Schoolfacilities, maart 2022

jaargang 38 nummer 3 Maart 2022

www.schoolfacilities.nl Platform voor huisvesting en facilitaire processen in het onderwijs

Deltaplan scholen

Inclusief onderwijs

Kick out de roze koek

Gratis elektrische laadpalen!

Wethouder Schollema, Pekela

Wethouder Bloemhoff, Groningen

voor de kinderen

voor kansengelijkheid

Wethouder Brok, Oss

Wethouder Eerenberg, Utrecht

voor en met de gemeenschap

voor effectieve aanpak klimaatcrisis

Van de redactie

3

Inhoud

5

8

Deltaplan Scholen

Inclusief onderwijs

Een plan om scholen sneller gezonder en duurzamer te maken

Over hoe (on)toegankelijk onderwijs werkelijk is

Hoog tijd Een nieuw kabinet is aangetreden en de plannen liegen er niet om: beter onderwijs is één van de speerpunten. Om de kansen van ieder kind te vergroten wil de coalitie inclusief onderwijs, zodat kinderen met of zonder beperking samen naar school kunnen. Verder op de wensenlijst: kleinere klassen, de kloof tussen kinderen verkleinen en een rijke schooldag, gevuld met activiteiten. En, niet te vergeten, het verduurzamen van verouderde panden.

Dat is hoog tijd, want meer dan de helft van de scholen voor primair en voortgezet onderwijs is aan renovatie toe.

Gelukkig ziet Den Haag de huidige problemen met onderwijshuisvesting. Maar vaart zit er nog niet echt in. Daarom lanceert het netwerk van Bouwstenen voor Sociaal het Deltaplan scholen.

18

12 Kick out de roze koek

Gratis elektrische laadpalen

Compass Group vertelt over belang van gezonde voeding op scholen

Begin met het verduurzamen van de parkeerplaats

Rubrieken: Gezien & Gelezen (10), Beroep & Branche (20), Nieuw op de markt (30), Partners (34). Columns: BTW Instituut (4), TK Advocaten (17). En verder: Een klimaat-aanjager op elke school (14), Sven Annen:

De jongere in Platform Perspectief Jongeren (22), Houd regie op de ICT (24), Worstelen met de basis op orde krijgen (26), Privacy in het onderwijs (28), De grote verbouwing van Nederland (32).

Samen met partijen in het veld gaan we de uitdaging aan. We willen zorgen voor goede, gezonde, duurzame en breed te gebruiken scholen, op basis van bestaand beleid en de ambities uit het coalitieakkoord. Nu is de tijd om de verouderde schoolgebouwen in één keer goed en snel geschikt te maken voor de wensen uit de samenleving. Zo mogen scholen nooit meer dicht, met of zonder corona.

Schoolfacilities is een onafhankelijk magazine voor huisvesting en

In deze Schoolfacilities bespreken we de plannen van de coalitie en lees je alles over het Deltaplan scholen. Maar je vindt ook praktische verhalen over inclusie: hoe ziet je schoolcarrière eruit als je in een rolstoel zit? Klimaat-aanjager Etske laat zien hoe zij verandering op de agenda zet. Want, zoals ze zegt: “We moeten iets doen!”

Eindredactie: Ingrid de Moel Hooglandseweg Zuid 34 3813 TC Amersfoort Te­le­foon: 033 - 258 7160 E: redactie@schoolfacilities.nl

Emma Heinhuis

Colofon facilitaire processen in het onderwijs.

Oplage en bereik: Verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van 3.500 exemplaren, bij het VO, BVE, HBO, Universiteiten, gemeenten en het bovenschools management van het PO.

Vormgeving: Charlot Luiting Ontwerp

Schoolfacilities, maart 2022

Uit­g a­ve van: Bouwstenen voor Sociaal ISSN: 1383-6331

Aansprakelijkheid: Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld.

Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die zijn gebaseerd op bedoelde informatie.

4

44

Rubriek Rubriek Column

Introtekst voor de kop Introtekst voor de kop Introtekst voor de kop Introtekst voor de kop Introtekst voor de kop

De twee kanten van de btw-medaille Door: BTW INSTITUUT

De btw wordt wel eens vergeleken met een medaille: hij heeft twee kanten. Eén van de hoofdregels is namelijk dat een ondernemer alleen btw in aftrek mag brengen als hij zelf btw-belaste prestaties verricht. Als een ondernemer zelf geen btw op zijn facturen hoeft te zetten, mag hij dus ook geen btw in aftrek brengen.

Hoe werkt dat nu precies bij onderwijsinstellingen? Hebben zij recht op aftrek en zo ja, hoeveel? Het antwoord op deze vraag hangt natuurlijk af van wat de onderwijsinstelling precies doet. In deze column schetsen wij wat algemene kaders.

Het geven van wettelijk geregeld onderwijs is niet met btw belast. In de rechtspraak en literatuur is de laatste jaren een discussie gevoerd over hoe je het onderwijs dan moet zien: is het een niet-economische prestatie, die helemaal buiten het economisch verkeer plaatsvindt? Of is het een prestatie binnen het economische verkeer, die vrijgesteld is van btw-heffing? De uitkomst is in beide gevallen hetzelfde: er hoeft geen btw berekend te worden.

Wel maakt het voor de btw-aftrek uit hoe je de prestatie ziet; daarover later meer.

Onderwijsinstellingen verrichten naast het geven van onderwijs soms nog andere prestaties. Denk hierbij aan het detacheren van personeel, het exploiteren van een kantine of het exploiteren van zonnepanelen op het dak van het schoolgebouw. Soms worden ook ruimten in het schoolgebouw verhuurd, zoals een gymzaal. Allemaal prestaties die belast kunnen zijn met

9% of 21% btw. En op dat moment komt de andere kant van de medaille in zicht: de aftrek van voorbelasting. De onderwijsinstelling mag de btw op de kosten die zij hiervoor maakt namelijk in aftrek brengen. En dat is niet alles: ook de btw op andere kosten die zij maakt, de ‘algemene kosten’ genoemd, mag de onderwijsinstelling deels in aftrek brengen. Algemene kosten zijn de kosten die een onderwijsinstelling maakt om zichzelf draaiend te houden.

Denk bijvoorbeeld aan onderhouds-, accountants- en advieskosten.

Een onderwijsinstelling mag de btw op de algemene kosten dus voor een klein deel in aftrek brengen, naar rato van de omzet die zij maakt. Vaak is dat maar een klein percentage, zoals 0,45%. Maar let op: wordt het onderwijs gezien als een btw-vrijgestelde (dus een economische) prestatie, dan mag de onderwijsinstelling dit percentage naar boven afronden tot een rond getal. Zelfs al zou het percentage dan bijvoorbeeld 0,09% zijn, dan mag dit worden afgerond naar het ronde getal 1% en is dus 1% van de btw op de algemene kosten aftrekbaar. Het is aan te raden om na te gaan of dit een voordeel op kan leveren voor de onderwijsinstelling.

Schoolfacilities, maart 2022

Tot slot een laatste tip. Btw in rekening brengen is een wettelijke plicht, maar btw in aftrek brengen is een recht: niet verplicht dus. Bij sommige onderwijsinstellingen is het aftrekrecht zo klein, dat het niet de moeite waard is de btw te claimen. De kosten wegen dan niet op tegen de baten.

Onderwijsinstellingen die maar weinig btw-belaste prestaties verrichten, kunnen een beroep doen op de ‘kleineondernemersregeling’ als hun btwbelaste omzet niet meer dan € 20.000 bedraagt. Zij mogen dan geen aftrek claimen, maar hoeven ook geen btw op hun facturen te zetten. In alle gevallen geldt: zoek een voordelige én werkbare methode, die bij de onderwijsinstelling past!

Door: Joanne Ligthart en Machiel van Driel, BTW-Instituut Deze column is een bijdrage van BTW-instituut. Voor meer informatie ga je naar www.btwinstituut.nl

5

Deltaplan

Deltaplan Scholen: omdat het hard nodig is Door: Dolf Weverink Je noemt een plan niet zomaar een Deltaplan. Dat doe je pas als de nood hoog is. En dat is precies wat er aan de hand is in het onderwijs.

De omstandigheden waarin leerlingen en leraren moeten leren en werken, zijn ronduit slecht. Te grote en heel diverse klassen, hoge werkdruk en gebouwen die slecht geventileerd zijn en vaak verouderd.

Het resultaat: teruglopende leerresultaten en te veel zieke en overspannen leraren en leerkrachten.

Betere arbeidsomstandigheden

Het Deltaplan Scholen is het begin van de Grote Verbouwing. Die is nodig om ervoor te zorgen dat we 2,5 miljoen leerlingen en ruim een kwart miljoen leraren betere omstandigheden bieden zodat ze

zich zo goed mogelijk ontwikkelen en in een prettig klimaat hun werk kunnen doen. Hoe hoog de nood is?

• Het ziekteverzuim van leraren en leerkrachten was al hoog (gemiddeld 5%), door corona steeg het nog eens flink; • Je postcode bepaalt voor een groot deel je succes op school.

Vooral in achterstandswijken doen kinderen het een stuk minder goed op school; • Door de tweedeling komt het particuliere onderwijs sterk op.

Fijn voor wie het kan betalen…

Ruim 30% van de scholen slaagt niet voor de ventilatie-test, 52% van de scholen heeft energielabel C, ruim een derde komt niet verder dan label G. Wat zou je doen als het je eigen huis was?

Schoolfacilities, maart 2022

Aan motivatie geen gebrek

Het water staat het onderwijs aan de lippen. Is er ook goed nieuws? Ja, beslist. Laten we beginnen met de leraren en leerkrachten. Het zijn professionals met een sterke intrinsieke motivatie die maar één ding willen: goed lesgeven. Ook in moeilijke omstandigheden – dat hebben ze in de afgelopen periode wel laten zien.

Schoolbestuurders zetten ook alles op alles om het klimaat voor leerlingen en leraren te verbeteren waar het kan. Zij willen meer doen met beperkte middelen.

Leerkrachten willen maar één ding

6

beleid Een rijke schooldag

ruimte kwaliteit, kwantiteit, spreiding

€

geld omvang, route, verantwoording

uitvoering innovatie en standaardisatie Gemeenten en andere eigenaren van schoolgebouwen snappen de noodzaak van wat wij de Grote Verbouwing noemen, en zoeken hun weg in het woud van regels en verordeningen rond de bekostiging van onderwijshuisvesting. Door het gesplitste eigendom van schoolgebouwen – scholen zijn juridisch en gemeenten economisch eigenaar – is verbeteren en (ver) bouwen complex. Te complex, vindt het werkveld. Doordat de aansluiting met de vastgoedwereld vaak ontbreekt, missen zij broodnodige kennis en inzicht om uit de voorraad gebouwen te halen wat erin zit. Maar ze doen hun stinkende best. Aan motivatie geen gebrek.

Scholen open houden

Dan de landelijke politiek. Het regeerakkoord van het kersverse kabinet laat zien dat het stevig aan de slag wil met een beter leer- en werkklimaat in het onderwijs. Voor beter onderwijs heb je om te beginnen gezonde schoolgebouwen nodig. Dat lijkt de nieuwe minister van Primair en Voortgezet Onderwijs goed begrepen te hebben, want Dennis Wiersma (VVD) was nog maar net in functie, of hij kwam met CO2-meters voor in de klas en een ventilatiehulplijn. Scholen

die al een meter hebben gekocht, krijgen de kosten die ze gemaakt hebben vergoed.

“Leraren en leerlingen hebben recht op gezonde lucht in de klas”, zei minister Wiersma. “Zeker in deze coronatijd moeten we er alles aan doen om de scholen verantwoord open te houden. Schoolbesturen en gemeenten werken hard aan betere ventilatie. Maar we zien nog te veel scholen waar het nog niet goed is en dat moet gewoon snel beter."

Een goed begin? Judith Sliedregt, schoolleider en voormalig voorzitter van de ledenraad van de Algemene Vereniging Schoolleiders was er heel duidelijk over. “Dat lost het probleem niet op”, zei ze op het NOS Radio 1 Journaal. Sliedrecht maakte duidelijk dat veel scholen al CO2-meters hebben en heel goed weten hoe ze moeten ventileren. Het échte probleem is schone lucht in de scholen, vond ze.

Waarom geen bouwbesluit voor het onderwijs?

Schoolfacilities, maart 2022

Laten we eens kijken hoe deze regering niet alleen de symptomen, maar ook de onderliggende problemen wil aanpakken. In het regeerakkoord vindt iedereen die met scholen en maatschappelijk vastgoed te maken heeft diverse hoopgevende punten, waaronder beter onderwijs, kleinere klassen, gelijke kansen en een rijke schooldag.

Al deze punten hebben met elkaar te maken en kunnen elkaar versterken.

Sterker nog, door ze in samenhang met elkaar te zien kan ook het beroep van leerkracht aantrekkelijker worden.

Om scholen corona-bestendig te maken en andere beleidsdoelen te realiseren, vraagt ook de ruimte aandacht. Hoe zorg je als school bijvoorbeeld voor schone lucht?

Door te ventileren, dat spreekt voor zich. Iedereen begrijpt dat ramen openzetten verstandig is, maar om het probleem echt aan te pakken, moet je het binnenklimaat bij de basis aanpakken. Dat betekent investeren in een installatie die de lucht ververst.

Hiervoor heeft de minister alvast € 140 miljoen gereserveerd. Die bijdrage is natuurlijk fijn, maar je moet wel weten waarin je precies moet investeren.

