Bibliomaniak Nr 3/2009 by Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m. st. Warszawy

kwartalnik

Biuletyn

ISSN 1643-9015

Informacyjny

Bibliotek

Nr 3 (71) 2009

Polskie obyczaje KOLĘDY Nasze placówki WYPOŻYCZALNIA NR 48 Dni Seniora 2009 KONFERENCJA „OCHOTA NA ŻYCIE” egzemplarz bezpłatny

Od redakcji

W numerze: 4 Biblioteki publiczne - Ochota 7 Wybrane biblioteki w Warszawie Polskie Obyczaje 8 Kolędy Nasze placówki 11 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 48 Warszawska Galeria Ekslibrisu 14 Jerzy Różański w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu Dni seniora 2009 16 KONFERENCJA „Ochota na Życie” Strefa młodych 20 Recenzje książek dla dzieci Książka numeru 23 Wszystko co, chcielibyście wiedzieć o Świętach ... To nas zaintrygowało 26 Wolontariat Międzykulturowość 28 Migroteka

Od redakcji Redaktor naczelna: Agnieszka Dubielecka Redakcja: Monika Dziułka Sebastian Gago Katarzyna Godos Swietłana Grzęda Małgorzata Grzymała Joanna Kluza Jolanta Knioła Iwona Ludkiewicz Monika Moroz Janina Saffarini Ewa Wasilewska Opracowanie graficzne: Marcin Ludkiewicz Korekta: Justyna Sapała Wydawca: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy ul. Grójecka 77 02-094 Warszawa e-mail: bibliomaniak@bpochota.waw.pl

Szanowni czytelnicy Kolejny i niestety ostatni numer Bibliomaniaka w tym roku może ukazać się tylko w wersji elektronicznej. Niezmiernie nam przykro, iż z przyczyn materialnych dostęp jest ograniczony i nie każdy z Państwa do niego dotrze. Posiadacze Internetu i poczty elektronicznej tym razem będą w uprzywilejowanym gronie. Niemniej jednak zachęcamy do zapoznania się naszymi artykułami. Tym razem zaprezentujemy Bibliotekę bez barier, czyli Wypożyczalnię dla Dorosłych i Młodzieży Nr 48. Zapraszamy również na wystawę miniatur graficznych do Warszawskiej Galerii Ekslibrisu. Powspominamy tegoroczne obchody Dni Seniora. Osobom otwartym na nowe propozycje przekazujemy informacje na temat wolontariatu oraz przedstawiamy Migrotekę. A już za chwilę Święta Bożego Narodzenia i nie mniej ważna podczas nich jest kolęda oraz tradycje wigilijne. Właśnie ojciec kiwa na matkę Że już wzeszła Gwiazda na niebie, Że czas się dzielić opłatkiem, Więc wszyscy podchodzą do siebie I serca drżą uroczyście, Jak na drzewie przy liściach liście, Jest cicho, Choinka płonie. Na szczycie cherubin fruwa… A z kąta, z ust brata, płynie Kolęda na okarynie: Lulajże Jezuniu…. K.I. Gałczyński

Okładka: Wypożyczalnia Nr 48 / Fot. A. Dubielecka

Wesołych świąt życzy Redakcja

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy 02-094 Warszawa, ul. Grójecka 77 www.bpochota.waw.pl, e-mail: bibpub@bpochota.waw.pl

Dyrektor Dorota Górniak tel. 022 822-51-38, e-mail: gorniak@bpochota.waw.pl Biblioteki dzielnicy Ochota oferują: • literaturę piekną dla dorosłych, młodzieży i dzieci • literaturę naukową i popularnonaukową • prasę codzienną i czasopisma • bezpłatny dostęp do internetu Na stronie internetowej centralny.bpochota.waw.pl dostępny jest katalog wszystkich zbiorów znajdujących się w ochockich placówkach z aktualną informacją o ich dostępności.

