Schoolfacilities 40 jaareen reis door de tijd

Dit schooljaar starten we met de veertigste jaargang van het vakblad Schoolfacilities. De eerste exemplaren zijn helaas niet meer terug te vinden, maar een terugblik op meer recentere exemplaren geeft een mooi beeld van de onderwerpen die toen relevant waren. In dit artikel een kleine reis door de tijd sinds 2009.

Midden in de samenleving

Scholen doen in een wijk meer dan het geven van onderwijs, was het thema van september 2009. In het blad een mooi artikel van Building Breda waarbij onderwijs wordt gezien als trendsetter voor integrale maatschappelijke voorzieningen in de wijk. Nog steeds actueel.

Jarenlang probleem

Huisvesting: een onderwerp waarmee we vaak de helft van het blad vulden. Al jarenlang is de luchtkwaliteit onvoldoende en hanteert de overheid normen die tekortschieten voor de financiering van het schoolgebouw en andere stichtingskosten. De € 165 miljoen, die in 2009 vanuit het Rijk kwam, heeft niet mogen baten. Sla een willekeurige Schoolfacilities-editie open en je ziet: over huisvesting weinig nieuws onder de zon.

Kroket bij de lunch

Gezonde voeding: nog zo’n oude bekende. Verworden tot containerbegrip, kopten we in 2009 - het jaar waarin Zadkine nog snackkarren bij de in- en uitgang had staan. “De scholen zijn er niet blij mee, maar we zien ook niet veel in en verbod”, zei Harry Burggraaf, facilitair regiomanager destijds nog. Op dat terrein wél nieuws onder de zon anno 2023.

Duurzaam onderwerp

Geen archiefexemplaar te vinden waarin duurzaamheid géén thema is. Een interview met een duurzaamheidscoach in 2010, en artikel over de Groene Vlag in 2011, informatie over energiebesparing en natuurinclusief bouwen: the list goes on.

Digitale revolutie

De digitalisering is ook mooi gedocumenteerd in onze uitgaven. Vraag uit een artikel uit 2011: wordt het een touchscreen of een digibord? Sindsdien ging het snel en hebben we tegenwoordig zelfs elke editie aandacht voor ICT met een artikel van Bert van de Bovenkamp.

Taakverdeling huisvesting

Dat het stelsel rond de onderwijshuisvesting voor het PO en VO niet deugt, weten we ook al jaren. In 2009 kopte Gertjan van Midden van de PO-raad al: “Het onderwijshuisvestingsstelsel is langzamerhand niet meer te redden.” De doordecentralisatie loste in elk geval niets op en geen deltaplan lijkt tegen de problemen opgewassen. Zal Schoolfacilities ooit over een doorbraak kunnen berichten?

Leerling als klant

Zorgen over geld zijn ook van alle tijden. In 2009 maakten we ons zorgen dat schoolgebouwen het onderwijs financieel de kop zouden kosten en in 2012 duwde de bouwlust de roc’s in de rode cijfers. Er werden ook kansen gezien wanneer scholen als bedrijven werden beschouwd. Een locatiedirecteur in december 2010 zei daarover: “Onze school is nu een bedrijf met onderwijs als product en de leerlingen met hun ouders als klant.”

Krimp

De bevreesde bevolkingskrimp, veelbesproken in oude edities van Schoolfacilities, bleef grotendeels uit. In februari 2010 berichtten we nog: ‘Vele extra miljoenen aan publieke middelen verdampen als we niets doen aan krimp’. Door een niet voorspelde instroom is dit onderwerp verdampt.

Aanmelden via fax

Andere onderwerpen waar we weinig meer over horen: de plaagdierenbestrijding en het Expertise Centrum Onderwijs dat jarenlang flink in de spotlights stond. En, niet onbelangrijk: de fax verdween. Wie heeft zich in 2009 nog met een fax aangemeld voor het congres Onderwijs facilitair?

Veel minder advertenties

Ook de uitgave zelf veranderde. Waar het blad in 2009 nog 19 advertenties had én een losse glossy vol advertenties meestuurde, zijn die aantallen allang verleden tijd. Het is goed zoeken nu en de bijdrage van partners is vooral inhoudelijk.

