Bibliomaniak Nr 2/2009 by Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m. st. Warszawy

kwartalnik

Informacyjny

Bibliotek

Nr 2 (70) 2009

bi u

Biuletyn

ISSN 1643-9015

Temat numeru ŚWIATOWY DZIEŃ KSIĄŻKI Nasze placówki BIBLIOTEKA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY NR 68 Ochockie zbliżenia WYWIAD Z KRZYSZTOFEM KRUKIEM egzemplarz bezpłatny

Od redakcji

W numerze: 4 Biblioteki publiczne - Ochota 7 Wybrane biblioteki w Warszawie Temat numeru 8 Światowy Dzień Książki Nasze placówki 10 Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 68 Warszawska Galeria Ekslibrisu 14 Edyta Purzycka w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu Ochockie Zbliżenia 16 Tadeusz Dołęga-Mostowicz 20 Wywiad z Krzysztofem Krukiem Ukraina 22 Narodowa Biblioteka Ukrainy dla Dzieci i Mlodzieży Strefa młodych 26 Rozrywka 28 Recenzje książek dla dzieci 29 Recenzje fimów dla dzieci 31 Przystanek Książka Azja środkowa 34 Mongolia - kraina błękitnego nieba Książka numeru 37 Wielokulturowość w kolorze i na dużym formacie Recenzje książek 40 Czwarte przymierze, Pamiętam jak biegłem To nas zaintrygowało... 41 Na ciężkie czasy - biblioteka 44 Problem zakupoholizmu we współczesności 46 Kryształowa kula polskiej Królowej Śniegu Ważne rocznice 48 Poezja i muzyka okupowanej Warszawy 50 Zapraszamy

Redaktor naczelna: Agnieszka Dubielecka Redakcja: Monika Dziułka Sebastian Gago Katarzyna Godos Swietłana Grzęda Małgorzata Grzymała Joanna Kluza Jolanta Knioła Iwona Ludkiewicz Monika Moroz Janina Saffarini Ewa Wasilewska Opracowanie graficzne: Marcin Ludkiewicz Korekta: Justyna Sapała Wydawca: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy ul. Grójecka 77 02-094 Warszawa e-mail: bibliomaniak@bpochota.waw.pl

Nakład 2000 egz. Druk i oprawa: UNI-DRUK Okładka: Przystanek Książka / Fot. M. Ludkiewicz

Od redakcji Przyszła wiosna. Słońce zaświeciło mocniej, serca napełniły się radością. Mamy nadzieję, że czytelnicy również będą w dobrych humorach a przyczyni się do tego najnowsze wydanie Bibliomaniaka. Jeśli ktoś z Państwa nie słyszał o Światowym Dniu Książki i Praw Autorskich, to zapraszamy do zapoznania się z artykułem na ten temat. Nasz reporter przeprowadził wywiad z zastępcą burmistrza ochockiego Urzędu Dzielnicy, Krzysztofem Krukiem. Bardzo chcemy, aby nasze biblioteki były zawsze bliskie sercu naszej władzy. Z cyklu Ochockie zbliżenia przedstawiamy postać wybitnego pisarza Tadeusza Dołęgi Mostowicza. Galeria Ekslibrisu prezentuje dorobek twórczy Edyty Purzyckiej, młodej artystki z Wrocławia. Kolejną prezentowaną placówką jest Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 68, którą warto odwiedzić, ponieważ ma bogaty księgozbiór i ciekawą ofertę skierowaną do najmłodszych oraz nieco starszych czytelników. W poprzednim numerze pisaliśmy o przeprowadzce pewnej biblioteki. Teraz przedstawiamy jej krótki rys historyczny i szczęśliwe zakończenie – otwarcie Przystanku Książka Zabierzemy Państwa w podróż na bezkresne stepy, gdzie niebo jest zawsze błękitne czyli do Mongolii. Zwiedzimy również Narodową Bibliotekę Ukrainy dla Dzieci i Młodzieży. W dziale To nas zaintrygowało, piszemy o zmaganiach sportowych Justyny Kowalczyk. Proponujemy, aby pomyśleli Państwo również o zakupach, ale z dużą rozwagą. A na koniec drodzy czytelnicy poszukajcie w naszych zbiorach książki pt.: Polska wielu kultur, naprawdę warta jest polecenia. Redakcja

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 02-094 Warszawa, ul. Grójecka 77 www.bpochota.waw.pl, e-mail: bibpub@bpochota.waw.pl

Dyrektor Dorota Górniak tel. 022 822-51-38, e-mail: gorniak@bpochota.waw.pl Biblioteki dzielnicy Ochota oferują: • literaturę piekną dla dorosłych, młodzieży i dzieci • literaturę naukową i popularnonaukową • prasę codzienną i czasopisma • bezpłatny dostęp do internetu Na stronie internetowej centralny.bpochota.waw.pl dostępny jest katalog wszystkich zbiorów znajdujących się w ochockich placówkach z aktualną informacją o ich dostępności.

Oddziały Biblioteki Dzielnicowej XI Czytelnia Naukowa ul. Grójecka 77 tel. 022 822-44-17 e-mail: czytnauk@bpochota.waw.pl • • • • •

zbiory o profilu naukowym i popularnonaukowym prasa codzienna i czasopisma specjalistyczne filmy dvd (m.in.: filmy kina niezależnego od 2000 r., filmy nagradzane od 2000 r., kino europejskie, biografie) kartoteka regionalna Dzielnicy Ochota program prawniczy Lex Polonica

Bibliomaniak

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Wypożyczalnia Książek Naukowych ul. Częstochowska 26 tel. 022 822-44-06 e-mail: wkn@bpochota.waw.pl • • •

zbiory o profilu naukowym i popularnonaukowym podręczniki akademickie seria: Złota Setka Teatru Telewizji

Warszawska Galeria Ekslibrisu (przy Wypożyczalni Nr 75) ul. Grójecka 109 (Pod Skrzydłami) tel/fax. 022 822-53-18, e-mail: wge@bpochota.waw.pl • • • •

organizuje wystawy ekslibrisów i małych form graficznych wydaje periodyk „Ex Bibliotheca: magazyn grafików i kolekcjonerów ekslibrisów” (czasopismo poświęcone znakom książkowym) prowadzi edukację bibliofilską dla dzieci i młodzieży w formie lekcji bibliotecznych, pokazów i konkursów gromadzi własny zbiór księgoznaków

Książka Na Telefon - KaNaT (przy Wypożyczalni Książek Naukowych) ul. Częstochowska 26 tel/fax. 022 658-05-39, e-mail: kanat@bpochota.waw.pl • •

usługa skierowana do osób chorych, niepełnosprawnych oraz studentów udzielanie informacji o zbiorach bibliotek publicznych dzielnicy Ochota i innych dzielnic oraz bibliotek specjalistycznych

Mediateka PRZYSTANEK KSIAŻKA Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 41 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 93 ul. Grójecka 42 tel. 022 822-38-06, e-mail: przystanek.ksiazka@bpochota.waw.pl • • • •

literatura fachowa dla rodziców prasa w tym obcojęzyczna filmy dvd, muzyka dostęp do WiFi

Nr 2/2009

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Wypożyczalnie książek dla dorosłych i młodzieży Nr 23 ul. Grójecka 35 tel. 022 668-94-37 e-mail: bpo23@bpochota.waw.pl • poszerzone działy: wspomnienia, II wojna światowa • filmy dvd (m.in.: klasyka filmu obcego i polskiego) Nr 33 ul. Białobrzeska 21 tel. 022 822-11-17 e-mail: bpo33@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: poezja i dramat filmy dvd

Nr 48 ul. Grójecka 68 tel. 022 823-35-92 e-mail: bpo48@bpochota.waw.pl • poszerzone działy: pedagogika • książka mówiona (kasety audio, mp3) Nr 75 ul. Grójecka 109 tel.: 022 822-53-18, 022 824-30-54 e-mail: bpo75@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: literatura obcojęzyczna kursy nauki języków obcych

Nr 76 Al. Jerozolimskie 121/123 tel. 022 629-79-58 e-mail: bpo76@bpochota.waw.pl •

poszerzone działy: przewodniki

Nr 99 ul. Baleya 9 tel. 022 823-53-38 e-mail: bpo48_99@bpochota.waw.pl •

poszerzone działy: psychologia, medycyna niekonwencjonalna

Bibliomaniak

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Biblioteki dla dzieci i młodzieży Nr V ul. Grójecka 81/87 tel./fax. 022 822-31-95 e-mail: bpo5@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: varsaviana filmy dvd

Nr 48 ul. Baleya 9 tel. 022 823-51-37 e-mail: bpo48_99@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: sztuka filmy dvd

Nr 68 ul. Skarżyńskiego 5 tel. 022 822-36-81 e-mail: bpo68@bpochota.waw.pl • • •

poszerzone działy: bajki terapeutyczne, papieroplastyka filmy dvd (ekranizacje lektur szkolnych, kino familijne) audiobooki (bajki, lektury szkolne)

WYBRANE BIBLIOTEKI W WARSZAWIE Biblioteka Narodowa al. Niepodległości 213 www.bn.org.pl, e-mail: biblnar@bn.org.pl Informatorium czynne: pon. - pt. 8.30 - 20.30, sob. 8.30 - 15.30 tel.: 022 608-23-30, 022 608-23-24 e-mail: bninform@bn.org.pl Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego ul. Koszykowa 26 www.koszykowa.pl, e-mail: biblioteka@biblpubl.waw.pl Dział Informacyjno-Bibliograficzny i katalogi czynne: pon. - pt. 8.00 - 21.00; sob. 9.00 - 15.00; niedz. 9.00 - 14.00 tel.: 022 628-31-38, 022 537-41-73 e-mail: informatorium@biblpubl.waw.pl

Nr 2/2009

ŚWIATOWY DZIEŃ KSIĄŻKI I PRAW AUTORSKICH

la ludzi kochających książki, każda forma jej promocji jest warta podkreślenia i poparcia. Z prawdziwą przyjemnością przypominam więc o Światowym Dniu Książki, który obchodziliśmy 23 kwietnia. Pomysł narodził się w Hiszpanii w 1926 roku, kiedy to wydawca Vincente Clavel Andres z Walencji, wystąpił z propozycją zorganizowania w Hiszpanii Dnia Książki, powiązanego z postacią Miguela de Cervantesa. Święto miało być obchodzone 23 kwietnia w rocznicę śmierci pisarza. Wybór tej daty jest bardzo trafny, ponieważ tego dnia właśnie urodzili się lub zmarli inni twórcy, m.in: William Szekspir, Inca Garcilaso de la Vega, Marice Druon, Halldór Kiljan Laxness, Vladimir Nabokov, Josep Pla i Manuel Mejia Vallejo. 8

W Hiszpanii dzień ten (święto państwowe od 1930 roku) obchodzony jest bardzo hucznie, gdyż wiąże się ze świętem patrona Katalonii – świętego Jerzego. Waleczny święty pokonał smoka, z którego krwi miały wyrastać róże. Od dawna panowie obdarowywali tego dnia swoje damy czerwonymi różami. Panie zaczęły w zamian obdarzać kawalerów książkami. Romantyczny zwyczaj obdarowywania się nawzajem różami i książkami przyjął się w wielu krajach. Pojawił się też nowy, bardzo ważny zwyczaj – głośne czytanie utworów Cervantesa przez znane postaci ze świata polityki i kultury w wielu miejscach jednocześnie i przez wiele godzin, a nawet dni. Od 1964 roku Dzień Książki był obchodzony już we wszystkich krajach hiszpańskojęzycznych, a w 1995 roku UNESCO ustanowiło go Międzynarodowym Dniem Książki i Praw Autorskich. Jedynie w Wielkiej Brytanii i Irlandii obchodzi się go w pierwszy czwartek marca.