Oddziały Biblioteki Dzielnicowej XI Czytelnia Naukowa ul. Grójecka 77 tel. 022 822-44-17 e-mail: czytnauk@bpochota.waw.pl • • • • •

zbiory o profilu naukowym i popularnonaukowym prasa codzienna i czasopisma specjalistyczne filmy dvd (m.in.: filmy kina niezależnego od 2000 r., filmy nagradzane od 2000 r., kino europejskie, biografie) kartoteka regionalna Dzielnicy Ochota program prawniczy Lex Polonica

Bibliomaniak

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Wypożyczalnia Książek Naukowych ul. Częstochowska 26 tel. 022 822-44-06 e-mail: wkn@bpochota.waw.pl • • •

zbiory o profilu naukowym i popularnonaukowym podręczniki akademickie seria: Złota Setka Teatru Telewizji

Warszawska Galeria Ekslibrisu (przy Wypożyczalni Nr 75) ul. Grójecka 109 (Pod Skrzydłami) tel/fax. 022 822-53-18, e-mail: wge@bpochota.waw.pl • • • •

organizuje wystawy ekslibrisów i małych form graficznych wydaje periodyk „Ex Bibliotheca: magazyn grafików i kolekcjonerów ekslibrisów” (czasopismo poświęcone znakom książkowym) prowadzi edukację bibliofilską dla dzieci i młodzieży w formie lekcji bibliotecznych, pokazów i konkursów gromadzi własny zbiór księgoznaków

Książka Na Telefon - KaNaT (przy Wypożyczalni Nr 76) Al. Jerozolimskie 121/123 tel/fax. 022 629-79-58, e-mail: kanat@bpochota.waw.pl • •

usługa skierowana do osób chorych, niepełnosprawnych oraz studentów udzielanie informacji o zbiorach bibliotek publicznych dzielnicy Ochota i innych dzielnic oraz bibliotek specjalistycznych

Mediateka PRZYSTANEK KSIĄŻKA Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nr 41 Wypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 93 ul. Grójecka 42 tel. 022 822-38-06, e-mail: przystanek.ksiazka@bpochota.waw.pl • • • •

literatura fachowa dla rodziców prasa w tym obcojęzyczna filmy dvd, muzyka dostęp do WiFi

Nr 3/2009

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Wypożyczalnie książek dla dorosłych i młodzieży Nr 23 ul. Grójecka 35 tel. 022 668-94-37 e-mail: bpo23@bpochota.waw.pl • poszerzone działy: wspomnienia, II wojna światowa • filmy dvd (m.in.: klasyka filmu obcego i polskiego) Nr 33 ul. Białobrzeska 21 tel. 022 822-11-17 e-mail: bpo33@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: poezja i dramat filmy dvd

Nr 48 ul. Grójecka 68 tel. 022 823-35-92 e-mail: bpo48@bpochota.waw.pl • poszerzone działy: pedagogika • książka mówiona (kasety audio, mp3) Nr 75 ul. Grójecka 109 tel.: 022 822-53-18, 022 824-30-54 e-mail: bpo75@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: literatura obcojęzyczna kursy nauki języków obcych

Nr 76 Al. Jerozolimskie 121/123 tel. 022 629-79-58 e-mail: bpo76@bpochota.waw.pl •

poszerzone działy: przewodniki

Nr 99 ul. Baleya 9 tel. 022 823-53-38 e-mail: bpo48_99@bpochota.waw.pl •

poszerzone działy: psychologia, medycyna niekonwencjonalna

Bibliomaniak

BIBLIOTEKI PUBLICZNE – OCHOTA Biblioteki dla dzieci i młodzieży Nr V ul. Grójecka 81/87 tel./fax. 022 822-31-95 e-mail: bpo5@bpochota.waw.pl • poszerzone działy: varsaviana • filmy dvd Nr 48 ul. Baleya 9 tel. 022 823-51-37 e-mail: bpo48_99@bpochota.waw.pl • •

poszerzone działy: sztuka filmy dvd

Nr 68 ul. Skarżyńskiego 5 tel. 022 822-36-81 e-mail: bpo68@bpochota.waw.pl • • •

poszerzone działy: bajki terapeutyczne, papieroplastyka filmy dvd (ekranizacje lektur szkolnych, kino familijne) audiobooki (bajki, lektury szkolne)