Op het dak

Sonja Pool, projectleider nieuwbouw en renovatie bij De Haagse Scholen, vraagt zich af waarom er eigenlijk nog geen bouwbesluit is voor het onderwijs, waarin staat dat er ruimte moet zijn voor individueel onderwijs en hoe groot lokalen minimaal moeten zijn. Installaties voor luchtverversing vragen ruimte en geld waarmee in de bekostiging geen rekening is gehouden. Inleveren op de grootte van de leslokalen dan maar? Of op het dak ermee? “Je installaties op het dak zetten,

7

Deltaplan Hoopgevende punten uit het regeerakkoord:

- Beter onderwijs en kleinere klassen.

- Onderwijs voor iedereen en gelijke kansen.

- Beroepsopleidingen met baan kansen dicht bij huis.

- Bij nieuwbouw, voorzieningen in de buurt.

- Rijke schooldag.

- Veel aandacht voor digitale vaardigheden.

- Duurzamer maatschappelijk vastgoed.

- 60% minder CO2 in 2030 en klimaatneutraal in 2050.

dat vinden omwonenden terecht geen fijn gezicht. Bovendien wil je daar liever zonnepanelen of een sedumdak!”

Als het aan Pool ligt, gaat het onderwijs flink vernieuwen. Niet alleen als het gaat om de huisvestingsnormen, maar ook het onderwijs zelf.

'Kleinere klassen' lezen we in het regeerakkoord. Dat is een ambitie die de leraren van nu en van morgen als muziek in de oren klinkt. Je zal toch maar de hele dag voor een klas met 30 kinderen moeten staan in een veel te kleine ruimte. Gek van de herrie word je, en met kinderen op verschillende niveaus, kun je het nooit goed doen als het gaat om lesgeven. De commissie Platform Perspectief Jongeren, een club die het Nationaal Programma Onderwijs begeleidt, ziet kleinere groepsgrootte en meer ruimte dan ook als belangrijke voorwaarden voor beter onderwijs (zie ook het artikel elders in dit blad).

Vliegwiel voor verandering

Dat een goed gebouw essentieel is voor goed onderwijs blijkt in Den Haag nog niet volledig ingedaald, bleek tijdens de online bijeenkomst van de PO-Raad op 11 februari in Nieuwspoort. Kamerleden René Peters (CDA), Habtamu de Hoop (PvdA) en Paul van Meenen (D66) gingen daar in debat over het masterplan onderwijskwaliteit.

De kwaliteit van het onderwijs is vooral afhankelijk van hoe goed een docent in staat is de basisvaardigheden over te dragen aan de leerling, stelt Peters. De link met huisvesting ziet hij nog niet direct, geeft hij aan. De Hoop heeft het over 'mooie schoolgebouwen' maar buiten deze esthetische overweging, heeft hij geen bijzondere kijk op schoolgebouwen. Dat is opvallend, omdat het belang van een goed gebouw wel degelijk gevoeld wordt door degenen die niet net naar een nieuw gebouw zijn verhuisd.

Kamerleden zien link met huisvesting nog niet Freddy Weima, voorzitter van de PORaad, benadrukt nogmaals de relatie tussen onderwijskwaliteit en gedegen huisvesting - ook in het kader van de arbeidsomstandigheden. Chantal Broekhuis, wethouder onderwijs bij gemeente Utrechtse Heuvelrug, vastgoedexpert en betrokken geweest bij het Interdepartementaal beleidsonderzoek onderwijshuisvesting (IBO) hamert ook op die relatie: “Huisvesting is het vliegwiel voor verandering. De gemiddelde levensduur van een schoolgebouw is 69 jaar. Dat is te lang, als je bedenkt dat het onderwijs in 69 jaar ontzettend veranderd is.” Hoe dan verder?

Een integrale aanpak is van belang, benadrukt Freddy Weima, want in die nieuwe schoolgebouwen krijg je ook kinderopvang en jeugdzorg. Nog veel te doen dus; eerst maar eens die Kamerleden bijpraten.

Deltaplan Scholen

Het Deltaplan Scholen is een initiatief van het netwerk van Bouwstenen voor Sociaal, het landelijk platform voor publiek gefinancierd vastgoed.

Schoolfacilities, maart 2022

Ruimtenorm achterhaald

Nu zitten in een klas vaak 30 kinderen. De ruimtenorm voor het onderwijs is volstrekt achterhaald vinden schoolleiders in het primair en voortgezet onderwijs.

De gebouwen zijn gebaseerd op onderwijs van 100 jaar geleden.

Voor goed onderwijs is zeker 2 tot 2,5 keer meer ruimte nodig, vinden zij. Kinderen op de buitenschoolse opvang hebben recht op een verblijfsruimte van 3,5 m2 per kind.

Op een groep van 30 kinderen is dat 105 m2. Voor kantoren geldt een nieuwe NEN-norm voor het minimaal gewenste oppervlakte van een kantoorplek. Basis oppervlakte is 4 m2 per persoon. Dat is exclusief beeldscherm, kasten en dergelijke. Uitgaande van een klas van 30 kinderen en een leerkracht zou dat uitkomen op 121 m2: het twee á driedubbele van wat nu gangbaar is.

Ander concept voor groepsgrootte

Op een klas van 30 kinderen zit vaak één docent. Misschien wordt het tijd om op een andere manier naar groepsgrootte te kijken, zeggen schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs.

Voor goed onderwijs aan 100 kinderen zijn bijvoorbeeld zes volwassenen nodig. Bij kinderen op de buitenschoolse opvang horen bij een groep van 20 kinderen, tenminste twee beroepskrachten.

Dus op een groep van 100 kinderen horen tien beroepskrachten.

Die beroepskrachten kunnen onderwijzers zijn, maar ook sportcoaches, muziekdocenten, medewerkers van de bibliotheek of mental coaches. Deze beroepskrachten zijn ook buiten het onderwijs te vinden. Een betere verhouding tussen het aantal kinderen en volwassenen is niet alleen goed voor kinderen, maar maakt het werken met kinderen ook aantrekkelijker.

8

Rubriek Scholieren of studenten met een lichamelijke beperking: voor veel mensen in het onderwijs is het een spannend onderwerp. Hoe is het voor die leerling om onderwijs te volgen in een omgeving die totaal niet is ingericht om toegankelijk én inclusief te zijn? In dit artikel neem ik jullie mee in wat toegankelijk onderwijs is, welk effect het kan hebben op de maatschappij en hoe wij daar collectief voor kunnen zorgen.

Nederland ratificeerde in 2016 het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking. Hiermee werd de belofte gedaan om te werken aan een maatschappij waarin mensen met een beperking gelijkwaardig toegang hebben tot de maatschappij. Eén van de onderwerpen in het verdrag heeft betrekking op toegankelijk en inclusief onderwijs.

Samengevat houdt dit in dat onderwijssystemen zo worden ingericht dat iemand met een beperking een leven lang kan leren.

Bouwbesluit als schild

Het eerste – en meest voor de hand liggend – domein heeft betrekking op de onderwijsgebouwen, oftewel de stenen. Kleuterscholen, basisscholen, middelbare scholen, mbo’s, hbo’s en universiteiten: elk onderwijsniveau moet toegankelijk zijn. Ik heb elk niveau doorlopen en ik kan verklappen dat onderwijsgebouwen nog veel vooruitgang kunnen boeken.

Toegankelijkheid is méér dan het bouwbesluit

Een start kunnen we vinden in hoe deze gebouwen voor gebruikers toegankelijk zijn. In mijn ervaring wordt het Bouwbesluit altijd als eerst genoemd als ik bijvoorbeeld bouwkundigen, vastgoedbeheerders of architecten vraag naar hoe zij zich met toegankelijkheid bezighouden.

Het Bouwbesluit is het schild dat zij nodig denken te hebben om zich te beschermen tegen de vraag ‘Hebben jullie aan toegankelijkheid gedacht?’

Een lift is makkelijk afvinken

Door: Salma Belmoussa

Schoolfacilities, maart 2022

9

Toegankelijkheid Wordt een gebouw gelijkwaardig gebruikt?

Volwaardig

Ik wil jullie uitnodigen om het Bouwbesluit vanuit een ander perspectief te bekijken. Het Bouwbesluit is overigens niet in lijn met het VN-verdrag, maar dat laat ik voor dit artikel even voor wat het is. Ik wil ingaan op wat er gebeurt als toegankelijkheid van gebouwen alleen wordt gemeten aan een lijst met technische details. Het is makkelijk om af te vinken dat er ergens een helling is met een maximale hellingsgraad, dat een bepaald percentage van het vloeroppervlak bereikbaar is voor iemand met een beperking en dat verdiepingen met een lift te bereiken zijn.

Wat nog moeilijk is, is om te bedenken of een gebouw gelijkwaardig gebruikt kan worden. Wat zegt het over de waarde van iemand met een beperking als een technische lijst de maat is en niet hoe een mens het recht heeft om zelfstandig en volwaardig een gebouw te kunnen gebruiken? Trek deze observatie door naar hoe het is om als kleuter om te groeien in een wereld waarin jij de ‘ander’ bent, die constant wordt buitengesloten van de ‘gewone’ kinderen.

Bewijzen

Als onderwijsinstelling kun je hard je best doen om te zorgen voor een toegankelijk gebouw en zelfs in orde hebben dat kinderen met een beperking gelijkwaardig en zelfstandig door de hoofdingang kunnen, maar daar eindigt toegankelijk onderwijs niet. Een toegankelijk onderwijssysteem betekent ook dat kinderen en uiteindelijk studenten naar waarde worden ingeschat. Ik ken genoeg mensen met een beperking die na het behalen van hun middelbare schooldiploma hebben besloten om niet door te studeren. Gelukkig ken ik ook voorbeelden van mensen die ervoor hebben gekozen om lage verwachtingen van de omgeving te laten voor

wat ze waren en het uiterste uit hun academische en professionele loopbaan te halen.

Het verschil tussen deze twee groepen heeft niets met capaciteiten te maken, maar alles met hoe inclusief het onderwijs is. Of je nou constant moet bewijzen dat je iets wél kunt, docenten vinden dat je pech hebt als lesmateriaal niet digitaal is of vaak te laat komt voor colleges, omdat de enige lift in het gebouw alleen met een sleutel van de beveiliger te gebruiken is. Die situaties zijn voor veel leerlingen met een beperking de realiteit. Kun je dan eerlijk zeggen dat het onderwijs toegankelijk is of moeten we dan hard heroverwegen wat toegankelijkheid nu eigenlijk betekent?

Over Salma Belmoussa Salma Belmoussa is stadssocioloog, met een expertise in inclusie van mensen met een beperking.

Zij studeerde onlangs af aan de Universiteit van Amsterdam door onderzoek te doen naar de positie van toegankelijkheid in de openbare ruimte van Nederlandse steden. Zij benadert het concept van een toegankelijke en inclusieve samenleving vanuit verschillende invalshoeken.

Kinderen op waarde schatten Samen opgroeien

Net zoals het onderwijs begint in de kinderjaren, kunnen we ook op het gebied van toegankelijkheid veel van kinderen leren. Kinderen zien geen verschillen, kinderen denken in mogelijkheden. Mijn neefje van zeven is daar voor mij hét schoolvoorbeeld van, hij kan de beslissers, ontwerpers en doeners in ieder geval veel leren.

Als kinderen met elkaar opgroeien in een onderwijssysteem waarin kinderen met en zonder beperking samen leren, zorgen we stiekem al voor een toekomst waarin volwassenen in mogelijkheden denken en niet in obstakels. Om af te sluiten, doe ik een van de vele wijsheden van mijn neefje cadeau: “Ik vind het echt irritant, waarom maken ze niet gewoon iets waar mensen in een rolstoel ook naartoe kunnen?”

Schoolfacilities, maart 2022

Sonja Pool Toegankelijkheid in de praktijk Tijdens de Maatschappelijk Vastgoeddag 2021 raakte Salma in gesprek met Sonja Pool, projectleider nieuwbouw en renovatie bij de Haagse Scholen. Als oudleerling aan een van de scholen deelde Salma haar ervaringen met het onderwijs. Salma: “Naast het feit dat we elkaar konden vinden vanwege onze gemeenschappelijke grond – Den Haag – leerden we tijdens het gesprek hoe aannames over wat toegankelijkheid is, toegankelijkheid eigenlijk teniet kunnen doen. We kwamen er vrij snel achter dat aannemen dat een gebouw toegankelijk is, omdat het wettelijk en bouwtechnisch gezien zo gecategoriseerd mag worden, niet betekent dat het onderwijs zelf voor een leerling, student of werknemer toegankelijk is. Dat is belangrijk om te realiseren.”

10

Gezien &gelezen Robot glazenwasser

Tafels op de trap

Het DesignLab van de Universiteit Twente doet onderzoek naar de sociale en maatschappelijke aspecten van de robotisering in de schoonmaak, in opdracht van RAS (Raad voor arbeidsverhoudingen schoonmaak- en glazenwassersbranche).

Het onderzoek moet inzicht geven in hoe robots op een verantwoorde en effectieve manier mensen kunnen helpen bij het volbrengen van schoonmaaktaken.

Deze school in Zeist heeft een primeur! Leerlingen kunnen nu tafels leren door de trap op en af te lopen.

Dankzij de felgekleurde rekentrappen lopen de leerlingen af en aan om breuken en tafels te leren.

Een paar jaar geleden experimenteerde de universiteit al met een robot als glazenwasser. De robot was ontwikkeld voor het schoonmaken van grote, gladde oppervlakken en werd aangestuurd door een computerprogramma. Het beroep van glazenwasser is fysiek zwaar en gevaarlijk door het werk op hoogte, in weer en wind. Volgens verzekeringsmaatschappijen is het zelfs één van de gevaarlijkste beroepen ter wereld.