Schifting in oplage

In 2009 verscheen Schoolfacilities nog 9 keer per jaar met 8.200 exemplaren, waarvan 1.800 in België. In 2016 was dat nog 8 keer per jaar met 5.300 exemplaren. In 2018 verschenen we 6 keer per jaar met 4.500 exemplaren. Inmiddels, medio 2023, brengen we ons blad ieder jaar 3 keer uit met 3.500 exemplaren. Ondertussen is het blad ook digitaal te lezen en is het fysieke blad vooral bedoeld voor op de koffietafel van de school.

Strakke vormgeving

Paars en rood voerde jarenlang de boventoon in het blad. In september 2016 veranderde dat en kwamen de nieuwe, huidige rubrieken in het blad. Ingrid de Moel schreef een voorwoord over Pokémon GO: een parallelle wereld die wellicht nog steeds actueel is. Het rood verdween, het paars bleef nog even. Sinds september 2017 hebben we ons huidige logo en rond 2020 werd de website aangepakt.

Introductie Bouwstenen

Het was september 2012 toen Bouwstenen voor het eerst genoemd werd in een kadertje. In november 2014 waren dat al 12 pagina’s met artikelen over onder andere vastgoedmanagementsystemen en de vele gezichten van duurzaamheid. Met een uitgebreid afscheidsinterview kwam in 2018 een einde aan de verbintenis met Frits Wolters.

Wat de toekomst ons nog allemaal zal brengen? Wij zijn benieuwd.Maar gebruik het blad vooral om ook uw kennis en verhalen te delen.

Efficiënt ventileren

Het juiste CO2-percentage, vertaald naar luchthoeveelheid. Dat is waar het om draait bij de ventilatie-classificaties voor Frisse Scholen en normeringen uit het bouwbesluit. Maar hoe efficiënt wordt geconditioneerde lucht binnengebracht en welke winst valt hier nog te behalen?

In de zomer is gebruikelijk een berekening op te stellen die voorschrijft dat het in gebouwen bijvoorbeeld maximaal 150 uur warmer mag zijn dan 25°C . We beperken hiermee de capaciteit van de installatie en ontwerpen dus niet op uitschieters. De winterse variant werkt op basis van hetzelfde principe, maar dan met variabelen. Dan spreek je bijvoorbeeld af dat de binnentemperatuur maximaal 150 uur onder de 21°C mag komen. Dat zorgt voor de eerste stevige besparingen op energie, materialen (circulair) en investering.

Fris en gezond

Ventileren zorgt voor een fris en gezond binnenklimaat. Bij het nastreven hiervan kunnen we leren van doorstroom van lucht in een cleanroom of operatiekamer. Bij mengende ventilatie draait het om de juiste ‘neerwaartse’ luchtstroming. De lucht spoelt door een lage afzuiging beter door een ruimte dan wanneer zowel toe- als afvoer via het plafond gaan. Stofdeeltjes blijven dan laag en de lucht én ruimte blijft hygiënisch schoon. Een andere manier is verdringingsventilatie: verse lucht komt onderin de ruimte binnen om vervolgens boven afgezogen te worden. Zo ‘verdringt’ de verse lucht de minder schone lucht en vindt er continu een schoonspoeling plaats in met name de zogenaamde ‘leefzone’; het gebied rond de neus. Deze twee varianten leiden onder andere tot minder verlies van verse lucht, er is minder ‘dure lucht’ nodig voor dezelfde of zelfs betere prestaties en je hebt minder verwarming en koeling nodig.

Het Nieuwe Ontwikkelproces

RYSE, voorheen abcnova, is een onafhankelijk adviesbureau dat zich inzet voor gezonde en duurzame leeromgevingen waarin de ontwikkeling van elk individu centraal staat. In een snel veranderende wereld zien we hoe maatschappelijke vraagstukken zich complex ontwikkelen en elkaar beïnvloeden.

