Schoolfacilities maart 2020

School

facilities

jaargang 36 nummer 3 maart 2020

www.schoolfacilities.nl

Platform voor huisvesting en facilitaire processen in het onderwijs

Drugs Mondige ouders Lerarentekort Huisvestingsplannen

2 Veiligheid, beveiliging en toezicht voor conciërges 5 3-daagse t

ra n 19 j ining uni 20 20

Cursusagenda FiAC Voorjaar 2020 OOP-trainingen

, 12 e

Cursustitel

Startdatum

Omgaan met agressie

17 april 2020

Professioneel aan telefoon

17 april 2020

1-daagse training

€ 450,-

en balie, 1-daagse training

€ 450,-

Pedagogisch Conciërge 1

5 juni 2020

3-daagse training

€ 1.295,-

Veiligheid, Beveiliging & Toezicht 5 juni 2020 3-daagse training

€ 1.295,-

HACCP/kantine assortiment Leidinggeven en communiceren voor hoofdconciërges, 3-daagse training

5 juni 2020

€ 1.395,-

Leidinggeven aan een team 6 november 2020 voor hoofdconciërges, 3-daagse training

€ 1.395,-

www.fiac.nl Preventiemedewerker in het onderwijs Opeenvolgende studiedagen over de Arbowet en uw taak op school

Veiligheidscursussen Cursustitel

Startdatum

Operationele Crisisbeheersing 20 maart 2020 bij calamiteiten, 1-daagse training

€ 450,-

Schoolhulpverlening

27 maart 2020

1-daagse training basisvaardigheden

€ 195,-

Preventiemedewerker onderwijs 1-daagse cursus

Schoolveiligheidsmedewerker 3-daagse training

Preventiemedewerker 2 1-daagse verdiepingscursus

Veiligheidscoördinator 6-daagse leergang

Preventiemedewerker 1: 3 april 2020 Preventiemedewerker 2: 19 juni 2020

www.nishv.nl

3 april 2020

€ 350,-

5 juni 2020

€ 1.295,-

19 juni 2020

€ 350,-

6 november 2020

€ 2.495,-

Onze cursussen zijn vrijgesteld van BTW.

Meer cursusinformatie en aanmelden: www.fiac.nl / www.nishv.nl

Van de redactie

Inhoud

3

04

12

Drugs

Samen naar een hoger doel

Jongeren steeds vaker geronseld door drugscriminelen.

4

Gemeenten en scholen samen naar een hoger doel.

12

Aangrijpend verschil Soms grijpt een verhaal je aan, zoals dat van het neefje van mijn vriendin.

Hij was in de drugscriminaliteit beland.

Hij had iedereen om de tuin weten te leiden: ouders, familie, school en voetbalclub. Toen ze erachter kwamen, was het te laat. ‘Wat had school kunnen doen?’, vroeg ik mijn vriendin. ‘Niets’, zei ze. Niemand in zijn omgeving had het verband met drugs gelegd. Het was gewoon een lastige leerling die van school naar school ging, keer op keer.

Gelukkig zijn er ook andere verhalen, bijvoorbeeld in de documentaire Terug naar de Akbarstraat. Daarin komt sportschoolhouder Said Bensellam aan het woord. Hij is op het rechte pad gebleven door tante Hennie en ome Jan die een boksschool runden, hem vroegen hoe het met hem ging en hem wat aandacht gaven. Zij waren zijn redding.

Nu runt hij zijn eigen sportschool naar hun voorbeeld. Hoe mooi is dat?

Je mag hopen dat er overal, in je familie, op school en bij de sportclub, mensen rondlopen met een scherp oog, een luisterend oor en de capaciteit ergens een ingang te vinden als ze zien dat een kind in de knel zit. Dat is beslist geen vanzelfsprekendheid. Je moet het kunnen en er moet ruimte voor zijn.

Een school kan daarin ook het verschil maken.

Ingrid de Moel

20 Het IHP als kompas voor de toekomst.

Integraal Huisvestingsplan.

20

23 Akoestiek Akoestiek cruciaal voor het welzijn van scholieren en docenten.

23

Rubrieken: Nieuw op de markt (10), Gezien & Gelezen (16), Beroep & Branche (28). En verder: Digitale veiligheid: Hoe voorkom je een cyberaanval? (7), Ouders steeds mondiger (8), Aan de slag met energiebesparing (14), Openbaar maken energiegegevens (15), Column btw-instituut (22), Aan de slag met het lerarentekort (24), Folie houdt scherven bij elkaar (27), De verwondering; leren voor het leven (30), Ouderbijdrage straks écht vrijwillig (33), Kennispartners (34)

Colofon Schoolfacilities is een onafhankelijk magazine voor huisvesting en facilitaire processen in het onderwijs.

Oplage en bereik: Verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van 3.800 exemplaren, bij het VO, BVE, HBO, Universiteiten, gemeenten en het bovenschools management van het PO. Eindredactie: Ingrid de Moel Hooglandseweg Zuid 34 3813 TC Amersfoort Te­le­foon: 033 - 258 7160 E: redactie@schoolfacilities.nl

Schoolfacilities, maart 2020

Uit­g a­ve van: Bouwstenen voor Sociaal ISSN: 1383-6331 Aansprakelijkheid: Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die zijn gebaseerd op bedoelde informatie.

4

“Op scholen van alle onderwijsniveaus in Nederland worden jongeren geronseld door drugscriminelen” , stelden deskundigen eind 2019 tegenover RTL Nieuws. Simone Kennedy sprak hierover met jongeren, docenten en schoolleiders.

Geronseld door drugscriminelen Door: Simone Kennedy In ons huis vangen we geregeld jongeren op die in de problemen zijn geraakt. Soms waren ze verslaafd, soms drugskoerier. Het drugsprobleem lijkt steeds groter te worden.

Uit onderzoek in Amsterdam blijkt dat een meerderheid van de jongeren xtc gebruikt in het uitgaansleven en er veel cocaïne wordt verkocht. In Nederland ging er in 2018 zo’n € 9,5 miljard om aan verdachte transacties; veelal drugsgerelateerd.

Geld en vrienden Hoe raken jongeren verzeild in de wereld van drugs en criminaliteit?

Als het op school niet lukt of als de jongeren thuis te weinig emotionele ondersteuning krijgen, zie ik dat inkomsten als drugskoerier voor hen verleidelijk zijn. Soms kunnen ze geen bijbaantje krijgen, omdat ze

niet weten hoe ze moeten solliciteren of nergens worden aangenomen.

Door drugs in je rugzak van de ene naar de andere plek te brengen, krijgen ze al snel honderden euro’s.

Zo kunnen ze toch geld verdienen en komt die verleidelijke AirPod of scooter binnen handbereik. In de straatcultuur worden ze om die mooie spullen bewonderd. Zo krijgen ze ook vrienden en status.

Scholen hebben zorgplicht Ronselen op scholen Een drugskoerier vertelde me dat de manier waarop het ronselen gebeurt per gemeente verschilt. In sommige steden is er één drugsbaas, in andere steden zijn de straten verdeeld onder diverse bendes. In sommige steden

Schoolfacilities, maart 2020

worden koeriers geworven ‘binnen de familie’ en in andere steden is het ‘ieder voor zich’ en ‘overal’; ook op scholen.

Beginnende drugskoeriers worden beïnvloed door rapteksten van Nederlandse rappers. Ze dragen messen, maar krijgen nog meer eer en bewondering als ze een pistool kunnen bemachtigen. Ze leren elkaar hoe je kunt inbreken en afpersen.

Het plegen van een overval of het doorbrengen van tijd in de gevangenis werkt statusverhogend. De kleine jongens worden af en toe door de politie gepakt, terwijl de grote bazen precies weten hoe ze uit handen van de politie kunnen blijven.

Naar binnen gelokt Ronselaars weten precies welke jongeren gevoelig zijn voor hun tactieken. Deze jongeren worden

5

Drugs op school gepaaid met gratis pillen, sieraden of mogen snel geld verdienen met een klein klusje. Zo lokken ze deze jongeren hun wereld binnen. Als ze eenmaal binnen zijn, leren ze wat ze moeten zeggen tegen politie en hulpverleners om daar geen ‘last’ van te hebben. Hoe hoger je opklimt, hoe meer geld en status je krijgt. Maar gehoorzamen en zwijgen is een plicht en uitstappen is niet zonder gevolg.

Een drugskoerier: “Als je niet luistert, dreigen ze je in elkaar te slaan, te martelen of je familie overhoop te schieten. Ze laten je filmpjes zien waarop je ziet hoe ze dat doen.”

drugs, maar vanwege lastig gedrag.

Niet elke schorsing mondt uit in een hulpverleningstraject of zinvolle dagbesteding. Het ontbreken van een dagprogramma is een uitnodiging om op straat rond te hangen.

Oud-rector Ben Stoelinga merkt daarover op: “Scholen moeten deze kwetsbare leerlingen niet thuis laten zitten na een schorsing. Laat ze op school werken tijdens hun schorsing en houdt zicht op ze. Zet ook direct de begeleiders in om met hen en de ouders/verzorgers in gesprek te gaan.”

Handelingsverlegen Goede voorlichting Veel scholen besteden aandacht aan deze problematiek met lespakketten en voorlichtingscampagnes, via de aanpak Gezonde School in samenwerking met het Trimbosinstituut.

Ook weten docenten vaak wel hoe zij leerlingen met problemen kunnen doorverwijzen. Daarmee wordt een grote groep leerlingen behoed voor de verleidingen van de drugscultuur.

Maar er zijn ook kwetsbare leerlingen die niet luisteren, die weinig vertrouwen hebben in zichzelf of in gezagsdragers en die op zoek zijn naar lichtpuntjes in hun donkere wereld. Deze leerlingen zijn bang om als ‘snitches’ gestraft te worden als zij gaan praten en sluiten zich af voor hulp.

Schorsing van school Veel van hen zijn lastige of moeilijke leerlingen, die soms door school worden geschorst, niet vanwege de

Als school alles al heeft geprobeerd bij leerlingen die de boel op stelten zetten, wordt soms tegen de ouder(s) gezegd dat de school ‘handelingsverlegen’ is. Dit kan ertoe leiden dat de leerling lange tijd thuis zit en op straat rondhangt. “Scholen hebben een zorgplicht voor alle leerlingen en moeten ervoor zorgen dat er één regisseur wordt ingezet om de school- en gemeentelijke zorg te coördineren. Leerlingen mogen nooit losgelaten worden door scholen”, aldus Stoelinga die ruim 40 jaar in het onderwijs werkte als docent, begeleider en manager.

Geen weg terug Tegen de tijd dat er een vervolgtraject is gevonden, heeft de leerling soms al zoveel geld verdiend op straat, dat een volgende school ook geen succes meer is of dat ze nauwelijks meer bereikbaar zijn voor de hulpverlening. Soms zijn ze al

verstrikt geraakt in het drugsweb en is er geen weg meer terug vanwege intimidatie en bedreigingen. Een jongere vertelde me dat hij zo gewend was aan een spannend leven met snel geld, status en adrenalinekicks, dat hij het niet meer zag zitten om terug te gaan naar een saai leven waarin je hard moet werken voor een minimuminkomen of afgewezen wordt voor stages vanwege je strafblad.

Kwetsbare groepen Wat zouden scholen (meer) kunnen doen om te voorkomen dat jongeren in de drugscriminaliteit belanden? Ze zouden jongeren die voldoen aan bepaalde kenmerken specifiek kunnen benaderen. Denk aan jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) of met ASS (autismespectrumstoornis), die een moeizame verhouding met hun ouders hebben en in hun gedrag laten zien dat ze soms verkeerde keuzes maken om erbij te horen. Of denk aan jongeren die depressief zijn. Ook migrantenjongeren zijn kwetsbaar, omdat ze met het geld dat ze verdienen zichzelf en hun ouders een betere financiële basis willen geven en hun ouders de gevaren van de staatcultuur onvoldoende kennen. Deze jongeren zouden, ruim voor er problemen ontstaan, aan een mentor of maatschappelijk werker kunnen worden gekoppeld, waarmee ze geregeld spreken en een vertrouwensband opbouwen. Die vertrouwensband is cruciaal. Als dat met de ene mentor niet lukt is het beter om een andere vertrouwenspersoon te vinden of op te schalen.

Kluisjes en drugstests

Simone Kennedy

Schoolfacilities, maart 2020

De school kan de drugs uit de buurt houden, door scooters en auto’s die rond het schoolplein hangen of bezorgdiensten in school, ook al lijken ze onschuldig, meteen te signaleren en de politie te waarschuwen als er gedeald wordt. Stoelinga: “Ik liep zelf elke dag voor en na schooltijd en tijdens de pauzes rond de school om met leerlingen te praten, maar ook om vreemde gasten te signaleren.

>

6

Dat werkte erg goed.” Ook de inhoud van de kluisjes op school kunnen (preventief) worden gecontroleerd op drugs en wapens. Ook kan het handig zijn om vaker drugstesten te gebruiken. Leerling die beweren onschuldig te zijn, kunnen daarmee hun onschuld bewijzen. Wil hij niet meewerken, dan kan dit aangegrepen worden voor een gesprek met de ouders of een hulpverlener.

Meer tegenwicht bieden Rol van ouders Een docent vertelde me op te zien tegen het gesprek met ouders, die de waarheid soms niet willen zien en de school de schuld geven. Toch vindt zij dat ouders wel betrokken moeten worden in het hulpverleningstraject.

Ouders kunnen voor meer informatie worden doorverwezen naar wijkagenten, jongerenwerkers of andere organisaties die hen kunnen bijstaan.

Maar een school kan ook zelfstandig het gemeentelijke wijkteam inschakelen als ouders het signaal niet oppakken. Scholen doen al veel, maar als de drugscriminelen de druk opvoeren om jongeren te ronselen, zullen ook ouders en scholen meer tegenwicht moeten bieden om te voorkomen dat de jongeren in de drugscriminaliteit belanden.

Vertrouwensband is cruciaal

Noord-Brabant tegen normaliseren drugsgebruik

MBO Amersfoort: intensieve begeleiding

In het project ‘Drugs, wat doet het met jou?’ hebben 37 gemeenten in Noord-Brabant de handen ineen geslagen om het steeds normaler worden van drugsgebruik tegen te gaan.