Daarom was een robot een goede oplossing. De robot kan gebouwen reinigen tot zo’n 80 meter hoogte. www.utwente.nl

Meest gezonde mbo Het Deltion College is dit jaar weer gekozen als meest gezonde mbo-school. Scholen worden beoordeeld op verschillende pijlers binnen de thema’s bewegen en sport, voeding, roken, alcohol- en drugspreventie, relaties en seksualiteit, milieu en natuur, mediawijsheid en slaap.

Het college scoorde het jaar ervoor al goed op verschillende pijlers rondom bewegen, voeding, relaties en preventiebeleid. Het afgelopen jaar legden ze extra focus op het thema welbevinden. Daarmee heeft het college alle certificaten behaald. Op deze manier werkt het Deltion aan de gezonde ontwikkeling en leefstijl van medewerkers en studenten.

Bewegend leren is de ambitie van CBS De Hoeksteen. Stap voor stap wordt de schoolomgeving daarop ingericht.

Er zijn plannen voor hinkelbanen, klimmogelijkheden en een digitale beamer op de grond, zodat de leerlingen ‘levende spellen’ kunnen doen.

Elastieken en wiebelstoelen moeten er ook voor zorgen dat leerlingen niet te lang stil hoeven te zitten.

In een korte video (2 minuten) laat beweegcoach Rob Storm zien hoe de trap door jonge leerlingen wordt gebruikt. www.gezondeschool.nl

Als een school binnen een gekozen thema alle pijlers van Gezonde School op orde heeft, kunnen ze een themacertificaat bij de Gezonde School aanvragen. Met het certificaat laat een school zien dat zij voldoen aan de kwaliteitscriteria die zijn opgesteld door extern deskundigen zoals het Voedingscentrum, Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO) en het Trimbosinstituut. www.deltion.nl ‘Bijschrift van de foto’

Schoolfacilities, maart 2022

‘Bijschrift van de foto’

Gezien&gelezen

11

voor energie­opwekking en zonwering.

Aan de oostzijde is de gevel bedekt met planten. Op het groene dak kunnen studenten en werknemers experimenteren met duurzame voedselsystemen. De planten op en om het gebouw worden van water voorzien door opgevangen regenwater.

Vak voor iedereen Studenten aan de Radboud Universiteit in Nijmegen krijgen voortaan allemaal het vak duurzaamheid als onderdeel van hun opleiding, of ze nou rechten studeren of microbiologie. Alle studenten leren vanuit de eigen opleiding hoe zij kunnen bijdragen aan duurzaamheidsvraagstukken.

Bijna 25.000 studenten doen een opleiding aan de universiteit. Samen met docenten en onderzoekers gaan de studenten samen hun creativiteit en kritische denkkracht inzetten om de gevolgen van de klimaatcrisis aan te pakken. Iedereen kan, volgens de universiteit, een bijdrage leveren aan verbetering. De universiteit hoopt dat andere universiteiten en hogescholen wereldwijd hetzelfde gaan doen. www.ru.nl

Slim gebouw Groen, gezond en duurzaam, dat is het nieuwe schoolgebouw in Almere.

Het gebouw is pas net opgeleverd en wordt nu al genomineerd voor prijzen.

Het gebouw heeft een zogeheten smart-skin: afhankelijk van de positie en oriëntatie hebben de gevels verschillende eigenschappen. Zo zorgen PV-panelen aan de westkant

Het nieuwe gebouw is onderdeel van de Flevo Campus. Hier ligt de focus op duurzame voedselsystemen. Studies houden zich hier bezig met de vraag: hoe zorgen we ervoor dat er altijd genoeg, gezond en duurzaam geproduceerd voedsel is voor iedereen? De campus vormt de entree van Floriade Expo 2022. www.flevocampus.nl

Eigen vakken Het Stedelijk Lyceum in Enschede bepaalt per leerling wat voor soort vakken ze krijgen. De school is een voorloper op het gebied van gepersonaliseerd leren: leerlingen krijgen een lespakket op maat waarbij de leerling binnen een bepaald vak zijn of haar doelen kan realiseren.

Daarnaast krijgt iedere leerling individuele toetsen en heeft dagelijks contact met een eigen coach. Ook hebben de leerlingen één keer per week individueel een coachsessie waarbij hun weekdoelen worden besproken, hoe ze die gaan behalen en waar ze op dat moment mee bezig zijn.

Op deze manier worden ook docenten ontlast. Hoe groot de baanomvang is hangt namelijk af van het aantal leerlingen dat een docent begeleidt: een ander vertrekpunt dan bij traditioneel onderwijs.

Structuur en regelmaat blijven leidend.

Elke dag worden er gesprekken gehouden met kleine groepen leerlingen. Vervolgens is er ruimte voor zelfstudie, individuele begeleiding en volgen leerlingen het reguliere lesprogramma dat op hun kwaliteiten is toegespitst. www.hetstedelijk.nl

Beweeg je buurt Wil je weten hoe beweegvriendelijk jouw schoolplein is? Of hoe stimulerend de wijk rondom je school is? Gebruik dan de gratis Beweegvriendelijke omgeving (BVO) scan. De scan geeft antwoord op de vraag of inwoners in hun directe leefomgeving voldoende prikkels krijgen om in beweging te komen.

Met de scan raken inwoners en organisaties betrokken door hun buurt te beoordelen. Wat vinden zij belangrijk en hoe kijken zij tegen de mogelijkheden om te bewegen in de wijk aan? De scan bestaat uit 32 stellingen verdeeld over de thema’s lopen, fietsen, spelen & bewegen, en sporten.

Je kunt ook foto’s uploaden van locaties die vervolgens samen een kansenkaart vormen. Er komt ook een aparte scan voor schoolpleinen, schoolzones en voor buitenspeelplaatsen. www.allesoversport.nl

12

Kick out roze koek!

Door: Lonneke Geurtz Gezonde voeding en jongeren. Het lijkt een onmogelijke combinatie, maar niets is minder waar. Dat bewijst een nieuw cateringconcept dat vorig jaar augustus werd geïntroduceerd en inmiddels is ingevoerd op scholen in heel Limburg.

Het concept is speciaal ontwikkeld voor studenten in het mbo-onderwijs en laat ze succesvol participeren in de unieke food movement: U’ROCK. De beweging vormt zich als een community.

Elke jongere is weer anders

Wie vaak met pubers omgaat, heeft het idee dat ze continu honger lijken te hebben. Dat is niet verwonderlijk.

Jongeren hebben te maken met veel lichamelijke en geestelijke veranderingen, waardoor het lichaam schreeuwt om energie. Toch is niet elke puber hetzelfde als we kijken naar eetgedrag. Er zijn wel degelijk verschillen waar te nemen in leeftijdsgroepen, opleidingsniveau en opleidingsspecifieke behoefte.

Als manager Concept & Innovatie bij bedrijfscateraar Compass Group zie

Schoolfacilities, maart 2022

ik dat ook in mijn werk.“We werken veel samen met onderwijsinstellingen en hebben meerdere onderzoeken afgenomen onder jongeren. Zo weten we dat een HBO student van 18 heel anders in het leven staat dan een MBO student van 16. Niet alleen qua eetgewoontes, maar ook qua opvattingen over duurzaamheid en gezonde voeding. Een mbo-student is zichzelf nog aan het ontdekken en wil graag ergens bij horen. Dat vraagt om een heel andere aanpak dan in het HBO en WO onderwijs waar wij ook actief zijn.”

13

Rubriek Van roze koek naar no-chicken burger

Studenten van mbo-scholen behoren tot de generatie Z. Het is de doelgroep die is opgegroeid met internet.

Opvallend voor deze groep is dat ze zich actief willen bezighouden met duurzaamheid en een betere wereld.

Mbo-studenten van vandaag zijn gewend om eigen keuzes te maken en zijn meer open minded dan eerdere generaties.

No-chicken burger We zien dat terug in de voorkeuren bij ons aanbod. Duurzaamheid is voor hen geen trend meer maar de standaard. De roze koek en het pistoletje kaas laten ze links liggen en zijn inmiddels ingeruild voor de no-chicken burger en de no fish kibbeling.”

U’ROCK: het antwoord op de nieuwe standaard

Anders dan andere cateringconcepten is U’ROCK een community waarbij het welzijn van studenten én docenten voorop staat. U’ROCK biedt op een rebelse manier duurzaamheid en gezondheid die verder gaat dan de richtlijnen van het Voedingscentrum.

Het is meer dan duurzame en gezonde voeding. U’ROCK maakt studenten bewust door de festival-georiënteerde aanpak die wij neerzetten. Zo biedt U’ROCK gave stages, projecten, bootcamps, een bestel-app en zelfs merchandising. Duurzaamheid wordt zo op een andere manier neergezet en geaccepteerd.

Ons productaanbod is duidelijk. Plant Based voert de boventoon. Goed voor jou en goed voor de wereld. Lekker en betaalbaar. Wie wil er nu niet een healthy bowl, een ‘Rocking’ roll baguette, een vegan festival burger of wrap? Precies! Studenten geloven erin omdat ze er zelf bewust voor kiezen.

Studenten maken hun eigen keuzes

Het aanbod van U’ROCK is 60% gezond, 80% vegetarisch en 35% vegan. Maar zoals gezegd, maakt de student zelf de keuze. Bij U’ROCK is de student ‘de rebel’ en de docent ‘de gids. Onze boodschap naar studenten toe is: Met U’ROCK zijn wij samen op een missie waar jij je eigen keuzes om zo de wereld iedere dag een beetje beter te maken. U’ROCK is een veilige omgeving waar jij jezelf mag zijn.

Bij de vestigingen van ROC Gilde is U’ROCK niet meer weg te denken.

Daar heeft U’ROCK een community gecreëerd waarbij iedereen voelt dat hij of zij iets kan bijdragen.

Eurest, het food & hospitality merk binnen Compass Group, investeert voortdurend om onderwerpen onder de aandacht te brengen en om uit te leggen wat er gebeurt. Of het nu gaat om duurzame oplossingen voor verpakkingen, een gezonder eetpatroon of alternatieven om verspilling tegen te gaan. De student heeft op alles zelf invloed en dat werkt. We are the game changers, are you with us?

Plant-based voert de boventoon

Lonneke Geurtz

U’ROCK, een echte game changer

De opmars van plant-based food is niet meer te stoppen. Het wordt tijd voor een betere wereld. U’ROCK geeft de studenten daarvoor alle ingrediënten. Overigens zal U’ROCK nooit een eenheidsworst serveren.

Iedere U’ROCK is uniek. Net als iedere student en net als ieder mbo. Je moet geloofwaardig zijn.

Daarom stemmen we iedere unieke U’ROCK af op festival geïnspireerde omgeving, de locatie maar ook op de opleiding en haar doelgroep.

Zo krijgen studenten, schoonheidsspecialisten met U’ROCK een andere look and feel en assortiment dan de studenten van een zeevaartschool.

Samen met de opleiding kijken we, in het kader van duurzaamheid, zorgvuldig naar het (her)gebruik van materialen en meubilair. Er is geen Plan(et) B.

Schoolfacilities, maart 2022

Dit artikel wordt u aangeboden door Compass Group.

Lonneke is manager Concept & Innovatie bij deze bedrijfscateraar.

Met U’ROCK biedt Compass Group een uniek food concept waar ze met kennisdeling, gezond en voornamelijk plant-based festival streetfood het verschil maken binnen het MBO, ROC & AOC onderwijs.

Kijk voor meer informatie op de website.

www.compass-group.nl

14

Een klimaat-aanjager op elke school

Koop geen snijbloemen voor collega's of voor in de school die hebben een enorme CO-2 afdruk

Schoolfacilities, maart 2022

15

Klimaat Door: Joop van Vlerken Elke school zou wel een klimaat-aanjager kunnen gebruiken. Iemand die toegang heeft tot de directie en afdelingen zoals gebouwbeheer en inkoop.

Het bestuur van Flores Onderwijs creëerde deze functie voor Etske Thie.

“Het was mijn eigen oproep die deze functie als klimaat-aanjager bij Flores Onderwijs creëerde. Het was een noodkreet eigenlijk. Het is nog niet te laat, maar we hebben weinig tijd.” Aan het woord is Etske Thie, klimaat-aanjager bij Flores Onderwijs.

Ze is invalkracht voor drie dagen en heeft daarnaast per week een halve dag voor deze functie. En dat is natuurlijk niet genoeg, zegt ze. “Maar we moeten iets doen! En ik heb gemerkt dat er door het creëren van deze functie al zoveel deuren open gaan. Ik kan nu de directeuren mailen omdat ik klimaat-aanjager ben en ze luisteren ook naar me. Die mogelijkheden heb je niet als je alleen maar juf bent.”

Als aanjager gaan deuren open Inmiddels is Etske in gesprek met verschillende mensen om belangrijke veranderingen te realiseren. Zoals met de mensen op de afdeling inkoop: daar probeert de collega’s te overtuigen om beter te kijken naar ongediertebestrijding of verpakkingsmateriaal. Dat doet ze niet door te overtuigen, want daar houden mensen niet van, denkt ze. Ze zet vooral in op het delen van informatie en het stellen van vragen om zo impact te kunnen hebben.

Gerichte vragen

In haar nieuwe positie kan ze de handen op elkaar krijgen voor het nemen van maatregelen in de 40 scholen van Flores Onderwijs in Arnhem en omgeving. De gesprekken die ze voert, gaan niet allemaal soepel. Ze ontmoet ook wel weerstand. “Ik merk dat mijn

enthousiasme dat soms oproept. Dan zetten mensen de hakken in het zand.

Ik probeer dan zo goed mogelijk te luisteren en gerichte vragen te stellen.”

Soms zetten mensen de hakken in het zand Andere scholen kunnen ook profiteren van een klimaat-aanjager denkt ze. “Ik zou scholen die een klimaat-aanjager willen aanstellen adviseren om iemand uit te zoeken die echt iets heeft met duurzaamheid. Een bevlogen persoon, die zich zorgen maakt. Zo kun je ervoor zorgen dat het geen papieren tijger wordt, maar dat er ook echt iets gebeurt.”