Bibliomaniak

ŚWIATOWY DZIEŃ KSIĄŻKI I PRAW AUTORSKICH

W Polsce po raz trzeci obchodziliśmy Światowy Dzień Książki. Odbyło się szereg imprez: - spotkania z autorami książek, konkursy, zabawy dla dzieci, seanse głośnego czytania. W tych dniach mogliśmy uczestniczyć w „weekendzie z różą”, każdy klient księgarni przy zakupie książki dostał czerwoną różę – symbol akcji. 23 kwietnia w Warszawie podczas uroczystej gali wręczono nagrody w konkursie promującym czytelnictwo dla najaktywniejszej biblioteki oraz za najlepszą aranżację witryny księgarskiej. Księgarze co roku zaczynają akcję promocyjną dosyć wcześnie - około 19 kwietnia, i (choć można

się domyślić z jakich przyczyn) bardzo mnie to cieszy. Każdy, kto mobilizuje ludzi do zainteresowania się książką, jest naszym naturalnym sprzymierzeńcem i przyjacielem. My także (czytelnicy i bibliotekarze) nie zostawajmy w tyle – bądźmy przewodnikami tego wspaniałego środowiska ludzi pragnących skupić się wokół książki. Stwórzmy „Światowy Krąg Książki”, który obejmie cały glob wspaniałym wieńcem z róż i woluminów, bo przecież: Są takie książki, które otwierają serce, Jak cedrową szkatułkę zamkniętą zaklęciem. Są takie książki na szczęście…

Nr 2/2009

Jolanta Knioła

NASZE PLACÓWKI

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 68

ajmłodsza placówka biblioteczna na Ochocie istnieje od grudnia 1985 r. w pawilonie przy ul. Skarżyńskiego 5. Zlokalizowana jest w pobliżu głównej ulicy Grójeckiej, w środku osiedli mieszkaniowych, przy drodze mieszkańców do Hali Banacha i bazaru. Dzięki położeniu na niskim parterze nie istnieje tu bariera architektoniczna dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich oraz dla matek z dziećmi w wózkach. A rowerzyści mają miejsce do zaparkowania pojazdu przy stojakach rowerowych przed biblioteką. „Sześćdziesiąta ósma” gromadzi książki, czasopisma dla dzieci i młodzieży (21 tytułów). Księgozbiór uzupełniany jest na bieżąco o nowości wydawnicze. Poszerzone działy to papieroplastyka oraz bajki terapeutyczne. Posiada również zbiory specjale: bajki, ekranizacje lektur oraz filmy kina familijnego na płytach DVD i kasetach wideo, muzykę, książkę mówioną na płytach CD i mp3, gry planszowe i komputerowe, edukacyjne pro-

Bibliomaniak

NASZE PLACÓWKI gramy multimedialne. W bibliotece działa czytelnia, w której można korzystać z encyklopedii, słowników oraz prasy codziennej i czasopism. Kilka lat temu lokal biblioteki wyremontowano i zmodernizowano. Placówka została wyposażona w sprzęt komputerowy. Czytelnicy mają do dyspozycji trzy stanowiska komputerowe. Obsługa czytelnika zarówno wypożyczalni jak i czytelni została zautomatyzowana. Placówka oferuje bezpłatny dostęp do Internetu w celach edukacyjnych i informacyjnych. Funkcjonuje tu także Kącik Malucha, w którym najmłodsze dzieci mają do dyspozycji puzzle, gry, układanki, klocki, pluszaki oraz książki-zabawki. Dzieci czują się tu bezpiecznie i chętnie zostają same, a rodzice mogą w tym czasie zrobić zakupy. Od kilkunastu lat w bibliotece prowadzone są zajęcia plastyczne „Modelinki”. Odbywają się one w co drugi czwartek o stałej porze i cieszą się sporym zainteresowaniem. Głośne czytanie utworu literackiego często staje się inspiracją do rysowania i malowania bohaterów wysłuchanej historii. Najczęściej tematy zajęć plastycznych związane są z literaturą np. „Ilustracje do książki Puc, Bursztyn i goście”, „Kukiełki do przedstawienia Czerwo-

ny Kapturek” oraz tradycjami, porami roku, świętami np. „Robimy kwiatka na Dzień Babci i Dziadka”, „Karmniki dla ptaków”, „Wesołe pisanki”, „Wielkanocne koszyczki”, „Malowane dzbanki”, „Jesienne drzewko”, „Świąteczne ozdoby – mikołaje, choinki”. Owocem pracy dzieci są także kolorowe lalki, wachlarze, wazoniki, witraże, świeczniki i kompozycje roślinne, które ozdabiają bibliotekę. „Sześćdziesiąta ósma” każdego roku oferuje bogaty program zajęć w czasie akcji „Zima w mieście”. W skład programu, oprócz zajęć plastycznych, wchodzą m.in.: głośne czytanie, konkursy literackie i plastyczne, zajęcia komputerowe, warsztaty kulinarne. Biblioteka organizuje także wyjścia do innych placówek, ucząc młodych ludzi uczestnictwa w kulturze. Ostatnio dzieci zwiedzały Muzeum Pożarnictwa, Muzeum Techniki i Planeta-

Nr 2/2009

NASZE PLACÓWKI

rium. Miały okazję brać udział w warsztatach plastycznych w Magazynie Sztuk oraz Pracowni Ceramiki. W przytulnym wnętrzu biblioteki gośćmi bywają pisarze, ilustratorzy, ludzie związani z tworzeniem książki dziecięcej. Podczas wizyty twórcy, dzieci mają możliwość osobistego z nim kontaktu. Ostatnio odbyły się spotkania z następującymi autorami książek z literatury pięknej dla dzieci i młodzieży: Maciejem Wojtyszką, Ewą Nowak, Agnieszką Frączek i Joanną Olech. Uczestnikami tych spotkań są zazwyczaj uczniowie okolicznych szkół, z którymi biblioteka współpracuje od wielu lat, czyli Gimnazjum Nr 16 i Szkoła Podstawowa Nr 175. Współdziałanie ze szkołami obejmuje także przysposobienie biblioteczne. Lekcje biblioteczne, na które przychodzą poszczególne klasy, dotyczą spraw związanych z budową książki, czasopisma, umie12

jętności posługiwania się katalogami i innymi źródłami informacji. Do biblioteki przybywają także grupy 6-, 5- i 4-latków z Przedszkoli Nr 225 i 248, a także grupy maluchów ze Żłobka Nr 8. Celem wycieczek jest zapoznanie się z urządzeniem, zbiorami, ich układem oraz zachęcenie dzieci do korzystania z biblioteki. W czasie wycieczki często czyta się dzieciom bajkę, urządza teatrzyk kukiełkowy, przeprowadza zabawę lub minikonkurs. Zawsze pozwala się dzieciom na samodzielne buszowanie po zbiorach. Biblioteka coraz częściej wychodzi poza mury, organizując festyny przed swym lokalem w Tygodniu Bibliotek (maj) oraz z okazji Dnia Dziecka. Tradycyjnie już placówka współrealizowała imprezę uliczną Mironalia’07 - Podwórko „Warszawski Domek Chotomek” oraz Mironalia’08 – Podwórko Mikołajka.

Bibliomaniak

NASZE PLACÓWKI

Konkursy, a także warsztaty „Tworzymy pacynkę Mikołajka” cieszyły się ogromnym zainteresowaniem uczestników. „Sześćdziesiąta ósma” stała się także współrealizatorem kilku edycji Rodzinnego Pikniku Integracyjnego w Parku Szczęśliwickim. Na wszystkich imprezach plenerowych książnica miała swoje stoisko,

na które składały się następujące elementy: konkursy, loterie, krzyżówki, quizy, gry, wystawy książek, ekspozycje prac plastycznych dzieci. Wyjścia poza mury placówki służą promocji książki dziecięcej oraz nawiązaniu kontaktu z mieszkańcami. W tej niewielkiej powierzchnią, ale wielkiej różnorodnością zbiorów i aktywnością działalności kulturalnej, edukacyjnej bibliotece, miłe panie bibliotekarki czekają na młodych czytelników. Chętnie pomogą w wyszukiwaniu informacji i doradzą odpowiednią książkę. A najmłodszych wprowadzą w świat bajkowych bohaterów. Serdecznie zapraszamy do naszej placówki. Iwona Ludkiewicz

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 68 jest czynna w poniedziałki i wtorki w godz. 11.00 - 15.00, a od środy do piątku w godz. 13.00 - 19.00.

Nr 2/2009

WARSZAWSKA GALERIA EKSLIBRISU

Edyta Purzycka w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu

rzedstawiciele wrocławskiego środowiska grafików zajmujących się twórczością ekslibrisową rzadko goszczą w WGE. Dotychczas prezentowaliśmy jedynie małe formy graficzne Jerzego Waygarta. Ten rok w naszej galerii należy do wrocławian. Marcowa ekspozycja to prezentacja dorobku twórczego młodej artystki – Edyty Purzyckiej, a w końcu roku przedstawimy prace graficzne Jerzego Różańskiego. W przyszłym zaś roku planujemy wystawę, będącą przekrojem twórczości wrocławskich artystów, przygotowaną przez Tomasza Sumę. Edyta Purzycka jest absolwentką Akademii Sztuk Pięknych, gdzie studiowała grafikę artystyczną pod kierunkiem prof. Haliny Pawlikowskiej. W latach 1995-1996 była stypendystką Ministra Kultury i Sztuki. Autorka zajmuje się grafiką warsztatową i użytkową, głównie książkową i wydawniczą. Projektuje szaty graficzne do czasopism o charakterze literacko-artystycznym, współpracowała z Wydawnictwem Szkolnym PWN, próbowała swoich

Bibliomaniak

WARSZAWSKA GALERIA EKSLIBRISU osobowością, wyobraźnią, kobiecą melancholią i poetycką intuicją. Janina Saffarini

sił i talentu w zakresie scenografii. Do twórczości graficznej wybrała technikę akwaforty, akwatinty i miękkiego werniksu. Bardzo często artystka łączy elementy tych technik uzyskując nowe, niepowtarzalne formy plastyczne. Takie eksperymentowanie w zakresie warsztatu świadczy o tym, że Edyta Purzycka ciągle poszukuje nowych rozwiązań w swojej pracy twórczej. Malowniczy świat w miniaturach graficznych, świat artystycznych wizji autorka nazwała „Malandią”. Jest on pełen osobliwych stworzeń z krainy fantazji. Niepokojący, pełen tajemnic i niedomówień, ale wciągający i kształtujący naszą wrażliwość na piękno sztuki graficznej. Młoda artystka z Wrocławia zachwyciła wszystkich obecnych na wernisażu nie tylko oryginalnymi pracami, ale również niezwykłą

Zapraszamy do Warszawskiej Galerii Ekslibrisu na wernisaż wystawy miedziorytów jednego z najwybitniejszych twórców ekslibrisów Wojciecha Jakubowskiego.

Nr 2/2009

Wystawę można zwiedzać do końca czerwca 2009 r.