WYBRANE BIBLIOTEKI W WARSZAWIE Biblioteka Narodowa al. Niepodległości 213 www.bn.org.pl, e-mail: biblnar@bn.org.pl Informatorium czynne: pon. - pt. 8.30 - 20.30, sob. 8.30 - 15.30 tel.: 022 608-23-30, 022 608-23-24 e-mail: bninform@bn.org.pl Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego ul. Koszykowa 26 www.koszykowa.pl, e-mail: biblioteka@biblpubl.waw.pl Dział Informacyjno-Bibliograficzny i katalogi czynne: pon. - pt. 8.00 - 21.00; sob. 9.00 - 15.00; niedz. 9.00 - 14.00 tel.: 022 628-31-38, 022 537-41-73 e-mail: informatorium@biblpubl.waw.pl

Nr 3/2009

POLSKIE OBYCZAJE

Kolędy Wśród nocnej ciszy głos się rozchodzi…

olęda zawitała do Polski około XIII wieku wraz z Zakonem Franciszkanów, ale to nie był to z pewnością jej początek. Została przejęta przez tradycję chrześcijańską ze starożytności. Słowo kalendae oznacza pierwszy dzień miesiąca. Szczególnie uroczyście obchodzono rzymskie kalendy styczniowe, wtedy bowiem wydłużał się dzień. Do upowszechniania tego obyczaju wśród chrześcijan przyczynił się kalendarz rzymskokatolicki. Najstarsze kolędy polskie zostały przełożone z kancjonałów czeskich i łacińskich, pochodzą z XV w. Wśród nich jest: Zdraw bądż Królu Niebieski z 1424 roku. Kolędy mówią o narodzeniu Chrystusa i o wszystkich wydarzeniach, które temu towarzyszyły. Śpiewamy o aniołach, które zwia-

Bibliomaniak

POLSKIE OBYCZAJE stują Dobrą Nowinę – Anioł pasterzom mówił, pokłonie Trzech Króli Mędrcy świata, o pasterzach, którzy przybyli do żłóbka. Szczególnie piękne są nastrojowe kolędy kołysanki: Gdy śliczna Panna, Lulajże Jezuniu. Kolędowanie trwa przez cały okres świąteczny, aż do 2 lutego. W XVI wieku zaczęto tłumaczyć teksty łacińskie na język polski. Melodie nawiązywały do hymnów. Tak powstała polska kolęda średniowieczna, jako tłumaczenie Angelus pastoribus - Anioł pasterzą mówił. Wiele kolęd powstało w XVII i XVIII wieku. Barok przyniósł nam kolędy pasterskie (panowała wówczas moda na motywy pasterskie w sztuce). Gwałtownie rozwijała się oryginalna twórczość kolędnicza. Jedną z popularniejszych kolęd z tamtego okresu jest Przybieżeli do Betlejem. Powstawały wówczas kolędy o dużej wartości literackiej i muzycznej, m.in. W żłobie leży - tekst Piotra Skargi, melodia nawiązuje do poloneza koronacyjnego króla Władysława IV.

Jednak autorstwo większości kolęd nie jest ustalone. Znamy wiele pięknych pieśni, śpiewanych do dziś, a wśród nich m.in.: Gdy śliczna Panna syna kołysała, Jezus malusieńki, Ach ubogi żłobie, Gdy się Chrystus rodzi, Niechaj wesoło grają, niechaj słodko śpiewają oraz wspaniała, uroczysta napisana przez Franciszka Karpińskiego w 1792 roku. Bóg się rodzi, a właściwie Pieśń o Narodzeniu Pańskim (bo taki jest prawdziwy tytuł utworu). Z kolei autorem kolędy Mizerna cicha, stajenka licha jest znany dziewiętnastowieczny poeta – Teofil Lenartowicz. Autorami tekstów byli zarówno pisarze jak i poeci, księża, zakonnicy oraz kompozytorzy. Czerpali motywy muzyczne z kościelnych hymnów łacińskich, a tak-