Ze doet dit omdat ze zich zorgen maakt over de klimaatverandering. “Als je kijkt naar het recente IPCC-rapport, zie je dat het er niet best voor staat. We hebben echt nog maar acht jaar om te voorkomen dat het we de aarde meer dan anderhalve graad opwarmen. En daarna is het proces onomkeerbaar, een omslagpunt dat ik wil voorkomen.”

Snijbloemen

Op het gebied van duurzaamheid was er bij Flores Onderwijs nog weinig geregeld. “Duurzaamheid stond niet in de beleidsdocumenten, eigenlijk helemaal niets over de natuur, het klimaat of de voetafdruk. En dat moet er natuurlijk wel in.” Etske is door de schoolbestuurders gevraagd om klimaatdoelen op te stellen. “Ik heb nog nooit zo’n beleidsdocument geschreven, maar ik denk dat ik het wel kan. Ik wil het gaan formuleren als mijn wensen. Het is belangrijk om als school de eigen voetafdruk te beperken, verantwoordelijkheid te nemen en invloed te gebruiken.”

Scholen kunnen snel aan de slag met de informatie die ze deelt. “Als je bijvoorbeeld al kijkt naar de cadeautjes die je aan elkaar geeft. Koop bijvoorbeeld lokale producten die recyclebaar zijn.

En als je bloemen geeft aan collega’s, koop dan geen snijbloemen, want die hebben een enorme voetafdruk. En ik

Schoolfacilities, maart 2022

Etske Thie

wil in gesprek met gebouwbeheer om te kijken of we overal zonnepanelen of windwokkels kunnen plaatsen.”

Scholen scheiden tot nu toe maar beperkt afval en dat vindt Etske zonde.

“We willen samen met een adviesbureau, de gemeente en afvalbedrijven bekijken hoe we het afval kunnen scheiden. Het levert bovendien een win-winsituatie op omdat we dit kunnen combineren met educatie.”

Spaarzaam met adviezen

Etkse wil spaarzaam zijn met de adviezen die ze geeft. “Mensen worden daar moe van. Daarom kijk ik goed naar wat echt zin heeft. Als het dan ook nog leuk is, deel ik het meteen.

Voorbeelden zijn verpakkingsvrije producten, dingen zoals happy soap, PieterPot of het maken van je eigen tandpasta. Dit zijn dingen die een grote sociale impact hebben.”

Daarnaast moet je volgens haar heel goed kijken welke adviezen de meeste invloed hebben. “Eigenlijk kun je het meeste winnen met plantaardig eten en het kopen van zo weinig mogelijk spullen. Scholen willen bijvoorbeeld vaak de nieuwste meubels, maar waarom zou je de spullen niet weer netjes maken door ze te repareren en te pimpen of tweedehands spullen te gebruiken? De uren die daarvoor nodig zijn kunnen worden betaald vanuit het vrijgekomen budget.”

16

Klimaat

Etske Thie: Klimaat-aanjager Etske Thie is leerkracht en klimaat-aanjager bij Flores Onderwijs.

Veel organisaties hebben ambities op het gebied van duurzaamheid. Om die te realiseren is het van essentieel belang het gebouw, het gebruik en de bedrijfsvoering goed op elkaar af te stemmen.

Doel

Als klimaat-aanjager wil ze alle schoolleiders, bestuurders en leerkrachten voorzien van dezelfde kennis.

Daardoor wordt het eenvoudiger om missie, beleid en gedrag aan te passen aan de klimaatdoelen.

Hoe

Dat doet ze onder andere door: • Docenten te informeren over de klimaatdoelen en te bevragen hoe ze de onderwijsinhoud hierop kunnen afstemmen zodat leerlingen beter op de toekomst zijn voorbereid.

• Ouders te informeren over de mogelijkheden die ze zelf hebben duurzame keuzes te maken als het gaat om klimaat en biodiversiteit.

• In gesprek te gaan met bestuur, personeel en externen en voorstellen te doen over veranderingen van werkwijze, bedrijfsprocessen en vertaling naar beleid.

En dat in eerste instantie voor 4 uur per week gedurende een jaar.

Drive en competenties

Etske wil een bijdrage leveren aan een duurzame, betere en rechtvaardige toekomst voor haar omgeving en haar kinderen. Ze kan slecht tegen onrecht en apathie en doet wat ze kan om de wereld te verbeteren.

Door met mensen in gesprek te gaan wil ze hen stimuleren tot creatief, verantwoordelijk en kritisch nadenken en om zorgzaam en mild voor hun omgeving te zijn, weg van polarisatie en verdeeldheid.

Je hoeft om deze rol goed te kunnen vervullen volgens Etske geen specifieke opleiding te hebben gehad.

“Ervaring, motivatie en visie zijn veel belangrijker.” Een goede opleiding of praktische cursussen kunnen wel helpen, maar vraag is welke. Etske kent er geen.

Etske zelf heeft de Pabo gedaan en heeft daar geleerd te enthousiasmeren, snel te schakelen, te analyseren en de situatie daarop aan te passen.

Ze denkt in kansen en mogelijkheden en roeien met de riemen die je hebt.

Knutselen, omdenken en uitleggen doet ze al 28 jaar. Daarna heeft ze veel losse cursussen gevolgd en in de praktijk geleerd over kindercoaching, geweldloze communicatie, theatervormen en presentatievormen.

Sinds 2 jaar is ze zich aan het verdiepen in alle feiten, processen en sociale reacties op de klimaatverandering en

Schoolfacilities, maart 2022

het verlies van biodiversiteit. Voor de invulling van de rol van klimaat-aanjager is het handig om veel mensen te kennen binnen het bedrijf of de sector, maar met een smile en een nieuwsgierige aard kom je ook best ver, zegt Etse.

Omdat ze veel invalwerk in haar regio heeft gedaan kent ze veel scholen, mensen en problematieken. Etske is geen grijze muis, komt gemakkelijk met mensen in contact en durft te vragen. “Als je je laat zien, komt er vanzelf een netwerk op je af. Als je vraagt, kun je JA krijgen” zegt Etske.

Ze laat op sociale media (linkedin, facebook) en via nieuwsbrieven zien wat ze doet.

Duurzame challenges Elke maand bedenkt Etske een nieuwe challenge om je onderwijsorganisatie te verduurzamen.

"Begin bij je eigen gedrag, met wat simpele stappen maak je al een grote impact. Daarom bedenk ik uitdagingen die iedereen kan aangaan."

Kijk op www.schoolfacilities.nl

17

Column

Samenwerking onderwijsopvang in ontwikkeling Terwijl de Wet Primair Onderwijs en de Wet Kinderopvang nog heel verschillend zijn ingericht waardoor de samenwerking niet eenvoudig te organiseren is, werken scholen en kinderopvang steeds vaker samen. Veel organisaties creëren één plek waar kinderen zoveel mogelijk één doorgaande ontwikkeling kunnen doormaken, met één pedagogische visie op kinderopvang en onderwijs.

Integrale Kindcentra (IKC’s) kunnen op verschillende wijze juridisch worden vormgegeven. Wanneer de kinderopvangorganisatie en de onderwijsinstelling de samenwerking hebben verkend is de volgende stap vaak om een samenwerkingsovereenkomst in te richten waarin de onderling afspraken worden neergelegd. Die afspraken gaan over wat ze gezamenlijk doen, over de bestuurlijke inrichting van het IKC, de middelen, het gebruik van de huisvesting, het team en niet te vergeten de communicatie. Maar ook over wie waarvoor aansprakelijk is, dat informatie wordt uitgewisseld en wat er gebeurt als het misgaat.

De praktijk laat zien dat veel organisaties inmiddels een verdergaande behoefte hebben aan samenwerking. En het wordt duidelijk welke gevolgen dat heeft bij het inrichten van de gezamenlijke organisatie. Een samenwerkingsovereenkomst volstaat dan niet meer. Er wordt gezocht naar andere vormen van samenwerking, bijvoorbeeld door een personele unie in te richten, die de betrokken organisaties op bestuurlijk niveau met elkaar verbindt.

Eén toezichthoudend orgaan en één bestuur treden dan op voor beide organisaties. Er zijn ook nog vele andere organisatievormen denkbaar, zoals het inrichten van een holdingstructuur of een coöperatieve vereniging.

Naast de vorm waarin men wil samenwerken is het vooral belangrijk om de samenwerking binnen het IKC vorm te geven. Het inrichten van één team voor kinderopvang en onderwijs kan als instrument dienen om de doorgaande leerlijn met één pedagogische visie te realiseren. De directeur van het IKC vormt in zo’n geval vaak het aanspreekpunt voor ouders van de kinderopvang en de school. Hij of zij treedt ook op namens de werkgever, zowel voor personeel van de kinderopvang als voor onderwijspersoneel, en voert ook het overleg met de medezeggenschapsorganen (de mr, de or en de oudercommissie).

Wanneer er binnen het IKC de ambitie is om één team te vormen waarin zowel medewerkers van de kinderopvang als van de school werkzaam zijn, kan het inrichten van één medezeggenschapsorgaan de interne éénheid verstevigen. Om deze constructie werkbaar in te richten dienen de medezeggenschapsrechten van de Wet primair onderwijs, de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) en de Wet Kinderopvang, toegekend aan personeelsleden en

ouders/verzorgers die bij het IKC betrokken zijn, te worden nageleefd. Dat kan door het opstellen van een gezamenlijk reglement waarin deze rechten worden neergelegd. Zowel de Wet medezeggenschap scholen (WMS) als de WOR kennen de verplichting voor werkgevers om een medezeggenschaps- of OR-reglement vast te stellen.

Bij een gezamenlijke reglement geldt als uitgangspunt dat er een evenwichtige verdeling is van ouders en personeelsleden die de kinderopvang vertegenwoordigen en ouders en personeelsleden die de school vertegenwoordigen. Bij de meeste IKC’s zijn er ook nog bovenschoolse medezeggenschapsorganen (de ondernemingsraad en de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad) die een rol spelen. In het medezeggenschapsreglement van het IKC kunnen al die deelbelangen een plek krijgen.

Daarbij moeten de verschillende wettelijke rechten die zowel de WOR, de WMS en de Wet Kinderopvang toekent aan personeelsleden en ouders worden opgenomen.

Door deze wettelijke rechten alleen toe te kennen aan dat deel van de medezeggenschapsraad die de betrokken sector vertegenwoordigt, ontstaat een reglement waarin samenwerking voorop staat, maar worden er geen extra rechten gecreëerd dan de rechten die uit de verschillende wetten volgen.

Denk bijvoorbeeld aan de personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad die het onderwijs vertegenwoordigt en instemming verleent voor de vaststelling van de formatie van de school. Beleid omtrent de beoordelingssystematiek dient voorgelegd te worden aan zowel de personeelsgeleding van de school als van de kinderopvang, nu zowel de WOR als de WMS hiervoor een instemmingsrecht toekent. Eén gezamenlijke medezeggenschapsraad, een mooi instrument om de samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs verder vorm te geven!

Deze bijdrage is geschreven door Trudy Spaans, advocaat onderwijs- en arbeidsrecht bij TeekensKarstens advocaten en notarissen

Schoolfacilities, maart 2022

18

Rubriek

Gratis laadpalen: een duurzame quick win voor scholen Door: Andre Bisschop Verduurzaming van parkeerlocaties heeft nog niet de volle aandacht van schoolinstellingen. Een gemiste kans, want elektrische laadpalen op een locatie dragen direct bij aan de 49% CO2-reductie die het onderwijsveld in 2030 wil hebben gerealiseerd.

Verduurzaming stelt schoolbesturen voor uitdagingen. De meeste instellingen hebben er geen ervaring mee. Daardoor komt er veel op hen af. Mbo-, hbo- en wo-instellingen zijn druk met de renovatie en het verfrissen van hun vastgoed en hebben de verduurzaming van

parkeerterreinen nog niet op de radar.

“Terwijl dit een quick win kan zijn”, zegt Pieter Zijlema, EV-deskundige bij laadpaalspecialist PLUQ uit Amsterdam. “Parkeerterreinen met elektrische laadpalen versnellen de energietransitie. De CO2-footprint van de school valt meteen een stuk lager uit.”

CO2-voetafdruk valt meteen lager uit

Schoolfacilities, maart 2022

Steeds meer EV’s

Facilitair managers zien steeds meer elektrische voertuigen (EV’s) hun locaties opdraaien. Dat is goed nieuws voor de leefomgeving. In Nederland rijden nu zo’n 600.000 stekkerauto’s. In december alleen al kwamen er 20.000 bij. Dat was 59 procent van het totale aantal auto’s dat die maand werd verkocht. Om docenten, leveranciers, bezoekers en studenten in beweging te houden, zijn dus elektrische laadstations nodig.

Voor scholen is dit een prachtige kans om verduurzaming hand in hand te laten gaan met gastvrijheid. Maar hoe doe je dat?

19 Dilemma

De meeste schoolbestuurders zijn niet bekend met het installeren en beheren van elektrische laders. Wie zich erin verdiept komt al snel tot de conclusie dat er flinke bedragen mee gemoeid zijn. “Als je ook nog een schoolgebouw moet renoveren of opfrissen, sta je voor een dilemma”, beseft Pieter Zijlema. “Je kan je geld maar één keer uitgeven. Kies je dan voor het gebouw of de parkeerplaats?

Ik snap dat schoolbesturen het gebouw voorrang geven. Onze kinderen moeten in een gezond binnenklimaat onderwijs kunnen genieten. Maar toch sluit het één het andere niet uit.