Hierin werken allerlei partijen samen die kennis hebben van drugs in preventie, gezondheid, veiligheid en handhaving en worden trainingen georganiseerd om drugsgebruik vroeg te kunnen zien en passend te reageren.

Om een vergunning voor een dance-event te krijgen, moeten de organisatoren aangeven wat ze doen op het gebied van voorlichting over drugs en daar zal dan ook op gehandhaafd worden.

Elke mentor van de entree-opleidingen van MBO Amersfoort krijgt 275 uur voor de begeleiding van zijn klas van 15 leerlingen. Docent Lex: “Het intakegesprek is superbelangrijk. De leerlingen – ook de 18+’ers – moeten dan hun ouders meenemen of iemand die voor hen belangrijk is en actief kan deelnemen aan het gesprek.

Tijdens dat eerste gesprek vraag ik of ze betrokken willen blijven, of ik contact met hen kan opnemen en noteer ik hun telefoonnummers voor als er wat is. Op onze school gaan we eerst verbinden, dan leren we elkaar begrijpen en pas daarna kunnen we dingen realiseren met elkaar. Het eerste kwartier van de dag bel ik alle leerlingen die er niet zijn. We streven naar geen uitval en geen tussenuren.

Als er een tussenuur is, blijven de leerlingen bij de docent in het lokaal.

En we besteden veel tijd aan het doorpraten tijdens loopbaanbegeleiding en burgerschap.”

Murat: van schorsing naar criminaliteit De 15-jarige Murat heeft autisme en ADHD en werd geschorst van het speciaal onderwijs nadat hij de klas telkens weer op stelten zette en wegliep van school. Hij was niet meer welkom op school en er werd eerst een stage en daarna dagbesteding voor hem geregeld. Zijn ouders en hij wilden geen dagbesteding, maar medicijnen en een leerwerkplek in de bouw.

Door wachtlijsten kon dit toen niet worden geregeld. Hij zat zodoende ruim een half jaar thuis en hing vooral rond op straat, waar drugs, overvallen en geweld werden verheerlijkt. Daar werd hij geworven als drugskoerier en pleegde later een gewapende overval. Pas in jeugddetentie konden medicijnen worden geregeld en door reclassering een leerwerkplek in de bouw.

Schoolfacilities, maart 2020

7

Digitale veiligheid:

Hoe voorkom je een cyberaanval?

Het zijn niet mensen in bivakmutsen die de school bestormen, maar criminelen achter een scherm die soms maandenlang computers infiltreren en in één keer hun slag slaan. Zoals afgelopen kerst bij de Universiteit Maastricht, die getroffen werd door een cyberaanval. door: Nienke Zoetbrood Het is de angst van veel onderwijsinstellingen: doelwit zijn van een cyberaanval. Het overkwam de Universiteit Maastricht. De digitale bibliotheek was zoek, het studentenportaal en onderzoeksdata waren onbereikbaar en ook de servers, waar back-ups opgeslagen werden, waren geblokkeerd.

De universiteit was slachtoffer van gijzelsoftware: software die bestanden versleutelt waardoor een computer of een heel systeem onbruikbaar wordt. Criminelen geven de bestanden pas vrij als het slachtoffer losgeld betaalt. Om herhaling te voorkomen wil de VVD dat minister Van Engelshoven ervoor zorgt dat alle onderwijsinstellingen hun digitale veiligheid in kaart brengen.

Is een cyberaanval te voorkomen?

te geven, omdat je zo het criminele verdienmodel in stand houdt.

sprekend, maar in 2017 bleek dat absoluut niet zo te zijn: toen kon de gijzelsoftware ‘WannaCry’ computers besmetten die niet de laatste update hadden. Over de hele wereld werden ruim 200.000 computers versleuteld, waaronder die van bedrijven, overheidsinstellingen en vliegtuigmaatschappijen. Gewoon je computer updaten dus.

Niet klikken De werkelijke kosten van een hack liggen hoger dan alleen het losgeld.

Zo kun je een boete of dwangsom opgelegd krijgen als blijkt dat de beveiliging van IT-systemen niet op orde is. Voor of tijdens de digitale inbraak kunnen immers persoonsgegevens gestolen worden, waarvoor de onderwijsinstelling aansprakelijk gesteld kan worden.

Risico’s verkleinen

Losgeld

Volgens Aon, adviseur op gebied van cyberveiligheid, is het bijna onvermijdelijk dat je organisatie getroffen wordt door een cyberaanval, simpelweg omdat nieuwe technologieën zich te snel ontwikkelen om bij te blijven. Een aanval voorkomen is dus onmogelijk. Maar dat wil niet zeggen dat je een cyberaanval moet zitten afwachten: het is mogelijk om risico’s te verkleinen.

Wat je ook doet, betaal in ieder geval nooit het losgeld, zeggen beveiligingsexperts. De Universiteit Maastricht betaalde 30 bitcoins – bijna twee ton in euro’s– aan losgeld om weer toegang te krijgen. Hoewel de politie er begrip voor heeft, raden ook zij sterk af om de daders hun zin

Zo wil je de beste beveiligingsnormen gebruiken en moet je standaard relevante antivirussoftware installeren. Maak regelmatig een back-up die je ook offline bewaart, en houd ook bestaande technologie en beveiliging up-to-date. Dat klinkt vanzelf-

Schoolfacilities, maart 2020

Daarnaast gaat het niet alleen om computers of de IT-afdeling, het gaat om alle studenten, docenten en medewerkers. Een menselijke fout is immers snel gemaakt. Het is nog niet bekend hoe de gijzelsoftware bij de Universiteit Maastricht geplaatst werd, maar eerdere aanvallen slaagden vaak door mensen op een besmette link te laten klikken. Wees alert op e-mails met vreemde links.

Iedereen kan slachtoffer worden, dus zorg ervoor dat er een plan ligt, mocht er een aanval plaatsvinden.

Weten de belangrijkste betrokkenen wat ze moeten doen? Zijn er manieren om de verspreiding van malware te beperken? Net zoals scholen een plan hebben liggen in het geval dat er brand uitbreekt, hebben ze een plan nodig voor een cyberaanval.

Nuttige link: Zie ook de website NoMoreRansom. org. Daar publiceren internationale politie- en cybersecurity organisaties voortdurend oplossingen om systemen gratis te bevrijden in plaats van ervoor te betalen.

8

Ouders steeds mondiger

Door: Arthur Schroer

Het lijkt een tendens dat ouders steeds mondiger worden tegen leerkrachten en schoolleiders.

Ze lijken er niet voor terug te deinzen een rechtszaak tegen hen aan te spannen.

De vraag is waar ligt de grens?

Ouders hebben steeds meer rechten en mogelijkheden om invloed uit te kunnen oefenen op het onderwijs dat hun kind geniet. Ze hebben inzage in gemaakte toetsen, notities van overgangsvergaderingen, enzovoorts. Via school-apps en online programma’s hebben ze steeds meer informatie over lessen die uitvallen, het gedrag en resultaten van hun kind, of er al dan niet gespijbeld wordt, wanneer het kind te laat op school komt, welke cijfers zijn behaald, et cetera.

De ontwikkeling van deze programma’s gaat steeds verder, zoals begin

februari te zien was op de IPON (Vakbeurs voor Onderwijsinnovatie & ICT). Hier werden innovatieve systemen gepresenteerd, die nog specifieker inspelen op de behoeften van leraren, kinderen én ouders.

Leerkrachten zien op tegen oudergesprekken Schoolfacilities, maart 2020

Agressieve houding Met de gedetailleerde informatie kunnen ouders steeds beter de schoolprestaties van hun kind monitoren. Bij minder behaalde resultaten van het kind kan dit ertoe leiden dat ouders zich negatief uitspreken over de wijze waarop er onderwijs wordt geboden. Tijdens oudergesprekken mondt dit soms uit in een agressieve houding. Docenten klagen daar over.

De laatste jaren geven steeds meer onderwijzers op forums en tijdens coachingsessies aan dat ze tegen oudergesprekken opzien en dit gedeelte van hun werk het minst prettige aan het lerarenberoep is geworden.

Er wordt steeds vaker ook mediation tussen ouders en een leerkracht ingezet om de partijen (weer) tot elkaar te laten komen.

9

Lerarentekort Ouders zetten vaker stap naar de rechter Naar de rechter Ouders wenden zich ook steeds vaker tot de Onderwijs Geschillencommissie of zetten een stap naar de rechter als hen iets niet zint. Het betreft in veel gevallen een schooladvies of een verwijzing naar speciaal onderwijs, waar de ouders het niet mee eens zijn. Maar er kunnen ook andere aanleidingen zijn. Zo werd er in juli 2019 door ouders van een twaalfjarige jongen op de Haags basisschool O.G. Heldringschool een kort geding aangespannen tegen de schoolleiding, aangezien hun zoon niet mocht deelnemen aan de eindmusical. De schoolleiding gaf als reden aan dat de jongen met zijn gedrag meerdere jaren de sfeer in de klas had verziekt en er daardoor besloten was hem geen rol te geven.

Op het laatste moment werd er na ‘intensief overleg’ toch een kleine rol aan de jongen toegewezen om de gang naar de rechter te voorkomen.

Prestatiedrang Uit een peiling van vakbond CNV onder 134 schoolleiders blijkt dat tweederde van deze schoolleiders weleens te maken heeft gehad met ouders die dreigen met juridische stappen tegen de school. Verzekeraar ARAG zag in 2018 een stijging van 33% in het aantal schoolgerelateerde rechtszaken. Er wordt door de omgeving van het kind steeds meer (of iets anders) van de kinderen en de school verwacht. Het lijkt er soms op of er een cultuur is ontstaan dat je pas iets voorstelt als je minimaal HAVO en HBO hebt gedaan. Deze tendens legt extra druk op de kinderen, hun ouders en de school.

Te hoog niveau In 2019 hebben duizenden ouders bij Groep 8-leerkrachten geklaagd over het schooladvies dat hun kind kreeg omdat ze het advies te laag vonden,

blijkt uit een onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek & Advies. Aan de andere kant stellen middelbare scholen vast dat het aantal leerlingen dat een te hoog advies krijgt fors stijgt, met als resultaat dat deze leerlingen op hun tenen moeten lopen om het niveau bij te houden.

Ongeveer 7% van de brugklassers heeft in 2019 een te hoog advies gekregen. Er zijn ouders die op eigen houtje contact leggen met een middelbare school om voor elkaar te krijgen dat hun kind op het in hun ogen juiste niveau terecht komt.

Sommige ouders proberen zelfs Groep 8-leraren om te kopen met cadeaus om het schooladvies aan te laten passen, blijkt uit het onderzoek van DUO.

Erkenning Veel scholen hebben tegenwoordig tot doel dat niet één leraar een schooladvies voor een leerling uitbrengt, maar een team van professionals van minimaal vier personen. Dit mede om ouders ervan te overtuigen dat er voldoende fundering is om het advies te onderbouwen en de oudergesprekken beter te laten verlopen. Daarbij blijft het nodig dat ouders de professionaliteit van de leerkrachten waarderen.

Schoolleider Titia Wittenberg pleit er in de Volkskrant van 18 juli 2019 voor dat er een halt moet worden toegeroepen aan ouders die menen alles beter te weten dan de school. Zij besteedt als schoolleider aan het eind van het schooljaar 90% van haar tijd aan ‘gedoe’ dat maar door een paar ouders wordt veroorzaakt.

Betere bescherming Ze pleit ervoor de deskundigheid van leerkrachten beter te beschermen en maakt daarbij een vergelijking met de zorg. “Ik kan met mijn huisarts in gesprek gaan over het wel of niet krijgen van een anti-bioticum, maar ben niet bevoegd recepten uit te schrijven.” Daarbij roept ze politieke partijen op beleid te maken over waar het recht van de mondige ouder ophoudt en waar de bevoegdhe-

Schoolfacilities, maart 2020

den van de onderwijsprofessional vanzelfsprekend zijn. Uiteraard kunt u ook met ouders en leerkrachten bespreken waar de grens ligt tussen noodzakelijke feedback en ongewenst gedrag van ouders en hoe daarin te handelen in het geval er een grens wordt overschreden.

7% van brugklassers krijgt te hoog schooladvies

10

Nieuw op de markt Rampenplan

Kopjes van prut

Duurzaam bouwen

Scholen kunnen te maken krijgen met schokkende gebeurtenissen die het leven op school kunnen ontwrichten. Stichting School & Veiligheid heeft een vijfde herziene publicatie gemaakt over calamiteiten op school en hoe schoolleiders, teamleiders, bestuursleden of leden van het crisisteam zich hierop kunnen voorbereiden.

Nederlanders drinken samen zo’n 18 miljard kopjes koffie per jaar; goed voor ruim 250 miljoen kilo koffieprut. Het meeste daarvan verdwijnt in verbrandingsovens. Zonde, vonden koffieliefhebbers Paul van der Hulst en Guido ten Hengel. Nu maken ze van koffiedrab nieuwe kopjes: ‘You Lucky Bird’.

Het Praktijkboek Duurzaam bouwen van het Instituut voor Bouwrecht, beschrijft de juridische ins en outs van duurzaam bouwen.

Wie zelf een ingrijpende gebeurtenis meemaakt, weet hoe belangrijk het is om voorbereid te zijn. Dat helpt om op het moment sûpreme goed te handelen als gevoelens van verslagenheid of machteloosheid overheersen.

Stichting School & Veiligheid heeft de brochure geschreven in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De publicatie is te downloaden.

www.schoolenveiligheid.nl

De kopjes zijn voedselveilig en hitte- en vaatwasbestendig. Volgens de oprichters gaan de koffiekoppen jaren mee. Komt het einde van de levensduur in zicht, dan kun je ze inleveren en worden ze gebruikt als grondstof voor nieuwe koppen.

Een deel van de opbrengst gaat naar een onderwijsproject in Ethiopië, gericht op de kinderen van koffieboeren.

