Tijdschriftenattendering 2017 nr 5 by Amsterdam Academy of Architecture

A~ '@

~ /

Journal Alert /~

Tables of contents 2016 Nr. 5 Week 23 t/m week 28 ____________________________________________________________________________

~I= 1=

rrrr

f ~

:0 ,

, , ,

-r=t-

1/ /

"" ""

"" "

II II

" "

I;~

-I

I I

-l_

ft,

A: //

f------

" ""

" I'" " ""

I~I

,-,-

2 4 6 8 10 12 14 16 20 24 26 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 56

A+U – Architecture and Urbanism AA files Agora AR – Architectural Review Arch+ 223 Arch+ 224 Arch+ 225 Arch+ 226 De Architect Architectuur NL Blauwe Kamer El Croquis Detail Detail inside Domus 1013 Domus 1014 Domus Moda Eigenbouwer Groen JAR – Journal for Artistic Research Jola Lotus Mark Nul 20

"" "" " ""

'A'

Subscribe / unsubscribe: library@bwk.ahk.nl Journal Alert

13-7-2017

Architecture and Urbanism

2017:06

Feature: architecten de vylder vinck taillieu

No.561

Publisher/Editor: Nobuyukì Yoshida

Poem - A sudden overview: The Poetry of Incongruities - Spatial Proof by Contradiction Lieven De Cauter

Guest Editor: Seng Kuan Angela Pang

Verbrande Brug

Editor in Charge: Mari Hattori

Enghien Design Consultant: Massimo Vignelli Distributor: Shinkenchiku-sha

Leefdaal 48

Co., Ltd.

Sanderswal 54

Essay: Genius of the North Seng Kuan and Angela Pang 60

Tangram 70

Enoteca

dai Tosi

78 Front cover: interior view o/CARITAS at ground floor. architecten: de uylder oinck tailliea in collaboration with BA Va. Back cover: General view of Nlô froni the north. architecten de uyider vinck taillieu in collaboration with Sarah & Charles. Photos by Filip Dujardin. courteS)' q( the architect. <>A+U Publishing Co., Ltd. 2017 Printed in Japan Published by A+U Publishing Co .. Ltd. Kasumìgaseki Building 17F. 3-2-5. Kasumigaseki, Chiyoda-ku, Tokyo 100-6017. Japan Tel: +81-3-6205-4384 Fax: +81-3-6205-4387 Aoyama House 2-19-14 Minamiaoyama. Minato-ku, Tokyo 107-0062, Japan Tel: +81-3-6455-5597 Fax: +81-3-6455-5583 E-mail: au:Q)japan-architecLco.jp URL: http://www.japlusu.com

Caritas 8B

Palais des Expo 94

Kraakje L02

Katten L08

Essay: Gay Architecture - On the Famous Project by a dvvt Gideon Boie (BAVO) 114

LA FILLE D'O L22

Natalie Vleeschouwer 128

Twiggy A+U Publishing Ple. Ltd. National Design Centre Il! Middle Road, #03-02. Singapore 188969. Singapore Tel: +65-6557-0537 Fax: +65-6557-0531 ISBN 978-4-9002-1208-4 a+u = Architecture and Urbanism is handied exclusively b)' Shinkenchiku-sha Co., Ltd.: Kasumigaseki Building 17F, 3-2-5, Kasumigaseki, Chiyoda-ku, Tokyo 100-6017, Japan Tel: +81-3-6205-4380 Fax: +81-3-6205-4386 Ecmail : ja-busìnesscpjapan-architect.co.jp Subscription rate for 2017 outside Japan ¥42,000 (Airmail - Asia), \'45,000 (Airmail Europe, North America, Oceania, & Middle East). Y49.000 (Airmail - South America & Africa) U.S.Dollars, Euro, and Sterling Pounds equivalent to the above Japanese Yen prices are acceptable. Your remittance should be converted at the current exchange rate when you remit us.

136

IGLO 142

Aarschot 150

Bravoure 158

Carrousel 162

Essay: architecture is not a matter of architecture Jan De Vylder

.A\files

Thema Stedelijk Verzet 4 - Stedelijk verzet uit onverwachte hoek INLEIDING Cody Hochstenbach, Wouter van Gent & Marthe Singelenberg

8 - De politiek van genezing: politiegeweld en alternatief activisme in Californië CASUS Megan S. Raschig

11 - De strijd om herwaardering van huishoudelijk werk in Hong Kong

Varia

CASUS Patricia Roach

14 - Verzet vanuit de rosse buurt CASUS Marthe Singelenberg

18 - Louter lucht ESSAY Maarten Loopmans, Filip Marrécau & Anneleen Kenis

22 - Verzet in fly-over country ESSAY Josse de Voogd

26 - 'Simpel is het moeilijkst' CASUS

Eva de Wit

29 - Hoe de stad reageert op toerisme BOEKRECENSIE Egbert van der Zee

31 - De geograaf in de maatschappjj: Toen, nu en later ESSAY Ramon Holle

34 - Middelgrote steden ten dode opgeschreven? INTERVIEW Judith Lekkerkerker Auteurs: Barend Wind & Jorn Koelemaij

38 -Ruimtelijke vraagstukken door een politieke bril VERSLAG Dylan Jong

40 - (Re)claiming SCRIPllERECENSIE

Justice

Pascal Debruyne

42 - Ruimtelijke ordening en maakbaarheid VRUE RUIMTE Jochem de Vries

Contents Essay: fluid space - on wet narratives and landscapes in motion Kazi Khaleed Ashraf 8

Renaturising the River Aire, Geneva, Switzerland, by Superpositions JonAstbury 18 Jade Eco Park, Taichung, Taiwan, by Philippe Rahm Architectes, Mosbach Paysagistes and Ricky Liu & Associates GeneKKing 26 Typology: dam Tom Wilkinson 36 Skjern River pump stations, West Jutland, Denmark, by Johansen Skovsted Arkitekter Manon Mollard 46 Emerging architects: Plug Architecture, Mexico Camila Haresic 56 Museu de Arte, Arquitetura e Tecnologia (MAAT), Lisbon, Portugal, by AL_A Andrew Ayers 58

Outrage: cruise ships Emily Booth 66 Essay: world of watercraft - the future of dryland ecosystems Hadley Arnold 68 Reputations: Frank Lloyd Wright Paul Davies 73

Intangible Cultmal Heritage Museum, Suzhou, China, by Vector Architects Austin Williams 76 Essay: the tide of history - a tribute to delta experiments Ronald Rietveld, Erik Rietveld and David Habets 86 Retrospective: RCR ArquĂŹtectes William JR Curtis 90

Letter from America: A'17 - 2017 AlA Convention Jeremy Melvin 96 Editorial Director Paul Finch I Deputy Editor Manon Mollard I Assistant Editor Jon Astbury I Editorial Assistant Rupert Bickersteth I Art Director Tom Carpenter I Production Editors Julia Dawson and Cecilia Thorn I History Editor Tom Wilkinson I Drawings Editor Ryan Dougan I Editorial Intern Camila Harasic I Critic-at-Large Ellis Woodman I Editor in ChielChristine Murray (on leave) I Managing Director Richard Baker I CommercialDirector James Priest ext. 2923 I International Account Director Caroline Londono ext. 2741 I International Account Managers Steph Scanlon ext. 4324 and Damien St George ext. 2789 I Senior Key Account Manager Hannah Buckley ext. 2941 I Business Development Manager Elizabeth Burke ext. 2S63 I Campaign Marketing Manager Jade Glover ext. 2061 I Head a/Production Paul Moran I Production Manager Laura Barretto (on leave) ext. 2684 I Italian Advertising Sales Carlo Fiorucci +39 0362232210 I carlo'iiJfiorucci-international.comI Contacting theAR, emailsarelormatted:firstname.lastname.ii!emap.com or call +44 (O) 20 3033plus the extension Subacripflop8archltooturaJ-review.com/why-subscl'ibe help'Wsnbscri.be.architectuTal-review.com +44 (0)160 482 8700 CUstumerServk:ocustomersemcesl@arCltitectural-l'eview.com .All rights reserved@2017'rhe Architectural Review, 69-77 Paul St. London EC2A 41\TW. An Emap service - powered by ASCENTlAL. Printed by Stones Ashford. Registered

+44 (0)203 033 2626 8aI;:tIbsuelarchitectural-review.com/back-issue5 . as a newspaper with the Post Office. ISSN 0003--861x. Founded 1800.

223

, . .... •

Zeitschrift für Arvb~~t~r und Stödtebou" .::t~ . Mai 2016, €29;·lG5416:·· ..

.¿

.J .'

';'.

,..,:'.'·'0·, .

. ... .. ..

•

. ..... ..

. ..

.• ..... :

•...

. t.

•

'. •

. ~ "p;

•

.'. •.•• ••

... ,

....

I~.":!"

•

••

'.' .'

......

~:;.~

•. l

... ~ . '. . '. \.

'.'

.......

.~ J

",-, ~ ". ;" ~::,#.'j. ." : • ¡fi- • ,

·"it

.. ' . f:J.D;· •.• . . : :;.:,.!.Jtl . ..: '

" .. ~ "'....IIi.' °o•

:.:;}_:."

IV-.

• _. r ~.~.lI:',¡

f'it ~,".

•:~ ~~_. -""~3e "'. .•

I'f.

¡;.•.•

'¡t.' _..