OCHOCKIE ZBLIŻENIA

Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1898-1939) polski pisarz, dziennikarz, scenarzysta

ikodem Dyzma, któż nie kojarzy tej postaci - bohatera kultowych filmów Kariera Nikodema Dyzmy w reżyserii Jana Rybkowskiego z udziałem Adolfa Dymszy oraz serialu telewizyjnego ze słynną rolą Romana Wilhelmiego. Być może nie wszyscy jednak pamiętają, iż pierwowzorem tej filmowej postaci jest bohater powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. A któż nie wzruszał się, oglądając ekranizację dylogii Znachor i Profesor Wilczur Tadeusza Mostowicza w reżyserii Jerzego Hoffmana? Powieści te były bardzo popularne w okresie międzywojennym, ale przetrwały próbę czasu i nadal są poczytne. 16

Mostowicz był uosobieniem sukcesu zawodowego. Od 1931 do 1939 r. opublikował siedemnaście powieści, najpierw w czasopismach, później w edycjach książkowych. Zarabiał wielkie (na ówczesne czasy) pieniądze. Legenda mówi, że w najpomyślniejszym okresie jego honoraria dochodziły do 15 tys. zł miesięcznie – zawrotna wówczas suma. Dla porównania podstawowa pensja premiera wynosiła 1850 zł. Powieści Mostowicza zaliczane są do nurtu literatury popularnej. Nie szczędzono mu krytyki, nazywając utwory „lekturą dla kucharek”. Twórczość Mostowicza ceniona jest jednak przez współczesnych krytyków literatury za dążność do unowocześniania środków wyrazu

Bibliomaniak

OCHOCKIE ZBLIŻENIA i technik charakterystycznych dla literatury popularnej. Niezwykła popularność utworów Mostowicza wynika z atrakcyjności fabuły, pełnej melodramatycznych i sensacyjnych powikłań, elementów przygodowych i komediowych. Powieści charakteryzują się ironiczną ostrością i pamfletowym charakterem. Bardzo wiernie oddają realia współczesnej autorowi polskiej rzeczywistości społecznej i politycznej. Tadeusz Mostowicz - tak brzmiało prawdziwe nazwisko pisarza (przydomek „Dołęga” przybrał w latach dwudziestych z rodowego herbu matki) urodził się 10 sierpnia 1898 r. w Okuniewie koło Witebska. Studiował prawo w Uniwersytecie im. Św. Włodzimierza w Kijowie. W tym okresie działał w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej przedostał się do Warszawy i wstąpił do wojska. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po opuszczeniu armii pracował najpierw jako zecer i korektor, a następnie współpracował z kilkoma gazetami jako felietonista i publicysta. Od 1926 r. był zastępcą redaktora naczelnego dziennika „Rzeczpospolita”. Od 1924 r. mieszkał u wuja - profesora Politechniki Warszawskiej - Zygmunta Rytla, przy ulicy Grójeckiej

pod numerem 40. Być może profesor pomógł przyszłemu pisarzowi w karierze. Felietony Mostowicza - zaprawione złośliwością, ciętymi ripostami oraz jego talent polemiczny - sprawiły, że szybko zyskał sobie uznanie czytelników. Jednakże po serii tekstów krytycznych wobec rządu, został porwany i ciężko pobity przez zwolenników Piłsudskiego. 8 września 1927 r. „Pod budynek przy ulicy Grójeckiej 40 podjechał samochód marki Buick. W tym czasie z domu swego wuja wychodził Mostowicz. Jak zeznał kioskarz, który znał dziennikarza jego stałego klienta, został on wciągnięty do samochodu. Bystry kioskarz zdążył zanotować numer rejestracyjny wozu (w trakcie śledztwa okazało się, że był on własnością komendanta policji). Mostowicza wywieziono do lasku pod Jankami, tam brutalnie pobito, a następnie wrzucono do dołu ziemnego”1 . Po tym wydarzeniu Mostowicz stopniowo oddalał się od dziennikarstwa, zrywając z nim ostatecznie pod koniec 1928 r. Wielką popularnością, oprócz wspomnianych wcześniej powieści, cieszyły się także utwory: Dr Murek Leczycka M. : Ochota dawniej i dziś. Informator Ochoty i Włoch 2005, nr 22(465) s. 10

Nr 2/2009

OCHOCKIE ZBLIŻENIA zredukowany, Trzy serca, Prokurator Alicja Horn. Kilka książek Tadeusza Mostowicza zostało zekranizowanych jeszcze w latach trzydziestych. W 1939 r. Mostowicz nawiązał kontakt z amerykańską wytwórnią filmową Warner Bros, dla której opracował dwa scenariusze. Tadeusz Dołęga-Mostowicz jest postacią kontrowersyjną. Wokół jego osoby urosła czarna legenda. Nazywano go „maszyną do szycia książek”, zarzucano skłonność do obnoszenia się bogactwem. Wytykano pałacyk pełny służby w dzielnicy „bogaczy i polityków”, wystawne przyjęcia i biały, amerykański samochód – Buick, którym rozbijał się po Warszawie. Podobno pisarz mawiał: „Wolę Buicka od pomnika”. Mostowicz posiadał także etykietkę playboya. W istocie jednakże o życiu pisarza niewiele wiadomo. Bazę źródłową do biografii stanowi zaledwie kilka wywiadów, jakich udzielił oraz kilka fragmentów wspomnień ludzi mu współczesnych. Istnieje wiele białych plam w jego życiorysie. Próbę nakreślenia sylwetki pisarza podjęli w 2007 r. twórcy cyklu filmów dokumentalnych „Errata do biografii”, w których przedstawiane są nieznane dotąd fakty z życiorysów polskich pisarzy. Dotąd pewne wydarzenia były przemilczane bądź 18

ukazywane w innym świetle z różnych względów - politycznych i obyczajowych. Celem autorów cyklu jest stworzenie pełnych portretów twórców. Filmy aktualnie prezentowane są na antenie telewizji TVP Info. Część odcinków jest dostępna na stronie internetowej TVP. Legendą osnute są ostatnie dni życia Tadeusza Mostowicza. Istnieje wiele wersji dotyczących okoliczności jego śmierci. Faktem jest, że zginął we wrześniu 1939 r. w miejscowości Kuty na Pokuciu (na granicy z Rumunią, przez którą nastąpiła ewakuacja polskich władz i wojska). Według relacji świadków Mostowicz miał zginąć, gdy zwlekał z oddaniem broni w chwili rozbrajania przez Rosjan. Według innej wersji stracił życie z powodu oficerek, na widok których sowiecki sołdat, pewny, że ma przed sobą oficera, wyjął broń i strzelił. Inni świadkowie twierdzą, że zginął w swoim eleganckim samochodzie podczas przekraczania granicy 17 września. Próbę wyjaśnienia okoliczności śmierci Mostowicza podjęli kilka lat temu autorzy programu telewizyjnego „Rewizja nadzwyczajna”. Na podstawie kilkudziesięciu zgodnych relacji dawnych mieszkańców Kut ustalono, że Mostowicz pojawił się w tej miejscowości 18 września

Bibliomaniak

OCHOCKIE ZBLIŻENIA 1939 r. i został włączony do batalionu majora Henryka Piątkowskiego. „Przez dwa dni w Kutach nie działo się nic. 21 września rano major Piątkowski dostał wiadomość z Kołomyi, że w stronę Kosowa i Kut wyruszyło kilka czołgów sowieckich. Postanowił skierować do miasta pluton piechoty jako osłonę samochodu wysłanego przed godz. 10 po chleb dla wojska. Odkrytą półciężarówką pojechali: porucznik Wojda, kierowca i kapral podchorąży Dołęga-Mostowicz. Dwóch pierwszych siedziało w szoferce, Dołęga, mierzący ponad dwa metry, wolał miejsce na platformie. Gdy samochód z ładunkiem chleba ruszał w drogę powrotną, a uśmiechnięty Dołęga machał ręką jakiemuś chłopcu, padła seria strzałów z czołgu, który pojawił się w górze uliczki. Auto wywróciło się na ostrym zakręcie. Mężczyźni siedzący w szoferce zdołali umknąć. Pozostał poległy, ofiara jedynych strzałów, jakie padły w czasie tej wojny w Kutach. Los chciał, że był nim Tadeusz Dołęga-Mostowicz”2. Tadeusz Dołęga-Mostowicz został pochowany na miejscowym cmentarzu. W 1978 r. sprowadzono Niewygodna pamięć i czarna legenda: www.newsweek.pl/artykuly/ sekcje/spoleczenstwo/niewygodnapamiec-i-czarna-legenda,26060,3

jego prochy do Warszawy i pochowano na Cmentarzu Powązkowskim. Monika Moroz

Bibliografia: 1. Leczycka Małgorzata: Ochota dawniej i dziś Informator Ochoty i Włoch 2005, nr 22(465), s. 10 2. Kwiatkowski, Jerzy: Dwudziestolecie Międzywojenne. Warszawa 2003. ISBN 83-01-13851-3 3. Słownik literatury popularnej pod red. Tadeusza Żabskiego. Wrocław 1997. ISBN 83-7091-039-4 4. Słownik pisarzy polskich pod red. Arkadiusza Latuska. Kraków 2003. ISBN 83-7220-574-4 5. Śliwiński Piotr: Tadeusz Dołęga Mostowicz. Poznań 1994. ISBN 837120-128-1 6. Terier Janusz: Leksykon prozaików dla szkół i miłośników literatury. Warszawa 2001. ISBN 83-2071661-6 7. Film dokumentalny „Errata do biografii, Tadeusz Dołęga-Mostowicz” reż. Łukasz Wylężałek, TVP 2007 8. Niewygodna pamięć i czarna legenda: www.newsweek.pl/ artykuly/sekcje/spoleczenstwo/ niewygodna-pamiec-i-czarnalegenda,26060,3

Nr 2/2009

OCHOCKIE ZBLIŻENIA

Wywiad z Krzysztofem Krukiem Zastępcą Burmistrza Dzielnicy Ochota

rzydziestego marca 2009 roku w siedzibie Urzędu Dzielnicy Ochota spotkałam się z Krzysztofem Krukiem, który przez ostatnie lata ściśle współpracuje z bibliotekami na Ochocie. Swieta: Dzień dobry Panie Burmistrzu! Proszę powiedzieć kilka słów o sobie. Krzysztof Kruk: Urodziłem się w Warszawie. Jestem Absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego oraz Podyplomowej Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej w Warszawie. Przez 10 lat pracowałem jako nauczyciel w szkole, byłem dyrektorem ochockiej Szkoły Podstawowej Nr 264. Przez 4 lata byłem dyrektorem Ośrodka Sportu i Rekreacji Dzielnicy Ochota. Byłem radnym Dzielnicy Ochota i radnym gminy Warszawa Centrum. Proszę powiedzieć jakie zajmuje Pan stanowisko i jaki jest zakres Pana obowiązków. Jestem Zastępcą Burmistrza Dziel20

nicy Ochota m. st. Warszawy od 2007 roku. Nadzoruję pracę następujących Wydziałów: Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń, Wydział Zasobów Lokalowych, Wydział Infrastruktury, Wydział Obsługi Mieszkańców, Wydział Kultury, Wydział Sportu i Rekreacji oraz jednostek współpracujących: Biblioteka Publiczna, GGKO, OKO, OSiR oraz ZGN. Najwięcej czasu poświęcam Wydziałowi Zasobów Lokalowych, który zajmuje się przede wszystkim sprawami lokalowymi i remontami domów. Ta praca jest bardzo absorbująca, ponieważ na Ochocie mieszka 90 tys. mieszkańców. Jak Pan radzi sobie z nadmiarem obowiązków i ze stresem? Radzę sobie dobrze, nie mam żadnych problemów. Lubię swoją pracę, lubię być urzędnikiem. Jak pracuję, to poświęcam się całkowicie pracy. Na walkę ze stresem nie ma złotego środka. Każdą sprawę przeżywam, nie podejmuję pocho-

Bibliomaniak

OCHOCKIE ZBLIŻENIA pnych decyzji, analizuję każdy przypadek i nie działam spontanicznie. Jestem człowiekiem, który stara się panować nad stresem, a doświadczenie mi w tym pomaga. Pracuję według złotej zasady: Pracuję w pracy! Rozdzielam pracę od domu i to jest najlepszy sposób na odpoczynek. Jakie Pańskie pomysły i inicjatywy udało się przeforsować i zrealizować dla dobra mieszkańców Ochoty i rozwoju naszej dzielnicy? W działalności bieżącej nasz Wydział Kultury był na początku bierny i organizował bardzo mało różnorodnych imprez dla mieszkańców Ochoty. Teraz Wydział Kultury jest aktywny, organizuje festyny, dba o atrakcyjną formę spędzania wolnego czasu przez mieszkańców Ochoty. Dzięki mojemu zaangażowaniu wróciły Dni Seniora. Pobudzam do działania i zachęcam do współpracy stowarzyszenia na Ochocie. Chcę, aby Plac Narutowicza był centrum kulturalnym Ochoty. Pragnę, aby stał się miejscem kojarzonym z rozrywką i dobrą zabawą. Dążę również do tego, aby budować mieszkania komunalne, już niedługo powstanie stosowny projekt.