Nr 3/2009

POLSKIE OBYCZAJE że z polonezów, marszów, tańców ludowych i kołysanek. W żłobie leży napisał Piotr Skarga, kolęda Nie było miejsca dla Ciebie powstała w Nowym Sączu jej autorem jest ks. Mateusz Jeż. Była ona bardzo popularna w czasie wojny, szczególnie w lagrach i łagrach. Często jest nazywana „kolędą oświęcimską”. Fryderyk Chopin włączył do swojego Scherzo h-moll frazy z kolędy Lulajże Jezuniu. Większość kolęd jest przypisana do jednego kraju.Inne śpiewamy w Polsce, inne śpiewają Niemcy, inne są znane w Hiszpanii czy Włoszech, ale jest jedna kolęda znana na całym świecie. Cicha noc, została przetłumaczona na wiele języków. Autorem oryginalnych słów jest ks. Joseph Mohr, wikary w kościele św. Mikołaja w Oberndorfie. Muzykę napisał dwa lata później organista tegoż kościoła Franz Xaver

Gruber. Rękopis tekstu pochodzi z 1816 roku i znajduje się w Muzeum w Salzburgu. Boże Narodzenie to rodzinne święta, pełne pokoju, nadziei i miłości. Przy wigilijnym stole nie tylko kosztujmy smacznych, świątecznych potraw, ale także podtrzymujmy, niegdyś powszechną, tradycję wspólnego śpiewania kolęd. oprac. Ametyst

Bibliomaniak

NASZE PLACÓWKI

Dorota Machowska

Wypożyczalnia Nr 48 Biblioteka bez barier

ypożyczalnia dla Dorosłych i Młodzieży Nr 48, przez wszystkich zwana przy Baśniowej, w pełni zasługuje na takie miano. Jest jedną z niewielu bibliotek w naszej dzielnicy, przystosowanych do obsługi czytelnika niepełnosprawnego, poruszającego się na wózku inwalidzkim. Świadczy o tym usytuowanie jej na parterze oraz brak schodków i progu w wejściu. Automatycznie otwierane drzwi bardzo ułatwiają dostęp do lokalu. W tym roku również regały biblioteczne zostały dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych. Dorośli wypożyczą u nas najnowsze i najciekawsze pozycje z literatury pięknej, zarówno polskiej, jak i obcej. Młodzież znajdzie lektury szkolne oraz szeroki wachlarz opracowań, a nasi najmłodsi czytelnicy - dużo pięknych, kolorowych bajek. Niewielki kącik dziecięcy stanowi świetne miejsce zabaw i nauki. Staramy się, aby Wypożyczalnia Nr 48 miała charakter rodzinnej bi-

Nr 3/2009

NASZE PLACÓWKI blioteki, otwartej dla dzieci i dorosłych. Możliwość swobodnego wejścia z dziecięcym wózkiem tym bardziej zachęca całe rodziny do korzystania z naszych zbiorów. Od wielu lat współpracujemy z okolicznymi przedszkolami. Dzieci przychodzą na wycieczki tematyczne, połączone z głośnym czytaniem i rysowaniem. Przedszkolaki bardzo często wracają do nas z rodzicami, jako czytelnicy. Posiadamy bardzo duży zbiór książek popularnonaukowych z różnych dziedzin wiedzy. Ze względu na sąsiedztwo wyższych uczelni, szczególnym zainteresowaniem cieszą się pozycje z zakresu pedagogiki, terapeutyki, ekonomii oraz turystyki. Kilka słów należy wspomnieć również o dużym zbiorze książki

mówionej (na kasetach audio, płytach CD-R oraz mp3), która wyróżnia naszą bibliotekę na tle innych ochockich placówek. Nie trzeba nikomu tłumaczyć, jak wielkie znaczenie stanowi dla ludzi niewidomych i słabowidzących. Od kilku lat obserwujemy duże zainteresowanie tą formą książki również wśród ludzi młodych, zapracowanych, zabieganych, nie mających czasu spokojnie usiąść i poczytać. Coraz częściej słyszymy, że kierowcy, podczas długich tras korzystają z książki mówionej. Chętnie sięga po nią młodzież szkolna. Często lektura, która wydaje się nudna i niezrozumiała, czytana przez dobrego lektora, staje się łatwiejsza i ciekawsza w odbiorze. Cieszy nas duże zainteresowanie książką mówioną, dlatego staramy się wychodzić naprzeciw wszystkim potrzebom, uzupełniając zbiory o nowe tytuły.

