Ważne dla branży

INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH

CZY PRODUCENCI ŻYWNOŚCI MUSZĄ SIĘ BAĆ?

Justyna Pawlak: Na stronie internetowej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych widnieje informacja, że kontrole są niezapowiedziane i mogą być przeprowadzane ad hoc. Czy w obliczu mnogości organów uprawnionych do kontroli przedsiębiorców, nie mają Państwo wrażenia, że mogą oni czuć się bezpodstawnie podejrzewani o nieuczciwość? Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rol-

no-Spożywczych: Prawo Przedsiębiorców1 zakłada, że zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 9 ust. 4. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego2, kontrole jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych przeprowadza się bez wcześniejszego uprzedzenia. Wyjątkiem są uzasadnione sytuacje, w których uprzednie zawiadomienie jest konieczne, by kontrola urzędowa mogła się odbyć. Urzędowa kontrola żywności prowadzona jest na podstawie i w granicach prawa, dlatego też nie ma tu mowy o domniemaniu jakiejkolwiek nieuczciwości.

W 2021 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przeprowadziła ogółem 75 685 czynności kontrolnych. W jaki sposób typowany jest podmiot lub produkt, który zostanie im poddany (np. określone kryteria, czy może sygnały od konsumentów)? Czym uzasadniacie Państwo dany wybór?

Działania Inspekcji JHARS planowane są na podstawie analizy ryzyka przeprowadzanej dla poszczególnych branż, obejmującej wyniki uprzednio przeprowadzonych kontroli, ilość i rodzaj stwierdzonych nieprawidłowości, zastosowane sankcje, wykonanie zaleceń pokontrolnych czy też ilość kontroli przeprowadzonych wcześniej w danej jednostce. Istotne znaczenie ma tu doświadczenie oraz wiedza zdobyta w ramach sprawowanego nadzoru nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych, jak również ewentualne podejrzenia występowania niezgodności. Ponadto, uwzględniane są informacje przekazane przez inne instytucje i organy kontroli, wnioski oraz spostrzeżenia konsumentów, a także udział poszczególnych grup produktów na rynku. Kierunki działań kontrolnych IJHARS uwzględniają również tematy kontroli, których obowiązek wykonania wynika z przepisów określających kompetencje Inspekcji JHARS np. kontro-

Urzędowa kontrola lę paszy dla zwierząt domożywności prowadzona wych czy materiałów i wyrojest na podstawie i w granicach prawa, dlatego też nie ma tu bów do kontaktu z żywnością oraz tematów kontroli, które są przeprowadzane w celu przekazywania danych do Komowy o domniemaniu misji Europejskiej m.in. konjakiejkolwiek trolę jakości świeżych owonieuczciwości. ców i warzyw, oliwy z oliwek lub mięsa drobiowego. Podmioty do kontroli typowane są przez Wojewódzkich Inspektorów JHARS wspólnie z kierownikami wydziałów kontroli na podstawie m.in. profilu działalności danego przedsiębiorcy mając na uwadze wyznaczone na podstawie analizy ryzyka produkty priorytetowe. Pod uwagę brane są zwłaszcza obiekty, które nie były dotychczas kontrolowane, a także te, w których stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie podczas wcześniejszych kontroli IJHARS, w tym kontroli związanych z rozpatrywaniem sygnałów konsumenckich. Dodatkowo, w przypadku producentów uwzględniane są podmioty, których produkty zostały zakwestionowane podczas kontroli przeprowadzonej na etapie detalu.

Jaka jest procedura postępowania w przypadku wykrytych nieprawidłowości? Czy jed-

nostka poddana kontroli otrzymuje stosowny czas na ich usunięcie, czy kara nakładana jest ze skutkiem natychmiastowym?

Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono nieprawidłowości, wojewódzki inspektor przekazuje pisemnie jednostce kontrolowanej zalecenia pokontrolne i wzywa ją do usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie. Termin wykonania zaleceń pokontrolnych jest wyznaczany indywidualnie w odniesieniu do każdej przeprowadzonej kontroli i w miarę możliwości powinien dać rzeczywistą możliwość wykonania zaleceń. Ponadto, przepisy ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych3 nakładają na organy IJHARS obowiązek wymierzenia kary pieniężnej w postaci decyzji w stosunku do podmiotu, który wprowadzał do obrotu artykuł o niewłaściwej jakości handlowej lub produkt zafałszowany. Stosowane są również sankcje na podstawie innych przepisów szczegółowych np. ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu4. Istnieje także możliwość nałożenia na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego5, np. za używanie do produkcji środków spożywczych po upływie terminu ważności. W stosownych przypadkach wojewódzki inspektor w drodze decyzji może także zakazać wprowadzenia do obrotu produktu niespełniającego właściwej jakości handlowej, nakazać poddanie artykułu określonym zabiegom lub też nakazać wycofanie z obrotu całej partii artykułu rolnospożywczego zafałszowanego – wówczas te decyzje podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Kto ponosi koszty kontroli i badań laboratoryjnych?

W obecnym stanie prawnym, przedsiębiorcy są zobowiązani wnieść opłaty za czynności przeprowadzone w ramach kontroli: • granicznej jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, • jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych innej niż graniczna, w tym przeprowadzonej na podstawie przepisów odrębnych, jeżeli w wyniku tej kontroli stwierdzono, że artykuły rolno-spożywcze nie odpowiadają wymaganiom w zakresie jakości handlowej wynikającym z przepisów o jakości handlowej lub wymaganiom dodatkowym zadeklarowanym przez producenta. W przypadku kontroli innych niż graniczne, opła-

ty za przeprowadzone czynności kontrolne pobiera się wyłącznie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości. Stawki opłat określa rozporządzenie MRiRW w sprawie stawek opłat za czynności przeprowadzone w ramach kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych6 .

Czy oprócz inspekcji, istnieje płaszczyzna umożliwiająca Państwu nawiązanie dialogu (np. szkolenia, spotkania edukacyjne) z podmiotami poddawanymi kontrolom? Czy napływają do Państwa wnioski od producentów Pod uwagę brane są dot. procedur kontrolnych?

zwłaszcza obiekty, Inspekcja JHARS odpowiada które nie były dotychczas kontrolowane, na pytania, zarówno konsumentów jak i producentów w przypadku wątpliwości dotyczących jakości handlowej artykułów a także te, w których rolno – spożywczych. Pracownistwierdzono cy Inspekcji biorą czynny udział nieprawidłowości. w konferencjach, seminariach i szkoleniach, organizowanych również z inicjatywy przedstawicieli związków branżowych, przybliżając przepisy prawne i wytyczne obowiązujące w danym sektorze spożywczym. ▼ 1 Prawo Przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r. 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzę-dowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmienia-jące rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/ EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych) 3 Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. 4 Ustawa z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu. 5 Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2008 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Ro-ślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. 6 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 października 2016 r. w sprawie stawek opłat za czynności przeprowadzone w ramach kontroli jakości handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.