Po wielu latach oczekiwań przy ulicy Grójeckiej 42 wkrótce będzie otwarta nowoczesna biblioteka pod nazwą „Przystanek książka”. Budujemy nowy Młodzieżowy Dom Kultury. Na Szczęśliwicach planujemy zbudować odkryte baseny w 2010 roku. W działalności inwestycyjnej priorytetem dla mnie jest pilnowanie terminowości realizacji projektów oraz kontrola prawidłowości wykonania zaplanowanych inwestycji i ich zgodności z budżetem i kosztorysem. Jakie są plany na najbliższą przyszłość bibliotek ochockich? Na dzień dzisiejszy na Szczęśliwicach nie ma żadnej biblioteki dla mieszkańców i moim marzeniem jest zbudować na osiedlu Włodarzewska budynek komunalny, w którym swoje miejsce znalazłaby

Nr 2/2009

OCHOCKIE ZBLIŻENIA zarówno biblioteka, jak też inne potrzebne dla mieszkańców usługi. Jak Pan rozumie, Panie Burmistrzu, misję biblioteki publicznej w naszej obecnej rzeczywistości? Biblioteki publiczne powinny udostępniać książki, upowszechniać wiedzę. Być przyjazne dla czytelników. Pana książka z dzieciństwa. Co to była za książka i jakie zrobiła na Panu wrażenie? Pierwszą książką, która zrobiła na mnie, młodym chłopcu, ogromne wrażenie, było opowiadanie Ernesta Hemingwaya pt. Stary człowiek i morze. Piękno przyrody i zmagania człowieka z żywiołem oraz ogromna wola życia pozostało w mojej pamięci do dnia dzisiejszego. Jaki jest Pana stosunek do bibliotek ochockich? Dobry i przyjazny. Lubię i szanuję pracowników, którzy są oddani i zaangażowani w pracę na rzecz mieszkańców Ochoty. Czy podoba się Panu akcja „Za pięć dwunasta nasza władza czyta dzieciom”? Taka akcja jest potrzebna, bardzo ją lubię. W czasie czytania nawiązuje się wspaniały kontakt z dziećmi i zachęca je do czytania. Pana pierwsze skojarzenie: Jak wygląda Ochota Pana marzeń w przyszłości? 22

Widzę Ochotę jako kolorową i piękną dzielnicę. Ale oczywiście realizacja wszystkich planów i marzeń uzależniona jest od środków finansowych. Chcę, aby mieszkańcy Ochoty trochę zwolnili, bo życie ucieka bardzo szybko, żeby było więcej serdeczności, uprzejmości i zrozumienia. Teraz trochę o Panu prywatnie. Jakie ma Pan hobby? Czy uprawia Pan sport? Uwielbiam sport. Przez 18 lat grałem w badmintona. Byłem zawodnikiem, brałem udział w rozgrywkach na szczeblu krajowym i międzynarodowym, miałem liczne osiągnięcia. Byłem również trenerem. Lubię ponadto długie spacery oraz gotowanie. Bawię się, gotując. Uwielbiam morze, ciepłe kraje, lubię się opalać. Czy regularnie Pan ćwiczy? Tak, ćwiczę codziennie, bo o zdrowie trzeba dbać. Chodzę na siłownię, po ćwiczeniach lubię posiedzieć w saunie – pełny relaks. Czy lubi Pan piłkę nożną i czy jest Pan kibicem? Lubię piłkę nożną, kibicuję Legii Warszawa. Trudne pytanie, ale chcę je zadać. Może Pan nie odpowiadać. Proszę zdradzić nam jakie ma Pan ambicje polityczne? Moje podejście do polityki nigdy nie

Bibliomaniak

UKRAINA było ambicjonalne, nigdy nie dążyłem do zajmowania stanowiska tylko ze względów politycznych. Czy jest Pan optymistą? Nie, bo taki jestem z natury. Co chciałby Pan powiedzieć do dzieci, czytelników „Bibliomaniaka”?

Bądźcie zawsze uprzejmi, mili i dobrzy dla ludzi, a wówczas ludzie tym samym Wam odpłacą. Dziękuję bardzo za spotkanie i za wywiad. Miło mi, że znalazł Pan w swoim napiętym grafiku chwilę, aby odpowiedzieć na kilka pytań.

Narodowa Biblioteka Ukrainy dla Dzieci i Młodzieży

estem miłośniczką podróży i kocham Ukrainę. Wyjechałam do Kijowa, aby po raz kolejny zakochać się w atmosferze łagodnego i wspaniałego cienia kasztanów. W tym roku ścieżki moich międzynarodowych wędrówek zaprowadziły mnie do miejsca tajemniczego i bardzo natchnionego. Dotarłam po wielu trudach i na zaproszenie do skarbnicy wiedzy i tradycji ukraińskiej literatury dziecięcej. Odkryłam Narodową Bibliotekę Ukrainy dla Dzieci i Młodzieży. Ta ważna instytucja jest narodową skarbnicą książek literatury dziecięcej. Jest też centrum największym i najbardziej nowoczesnym, które gromadzi książki, czasopisma, płyty i filmy dla dzieci oraz egzemplarz obowiązkowy. Unikatowy jest także

biblioteczny zbiór rzadkiej książki, który liczy ponad 17 tysięcy książek i czasopism dla dzieci. Gmach wyłonił się jak życiodajna oaza pośród upalnych piasków letniego Kijowa. Budynek zachwyca od pierwszego spojrzenia. Wrażenia są niezapomniane. Wita nas przed wyjściem postać chłopca czytającego książkę oraz przepiękna brama powitalna, która jest galerią pisarzy świata. Budynek Biblioteki na zewnątrz wygląda jak otwarta księga ozdobiona dekoracyjnymi metalowymi kratami we wzory z roślin i zwierząt. Przypomina ukryty dawny zamek. Wkroczyłam do marmurowych wnętrz, aby zachwycić się największym i najbardziej barwnym księgozbiorem dla dzieci. Miejsce oka-

Nr 2/2009

UKRAINA zało się nie tylko tajemne i bogate, lecz dawało poczucie kontaktu z czymś niezwykłym. Biblioteka jest centrum organizacji czasu wolnego dzieci miasta Kijowa. Dla dzieci poszukujących zrozumienia świata i prawdy dostępne są czytelnia, wypożyczalnia, pokoje dla indywidualnego i grupowego słuchania muzyki, pokój bajek, sala komputerowa oraz sala teatralna. Biblioteka stwarza wrażenie prawdziwej „świątyni książki”. W Bibliotece funkcjonują bezpłatne kółka zainteresowań: Teatr lalek, Dramatyczne studium „Owacja”, Kółko miłośników sztuki ukraińskiej, Koło literackie, Koło pluszaków „Fantastyczna igła”, Koło pieśni narodowej oraz Koło miłośników bajek „Wejdź do bajki”. W tym czarodziejskim i tajemniczym miejscu literatura żyje we wszystkich wymiarach. Wszystko w bibliotece jest przygotowane do tego, aby każde dziecko mogło spokojnie przeczytać książkę, posłuchać muzyki, obejrzeć film lub nawet zagrać na instrumentach muzycznych. Ale to nie wszystko. Ujrzałam multimedialne zbiory, które ciszą się popularnością wśród młodych czytelników. Jest prowadzony elektroniczny katalog. Twórcy tego sanktuarium wiedzy zadbali o przyszłe 24

pokolenia. To perspektywa zaskoczonego i oczarowanego dziecka. Biblioteka Narodowa dla Dzieci na Ukrainie wydaje własne periodyki i poradniki bibliograficzne. Miałam wrażenie, że nasi ukraińscy przyjaciele tworzą podstawy wiedzy dla przyszłych pokoleń, nawet tych obcujących z książką tylko on-line. Na nośnikach elektronicznych wydawane są indeksy rekomendowanej najlepszej literatury dziecięcej w języku ukraińskim. Każdy indeks jest uzupełniony o zeskanowane ilustracje. Biblioteka tworzy bajkowy świat, w którym książki są kamieniami milowymi dziecięcego czytelnictwa. Książki to treść biblioteki, jednak istnieje jeszcze inna bogata forma, która ma zachęcić zbłąkanych młodych czytelników, aby porzucili wirtualny świat i pokochali książki zgromadzone w tej niesamowitej bibliotece. Dekoracje budynku stworzyli najwięksi twórcy malarstwa i rzeźby Ukrainy: Olga Rapaj, Aleksander Mołowzorow i Borys Dowgań. Na jednej ze ścian Biblioteki odnalazłam historię drukarstwa i piśmiennictwa. Ta przepiękna ściana p.t. „Pierwsi drukarze” została wykonana w stylu starodawnej narodowej prasłowiańskiej ceramiki. Wśród obrazów starych papirusów,

Bibliomaniak

UKRAINA hieroglifów były najważniejsze pomniki współczesnego drukarstwa: • Jan Gutenberg, niemiecki wynalazca druku • Iwan Fiodorow – ukraiński pierwszy drukarz i wydawca • słowiańscy misjonarze Kirył i Metody. Wirowałam wśród bohaterów bajek ukraińskich oraz bohaterów bajek z całego świata w Pokoju Bajek, w której ściana został wykonany metodą szamota panneau. Zobaczyłam jak ważnym i wspólnym dla nas wszystkich jest europejski dorobek dziecięcej literatury. Ujrzałam w retrospekcji wszystkie imprezy organizowane we współpracy i z inicjatywy Narodowej Biblioteki Ukrainy dla Dzieci i Młodzieży. Biblioteka współpracuję z Francuskim Ośrodkiem kulturalnym w corocznej akcji „Święto czytania”. Z Ambasadą Finlandii Biblioteka zorganizowała teatralna prezentację książki Astrid Lindgren „Powrót Muminków”. Ukraińskie dzieci dzięki Ambasadzie Niemiec i Instytutowi Goethego mogły wziąć udział w konkursie rysunkowym „Mistrzostwa Świata w piłce nożnej w 2006 roku w Niemczech oczami dzieci z Ukrainy”. Ambasada Rosji zaprosiła młodych czytelników Biblioteki Naro-

dowej na teatralne święta „Talent oddany dzieciom” (z okazji 100. rocznicy urodzin A. Barto) oraz „Bajki dziadka Korneja” (z okazji 125. rocznicy urodzin K. Czukowskigo). Stany Zjednoczone zaoferowały naszym braciom Ukraińcom możliwość stworzenia projektu „Okno na Amerykę dla przyszłych liderów”. Dzięki takiej współpracy młodzi czytelnicy z Ukrainy poznawali wspólnie kulturę i literaturę innych krajów. Po powrocie ze świata dziecięcej literatury Ukrainy zrozumiałam jak jest ona nam bliska. Wszystkie dzieci pragną i potrzebują poznawać otaczający ich świat właśnie za pomocą książek. Moja fantastyczna przygoda z książką w nowym wymiarze sprawiła, iż musiałam podzielić się z Wami tym doświadczeniem. To nie tylko misja, ale wielkie szczęście móc obcować z dziecięca literaturą Ukrainy. Mam nadzieję, że zachęciłam Was Drodzy Czytelnicy do poznania Ukrainy i jej dorobku dziecięcej literatury.

Nr 2/2009

Swietłana Grzęda

STREFA MlODYCH

WIERSZYK O MAJU Majowe słonko nam z góry przyświeca lato się zbliża wielkimi krokami. Uśmiech i zapał nam w sercach już wznieca, ukwieca łąki krasnymi makami. Wnet na majówkę udać się nam trzeba, niedługo nam czekać aż skończy się szkoła, Korzystaj z czystego od chmurek nieba... usłysz jak maj do zabawy Cię woła! Sebastian Gago

Jeœli chcesz poznać pewne czarodziejskie słowo, wykreœl w płatkach kwiatów nazwy przedmiotów narysowanych na doniczkach, zaczynając od wskazanych przez łodyżkę. Literkę która pozostanie wpisz w œrodek kwiatka. Kolejne litery ze wszystkich kwiatków utworzą rozwiązanie. 26

Bibliomaniak

Jeżeli prawidłowo rozwiążesz zadania i wpiszesz literki w kratki, które wskaże wynik, dowiesz się jak nazywa się miesiąc w którym jest tak pięknie jak na obrazku. Pokoloruj go.