De koffiekopjes hebben de Horecava Innovatie Award gewonnen vanwege het duurzame en circulaire concept: van koffie tot drab naar kopje en terug naar de koffieboeren. “De educatie van de koffieboeren van morgen”, aldus de jury.

www.cofeebased.nl

Schoolfacilities,maart 2020 Schoolfacilities, september 2018

Het boek begint met een overzicht van begrippen, landelijke agenda’s en akkoorden. Daarna worden relevante wetten rond publiekrecht, warmtevoorziening en warmtenetten op een rij gezet. In het hoofdstuk over de financiering worden fiscaliteiten rondom bijvoorbeeld zonnepanelen en warmte-installaties helder uitgelegd, net als de vraag of ze als roerend of onroerend goed moeten worden beschouwd. Ook de juridische kant van het afschrijven komt aan bod. Verder ook hoofdstukken over aanbesteden en contractvormen en de goederenrechtelijke aspecten van de verduurzaming.

Al met al een handig naslagwerk voor €34,99 voor wie met verduurzaming aan de slag gaat.

www.ibr.nl

11

‘Bijschrift op de foto’

Nieuw oud-papier

MVO ondernemen

Je billen afvegen aan toiletpapier van geheime vergaderdocumenten; voortaan kan het studenten aan de universiteit Wageningen overkomen.

De universiteit gebruikt jaarlijks een gigantische hoeveelheid papier: 3,8 miljoen gebruikte papieren bekers, 17 miljoen papieren handdoekjes en 277.000 kilo oud papier.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt steeds groter. Niet alleen omdat bedrijven een maatschappelijke plicht voelen, ook steeds vaker omdat klanten erom vragen. En omdat het voordelen oplevert voor de facility manager en de HR-manager. Maar wat is de beste manier om MVO aan te pakken?

Voortaan wordt dat papier apart ingezameld door Veolia, dat het papier bij WEPA aflevert. Zij maken er nieuw wc-papier en handdoekjes van. De handdoekjes worden daarna weer opnieuw gebruikt, het wc-papier wordt wel definitief door de wc gespoeld.

Volgens de universiteit zorgt de nieuwe aanpak voor een grote winst voor het milieu: ze recyclen meer papier en besparen op transportkosten. Volgens berekeningen van afvalverwerker WEPA daalt de CO2-uitstoot van de WUR hierdoor jaarlijks met een uitstoot die gelijk is aan 25 auto’s.

Het E-book ‘MVO: Duurzaam ondernemen’ (74 pagina’s, €39,95) geeft antwoord op 121 vragen over MVO en duurzaam ondernemen. Het zijn praktische vragen zoals: wat is het verschil tussen MVO en duurzaam ondernemen? Welke richtlijnen zijn er? Wat levert MVO direct op? En hoe betrek je de stakeholders erbij? Het is geschreven door Lobke Vlaming, sinds 10 jaar hoofd kennis & ontwikkeling bij MVO Nederland.

raporten.f-facts.nl

www.wepa.nl

MVO-Duurzaam Ondernemen in meer dan 120 vragen

Schoolfacilities, maart 2020

12

Samen naar een hoger doel

Fridse Mobach

door: Arthur Schroer

Fridse Mobach, bestuurder van Stichting Carmelcollege pleitte tijdens de BouwstenenJaarbijeenkomst eind 2019 voor meer gezamenlijkheid tussen gemeenten en scholen en zo samen tot een hoger doel te komen bij het realiseren van de verduurzamingsopgave. Maar hoe doe je dat?

Mobach: “Door meerdere keren van perspectief te wisselen tussen gemeenten en onderwijs ontdek je dat de rationaliteit van de ander niet dezelfde is als die van jou.

Je komt alleen verder door elkaars beperkingen en belangen te her- en erkennen en samen een hoger belang te zoeken.

Brede vorming

“Het onderwijs verdient gezonde en inspirerende gebouwen, veel meer dan nu het geval is. Die mogen het onderwijs niet te veel kosten, omdat het anders ten koste gaat van het aantal docenten. De verduurzaming is voor scholen een inspirerend thema, omdat zij in het onderwijs brede vorming nastreeft. Maar zij kan dergelijke gebouwen niet zelf realiseren.

‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

We stellen steeds hogere eisen aan de gebouwen. Het onderwijs voelt zich daar ook verantwoordelijk voor, maar heeft geen mogelijkheden middelen vrij te spelen. Er zijn extra investeringen nodig.

Verder dan eigenbelang “Collega-schoolbesturen worden vaak gezien als concurrenten.

Logisch, want iedere leerling levert een bestuur ongeveer € 7.000 per jaar op en de schoorsteen moet roken. In de nieuwe gedragscode van het onderwijs wordt benadrukt dat een schoolbestuurder mede verantwoordelijk is voor het gehele onderwijsaanbod in het verzorgingsgebied en dat noopt om verder te kijken dan het eigen institutionele schoolbelang.

‘Bijschrift van de foto’

13

Verduurzaming Onderaan prioriteitenlijst “De gemeente wordt vaak ervaren als onbetrouwbaar, omdat de adviezen van de VNG over onderwijshuisvesting niet altijd worden opgevolgd. En als je als individueel schoolbestuur de instandhouding van het schoolgebouw goed hebt gedaan, heb je dikke kans dat je onderaan de prioriteitenlijst van de gemeente belandt. Dat voelt oneerlijk. Redenen te over voor ‘verwijdering’ tussen gemeenten en scholen.

Geen flappentap “Maar de gemeente is geen flappentap en verdeelt schaarste over domeinen als cultuur, zorg, armoede, onderwijs, economie en dienstverlening in de lijn met een coalitieakkoord. Of de adviezen voor de normbedragen inzake onderwijshuisvesting van de VNG worden gevolgd, hangt er dus maar vanaf.

De gemeente ontwikkelt integraal beleid.

Aanpak multiproblemen “Zo ziet de gemeente onderwijsgebouwen mogelijk als aanjager voor gebiedsontwikkeling. Of ziet dat door (jeugd)zorg en onderwijs te combineren meer kans om multiprobleem vraagstukken aan te pakken. Of kijkt naar de diverse onderwijsaanbieders/besturen als één onderwijsveld, ruimtetekort wordt weggestreept tegen het overschot. Gemeenten hebben grote beloftes gedaan inzake de klimaatdoelen en gaan ervoor, maar ook bij hen gaat voor niets alleen de zon op.

Kennisontwikkeling door krachtenbundeling Binnen Bouwstenen voor Sociaal bestaan twee netwerken speciaal gericht op de verduurzaming van de onderwijshuisvesting; één voor scholen en één voor gemeenten. Uiteraard komen de leden van deze netwerken ook samen om gezamenlijke vraagstukken op te lossen.

Binnen de netwerken vinden professionals sparring partners voor hun eigen vraagstukken, bijvoorbeeld vragen over hoe de verduurzaming aan te pakken, hoe tot een goed Integraal Huisvestingsplan te komen of hoe een bepaalde wet uit te leggen. Ook wordt samengewerkt aan de thema’s uit de Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2020, waarin de verduurzaming van het vastgoed een belangrijk thema is, naast thema’s als Integraal Kindcentra, integrale huisvestingsplannen en handige informatie.

Door kennis te delen helpen deelnemers van het netwerk elkaar inhoudelijk vooruit. Bouwstenen ondersteunt, organiseert, voegt toe en brengt verder. De PO-Raad, VO-raad en de VNG steunen de netwerken en gebruiken de netwerken ook als klankbord. Anderzijds bestaat ook de mogelijkheid via het netwerk zaken op de landelijke agenda te zetten. Waar mogelijk en zinvol worden vanuit Bouwstenen en/of de brancheverenigingen verbindingen met andere mensen, partijen en organisaties gelegd die het vraagstuk mee kunnen helpen oplossen.

Meedoen kan door partner van Bouwstenen te worden. U kunt dan ook gratis inschrijven voor diverse actualiteitencolleges die Bouwstenen regelmatig organiseert. De eerstvolgende netwerk-bijeenkomst rond onderwijshuisvesting is 19 maart 2020. Op 7 april 2020 is er een actualiteitencollege rond btw-kwesties. Zie de website www.bouwstenen. nl voor meer informatie.

Hoger belang “Door samen een doel en hoger belang te kiezen - dat verder weg ligt - kom je vooruit. Duurzaamheid is een doel dat zich daar voortreffelijk voor leent, mits alle betrokkenen oog houden voor elkaars beperkingen en belangen. Alleen door de denkbeeldige streep over te gaan kom je samen verder. Een IHP zou daarmee een beleidsinstrument in het licht van een hoger doel/belang kunnen zijn.”

‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

Energie

14

Aan de slag met energiebesparing Er is een diversiteit aan energiemaatregelen om gebouwen duurzamer te maken. We zetten acht besparingsmogelijkheden op een rij en vernemen graag uw praktijkervaringen.

1) Energieregistratie- en bewakingssysteem

4) LED verlichting

Een Energie Beheer Systeem (EBS) biedt helder inzicht in het energieverbruik en de buitentemperatuur.

De aanschaf kan zich binnen een jaar terugverdienen door de besparing tot 30 procent op het oorspronkelijke energieverbruik.

2) Infrarood panelen

LED lampen zijn 85 procent zuiniger dan gewone gloeilampen en gebruiken 75 procent minder stroom dan een halogeenlamp. Door de lage stroomkosten verdien je de aanschaf van een LED lamp gemiddeld in ruim vijf jaar terug.

5) Warmte Koude Opslag

Deze panelen dringen het gasverbruik terug door elektriciteit om te zetten in stralingswarmte. De energiekosten gaan omlaag en de panelen kunnen zelfs inkomsten opleveren als energie teruggeleverd wordt aan het elektriciteitsnet.

3) Lagere stroomspanning Met het aanbrengen van een spanningsregelaar kan de standaard netspanning van 230 Volt teruggebracht worden naar 210 of 220. Dit is vaak genoeg voor apparatuur. Er wordt een lager energieverbruik van zo’n 5 procent mee behaald.

WKO is een energietechniek waarbij warm of koud water in de bodem wordt opgeslagen. In de zomer wordt het gebouw gekoeld door het koude water op te pompen en ’s winters wordt er verwarmd met het opgeslagen warme water.

6) Warmteterugwinning uit ventilatie Een WTW-installatie zorgt ervoor dat warmte van uitstromende ventilatielucht wordt gebruikt om instromende lucht mee te verwarmen. Er zijn verschillende systemen op de markt met rendementen tussen de 40 tot 80 procent.

‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

7) Waterzijdig inregelen

Deze maatregel betreft het goed afstellen van de waterstroom in een cv-installatie, zodat elke aanwezige radiator gelijkmatig verwarmd wordt.

Het comfort in de ruimtes gaat omhoog en deze maatregel leidt tot een significant lager gasverbruik.

8) Zonnepanelen Naast verlaging van de energiekosten kunnen zonnepanelen energie terug leveren aan het elektriciteitsnet. Dit levert inkomsten op. De terugverdientijd van zonnepanelen ligt tussen de vijf en vijftien jaar en levert een projectrendement van 7 tot 8 procent per jaar op.

Meer informatie en meedoen?

Meer informatie over de praktijkervaring met deze maatregelen is te vinden op www.bouwstenen.nl bij Informatie Duurzaam en fris. U kunt daar ook uw eigen ervaring toevoegen.

‘Bijschrift van de foto’

15

Energie

Openbaar maken energiegegevens Diverse bestuurders van scholen en gemeenten steunen het voorstel tot het openbaar maken van het energieverbruik van scholen en andere maatschappelijke accommodaties. Dit blijkt uit de Bouwstenen-publicatie In Control die recent is uitgebracht.

“Het is in meer dan één opzicht een goed idee om de energieprestaties van maatschappelijk vastgoed openbaar te maken”, aldus Fridse Mobach, bestuurder van het Carmelcollege.

“Het geeft in de eerste plaats duurzaamheid een plek in het onderwijs.

Cijfers over de energieprestaties zijn een goed handvat voor een gesprek met onze leerlingen over nut en noodzaak van verduurzaming. Ten tweede helpen de gegevens in het debat met gemeenten over de kwaliteit van de onderwijshuisvesting. Het feit dat er in deze sector een knip is gemaakt tussen de gebruiker en de eigenaar van een gebouw, maakt dat er soms rare afwegingen worden gemaakt. In de energieprestatie komt het belang van de gebruikers en dat van de eigenaar samen. Gemeenten en het onderwijs zijn immers beiden onderdeel van het klimaatakkoord.”

tot voorbeeld strekken. Via haar Energie Jaarverslag laat ze jaarlijks zien hoeveel energie er is gebruikt, hoeveel er wordt bespaard en of er sprake is geweest van meerverbruik door afwijkende of nieuwe activiteiten. Toon Buiting, coördinator energiebeleid bij de RU Nijmegen: “Als je goed wilt sturen op energieverbruik, dan heb je draagvlak nodig voor de maatregelen die je wilt treffen. Het bestuur moet overtuigd kunnen worden en ook studenten en medewerkers moet je meenemen in dit proces door de beschikbare informatie te delen.”

De wens om transparant te zijn

Bestuurlijke steun Inmiddels hebben meer bestuurders zich vóór het voorstel tot openbaarmaking van het energiegebruik uitgesproken, blijkt uit de Bouwstenen-publicatie In Control.

De VNG, de PO-raad en de VO-raad gaan het voorstel aan hun achterban voorleggen. En het onderwerp wordt komend jaar uitgewerkt in het kader van de Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2020. U kunt meedoen door partner van Bouwstenen voor Sociaal te worden.

Meer informatie De publicatie In Control (2019) is te vinden op www.bouwstenen.nl/bouwstenenpublicaties.

Meer informatie over het Energie Jaarverslag van de Radboud Universiteit is te vinden in Schoolfacilities nummer 2 van november 2019. En op www. bouwstenen.nl vindt u meer informatie over de mogelijkheid u bij Bouwstenen aan te sluiten.

Waarom geheimzinnig doen?

Mooi voorbeeld De wijze waarop de Radboud Universiteit in Nijmegen haar energieprestaties openbaar maakt, kan ‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

16

Gezien &gelezen Meer mannen

Steeds meer mannen kiezen voor het basisonderwijs. Het aantal mannen dat zich aanmeldt bij de pabo’s stijgt sterker dan het aantal vrouwen.

Volgens directeur Maurice Limmen komt het door de extra inspanningen die pabo’s gedaan hebben om mannen aan te trekken.

Zo zijn veel pabo’s gestopt met de verplichte kleuterstage, of hebben de stage in het eerste jaar afgeschaft, omdat het mannelijke studenten zou afschrikken. De Hogeschool Utrecht heeft een speciale studentenvereniging, Mannen op de Pabo, en het Teachers College Windesheim laat studenten pas na anderhalf jaar kiezen tussen basis- of voortgezet onderwijs.

