlingen erop vooruitgegaan en de hervormingen door Leopold Il voorgeschreven in 1906 werden van kracht. Het kwam er dus vooral op aan het aangegane werk te bestendigen en nog te verbeteren. De fundering was er, het gebouw diende te worden afgewerkt. De eerste belgische minister van Koloniën, Jules Renkin, gaf hiervoor de start.
De nieuwe structuren van Congo De administratie van de belgische gebieden in Afrika werd voortaan verzekerd door een dubbel netwerk van instellingen. Aan de ene kant, de in België gevestigde, onder toezicht van het ministerie van koloniën, aan de andere, die van Afrika, onder het toezicht van de Gouverneur-generaal. Het ministerie van Koloniën onderscheidde zich van de andere belgische ministeries door de aard der bevoegdheden: Terwijl de laatst genoemden ontwerp-, controle- en uitvoeringsorganen uitmaken, was de taak van het ministerie van Koloniën beperkt tot het ontwerpen en controleren, terwijl de uitvoeringsmaatregelen geschiedde onder het toezicht van de belgische administratie van Afrika. De taak reikte ook verder en was met beperkt tot uitvoeringsopdrachten. Ze kan ook niet vergeleken worden met de buitendiensten van een binnenlands ministerie. In de sfeer van de uitvoerende bevoegdheid toegekend door het Koloniaal Handvest beschikte het ministerie van Koloniën over belangrijke prerogatieven voor controles en ontwerpen. De administratie van Afrika was dubbel gestaffeld: De centrale administratie, of Generaal Gouvernement, met zetel in Leopoldstad en de administratie der provincies. Na herhaalde herstrukturaties omvatte de centrale administratie in 1960, naast de diensten van het Tienjarenplan en het Koningsfonds, acht generale diensten, waarvan de activiteiten geschiedden onder het toezicht van de secretarisgeneraal. De bevoegdheden van deze generale diensten getuigen van een grotere specialisatie dan die der moederlandse diensten: de eerste generale directie behandelde de politieke, administratieve en gerechtelijke aangelegenheden; de tweede, de inlandse en sociale aangelegenheden alsmede de informatie; de derde, de financiën; de vierde, de economische zaken; de vijfde, de landhuishoudkunde, het kolonaat en de veeartsenij; de zesde, de openbare werken en het verkeer; de zevende, de medische diensten en het onderwijs. Belgisch Congo was verdeeld in zes provincies (Léopoldville, de Evenaar, Oostprovincie, Kivu, Kasai en Katanga), elke provincie onder het beheer van een gouverneur, bijgestaan door een of twee provincie-commissarissen. De administratie van elke provincie bestond op de hoofdplaats uit acht directies die overeenstemden met de generale directies en beheerd door een provinciaal secretaris.