.¡ .•• ' .

\.... ¡o

The

':.: Transformative

.....

of Cities

• • ••••••

. .•'.~.c- : J

•• '

¡l'.

• '. .J •••

~~.",

. • .'.

•.

· rr..¡..-~..

!• .,.\...... '. • , 'ia' :'.J

.: t" .... y;

.:.

Power

•

.o:

....

¿ ill

!-"'\I:.rt::~~~!¡ '" . \T!' s;.. '... ".,. ~

.~.-C' . .:

•

••

• ... •

. "!.'. '.=" "'V.

.' .. ~-nt .. ('~'lì

.. ;' '

·"ìi,·' .

:."

.\~:;'

"'.

~ ...~'f: ... 1

....••••• a:.,;tr. ..;

.:~À'. .~{;_.~~. .... '" .,41-.:...... ~ '. , "f_i":1i.· · ¥-:·~: · i ñ.' .rrr.".~ .~••. .,~~~ · .4.'".., "'.,¡": ~ '~•'. t.::

-, , ...• "''117

_ ... ~ e •

.•.. : ,: .,

••

., ...• :

•

.. ... ,::; :.;.:...... ........

... :~~ .•.. ,~ r·' • -: .. ' ...... ~

... e•••

• ••, ,': o. •. • ':~ :...

. :."

.' •• Ò\~,:. ;t'~ .

".."

.. ••• -:

... ~. . .~::t;..•

• 0:

.."

~.\ ,,,,;~

..;.

......~. .... ~.a.·

. .' .....~.'._.•.....".'4. .".":'. . ..':. .•'\: ... .~.¿'l.;'.,~,;:¥:r.Jl ... :: .-; . .•... . -.. . •

••

e_ .... '_:".. ;. ' ••• IlIí; ...·'· ....

r•

" ti:,.· '.

. \4\ .• :.....

'i~\.

),.'

• •...• '; ... ¡~ ...

.... .

-..;.,....

•• ( .....

"',.,'.

....

i,!. "" ..

..~'",-.".",

~:." .

. ,. ~.~. (~.R~ANisM .'

•'

"' .

": , ". ~..PLAN· : . ': ETARY .. " .. :

_ . .

....'e' •• ,

....

..... .-: ...•.....'.-.

. f."

i....

....i~"~,:.~, .

.'.

ei'

. . ...

¡. :" .

JO......• '.

130 IV NEOLIBERAL URBAN POLICY

~anetary Urbanism

Transformative Dwer of Cities

132 Medellín - Human Right on Water Marcelo López, Miodrag Kuc, Juan Esteban Naranjo

136 Berlin for Sale Maximilian Pecher

138 Dwellings Diana Felber, Michael Wicke, Arne Schmitt

142 Buy Buy B€rlin Foreword

II THE INTERCONNECTED CITY

Editorial

Zhen Zhang

Map of Published Projects The Future will be Decided in the Cities

76 E-Commerce in Rural China PengJeng Chen, Zi Li, Yuefan Kuang 78 Anti-Pack-Aging Sheila Seyfert-Menzel, Katalin Gennburg

Sabine Kraft

The Right to the City David Harvey

World Map of Urbanisation

Christian Schmid

The Century of Transition WBGU

Manila - Ground Constellations Adrian Lorenzo Alfonso, Mary Pearl Robles

Simone Huttenberend

Planetary Urbanisation: Henry Lefebvre and the Right to the City

City Update Eva Eiling, Britta Feemers, Sophia Pafitis

Sabine Kraft, Anna Aichinger,

Simone Hüttenberend

Syrbia Natalija Paunic, Aleksandar

Bursae 88 Subversive Tehran Ivo Pekec, Fereshteh Assadzadeh

92 Just Trust Us - or Take This Curie Kure, Hanna Biresch

96 The Architecture of the Grid I LOCAL EFFECTS OF GLOBALISATION

The Kings Giants

Martin Dumont, Metaxia Markaki. Nitin Bathla, Alexander Daxböck Maximilian Pecher, Philipp Schwarzbauer

104 III INFORMAL VS REGULATED

New Tribal Territories Elizabeth Yarina

Ben De Nardi, Michael Davis, Linus Tan, Michael Maginness, Peter Raisbeck, Peter Hogg, Linda Kennedy

New Orleans - Port City to Global Hinterland Jacob Mitchell, Xuan Kuai, Justine Holzman, Karen May, Ran Liu, Giovanni Coakley, Chris He, Sean Williams, Maureen Jackson, Madeline Richard, Sarah Schramm, Jeff Carney

Urbanism of Disassembly Aditya Barve

Global Urban Culture Leon Schubert, Yasin Altunok, Khaliun Aldar

The Rush on Foreign Land Cornelius Hirsch, Felix von der Weppen, Cecil van Treu

146 Citizen Rights in Planning Quynh Doan Truc, Tan Nguyen Minh, Tri Hua Tran Minh, Hien Dang The, Phuc Nguyen Vinh, Tay Ha Son, Duong Nguyen Dinh Que

148 Gated Communities Nina Schengber, Madeline Rasche, Sven Hendrik Olde, Monika Paul

152 Urban Exile David Stephens, Alessia De Simone, Ke Xie

154 Motion Poster: Angry99 Gerrit Hoffschulte l S6 World Metropols: About Wages and Prices Indre Grumbinaite, Darjan Hil, Safak Korkut, Nicole Lachenmeier, YAAYch

J06 Manifesto of the 21st Century's Own Settlement Form Habitat Forum Berlin / Elisa T. Bertuzzo, Gunter Nest

J07 Information Overload Team: Gunter Nest, Elisa T. Bertuzzo, Louisa Scherer, Marcus Jeutner, Paul Klever, Anna Sauter, Mitarbeiter: Marian Knop, Lisa Lampe, Tamanna Siddiqui, Farhana Kani; Sharna, Abdul Kader Khan (Kamal)

110 On the Myth of Informal Urbanisation: Karail Basti, Dhaka Elisa T. Bertuzzo

1 18 Cidade de Deus - A Biography Marc Angélil, Rainer Hehl with Something Fantaslic

123 Lima: Co-Produced City Patricia Caldas Torres, Paula Kapstein Lopez, Edith Aranda Dioses, Mariel Valdivia Lope:

126 Artificial Reef Olivia Grandi

Klaus K. Loenhart, Daniel Baumgartner, Patrick Fresner, Bianca Nedwetzky, Regina Nernecz; Theresa-Alena Platzer, Roberto Viforcos Giron, Sandra Weinrauch, Katharina Wernig, Marie Theres Baumgartner, Jörg Dittus, Waller Frùhwirth, Michael Keser, Philip Marzona. Magdalena Schepe, Anne Schlebbe, Sebastian Wattenberg, Maki Stolberg

194 Tehran: Green Meeting Blue Shadi Azizi, Hamid Reza Mousavi, Alireza Delpazir, Mohammad M. Zanjanian, Shadna; Azizi, Nima Vahedi, Arezoo Khamesi, Hesam Tavasoli, Siavash Ghorbani Jazi, Milad Heidari, Seyed Ali Chavoshian, Alireza Gharizadeb

196 Ecology without Nature Ariadna Weisshaar, Simranjit Kaur

202 About Migrating Species and Human Happiness Jasmin Honold, Myriel Milicevic, Leonie Fischer

204 VI MIGRATION

206 Out of Proportions Mariya Nesheva, Christos Antoniou

210 States of Refuge

160 V URBAN METABOLISM

J62 Where there is Light, there is Shadow

The Promised Land

Pilbara - Country, Colony and Urbanisation

Andreas Lang, Simon Delbeck, Evgeniya Panova, Marina Petro va

100 United Regions of Europe

Sarah Ann Sutter, Wolfgang Gruber, Carolin Lahode, Ina Nikolava Ira Leifried, Louisa Höppner

Dominik Rau

144 Istanbul - Great City Life

Federal Foreign Office Germany

188 Hybrid Practices in the Venice Lagoon

Vanessa Lang, Daniel Grasmeier, Sascha Hermanns

J65 Diagnosis City Olga Schweigert

168 Urban Mining Tobias Hahn

172 Securing Water for Food Angela Million, Grit Biirgow, Tim Nebert , Anja Steglich, Jürgen Höfler, Andreas Briick

174 The Water Issues of Accra WaterPower: Antje Bruns, Richard Appiah 0100, Felipe Coelho Costa, Lara Bartels.Rossella Alba, Fanny Frick, Emily Raab, BTK: Lilian Stathogiannoopoulau, Sarah Costa, Daniel van Pazatka Lipinski, Sophia Wulf, Cyrus Khazaeli

176 Sanitation in India Bhawna Welturkar

178 Climate Change Adaptation in Tobago

Nina Valerie Kolowratnik, Johannes Pointl with Martina Soi Gunelas, Birgit Miksch, Lea Soltau, Anton Wagner, Mario Weisböck

216 Borders and Movements Anton Wagner, Mario Weisböck

219 A Stranger at Home Kristina Mostovaia, Jamila Bräunlich, Doreen Ahmed

222 City Pixels - Migrant Workers in China Yiting Wu, Pengbin Ma, Ruimiao Hou, Yang Gao, Wenqi Zhu

228 Migrant Communities in China Li Tian, Xinyi Niu, Boyi Wang, Pu Chen, Jihuan Li, Xuecong Yang, Yixiang Ma, Yuan Zhao, Jingwei Liang Ding, Yiqin Wu, Jiayi Hu

230 List of References 235 The Last Page: Baking a Cake Together Ruya YLiksel, Grégoire Farquel, Florian Schweizer

236 Colophon / Impressum

Luna Khirjan, Mandy Zhang

182 Re-Generator Gabriel Munoz Moreno

.. = ."'= .= -

cc ¡¡;¡¡¡¡¡;

Release Architecture Zeitschrift für Architektur und Städtebau Juli 2016, € 18, G5416

"Es ist heute unser großes Problem, damit umzugehen, dass die Gegenwart aus der Zukunft gesteuert ist - und eben nicht, wie wir immer dachten, aus der Vergangenheit." -Armen Avanessian

....