Lood in drinkwater De PO-raad roept op om alle basisscholen te laten controleren op lood in het water. Om de nodige aanpassingen voor elkaar te krijgen, moeten scholen samen met gemeenten overleggen, vindt de raad.

Veel basisscholen hebben nog loden leidingen. Uit onderzoek van het RIVM en de Gezondheidsraad bleek vorig jaar dat de risico’s van lood in het drinkwater groter zijn dan gedacht, met name voor baby’s, jonge kinderen en zwangere vrouwen.

In Amsterdam is de gemeente al bezig met het controleren van basisscholen en kinderdagverblijven die in gemeentelijke panden van voor 1960 zitten. Ook in Rotterdam en Utrecht gaat de gemeente achterhalen of er loden leidingen in de panden zitten.

De Gezondheidsraad adviseerde in november om in panden die nog loden leidingen hebben, voor de zekerheid alleen flessenwater te gebruiken voor jonge kinderen tot zeven jaar. www.nos.nl

Over het algemeen hebben dit jaar meer studenten ervoor gekozen om voor de klas te gaan staan: er zijn bijna 10% meer eerstejaarsstudenten aan de pabo dan vorig schooljaar. Dat is een toename van 452 studenten, meldt de Vereniging Hogescholen. www.vereniginghogescholen.nl “Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2020 2018

Buiten lesgeven kan Buiten leren in een groene schooltuin. Het klinkt idyllisch, maar nu steeds meer basisscholen een groene schooltuin aanleggen, hebben wetenschappers onderzocht of het mogelijk is om leerlingen buiten les te geven.

Ze publiceerden hun onderzoek in Frontiers in Psychology.

Onderzoekers van de Thomas More Hogeschool, de VU en de Universiteit Groningen volgden 75 docenten op vijf basisscholen in Nederland, die twee jaar lang het buiten lesgeven testen. De scholen lagen bijna allemaal in steden en hadden al een paar jaar een groene schooltuin, bijvoorbeeld met bomen, struiken, watertjes en moestuinen.

De docenten kwamen verschillende hindernissen tegen. Zo voelden ze een gebrek aan vertrouwen, bijvoorbeeld omdat ze niet veel over de natuur wisten en opzagen tegen lastige vragen van leerlingen. Ook moedigt het curriculum niet aan om lessen naar buiten te verplaatsen: de meeste verplichte vakken moeten binnen plaatsvinden.

17

Op elk probleem vonden de docenten oplossingen. Workshops zorgden voor inspiratie en kennis, waardoor ze zich buiten comfortabeler voelden. Ook leerden ze wat wel en niet werkt door goed op de reacties van leerlingen te letten. Het tijdgebrek door het inplannen van extra lessen bovenop de al hoge werkdruk, losten ze op door de buitenlessen een vast onderdeel van het lesschema te maken.

Onderzoekers hebben de oplossingen samengevat: laat je onderwijzen en inspireren, breng je pedagogische mindset naar buiten en begin gewoon. www.frontiersin.org

Depressies herkennen Hoe kun je als docent psychische klachten bij leerlingen herkennen?

Vier studenten van de Hogeschool Rotterdam hebben een interventie-workshop ontwikkeld waarmee docenten snel signalen kunnen oppikken. Zo kan eerder passende hulp geboden worden. Met de workshop willen de studenten de handelingsbekwaamheid en de communicatie tussen docenten over leerlingen versterken. De workshop bestaat onder andere uit gesprekstechnieken, motivational speaking en het gebruik van spelkaarten om het gesprek te openen. www.depressiebijjongeren.nl

Van het gas af kan Alle Utrechtse basisscholen kunnen binnen twintig jaar aardgasvrij zijn, blijkt uit een verkennend onderzoek van de gemeente. Op dit moment is een kwart van de 117 basisscholen in Utrecht van het gas af. In het rapport is onderzocht wat nodig is om de overige basisscholen in 2040 aardgasvrij te maken, en wat de kosten daarvan zijn.

De onderzoekers hebben vijf mogelijke oplossingen vastgesteld, zoals aansluiting op stadsverwarming, individuele water-warmtepompen of biomassa-CV installaties. Duidelijk is dat er extra geld nodig is om binnen twintig jaar gasloze scholen te hebben. Een deel kan komen van het wegvallen van de gasrekening. Uit het onderzoek blijkt ook dat aardgasvrije scholen een positieve impact hebben op de leerlingen en de buurt.

Scholen willen die voorbeeldfunctie graag vervullen.

Leraren en directeuren zijn het bestelgedrag van leerlingen zat, zeggen ze tegen het Jeugdjournaal. Ze willen dat het niet meer gebeurt omdat het onrust in de school veroorzaakt. Op sommige scholen is het al verboden om eten of pakketjes op school te laten bezorgen. Als kinderen het toch doen, belt de school hun ouders. jeugdjournaal.nl

Vragenlijst

www.spoutrecht.nl

Pizza in de klas Een bestelbusje dat het schoolplein oprijdt en pakketjes begint uit te laden of een pizzabezorger in de kantine: veel scholieren kijken er niet meer van op. Leerlingen bestellen steeds vaker online pizza’s of kleding en laten ze op school bezorgen. Ze kiezen de school als bezorgadres zodat ouders er niet achter komen wat ze online bestellen.

Schoolfacilities, september 2018 Schoolfacilities, maart 2020

Ben je benieuwd naar de ervaringen van je leraren met het onderwijs op jouw school? Of wil je weten wat leerlingen, ouders of teamleiders vinden van gepersonaliseerd leren en andere vormen van toekomstgericht onderwijs? De Vrije Universiteit Amsterdam heeft samen met de Universiteit van Californië in San Diego een vragenlijst ontwikkeld waarmee je hun ervaringen ontdekt. Ook kunnen de leraren, ouders of leerlingen hun ideale situatie aangeven. >

18

Aan de hand van de uitkomsten van de vragenlijst kunnen schoolleiders, ouders, leraren en leerlingen met elkaar in gesprek gaan. Scholen kunnen de vragenlijst ook gebruiken voor nul- en eindmetingen of om klassen, toekomstige scenario’s of doelgroepen te vergelijken.

Scholen die de vragenlijst gebruiken, helpen geanonimiseerd mee aan onderzoek van de VU. Zo onderzoekt de universiteit welke aspecten van toekomstgericht onderwijs nu gunstig uitpakken voor leerlingen en welke impact dit heeft op leraren. Scholen kunnen de vragenlijst aanvragen via voortgezetleren.nl

gemaakt welke partnerschappen de komende vier jaar subsidie krijgen uit de Regeling tegemoetkoming kosten opleidingsscholen. www.vo-raad.nl

Aardbevingsvrije plek

Artist impression TenW Een rode, ronde kegel torent uit boven de dorpskern van het Groningse Loppersum. Het is het nieuw geopende Kindcentrum Loppersum, een aardbevingsbestendig en duurzaam gebouw. Twee basisscholen en een kinderopvang delen het pand. De scholen hebben ieder een kant van het gebouw, waarbij beide scholen hun eigen identiteit behouden.

Acht subsidies Lerarenopleidingen en schoolbesturen opgelet: het ministerie van OCW maakt ruimte voor subsidie voor acht nieuwe aspirant-opleidingsscholen.

Een opleidingsschool is een partnerschap tussen lerarenopleidingen en één of meer schoolbesturen uit het po, vo en/of mbo. Samen zorgen ze ervoor dat de lerarenopleiding en de onderwijspraktijk goed op elkaar aansluiten.

Het ministerie gaat uit van vier opleidingsscholen in het po, twee in het vo en twee in het vmbo. Een sectoroverschrijdende aanvraag indienen is ook mogelijk. Dit jaar kijken de beoordelaars onder andere naar het lerarentekort in de regio waar het partnerschap vandaan komt. Aanvragen indienen kan tot 1 mei, op 1 augustus wordt bekend-

De ronde kegel trekt daglicht het gebouw in en symboliseert de samenwerking: precies onder de kegel zit het speellokaal dat de scholen en de opvang delen. Je kunt het speellokaal van twee kanten openen, zodat er grote ruimte voor bijeenkomsten ontstaat. Met glazen vouwwanden kunnen de scholen verschillende onderwijsomgevingen creeëren. Zo is het gebouw klaar voor de toekomst, ook als de leerlingenaantallen in het krimpgebied dalen.

Onder regie van de Nationaal Coördinator Groningen worden alle scholen in het aardbevingsgebied aardbevingsbestendig en toekomstbestendig gemaakt. www.schooldomein.nl

Pellet en biomassa Pelletkachels en biomassaketels worden sinds begin dit jaar niet meer gesubsidieerd. Ze vallen niet langer onder de Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE). Uit onderzoek blijkt dat de verwarmingstoestellen slecht zijn voor de luchtkwaliteit, waardoor de nadelen niet opwegen tegen de CO2-reductie die ze opleveren.

Voor warmtepompen en zonneboilers in bestaande bouw blijft het wel mogelijk om subsidie te krijgen. Dat is niet meer mogelijk bij nieuwbouwwoningen met omgevingsvergunningen na 1 juli 2018.

Sinds die dag is het namelijk niet meer verplicht om nieuwbouw aan te sluiten op het aardgasnet. www.rvo.nl

Koele geluidsgolven

Artist impression. © Architectenbureau RoosRos Wanden van hergebruikt textiel, vloeren van biobased grondstoffen en koeling uit geluidsgolven: al deze duurzame oplossingen maakte Integraal Kindcentrum Magenta tot publieksfavoriet voor Nederlandse Duurzaam Bouwen Award. Het kindcentrum in het Overijsselse Delden won de publieksprijs, die uitgereikt werd door Integraal Platform Duurzaam Gebouwd.

De meest in het oog springende duurzame vernieuwing is Sound Energy, een techniek waarmee het klimaat in het gebouw geregeld

“Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2020 2018

Gezien & Gelezen

wordt met geluidsgolven. De techniek is bedacht door een start-up uit Enschede en zet zonnewarmte om in koeling door thermo-akoestiek.

Volgens de architecten van RoosRos, die het centrum ontworpen hebben, wordt het gebouw op die manier nul-op-de-meter.

Studenten volgen een modulair onderwijsprogramma dat aansluit bij individuele behoeftes. De Amsterdam Facility Academy werkt nauw samen met bedrijven, zo voeren studenten opdrachten uit voor onder andere het Noorderlicht café, Damen Shipyard en HEMA.

Ook de jury was onder de indruk van het ambitieuze gebouw. “Het is een inspirerend voorbeeld voor het maatschappelijk vastgoed in Nederland.

Innovatie was een speerpunt vanaf de start van de ontwikkeling, waarbij veelal is gekozen voor bijzondere oplossingen. Er werd in de uitwerking gekozen voor veel circulaire aspecten en ook de kinderen kregen daarbij een belangrijke rol.”

Het doel is dat studenten niet alleen hun diploma halen, maar zich ook ontwikkelen als mens en wereldburger. En natuurlijk klaar zijn voor de arbeidsmarkt van nu en morgen.

IKC Magenta was ook één van de drie genomineerden voor de Gouden Kikker, de prijs voor het meest duurzame project in Nederland. Die prijs ging uiteindelijk naar het Triodosgebouw in Driebergen.

Facilitaire opleiding

Vanaf komend schooljaar start ROC TOP een nieuwe leerlijn: de Amsterdam Facility Academy. Per augustus 2020 beginnen opleidingen zoals medewerker facilitaire dienstverlening, allround medewerker facilitaire dienstverlening en facilitair leidinggevende. Studenten worden vrij van sector opgeleid, waardoor ze niet gebonden zijn aan een specifieke bedrijfstak. Ze komen daardoor met vergrote carrièrekansen de arbeidsmarkt op. Ook heeft iedereen gegarandeerd een stageplek.

www.roctop.nl

Minder scholieren Er zijn steeds minder scholieren in Groningen. De komende jaren neemt het aantal leerlingen in de provincie gemiddeld met 25% af, blijkt uit cijfers van DUO. Het aantal leerlingen daalt daarmee veel harder dan het landelijk gemiddelde, dat op 12% ligt.

Het gaat om een prognose voor de komende vijftien jaar.

In Eemshaven en Oost- en NoordGroningen is de daling het grootst, daar daalt het aantal leerlingen met een derde. Scholen in de regio moeten daarom meer samenwerken om de krimp op te vangen, zegt de VO-raad. Het schoolbudget is immers afhankelijk van het aantal leerlingen.

Sommige scholen zullen de deuren moeten sluiten. Een commissie pleitte afgelopen jaar voor een injectie van 100 miljoen per jaar voor scholen in krimpregio’s in het land. www.dvhn.nl

19

foto: Eco-schools

60 Groene Vlaggen Al 163 scholen in Nederland doen mee aan Eco-schools, een internationaal keurmerk om scholen van binnenuit te veranderen. Leerlingen staan centraal: zij onderzoeken de school, bedenken acties om de school te verduurzamen en voeren ze uit, met iedereen in en om de school.

Twaalf mbo-scholen doen mee, 62 basisscholen, 88 middelbare scholen en één universiteit, de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Ze streven allemaal naar de Groene Vlag: de de kers op de taart van de duurzame veranderingen. Scholen mogen de vlag pas hijsen als ze het Zevenstappenplan doorlopen hebben, van een eco-scan om te onderzoeken hoe de school kan verbeteren, het vastleggen van duurzaamheid in het curriculum tot het schrijven van een heuse eco-code. In Nederland wappert de Groene Vlag bij 60 scholen.

Veel scholen richtten zich het afgelopen jaar specifiek op afval en grondstoffen. De duurzame verandering die Eco-schools wil maken, lijkt te werken: 98% van de deelnemers zegt dat hun school daadwerkelijk duurzamer wordt van Eco-schools.

Ruim 90% ziet ook dat de houding en het gedrag van docenten en leerlingen verandert. Wereldwijd doen er ruim 51.000 scholen in 68 landen mee. eco-schools.nl

Beweegkruk Wigli

Schoolfacilities, september 2018 Schoolfacilities, maart 2020

20

Roermond werkt aan Integraal Huisvestingsplan

Het IHP als kompas voor de toekomst Door: Ivo van der Hoeven In Roermond is de afgelopen maanden druk gewerkt aan een Integraal Huisvestingplan (IHP).