Geen investeringsbudget nodig Gamechanger

‘Charging as a service’ is de grote gamechanger. In dit concept hoeven schoolbesturen geen investeringsbudget vrij te maken om toch laadpalen te kunnen plaatsen en hun organisatie te verduurzamen. Bij ‘charging as a service’ installeert en financiert een laadpaalspecialist de laders en neemt het beheer en onderhoud van de infrastructuur voor zijn rekening. Scholen worden gedurende tien jaar volledig ontzorgd. Treedt in deze periode een defect op of wordt een paal onverhoopt uit de grond gereden, dan staat de technische dienst binnen een paar uur op het terrein om het euvel te verhelpen.

Meedelen in opbrengst

“Het verduurzamingsconcept kost de instelling niets, terwijl ze meedeelt in de opbrengst”, vertelt Pieter.

“Charging as a service levert een school louter winst op: meer tevreden bezoekers, minder CO2-uitstoot, nul zorgen en een vergoeding per kWh. Zo houden we de wereld groen en leefbaar voor onze kinderen en de komende generaties die in een gezond klimaat onderwijs willen volgen.”

PLUQ kan ‘charging as a service’ aanbieden doordat het laders op grote schaal inkoopt en installateurs in

dienst heeft die deskundig en slim te werk gaan.

“We sluiten de laders direct aan op het netwerk van de schoolinstelling”, legt Pieter uit. “Het tarief dat gebruikers betalen ligt vanzelfsprekend wat hoger dan de prijs die de school voor de stroom betaalt. We storten deze kosten aan de school terug plus een percentage van de opbrengst. Het is een win-winsituatie die voor iedereen rendeert. Voor scholen vanaf dag één. Voor ons als leverancier pas over langere tijd.”

Kan niet, bestaat niet

De uitvoering verloopt snel, veilig en professioneel. Pieter werkt ruim 12 jaar aan de energietransitie en draagt zorg voor een rimpelloze implementatie van de verduurzaming. Hij is een bron van kennis. Laatst stelde hij een facilitair manager gerust die van een installateur had gehoord dat het net de stroomvraag van de laadunits niet aan zou kunnen. “Er is veel onwetendheid”, heeft Pieter gemerkt.

“Wanneer een groot aantal voertuigen op hetzelfde moment oplaadt, kan inderdaad kritieke piekbelasting ontstaan. Maar door de laadstations zo in te stellen dat ze op drukke tijdstippen iets trager laden, raakt het net niet overbelast en is het probleem verholpen. Na 12 jaar weet ik dat ‘kan niet’ eigenlijk niet bestaat.”

We houden de wereld groen en leefbaar Voor onze kinderen

In 2030 willen onderwijsinstellingen 49% CO2-reductie hebben

Schoolfacilities, maart 2022

gerealiseerd. Een verduurzaamd parkeerterrein kan hier een waardevolle bijdrage aan leveren.

“Sommige verhalen zijn too good to be true, maar dit verhaal is too good NOT to be true”, besluit Pieter.

“Met charging as a service nemen we scholen alle zorgen uit handen, zodat ze zich kunnen richten op de verduurzaming van de gebouwen en op hun primaire taak: het verzorgen van het best denkbare onderwijs.

Om de energietransitie een extra duwtje te geven, planten we voor elke laadpaal ook nog twee bomen in een bos. Het is win, win, win en het kost de school niets. Waarom we die risico’s nemen? We hebben kinderen, en die verdienen een leefbare wereld.

Simpel.”

Ook een laadpaal installeren?

• Dit is het plan van aanpak • De school vertelt haar wensen en twijfels.

• De expert rekent uit hoeveel laadunits de school nodig heeft.

• De installateur onderzoekt hoe de kabels van het parkeerterrein het slimst naar de meterkast kunnen lopen en hoe de laadstations het best op het net worden aangesloten.

• De expert checkt of het netwerk de stroomvraag aankan.

• De expert maakt een voorstel en planning en legt deze voor aan het schoolbestuur.

Dit artikel wordt aangeboden door PLUQ. Bekijk de website voor meer informatie. www.pluqcharge.com

20

Beroep &branche Nieuwe normbedragen De VNG heeft de normbedragen voor onderwijshuisvesting geïndexeerd. Deze bedragen zijn vaste, gemiddelde bedragen die vanuit de VNG-verordening veelal landelijk worden toegepast. De normbedragen 2022 zijn bepalend voor de investeringen die worden opgenomen in het programma 2022.

Het nadeel van normbedragen is dat ze inflexibel zijn. Het zijn vaste bedragen, waardoor slecht ingespeeld kan worden op lokale, kostenverhogende factoren. Gemeenten kiezen daarom in een aantal gemeenten voor een andere normvergoeding die beter past.

Tekorten oplossen

MFA’s verduurzamen

Hoe is het afgelopen met initiatieven om het lerarentekort aan te pakken?

Voion heeft via twee regelingen subsidie toegekend aan regionale initiatieven om het lerarentekort en andere arbeidsmarktvraagstukken aan te pakken. In totaal startten veertien projecten. Ruim anderhalf jaar na afronding van de projecten maken ze met de projectleiders van toen de balans op: wat hebben de projecten teweeggebracht en hoe staat het er nu voor? Het resultaat daarvan kun je lezen in de publicatie Groot denken & Klein beginnen.

Multifunctionele accommodaties (MFA’s) zijn gebouwen met verschillende soorten gebruik en verschillende eigendomssituaties. In de onderwijssector gaat dat vaak om een IKC, een Integraal Kindcentrum.

Dit maakt verduurzaming complex.

Bouwkosten: +4,92% Eerste inrichting: +1,82% Materiële instandhouding lokalen bewegingsonderwijs: +3,01%

In de publicatie lees je over twaalf projecten op drie gebieden: werven en nieuwe instroom, oriëntatietrajecten zij-instroom en behoud en doorstroom. Elke projectbeschrijving volgt dezelfde indeling: Wat was het doel en met wie is samengewerkt?

Welke activiteiten zijn er met deze regelingen uitgevoerd? Wat zijn opbrengsten en leerpunten? Wat was het grootste succes? En hoe staat het nu met deze projecten? De publicatie is te lezen via de website.

www.vng.nl

www.voion.nl

De volgende normvergoedingen zijn voor basis- en (speciaal) voortgezet onderwijs gewijzigd:

“Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities,december Schoolfacilities, september 20212018

Om MFA-eigenaren en huurders te helpen met verduurzaming heeft abcnova een nieuwe leidraad opgesteld, in opdracht van RVO. De leidraad geeft advies over de processtappen die je kunt doorlopen bij het verduurzamen van een MFA. Enthousiasme vormt de rode draad: verduurzaming van een MFA met verschillende gebruikers vergt immers afstemming, inzet en medewerking. Enthousiasme en gezamenlijke inzet zijn dan cruciaal.

En dan? Begin met het inzichtelijk maken van de eigenaar, huurders en de gebruikers. Wat is ieders positie en belang? Zorg dat alle partijen worden voorzien van alle benodigde informatie

www.rvo.nl

21

Eco-Schools

Vrijheid

Opleidingen

Eco-School

Verus heeft een podcast gemaakt over de vrijheid van onderwijs, en wat een groot goed dat is. Onder de naam Pdcst23 ging journaliste en presentatrice Rinke Verkerk het afgelopen jaar in gesprek met invloedrijke stemmen uit de maatschappij over het belang van vrijheid van onderwijs. Zo sprak ze onder andere met hoogleraar Erik Borgman over vrijheid van onderwijs als voorwaarde voor inclusiviteit.

En met schrijver en wetenschapper Rosanne Hertzberger over de waarde van uniekheid en het belang van een eigen mening.

Een zucht van verlichting. We horen het regelmatig tijdens een cursusdag van de AVS Academie. Schoolleiders die eindelijk toekomen aan reflectie.

Die nieuwe energie krijgen door bezinning op de essentie van hun werk. Die genieten van de tijd en ruimte om te werken aan hun eigen professionalisering en concrete plannen voor de ontwikkeling van de school. Die bovenal de nodige spiegel en een klankbord vinden bij collega’s die ze tijdens een leergang treffen.

Deze verbinding vormt één van de pijlers van de AVS Academie.

Wil je jouw school verduurzamen?

Wil je daarbij de hele omgeving, het gebouw, de bedrijfsvoering en de leerlingen en docenten meekrijgen?

Dan is Eco-Schools iets voor jou.

Met de stapsgewijze methode gaan leerlingen samen met de conciërge, facilitair medewerker en docenten aan de slag met thema’s als afval, energie, water of spullen.

Nu de coronacrisis langer aanhoudt, blijft de populariteit van podcasts stijgen. Podcasts zijn inmiddels geliefd luistermateriaal en dat merken ze bij Verus. Daarom blijven ze afleveringen maken over de meerwaarde van bijzonder onderwijs. Pdcst23 is te beluisteren via Spotify, Google Podcasts en Apple Podcasts/iTunes.

AVS Academie biedt een doorlopende opleidingslijn, van middenkader, (startende) directeuren, clusterdirecteuren tot professioneel bestuurders en interim-managers. De AVS Academie kan ook adviseren bij de opzet van jouw opleidingsaanbod of intern professionaliseringstraject binnen jouw onderwijsorganisatie.

De aanpak is heel concreet en maakt zichtbaar in de school wat je aan de Duurzame Werelddoelen (SDG’s) kunt doen. “Omdat mijn ouders altijd bezig zijn met bezuinigen, tip ik ze nu dat ze ook zonnepanelen kunnen installeren op ons huis”, zegt een leerling uit het Eco-team van Zone college Enschede.

Ruim 60.000 scholen wereldwijd zijn Eco-School met meer dan 20 miljoen leerlingen. Wordt jouw school ook Eco-School?

Op de website vind je een actueel opleidingsaanbod.

www.verus.nl

www.avs.nl

www.eco-schools.nl

“Onderschrift bij de foto”

Schoolfacilities, september 2018 Schoolfacilities, maart 2022

22

Sven Annen: de jongere in Platform Perspectief Jongeren Door: Bram Pullen Schoolfacilities, maart 2022

23

Jongeren Sven Annen dook als voormalig voorzitter van LAKS in het onderwijsbeleid en nu zit hij als student bij de commissie Platform Perspectief Jongeren. Dat geeft advies over de besteding van het geld dat vrijkwam met het Nationaal Programma Onderwijs.

vonden ze problemen. Die signalen bespreken we in de commissie en dan gaan we op zoek naar informatie om een goed beeld te krijgen van wat er nodig is. En welke informatie terecht moet komen bij de mensen die beslissingen nemen over Nationaal Programma Onderwijs.”

we kijken naar waar scholen het geld aan uitgeven. Maar eerst moet je je de vraag stellen: als je het geld wil uitgeven, zit je dan wel in een situatie waarin dat effectief is? En daarvoor moet eerst de ventilatie op orde zijn. De pandemie is een goede aanleiding om te constateren dat nu het moment is om dat aan te pakken.”

“Je pompt in een keer € 8,5 miljard in onderwijs”, legt Sven uit. “Al snel werd duidelijk dat dat ook onbedoelde negatieve effecten heeft, zoals docenten die weggekaapt worden. Wij geven, naast de bestaande wetenschappelijke commissie, gevraagd en ongevraagd advies over zulke effecten.” In het platform komen verschillende invalshoeken samen: “Ikzelf studeer nog, dat is samen met mijn achtergrond bij onder andere het LAKS de reden dat ik erbij zit”, zegt Sven. Hij is de jongere, in Platform Perspectief Jongeren.

Het eerste advies gaat dan ook daarover: over de drie randvoorwaarden die nodig zijn om goed onderwijs te kunnen geven. Dat zijn: ventilatie op orde, kleinere klassen, en het lerarentekort.

Een vinger op de zere

Eind vorig jaar kwam het platform met een eerste adviesbrief over de belangrijkste voorwaarden voor goed onderwijs. “We hebben ons voornamelijk verdiept in de praktijkervaringen van scholen en gemeenten, en in onderzoek dat is gedaan naar ventilatie en onderwijskwaliteit.”

Hoe gaat dat in zijn werk, komen jullie samen?

“Het voordeel van de commissie is dat iedereen een verschillende rol heeft in en rondom het onderwijs. Zo werkt Karim Amghar bijvoorbeeld als docent in het mbo en is hij schrijver en programmamaker. Abdelhamid Idrissi van onder meer Stichting Studiezalen en de Hogeschool van Amsterdam is veel met kansenongelijkheid bezig en anderen doen bijvoorbeeld veel wetenschappelijk onderzoek. En ik zit er als student. Door de diversiteit van achtergronden kunnen we veel signalen opvangen.”

“Vanuit die verschillende richtingen kregen we signalen dat schoolbesturen worstelen met de regeling om de ventilatie op scholen op orde te krijgen. Dat gaat om € 360 miljoen, verspreid over drie jaar waar ze zelf aan mee moeten financieren. Vooral in het contact met gemeenten onder-

Wat was de afweging om juist deze drie onderwerpen te kiezen?

“Met de pandemie is ventilatie een acuut probleem geworden. Wil je achterstanden wegwerken of de ongelijkheid aanpakken, dan is de eerste voorwaarde een veilige schoolomgeving. Je kunt nog zoveel doen aan het aantrekken van meer of betere docenten, maar als je schoolgebouw niet veilig is en geen schone lucht heeft, sta je al twee punten achter.

Nog voordat je begint met andere onderwijsdoelen.

Zonder schone lucht sta je twee punten achter “Kleinere klassen helpen mee aan een schonere lucht in het lokaal, maar dragen vooral bij aan betere onderwijskwaliteit. Zeker nu klassen de laatste jaren steeds groter worden. En als je werk gaat maken van betere ventilatie door kleinere klassen, kom je al snel op het lerarentekort. En wat is volgens veel mensen die leraar willen worden een belemmering? De werkdruk. Kleinere klassen maken het leraren makkelijker om goed onderwijs te geven, om elk kind de aandacht te geven die het nodig heeft. Naast het feit dat je meer leraren nodig hebt als je kleinere klassen wil, durven we te stellen dat het een belangrijke maatregel is om het beroep van leraar aantrekkelijker te maken.