Inhalt

Editorial Anh-Linh Ngo

Dos Making-of des Incidental Space

Incidental Space Sandra Oehy, Christian Kerez

Freiheit und Autonomie Philip Ursprung

Xenopoetik Armen Avanessian im Gespräch mit Christian Kerez

Politik der Post-Repräsentation Hito Steyerl im Gespräch mit Marvin Jordan

Deep Address

& Desert Dust Ala Roushan

Schwer ruht das Haupt, das eine Krone drückt Adam Jasper Versuchsanordnungen einer Incidental Architecture Hubertus Adam

Der Venedig-Raum: eine Erkundung des Inneren der Architektur Hans Frei Hyperobjekte Morton

Tirnothy

Raumtransparenzen Karin Sander. Nikolai van Rosen. Adi Grünirrger. Jonathan Banz Bild und Oberfläche ein komplexes Verhältnis Adam Lowe

100 Über das Finden von Objekten und des Selbst im Raum Mechtild Widrich 108 Struktur und Ornament

Harold Eugene Edgerton: Milk Drop Coronet

(1957) 70

Christian Kerez' Kunst des Zufälligen Mario Carpo

118 Legislating Release / Releasing Legislation Christian Kerez und Arno Brandlhuber im Gespräch mit Stephan Trüby

Incidental Space

126 Zeitung Jardim Colombo: Eine selektive Chronologie Christian Kerez Reporting from the Front: Sao Paulo Hugo Mesquita

Gastredaktion : Sandra Oehy, Christian Kerez ARCH+ Team:

150 Autorinnen und Autoren

Nikolaus Kuhnert, Anh-Linh Ngo, Mirko Gatti, Tobias Gruber, Max

152 Impressum

Kaldenhoff, Katharina Kaufmann, Sara Lusic-Alavanja, Rob Madole, Stephan Redeker, Achim Reese, Christine Rüb, Quang Tuan To Titel:

Incidental Space - Rendering des 3D-Scans, 2016. Rendering von Melina Mezari

Inhalt

EDITORIAL Anh-Linh Ngo

BILDESSAY Christopher Roth

LEGISLATING RELEASE / RELEASE LEGISLATION Arno Brand/huber und Christian Kerez im Gespräch mil Stephan Truby

BILDESSAY

KEINE MACHT OHNE KONTROLLE Alex Lehnerer

FallSTUDIEN

TIFLIS Mariam Gegidre, David Manjavidze, Nicole Opel PARIS Mirko Gatti, Alessandro Benel/i NIEMANDES ZUHAUSE DIE LEGISLATIVE ERFINDUNG DES STADTBILDES Wolfgang Scheppe LONDON Katharina Kaufmann, Anh-Linh Ngo, Alex Lehnerer WER SICH WIE EIN IDIOT BENIMMT, MUSS DAFÜR AUCH DIE VERANTWORTUNG TRAGEN! Tom Emerson im Gespräch mit Arno Brandlhuber

NEWYORK Mirko Galli, Alex Lehnerer

LOS ANGELES Alex Lehnerer

MÜNCHEN Martin Murrenhoff

LERNEN VON ED RUSCHA Martino Stierli

BERLIN Katharina Kaufmann, Anh-Linh Ngo

LAS VEGAS Alex Lehnerer

ST. LOUIS Colin Gordon

BUENOS AIRES Jens Wolter

TOKIO Quang Tuan Ta

DEN SCHUSS GEHÖRT? Andreas Geisel im Gespräch mit Arno Brandlhuber EINE NEUE GRÜNDERZEIT? Engelbert Lütke Daldrup im Gespräch mil Arno Brand/huber

102 MEHR STADTWAS SOLL DAS DENN BITTE HEISSEN? Dieter Hoffmann-Axthelm im Gespräch mit Arno Brand/huber

Gesetze GESTALTEN 110 BAUENIN DER SOGENANNTEN FLÜCHTLINGSKRISE: ZUM VERHÄLTNIS VON VERORDNUNG, RECHT UND ETHIK Niklas Maak 114 DAS PRIMAT DES STAATES BAUREGELWERKE IN DEN USA San-Hwan Lu 116 EIN LEGISLATIVER RAUM NAMENS SCHWEIZ Marc Angélil im Gespräch mil Arno Brandlhuber 122 DAGEGEN SEIN IST IMMER LEICHT Adam Caruso im Gespräch mit Arno Brand/huber 128 NORMEN UND NEBENWIRKUNGEN Liam Ross 138 AUSBLICK AUF EINE HYBRIDE URBANITÄT Max Kaidenhoff Anh-Linh Ngo 144 GARTENHEIM lmke Woelk 147 HANDBUCH VERFAHRENSFREIE BAUVORHABEN BERLIN Matthias Spie/vogel 150 BERLINER REMISE WACHSTUM NACH INNEN Georg Augustin, Sebastian Ernst, Martin Tessarz, FAKT 156 SANFTER EXOT Baukuh 160 HAUS MIT SEEBLICK Christian Kere;

Gastredaktion: Arno Brandlhuber (AB), Tobias Hönig (TH) mit Theresa Kraus (TK) ARCH+ Team: Nikolaus Kuhnert (NK), Anh-Linh Ngo (ALN), Mirko Gatti (MG), Tobias Gruber (TG), Max Koldenhoff (MK), Katharina Kaufmann (KK), Rob Madole (RM), Sara Lusic-Alavanja (SLA), Stephan Redeker (SR), Achim Reese (AR), Christine Rüb (CR). Quang Tuan To (QT) Titel: Basilicata, 2011, courtesy RaebervonStenglin, Sies+Hôke Hintergrund oben:

and Peter Lav Gallery

166 DAS KLEINGEDRUCKTE IMWERKVON ARNO BRANDLHUBER Achim Reese

ARCH+50 features Erica Overrneer über Brandlhuber+

Gesetze

GESTALTEN! 176 7 + l: ÜBER DIE GESTALTUNG DER GEMEINDE MONTE CARAS SO Luigi Snozzi im Gespräch mit Arno Brandlhuber, Waltraud lndrist, Christopher Ro/h 179 CASA FLAVIO GUIDOni, CASE FRATELLI GUIDOTTI, CASA STEFANO GUIDOTTI Luigi Snorri 182 WO JEDER KUBIKMETER ZÄHLT - ÜBER DAS MEZZANIN-LOFT IN BROOKLYN Robert Scarano, Jr. im Gespräch mit Gabrielle Brainard und Jacob Reidel 186 RECHTSWEG AUSGESCHLOSSEN AnnaYeboah 188 PRISHTINA, ODER WARUM LEGALISIERUNG WICHTIG IST Wilfried Hackenbroich, Kai Vôckler 196 DAS PHÄNOMEN MAIFINITO Isabella Fera und Gaetano Licata im Gespräch mil Arno Brand/huber 204 RECETAS URBANAS: STRATEGIEN FÜR SUBVERSIVE ANEIGNUNGEN Mirko Gatti 208 AUS DEM INSTRUMENTARIUM DER REGULIERUNG Nick Beech 212