Bibliomaniak

NASZE PLACÓWKI W związku z profilem naszej biblioteki, czyli posiadaniem książki mówionej, współpracujemy z różnymi instytucjami dzielnicy, działającymi na rzecz osób z różną niepełnosprawnością. Mamy stały kontakt z Polskim Związkiem Niewidomych, Muzeum Tyflologicznym, szkołami specjalnymi itp. Ważny podkreślenia jest również fakt, że starszym lub chorym czytelnikom bezpłatnie nosimy książki do domu. W bibliotece można skorzystać z księgozbioru podręcznego oraz prasy, którą wypożyczamy do domu, a także bezpłatnego dostępu do Internetu. Spotkania! Jak okazało się, wśród naszych czytelników jest wiele osób, które chętnie dzielą z innymi swoją wiedzą, doświadczeniem i pasjami

Pracownicy biblioteki są zawsze gotowi doradzić dobrą książkę, wyszukać trudny temat, pomóc. Przyświeca nam hasło Nie wiesz – wstąp do biZapraszamy od poniedziałku blioteki. Wypożyczalnia staje do piątku w godzinach: się centrum informacji 10.00 - 19.00. dla okolicznych mieszkańców, jak również dla osób przyjezdnych. (p. M. Mystkowska – lekarz gastroCzytelniku! Przyjdź i sam zobacz! log, czy p. H. Hybicka, której hobby są papugi). W naszych progach odDorota Machowska wiedzały również tak znane osoby jak Krystyna Nepomucka. Nr 3/2009

WARSZAWSKA GALERIA EKSLIBRISU

Jerzy Różański w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu

istopadowa wystawa miniatur graficznych w WGE miała charakter ekspozycji autorskiej i była przeglądem twórczości artystycznej Jerzego Różańskiego, który reprezentuje wrocławskie środowisko grafików, zajmujących się twórczością ekslibrisową. Autor urodził się w 1947 roku w Juszczynie niedaleko Środy Śląskiej. Kształcił się w kierunku mechanizacji, ale talent i potrzeba tworzenia zdominowały jego życie. Pierwsze prace graficzne powstały w 1973 roku. W dwa lata później artysta stworzył pierwsze ekslibrisy. Były to linoryty przeznaczone dla siebie oraz doktora Wiktora Dziulikowskiego – kolekcjonera i wielkiego autorytetu w zakresie ekslibrisu. Od tego momentu kariera Jerzego Różańskiego rozwijała się szybko. W cztery lata później został przyjęty do wrocławskiej grupy „RYS”, skupiającej najlepszych dolnośląskich grafików. W swojej twórczości artysta wykorzystuje różne techniki: od linorytu, w którym zaczynał swoją karierę, po techniki metalowe (akwaforta,

Bibliomaniak

WARSZAWSKA GALERIA EKSLIBRISU

akwatinta, sucha igła), jak również techniki stosowane bardzo rzadko w grafice, np. plastikoryt. Bardzo często twórca eksperymentuje łącząc elementy różnych technik i uzyskując ciekawe efekty artystyczne. Tematyka ekslibrisów Jerzego Różańskiego jest różnorodna, w zależności od profesji i zainteresowań ich właścicieli. Oprócz motywów przyrodniczych, medycznych, sakralnych, historycznych i numizmatycznych, w pracach wrocławskiego grafika pojawia się wątek orientalny, a piękne arabskie inskrypcje świadczą o niezwykłych zdolnościach kaligraficznych artysty. W okresie stanu wojennego Jerzy Różański stworzył wiele ekslibrisów patriotycznych. Obecnie jego dorobek liczy ok. 800 księgoznaków. Autor wystawia swoje prace w wielu miastach polskich i za granicą. Bierze udział w międzynarodowych konkursach

graficznych, zdobywa wyróżnienia i nagrody. Do szczególnych osiągnięć wrocławskiego artysty należy zaliczyć zdobycie I nagrody w międzynarodowym konkursie na ekslibris w Mediolanie w 1981 roku oraz I nagrody w Luksemburgu w 1987 roku. Ekslibrisy Jerzego Różańskiego były prezentowane w stolicy tylko raz - w 1983 roku na wystawie zbiorowej. Obecnie artysta wystawia swoje miniatury graficzne w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu w formie ekspozycji autorskiej, na którą składa się 212 znaków książkowych i 22 inne prace graficzne.