“Je bent snel geneigd om te zeggen, als het gaat om gelden vanuit NPO: laten

Schoolfacilities, maart 2022

plek leggen Stond je ook wel eens stil bij ventilatie toen je bij LAKS zat?

“Ik heb tijdens mijn periode bij LAKS geen seconde stilgestaan bij CO2 of ventilatie! Je bent dan gefocust op dingen die je zelf ziet en ervaart, waardoor je iets als ventilatie snel vergeet.

Dat is logisch maar het is ook een probleem, want hetzelfde geldt voor schoolbestuurders of docenten. Ik denk dat mijn eigen gebrek aan aandacht destijds illustratief is voor veel mensen in het onderwijs.”

Je hebt nu advies gegeven. Wat hoop je te bereiken?

“Het geld voor het NPO werd snel vrijgemaakt, met weinig overleg vooraf, dus het is handig voor de Tweede Kamer en de minister om te weten: wat speelt er in de praktijk? Wat hebben we niet voorzien, maar lijkt er te gebeuren?

We willen een vinger op de zere plek leggen en degene die besluiten neemt bewust maken van wat er in de praktijk speelt. Met hopelijk als gevolg dat, als er straks beslissingen gemaakt moeten worden over het openhouden van de scholen of over ventilatie, dat duidelijk is wat de aandachtspunten zijn.

Hopelijk helpt dat met het nemen van een goed geïnformeerd besluit.”

Sven Annen (23) is student Economie en Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit. Eerder was hij voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) dat opkomt voor de belangen van middelbare scholieren. Ook was hij betrokken bij curriculum.nu, dat voorstellen deed voor de herziening van het curriculum in het primair en voortgezet onderwijs.

24

Houd regie op de ICT Door: Bert van de Bovenkamp In hoeverre heb je grip op de kosten van ICT? Weet je of je voldoende beschermd bent tegen ransomeware? En bepaal jij wat er gebeurt of bepaalt je (interne of externe) ICT-dienstverlener dat? Met andere woorden: in hoeverre heb je de regie over ICT in handen?

Een definitie van regie op ICT kan zijn: het sturen van de ICT dienstverlening, gericht op het creëren van een continue match tussen vraag en aanbod met als doel het leveren wat nodig is en wordt verwacht, op tijd, op een veilige manier en tegen de juiste prijs.

Een ontwikkeling die je de laatste jaren in vrijwel alle branches ziet is dat het leveren van toegevoegde waarde steeds belangrijker wordt. ICT krijgt namelijk een steeds groter strategisch belang voor alle typen organisaties.

Dit in combinatie met het feit dat de risico’s op het gebied van informatiebeveiliging toenemen - en in het verlengde daarvan er steeds meer wet- en regelgeving komt waaraan moet worden voldaan- maakt dat regie op ICT een steeds dominanter aandachtsgebied wordt.

Wat is er nodig om regie te voeren?

Een goed ingericht regiemodel is essentieel om gericht, gedifferentieerd en dynamisch diensten te kunnen verlenen. Een dergelijk model omvat niet alleen een organisatiestructuur maar ook competentie- en functieprofielen, processen, verdeling van taken

en verantwoordelijkheden, de formatie en communicatie- en overlegstructuren.

De onderdelen van een organisatie die ervoor zorgen dat deze genondenvbertprocessen worden uitgevoerd – in samenwerking met (de business) het onderwijs en interne of externe ICT-dienstverleners (IT-delivery) – worden de regieorganisatie genoemd.

Binnen de regieorganisatie kunnen rollen en competenties worden onderkend die primair gericht zijn op het vaststellen van de vraag van de business (demand management), en rollen en competenties die erop gericht zijn ervoor te zorgen dat deze businessvraag door de interne delivery wordt gerealiseerd (supply management).

Verschillende focus

De taak van demand management is om de business te helpen met het articuleren van de vraag, de taak van supply management is het om deze vraag te vertalen naar de manier waarop deze gerealiseerd kan worden met ICT-mogelijkheden die door IT-delivery worden aangeboden. Demand management en supply management hebben dus

Schoolfacilities, maart 2022

een verschillende focus, wat zich uit in een verschil in competenties.

Demand management-rollen hebben affiniteit met het bedrijfsproces en met name met de rol die informatievoorziening speelt bij het effectief ondersteunen van deze bedrijfsprocessen: het requirements perspectief.

Supply management-rollen richten zich meer op de mogelijkheden van IT en de ontwikkelingen in de markt en zijn deskundig in het inkopen van diensten en het verstrekken van opdrachten: het solutions perspectief.

Kern is dat demand management en supply management-rollen vanuit hun verschillende competenties goed met elkaar samenwerken, om zo de brug te slaan tussen de behoeften van de business aan IT-ondersteuning en de mogelijkheden die worden aangeboden in de markt.

Het zijn niet twee verschillende werelden die tegenover elkaar staan, maar één functie binnen de organisatie die deze twee perspectieven met elkaar verenigt.

Sterker nog: in kleinere organisaties worden de beide werelden vaak om pragmatische redenen voor een deel

25

ICT gecombineerd in de afdeling ICT. In een dergelijke organisatie vervult het hoofd ICT bijvoorbeeld niet alleen de rol van leidinggevende van de (delivery)afdeling maar ook die van informatiemanager. Idealiter zijn deze rollen gescheiden maar werken zij wel intensief samen.

Het best passende ontwerp van de IT-regieorganisatie en van de daarin te onderkennen rollen en functies is van een groot aantal factoren afhankelijk. De variabiliteit in de uit te voeren processen is echter minder groot. Ook geldt dat een aantal rollen steeds belangrijker wordt voor alle organisaties. Vooral op strategisch en tactisch niveau. Denk hierbij aan de rol van security-officer. Maar ook architectuur en daarmee de rol van architecten wordt steeds belangrijker.

Dit heeft alles te maken met de toenemende digitalisering, de bijbehorende toename in complexiteit en het strategisch belang van ICT voor het functioneren van organisaties.

Dilemma’s

Voor veel onderwijsorganisaties is het gegeven hun omvang niet mogelijk om voor alle rollen een functionaris aan te stellen. Naarmate het belang van ICT voor een organisatie toeneemt worden steeds meer rollen relevant. Je kunt dan verschillende rollen in één functie gaan combineren. Met het risico dat je op zeker moment op zoek moet naar het “schaap met zeven poten”. Eventueel kun je rollen uitbesteden. Probleem daarbij is dan weer dat je juist de regie graag in eigen hand houdt.

Het is in dat geval zoeken naar een onafhankelijk partner die volledig losstaat van IT-delivery en je helpt invulling te geven aan demand- en supply-management.

Regie en uitbesteden

Een veelgehoord misverstand is dat regie op ICT nodig is wanneer het beheer wordt uitbesteed. Regie op ICT is echter altijd nodig. Ook als er niet wordt uitbesteed.

Bert van de Bovenkamp

De toenemende roep om regie en de toename van outsourcing zijn feitelijk beide terug te voeren op toenemende complexiteit en de snelheid waarmee veranderingen

plaatsvinden. Daardoor ontstaat de noodzaak om steeds meer gespecialiseerde diensten in te kopen. Intern opbouwen van benodigde expertise is niet mogelijk. Doordat er steeds meer wordt uitbesteed, neemt de noodzaak van regie vervolgens wel toe.

IT reorganisatie

Demand management

Business

Supply management

De business heeft behoeften

Delivery biedt mogelijkheden

focus op WAT

focus op HOE

Requirements perspectief

Vraag

IT - delivery

Solutions perspectief

Regie slaat de brug tussen behoeften en mogelijkheden

De regie-organisatie gepositioneerd tussen business en IT-delivery

Schoolfacilities, maart 2022

Aanbod

26

Worstelen met de basis op orde krijgen Door: Eric Harms

De basis-informatie rond de huisvesting op orde. Het klinkt even simpel als noodzakelijk. Maar in de praktijk bij scholen vaak een enorme worsteling.

Zeker als een pandemie nog eens extra roet in het eten gooit.

Frank Rubel is beleidsmedewerker huisvesting & facilitaire zaken bij Stichting Swalm en Roer uit Roermond.

Hij beheert een vastgoedportefeuille van in totaal 23 schoolgebouwen voor het basisonderwijs. Al sinds zijn aantreden probeert Rubel de informatievoorziening over het vastgoed op

zijn minst basaal op orde te krijgen.

Mede geïnspireerd door verhalen van anderen daarover tijdens Bouwstenenbijeenkomsten. Nu, zo’n acht jaar later, kan hij niet anders dan concluderen dat dit nog altijd niet gelukt is.

Een belangrijke oorzaak blijkt de hectiek van alledag te zijn. “Het is lastig beleidsmatig zaken op te pakken als je steeds brandjes moet blussen. En dat laatste is wel een belangrijk gegeven in mijn dagelijkse werk. Voortdurend nemen we ons weer voor om het allemaal zo goed mogelijk te gaan regelen. Maar telkens opnieuw komt er iets tussen wat een structurele aanpak in de weg zit.”

Schoolfacilities, maart 2022

Uitslaande brand

Meest recente brandje, of liever gezegd: uitslaande brand, was de coronacrisis. “Daardoor zijn er heel veel zaken blijven liggen, omdat de prioriteit elders lag. Op sommige vlakken hebben we wel anderhalf jaar vertraging opgelopen.” Toch heeft juist de pandemie ook een positief effect gehad. “Omdat toen duidelijk bleek dat we een aantal zaken in de scholen herkenbaar niet goed geregeld hadden”, aldus Rubel.

“Daarmee ontstond de legitimering om het met name op het gebied van binnenklimaat en ventilatie beter te regelen. We hebben bijvoorbeeld in het kader van de Specifieke Uitkering Ventilatie in Scholen (SUViS) met onze installatieadviseur bekeken hoe we het konden gaan doen. We waren namelijk toch al bezig met de aanbesteding van onze onderhoudscontracten. Daar konden we dit mooi in meenemen.”

Pandemie had ook positief effect

Informatievoorziening Hoge werkdruk

Het neemt niet weg dat Rubbel kampt met een hoge werkdruk, die voortvloeit uit het feit dat hij in zijn eentje verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud van meer dan twintig schoolgebouwen. “Grote schoolbesturen, zoals BOOR, kunnen zich een aparte vastgoedafdeling veroorloven.

Een middelgroot bestuur stelt andere prioriteiten: financieel, personeel en organisatie en bovenal onderwijs. Dan ben je als vastgoedbeheerder toch een beetje een vreemde eend in de bijt. Wat ik overigens wel kan begrijpen. De kerntaak is toch onderwijs en niet vastgoed.”

Niet begroot

Nu, met de fors stijgende energieprijzen, neemt het belang om werk te maken van een moderne informatievoorziening alleen maar toe. Hoe beter de informatie over het energieverbruik per gebouw, hoe slimmer en effectiever maatregelen kunnen worden genomen.

Maar dan nog blijven de kosten van een verbetering voor de baat uitlopen.

“Want dat is een ander probleem. De aanschaf van een vastgoedinformatiesysteem kost geld, veel geld. Als je onderhoudsplan overeenkomt met wat je lump sum ontvangt, dan is het gelegitimeerd en gaat de lump sum een op een door naar de onderhoudsvoorziening. Maar de kosten van een vastgoedinformatiesysteem lopen in ons geval op tot wel 50.000 euro eenmalig voor de aanschaf ervan en misschien wel 10.000 euro per jaar aan onderhoud, licentiekosten en beheer. Dat staat nu nog nergens in de begroting. Dus zal er op zijn minst een keer een formeel besluit moeten worden genomen om dit te gaan doen.”

Onderbouwd plan

Om tot een dergelijk besluit te komen, dient Rubel met een plan en een financiële onderbouwing te komen.

“Maar met name dat laatste is lastig, omdat leveranciers niet in staat zijn om daar eenduidig een uitspraak over te doen. Er zijn teveel variabelen, zeggen ze dan. Terwijl ik bij het bestuur

en in het managementteam concreet moet kunnen aangeven wat de meerwaarde is om dit te gaan doen. Want zoals ik het nu aanpak volstaat op dit moment. Het bestuur is nog steeds tevreden. Dus je zou eigenlijk moeten voorrekenen wat het kost aan uren om op de huidige manier te werken en dat spiegelen aan de kosten van een vastgoedinformatiesysteem.

Als een systeem bijvoorbeeld 30.000 euro kost en ik bespaar jaarlijks 5.000 euro op mijn uren, omdat ik niet meer telkens opnieuw door mijn dossier hoef te ploegen, wordt de investering op enig moment vanzelf rendabel. Maar zo concreet kan ik op dit moment niet worden.”

Door de dossiers ploeteren Digitaal en papieren dossier

En dus werkt Frank vooralsnog gewoon door met een groot digitaal en papieren dossier, waarin weliswaar kloppende, maar ook behoorlijk versnipperde informatie staat. “Op zich hebben we alle informatie die we nodig hebben om tot een periodieke actualisatie van het meerjaren onderhoudsprogramma te kunnen komen. Inclusief een conditiescore voor alle bouwdelen en de daarmee gemoeide onderhouds- en/ of herstelkosten. We laten regelmatig keuringen uitvoeren en ook die leveren informatie op over je gebouwvoorraad.

Maar een integraal systeem waarin dat allemaal in zit, inclusief plattegronden, geveltekeningen en andere materialisaties van gebouwen, is er niet.”