AUTORINNEN UND AUTOREN 214 ZEITUNG 224 IMPRESSUM Ol

ARCH+ Zeitschrift für Architektur und Städtebau

-_/r.__..' -//

- ~~

~~~

'" '='-

,- --

~-!-

_,-

--'-'i

~T~T~~T~Y~T~ ~T~~T~T~

Vietnam DIE STILLE AVANTGARDE

- .- ,~

_~~~

~ ~~

- :=. ~

- =-' ~T~

, , I

1+1>254

\Iùa thu 2016

ARCH+ features

EDITORIAL Anh-Linh '\go

FOTOESSAY Ekkeharl Keinrzel

HYBRIDISIERUNG UND "IMITATION" Caroline Hr-r-hr-lin

DIE GESCHICHTE DER MODERNEN ARCHITEKTUR IN VIETNAM TRL'O\G \gQe Lân

H&P Architects 62

BES-PAVILION Không gian cônq dông toi Hò TTnh

BLOOMING BAMBOO HOME Tél ôm nò hoa

-o

DEN GLOBALEN SOZIALISMUS AUFBAUEN: Zur Geschichte der DDR-Stadtplanung in Vinh Christina Schwenkel

AR CH + features SOZIALES BAUEN IN VIETNAM

é' z ,«

o Q Q

TOIGETATION Vuòn vf, sinh

SRDP-IWMC OFFICE Try sò SRDP-IWMC

RE-AINBOW Mòu tói ché

V- Architecture

FOTOESSAY Ekkeharí Keintzel

1+1>2 94 JUNGLE FLOWER T rvòng tiêu hoc Lüng Luông

SUOI RE VILLAGE COMMUNITY HOUSE Nhò cônq dông thôn Suôi Rè

PERSPEKTIVEN EINER SOZIALEN ARCHITEKTUR IN VIETNAM IIO\'\CThl'l(' llào_ \Cl) Ê\ Quang \1inh

108 NOTHINGNESS HOUSE Nhò không tính

GENTLE HOUSE Nhò nhe nhòng

TOWARD A GENTLE ARCHITECTURE LÊ Lll(jng ~gQc DRAGONFLY PARK Công viên Chuôn Chuôn

112

MEJT APARTMENT Nhò met

116

SEASONAL HOUSE Nhò theo mùa

158 BAMBOOBOOTH 2012 Gian hòng tre 2012 160

122

DIAMOND ISLAND COMMUNITY CENTER Nhò cônq dông Dóo Kim Cucnq

DIE SOZIOÖKONOMISCHE ENTWICKLUNG DER ALTSTADT VON HANOI \'GL') ~I\ Quang Minh.

Folos: Khànl:

DO ~ '\.' Philliproo

132 DIE RAUMORGANISATION IM VIETNAMESISCHEN WOHNUNGSBAU PilIICiJlgT.

Lì'·.

(;illinll \'1. La\\SOIl

Vo Trong N ghia Architects 136 STACKING GREEN Nhò vvàn xép

166

FPT UNIVERSITY ADMINISTRATION Tòo nhò hiêu bô DÇli hoc FPT

170

BINH DUONG SCHOOL Trvàng hoc Ò Bình Dvong

176 FARMING KINDERGARTEN T ruònq môm non Thé Giói Xonh 184

S-HOUSE l Nhò nhò l

190 S-HOUSE 2 Nhò nh6 2 196 HÄUSER FÜR MENSCHEN UND BÄUME \ Ò Trong \ghìa 198 AUTORINNEN UND AUTOREN 199 144 HOUSE FOR TREES Nhò cha côy xonh 152 SON LA RESTAURANT Nhò hòng San Lo

IMPRESSUM

200 POST VON ARCH+

ARCH+ TEAM DIESER AUSGABE: Nikolaus Kuhnert (NK), Anh-Linh Ngo (ALN), Timo Baier (TB), Florian Bengert (FB), Mirko Gatti (MG), Tobias Gruber (TG), Kothorino Kaufmann (KK),

Philipp Krüpe (PK), Lindo Lockner (LL), Soro Lusic-Alovonjo (SLA), Achim Reese (AR), Jörg-Peter Riekert (JPR), Christine Rüb (CR), Quang T uon To (QT)

Juni2017

Jaargang 48

www.deArchitect.nl

eArc Thema

Werkomgeving Reset Pods Interview met Ben van Berkel Tnterview - P 026 Transparant laboratorium DSM Biotechnology Center in Delft door cepezed en Fokkema& Partners Spotlight - P 050 Duurzaam bouwen Interview met Jamievan Lede van Origins Architecten Helden - P 062

ยกteet

Inhoud

Thema Werkomgeving Interview Reset Pods Samen met een multidisciplinair team heeft UNStudio een volledig intuĂŻtieve 'Reset Pod' ontworpen, een afgesloten ruimte waarin wetenschappelijk bewezen stressreductiemethoden op een interactieve manier zijn toegepast. Het moet mensen in een werkomgeving in staat stellen effectiever met werkdruk om te gaan. Maar kan het ontwerp inderdaad de gezondheid ten goede komen?

"We proberen in de werkomgeving alle zintuigen aan te spreken" Interview met Ben van Berkel, oprichter uNStudio - P 026

Ontmoeting

Redactioneel P 003

Spaces in Rotterdam

Colofon P 012 Scope P 016 Interview P026 "We streven een bepaalde uitstraling na en die spreekt iemand aan of niet" Interview met Martijn Roordink en Maarten [amin - P 034

Ontmoeting P034 Spotlight P040

Spotlight Vernieuwing en transparantie

Issues POS6 Helden P062 Interieur P069 Productinformatie P084

Traditie door vernieuwing B30 in Den Haag door KAAN Architecten- P 040 Transparant laboratorium DSM Rosalind Franklin Biotechnology Center in Delft door architectenbureau cepezed en Fokkema & Partners Architecten- POSO

8 I de Architect. [uni 2017

Service P096 Van wie is dit gebouw P098

Inhoud

Thema Werkomgeving

Issues Toekomst van het kantoor

De digitale werkplek - P 056 Proef op de som voor het structuralisme - P 058 Het nieuwe kantoorinrichten - P 060

Helden Duurzaam ontwerp

"De input van de secretaresse is net zo belangrijk als van de directeur" Interview met farnie van Lede van Origins Architecten - P 062

Cover B30 in Den Haag door KAAN Architecten

Foto Karin Borghouts

10 I de Architect, juni 2017

••••• EDITORIAL

ec tuur Gaaf nummer Van elke ArchitectuurNL

proberen we een gaaf nummer

liggend: noblesse oblige redactie hoor ik u brommen,

te maken.

Dat klinkt als voor de hand

maar het verwondert me steeds weer dat

het ons lukt items voor u te selecteren die een goed beeld geven van wat er zoal marcheert in de wereld van de (Nederlandse)

architect. Wat dát betreft is deze editie geen uitzondering.

Nachtarchitectuur. Dat is geen item over ontwerpers

met een chronisch slaaptekort,

verhaalover de stelling dat steden en hun architectonische aantrekkelijk

iconen er na zonsondergang

moeten uitzien. Rotterdam en Amsterdam ontwikkelden

voor en toch meent een verlichtingsexpert als het de beautification

dat Nederland

ook nog

er zelfs een verlichtingsstrategie

internationaal

gezien hopeloos achterloopt

van architectuur gaat. Ofwat dacht u van Caroline Nevenjan. Deze Chief

Science Officer van Amsterdam wil met City Rhythm de leefkwaliteit vaag, maar in het interview

in de stad bevorderen.

Klinkt

verderop vertelt ze van het naadje en de kous. Het droomdebuut

van architect Ard de Vries is een heel ander verhaal. Hij had een inspirerende een prachtige locatie en een ruim budget waarmee hij een (prijswinnende) Twente mocht ontwerpen. Zo kan je dus ook uit de startblokken nu weer oog voor jong talent. In de 24ste aflevering

opdrachtgever,

monumentale villa in

komen. Uiteraard hebben we ook

van de serie over design is het woord aan

Jeroen Wand die met bestaande materialen ongewone productiemethoden.

Neem

maar een goed

materiaalexperimenten

uitvoert met dito

Ook Milaan 2017 komt aan bod. Als er al één dominante trend is, aldus het

artikel, dan is dat frivoliteit, met hier en daar een schalkse knipoog. een gevarieerd vakblad. En als u nou eens een onderwerp

Dat u het weet. Voor u ligt kortom

met de lezers van ArchitectuurNL wilt

delen, aarzel dan niet en stuur me een mail.

Peter de Winter p.dewinter@eisma.nl

»>

'./ 43 OndernemenNL

ProjectenNL

KennisNL

TalentNL

InspiratieNL ArchitectuurNL

TIJDSCHRIFT

VOOR LANDSCHAPSARCHITECTUUR

EN STEDENBOUW

BLAUWE KAMER ~ I 2017

l,50

Arna MatkiĂŠ /

Wil oorlogssteden beter maken Torenhoge ambities voor oude dierenpark in Emmen

Het beste afstudeerwerk van 2017

Leve de opgeknapte binnenstad!

Eerbetoon aan Schiedams Lange Haven

Academie versus universiteit

Monument voor dertien oorlogsdoden in Anloo

INHOUD

13/ WEDIJVEREN OM DIERENPARK EMMEN

38/ DOSSIER: ONDERWIJS EN ONDERZOEK

28/ HOE OVERLEEFT DE MIDDELGROTE STAD?

78/ ESSAY: TUSSEN POTLOOD EN TOETSENBORD

14/ ANALYSE 08/ Columns van Marinke Steenhuis en

Ontwerpcompetitie voor voormalige Emmense dierentuin Lara Voerman

DOSSIER ONDERWIJS EN ONDERZOEK LEREN,DOCERE~ONDERZOEKEN

Madeliefter Braak

12/ Beeldcolumn van Ronald van der Heide

20 / INTERVIEW

38/ LICHTING 2017

Ama Maèkié en haar pleidooi voor een geëngageerde architectuur Marieke Berkers en Mark Hendriks

Het beste afstudeerwerk van elf ontwerpopleidingen Met een inleiding van Robbert Jan van der Veen

28/ REPORTAGE Middelgrote gemeenten pakken verloedering binnensteden aan Kris Oosting