Nr 3/2009

Janina Saffarini

DNI SENIORA 2009

Katarzyna Urbanowicz

Konferencja „Ochota na Życie”

ziewiętnastego listopada br. na zakończenie obchodów Dni Seniora Urząd Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy oraz Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy zorganizowały Konferencję „Ochota na Życie”, poświęconą inicjatywom podejmowanym w bibliotekach i ośrodkach kultury na rzecz aktywizacji edukacyjno-kulturalnej seniorów. Uroczystego otwarcia Konferencji dokonali Zastępca Burmistrza Dzielnicy Ochota - Krzysztof Kruk, Koordynator Wydziału Kultury dla Dzielnicy Ochota – Halina Gąsiorowska oraz Dyrektor Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota – Dorota Górniak. Spotkanie prowadziła Janina Saffarini – Kierownik Wypożyczalni dla Dorosłych i Młodzieży Nr 75. Wśród prelegentów, którzy podjęli się teoretycznego wprowadzenia zebranych w zagadnienia starzenia się społeczeństwa, wizerunku seniora, potrzeby aktywizacji tej grupy społecznej, były:

Bibliomaniak

DNI SENIORA 2009

dr Beata Kędziorek z referatem Rola seniorów na przestrzeni dziejów oraz Mirosława Dobrowolska z Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie z referatem: By jesień życia była pogodna – potrzeba aktywizacji seniorów dla przyszłości społeczeństwa polskiego w świetle analizy wybranych dokumentów. O przyczynach rozwoju edukacji seniorów, korzyściach dla społeczeństwa, płynących z ich dokształcania oraz ofercie, jaką oferują polskie szkoły wyższe dla instruktorów w zakresie dokształcania dorosłych, referowały Miriam Mościcka-Biedak oraz Joanna Czerniewicz z Wydziału Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Mikołaja Koper-

nika w Toruniu: Nowe przestrzenie w animacji z ludźmi starszymi. Społeczeństwo informacyjne, społeczeństwo wiedzy, społeczeństwo sieciowe, nowe technologie – omawiając te zagadnienia prelegenci często odwołują się w badaniach do grupy osób powyżej 50 roku życia, ma ona bowiem największe trudności we wdrożeniu się w nowe technologie. Najczęściej spotykamy się z ofertami, których założeniem jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, i które skierowane są do tej grupy odbiorców. Dagmara Krzesińska, reprezentująca firmę UPC, świadczącą komercyjne usługi (telekomunikacja, Internet), przedstawiała ofertę pracowni internetowych, będących częścią prowadzonego od kilku lat programu prospołecznego UPC Polska – Tęczowa Akademia. Jego celem jest walka z wykluczeniem technologicznym, popularyzacja

Nr 3/2009

DNI SENIORA 2009 nowych technologii, edukacja internetowa. Działania te wskazują, jak dzięki Internetowi można pomagać dzieciom i młodzieży w nauce, w rozwijaniu zainteresowań, ale także jak należy wesprzeć w codziennym życiu osoby starsze. Firma UPC współpracuje w prowadzeniu kursów z instytucjami publicznymi, w tym z Bibliotekami. O problematyce wykluczenia społecznego wraz z rozwojem nowych technologii mówił także prof. dr hab. Józef Bednarek z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie w swoim wystąpieniu Wokół problematyki przemian: od książki tradycyjnej do wirtualnej. Wystąpienia teoretyczne stanowiły wprowadzenie i uzupełnie-

nie do referatów właściwych, czyli wystąpienia prelegentów, którzy przedstawiając ofertę imprez kulturalnych, skierowanych do seniorów, akcentowali praktyczne aspekty ich organizacji. Referaty te, omawiające różnorodne formy pracy z seniorami, realizowane w Bibliotekach Publicznych i instytucjach współpracujących, a których celem jest zachęcenie osób nieaktywnych już zawodowo do dalszego zdobywania nowych umiejętności i uczestnictwa w życiu kulturalnym społeczeństwa, wzbudziły największe zainteresowanie uczestników. O spotkaniach, kursach, wernisażach dla seniorów, zaspokajających ich zainteresowania historią, kulturą, sztuką, podróżami – referowali: Agnieszka Proszowska i Katarzyna Dzięcioł z Biblio-