STREFA MlODYCH

Nr 2/2009

STREFA MlODYCH

Książki dla dzieci

„Zrobił zaledwie kilka kroków, gdy z tyłu padł na niego cień. Cień był zimny jak rozpacz i czarny jak strach. Mnich usłyszał za sobą skrzypienie skóry, zgrzyt zbroi i szmer oddechu. Nie był to jednak dech żywej istoty, lecz świszczący, chrapliwy odgłos wydawany przez nieumartego, który stara się przypomnieć sobie, czym jest oddychanie. W ustach i nozdrzach poczuł smród rozkładu i śmierci. Od grozy i zaduchu tak go zemdliło, że przez chwilę obawiał się, że starci przytomność. […] Na widok upiornego rycerza omal ponownie nie stracił panowania nad sobą. Kiedy Rhys spojrzał w szparę wzrokową jego hełmu, ujrzał przeklęte światło żywej śmierci, blask jaskrawy i palący jak słońce, a jednak niezdolny rozjaśnić mroku istoty zamkniętej wewnątrz tej okrwawionej zbroi” Chyba każdy z nas słyszał o serii „Dragonlance”, pełnej smoków, el28

fów i magii. Saga o Smoczej Lancy liczy sobie bagatela dwadzieścia pięć, jeśli nie więcej, utworów. Osobiście uważam ją za najlepszą fantastykę, jaką kiedykolwiek miałem okazję czytać. Mogłoby się wydawać, że po Wojnie Dusz, podczas której zginęła Takhisis, Królowa Ciemności, świat będzie lepszy. Niestety wszyscy, którzy to przewidywali, nie wzięli jednej możliwości pod uwagę. Bogowie powrócili. Na zadomowieniu bowiem nie skończyło się! Każdy z nich starał się odzyskać dawną władzę, wpływy i potęgę. Oczywiście bóstwa miały swoje mniejsze lub większe ambicje: Sargonnas bóg minotaurów - zamierzał podbić ziemie należące do elfów, Mishakal - bogini zdrowia i życia - odbudowywała swe świątynie w celu zdobycia wiernych. Była jeszcze jedna ważna postać , Chemosh - bóstwo śmierci i zniszczenia, który pragnął opanować cały świat. Tyle jeśli chodzi o treść. „Bursztyn i popiół” jest pierwszą częścią sagi „Mroczny uczeń”. Z początku wydawało mi się, że sięgam po ko-

Bibliomaniak

STREFA MlODYCH lejną książkę „Dragonlance”, która nie wniesie nic nowego do Krynnu. Jednakże „Bursztyn…” otwiera nowy rozdział istnienia świata: powrót bogów, walka o dominację. Wyłaniają się nowi bohaterowie, gotowi poświęcić życie, by uratować wszystko, co kochają. Muszę otwarcie przyznać, że pomimo bardzo rozbudowanej fabuły, książka jest przemyślana w każdym

Filmy

calu. Wszystkie wątki: główne i poboczne łączą się ze sobą, tworząc niesamowitą powieść. Akcja? Nie brakuje jej, lecz momentami wydarzenia wloką się powoli niczym flaki z olejem. Nie zmienia to faktu, ze polecam tę książkę bardzo gorąco każdemu wielbicielowi dobrej fantastyki. Iwan Dziendzieluk

dla

HIGH SCHOOL MUSICAL 3 Mimo zwycięstwa w międz yszkolnych rozgr ywkach koszykówki, „Dzikie Koty” mają poważne zmartwienia. Zbliża się koniec szkoły średniej, a nasi bohaterowie muszą wybrać szkoły wyższe, w których będą się uczyć. Najbardziej przeżywają to Troy i Gabriella, bo rozłąka na studiach może zaszkodzić ich uczuciu. Organizowany w East High wiosenny musical, którego tematem mają być

dzieci

nadzieje i obawy grających samych siebie uczniów najstarszej klasy, pomaga wyrwać się z przykrych myśli i mieć nadzieję, że wszystko jakoś się ułoży. Im bliżej końca roku, tym mniej jednak na to wskazuje i wszystko przemawia za tym, że to koniec przyjaźni „Dzikich Kotów” oraz uczucia Troya i Gabrielli. Jedyne co jest niezmienne, to perfidne knucie Sharpay, która jak zwykle wciąga Ryana w swoje gierki. Co to jednak za Musical, który ma smutne zakończenie? Nasi bohaterowie poradzą sobie ze wszystkim i rozwiążą swe kłopoty w śpiewająco - roztańczony sposób. Film dostępny w: BD5, BD48, BD68, W75

Nr 2/2009

STREFA MlODYCH ARABELA

MADAGASKAR 2

Cóż mogą zrobić mieszczuchy, które w dżungli Madagaskaru tęsknią za domem i nie mogą już znieść towarzystwa szalonych lemurów? Postarać się wrócić! Ale jak? Z pomocą przychodzą jak zwykle Pingwiny, które naprawiając stary samolot umożliwiają powrót. Witaj z powrotem Nowy Jorku? Nie! To byłoby zbyt proste....Alex, Marty, Melman, Gloria, Pingwiny i król lemurów – Julian - rozbijają się w Afryce, nieopodal miejsca, w którym urodził się Alex. Wszyscy odnajdują tu coś dla siebie: rodzinę, akceptację, towarzystwo, a nawet miłość. Uświadamiają sobie też, że nie są tak wyjątkowi jak im się zdawało, a świat nie pada im do stóp, jak to działo się w Central Park ZOO. Zwierzaki muszą zdecydować, czy naprawdę chcą wracać do domu i gdzie tak naprawdę jest ich dom. Tu w Afryce, czy w Nowym Jorku? Muszą też stawić czoła ludziom naruszającym rezerwat przyrody. A Pingwiny jak zwykle zajmują się tym, co potrafią najlepiej – kombinują i rozśmieszają do łez!

W krainie bajek nie dzieje się dobrze. Zły czarodziej Rumburak chce przejąć królestwo i pojąć za żonę córkę króla - Arabelę. Królewna, uciekając przed magiem, trafia do naszego świata, lecz prześladowca nie rezygnuje i wciąż stara się dopaść bohaterkę. Dziewczyna chroni się u czeskiej rodziny Majerów i z wzajemnością zakochuje w Peterze. Czary rodem z krainy baśni w naszym świecie, pierścień życzeń, szklana kula, latający kufer, różdżki, czarownice i gadające zwierzaki. Taki zestaw gwarantuje, że w Mieście będzie działo się bardzo dużo! Czy Arabela i Petr obronią się przed Rumburakiem? Czy kraina bajek zostanie ocalona? Trzynaście odcinków tej niezapomnianej baśni odpowie na te pytania, a niejeden rodzic chętnie obejrzy ją ze swoim dzieckiem, przypominając sobie jak będąc młodszy sam bawił się świetnie przy tej opowieści. Film dostępny w: BD48

Film wkrótce dostępny w bibliotekach.

Bibliomaniak

Sebastian Gago

Przystanek Książka

ypożyczalnię dla Dorosłych Nr 93 i Bibliotekę dla Dzieci i Młodzieży Nr 41 powołano do działalności w 1969 r. W przestronnych pomieszczeniach pawilonu przy ul. Niemcewicza 26 często organizowane były spotkania z autorami, m.in. w ramach Warszawskiej Premiery Literackiej (w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku była to ważna impreza w warszawskim świecie literackim). Bibliotekarze integrowali społeczność lokalną, zwłaszcza dzieci i młodzież, poprzez różnego rodzaju konkursy, zajęcia plastyczne, koła zainteresowań (klub szachowy). Atrakcyjne formy spędzania ferii przyciągały spiorą grupę młodych pasjonatów książki. W 1998 r. została podjęta decyzja o likwidacji pawilonu. W jego miejscu miał stanąć nowoczesny budynek, w którym zagwarantowano pomieszczenia dla biblioteki. Na okres prac budowlanych obie wypożyczalnie przeniesiono do lokalu

Nr 2/2009

STREFA MlODYCH zastępczego przy ul. Filtrowej 68. Ów lokal okazał się niewielką sutereną, w której przez jakiś czas miały pomieścić się dwie biblioteki. W ciasnych piwnicznych wnętrzach bibliotekarze cierpliwie czekali na spełnienie obietnic powrotu pod dawny adres, lecz już w nowoczesnych przestrzeniach budynku przy Niemcewicza. Mimo trudnych warunków, pracownicy nie zaprzestali organizować imprez kulturalnych. Dzięki miłej obsłudze, dużej wiedzy i niewyczerpanym pomysłom, zjednywali sobie nowych użytkowników. Pomysłów przybywało, a wizja nowego lokalu z roku na rok stawała się coraz bardziej odległa. Warszawska Premiera Literacka, Warszawska Jesień Poezji, lekcje biblioteczne, zajęcia plastyczne dla dzieci, spotkania autorskie, tydzień bibliotek, andrzejki, 32

i wiele innych imprez odbywało się w „piwnicznych klimatach”. Czytelnicy chętnie zaglądali na Filtrową, bo oprócz znalezienia dobrej książki, można było porozmawiać o wszystkim. Czas płynął, a decyzji o przeniesieniu wciąż nie podejmowano. W kwietniu 2007 roku, po dziewięciu latach funkcjonowania przy ul. Filtrowej, Dyrektor Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota, Zofia Umerska, podjęła trudną decyzję o zamknięciu obu placówek do czasu przeniesienia do nowego lokalu. Jak okazało się później, był to strzał w dziesiątkę, ponieważ lokalne władze szybko zatroszczyły się o znalezienie nowego lokum dla obu filii bibliotecznych. Przystanek Książka ruszył pełną parą, uroczyste otwarcie ochockiej Mediateki odbyło się w czwartek

Bibliomaniak

STREFA MlODYCH 16 kwietnia. Inaugurację nowej placówki uświetniły najwyższe władze Dzielnicy Ochoty, przedstawiciele Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, kierownicy warszawskich bibliotek oraz osoby związane z życiem kulturalnym dzielnicy. W rolę prowadzącego wcielił się aktor Andrzej Ferenc. Pani Mira Maludzińska przygotowała nawiązujący do czytelnictwa występ artystyczny. Po części formalnej nastąpiła miła i wyraźnie już luźniejsza, część kuluarowa. W piątek 17 kwietnia o godzinie 14.00 powitaliśmy pierwszych czytelników. Zawitali tłumnie, ciekawi nowego miejsca. Przyszły dzieci, młodzież, dorośli i starsi. Niektó-

Biblioteka jest przystosowana dla osób niepełnosprawnych, matek z małymi dziećmi (przewijak) oraz entuzjastów „małej czarnej„. rych przytłaczała wielkość metrażu i aranżacja bibliotecznego wnętrza. Innych przeciwnie, komputery i gry zrobiły swoje. Nastąpiło swoiste zderzenie pokoleń.

Tak jest, jesteśmy dla wszystkich, małych i dużych czytelników. Każdy znajdzie u nas coś dla siebie. Posiadamy bogaty księgozbiór, pieczołowicie gromadzony w poprze-dniej siedzibie na Filtrowej. Na każdego czekają nowości wydawnicze, filmowe i muzyczne. Przy filiżance aromatycznej kawy można zapoznać się z prasą codzienną, dziennikami i magazynami wydawnictw publicystycznych. Przestrzeń Przystanku ogarnie Was i scali. Mediateka wystartowała. Serdecznie wszystkich zapraszamy!