#2/2017

42/ HET BESTE AFSTUDEERWERK

84/ MONUMENT VOOR DERTIEN OORLOGSDODEN IN ANLOO

90/ WELDADIGE RUST AAN LANGE HAVEN IN SCHIEDAM

DE PROJECTEN

72/RONDETAFELGESPREKKEN Universiteit of academie? Mark Hendriks

7B/ESSAY Tekentechniek: digitaal verdringt analoog Tim de Boer

84/ Indrukwekkend oorlogsmonument

96/ Column van Christiaan Weijts:

in Anloo

'Mineeraften'

in het echt

MadelieFter Braak

97/ NVTL - De jonge ontwerpers 90/ Eerbetoon aan Schiedams Lange Haven Catherine Visser

van Le Far West

98/ BNSP - Dirk van Peijpe over klimaatadaptatie

BIOGRAFíA

BIOGRAPHY PORTADORES UNA

CONVERSACIÓN

INCERTIDUMBRE

CON

ALFREDO

BEARERS A CONVERSACION

WITH

100

PAVÁ

UNCERTAINTY

ALFREDO

PAYÁ

INMACULADA MALUENDA & ENRIQUE ENCABO ALGO

MÁS

QUE

THAN

EOIFICIO

ALFREDO

CONSERVATORIO DE IBIZA

MÚSICA

IBIZA

AND AND

PAYÁ

V DANZA

MUSIC

CONSERVATORY CASA

COCÓ

Cocó CASA

BIOGRAPHY TRAZAS UNA

CONVERSACiÓN

CON

.JOSÉ

MARíA

SÁNCHEZ

LINES A CONVERSAClaN

WITH

JOSÉ

V TERRITORIOS

AND

MARíA

VIVIENDAS 32

SOCIALES

SOCIAL

GARCíA

COL.EGIO

GARcíA

RENOVATIONS

INMACULADA MALUENDA & ENRIQUE ENCABO "N MANIFIESTO

EVER

CONTRA

MANIFESTO

JOSÉ

ROMANO

REMO

TEMPLE

HOSPEDERíA

DEL

HOSPEDERíA

DE TURISMO TOURIST

INN EN

INN

ENTORNO

NUEVA

INSTITUTO

SEDE

EDUCACiÓN

'PLAYA

FLAMENCA'

156

OFFICES

SECUNDARIA

[PLAYA

DEL

ALICANTE

GUILD

166

FLAMENCA'

SECONDARY CASA

HOUSE

SCHOOL

MAIGMÓ

ON MOUNT

188

MAIGMÓ

ROMAN

MÉRIDA

OLIVENZA

2010/2017

PAYÁ

ALFREDO

MÉRIDA

OLiVENZA

ALBURQUERQUE

ECONOMISTS'

142

RASPEIG

ALANGE

PRECINCT

TOURIST

RASPEIG

DEL

ECONOMISTAS

FOR NEW

ON"

ALANGE

DIANA

DE TURISMO

DEL

VICENTE

134

GARCiA

REFURBISHMENT DIANA

ON"

VICENTE

SAN

DISPERSAL

PAVILION

ADECUACiÓN TEMPL.O

BUILT

SÁNCHEZ

ROWING

DEL

BUILT

ALIEN HOUSE

DISPERSiÓN

AGAINST

MARIA

PABELLÓN

liN EVER

SAN

REHABILITACiÓN

TERRITORIES

SÁNCHEZ

DWELLINGS

126

HOUSE

ALIEN

BIOGRAFíA

112

FORMENTERA

DANCE

108

A BUILDING

44 BIOGRAFÍA

ALBURQUERQUE

198

BIOGRAPHY CENTRO

INNOVACiÓN

'THE

DEPORTIVA

RING'SPORTS

'EL.

ANILLO'

INNOVATION

56 CONDICIONES

CENTRE UNA

CASA 9 CASA

INDUSTRIA

MONTAJES

ELECTRICAL

ELÉCTRICOS

ASSEMBLY

INDUSTRY

BÓVEDAS

VAULT

ROOM

DON

BENITO

DON

BENITO

HABITABILIDAD

CON

CONDITIONS

HOUSE

HABITACIONES

CONVERSACiÓN

CONVERSACION

TONI

FOR

HABITABILITY

WITH

TONI

GIRONÈS

INMACULADA MALUENDA & ENRIQUE ENCABO

HOUSE

TOPOGRAFíAS

80 LA

EXPERIENCIA

TIEMPO

CASA

SERIACiÓN

LíMITE

THE

EXPERIENCE

HOUSE

2010/2017

MARíA

SÁNCHEZ

GARCíA

ESPACIO

KILN

SPACE

ADECUACiÓN

DEL

FOR

ROMANO OF

CAN

ESPACIO TÚMULO/DoL.MEN SERÓ

MEGALITHIC

CENTRO

CUL.TURAL CENTRE

AND

TACÓ

CLIMA MUSEUM

LOS

244

lESSO

CAN

TACÓ

ROMAN

AUL.ARIO

CLASSROOMS

250

SITE

TRANSMISOR

DEL

230

SALOU

SETTLEMENT

DEL

TRANSMITTER

CLIMATE

SALOU

MEGALíTICO

TOMB/DoLMEN MUSEO

CULTURAL

ANTIGUA

lESSO

222

DAL.T

DE DALT

ARQUEOLÓGICO

ROMAN

YACIMIENTO

ADAPTATION

HORNOS DE

DWELLINGS

RESTOS PARK

212

BADALONA

VILASSAR

SOCIALES

SOCIAL

PARQUE

ARCHAEOLOGICAL

BADAL.ONA

VILASSAR

VIVIENDAS 80

GIRONÈS

DE TRES

ROMANOS

DISCOVERY

HOMES

DESCUBRIMIENTO

INDUSTRIALES ROMAN

TIME:

ARCHITECTURE

VIVIENDAS 35

JosÉ

TONI

208

ARQUITECTURA

TOPOGRAPHIES SERIATION-BOUNDARY

200

GIRONÈS

260

SERÓ SPACE

EN IN

LLEIOA

EN CEUTA IN

278

LLEIDA 282

CEUTA

2003/2017

Bedruckte Fassade in Toronto - Snehetta

• Gewelltes Gussglas in London - Ian Ritchie Glasbausteine in Shanghai - UUfie

Zeitschrift für Architektur + Baudetail . Review of Architecture + Construction Details Bauen mit Glas . Glass Construction . Ausgabe . Issue . 6 . 2017

h l!

m:/~ j/ I

=11 I

f 1 I

/~ I

= ::=

~;~

I JI I

, I , , , , , , , ,

'A I

~ ~

, II

, "

I, "

, "

" " "

"" " "" "" "" " """ "" "

I I _j

" "il

I I I

'o,

" il il il

" " "

" "" ,ft,

" "il ""

" il il il

'o , '

" "

II II

' ,'

il ilil

,I "

I I I I I I I

il il il il

' I ,

= ::= tf¡p::~

, , ~-, ,

' ' I

' ' ,I ' I

1\7:'~ I

, ,

'iEl

~ ~

-I

:0 ,

£ ti

, , I ,

, ,

:0 ,

'-fT

r-]I

-l_

, , , , ,

, , -J. '

-l

" "

,O,

, ,

,, , ,

, ,

, , ,

[] D ID DD

Editorial Sandra Hofmeister 18 108

Impressum, Fotonachweis Contributors

Berichte • reports 6

Studieren mit Aussicht: Universitätsgebäude Jakob Schoof

Zwischen Expressionismus Claudia Fuchs

Wohnhochhaus für Studenten in Vancouver Roland Pawlitschko

Bücher

in New York

und Nachkriegsmoderne

- Otto Bartning

Diskussion • discussion 20

In der Höhe wohnen Heide Wessely

Dokumentation • documentation 30

Wohnhaus in Gent (BE) Miass Architectuur, Gent/Steven Vandenborre Architecten, Kortrijk

Hochschulzentrum in Toronto (CA) Snehetta, New York, mit Zeidler Partnership Architects, Toronto

Glasatrium in London (GB) Marks Barfield Architects, London

Bürogebäude in Nantes (FR) AIA Associés, Paris

Flagship-Store in Shanghai (CN) UUfie, Toronto

Pavillon in Manchester (GB) Simpson Haugh and Partners, Manchester

Forschungszentrum in London (GB) Ian Ritchie Architects, London

Technik • technology 72

Tragendes Glas in Hybridstrukturen Kars Haarhuis

Produkte • products 76 82 90 92 96 100

DETAIL research Fassaden Außenanlagen Möbel- und Raumkonzepte Bauphysik Architektur im Dialog

101 106

Serviceteil Projektbeteiligte

/ Hersteller / Ausführende

Firmen

Praxis: Objektspezifische

LichtlĂśsungen von PSLab Interview mit Ron Gilad

Zeitschrift fĂźr Innenraumgestaltung und Architektur Review of Interior Design and Architecture

Inhalt content

projekte projects

fokus bars, restaurants, cafés

Burger-Restaurant in Shanghai Burger Restaurant in Shanghai Neri & Hu Design and Research Office, Shanghai

focus on bars, resta u rants, cafes

rnaqazm features 1 Editorial Peter Papp 4 Ron Gilad Mehr als Funktion Ron Gilad More than just Function Sandra Hofmeister

8 Bürorevitalisierung in Lauenförde Office renovation in Lauenförde Peter Papp

14 Natürlich inszeniert: Kulinarische Raumkonzepte Naturally Staged: Gastronomic Design Concepts Anneke Bokern

Ausflugsrestaurant in Innsbruck Excursion Restaurant in Innsbruck Ludescher + Lutz, Bregenz

32 Yakitori-Bar und Restaurant in Tokio Yakitori Bar and Restaurant in Tokyo Kengo Kuma & Associates, Tokio

produkte products

44 Buchhandlung mit Café in Beijing Beijing Bookstore and Cafe Archstudio, Beijing

48 Schulkantine in Versailles School Cafeteria in Versailles Sam architecture, Paris

praxis

DETAIL research Modifizierte NaturNeue Materialien für Oberflächen und Objekte

64 Küche Neuheiten Fuorisalone

66 Bäder und Sanitär Neuheiten Messe ISH 70 Möbel Neuheiten Salone del Mobile

practice

36 Gourmetrestaurant in Wien Gourmet Restaurant in Vienna PPAG architects, Wien 42 Mobiles Restaurant in Liverpool Pop-up Restaurant in Liverpool Asif Khan, London

2 Inhalt

54 Identitätsstiftend : Lichtlösungen von PSLab Identity-generating: Light Solutions by PSLab Peter Papp

Innenausbau Farben & Tapeten

77 Abbildungsnachweis, Impressum Copyright, imprint

DETAIL inside 01/17

omus

1013

maggio/may 2017

euro 10.00 Italy c periodico mensi d. usc. 09/05/17

NON C'Ã&#x2C6; ITALIA SENZA SPINE

poste ItahaneS p A amento postete D L 353t2003 SpedIzIoneIn A~~/~2/2004 n 46) Articolo 1 (conv In Legge Comma1. DOB-Mllano

Pagina/Page

Pregettista/ Architect

Titolo/Title

2 4

Autorel Author

NON C'È ITALIA SENZA SPINE I THERE'S NO ITALY WITHOUT A THORN

Fulvio Irace

LA CITTÀ DEL DESIGN I THE CITY OF DESIGN