Wij vinden dat actuele thema's, zoals bijvoorbeeld blended learning, de veranderende rol van de docent en vraagstukken rond exploitatievriendelijke onderwijsgebouwen, moeten worden vertaald. RYSE is actief in de volle breedte van het onderwijs, van PO en VO tot hogescholen en universiteiten, onderzoekscentra en laboratoria en complete campusontwikkelingen. Als partner werken we samen met onderwijsorganisaties, gemeenten en andere stakeholders om toekomstbestendige onderwijsomgevingen te creëren. Met hun pragmatische aanpak streven we naar positieve resultaten die gedragen worden door alle betrokkenen.

Met passie werken we samen met onze partners en opdrachtgevers aan een toekomst waarin onderwijshuisvesting klaar is voor de uitdagingen van morgen én overmorgen. RYSE gelooft dat het realiseren van onderwijsprojecten slimmer en sneller kan. Dit doen we dankzij een combinatie van ruim 70 jaar ervaring en het inzetten van een revolutionair data- en softwareplatform waarmee een onderwijsproject parametrisch ontwikkeld kan worden: Het Nieuwe Ontwikkelproces (HnO). In dit proces vindt vroege integratie plaats van cruciale risico's en ontwerpafwegingen. HnO maakt het bijvoorbeeld mogelijk om ontwerpscenario’s heel vroeg in het proces eenvoudig door te rekenen, te visualiseren en te testen, wat tijd en kosten bespaart. Ook de ‘hete aardappels’ halen we naar voren. Dat kan confronterend zijn, maar zo voorkom je dat je steeds weer een stap terug moet doen. Het resultaat is een effectiever en efficiënter proces en een grotere impact van investeringen.

www.ryse.nl

Schoolgebouwen taxeren

Bij nieuwbouw of verbouw van een schoolgebouw neemt het begrip ‘waarde’ een belangrijke positie in. Prevaleert de maatschappelijke waarde boven de financiële waarde of vice versa?

De maatschappelijke waarde is natuurlijk altijd relevant, maar het speelveld van een vastgoedtaxateur bevindt zich op het financiële vlak. In de volksmond spreekt men (gemakshalve) wel eens over ‘de taxateur heeft de waarde van de school bepaald op…’. Maar die veronderstelling is onjuist. Een taxateur bepaalt geen waarde, een taxateur schat een waarde. Een taxatie is (naar het Latijnse ‘taxare’) een schatting van de waarde van een object door een taxateur. Een schatting is een kwantificering (in geld) onder onzekerheid.

Nu we deze fundamentele gedachte even ‘recht hebben gezet’ is het van belang om te bekijken over welke waarde we het nu feitelijk hebben. Dat is belangrijk, zodat hier achteraf geen verschil van inzicht over bestaat. De waarde verwijst namelijk niet naar een feit, maar het is een abstractie, een opinie. De prijs is waardenvrij, maar bij de waarde komt een zeker normatief element kijken: de (dus abstracte) betekenis, die losstaat van wat is of zal worden betaald(!). Wanneer er bijvoorbeeld een bedrag geschat moet worden voor de waarde van een object die het ontleent aan het bezit ervan (beleggingswaarde of Worth) ligt dit anders dan wanneer er een prijs geschat moet worden voor de mogelijkheid tot het ruilen ervan (lees: marktwaarde, Value). Zoals de naam al doet vermoeden is marktconformiteit het leidende waardebeginsel bij het value-concept. Dit waardebegrip is het gevolg van het doel van de taxatie: fiscale-, maar ook transactie- of financieringsdoeleinden.

Welk doel het ook betreft, de taxateur dient te starten met de fundamentele kaders en daar invulling aan te geven met specifieke taxatiemethodieken. Een taxateur van een schoolgebouw kijkt niet alleen naar de inkomsten

(deze zijn vaak immers uiterst schraal), maar ook naar de kosten. Dit wijkt daarmee af van de gebruikelijke methodieken die een vastgoedtaxateur hanteert.

Taxeren is een specialistisch vak, zeker als je buiten de gebaande paden moet kijken. Stima Valuation & Advisory levert taxaties van bijzondere vastgoedobjecten. In de recente historie heeft Stima meer dan 100 maatschappelijke objecten getaxeerd.

Kijk voor meer informatie op www.stima-va.nl of bel 085-13 00 611 en vraag bij een specifieke vraag over over taxaties van maatschappelijk vastgoed naar: Joost Gijsbers. www.stima-va.nl