Laat staan dat er enige sprake is van uniformiteit. “We hebben gekeken hoe we die uniformiteit zouden kunnen verkrijgen. We hebben er bijvoorbeeld offertes voor aangevraagd bij architecten. Maar het kost een paar duizend euro per schoolgebouw om dat voor elkaar te krijgen. Dat komt in ons geval neer op een halve ton, alleen om uniformiteit in tekeningen te krijgen.

Dan snap ik dat de gemiddelde schoolbestuurder aarzelt.”

Schoolfacilities, maart 2022

27

Investering vanzelf rendabel Kennis en ervaring uitwisselen

De vraag is hoe een dergelijke impasse te doorbreken is. Frank: “Ik denk dat we elkaar in deze sector, specifiek op het gebied van vastgoed en facilitair, enorm zouden kunnen helpen. Door actief deel te nemen in een netwerk als Bouwstenen en bij te dragen aan publicaties als InControl. Want daarmee voorzie je in de behoefte aan informatie, kun je kennis en ervaring uitwisselen en ook samen bespreken hoe we het beter zouden kunnen organiseren.”

Blik scherper krijgen

Daarnaast doet Frank nadrukkelijk een oproep aan de leveranciers van vastgoedinformatiesystemen. “In het maatschappelijk vastgoed kom ik best veel collega’s tegen die zich in een vergelijkbare situatie bevinden. Ik denk dat we richting de leveranciers de handen ineen moeten slaan en ze moeten confronteren met onze wensen. Met name ook gerelateerd aan de kosten die ermee gemoeid zijn. Zodat we die ook beter kunnen afzetten tegen de baten van een professioneel vastgoedinformatiesysteem. De blik op nu volstaat, maar de blik op de toekomst is behoorlijk wazig. Het zou mooi zijn als we die samen scherp zouden kunnen stellen.”

28

Privacy in het onderwijs Door: Emma Heinhuis Hoe zorg je dat je als school veilig met persoonsgegevens omgaat?

Mag online surveilleren en meekijken tijdens een examen? Krijg antwoord op al je brandende vragen over privacy in het onderwijs.

In dit interview geven Leila van der Pal en Marlissa Rudolphij van TeekensKarstens Advocaten antwoord op vragen praktische vragen voor onderwijsinstellingen over privacygevoelige zaken.

Begin bij het begin: de keuze maken voor een softwarebedrijf dat veilig met je gegevens omgaat. Waar moet je op letten?

“Je kijkt eerst naar een DPIA, dat is een soort privacy-analyse waarmee privacyrisico’s van gegevensverwerkingen in kaart worden gebracht.

Bijvoorbeeld bij de aanschaf van nieuwe software”, adviseren Leila en Marlissa. DPIA staat voor Data Protection Impact Assessment, en zo’n onderzoek uitvoeren kan een flinke klus zijn. “Het is daarom de moeite waard om bij DPIA’s van grote leveranciers of systemen samen op te trekken. Dat is bijvoorbeeld bij Microsoft gedaan. In opdracht van de Rijksoverheid zijn de afge-

lopen jaren DPIA’s uitgevoerd op Microsoftproducten. De uitkomsten hiervan hebben geleid tot aanbevelingen die ook gelden voor het onderwijs. Ook van Google hebben verschillende partijen samen een DPIA laten maken. Deze DPIA’s kun je online raadplegen. Vervolgens kan je maatregelen treffen om de risico’s te verkleinen.”

Wanneer je met privacy aan de gang gaat, kom je al gauw uit bij de term verwerkersovereenkomst. Wat houdt dit in?

Leila: “De AVG maakt onderscheid tussen twee partijen: de verwerkingsverantwoordelijke en de verwerker.

De verwerkingsverantwoordelijke is degene die het doel en de middelen voor de verwerking van persoonsgegevens vaststelt, bijvoorbeeld de school. De verwerker is de partij daadwerkelijk de persoonsgegevens verwerkt, bijvoorbeeld in opdracht van de school.”

“Verwerkingverantwoordelijken moeten aantonen dat zij aan de AVG voldoen. Daarom moeten de verwerker en de verantwoordelijke afspraken vastleggen. De verwerkersovereenkomst is dus de overeenkomst tussen verantwoordelijke en verwerker, waarin ze

Schoolfacilities, maart 2022

vastleggen hoe de verwerker met de persoonsgegevens moet omgaan.

Hierin staan zaken als de aansprakelijkheid, bewaartermijnen, rechten en verplichtingen en alle informatie omtrent de verwerking.”

Samen optrekken om risico’s in kaart te brengen Stel er vindt een datalek plaats. Wat moet ik dan doen?

Marlissa: “Begin met het inhoudelijk beoordelen en onderzoeken van het datalek. Breng het lek in kaart: wat is de oorzaak, welke gegevens zijn gelekt en om hoeveel persoonsgegevens gaat het? Probeer het datalek vervolgens te beëindigen en neem maatregelen om de gevolgen te beperken. Bijvoorbeeld door een laptop op afstand te wissen, een bestand offline te halen of een verkeerde ontvanger te vragen om te bevestigen dat de e-mail is verwijderd.

Leila: “Stel een dataprotocol op, zodat duidelijk is wie het aanspreekpunt is. In principe moet je een lek binnen

Privacy

29

72 uur melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Alleen wanneer het onwaarschijnlijk is dat de inbreuk gevolgen voor de betrokkenen heeft veroorzaakt, hoef je er geen melding van te doen.

Hoe dan ook maak je een melding van het lek in je eigen register.”

Na corona kan online proctoring niet zomaar meer Moet het datalek ook gemeld worden aan de betrokkenen?

“Dat ligt eraan. Je hoeft de betrokkenen alleen te informeren als er een hoog risico is voor hun rechten en vrijheden. Kun je aannemelijk maken dat dit niet zo is? Dan hoef je het datalek niet te melden.” Let op: meldt de onderwijsinstelling een datalek ten onrechte niet bij de AP of aan de betrokkenen? Dan kan de AP een boete opleggen.

Veel scholen werken sinds corona met online platformen, die veel data verzamelen. Daar moet goed mee worden omgegaan. Maar ook het gevoel van privacy van een leerling is belangrijk. In hoeverre kan een onderwijsinstelling meekijken tijdens bijvoorbeeld een examen zonder de privacy van leerlingen te schenden?

Marlissa: “Veel onderwijsinstellingen werken nu met online proctoring, ook wel surveilleren op afstand genoemd. Het maakt het mogelijk om online tentamens af te nemen door middel van software. Zolang er niet volledig op locatie gewerkt kan worden, is het mogelijk om gebruik te maken van dit soort software. Dat kan omdat het noodzakelijk voor het onderwijs is om haar publieke taak uit te voeren. Post-corona kan dit vermoedelijk niet meer. Het ligt voor de hand dat onderwijsinstellingen in dat geval het gebruik van online proctoring moeten baseren op toestemming van de student of wettelijke vertegenwoordiger.”

Marlissa Rudolphij

Meer over privacy in het onderwijs Op de website van Schoolfacilities vind je meer over DPIA’s, online proctoring en datalekken, verwerkersovereenkomsten en cameratoezicht.

Leila van der Pal

Schoolfacilities, maart 2022

30

Nieuw op de markt Schone lucht

Digitale werkplek

Kartonnen banner

Daikin lanceert een nieuw warmteterugwinsysteem om gebouwen CO2-neutraal te maken. Met het grootste capaciteitsbereik op de markt van tot wel 75,8 kW, kan slechts één systeem middelgrote en grote gebouwen voorzien van schone lucht.

Door de pandemie werken we steeds vaker thuis. En niets is zo vervelend als een scherm dat niet werkt of het wachten op apparatuur die een update uitvoert wanneer je progressie wilt maken. Kinly komt de enorme vraag naar hybride werkruimtes tegemoet met een nieuwe dienst: virtuele werkruimtes. De zogeheten Kinly Rooms vormen een abonnement op online vergaderruimtes.

Leden krijgen 24 uur per dag service om te zorgen dat alles altijd werkt en beschikbaar is. Hiermee is de aanschaf van apparatuur niet nodig en kunnen organisaties reparatiekosten vermijden.

Banners zijn een handig presentatiemiddel bij open dagen, beurzen en andere activiteiten in het onderwijs.

Normaal gesproken zijn banners van aluminium gemaakt. Daar komt nu een duurzamere variant bij: een oprolbare banner van karton. Het volledige systeem is van karton. Dus na gebruik kan het bij het oud papier gegooid worden! De print is gemaakt van papier, dus ook die kan gerecycled worden.

Het nieuwe model is voor scholen handig dankzij de flexibiliteit van het product. Het systeem hergebruikt de warmte uit de ruimtes waar koelbehoefte is, naar ruimtes waar juist warmte gewenst is. En de VRV 5 verwarmt of koelt verschillende ruimtes tegelijkertijd of individueel van elkaar, ongeacht de oriëntatie van het gebouw, noord of zuid.

Daikin biedt het product aan in verschillende modellen, waaronder plafondmodellen, kanaalmodellen en wandmodellen.

www.daikin.nl

Met Kinly Rooms zijn organisaties voor een vast bedrag per maand verzekerd van ruimtes met alle benodigde audiovisuele apparatuur om online te vergaderen en samen aan een project te werken. Binnen vier weken is alles opgezet en geïnstalleerd. Er zijn gestandaardiseerde virtuele ruimtes en op maat gemaakte omgevingen.

www.kinly.com

Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2022 2018

De Eco Roll-up Banner is licht van gewicht en zo ontworpen dat deze met minimale verpakking en transportkosten te vervoeren is. Het product vervangt de budgetvariant van de aluminium Roll-up Banners, die in de meeste gevallen na één keer gebruik worden weggegooid. De nieuwe banner kan langer gebruikt worden, zo gaan we duurzamer met materiaal om.

www.kleefkracht.nl

3131

Nieuw op de markt

bron: www.gorespyre.com ‘Bijschrift op de foto’

Oplaadbare pen

Scholen van mos

In Control

Onderzoek toont aan dat leerlingen stof beter onthouden wanneer ze fysiek notities maken. Maar hoe doe je dat, nu leerlingen steeds vaker met een laptop of tablet voor hun neus zitten? Met een oplaadbare stylus kunnen leerlingen alsnog met de hand aantekeningen maken, zoals de oplaadbare stylus voor Chromebooks.

Zie je een muur bekleed met groen mos? Misschien is het een gevel van bioreceptief beton, dat bedekt wordt met een dikke laag mos. Respyre, een spin-off vanuit de TU Delft, is bezig met het produceren van bioreceptief beton. Met dit nieuwe materiaal willen ze vergroening simpel, goedkoop en toegankelijk te maken. Op het beton groeit namelijk een dikke laag mos. Het beton kan water vasthouden en draagt bij aan een groenere omgeving. Gevels met dit materiaal zijn dus goed voor de wereld!

Van ‘de basis op orde krijgen’ tot ‘artificial intelligence bij vastgoedbeheer’: daarover kun je lezen in de 7e editie van de publicatie In Control.

De publicatie, speciaal bedoeld voor vastgoed- en facility managers in het maatschappelijk vastgoed, laat zien hoe organisaties soms worstelen met het op orde krijgen van de benodigde informatie, wat een data-steward in de praktijk doet, hoe je het energiegebruik kunt monitoren, ruimtes beter kunt benutten en drones en machine learning kunt inzetten voor gebouwinspecties.

De pen gaat tot 15 dagen mee en opladen van de batterij is in een handomdraai gebeurd met dezelfde USB-oplader die al voor Chromebooks wordt gebruikt. De actieve penpunt heeft 4096 niveaus van drukgevoeligheid, waardoor leerlingen lijnen of karakters duidelijker kunnen vormen dan met de vinger of een schrijfstift met rubberen punt. De stylus is ontworpen voor gebruik in het klaslokaal, is daarom bestand tegen gemorste vloeistoffen en biedt valbescherming tot 1,2 meter.

www.logitech.com

Doordat mos zich aan het oppervlak hecht en geen wortels heeft, graaft het zich niet in. Het is daardoor niet invasief voor de gevel, waar bijvoorbeeld klimop dat wel kan zijn.

De moslaag beschermt gevels tegen bekladding van graffiti. Daarnaast draagt een mosgevel bij aan meer biodiversiteit, betere luchtreiniging en waterabsorptie, geluidsdemping en meer verkoeling. Kortom: handig materiaal voor de nieuwbouw van scholen.

www.gorespyre.com

Schoolfacilities, maart 2022

De artikelen zijn gebaseerd op gesprekken en bijeenkomsten van het Bouwstenen-netwerk. De verhalen uit de praktijk zijn nu voor iedereen gratis digitaal te lezen via de website van Bouwstenen.

Net als de zes eerdere edities bevat ook deze publicatie een overzicht van de functionele en technische kwaliteiten van vastgoedinformatiesystemen. Op de website van Bouwstenen is ook de gebruikerservaring met deze systemen te vinden. www.bouwstenen.nl

32

De grote verbouwing van Nederland Door: Joop van Vlerken Nederland staat voor een grote verbouwing, maar hoe gaan we die aanpakken? Bij de Maatschappelijk Vastgoeddag 2021 deelden gemeenten, scholen en bedrijven kennis over verduurzaming van vastgoed. “Haal de versnippering uit de opgave.”

Voormalig PvdA-leider en EU-politicus Diederik Samsom vertelde als de eerste spreker over de grote verbouwing van Nederland.

Op de dag, georganiseerd door Bouwstenen voor Sociaal, stond de vraag centraal hoe we meer vaart maken met de grote verbouwing van Nederland. Frank den Brok, wethouder economie & financiën bij de gemeente Oss en Ingrid de Moel, directeur van Bouwstenen voor Sociaal en openden de Maatschappelijk Vastgoeddag en vroegen Samsom wat we kunnen verwachten als het gaat over de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed.