Emilio Ambasz

VISTI DA LONTANO I SEEN FROM AFAR 9 18

ITALOMODERN

Martin Feierslnger

GRAND HOTEL COLOSSEO

Marco Carminati

ITALIA FUORI DALL'ITALIA I ITALY OUTSIDE ITALY

ì/

UN CAPOLAVORO IN PERICOLO I AN ENDANGERED MASTERPIECE

GIO PONTI

Maria Manuela leoni

UNA CITTÀ PER LA CONOSCENZA I A CITY FOR KNOWLEDGE

RENZO PIANO BUILDING WORKSHOP

Fulvio Irace

LA FABBRICA ANALOGA I THE ANALOGOUS FACTORY

CARUSO+ TORRICELLA

Giuseppe Caruso, Agata Torricella

cIli

L'ITALIA CHE NON TI ASPETTII AN UNEXPECTED SIDE OF ITALY

lVOut onnoli

47 60

PICCOLI GIGANTlI

SMALL GIANTS

Chiara Alessi

ITALIA, MONDO

Francesca Molteni

QUANDO L'IMPRESA FA CULTURA I WHEN BUSINESS MAKES CULTURE 73

LA RINASCENTE, UN LABORATORIO CREATIVO I LA RINASCENTE, A CREATIVE LABORATORY

Teresa Feraboli

80 84

STORIE D'IMPRESA I STORIES OF INDUSTRY

Armando Massarenti, Alberto Meomartini

A SCUOLA DI DESIGN I AT DESIGN SCHOOL

VannlPasca

NUOVI PAESAGGIITALIANII NEW ITALIAN LANDSCAPES

NUVOLA CON VISTA I CLOUD WITH A VIEW

MASSIMILIANO

Aldo Castellano

& DORIANA FUKSAS

IL VUOTO E LE TRACCE I VOlO AND TRACES

VINCENZO LATINA

Paola Barbera

FABBRICA ALL'ITALIANA I ITALIAN-STYLE FACTORY

ITALO ROTA

Manuel Orazi

1-14 IMPARARE NELL'AQUILONE I 1-14 LEARNING INSIOE THE KITE

CtS ARCHITECTS

Manlio Brusatin

ato

106 112

rFeiersinger

G+SG

SPINA DORSALE I BACKBONE 119

ITALIA SISMICA I SEISMIC ITALY

Matteo Agnoletto

I LUOGHI E L'ARTE I PLACES ANO ART ia

129 134 138

TIME IS OUT OF JOINT

Antonella Greco

ART ON THE MOVE

Cettina lenza

144

AUTORI I CONTRIBUTORS

ARTE SEGRETA I SECRET ART

ißenitc

DPDP

nell

GUIDO CANALI

Italolupi

giugno/june 2017

10.00

euro "sly only periodico mensile d,usc.Ol/06I17

A € 25,00 I B e 2\,00 I CH CHF 20,00 CH Canton Ticino CHF 20.00 I D € 26.00 EE lQ,95/F€ 16.00/1€ 10,00/ JIII3,100 Nl€ lô,50f PE lQ.DO/UK.: 18,20/ USA$ 33,95

PosteltalianeS.p.A. Spedizione In Abbonamento Poslaie DL 353/2003 (conv In Legge '27/0212004 n. 46), Articolo 1, Comma I, DeB-Milano

9Ii~II~III[líl llllllíl ìl ~1

SOMMARIO/CONTENT~

Autore I Author Nicola

Progettista I Designer

Di Battista

Pistoletto

Manuel Aires Mateus Francisco Aires Mateus Brouat

Guido Musante Ttadultori! Translators Paolo Cecchetto Daniel Clarke Stefania Falone Barbara Fisher Annabel Little Daria Moretti Miranda MacPhail Richard Sadleir Edward Street Rodney Stringer Wendy Wheatley

Coriandoli

Confetti.

One and one makes three

One and one makes three The obviousness

6 L'evidenza del progetto

10 Ecole nationale supeneure de Pans-Belleville

d'architecture

16 Diogo Seixas Lopes. La malinconia nell'opera

Kenneth Frampton Collaboratori! Consultants API/Paola Zanacca Cristina Moro

Editorial On freedom

X Editonale Della libertà

Michelangelo

François

Title

Titolo

di Aldo RossI Gabriele

Guercio

Julian Brooks Vincenzo Trione Ron Gilad Dominique

Perrault

Andrea Zamboni

Tony Fretton Architects

Manolo De Giorgi

30 Cantiere Napoli

Worksite

35 Frammenti di vita

Fragments

40 Mission Ile de la Cité, Parigi

Mission Ile de la Cité, Paris

44 Una maniera di pensare le città italiane

A way of thinking about Italian cities

• Cover: graphic interpretation oflhe sketch (right) by Francisco Mangado for the Congress centre, Palma de Mallorca, Spain. © Francisco Mangada

The demon of generic

creativity

Naples of life

Projects Palma di Maiorca

62 Municipio e centro amministrativo,

Deinze,

Congress centre, Palma de Mallorca City Hall and administrative Belgium

centre, Deinze,

Jabornegg&Pálffy

74 Casa Vd.K, Slovenia

House Vd.K., Slovenia

Joäo Batista Vilanova Artigas, John Lautner, Luigi Moretti, Carlo Scarpa, Jern Utzon, Álvaro Siza, Paulo Mendes da Rocha, Atelier Bow-Wow

84 Spazi dei passi perduti

Spaces of lost steps

Francesco

98 Per un design civile oltre l'oggetto

For civilised design beyond the object

Faccin

Feedback

Yannis Aesopos

104 CAtene di Yanrus Aesopos

Antonio Calbi

111 Abitare il teatro

Centro

114 Illuminazione

Lighting

128 Auton

Contributors

Elzeviro

Rassegna Studi Domus

, hccpertina: elaborazione

in the

Picasso.

Si ringraziano I With thanks to Patricia Barbas Paulo Martins Barata Camilla de Camilli

grafica di uno schizzo (a destra) di Francisco Mangada per il Palazzo dei congressi di Palma di Maiorca, Spagna. © Francisco Mangada

Diogo Seixas Lopes. Melancholia work of Aldo Rossi

Cityscapes

Belgio Fotografi! Photographers Andrea Astesiano Peppe Avallone Andrea Basile Beppe Brancato Gaëlle Breton Marco Cappelletti Luca Maria Castelli Nuno Cera Peter Cook Roberio Collovà Camilla de Camilli Roberto Eliezer Torben Eskerod Luigi Filetici Leonardo Finotti Didier Gauducheau Roland Halbe Hertha Hurnaus Panos Kokkinias Nelson Kon Daniele Iodice Ezio Manciucca Marco Menghi Enrico Molten! Pedro Pegenaute Jean Noel Pignel Delfino Sisto Legnani Tim Street-Porter Vaclav Sedy Oak Taylor-Smith Jesus Torres Garcia Paolo Utimpergher Miro Zagnoli

d'architecture

20 Picasso. II demone della creatività generrca

47 Palazzo dei congressi,

Mangado

Ecole nationale supérieure de Paris-Belleville

24 Paesaggi urbani

Progetti Francisco

of design

.~~-,

~--~)-- -~~ Ç> ----._.""'-

Yannis Aesopos's Athens

Elzeviro Inhabiting the theatre

Rassegna

III

II 11111

III

II 11111

III

II 11111

11111

III

II III

FASHION DESIGN.

SOMMARIO • DOMUS MODA 3 • GIUGNO 2017

Carlo Antonelli: Ripartiamo da tre I Starting from three Alessandro Mendini: TI mio vestito I My clothing Maria Luisa Frisa: Progettare la moda I Designing fashion Angelo Flaccavento: L'ornamento non è delitto I Ornament is not a crime Alice Rawsthorn: Design e fluidità totale I Design and total fluidity Andrea Lissoni: Malevië alpino I Alpine Malevieh Giuppy D' Aura: Spazi liquidi I Liquid spaces Riccardo Conti: Popular I Common I Chic Stefano Mirti: Tutto scorre I Everything flows Alessandra Galasso: Lascia che ti intrattenga I Let me entertain you Luca Guadagnino: A/W 2017 Selection Gianluigi Ricuperati: I miei maglioncini I My dear sweaters Alberto Piccinini: Swag & the City Michele Boroni: Sneaker, la vittoria totale I Sneakers: total victory Matteo Bordone: Nuove tute, presto! I New suits, at the double! Giorgio De Mitri: Modelli circolari I Circular models Halo Rota: Architettura tessile I Textile architecture Patrizia Scarzella: La moda di Domus I Domus and fashion Autori I Contributors

rANTASTIC

Andrea Branzi: Tocco finale I Final Touch • supplernento / supplement Domus Moda • a cura di / edited by Carlo Antonelli • direttore / editor Nicola Di Battista • vicedirettore / deputy editor Donatella Bollani • art direction Giuseppe Basile • redazione / editorial assistance Loredana Mascheroni • staff grafico / graphics Elisabetta Benaglio, Franco Miragliotta • coordinamento / coordinator Miranda Giardino di Lollo • segreteria direzione / assistant to the editor Isabella Di Nunno

• Dornusweb Italia Simona Bordone, Marianna Guernieri, Salvatore Peluso • collaboratori/consultants Bruno Gregory, Guido Musante, API/Paolo Zanacca, Wendy Wheatley • traduttori /translations Daniel Clarke, Annabel Little, Dario Moretti, Edward Street, Rodney Stringer • fotografi / photographs Andrea Bastoni, Guido Castagnoli, Matteo De Fina, Aldo Fallai, Josse/Scala, Ekua King, Antoine Le Grand, Dario Salamone, Alessandro Scotti, Kang YunSuk • ringraziamenti I thanks We Carrot • allegato a / published with Domus 1014 Giugno I .lune 2017