Schoolbesturen en gemeente hebben hierin hun gedeelde visie op het scholenlandschap van de toekomst vastgelegd. In het voorjaar wordt het IHP voorgelegd aan de raad.

Daarna kan gewerkt gaan worden aan het optimaliseren van de scholenvoorraad.

Het initiatief voor het nieuwe IHP in Roermond kwam van de gemeente.

Het oude IHP stamde uit 2011 en had

volgens Frank Rubel, beleidsmedewerker huisvesting en facilitaire zaken bij stichting Swalm en Roer, hoognodig herijking nodig. “Dat IHP was inmiddels bijna negen jaar oud en de situatie in het onderwijsveld is het afgelopen decennium sterk veranderd. Het was dus de hoogste tijd om het plan weer eens tegen het licht te houden.”

jaar maart gestart en we zijn nu in de afrondende fase. Na bestuurlijk overleg gaat het plan in het voorjaar naar de raad.” Als de raad goedkeuring geeft aan het IHP dan ligt er een plan voor de toekomst van 16 scholen van Stichting Swalm en Roer in Roermond en tevens scholen in het po, vo en (v)so van andere schoolbesturen.

Miriam Linssen, stafmanager financiën en bedrijfsvoering bij stichting Swalm en Roer, was ook betrokken bij het opstellen van het IHP. “Het traject om tot een nieuw IHP te komen in Roermond is vorig

Planmatige aanpak

Schoolfacilities, maart 2020

Rubel en Linssen zijn zeer te spreken over de stappen die de afgelopen maanden zijn gezet om tot het breed gedragen IHP te komen. “Het proces is goed verlopen omdat

21

IHP het heel planmatig is aangepakt”, stelt Linssen. “Van tevoren zijn de uitgangspunten heel transparant uiteengezet, waardoor alle partijen wisten waar ze aan toe waren. Hierbij is ook de diversiteit van de scholen in kaart gebracht zodat er begrip is ontstaan voor elkaars belangen.

Dat heeft gezorgd voor een goede samenwerking met wederzijds vertrouwen.”

Rubel: “Een belangrijke voorwaarde om tot een breed gedragen IHP te komen is het in huis halen van een deskundig en onafhankelijk adviseur. In ons geval was dat Hevo. Zij hebben een planning gemaakt met duidelijke mijlpalen. Dat heeft zeker meegeholpen, want samenwerking tussen partijen is niet altijd vanzelfsprekend. Het vertrouwen moet echt groeien en dan heb je een onafhankelijke partner met kennis van zaken nodig die boven de partijen staat en het vertrouwen geniet.”

Procesbegeleiding Volgens Linssen heeft Hevo echt de leiding genomen in het proces. “Zij organiseerde de bijeenkomsten en zorgde dat iedereen samenkwam.

Zij stelde de agenda van de dag op en bereidde de bijeenkomsten voor.

Uiteraard wel met de input van de verschillende partijen.” Nadat de uitgangspunten op papier waren gezet, voerde Hevo voor alle 16 scholen QuickScans uit. “Hierbij wordt op een zestal onderdelen getoetst hoe een school ervoor staat”, stelt Linssen.

“Het gaat dan om de onderwijskundige staat, de bouwkundige staat, de exploitatielasten, de veiligheid, het binnenmilieu en de uitstraling. Met deze QuickScans werd een objectief beeld geschetst van de staat van de scholen, dat gaf aan de voorkant veel transparantie.”

concept IHP waarin ook een prioritering is opgesteld. Linssen: “Zeven scholen komen komende vijf jaar in aanmerking voor nieuwbouw of renovatie. Voor elke school zal gekeken worden wat de beste oplossing is en per school zullen dan weer verschillende scenario’s en berekeningen worden gemaakt. Met het IHP dat er nu ligt, hebben we vooral gekeken hoe de situatie nu is en hoe we van daaruit de komende jaren verder moeten.”

Middelen nodig Ondanks dat de betrokken schoolbesturen tevreden zijn met het IHP dat er nu ligt, zijn er volgens Rubel nog wel belangrijke doelstellingen te halen. “Allereerst is er de vraag of de gemeenteraad voldoende middelen beschikbaar stelt om alle scholen in de voorgenomen jaren te renoveren of nieuw te bouwen. Het is daarbij in onze ogen zeer belangrijk dat ze qua ruimten en flexibiliteit voldoen aan het onderwijs van de toekomst.

Daarnaast zal er de komende jaren ook het nodige geïnvesteerd moeten worden in de verduurzaming van schoolgebouwen. Daarvoor is in de financiële middelen van gemeenten en schoolbesturen momenteel nog geen ruimte en ook bij het ministerie van OCW is dat geld er niet. We moeten dus goed kijken hoe we dat gaan tackelen. Dit probleem wordt wel benoemd in het IHP, maar er worden in het document nog geen oplossingen voor aangereikt.”

proces natuurlijk al wel meegenomen. Maar we gaan de komende tijd proberen de raad nog meer te overtuigen van nut en noodzaak van de plannen. Zo gaan we met de raadsleden langs de scholen om de prioriteit van renovatie en nieuwbouw nog meer onder de aandacht te krijgen.”

Rubel: “Het is goed als ze op locatie daadwerkelijk zien wat er speelt.”

Tips voor het opstellen van een IHP: Zorg voor een planmatige aanpak Haal een deskundig en onafhankelijk adviseur in huis Neem de tijd om elkaar te leren vertrouwen Heb oog voor elkaars belangen Wees transparant over uitgangspunten Denk ook vanuit exploitatie Neem gemeenteraad zo veel mogelijk mee in de plannen Houd oog voor het kind, zorg dat de plannen aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de 21ste eeuw

Verplicht IHP

Uitgewerkte scenario’s

Bij het opstellen van het IHP in Roermond is de nieuwe wetgeving die eraan zit te komen (een meer verplicht IHP) als uitgangspunt genomen. “Daar sorteren we nu al op voor”, stelt Rubel. “Het grote voordeel in Roermond is dat we slechts met een beperkt aantal partijen te maken hebben.”

Na de QuickScans is gekeken naar de financiële kant en de haalbaarheid van de plannen en daarna zijn voor de verschillende onderwijsvormen scenario’s op papier gezet. Alles is vervolgens samengekomen in het

Het IHP in Roermond is zo goed als klaar. De bal ligt nu bij de gemeenteraad. Zij moeten nog hun goedkeuring geven aan de plannen.

Linssen: “De gemeente is in het hele

Schoolfacilities, maart 2020

Meer informatie Binnenkort wordt er een handreiking voor het ontwikkelen van een Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs uitgebracht door de PO-Raad, VO-Raad en de VNG. Zodra deze beschikbaar is, kunt u deze handreiking, samen met diverse voorbeelden van IHP’s vinden op www.bouwstenen.nl/ onderwijs-huisvestingsplannen.

22

Column

Kluisjesverhuur Door: BTW-INSTITUUT In alle schoolgebouwen zijn ze te vinden: rijen met kluisjes, beschikbaar gesteld aan leerlingen zodat zij niet de hele lesdag hun schoolboeken hoeven te tillen. Tegenwoordig worden ze ook wel als oplaadstation gebruikt, voor de accu van een telefoon of elektrische fiets. Veelzijdig dus, zo’n schoolkluisje.

Wel of geen vergoeding

Btw-belaste prestatie

Vraag is: hoe gaat een onderwijsinstelling met de schoolkluisjes om?

Er zijn onderwijsinstellingen die voor het gebruik van de kluisjes geen vergoeding vragen. Anderen verdisconteren de vergoeding in een andere bijdrage, bijvoorbeeld de jaarlijkse ouderbijdrage. En er zijn scholen die expliciet een vergoeding voor de kluisjes vragen, zeker als er een laadstation in het kluisje is aangebracht en leerlingen dus ook elektriciteit gebruiken.

Een decennium geleden kwam hier verandering in, toen een scholengemeenschap zich op het standpunt stelde dat de kluisverhuur een afzonderlijke prestatie is die belast is met 21% btw. Hof Arnhem stelde de scholengemeenschap in het gelijk: kluisverhuur is inderdaad geen prestatie die nauw met het onderwijs samenhangt. De kluisverhuur dient weliswaar het gemak van de scholier, ondersteunt de netheid en de veiligheid in de school en heeft voor de onderwijsinstelling als voordeel dat Hoofddienst of bijkomende zij minder gemakkelijk aansprakelijk dienst kan worden gesteld, maar dat is niet In het verleden werd aangenomen genoeg om te kunnen concluderen dat het gebruik van schoolkluisjes dat het onderwijs zónder de kluistegen vergoeding geen btw-beverhuur niet van dezelfde kwaliteit laste prestatie was. Er werd vanuit zou zijn. Kluisjes vervullen binnen gegaan dat de ‘hoofddienst’ van een de school dus wel een praktische onderwijsinstelling het geven van rol, maar geen – voor het onderwijs onderwijs was en dat de kluisverhuur – onmisbare rol. Kortom: de kluiseen ‘bijkomende dienst’ was, die het verhuur staat los van het onderwijs fiscale lot van de hoofddienst deelde. en is daarom een btw-belaste Kortom, geen btw verschuldigd. ‘Bijschrift prestatie. van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

Recht op btw-aftrek Wat betekent deze uitspraak voor onderwijsinstellingen? Allereerst dat zij btw moeten berekenen aan hun leerlingen als zij een marktconforme, niet-symbolische vergoeding vragen voor het gebruik van een kluisje. De keerzijde hiervan is dat de onderwijsinstelling de btw die drukt op de aanschaf en het onderhoud van de kluisjes in aftrek kan brengen. Dat is extra handig op het moment dat er een kostbare wijziging plaatsvindt, zoals het aanbrengen van een oplaadmogelijkheid in bestaande kluisjes of het aanschaffen van nieuwe kluisjes met oplaadmogelijkheid.

Het recht op btw-aftrek bestaat uiteraard alleen als de kluisjes tegen vergoeding worden aangeboden, niet als zij gratis worden aangeboden.

‘Bijschrift van de foto’

23

Akoestiek cruciaal voor het welzijn van scholieren en docenten Door: Rockfon Het ontwerpen van een school is een veelomvattende bouwkundige uitdaging. Op scholen zijn er uiteenlopende ruimtes: leslokalen, gymzalen, kantines en kantoren, elk met hun eigen eisen. Ook hebben scholen een breed scala aan gebruikers - zo zijn er alleen al grote leeftijdsverschillen tussen scholieren onderling én tussen docenten.

geluidsabsorptie bieden, ongewenste geluiden effectief dempen en duurzaam zijn. Ze moeten bestand zijn tegen de ruwe behandeling zoals we die vaak op scholen zien, en voldoen aan de brandveiligheidsnormen, zodat ouders, leraren en scholieren zich dáár in elk geval geen zorgen over hoeven te maken.

Een stillere leeromgeving

zorgt voor focus

In de afgelopen jaren werd in een aantal onderzoeken de invloed van schoolgebouwen op scholieren onder de loep genomen. Men onderzocht niet alleen in hoeverre het leerproces werd gestimuleerd, maar ook of dat werd verstoord. Het werd duidelijk dat extreem lawaaierige omstandigheden invloed kunnen hebben op de gezondheid, algemene leerprestaties en manier van denken van scholieren.

Of het nu een nieuwbouw- of renovatieproject betreft, bouwmaterialen moeten akoestisch comfort bieden en verder eenvoudig te onderhouden, flexibel, aanpasbaar en degelijk zijn. De verschillende oppervlakken op scholen moeten een uitstekende

Een onderzoek naar de effecten van geluidshinder in de klas op leerprestaties, wees uit dat lawaai in de klas boven de 41 dB de resultaten negatief beïnvloedde. Een Frans onderzoeksteam ontdekte bijvoorbeeld dat 8- en 9-jarige scholieren

lawaai beïnvloedt gezondheid, goede geluidsomgeving

bij elke 10 dB toename van geluidshinder 5,5 punten lager scoorden op hun nationale standaardtoets. Om de lawaaierige omstandigheden in leslokalen te verbeteren, moeten leeromgevingen ontworpen worden met materiaal dat geluid absorbeert en onder controle houdt.

akoestiek en verlichting zijn essentieel Akoestische plafonds Akoestiek en verlichting waren van essentieel belang bij het inrichten van de Brynseng school in Noorwegen.

Daarom hebben goede geluids- en lichtomstandigheden veel aandacht gekregen in de planning en vormgeving van de klaslokalen van de Brynseng school. Het is gemakkelijker om je te concentreren als er voldoende daglicht en een goede akoestiek is.

Bij de keuze voor de akoestische plafonds van Rockfon is rekening gehouden met akoestisch comfort, lichtreflectie en lichtverspreiding. Rockfon Blanka heeft een glad en extra wit oppervlak, met een hoge lichtreflectie en lichtverspreiding, waardoor het bijdraagt aan het besparen van energie op kunstverlichting. Diverse Rockfon producten werden toegepast, waaronder Rockfon Blanka Activity in de klaslokalen en stootbestendige panelen in de gangen. Door een leslokaal te harmoniseren met geluidsabsorberend en duurzaam materiaal, creëren we een leeromgeving waarin scholieren en docenten beschermd worden.

Een goede geluidsomgeving maakt kinderen minder moe en zorgt ervoor dat het gemakkelijker is om gefocust te blijven. Het geeft docenten de ruimte om hun kennis in rust met succes over te brengen.

Dit artikel wordt u aangeboden door Rockfon. Voor meer informatie zie ‘Bijschrift van de foto’ www.rockfon.nl.

Brynseng school, fotograaf Erik Buras

Schoolfacilities, maart 2020

24

Aan de slag Titel met het lerarentekort

Door: Arthur Schroer

Het lerarentekort blijft een aanhoudend probleem om goed onderwijs aan alle leerlingen in Nederland te kunnen bieden. De situatie is nijpend. Overal in den lande worden naar oplossingen gezocht en initiatieven opgezet om docenten te werven en binnen te houden.

Het nijpende tekort leidt ertoe dat er steeds meer noodgrepen moeten worden uitgehaald. Scholen in Den Haag en Rotterdam hanteren bijvoorbeeld een getrapte aanpak.