Nr 2/2009

Anna Jachowska

AZJA ŚRODKOWA

Mongolia kraina błękitnego nieba

Mongolii nie da się napisać w kilkunastu słowach. To kraj o niezwykłych walorach krajoznawczych. Rozległe stepy, sięgające aż po horyzont, krystalicznie czysta woda w jeziorach i rzekach, zaśnieżone górskie szczyty, bagnista tajga, kamieniste półpustynie, obszary Gobi – ta różnorodność krajobrazów przyciąga w te rejony od lat wielu turystów. Mongolia nie tylko zachwyca przejrzystą barwą błękitnego nieba, ale

i szokuje szamańskimi obrzędami oraz kamiennymi kurhanami, obwieszonymi błękitnymi paskami jedwabiu i bydlęcymi czaszkami. Styl życia na mongolskich stepach nie zmienił się od wieków. Mongołowie zawsze mile przyjmują pod swój dach podróżnych. Według ich tradycji „Szczęśliwy ten gospodarz przy jurcie którego zawsze stoją konie wędrowców (przyjezdnych)”. Podstawą życia ludności zamieszkujacej na tych terenach są zwierzęta. Dają nie tylko pożywienie w postaci mleka i mięsa, ale są również niezawodnym środkiem transportu. Z kolei wysuszony nawóz bydlęcy stosuje się jako opał, a filcowana wełna służy do zabezpieczenia jurt przed chłodem. Jedzenie mongolskie jest bardzo monotonne. Nie znajdziemy w ich jadłospisie żadnych owoców i warzyw. Zimą głównie jada się mięso, a latem - ser i mleko. Najczęściej pije się tradycyjną herbatę „sute caj”, z osolonym mlekiem i zjełczałym masłem oraz kumys (ajrag) – sfermentowane mleko kobyły, o niewielkiej zawartości alkoho-

Bibliomaniak

AZJA ŚRODKOWA lu. Poczęstowanie kogoś białym napojem, zgodnie z tradycją, jest oznaką czystości uczuć. W związku z tym, że Mongołowie muszą stale się przenosić w poszukiwaniu nowych pastwisk, rozwinęli w sposób doskonały budowę namiotu osadzonego na drewnianym szkielecie, pokrytym wojłokiem Relacja z misji - ks. W. Dziurdzia i I. Paszke i brezentem. Konstrukcja ta wytrzymuje siłę silnych wiatrów dniowej, piec stoi pośrodku, lewa oraz jest idealnym schronieniem strona – kuchnia, spiżarnia i rodzinpodczas mrozów czy upałów. Jurta ne łoże jest miejscem przeznaczospełnia jeszcze jedną dodatkową nym dla dzieci i kobiet. Prawa część rolę – służy jako zegar słonecz- przeznaczona jest dla mężczyzn. ny. Promień słoneczny wpadający Naprzeciwko głównego wejścia przez otwór oświetla kratki ścienne, znajduje się miejsce dla gości oraz co umożliwia określenie dokładnej ołtarzyk. Życie na mongolskim stepie togodziny. Cała przestrzeń w jurcie jest z góry ustalona. Wejście do niej czy się wolno, bez pośpiechu. Do zawsze znajduje się od strony połu- chwili obecnej kultywuje się stare obyczaje i obrzędy. „Jeśli wypiłeś ich wody, to zastosuj się do ich tradycji” - brzmi przysłowie. Nie wypada przeskakiwać nad czyimiś nogami, kłaść noża ostrzem w kierunku innej osoby, nadepnąć na próg, kiedy wchodzi się do jurty, zadeptać czy polać ogień. Należy również pamiętać, że wchodząc do Nr 2/2009

AZJA ŚRODKOWA ścigu nawet do 35 km. W zapasach bierze udział 512 albo1024 zapaśników ubranych w skąpe majteczki. Przegrywa ten, kto najprędzej dotknie ziemi. Z kolei w strzelaniu wygrywa ta osoba (może brać udział również kobieta), która zdobędzie jak najwięcej punktów. Na koniec należy przytoczyć Relacja z misji - wolontariuszka I. Paszke słowa Bolesława Uryna – miłośnika jurty powinno się założyć czapkę Mongolii, że „gdy w końcu doceni na znak szacunku dla gospodarzy się uroki tego kraju, spędzone dłuoraz poruszać się w niej zgodnie gie noce przy świeczce i płonącym z ruchem wskazówek zegara. Do- ogniu, to na pewno zamarzy się i to brym zwyczajem jest obwąchiwa- nie raz, by powrócić tu – do Mongonie przez starszyznę młodszego od lii – do Krainy Błękitnego Nieba”. siebie gościa. W ten sposób okazują szacunek wobec niego. Beata Wyrwas Forma pozdrowień różni się głównie od charakteru wizyty. Bibliografia: Najczęściej gospodarz częstuje wędrowca tabaką ze specjalnej 1. Kałużyński Stanisław – Dawni tabakierki, wykonanej ze srebra Mongołowie. - Warszawa: Państwoi przyozdobionej szlachetnymi kawy Instytut Wydawniczy, 1983 mieniami. 2. Uryn A. Bolesław. Mongolia: Należy też wspomnieć o Na- wyprawy w tajgę i step. - Pelpin: adam - igrzyskach sportowych, Bernardinum, 2005 odbywających się podczas święta 3. http://www.mongoluls.republinarodowego. W tym dniu urządza ka.pl się sportowe zawody: wyścigi konne , zapasy i strzelanie z łuku. Dzieci w wieku 5-10 lat dosiadają koni i biorą udział w morderczym wy36

Bibliomaniak

KSIĄŻKA NUMERU

Wielokulturowość w kolorze i na dużym formacie

hociaż na tle Europy współczesna Polska wydaje się z pozoru krajem jednorodnym, można się w niej doszukać różnic, jakie reprezentują odmienne kulturowo społeczności. Mniejszości narodowe i etniczne w naszym kraju można podzielić na trzy grupy. Pierwsza to te, które mieszkają w licznych i często zwartych społecznościach na określonym od dawna terytorium. Są to Ślązacy i Niemcy w województwach śląskim i opolskim; Białorusini, Litwini i Tatarzy w województwie podlaskim; Słowacy w województwie małopolskim; Czesi na Śląsku. Drugą grupę stanowią mniejszości występujące na określonych terenach, ale przesiedlone na nie w ramach powojennych ekspatriacji i rewizji granic: Ukraińcy mieszkający w województwach warmińskomazurskim i zachodniopomorskim, Łemkowie w województwach dolnośląskim i lubuskim. Do trzeciej grupy należą natomiast mniejszości rozproszone po całym kraju i niezwiązane z konkretnym regionem: Romowie, Żydzi, Ormianie i Karimi.

Nr 2/2009

KSIĄŻKA NUMERU Wydana przez Świat Książki praca Adama Dylewskiego Polska wielu kultur to bogato ilustrowany pięknymi zdjęciami album, opisujący pewne grupy mniejszościowe, wielowiekowe tradycje, znane i nieznane zwyczaje oraz wydarzenia, które dowodzą, że warto szukać w Polsce odrębności, spotkania z „innymi”, bo choć może nie zawsze widoczni, wciąż są oni tu obecni. Autor opisuje na przykład procesję Bożego Ciała w Spycimierzu (województwo łódzkie), która nie ma sobie równych w całym kraju. Otóż tego dnia skoro świt rozpoczyna się układanie olbrzymiego dywanu z kwiatów, w które zaangażowanych jest około tysiąc osób. Dywan ten to w rzeczywistości ciąg połączonych ze sobą obrazów tworzonych z płatków kwiatów, barwionej kory drzew i liści, a na koniec przysypanych piaskiem, aby nie przesuwały się od podmuchów wiatru. Motywy są rozmaite – od kwiatów i serc, poprzez symbole chrześcijańskie i figury geometryczne aż po napisy i próby odwzorowania całych postaci. Źródła tej tradycji nie są znane, chociaż jest ona dosyć świeża – liczy nie więcej niż dwieście lat. Bardzo ciekawa jest także pielgrzymka Kaszubów na kutrach w Zatoce Puckiej. W każdą niedzielę po dniu świętych Piotra i Pawła, 38

przypadającym na 29 czerwca, na przystani w Kuźnicy zbierają się kaszubscy rybacy z całego Półwyspu Helskiego. Można podziwiać uroczyste, tradycyjne stroje, przy brzegu zaś czeka wyszorowany kuter udekorowany zielonymi krzyżami splecionymi z dębowych gałęzi, wizerunkiem swarzewskiej Matki Boskiej Gwiazdy Morza czy krzyżem zbitym z wioseł. Po mszy odbywa się rejs przez Zatokę Pucką, która tego dnia symbolizuje Jezioro Genezaret. Na środku zatoki kutry z Kuźnicy spotykają się z tymi z Jastarni, Helu, Chałup, Swarzewa i Pucka. Statki i stateczki łączą się linami i burtami, tworząc jeden zespolony nawodny organizm. Na tak zaimprowizowanej ogromnej tratwie rozpoczyna się nabożeństwo. Szczególnie donośnie brzmi modlitwa za ludzi morza, zwłaszcza tych, którym żywioł nie pozwolił wrócić do domu. Następnie kutry się rozczepiają i obierają kurs na Puck. Przed przybiciem do brzegu ustawiają się w szyku, a potem wpływają kolejno do portu. Z kolei w Poniedziałek Wielkanocny w Pietrowicach Wielkich można oglądać słynną „procesję stu koni”. Jeźdźcy przywdziewają odświętne stroje: czarne lub białe bryczesy, czarne wysokie buty, czarne skórzane kurtki, białe koszule,

Bibliomaniak

KSIĄŻKA NUMERU wierzchowce zaś dostają ozdobne uździenice i siodła. W książce nie brakuje także rozdziału o Romach, których korzenie sięgają starożytnych Indii. Pierwsze świadectwa ich obecności w naszym kraju datowane są na rok 1401. O ich wyjątkowości stanowią nie język czy religia, lecz przywiązanie do własnej kultury i specyficznych norm życia społecznego. Decyduje o niej również katalog tradycyjnie wykonywanych przez nich zajęć. To, że Cyganie ograniczają się często tylko do kilku profesji, wywodzi się jeszcze z kultury Indii, gdzie poszczególnym kastom przypisane były określone zajęcia. Jeszcze jedną typową dla nich cechą jest umiłowanie do muzyki i tańca. Powszechnie rozpoznawalny folklor rozwija się w najlepsze, przenikając do kultury masowej, ulegając medialnej komercjalizacji, której szczególnym przejawem są transmitowane przez telewizję festiwale w Gorzowie Wielkopolskim i Ciechocinku. Adam Dylewski opowiada również o okrytych białymi tałesami Żydach modlących się w Leżajsku; o odbywającym się w Małopolsce konkursie na wysokie palmy wielkanocne, które sięgają niekiedy ośmiu lub dziewięciu pięter budynku mieszkalnego,; o misterium Męki

Pańskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej, którego tradycja trwa nieprzerwanie od 1602 roku, czy o miejscowości Zalipie, która charakteryzuje się uroczymi domami barwnie malowanymi w kwiaty zarówno na zewnątrz, jak i w środku. Warto sięgnąć po tę niezwykle interesującą książkę, ponieważ wielokulturowość w Polsce jest zjawiskiem narastającym, coraz bardziej obecnym w życiu każdego z nas. Od 1989 roku krajobraz wielokulturowy tworzą u nas, oprócz mniejszości, grupy etniczne i narodowe, związane z naszą ziemią zaledwie od kilku lat, takie jak uchodźcy, imigranci czy repatrianci. Polacy zyskali więc nagle nowych sąsiadów, współpracowników, uczniów, kolegów z klasy, władających własnymi językami, wyznających inną religię, celebrujących inne święta. Warto więc dowiedzieć się o nich czegoś więcej, poznać ich, a może także czegoś się od nich nauczyć. Gorąco polecam.