• Editoriale Domus S.p.A. Via Gianni Mazzocchi 1/3 20089 Rozzano (Milano) T +39 02 824 721 F +39 02 575 00132 editorialedomus@edidomus.it • editore e direttore responsabile/ publisher and managing editor Maria Giovanna Mazzocchi Bordone • prestampa/prepress Editoriale Domus • stampa/printers ERRE Stampa, ario al Serio (BG) • Registrazione del Tribunale di Milano n. 125deI14/811948. È vietata la riproduzione totale o parziale del contenuto della rivista senza l'autorizzazione dell'Editore. © 2017 Editoriale Domus S.p.A. Rozzano (MI) Ttalia

111111111111111111111111111111111111111111111111111

rENDI

2 4 6 lO 16 20 22 26 30 34 36 42 44 48 50 54 56 60 62 64

I n copertina: Nudi alia mela, illustrazione di Italo Rota realizzata per questa edizione di Domus Moda. In questa pagina, in senso orario: lo skateboard Supreme con i pattern originali di Alessandro Mendini; accessori d Fendi (Autunno Inverno 2017, courtesy of Fendi) e un disegno di studio per i capi della collezione Autunno Inverno 2017 di Arthur Arbesser (Courtesy of Arthur Arbesser) D Cover: Nudi alla meta, illustration by ltalo Rota for this edition of Domus Mac/a. This page, clockwise from top left: skateboard for Supreme with original patterns b: Alessandro Mendini; Fendi accessories Fall Winter 2017 (courtesy of Fendi); sketch for the Arthur Arbesser, FallIWinter 2017 collection (courtesy of Arthur Arbesser)

domus moda Giugno - June 2017 -

JUNI

06 â&#x20AC;¢ 2017

JAARGANG 73

Inhoudsopgave

Vakblad Groen #062017 Vakblad Groen is een uitgave van Elba-Ree, de grootste Nederlandse uitgeverij van vakbladen, congressen, seminars en studiereizen op het gebied van ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkeling. Dit vakblad biedt professionele en actuele artikelen over het groen voor mensen in de stad en in het landschap. De publicaties in Groen met hun vakmatige toelichtingen in combinatie met verklarend beeldmateriaal houden u alert.

Uitgever

.... p. 4 Grafgiften als speelaanleiding In Katwijk- Rijnsburg wordt de woonwijk De Horn ontwikkeld. Centraal in de wijk ligt, verborgen onder het maaiveld, een grafveld uit de periode van de Mcrovingers. Hoe pas je dat in binnen een nieuwe woonwijk?

p. lO Tips voor grondeigenaren De bioloog,journalist en schrijver Hans Kamerbeek publiceerde onlangs het boek Ondernemen met natuur - Tips voor grondeigenaren. Zo financier je natuur en landschap.

Elba-Ree, Edgar van Eekelen

p. 16 Buitenplaats en landgoedbos Contactgegevens

De gemeente Amersfoort, tegenwoordig eigenaar van het landgoedbos Nimmerdor, wilde een cultuurhistorische visie op het toekomstig beheer van dit landgoedbos. Juliet en Carla Oldenburger gingen aan de slag en vatten hun bevindingen samen in dit artikel.

Elba·Rec Paulus Borstraat 41 3812 TA Amersfoort 033·8700 100

p. 23 Het hart van een bijzonder natuurproject www.vakbladgroen.nl

Na de zomer gaat natuurbegraafplaats Eygelshof in de Parkstad Limburg open. Een uniek natuurgebied waarbij elk uitgegeven grafrecht een bijdrage levert aan de inrichting van het gebied.

Linkedin: bit.lylVakbladGroen Twitter: @VakbladGroen Redactie: noortje@krikhaar.nl Advertenties: w.louwen@elba·rec.nl Abonnementen: abon nementen@elba·rec.nl

p. 30 Honderdjarige parel in de stad Heerlen

Redactieraad Karin van Essen, Martin Looije en David van Uden

Redactie Noortje Krikhaar (hoofdredacteur, 06 . 5372 0061), Jetoen Bruinenberg (vakredacteur), Hans Bouwman (eindredacteur)

Vormgeving

Het Aambos is een oud hellingbos in het centrum van Heerlen. Het is een overblijfsel van een vroeger veel verder oostwaarts uitstrekkend natuurgebied dat één geheel vormde met het Kappelenbos en het Imstenraderbos.

p. 38 Vormgeven aan grootschalige infrastructuur in een waardevollandschap Eind 2016 opende de Centrale As (N3S6): een vierbaansautoweg die de bereikbaarheid van Noordoost Friesland verbetert. De weg is 23,5 kilometer lang en voert van Dokkum naar Nijega door het Nationaal Landschap de 'Noardlike Fryske Wâlden'.

Kilian Idsinga

En verder Productie BDUprint, Barneveld

p.14 Bijenrubriek #17: Breedbandgroefbij p. 36 Nazaten van de échte Anne Frankboom nu beschikbaar! p. 37 Cartoon: Invasieve exoten eruit! p. 40 Middeleeuws stadsplein in Italië wordt deze zomer COOL p. 46 GroeNieuws

Afscheid In mei 1999 begon ik als hoofdredacteur bij het vakblad Groen. In achttien jaar tijd heb· ben we met elkaar veel pieken maar ook de nodige dalen meegemaakt. Steeds zijn we er in geslaagd om het vakblad Groen op tijd en in de gewenste vorm te laten verschijnen. Dat waren we met elkaar verplicht aan de oprichters die bijna 75 jaar geleden een duidelijk doel voor ogen hadden: ze wilden een

blad uitgeven waarin kwalitatief hoge en onafhankelijke informatie over het vakgebied stond en ook een vakblad dat de discussie niet schuwde. Vele polemieken haalden de pers. Eind 2014 besloot het bestuur van de stichting Groen in stad en landschap de verantwoordelijkheid voor het blad over te dragen aan een uitgever: Elba-Ree in Amersfoort.

Ik vind het tijd me nu terug te trekken. Ik doe dat met weemoed en ook met trots: we laten een prachtig blad achter. Ik dank iedereen voor alle medewerking. Jullie stonden door de jaren heen altijd klaar, met raad en vooral met daad.lk hoop jullie nog eens te zien of te spreken. Noortje Krikhaar

JAARGANG 73 • JUNI 2017 • NUMMER 06

CURRENT ISSUE

ISSUE 13 Editorial Say, you come across JAR for the first time perhaps during a search for a journal to publish your research. You might ask yourself: what is this journal after? You may browse our website and submission guidelines and find the expression: ‘to expose practice as research,’ which doesn’t give you much of a clue what precisely it is that we ask you to do to make a submission. In fact, you might think that our guidelines are cryptic to a degree that makes you question whether there is any way of telling if the work you invest is worth it.Click here to Read More This exhibition is an IslandKit Hammonds

Based around my catalogue essay for Yu-Chen Wang's exhibition 'Nostalgia for the Future' (Taipei Fine Art Museum and Centre for Chinese Contemporary Art, Manchester, 2016), I consider how exhibition narratives are formed... http://doi.org/10.22501/jar.285510

If film is a language, can birds make movies? An essay and two heretical descriptive systemsTim Ridlen

The work presented here uses the analogy of artists as talking birds and draws on research from cognitive ethology, linguistics, and film studies to ask, what kind of knowledge does art produce? Drawn diagrams and short structural ... http://doi.org/10.22501/jar.147814

OPEN EXPOSITION CinemaEpistemologyEthnologyLinguisticsVideo Read More

Talking Field: Listening to the Troubled SiteBudhaditya Chattopadhyay

The article examines my recent multi-channel sound composition: Decomposing Landscape (2015), inquiring into the complex, nebulous and evolving relationship between sound and site that is thoroughly ... http://doi.org/10.22501/jar.147814

OPEN EXPOSITION AnthropoceneDigital MediationField-RecordingPhonographyPost-DigitalSiteSite-SpecificitySound ArtSpacialization Read More

Creative Practices and Public EngagementDaĹĄa Spasojevic, Ana Souto Galvan

This exposition explores the role of creative practices in creating methods for public engagement and the promotion and recognition of tangible and intangible heritage at a local community level. It argues that principles of participatory design ... http://doi.org/10.22501/jar.147814

....

t' t