Hoe groter het probleem, hoe meer er wordt toegestaan. Als er een leraar uitvalt, wordt ter vervanging eerst gezocht naar een bevoegde docent. Is deze niet voorhanden, dan wordt er uitgeweken naar een Pabo-student, gym- of muziekleraar om les te geven. Lukt dat ook niet, dan worden de leerlingen verdeeld onder andere klassen of wordt er een toezichthouder ingezet. Als laatste - als het niet anders kan - worden de leerlingen

naar huis gestuurd. Veel andere scholen hanteren een soortgelijke aanpak.

Het kleurrijke beroep van leraar Vinger aan de pols In Amsterdam is het lerarentekort eveneens zorgwekkend. “Alleen al in het basisonderwijs waren er in november 2019 zo’n 390 fulltime vacatures”, aldus Alle van

‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

Steenis, bestuurder van Montessori Scholengemeenschap Amsterdam met vier scholen en 520 medewerkers. “Iedere twee maanden peilen we hoe we ervoor staan, want we willen de vinger aan de pols houden.

We bevinden ons in de bevoorrechte positie dat we slechts een beperkt aantal vacatures hebben. Dat is op andere scholen in de stad wel anders. De scholen en de gemeente Amsterdam zet zich dan ook hard in om een oplossing te vinden voor deze problematiek.”

‘Bijschrift van de foto’

Lerarentekort Taskforce Van Steenis is één van de vertegenwoordigers van de Taskforce Lerarentekort, waarbij in een breed samenwerkingsverband alles in het werk wordt gesteld om landelijk gezien het lerarentekort een halt toe te roepen. De Taskforce werkt aan de hand van 5 programma’s. Bij het eerste programma ligt de focus op het verbeteren van het imago van de leerkracht. Programma 2 richt zich op zij-instromers en hoe leuk het is om de lerarenopleiding te volgen.

Programma 3 laat zien hoe kleurrijk het beroep van leraar is. Programma 4 stelt als doel dat de instroom van nieuw personeel wordt bevorderd en programma 5 richt zich op gunstige voorwaarden als woongelegenheid aanbieden, gunstige reiskostenvergoeding en andere randvoorwaarden die het werk als leraar aanlokkelijk maken.

Van Steenis is mede verantwoordelijk voor de uitvoering van programma 3, het kleurrijke beroep. “We tonen aan dat je diverse doorgroei- en ontwikkelingsmogelijkheden hebt als leraar en dat je jezelf op verschillende gebieden kunt ontplooien. Zo zijn er in september 2019 vier leergangen gestart, Expert Didactiek, Expert Pedagogiek, Leiderschap en Gedeeld Leiderschap. Ze zijn ervoor bedoeld om het werken in het onderwijs inspirerend en aantrekkelijk te houden.” Informatie over dit programma is te vinden op leraareenkleurrijkberoep.nl.

in de media te krijgen en zo tegenwicht te bieden aan de negatieve aandacht die het onderwijs door de recente lerarenstakingen in de pers heeft gekregen. Daarbij worden vooral de positieve aspecten van het beroep benadrukt, met motieven als ‘Je staat aan de basis van de toekomst van leerlingen, iedere dag is anders, het werk is nooit saai en je hebt veel vrijheid en gaat aan de slag met je creativiteit’. Ook de leerling wordt positief belicht: je bouwt er een band mee op, biedt ze een luisterend oor, leert ze belangrijke dingen voor het leven en ze houden je een spiegel voor en inspireren je.

Speeddaten Quadraam, die onderwijs biedt aan 14 middelbare scholen in de regio Arnhem en Overbetuwe, is vorig jaar begonnen met speeddaten met kandidaten die in eerste instantie waren afgewezen. “Dat is een snelle, actieve laagdrempelige manier voor een goede eerste indruk”, vertelt Marieke de Wildt in een regionale krant. “Ook mensen die niet door de procedure zijn gekomen, hebben wat te brengen en vertellen. We kunnen ze tips geven en eventueel koppelen aan andere scholen. Want als iemand wordt afgewezen op school A, hoeft dat nog niet te betekenen dat deze persoon niet geschikt is als docent voor een andere school.” Haar school

25 maakt ook gebruik van andere methodes om (nog beter) toekomstige collega’s te werven, zoals samen eten met kandidaten, videoboodschappen, het gebruik van social media, feedbackgesprekken met afgewezen kandidaten en tips voor competentiegericht solliciteren (in plaats van oubollige cv’s).

Meer leerlingen In andere sectoren wordt ook wel gebruik gemaakt van Summerschools, baanborrels en digitaal matchen rond kerncompetenties. En zo zijn er meer oplossingen te bedenken, ook in de sfeer van de organisatie van het onderwijs en nog even los van de vraag of het wenselijke oplossingen zijn. In de media worden daar diverse toespelingen op gedaan. Zo heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de cijfers uit de jaren ’50 van de vorige eeuw opgeduikeld.

Toen was er ook een lerarentekort.

Het aantal leerlingen per leraar nam destijds in rap tempo toe. In 1953 zaten er gemiddeld 36 leerlingen in een klas. Tegenwoordig zitten er in een klas in het basisonderwijs gemiddeld 23 leerlingen. Om leraren aan het werk te houden, mochten vrouwen destijd ook na hun huwelijk tijdelijk doorwerken. Nu kan de oplossing mogelijk in meer fulltime banen liggen. >

Geschikt voor een andere school Positiever imago Ook in landelijke regio’s zijn allerlei initiatieven gestart om het personeelstekort in het onderwijs terug te dringen. Daarbij kon aanspraak worden gemaakt op de subsidieregeling Regionale Aanpak Personeelstekorten. Veel acties zijn erop gericht het lerarenvak positiever

‘Bijschrift van devan foto’ Alle Steenis

Schoolfacilities, maart 2020

26

onderwijsstaking, foto AOB

Minder uren Minder uren op school is een andere oplossing die in de media wordt aangedragen. Dat hoeft niet ten koste te gaan van de kwaliteit van het onderwijs. In het basis- en voortgezet onderwijs hebben leerlingen in ons land ongeveer 970 lesuren per schooljaar. In landen als Zwitserland en Estland wordt rond de 768 uur per jaar les gegeven, met betere resultaten. En in landen als Italië en Griekenland, waar de leerlingen op jaarbasis veel meer uren les krijgen dan in ons land, zijn de PISA-scores juist lager. Amerikaanse onderzoekers hebben geconstateerd dat kinderen met een 4-daagse schoolweek meer uitgerust zijn, waardoor ze op de dagen dat ze aanwezig zijn beter presteren. Het draait dus niet zozeer om het aantal lesuren, maar om de kwaliteit van het onderwijs.

En juist die kwaliteit (en het verhogen van de toelatingseisen) kan het vak leuker maken.

En met een andere inbreng en andere CAO. Dat kan binnen en buiten het onderwijs georganiseerd worden. Zo kan het onderwijs zich beperken tot het aanleren van de basisvaardigheden, met extra lessen voor wie dat nodig heeft. Daarbij wordt gesteld dat niet het lerarentekort het probleem is, maar dat er sprake is

van een crisis in het onderwijs zelf.

De komende periode zullen er in het kader van de Tweede Kamer verkiezingen - op 15 maart 2021 - allerlei verkiezingsprogramma’s worden uitgewerkt. Prima moment voor het onderwijs om met andere mensen uit de samenleving, die ook het beste met de kinderen voor hebben, in gesprek te gaan.

Ideeën aanpak lerarentekort Verbeteren imago leraren • •

leuker op school positiever in de pers

Zij-instromers • •

uit andere sectoren aantrekkelijke opleiding

Vergroten doorgroei- en ontwikkelingsmogelijkheden • • •

bij- en nascholing ontplooiingskansen en carrièreperspectief meer fulltime werk (mogelijk maken)

Onderwijs is

Instroom nieuw personeel

geen opvang

• •

anders werven werven op andere plekken

Gunstige voorwaarden

Wel of geen opvang Onderwijs wordt nu soms gezien als veredelde opvang, blijkt uit berichten in de media. Om die opvang te bieden worden leraren ingezet. Maar het kan ook anders worden ingevuld, bijvoorbeeld met mensen uit de kinderopvang of sport- en cultuursector.

• • •

hoger salaris betere reis- en verhuisvergoedingen woongelegenheid

Anders organiseren

• minder uren • ander rooster • anders organiseren onderwijs ‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities,maart 2020

‘Bijschrift van de foto’

Folie houdt scherven bij elkaar Door: Man Protection In panden en openbare gebouwen waar mensen worden omgeven door glas is veiligheid van groot belang. Veiligheidsfolie wordt toegepast op glas om persoonlijk letsel te voorkomen.

Als het glas breekt, houdt de folie de scherven bij elkaar en blijven eventuele splinters achter de folie vastzitten. Veiligheidsfolie is uitermate geschikt als doorvalbeveiliging voor scholen, gymzalen en kinderopvang. Zo is veiligheidsfolie een effectief product om kinderen veiligheid te bieden op een kinderdagverblijf of BSO. Door Keurmerk Accommodaties Kinderdagverblijven is voorgeschreven dat ruiten in leefruimtes binnen een hoogte van 120 centimeter vanaf de vloer beveiligd moeten zijn.

Afhankelijk van de situatie kan veiligheidsfolie op 1 of 2 zijden van het glas toegepast worden. Deze folie is geheel transparant en wordt over het reeds bestaande glas aangebracht, zonder enig hak- en breekwerk. Het is ook mogelijk om veiligheidsfolie te combineren met zonwerende eigenschappen zodat een school of klaslokaal lekker koel blijft.

Veiligheidsfolie is verkrijgbaar in verschillende diktes waardoor het toepasbaar is voor diverse doeleinden. De dikkere soorten worden gebruikt om inbraak en vandalisme te voorkomen.

Door het plaatsen van deze raamfolie maakt men het glas vele malen sterker en taaier, waardoor een poging tot inbraak wordt bemoeilijkt.

GELD BESPAREN IN HET ONDERWIJS

DOOR SLIM INKOPEN EN AANBESTEDEN MET PRO MEREOR, INKOOPKENNISCENTRUM Een efficiënte inkoop biedt enorme kansen; er zijn flinke besparingen te realiseren. Pro Mereor is specialist in het begeleiden van (Europese) aanbestedingsprocedures en het realiseren van structurele kostenbesparingen in het onderwijs. Al sinds 1995.

Begeleiding Europese aanbestedingen Pro Mereor biedt juridische en vakinhoudelijke ondersteuning bij (Europees) aanbesteden. Door onze ruime ervaring bij aanbestedingen in het onderwijs zijn we goed op de hoogte van de leveranciersmarkten en staan we garant voor een doelmatige en rechtmatige aanbesteding.

Inkoopworkshops en kennissessies Professionaliseer uw inkoop en breng uw kennis over Europees aanbesteden up-to-date. Speciaal voor bestuurders, directieleden en inkopers binnen het onderwijs organiseren wij diverse workshops en kennissessies over inkoop en Europees aanbesteden.

PRO MEREOR BIEDT: Inkoop & organisatieadvies Begeleiding Europese aanbestedingen Inkoopworkshops en kennissessies Inkoopcollectieven Interim management / werving en selectie Inkoop & organisatie advies Pro Mereor ondersteunt bij de professionalisering van de inkoopfunctie.

Wij helpen stichtingen bij de inrichting van de inkoopfunctie in de organisatie zodat het bijdraagt aan de realisatie van de organisatiedoelstellingen en uitgevoerd wordt binnen de vigerende aanbestedingswetgeving.

Inkoopcollectieven voor het onderwijs Gezamenlijke inkoop moet rechtmatig worden aanbesteed. Door de samenwerking kunt u aanzienlijk besparen op aanbestedingskosten, bovendien wordt de aanbesteding uitgevoerd door de inkoopprofessionals van Pro Mereor.

Door u aan te sluiten bij de inkoopcollectieven van Pro Mereor bespaart u veel geld. Immers massa is kassa.

Interim management/ werving en selectie Pro Mereor bemiddelt bij (tijdelijke) behoefte aan ondersteuning.

Zoekt u een ‘Bijschrift van de foto’ inkoopprofessional om uw organisatie te versterken? Neem dan contact met ons op.

Pro Mereor | Burgemeester Weertsstraat 69a | 6814 HM Arnhem | T 026 370 14 76 | E info@pro-mereor.nl | pro-mereor.nl Schoolfacilities, maart 2020

28

Beroep &branche JKB on Tour

Jaarbijeenkomst LVO

Nieuwe ranking

In 2020 gaat de Jonge Klimaatbeweging (JKB) ‘on Tour’ langs onderwijsinstellingen door het hele land!

Op 15 mei 2020 organiseert de Landelijke Vereniging van Onderwijsadviseurs haar jaarbijeenkomst in Hilversum, met bijdragen van enkele partners.

Het thema van die dag, dat zal niemand verbazen, sluit aan op de klimaatdoelstellingen: “Duurzaamheid van met name bestaande schoolgebouwen”. Leden en andere geïnteresseerden zijn welkom. We gaan in op de mogelijkheden en beperkingen, wat technisch kan en wat niet, welke goede voorbeelden bekend zijn, wat het allemaal gaat kosten, hoe we dit organiseren en wie wat betaalt.

Na afloop zullen we een paar aansprekende voorbeeldscholen bezoeken. Tipje van de sluier: de bekroonde basisschool De Molenwiek, een project opgezet door www.mevrouwmeijer.nu.

De SustainaBul, de landelijke duurzaamheidsranglijst voor hoger onderwijsinstellingen van Studenten voor Morgen, zal er dit jaar anders uitzien dan voorgaande jaren. De 30 grootste hoger onderwijsinstellingen worden meegenomen in de ranking, waarbij studenten de eerste ronde invullen op basis van online beschikbare publicaties. De vragenlijst is aangepast met oog op vijf belangrijke pijlers: een beleidsvisie, een strategie, de implementatie om de doelen te bereiken, transparantie en de betrokkenheid van studenten en medewerkers.

De JKB verenigt de stem van meer dan 100.000 jongeren, studenten en young professionals op het gebied van klimaatbeleid om de jongeren zo goed mogelijk te vertegenwoordigen in de politiek.