Nr 2/2009

Joanna Kluza

RECENZJE KSIĄŻEK

Dla dorosłych

siążka Ginera Gonzalo p.t. Czwarte przymierze jest moim zdaniem pozycją nietrafioną, mimo, że porusza tak lubiany ostatnio temat, jakim jest historia Templariuszy, a raczej pewnego fragmentu ich działalności. Autor jest chyba badaczem średniowiecza, bo pisząc fragmenty tyczące zakonu, wypełnia powieść (!) historyczno – sensacyjną tyloma faktami, jakby prowadził wykład z historii. Idzie mi o to, że każda historia musi być konstruowana zgodnie z logiką i być niepodważalna pod tym względem. Tymczasem dziewięćdziesięcioletni starzec zabija dwóch o wiele młodszych rycerzy, z których jeden ma za sobą krucjatę a drugi jest Templariuszem, czyli mnichem – rycerzem. No, ale przypuśćmy, że mogło tak się zdarzyć. Ale jeżeli w części, w której akcja przenosi się do współczesności, główny bohater przyjmuje zapłatę w pesetach a w restauracji płaci „błyszczącym euro”, to czytelnikowi autor jest winien jakieś wyjaśnienie. Choćby takie, że Hiszpania była wtedy dwuwalutowa, a więc w okresie przejściowym. W ten spo40

sób powstała n i e z rę c z n o ś ć i śmieszność zarazem. Takie przykłady mógłbym mnożyć, ale z braku miejsca zakończę konstatacją , że książka zamiast wzbudzać zainteresowanie „co dalej?”, irytuje i śmieszy. Na zasadzie kontrapunktu z czystym sumieniem mogę polecić Pamiętam jak biegłem Rona MacLarty’ego. Lekko napisana opowieść o tym, jak czterdziestoletni kawaler, po śmierci rodziców, podróżuje przez Stany Zjednoczone na rowerze w poszukiwaniu ciała swojej zmarłej siostry. Główny bohater nieco autoironicznie opowiada o różnych etapach swojego życia. Na tle zmieniających się krajobrazów ludzkiego i technokratycznego, skłania do przemyśleń na temat istoty życia oraz tego, co może być w nim ważne, a co mniej istotne. I podkreślam, ta potrawa jest bardzo lekkostrawna, a jej smak pozostaje potem na długo.

Bibliomaniak

Andrzej Schabowicz

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO...

Na ciężkie czasy – Biblioteka Sytuacja Bibliotek Publicznych w USA Ludzie tłoczą sie do bibliotek, by w przyjaznym miejscu przeszukiwać oferty pracy. Bezpłatne książki, komputery, Wi-Fi stały się znów popularne znów powracają do łask, jednak pracownicy bibliotek przeżywają prawdziwy stres z powodu tłumów użytkowników, przy jednoczesnej redukcji budżetu i zatrudnienia.

ilka lat temu biblioteki publiczne były opisywane jako relikty przeszłości. Argumentowano, że miejsce bibliotek zajmie Internet. Jednak biblioteki w całym kraju notują niewyobrażalny wzrost odwiedzin – ponad 65% w ciągu ostatniego roku. Osoby, które w tym czasie straciły pracę, tłoczą sie do bibliotek, by wypełniać aplikacje o pracę, pisać cv , przeglądać ogłoszenia. Inni, zmęczeni recesją, biegną do bibliotek w poszukiwaniu taniej rozrywki – zabicia czasu przez bezpłatny dostęp do komputera, wypożyczenia filmów video i oczywiście książek. W jednej z placówek filialnych biblioteki publicznej Stockto-San Joaquin w Tracy, odnotowano szczególnie długą listę - 157 oczekujących na popularną powieść o wampirach „Twilight” (Zmierzch) Stephenie Meyer.

W bibliotece Ferguson w Stamford, Conn., „nie są rzadkością rezerwacje dla 40 lub 50 czytelników na jedną popularną książkę”, mówi pracownik biblioteki Linda Avellar. Miasto Tracy w centralnej Kalifornii, zostało spustoszone zajęciami nieruchomości, z powodu braku zdolności spłaty kredytów przez mieszkańców, jednocześnie lokalne biblioteki przeżywają gwałtowny wzrost zainteresowania. Shamika Miller straciła pracę jako księgowa w Home Depot ponad rok temu. Shamika (29 lat) stwierdziła, iż przychodzi do biblioteki ze swym laptopem jeżeli nie każdego dnia, to co drugi dzień“, od października sprawdzając oferty pracy. „Przychodzę tu, przede wszystkim ze względu na darmowy Wi-Fi” mówi Shamika, która wychowuje 10-letnią córkę z zasiłku dla bezrobotnych. Ale przyznaje, że „jest coś takiego w bibliotece, co pomaga ci

Nr 2/2009

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO... myśleć, przynajmniej dla mnie”. W bibliotece Randolph County w Asheboro, N.C., odnotowano dwudziestopięcioprocentowy wzrost odwiedzin w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. To nie pierwszy raz, kiedy odwiedziny bibliotek tak wzrosły w czasie spadku koniunktury. Podczas recesji w 1987r., potem w 2001r., zauważono podobny skok - mówią bibliotekarze. Jednak niewiele osób sądziło, iż biblioteka powróci do łask w dobie zalewu informacyjnego w Internecie. Większość bibliotek postawiła na usługę wolnego dostępu do komputerów oraz Wi-Fi. Zaczęto też gromadzić filmy DVD oraz gry wideo. W okolicznościach przygniatającej recesji, „ludzie dostrzegają, wielką wartość biblioteki”, mówi Jim Rettig - prezes American Library Association (Stowarzyszenia Bibliotek Amerykańskich) w Chicago. Bibliotekarze stają sie doradcami zawodowymi, a nawet pracownikami socjalnymi, ponieważ przychodzi im zajmować się nową grupą zdesperowanych użytkowników. „Są sfrustrowani, przytłoczeni myślą, że będą musieli po raz kolejny w swoim życiu poszukiwać pracy”, mówi Jan Perries - szef działu informacyjnego i obsługi dorosłych w Bibliotece Publicznej Roxbury 42

w Succasunna, N.J. „Miałem kiedyś czytelniczkę tak zdruzgotaną, że usiadła przed komputerem i po prostu płakała”. Wielu bezrobotnych przychodzi do biblioteki tak, jak zwykli przychodzić do biura. Książki traktujące o karierze zawodowej są szczególnie poszukiwane w Bibliotece Morris Country w Whippany, N.Y. „Półki są puste”, mówi Lynne Olver - kierownik biblioteki. Przy tym, frekwencja na kursach „Career Resource Seminars” (seminarium dotyczące kariery zawodowej), jakie Biblioteka organizuje od kilku lat, wzrosła z 472 w 2007 r. do 745 w 2008 r. Dla innych przyjście do biblioteki jest ucieczką, choćby na jakiś czas, od ich problemów. „To jest po prostu szansa dla mnie by wyjść z domu”, mówi 33 letni Martin, który stracił pracę w sklepie typu outlet, w ubiegłym miesiącu. Widoczna liczba bezrobotnych czytelników przeciąża niektóre biblioteki w czasie obcinania funduszy przez odpowiedzialne za finansowanie lokalne urzędy. Biblioteka w Winter Park, Fla, odnotowała dwudziestopięcioprocentowy wzrost udostępniania materiałów bibliotecznych w ciągu ostatnich 15 miesięcy, nawet przy obniżonym budżecie o 12% na zakup nowych

Bibliomaniak

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO... pozycji. Niektóre biblioteki zmniejszają ilość godzin pracy, redukują zatrudnienie lub nawet są zamykane ze względu na problemy budżetowe. Biblioteka Publiczna Schenectady County w Schenectady, N.Y., nie ma pieniędzy na zatrudnienie czterech bibliotekarzy, którzy odeszli w ciągu ostatnich 2 lat. „Rezultatem tych ograniczeń jest np. to, że ustawienie książek z powrotem na pułkach zajmuje do 5 dni”, mówi Karen Bradley - bibliotekarz z działu informacji. Suzanne Tate - dyrektor biblioteki publicznej Randolph County w Asheboro, N.C., mówi że szczególnie obciążone są komputery. Do 27 komputerów dziennie czeka średnio 230 użytkowników. Nierzadko pojawiają się problemy z tymi, którzy próbują korzystać dłużej, niż wyznaczony limit jednej godziny. Jednak użytkownicy regularnie przychodzą. „Kilka razy dziennie ustawia się kolejka oczekujących do skorzystania z jednego z trzech naszych komputerów”, mówi Mary Wright - dyrektor Biblioteki Marks-Quitman County w Marks, Miss. Wielu spośród nowych użytkowników to osoby, które straciły pracę w pobliskich kasynach. Biblioteka Tracy zamówiła dodatkowo 9 komputerów z dostępem do Internetu, ponieważ obecnie użyt-

kownicy muszą robić rezerwacje, by skorzystać z 11 komputerów, mówi Kathleen Buffleben - kierownik biblioteki. *** Tak wygląda sytuacja za oceanem. Mamy nadzieję, że u nas kryzys nie będzie aż tak dotkliwy. Korzystanie z polskich bibliotek publicznych sukcesywnie spadało do 2007 r. Najbliższe badania pokażą, czy nasze biblioteki były postrzegane jako skuteczna pomoc w przetrwaniu zapaści gospodarczej ostatnich miesięcy. Czy wysiłek bibliotekarzy w zdobywaniu informacji, nawiązywaniu współpracy z jednostkami, wspierającymi osoby, które ucierpiały w wyniku kryzysu, i inne działania przyniosły oczekiwany efekt. Tłumaczenie fragmentów z artykułu: JIM CARLTON , Folks Are Flocking to the Library, a Cozy Place to Look for a Job Books, Computers and Wi-Fi Are Free, But Staffs Are Stressed by Crowds, Cutbacks, Wall street Journal: 15 stycznia, 2009

Nr 2/2009

oprac. Małgorzata Grzymała

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO...

Problem zakupoholoizmu we współczesności

dobie konsumpcji, w której firmy za pomocą wyszukanych metod marketingowych oddziałują na klientów, coraz bardziej zauważalne staje się zjawisko dokonywania zakupów nieplanowanych, a więc często bezużytecznych, niepotrzebnych, bezsensownych. Uważam, że każdy człowiek, przynajmniej raz w życiu podjął decyzję o zakupie nieprzydatnej rzeczy. Nie widzę w tym nic złego, ponieważ często czynimy to nieświadomie, nie zdając sobie sprawy, że za promocyjną ceną kryje się zespół działań, mających na celu skłonić nas do kupna określo-

nego produktu. Oczywiste jest, że nie każdego człowieka, który dokonuje nieplanowanych zakupów, można określić mianem „zakupoholika”. Istotę problemu stanowi pytanie, jaka jest granica pomiędzy przyjemnością a uzależnieniem. Zachowania zakupowe stają się problemem, kiedy jednostka nie tylko nie planuje, ale również nie kontroluje swojego postępowania, które wywołuje liczne konsekwencje społeczne. W Polsce jest to zjawisko nowe i z reguły niezauważalne. Tymczasem na świecie, około 5 – 10% populacji osób dorosłych stanowią jednostki uzależnione, z czego 80 – 95% to kobiety. Osoby dotknięte tym zjawiskiem można podzielić ze względu na rodzaj dominującej motywacji na trzy grupy: • Kupujący w sposób hedonistyczny traktują zakupy jako sposób na spędzenie wolnego czasu, spotkanie towarzyskie, przyjemność samą w sobie. Cechą charakterystyczną dla tej grupy osób jest niechęć do niepotrzebnego wydawania pieniędzy, co wiąże się często z kupowaniem wcześniej wybranej,

Bibliomaniak

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO...

konkretnej rzeczy lub z przymierzaniem bez konieczności posiadania na własność. • Kupujący w sposób impulsywny dokonują zakupu pod wpływem chwili. Jest to wywołane chęcią zdobycia określonej pozycji społecznej, działaniem w myśl powiedzenia: „Jak cię widzą, tak cię piszą”. Zakupy impulsywne są związane z występowaniem nagłego, nieodpartego pragnienia posiadania danego produktu. Ponadto mają one na celu poprawę nastroju. • Kupujący w sposób kompulsywny próbują naśladować styl życia prezentowany w magazynach i czasopismach kobiecych oraz w telewizji. Warto zaznaczyć, że osoby z tej grupy posiadają niską samoocenę wynikającą z rozbieżności opinii na temat ich wyglądu. Z tego faktu wynika podatność na oddziaływanie sprzedawców, którzy gwarantują poczucie bycia kimś ważnym. Innymi cechami, które można wyróżnić są: materializm i nieprzychylność w stosunku do innych osób. Towar

jest zazwyczaj opłacany za pomocą kart kredytowych, co powoduje postrzeganie pieniądza jako rzecz abstrakcyjną oraz stopniowe zadłużanie się. Nieplanowane zakupy często skutkują poczuciem winy, wyrzutami sumienia, dysonansem lub spotykają się z dezaprobatą społeczną. Zdarza się, że rzeczy zakupione pod wpływem chwili wracają na sklepowe półki lub leżą nierozpakowane w szafie. Czasami odkrywamy, że idealna, świetnie zareklamowana rzecz nie spełnia w rzeczywistości naszych oczekiwań. Nie zniechęcajmy się jednak drobnymi zakupowymi niepowodzeniami. Pamiętajmy tylko o zachowaniu rozsądku, gdyż chwila nieuwagi grozi przesileniem wiosennym naszych portfeli! Marta Korczak

Bibliografia: Mącik D., Między przyjemnością a uzależnieniem. Psychologia zakupów nieplanowanych, Toruń 2008.