JolA ¡OURNAL of LANDSCAPE ARCHITECTURE

1-2017

Editorial

BOOK

REVIEWS

On time

Astrid

Ghyselen, Paul Wenzel

Geissler,

Dieter Kienast. Stadt und Landschaft lesbar machen Review by Noël van Doomt

Johan Lagae, Peter E. Mangesho

Scenes of Amani, Tanzania: Biography of a postcolonial landscape

Annegreth

This Changes Everything: Capitalism vs. the Climate Review by Kelly Shannon

Dietze-Schirdewahn

From painful places to commemorative Uteya in Norway

landscapes:

CONFERENCE --------------------------

U N D E R TH E S K Y

Sonia Keravel

Waiting for the pinewood: The Parc du Grand Pré and managing the extended time frames of a landscape project

THINKING

Anton

James

RE: DRAWING

EYE

REVIEWS

A Response to the New Landscape Declaration: A Summit on Landscape Architecture and the Future Review by Raffaella Fabiani Giannetto 90 Bridging the Gap ECLASConference 2016 Review byJuQ1~o Galan 92

Kees Lokman

Cyborg landscapes: Choreographing resilient interactions infrastructure, ecology, and society

between

Landscape Architecture as Necessity Review byJulie Marin 93

EXHIBITION

Julian

Bolleter

Postcards from the edge: A critical reading of representations of the interior in Australian landscape architecture

REVIEW

Roberto Burle Marx: Brasilian Modernist Review by MarcTreib 94

Subscription

information

Lotus international

162

Archaeological Parks

78_Butrinto

04_Valle dei Templi

Nina Bassoli

Gaia Piccarolo Giù dalla valle / Down from the Valley

Nel parco di Butrinto / In the Park of Butrint

Pittura di paesaggio / Landscape Painting Profili sull'orizzonte / Profiles on the Horizon II territorio del parco / The Territory of the Park La Valle dei Templi / The Valley of the Temples II giardino della Kolymbethra / The Kolymbetra Garden

Excavating Cleaning Collecting Butrint National Park

Simonetta Agnello Hornby La mia Kolymbethra / My Kolymbetra Giovanni Chiaramonte Dentro il giardino / Inside the Garden

Edith Roux Butrint as Landscape

1D4_Volubilis Maite García Sanchis In cammino per Volubilis / The Way to Volubilis

3D_Parco degli Acquedotti La Campagna e gli acquedotti / The Campagna and the Aqueducts Tra i sette Acquedotti / Among the Seven Aqueducts Da infrastrutture a monumenti / From Infrastructures to Monuments Da Piranesi a Corot / From Piranesi to Corot Hudson River School Joel Sternfeld, 1989-91

54 Selinunte Pierluigi Nicolin Le vestigia dell'architettura of Architecture

/ The Vestiges

Ravine a terra / Ruins on the Ground II panorama delle vestigia / The Panorama of the Remains I sito del parco / The Site of the Park Le ricostruzioni di Jean Hulot / Jean Hulet's Reconstructions L'occhio di Josef Koudelka / Josef Koudelka's Eye Atene, Delfi, Suruç, Didima Cave di Cusa

Le strade romane in Mauretania / Roman Roads in Mauretania La Campagna / The Countryside City as Nature Volubilis romana / Roman Volubilis La Natura nei mosaici / Nature in the Mosaics Edith Wharton, 1919 Da / From "In Marocco"

June - July 2017

Mark68

005

Plan 010

Notice Board

022

Cross Section

024 026 028 030 032 034 036

Duncan Lewis / Scape Revin Camp Design Tokyo Game Design Studio Selva Puertecillo Barclay&Crousse Paracas Izquierdo Lehmann Coquimbo KWK Promes / Robert Konieczny Mazovia Infographie Tetsuo Kondo Tsurugi Compagnie-O Antwerp Vo Trong Nghia Ho Chi Minh City Ard de Vries Twente Barkow Leibinger Berlin HyperSity Weinan Noah Hawley / Michael Wylie Allmann Sattler Wappner Munich MNMRennes

038 040 042 044 046 048 050 052 054 056

048

058

Perspective Tourism in Barcelona

060

Rafael Gómez-Moriana discusses Barcelona's touristic architecture: new buildings designed specifically to appeal to visitors. Daniel Mòdol fights the negative effects of tourism. Francese Muñoz discusses urban tourism in the age of interchangeability.

070 074

Barkow Leibinger Housing in Berlin

Photo Simon Menges

070

Daniel Mòdol Photo Sergio Pirrone

006

080

Long Section

082

Atelier Yens Vanbelle pursues unconstrained and personal architecture. Savioz Fabrizzi tries to integrate its buildings into their surroundings. Stephanie Akkaoui Hughes: My first 1,825 days as an architect. Executive architects do at least half the work but often get none of the glory. Jan Sépka enriches an ordinary neighbourhood in Prague with an oddly shaped house supported by a single column. Kazuyasu Kochi likes to make cuts in walls, floors and ceilings. Custom Tree Builders makes a living out of producing miniature trees for architectural models. Immersive environment technologies are reshaping the way architects communicate with clients. Chenchow Little builds a brave new beach house in Coogee, a coastal suburb of Sydney. David Jenkins talks about making books, selling books and writing architecture criticism.

098

110 120

126

132 140

146

150

160

June - July 2017

Mark 68

164

Tools

176

Exit

110

OMA Office building in Doha

Photo lsssi knxv Li

126

Sépka Architects House in Prague Photo TomáS Ma/y

EURORESE SrEBEN WORSTELEN MET rAALBARE HUISVESTING

l~~.Ol 1 ~:!~::~:t;",

IIl"

--...1

---

EXTRA KATERN 1 00 jaar AFWC. En nu?

__ - - - - -__

CuVERCQTO

Berlijn, Wiesen park Quartier

DOSSIER

DE WONINGCORPORATIE

Alle artikelen uit alle jaargangen van NUL20 zijn online beschikbaar via onze site nulzu.nl. De nummers zijn bovendien in pdf-formaat te downlocden. ABONNEE ADMINISTRATIE Bij voorkeur via onze website www.nuI20.nl of via mail abo@nuI20,nl Fred von der Molen (fred@nuI20,nl)

12 15 16 18

20 020-693,7004 I-\!L

redactie@nuI20,nl Mr, Arntzeniusweg 20 1098 GP Amsterdam Bert Pots Jaco Boer Janna van Veen Johan van der Tol (eindredactie) Joost Zonneveld André Buys (Rigo) Bart Truijens (RVE Grond en Ontwikkeling) Jeannette Kuipers (RVE Wonen, Amsterdam) Ingrid Hautepen (WOON') Joop de Haan ( PMB, Amsterdam) Lison Wilkens (MRA) Berthilde Lammertink (AFWC) Winnie Terra (Huurdersvereniging Amsterdam) Nico Boink I"

Pieter Lesage zie info op www.nuI20.nl BOU, Barneveld

NUtFAll JUNI2017 f)

DOSSIER De Woningcorporatie 4 Nieuwbouw moet Europese huizencrisis oplossen 9 Interview: Marnix Norder, directeur Aedes 11 Huurverhogingen vollen bescheiden uit De opmars van de studio BOUWEN IN OE MRA 'Purmerend moet weer bouwen' BOUWEN IN OE MRA Lelvstad: meer voor minder BEELDREPORTAGE Nieuw Hembrug Corporaties negeren nieuwe regels woningdelen

21- 36 EXTRA KATERN: 100 JAAR AFWC. EN NU? 37

38 40 43 44 46 48 50 52

53 54 56

Tussenstand Programma Woningkwaliteit BOUW - UPDATE VAN HET BELANGRIJKSTE BOUWNIEUWS Huizengekte maakt van Houthaven dure buurt Ymere leert van hotelwezen OE KWESTIE Stop met het verloten van huurwoningen! LOPENDE ZAKEN Amsterdamse Woonagenda 2025 OP STAP MET" de verhuurmakelaar Woningruilweken geen succes Volle zooltjes voor VvE-cursussen van !WOON LEESKAMER BAROMETER Eerste toets Samenwerkingsafspraken

NUL20 is een platform voor informatie en opinievorming over waanbeleid en stedelijke ontwikkeling in de regio Amsterdam, Het platform bestaat uit het tijdschrift (4x per Jaar), een digitale nieuwsbrief (maandelijks). een website met actuele nieuwsverslaggeving en het debatprogramma PakhuisNUL20 (4x per jaar),

NUL20 wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC), de gemeente Amsterdam (Wonen, Grond & Ontwikkeling), de Regio Amsterdam en WOON!.

Het tijdschrift wordt kasteloos toegezonden aan beleidsmakers, projectleiders, bewonersvertegenwoordigers, politici en andere betrokkenen bij het woonbeleid in de regio Amsterdam