Om de jongerenstem zo goed mogelijk te vertegenwoordigen lanceert de JKB het programma JKBonTour. Tot aan de zomer van 2020 gaat de JKB langs bij onderwijsinstellingen en festivals om de zorgen van jongeren en de kansen die jongeren zien omtrent het klimaat op te halen. Zo geeft de Jonge Klimaatbeweging studenten een stem in Den Haag.

Wil je dat JKBonTour ook bij jouw instelling langs komt? Stuur dan een mail naar evenementen@jongeklimaatbeweging.nl.

Save de date en meld je vast aan voor deelname bij projectbureau@ lvo-onderwijs.nl.

www.jongeklimaatbeweging.nl

www.lvo-onderwijs.nl

“Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2020 2018

Studenten voor Morgen vindt het volgende: er gaan niet voor niets zoveel jongeren de straat op, er zijn niet voor niets zoveel jongeren bezig met duurzaamheid. Het is tijd voor duurzaam beleid! www.studentenvoormorgen.nl

29

“Onderschrift bij de foto”

Jonge Klimaatbeweging (JKB) ‘on Tour’

Aanbestedingen

Aanpakken

Veel vragen van onze leden gaan nog steeds over de rechtmatigheid van aanbestedingen, het ‘moetje’ van aanbesteden. Of over de vraag of wij een Europese aanbesteding kunnen begeleiden. Maar steeds vaker gaat het ook over de doelmatigheid van inkoop in het onderwijs.

Van een focus op de rechtmatigheid naar bewustwording in de bijdrage van inkoop en aanbesteden aan goed onderwijs.

Om de eerste vraag te beantwoorden hebben wij een overzicht gemaakt van alle gepubliceerde aanbestedingen (aankondiging opdracht) in de afgelopen jaren. Het algemene beeld is dat wij er met elkaar meer aandacht aan geven.

Dit merken wij als inkoopadviseurs van Verus ook. Zo zijn tussen 2013 en 2019 het aantal aankondigingen meer dan verdubbeld.

Wat voor soort opdrachten waren dit? Op basis van een analyse van de CPV-codes zijn dit verschillende typen opdrachten. De drie kostensoorten die het meest worden gepubliceerd zijn Schoonmaak (9%), Leermiddelen (6%) en Bouwwerkzaamheden (5%).

In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over schoolgebouwen. Wat betekenen de klimaatdoelstellingen voor het onderwijsvastgoed? Dat is een complexe vraag: we weten niet precies hoeveel vierkante meters schoolgebouw er zijn, wat de technische staat van de schoolgebouwen is, en of het gebouw past bij het soort onderwijs dat gegeven wordt.

Onze schatting is dat het in het po gaat om 11,67 miljoen vierkante meter bruto vloeroppervlakte en zo’n 7900 gebouwen. Het gebouwgebonden energieverbruik is in het po circa 367.000 ton CO2 per jaar.

Volgens het Klimaatakkoord moeten we ons energieverbruik met 95% terugschroeven.

Wat betekent dit nu voor de aanpak van schoolgebouwen? Het is verstandig om als schoolbestuur de verduurzamingsmaatregelen die zich binnen 10 jaar terugverdienen te nemen en waar mogelijk de natuurlijke momenten van nieuwbouw en renovatie te benutten om te vernieuwen naar de eindnorm. Haak aan bij de wijkgerichte aanpak en de Regionale Energie Strategie van je gemeente.

Als het gaat om verduurzaming moeten we niet vergeten waar het echt om draait: een schoolgebouw is pas echt duurzaam als het optimaal ten dienste staat voor het onderwijs dat erin gegeven wordt. www.poraad.nl

www.verus.nl “Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities, september 2018 Schoolfacilities, maart 2020

30

De verwondering; leren voor het leven Almere krijgt ecologische school Door: Ivo van der Hoeven

Aan de rand van Almere wordt druk gebouwd aan de ecologische school De Verwondering. In deze school moet de natuur leidend worden. In een groene en rijke leeromgeving krijgen de kinderen straks niet alleen taal en rekenen, ze leren er ook respectvol om te gaan met planten en dieren. Kortom, op De Verwondering leren kinderen voor het leven. Met de handen uit de mouwen en de voeten in de klei.

“We willen de kinderen zo goed mogelijk voorbereiden op een toekomst die vol uitdagingen zit en deze voorbereiding gaat volgens ons verder dan goed leren lezen, schrijven en rekenen. Wij kijken ook heel sterk vanuit het begrip duurzaamheid naar de toekomst van kinderen en willen ze echt bijbrengen dat alles met elkaar samenhangt: mens, natuur en milieu. Zo willen we de kinderen goed toerusten voor de uitdagingen van morgen.” Aan het woord is Meindert Eijgenstein, voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Prisma Almere, een stichting voor christelijk basisonderwijs met achttien scholen onder haar

hoede. De Verwondering draait al op een dislocatie, maar Eijgenstein kan niet wachten tot het nieuwe schoolgebouw in januari 2021 de deuren opent.

Alles hangt samen Energie opwekken Voor het zover is, wordt er druk gewerkt aan het ecologische schoolgebouw. Dit ecologische gedachtegoed komt sterk terug in het gebouw, in de gebruikte materialen en in het feit dat de school zelf energie gaat opwekken en zo veel mogelijk natuurlijk gaat koelen. “Maar het belangrijkste van De Verwondering is dat we de leerlingen dichter bij de natuur brengen”, stelt Eijgenstein. “Dat doen we door allerlei natuurlijke aspecten toe te passen die de zintuigen prikkelen. Zo brengen we met groene wanden buiten naar binnen, hebben we straks op het dak een buitenlokaal waar we samen met de kinderen kippen houden en groente verbouwen en krijgen we een natuurlijk schoolplein dat de kinderen samen met de ouders gaan onderhouden. Niet alleen is dit goed voor het welzijn en het welbevinden van de leerlingen, het vergroot ook de productiviteit en het bevordert het onderlinge contact.”

Prachtig visitekaartje

Ontwerp van ORGA architect ‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

Actief leren in verbondenheid met de omgeving, dat is het credo van Stichting Prisma Almere. “Dat komt voort uit onze christelijke identiteit”, verduidelijkt Eijgenstein.

“Verantwoordelijkheid, vertrouwen en verbondenheid, dat van zijn de de foto’ pila‘Bijschrift

Ecologie ren waarop ons onderwijs rust. De nieuwe ecologische school sluit hier naadloos op aan en wordt voor ons en voor Almere een prachtig visitekaartje.” Dat hier ook een prijskaartje aan hangt, weet Eijgenstein donders goed. “Ecologisch bouwen is duur.

Helaas zijn we in Nederland erop gericht om scholen zo marginaal mogelijk te bouwen. De budgetten zijn altijd krap. Vandaar dat ik ook zo trots ben op wat we hier in de groene en agrarische wijk Oosterwold voor elkaar krijgen.”

weg. “Het bouwen van een ecologische school in de polder is een flinke uitdaging”, stelt Eijgenstein.

“Zo werken we zo veel mogelijk met materialen uit de regio en dan voornamelijk met hout. In de polder ligt dat niet voor het oprapen. Daarnaast werken we alleen met materialen die hergebruikt kunnen worden. Dit alles om het gebouw zo duurzaam mogelijk te maken. Vandaar dat we ook werken met warmtepompen, groene daken en zonnecollectoren. Maar het meest bijzonder is misschien nog wel onze ijskelder die voor extra koeling moet zorgen in de zomermaanden.”

Ambtenaren hebben

Aansluiten bij omgeving

hun nek uitgestoken Hulp van gemeente Zonder hulp van de gemeente zou deze school er nooit zijn gekomen.

“Almere heeft duurzaamheid hoog in het vaandel en er zijn flink wat ambtenaren bij de gemeente die echt hun nek hebben uitgestoken voor dit project. Daar zijn wij ze zeer erkentelijk voor.” De Verwondering past volgens Eijgenstein perfect in de wijk. “Oosterwold is een wijk in ontwikkeling. Een groene en agrarische wijk aan de rand van de stad, waar mensen zelfvoorzienend bouwen.

Een wijk ook die sterk gericht is op stadslandbouw.”

Eijgenstein verwacht niet dat in de toekomst alle scholen van Prisma eenzelfde ecologisch blauwdruk krijgen. “Dat is kostentechnisch niet mogelijk. En daarbij is het misschien ook helemaal niet wenselijk. Een school moet namelijk goed aansluiten bij de omgeving; een ecologische school midden in de stad, dat werkt

31

Meindert Eijgenstein

niet. Maar dat betekent natuurlijk niet dat we niet veel kunnen leren van dit project. Bepaalde groene en duurzame aspecten zullen we zeker terug laten keren in scholen die we de komende jaren nog gaan bouwen.

Voor ons is deze school dan ook een prachtig leertraject.”

De realisatie van De Verwondering heeft een lange voorgeschiedenis.

Stichting Prisma Almere schreef het schoolconcept en bood dit aan de wethouder aan. Toen de raad eenmaal overtuigd was van de plannen heeft de gemeente, die als bouwheer fungeert, samen met Prisma de architect uitgekozen. Dit werd Daan Bruggink van ORGA Architect vanwege zijn specialisatie in ecologisch bouwen. Onlangs zijn de eerste palen de grond in gegaan en is de fundering voor de school gelegd. Over krap een jaar wordt de school opgeleverd.

IJskelder onder school Met de keuze voor een ecologische school koos Almere en Stichting

‘Bijschrift van de foto’

Prisma niet voor de makkelijkste

Schoolfacilities, maart 2020

>

32 Als straks in januari volgend jaar de deuren van de nieuwe school open gaan, krijgen de kinderen ontwikkelingsgericht onderwijs. Stichting Prisma gaat namelijk altijd uit van de kwaliteiten van het kind. “Uiteraard moet de basis goed zijn”, stelt Eijgenstein. “We leren de kinderen dan ook lezen, schrijven en rekenen zoals elke andere school. Maar we bieden daarnaast volop ruimte om het geleerde ook in de praktijk te brengen. Dat doen we in een mooie en groene omgeving in een pedagogisch klimaat waarin kinderen voelen dat ze de ruimte krijgen om te onderzoeken. Zo willen we onze leerlingen de kwetsbaarheid van de natuur bijbrengen en de samenhang tussen de natuur en de mens duidelijk maken. Want respect en eerbied voor het leven én voor elkaar, daar draait het volgens ons om. Zo kunnen we de kinderen toerusten voor een mooie, maar uitdagende toekomst.”

Respect voor het leven én voor elkaar

Voor Almere is de realisatie van ecologische school De Verwondering een belangrijk proces. De gemeente heeft stevige ambities op het gebied van duurzaamheid en de realisatie van een ecologische school past hier uitstekend in. Koen Spee, teamleider Onderwijs, Sport & Cultuur bij de gemeente Almere: “Het was niet lastig om de raad te overtuigen van dit project. Er lag een goed en vernieuwend concept voor het schoolgebouw en het past uitstekend in de duurzaamheidsambities van de gemeente. Ook werd een deel van de kosten afgevangen door BENGmaatregelen die verplicht zijn en draagt het schoolbestuur een substantieel deel bij. Dit heeft de raad overtuigd.”

Volgens Spee is het project een goede vingeroefening voor het realiseren van een echt duurzame school. “Die ervaring nemen we mee naar andere nieuwbouwprojecten.”

Op weg naar een goed rooster

Stap 1: Kijk vooruit

2

Ervaring om mee te nemen

Stap 2: Keuzepakketten Hoe zorg ik voor het juiste aanbod voor mijn leerlingen?

Stap 3: Prognoses Stap 4: Lessenverdeling Stap 5: Beschikbaarheid

4

5

3

2

1 ‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2020

‘Bijschrift van de foto’

Meer weten? Neem contact op met Anna Ontzorgt: 085 0220 778 - info@annaontzorgt.nl

Column

33

Ouderbijdrage straks écht vrijwillig De vrijwillige ouderbijdrage leidt regelmatig tot discussies tussen ouders en scholen. Ook in de politiek is de ouderbijdrage al een kleine twintig jaar onderwerp van gesprek.

Kern van de discussie: de gevolgen van de (soms niet zo) vrijwillige ouderbijdrage voor de inclusiviteit van het onderwijs.

“Je gaat met z’n allen op reis, of helemaal niet”, aldus Paul Rosenmöller in Trouw.

Op 17 december 2019 stemde de Tweede Kamer in met een nieuwe wet om deze discussie definitief te beslechten. Wat voor gevolgen heeft dit voor de praktijk?

Hoe zit het nu?

Laptops en tablets

Om extra-curriculaire activiteiten zoals schoolreizen, vieringen en excursies te kunnen bekostigen mogen scholen aan ouders een vrijwillig bijdrage vragen. Wordt de ouderbijdrage niet betaald, dan kan de school de leerling uitsluiten van deelname of een vervangende activiteit aanbieden.

De regels voor het verstrekken van laptop’s en tablets veranderen met de nieuwe wet niet. Ook nu is het zo dat een laptop of tablet geen lesmateriaal is en daarom niet gratis aan de ouders hoeft te worden verstrekt.

Andersom kan het aanschaffen van een laptop ook de ouders niet worden verplicht. Als een school volledig overgaat op digitale leermiddelen dan moet de school wél in laptops of tablets voorzien als ouders deze niet kunnen of willen betalen.

Wetsvoorstel Op 13 maart 2019 stuurden Kamerlid Kwint (SP) en Westerveld (GL) een initiatiefwet naar de Tweede Kamer waarin wordt geregeld dat deelname aan extra activiteiten niet meer afhankelijk mag worden gesteld van een bijdrage. Als ouders geen bijdrage kunnen of willen betalen voor extra-curriculaire activiteiten, moet de school ervoor zorgen dat de leerling tóch mee kan. Op 17 december 2019 stemde de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel.

Het wetsvoorstel gaat om activiteiten die geen onderdeel uitmaken van het verplichte onderwijsprogramma maar die wél worden georganiseerd onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag van de school, zoals buitenlandreizen, uitwisselingen, excursies, extra sportactiviteiten, bijlessen, vieringen en schoolfeesten.

Voorbereiden Het wetsvoorstel moet nog worden behandeld door de Eerste Kamer, maar men streeft ernaar om de wet voorafgaand aan het schooljaar 2020-2021 in werking te laten treden.