Nr 2/2009

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO...

Kryształowa kula polskiej Królowej Śniegu

ustyna Kowalczyk urodziła się 23 stycznia 1983 w Limanowej, obecnie mieszka w Kasinie Wielkiej. Ta zawsze uśmiechnięta biegaczka narciarska przeszła do historii polskiego sportu, zdobywając Puchar Świata w sezonie 2008/2009. Aby odebrać kryształową kulę dla najlepszej zawodniczki, uczestniczyła w 29 biegach, 12 razy stawała na podium – w tym 5 - na najwyższym. W zawodach, które odbywały się w Libercu, zdobyła trzy medale: dwa złote w biegu na 15 i 30 km oraz brązowy na dystansie 10 km. Na tym nie kończą się jej rewelacyjne dokonania. Wcześniejsze sukcesy to m.in. brązowy medal olimpijski w Turynie. W poprzednich latach zdobyła tytuł wicemistrzyni świata juniorów, dwukrotnej młodzieżowej mistrzyni świata. Justyna Kowalczyk na swój sukces pracowała 10 lat, biega od 15 roku życia. Nie ma czasu na życie prywatne, jej hobby to kolekcjonowanie osiołków. Ojcem jej sukcesu jest trener Aleksander Wierietielny, który nierzadko towarzyszy jej na 46

dystansie ostatnich kilku metrów, krzycząc: „Justyna nie oglądaj się”. Narciarstwo biegowe jest dyscypliną, która systematycznie zdobywa popularność w naszym kraju. Przyczyniła się do tego moda na „zdrowy tryb życia”, a sukcesy Justyny Kowalczyk spowodowały jeszcze większy wzrost zainteresowania. Dla osób, które lubią przyrodę, wędrówkę oraz uczucie lekkiego zmęczenia jest ono wprost idealne. Jest to sport niemal dla każdego. Pomaga nie tylko poprawić sylwetkę i wygląd, lecz stanowi pretekst do podziwiania natury samemu lub w towarzystwie innych biegaczy. Narciarstwo można uprawiać nie tylko w górach, lecz w każdym innym miejscu. Wystarczy otwarty teren, dostępna przestrzeń, piękne krajobrazy i śnieg... Chociaż nie tylko. Niezwykle modny stał się obecnie nordic walking, czyli spacer nordycki, zyskujący coraz szerszą rzeszę zwolenników. Ten rodzaj rekreacji właściwie nie ma wad. Przeznaczony jest zasadniczo dla każdego, bez względu na jego wiek, kondycję fizyczną czy miejsce zamieszkania.

Bibliomaniak

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO... Nording walking mogą uprawiać osoby starsze, rekonwalescenci, a nawet kobiety w ciąży. Każdy ustala właściwy dla siebie rytm i prędkość marszu i tylko od niego zależy trasa, jaką sobie wyznaczy. Wielką jego zaletą są praktycznie zerowe nakłady finansowe. Potrzebne są tylko wygodne buty sportowe i luźne, odpowiednio dobrane do pory roku ubranie. Zakupić musimy jedynie specjalne kije, które służą nam do odpychania, a nie do podpierania. Wśród dyscyplin sportowych, biegi narciarskie należą do trudniejszych konkurencji wytrzymałościowych, wymagają bowiem zaangażowania wszystkich głównych partii mięśni. Obok skoków narciarskich i kombinacji norweskiej (połączenia biegów i skoków), należą do grupy sportów narciarstwa klasycznego. W skomercjalizowanym i nastawionym na wyniki oglądalności świecie, zawody w biegach narciarskich dostosowano do tych wymagań. I tak wprowadzono sprint w Pucharze Świata i igrzyskach olimpijskich, bieg ze startu wspólnego, pościgowy i sztafety. Narty biegowe są długie i cienkie. Standardowo mają około 2 metrów długości, 5 cm szerokości przy wiązaniu, i od 1 do 4 cm szerokości

w różnych miejscach deski. Ich cechą jest przystosowanie do wzrostu i wagi biegacza. Swobodny ruch pięty podczas biegu jest możliwy dzięki wiązaniom umocowanym do czubków butów narciarskich. Kluczem do sukcesu jest smarowanie nart. Istnieją przeróżne woski w narciarstwie klasycznym: poślizgowe, odrzutowe, klistery oraz taśmy woskowe. Wyróżniamy trzy główne style w biegach narciarskich: technikę klasyczną, dowolną (łyżwową) i telemark. Wyposażeni w te krótkie informacje przetrwamy lato, uprawiając nordic walking, a w zimowe wieczory zasiądziemy przejęci przed telewizorami w oczekiwaniu na kolejne występy naszej kochanej Justyny Kowalczyk – przed nami olimpiada w Vancouver. Będziemy tam oglądać zmagania sportowców w 7 dyscyplinach i 86 konkurencjach.

Nr 2/2009

Joanna Reszka

WAŻNE ROCZNICE

Poezja i muzyka okupowanej Warszawy

wudziestego drugiego kwietnia ochockie biblioteki rozpoczęły obchody 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Projekt nosi nazwę „1939 - Pamiętajmy” i jest finansowany przez Radę i Zarząd Dzielnicy Ochota. Nasze spotkania będą miały inny charakter, niż tego rodzaju uroczystości, poświęcone pamięci wojny. Nie będą skierowane na bohaterską walkę ludności Warszawy z okupantem, nie będą też poświęcone trudom życia codziennego okupowanej stolicy, pełnego cierpienia, głodu, alarmów i aresztowań. Tym razem skupimy się na życiu twórczym, na działalności artystycznej warszawiaków, którzy w tak trudnych warunkach wojny znajdowali odwagę, czas, ochotę i środki, aby tworzyć. Życie literackie i artystyczne kwitło w zniewolonej stolicy, mimo że zeszło do podziemi. Pierwsze spotkanie, zorganizowane przez Wypożyczalnię Nr 75, zatytułowane było Poezja i muzyka okupowanej Warszawy. Większość młodych poetów tego okresu zginęła w czasie woj-

Bibliomaniak

WAŻNE ROCZNICE ny i powstania warszawskiego, ale dorobek, który po sobie zostawili pozwala twierdzić, że byli prawdziwymi geniuszami literackimi. Ich sylwetki przedstawił Leszek Żuliński, krytyk literacki i publicysta. Polska poezja okupacyjna, jak stwierdził prelegent, jest w swoim rodzaju fenomenem na skalę Europy. Barwna, pełna emocji opowieść o Baczyńskim, Gajcym, Trzebińskim, Bojarskim i Krahelskiej, wzruszyła zarówno starsze pokolenie, pamiętające tamte czasy, jak i młodzież, która dowiaduje się o wszystkim z lekcji historii. Gawęda o poetach okupacyjnych była przeplatana wierszami z tamtego okresu, recytowanymi przez uczniów Szkoły Podstawowej Nr 61. Występ przygotował nauczyciel polonista tej szkoły – Gerard Cieślak, który wzbogacił recytację podkładem muzycznym i wzruszającą scenografią: młodzież trzymała w rękach czerwone róże i zapalone świeczki. Muzyczne tło do spotkania przygotowała artystka Filharmonii Narodowej, Irena Klimek. Przypomniała

najbardziej znane pieśni wojenne. Swój występ zakończyła piosenką „Pałacyk Michla”, którą zaśpiewali wszyscy zgromadzeni goście. Był to piękny akcent, świadczący o tym, że w myśl tytułu naszego projektu: pamiętamy i pielęgnujemy tę pamięć dla przyszłych pokoleń.

Nr 2/2009

Janina Saffarini

Zapraszamy 4 czerwca 2009, godz. 17.00 Przystanek Książka Koncert wokalistki Katarzyny Szczepanek

OBCHODY 70. ROCZNICY WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ p.n. „1939 – PAMIĘTAJMY” Lekcje historyczne dla młodzieży: 20 maja 2009 Biblioteka Dla Dzieci I Młodzieży Nr 68

10 czerwca 2009 Biblioteka Dla Dzieci I Młodzieży Nr 41

` 9 wrzesnia 2009

Biblioteka Dla Dzieci I Młodzieży Nr V

6 czerwca 2009, godz. 10.00 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 23 Wycieczka „Szlakiem miejsc pamięci i walk na Ochocie”

` 10 wrzesnia 2009, godz. 12.00 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 33 Scenki z życia okupowanej Warszawy – montaż poetycki

` 17 wrzesnia 2009, godz. 17.00 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 23 Spotkanie autorskie z Andrzejem K. Kunertem

` 23 wrzesnia 2009, godz. 17.00

• •

Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 75 Impreza finałowa kończąca obchody: • koncert chóru „Harfa” Wystawa ekslibrisów twórców okupacyjnych z kolekcji Mieczysława Bielenia i Zygmunta Gontarza II wojna światowa w medalierstwie - wystawa ze zbiorów Kazimierza Kowala

Usługa Książka Na Telefon skierowana jest do osób niepełnosprawnych i ludzi starszych zadzwoń: 658-05-39 Punkt biblioteczny „Książka na Telefon” ul. Częstochowska 26 czynny: poniedziałek: 14.00 - 19.00 wtorek - piątek: 10.00 - 19.00

KSIĄŻKI MÓWIONE można wypożyczać w Wypożyczalni dla Dorosłych i Młodzieży Nr 48 ul. Grójecka 68 czynnej: pon. - pt.: 10.00 - 19.00

Wypożyczalnia Książek Naukowych ul. Częstochowska 26

BD Nr 68 ul. Skarżyńskiego 5

BD Nr 48 ul. Baleya 9

BD Nr V ul. Grójecka 81/87

PRZYSTANEK KSIĄŻKA Wypożyczalnia Nr 93 BD Nr 41 ul. Grójecka 42

Wypożyczalnia Nr 99 ul. Baleya 9

Wypożyczalnia Nr 76 al. Jerozolimskie 121/123

Wypożyczalnia Nr 75 ul. Grójecka 109

Wypożyczalnia Nr 48 ul. Grójecka 68

Wypożyczalnia Nr 33 ul. Białobrzeska 21

Wypożyczalnia Nr 23 ul. Grójecka 35

Nazwa placówki

9.00 - 20.00

14.00 - 19.00

11.00 - 15.00

10.00 - 15.00

11.00 - 15.00

10.00 - 19.00

10.00 - 15.00

10.00 - 19.00

poniedziałek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

11.00 - 15.00

14.00 - 19.00

11.00 - 15.00

10.00 - 19.00

10.00 - 15.00

10.00 - 19.00

wtorek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

środa

14.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

czwartek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

piątek

9.00 - 15.00

sobota

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy godziny otwarcia placówek

XI Czytelnia Naukowa ul. Grójecka 77