Ingrid de Moel gaf mee dat het netwerk van Bouwstenen voor Sociaal kan helpen met de grote verbouwing.

“Er staan al veel mooie voorbeelden op onze website. Ik zou iedereen willen vragen om deze voorbeelden aan te vullen. Dan weten we waar we staan en hoe we vaart kunnen maken.

Waar loop je als school of gemeente tegenaan en hoe kunnen we elkaar helpen?”

Helpen met geld

Gelukkig hoeven de eigenaren van maatschappelijk vastgoed dat niet alleen te doen, benadrukt Samsom.

“Wij nemen vanuit Europa onze rol, we sporen aan met regelgeving en we helpen met geld. Er is ruim vier miljard euro beschikbaar voor Nederland vanuit het Corona Herstelfonds. Nederland is het enige land in Europa dat hier nog geen plan voor heeft ingediend. Maak hier gebruik van en stel dit geld beschikbaar voor maatschappelijk vastgoed.”

Er is vier miljard euro beschikbaar Niet trots op schoolgebouwen

Anko van Hoepen, tijdens de Vastgoeddag nog werkzaam als bestuurder bij de PO-raad, vertelt over de grote uitdagingen rond de huisvesting van scholen. “Ik ben niet trots op onze schoolgebouwen, zeker

Ingrid de Moel, Diederik Samsom, Frank den Brok

Samsom vertelde dat er een binnenkort een nieuwe Europese richtlijn voor de Energieprestatie van Gebouwen (EPG) wordt gepubliceerd.

“Dat is een grote verandering. Het betekent dat we met de bezemwagen door Europa gaan. Dit betekent dat voor alle gebouwen op het continent geldt dat een G-label niet meer mogelijk is. Vanaf 2030 wordt dit label F. Vervolgens hebben de lidstaten nog tot 2050 voor de labelstappen van E tot en met B. Deze verbouwing gaat enorme gevolgen hebben.”

Anko van Hoepen

Schoolfacilities, maart 2022

33

Netwerk niet als je kijkt naar ventilatie. Er is jaarlijks 730 miljoen euro nodig om de scholen in orde te maken en dat is nog gerekend zonder de energietransitie.

Als je alleen al kijkt naar de scholen van PO-raad, zijn er veel scholen die een G-label hebben. Zo’n 2.500 van de 7.000 gebouwen zijn slecht. Dat is onvoorstelbaar. Op heel veel plekken is de huisvesting niet in orde. Investeer daarom fors in deze gebouwen voor de toekomst van onze kinderen.”

Beter in de markt

zou helpen is dat opdrachtgevers het werk beter in de markt zetten, benadrukt hij. “Er zijn mooie voorbeelden in Den Bosch en Tilburg waar meerdere maatschappelijke gebouwen tegelijk in de markt gezet worden. Daar kunnen de grotere bouwers echt wat mee.

Kleinschalig aanbesteden werkt niet als marktpartijen op grote schaal inzetten.” Verder vindt Heinis dat opdrachtgevers bedrijven meer aan de voorkant bij het aanbestedingsproces moeten betrekken. “Zo kun je beter gebruik maken van hun kennis en kom je eenvoudig tot een menukaart om per gebouw te verduurzamen.”

zetten

Enorme opgave

Grootschalig aanbesteden

Ook Fries Heinis, directeur van Bouwend Nederland, heeft kanttekeningen bij het maatschappelijk vastgoed in Nederland. “Er is echt werk aan de winkel. We moeten zorgen dat we sneller vooruit komen.” Wat daarbij

Vervolgens is voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland aan het woord. Hij begint met een anekdote over het slechte binnenklimaat op scholen. “Ik maak het even groot, maar naar het schijnt, zitten moderne varkensstallen op een beter niveau van ventilatie dan scholen.” De verbetering

van het maatschappelijk vastgoed is dus een enorme opgave, vindt ook hij. “Maar dat wordt op dit moment te versnipperd opgepakt, waardoor het niet leidt tot realisatie. Nu komt de markt pas in actie op het moment dat er nieuwe projecten gerealiseerd worden.”

Kennis van bedrijven gebruiken Opdrachtgevers moeten marktpartijen meer vertrouwen geven om te kunnen profiteren van hun kennis, stelt Terpstra. “Veel bestuurders leven nog in de oude wereld. De storende factoren zijn de adviseurs, haal die eens uit het proces en kijk op een andere manier naar inkoop. Dan kun je installateurs en aannemers al in de pre-concurrentiële fase betrekken om mee naar de aanbesteding te kijken.

Kijk eens anders naar deze partijen in het belang van het maatschappelijk vastgoed. Want nu wordt die kennis niet goed benut en worden suboptimale projecten gerealiseerd.”

Tot slot vertelt Terpstra dat hij meer regie vanuit het Rijk verwacht.

“Prachtige voorbeelden zijn er genoeg, maar hoe komen we tot een gezamenlijke aanpak? Haal de versnippering uit de opgave en creëer meer uniformiteit, want zoals het nu gaat, gaan we het niet redden.”

Fries Heinis

Impressie Maatschappelijk Vastgoeddag Benieuwd naar hoe deze vrolijke, inhoudelijke, hybride bijeenkomst eruit zag? Scan de code en bekijk de video!

Doekle Terpstra

Schoolfacilities, maart 2022

Partners

34

Tools voor klimaatdoelen

Vastgoedsoftware

Integrale Huisvestingsplannen (IHP’s) worden routekaarten, dat wil zeggen dat gemeenten en schoolbesturen in IHP’s aan dienen te tonen hoe de klimaatdoelstellingen worden behaald.

Dat kan best lastig zijn. De tools van HEVO - de duurzaamheidsscan, QuickScan en CO2-compas - bieden een houvast voor bestuurders van gemeenten en schoolbesturen. Met deze tools kunnen zij beslissingen nemen en koersen op de klimaatdoelstellingen.

We merken een veranderende behoefte in vastgoedsoftware, omdat scholen gedwongen worden om steeds flexibeler te zijn met betrekking tot hun beheer en onderhoud. Dit komt zowel door externe omstandigheden zoals bijvoorbeeld wijzigingen in wet- en regelgeving, als door interne omstandigheden zoals veranderende bezettingsgraden en gebruiksfuncties. Veel onderwijsinstellingen hebben hiervoor nog geen integrale oplossing beschikbaar en daardoor ontbreekt een gedetailleerd en up-to-date inzicht in essentiële zaken zoals financiën, compliance en de status van het onderhoud.

De quickscan geeft inzicht in de vervangingstermijnen van gebouwen. Dit is een belangrijke onderlegger voor een IHP dat uiteindelijk aangeeft welke gebouwen worden voorzien van nieuwbouw/renovatie in de periode tot 2050.

Wat overblijft is een bestaande voorraad die niet vóór 2050 in aanmerking komt voor renovatie of nieuwbouw. Voor deze voorraad kun je de duurzaamheidsscan inzetten om de verduurzamingsmaatregelen in beeld te brengen, gericht op de vervangingstermijn van het object.

Beide inzichten kun je combineren in het CO2MPAS. Daarmee kun je toetsen of de voorgenomen nieuwbouw, renovaties en verduurzamingen ook echt leiden tot de verplichte CO2-reductie. Daarbij is het van belang dat informatie in het CO2MPAS na realisatie van nieuwbouw, renovaties en verduurzamingen wordt geactualiseerd. Zo blijft het IHP als routekaart een levend document.

De tools zijn te vinden op de website van HEVO.

www.hevo.nl Lumia van Rentokil

Een eerste stap die scholengemeenschappen en onderwijsorganisaties vaak nemen is het op orde krijgen van de basis. Vaak staat de noodzakelijke informatie op verschillende plekken in verschillende formats opgeslagen. Deze informatie wordt in één systeem samengebracht. Op deze manier ontstaat er een ‘single source of truth’ en kunnen zowel interne- als externe- stakeholders gemakkelijk hun informatie in het systeem met elkaar delen en samenwerken.

De volgende stap is afhankelijk van de meest urgente doelstelling van de onderwijsinstelling.

Vaak wordt ervoor gekozen om de data in dit stadium bijvoorbeeld te gebruiken voor het opstellen van rapportages of een MJOP. Deze wijze van vastgoedbeheer stelt onderwijsorganisaties in staat om grip te houden op hun vastgoed in een steeds sneller veranderend vastgoedlandschap.

www.condor.nl Lumia van Rentokil

Schoolfacilities, Schoolfacilities, september maart 2022 2018

Partners

Nog slimmer gebouwbeheer Scholen moeten aan steeds meer eisen voldoen.

Gezonde lokalen met lage CO2-gehaltes, tochtvrije, comfortabele ruimtes en natuurlijk een duurzaam gebouw met een laag energieverbruik.

Bovendien moeten scholen kunnen aantonen welke stappen zij nemen en wat het resultaat is.

ACS ontwikkelde gebouwplatform Climatics, waar alle informatie over het energieverbruik, gezondheid en comfort samenkomt. Climatics verzamelt grote hoeveelheden data uit de gebouwinstallatie, structureert grote datasets en maakt deze inzichtelijk, voor gebouweigenaar en beheerder.

Tegenwoordig is het gebruik van data immers niet meer weg te denken uit gebouwbeheer, zeker in het maatschappelijk vastgoed. Maar Climatics gaat verder dan gewone gebouwbeheersystemen.

Het verzamelt meer informatie en bewaart deze langer. Bovendien zit de gehele gebouwinstallatie in één overzicht. Daardoor kan Climatics nu, door middel van software op basis van artificiële intelligentie, schoolgebouwen vergaand optimaliseren.

Oud of nieuw, groot of klein. Grote voordelen voor de leerprestaties door gezonde en comfortabele lokalen te realiseren en een lager energieverbruik.

Hoe brandveilig is jouw gebouw?

Demo Consultants heeft een checklist samengesteld zodat je zelf kan checken hoe brandveilig jouw gebouw is.

De brandveiligheid van een gebouw is altijd een combinatie van bouwkundige, installatietechnische en organisatorische voorzieningen die op de juiste wijze op elkaar moeten zijn afgestemd.

Met de checklist beoordeel je o.a.: • • • • •

Blusvoorzieningen Vluchtroutes Brandgevaarlijke situaties Brandwerende scheidingen Onderhoud

Na het invullen van de checklist ontdek je ook wat de brandveiligheid risico's voor jouw school zijn.

Je kan de checklist downloaden via de website van Demo Consultants

ACS is een ICT-bedrijf met de volle focus op gebouwen. Met slimme regelingen in de gebouwinstallatie, kan het energieverbruik in schoolgebouwen met tenminste 20% omlaag, zonder grote investeringen. Climatics maakt de complexe wereld van data en AI eenvoudiger en toegankelijk voor eigenaar en beheerder.

www.acs-buildings.com Lumia van Rentokil

www.demobv.eu Lumia van Rentokil

Schoolfacilities, maart 2022

35

Talentmanager (32-40 uur)

?

Kom jij ons team versterken?

Wij zoeken een Talentmanager die talent scout, werft en begeleidt voor vastgoedfuncties in de publieke sector.

Waarom belangrijk?

Maatschappelijk vastgoed is een nieuwe vastgoedsector.

De sector heeft komende jaren veel mensen nodig voor het verduurzamen en verbouwen van dit vastgoed.

Bouwkundigen, bedrijfskundigen, planologen, juristen, ICT-ers en vele anderen. En daar kan jij bij helpen.

Wat ga je doen?

• Je maakt samen met de sector een programma gericht op het werven en begeleiden van (young) professionals.

• Je zorgt dat de sector op het netvlies komt bij potentiële kandidaten en weet vacatures uit de sector onder de aandacht te brengen; • Je maakt samen met gemeenten, scholen en bedrijven een tweejarig programma voor een groep young professionals en begeleidt hen tijdens de rit. Daarbij zie je toe op hun persoonlijke ontwikkeling en de uitvoering van een gezamenlijke opdracht die ze van hun werkgevers meekrijgen;

• Je bent het aanspreekpunt en vraagbaak voor onze partners en trainees; • Je hebt leiderschapskwaliteiten en hebt ervaring met het opleiden en begeleiden van mensen; • Je hebt bij voorkeur een achtergrond in onderwijs of HRM in relatie tot de gebouwde omgeving.

Wie zijn wij?

Wij zijn hét platform voor publiek gefinancierd vastgoed, waaronder scholen, sportaccommodaties, wijkcentra, bibliotheken en theaters. Met ruim 150 partners zetten we met elkaar de toon en ontwikkelen we vakkennis en tools. Je werkt voor en met gemeenten, maatschappelijke organisaties en commerciële bedrijven aan de HR kant van het vastgoed.

Wat krijg je van ons?

• volop ruimte deze rol zelf in te vullen en naar je hand te zetten;

• Je bouwt en onderhoudt contact met relevante opleidingen;

• afwisselend en belangrijk werk op een bijzondere plek in Amersfoort (met eigen bar!);

• Je ontwikkelt (ook samen met opleiders) introductieen opleidingsprogramma’s;

• werk in een gedreven team (8 personen) met een zeer groot landelijk netwerk;

• Je zorgt dat nieuwe mensen gemakkelijk kunnen instromen in onze professionele netwerken

• salaris afhankelijk van capaciteiten en mate van bijdragen.

Wat breng je mee?

• Je hebt oog voor talent en weet dit uit te bouwen; • Je wordt enthousiast van het voeren van gesprekken met vastgoed professionals en weet de juiste vragen te stellen;

Meer weten?

www.bouwstenen.nl/vacatures

• Je bent geïnteresseerd in wat vastgoedprofessionals drijft en hebt de kwaliteiten om ervoor te zorgen dat ze vooruit komen;

Schoolfacilities, september 2018