Scholen wordt waarschijnlijk een overgangsperiode van een jaar gegund om de schoolgidsen en interne procedures aan te passen.

Tip: houdt de laatste ontwikkelingen in de gaten door dossier ‘35063’ te raadplegen via zoek.officielebekendmakingen.nl.

Uitzondering Voor ‘profielscholen’ zoals technasia, LOOT-scholen, scholen met een DAMU-licentie en tweetalig onderwijs geldt een uitzondering. Deze profielscholen zich kunnen aansluiten bij een ‘overkoepelend verband’ dat een bindende regeling treft. Deze bindende regeling moet er ten minste in voorzien dat leerlingen voor wie de bijdrage niet of niet geheel kan worden voldaan, vrijgesteld worden van de bijdrage en op die manier toch kunnen deelnemen. Scholen die zo’n regeling niet of onvoldoende treffen, kunnen door het overkoepelend verband worden gesanctioneerd of uitgesloten.

Deze bijdrage is geschreven door‘Bijschrift Marjoleinevan vande foto’ Leerdam, advocaat bij TeekensKarstens advocaten

Schoolfacilities, maart 2020

Kennispartners Kennispartners

34 34

Adviesvaardigheden Koffie op school

PSD2 wetgeving Verhuisondersteuning

FiAC start op 11 maart 2020 met een nieuwe tweedaagse training Als medewerker in het‘Adviesvaardigheden’. onderwijs kan je af en Doelgroep in het onderwijs werkza- Want toe best eenzijn goede kop koffie gebruiken. me stafmedewerkers enispersoneelsleden dieook werken in het onderwijs mooi maar soms een staftaak doen’ in hun pittig.

Fortune‘erbij Coffee biedt hier takenpakket. een praktische, Zij tonen vaak grote betrokkenheid betaalbare maareen vooral lekkere oplossingen voor. hebben veel kennis van zaken, maar kennen Wij de juiste koffieautomaten voor elke ookhebben het gevoel dat hun inbreng regelmatig school.

Zoals dieop binnen verloren gaatvriesdroogautomaten in de waan van de dag, de enkele seconden eenofperfecte kop voor lange baan belandt verzandt in koffie een interne je maken, maar ook freshbrew-automaten met belangentegenstelling. smakelijke koffievariaties en precies ingesteld In jouw een workshop-achtige wordt gewerkt op voorkeuren. Wil jesetting een stapje luxer dan aan vaardigheden als de juiste, strategische arzijn er bonenautomaten, waarbij voor elke kop gumenten aandragen, belangen samenbrengen de bonen vers gemalen worden. en weerstanden doorbreken. De hoofdonderdeMet een de koffieautomaat len van training zijn: van Fortune zit je nooit zonder koffie. De koffieleverancier bij jou • Reflectie op de eigen rol als interne adviseur in de buurt vult de voorraad tijdig aan. Mocht • Opstellen van een overtuigend advies je een keer iets meer of anders nodig hebben, • Het voeren van adviesgesprekken dan rijden we met plezier een keer extra langs.

• Omgaan met tegenwerking en Onverhoopt een storing? Dan staan we meestal ‘vertragingstechnieken’ dezelfde dag nog op de stoep zodat iedereen snel weer kan genieten van een lekkere kop Doel van de training is professionals beter in koffie. staat te stellen hun eigen plannen en voorstellen binnen de schoolorganisatie doorgevoerd We heten dan wel Fortune Coffee maar leveren te krijgen. In de training vindt ook zelfreflecniet alléén automaten en koffie. Ook voor wartie plaats, die wordt afgezet tegen een aantal me chocolademelk, thee, waterkoelers en soep adviesstijlen. Via praktische oefeningen komen staan we voor je klaar. Op die manier kan je het deelnemers tot de adviesstijl die het beste totaalplaatje aan je medewerkers aanbieden, bij hen past. Geleerd wordt strategisch met maar ook aan gasten, ouders op ouderavonden collega’s samen te werken en te argumenteof leerlingen. ren vanuit het schoolbeleid, maatschappelijke ontwikkelingen en wettelijke kaders.

Wil je meer weten over wat Fortune voor jouw school kan betekenen? Of de koffie gewoon eens proeven? Bel gerust naar 0800-1012, bezoek onze website fortune.nl en maak een afspraak met de koffieleverancier bij jou in de buurt.

Persoonlijke betaalgegevens. Deze gegevens zijneen alleen bij u enkomt uw bank toch?

Nu Bij verhuizing veel bekend, kijken, of het nu nog wel, maar door de nieuwe PSD2 wetgeving onderdeel is van nieuwbouw, verbouw of renokunnen andere bedrijven naast uw bank vatie.

Hetook is een complex proces waarbij diverse toegangbetrokken krijgen totzijn. uw Een gegevens.

Als uvoor daar partijen flinke klus toestemming voor tenminste. onderwijsdirectie engeeft, -management.

Fortune Coffee FiAC Opleidingen & Trainingen fortune.nl www.fiac.nl

Schoolfacility Xafax www.schoolfacility.nl www.xafax.nl

Lumia van Rentokil Lumia van Rentokil

Lumia van Rentokil Lumia van Rentokil

Bedrijven die iets met de betaalgegevens willen, School Facility ondersteunt verhuizingen binnen moeten hiervoor een vergunning hebben. Deze het onderwijs met projectbegeleiding en coörbedrijven worden eerst uitgebreid gescreend dinatie. School Facility heeft jarenlange ervaring door de Nederlandsche Bank. Daarnaast is in het onderwijs en begrijpt dat een verhuizing er toezicht op de PSD2 richtlijn door diverniet ten koste mag gaan van het primaire prose autoriteiten zoals de AFM en de Autoriteit ces: het onderwijs.

Persoonsgegevens.

Heeft uw school plannen omtrent verhuizing?

Wat is PSD2?

Dan biedt School Facility professionals om de PSD2, kort voor Payment Services Directive 2. verbouwing of verhuizing te begeleiden. School Tot voor kort moesten we er niet aan denken: Facility haakt in een zo vroeg mogelijk stadianderen die toegang hebben tot uw betaalum aan om met onze facilitaire expertise het gegevens. In 2014 was er ophef over een plan project zo soepel mogelijk te laten verlopen, van ING, die het betaalgedrag wilde delen met waarbij wij u als schoolleiding zo goed mogelijk bedrijven. Dit ging toen niet door, omdat er teontzorgen. veel commotie ontstond. In 2019 is dat anders.

Nu gaan alle banken betaalgegevens delen. Niet Waarom School Facility? zozeer omdat ze dat willen, maar omdat dat √moet Expert verhuismanagement en inrichting vaninEuropa. binnen het onderwijs Met de PSD2 wet (richtlijn) wil Europa dat niet √deIntensief contact met verscheidene vastewordt bank, maar de consument zelf de baas onderwijsleveranciers over zijn betaalgegevens. Daarbij hoopt men dat er meer concurrentie en innovatie ontstaat √ Een samenwerkingspartner waarbij verbinin het betaalverkeer. Zo kunnen partijen nieuwe den, deskundigheid en gedrevenheid centraal diensten ontwikkelen rond uw bankrekening. staat Ook Xafax ontwikkelt betaaldiensten die door Benieuwd hoe School Facility uw verhuizing tot PSD2 mogelijk worden. een succesvol traject vormt? Neem dan contact met ons op viaover 0172-745085 of via info@ Meer informatie PSD2? schoolfacility.nl.

Facility denktmet graag Neem voor meerSchool informatie contact ons op met u mee. via 072-5667400 of www.xafax.nl.

Schoolfacilities, november 2019 Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2020 2018

Kennispartners Kennispartners Preventie autoriteit

Logistiek op orde

Er komt heel wat bij kijken om collega’s veilig en gezond te laten werken. Preventiemedewerkers Pro Mereor ondersteunt onderwijsorganisatie moeten bevindingen overleggen en adruim 25over jaarhun bij de inkoopprofessionalisering. viseren, somsheeft aangeven dat dingen op snel anders Pro Mereor ruime ervaring het gebied moeten.

Overtuigingskracht hebben ze nodig, van inkoop en Europees aanbesteden.

De kernnet als sociale vaardigheden. waarden van en Procommunicatieve Mereor zijn: deskundigheid, Om beter staande te blijven in lastige gespreksobjectief, pragmatisch en betrokken. situaties en effectiever te kunnen adviseren is er Onze inkoopadviseurs aanbestedingsjunu de nieuwe cursus vanen NISHV. risten hebben ruime ervaring met relevante Het cursusaanbod begint metonderwijs, het aandragen inkoopsegmenten voor het zoals:van basiskennis, gevolgd door een verdiepingscursus. administratieve diensten, beveiliging, bouw, Inenergie, het nieuwe derdeHRM, deel isICT er diensten, aandacht voor facilitair, onderdewijsmiddelen, vaardighedenreprografische. om met de verworven kennis echt het verschil te maken. Een preventiemeRecensies dewerker die een gevaarlijke situatie vaststelt, “Wij zijn ontzettend tevreden met de ondermoet met succes de verantwoordelijken kunnen steuning die Pro Mereor ons geboden heeft. aanspreken.

Wij konden het aanbestedingsproces met een Deze cursus de competenties aan diewerd gerust hartdraagt uit handen geven. Het proces zorgen er geluisterd wordt en begeleid voorkomen op eendat zeer professionele wijze en dat wij een urgente verzandt:binnen een kort hebben eenkwestie prachtresultaat tijdsbestek neergezet.” ASKO Amsterdam.

• Groeien in de rol van interne preventieadviseur vanPro MRMereor en schoolleiding.

“Omdat zorgde voor de procedurele • en Communiceren en participeren in overleg van met juridische taken heeft het projectteam deHAS schoolleiding, en externen de zich op deMR inhoud kunnen focussen.”

• HAS Omgaan van lastige en werksituaHogeschool Den gespreksBosch ties (praktijkoefeningen) “Een prettige en constructieve samenwer• Ontwikkeling van de preventiemedewerker king. Meedenkend, spiegelend en flexibel. Met tot een autoriteit op Arboterrein. name scherp op wat er nodig was.” Openbaar Onderwijs Zwolle.

‘Preventiemedewerker in het onderwijs 3’ wordt je 2020 een aanbesteding, dan dat op“Start 8 april voor het eerstzorg gegeven.

De je curgoed weet wat je wilt.met Besteed voldoende aansus wordt ondersteund ‘blended learning’ dacht aan een krachtige vraagarticulatie zodat via de online leeromgeving mijn.nishv.nl. Hier glashelder is waten partijen aan moeten bieden. kunnen de docent de deelnemers documenDituitwisselen blijkt nogaleneens een punt.

Pro Mereor ten staan delastig nodige naslagwerken weet hierbij wat nodig is om totop eenwww.nishv. succesvolle online.

Kijk voor meer informatie uitvraag en aanbesteding te komen.”

Aloysius nl/cursus/preventiemedewerker of bel gerust Stichting, naar (0252) Voorhout.

340 412.

Het slimmer investeren in huisvesting wordt met deInkomst e-learning 2020 van krijgen scholenen te afstandsonderwijs maken met een steeds voorheen op basis aantalbelangrijker. belangrijke Waar wijzigingen in weten van het aantal Zoals studentinschrijvingen redelijk regelgeving. de Wet arbeidsmarkt in snel een (WAB), inschatting gemaakt kon wordenprivoor Balans een nieuw cao-akkoord demair benodigde huisvesting, is dit tegenwooronderwijs, de modernisering van het dig een stuk complexer. (waardoor Niet alleen ontslag e-learning Participatiereglement enduurder afstandsonderwijs zijn hier eenvan belangrijke wordt) en de gevolgen de Wet oorzaak van, ookambtenaren de continu veranderende normalisering (Wnra). Bent uvorm al van onderwijs speelt een rol. voorbereid?

Pro-Mereor NISHV www.pro-mereor.nl www.nishv.nl

TK Senz Interim www.tk.nl www.senzinterim.nl

Lumia van Rentokil Lumia van Rentokil

Lumia van Rentokil Lumia van Rentokil

Inkoopkenniscentrum

Onderwijsrecht

De vraag naar huisvesting wordt deels bepaald Onze aanpak is gericht op het voorkomen van tijdens het roosteren, waarbij de roosters o.a. problemen. Wij adviseren, ondersteunen en afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van begeleiden; ook in een vroegtijdig stadium. docenten. De beschikbaarheid van docenten is Als het nodig is, behartigen wij de rechten en op haar beurt weer afhankelijk van de beschikbelangen van onze cliënten ook in juridische bare financiële middelen. Dit alles benadrukt procedures. dan ook dat huisvesting sterk in relatie staat tot onderwijslogistiek. Onderstaande vraagstukken Cliënten waarderen ons om onze betrokkenkunnen dan ook zeer waardevol zijn voor het heid en ons snelle begrip. Wij beschikken over bepalen van de benodigde huisvesting op zowel de vereiste expertise om uw vraag praktisch en korte als lange termijn: snel te vertalen naar juridische oplossingen.

• Wat is de vraag naar de verschillende type Zodat u verder kunt. lokalen gedurende een onderwijsperiode?

• Welke capaciteit wordt gevraagd? Bijvoorbeeld: Onze expertise hoeveel lokalen met een capaciteit van 20 Arbeidsenhebben sociaalwij zekerheidsrecht / studenten nodig? / Medezeggenschap / Onderwijs • Contracten Hoe vol zitten de lokalen daadwerkelijk en en overheid Passend onderwijs en exahoe ervaren/studenten de bezetting van de mengeschillen / Governance / Privacy en lokalen? / Aansprakelijkheid / de • gegevensbescherming Wordt het maximale rendement behaald uit In-house workshops en trainingen huidige manier van zalen toewijzen?

Vragen?

Senz Interim ondersteunt u graag in het beantTK heeftvan een brede onderwijspraktijk in het woorden bovenstaande vraagstukken.

De PO, VO, MBO en HBO. Neem vrijblijvend contact op contactpersoon is Robin Frölich en is telefonisch met Iris Hoen (partner) bereikbaar op 06 11198132.via 071 535 80 00 of hoen@tk.nl.

Schoolfacilities, november 2019 2018 Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2020 2018

35 35

Doe mee!

Doe mee!

Doe mee!

Kennisuitwisseling en -ontwikkeling Meer informatie: w w w.bouwstenen.nl