Bibliomaniak

DNI SENIORA 2009

teki Publicznej w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, Łukasz Ślusarczyk z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie, Jerzy Kondras, Dyrektor Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy im. Heliora Święcickiego w Śremie, Grzegorz Zegadło, Dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Henryka Sienkiewicza w Pruszkowie, Katarzyna Urbanowicz z Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy oraz Agnieszka Matan z Klubu Osiedlowego „Surma” z warszawskiej Ochoty. W konferencji wzięło udział 80 uczestników z całej Polski. Byli wśród nich bibliotekarze, pracownicy ośrodków kultury, wolontariusze zajmujący się aktywizacją seniorów w „Klubach Seniora”. Spotkanie stało się okazją do wymiany doświadczeń, dys-

kusji na temat możliwości wzbogacania i doskonalenia usług oferowanych seniorom. Profesjonalizm i zaangażowanie prowadzącej konferencję, nowoczesna aranżacja biblioteki Przystanek Książka, w której spotkanie się odbyło oraz miła atmosfera, którą stworzyli sami uczestnicy Konferencji sprawiły, że spotkanie zostało bardzo dobrze przyjęte wśród osób zainteresowanych tematem.

Nr 3/2009

Katarzyna Urbanowicz

STREFA MlODYCH

Książki dla dzieci MELA NA ROWERZE

babcia wysyła ją na pierwsze samodzielne zakupy, z przejęcia myli woreczek fasoli z workiem ziemniaków. Nie mogę zdradzić wszystkiego, bo ominie was cała przyjemność obcowania z cudowną książeczką.

MELA NA ZAKUPACH Eva Eriksson Jedno z lepszych na rynku polskim wy-dawnictw książek dla dzieci, odkrywa przed nami cudowną autorkę Evę Eriksson (zakręćcie się koniecznie za innymi pozycjami tej autorki), a ja przedstawiam wam Melę czyli w sam raz coś dla najmłodszych czytelników. „Mela jest już duża i mądra”. Tak zaczyna się każde z opowiadanek. Czy może być piękniejszy początek? Każdy maluch chce być duży i mądry. Mój też. Lektura podobała mu się i wciągnęła na tyle, że ja mama znam Melę na pamięć. Razem z Michałkiem zaprzyjaźniliśmy się z małą świnką, która dzielnie zdobywa nowe umiejętności. Robi to z prawdziwą rozkoszą w czasie nauki jazdy na rowerze z gracją wjeżdża w słup, a kiedy 20

Książki dostępne w: BD5, BD68, PK

JAK SIĘ RODZĄ DZIECI Zannin Maria Teresa Coś dla najmłodszych i ich rodziców. Ze znalezieniem podobnych tytułów na rynku polskim nie ma problemu, jednak w tym temacie warto zwrócić uwagę na jakość przekazu. Dorośli często słyszą pytanie: Jak się rodzą dzieci? Polecana przeze mnie pozycja, podejmuje temat edukacji seksualnej za pomocą prostych zdań i delikatnych obrazów, dostosowanych do percepcji małych czytelników.

Bibliomaniak

STREFA MlODYCH Moim zdaniem książeczka ta może być wstępem do poważniejszych rozmów z dzieckiem na jeden z bardziej ciekawych tematów dotyczących ludzkiego życia. Książka dostępna w: PK

JEST TAM KTO ? GDZIE IDZIEMY ?

Anna Clara Tidholm Na Zakamarki w kwestii książki dziecięcej zawsze można liczyć. Przybliżają polskim czytelnikom dobrych, zagranicznych autorów piszących dla najmłodszych i co najważniejsze wydawane przez nich książki charakteryzują się wysokim poziomem edytorskim. Jedna z nich pt. „Gdzie idziemy” to mała wycieczka w różne, zróżnicowane krajobrazowo miejsca. Zaczynamy rano od wyjścia z domu i kończymy wieczorem bo zaraz będzie pora do spania. Maluch ma okazję poznać najbliższe otoczenie, a z pomocą rodziców zorientować się, że w pobliżu miejsca zamieszkania naprawdę dużo się dzieje. Z drugą książeczką

pt. „Jest tam kto?” otwieramy kolejne, kolorowe drzwi, odwiedzamy np. rodzinkę małpek, królików i uczymy się zwyczaju pukania. Obie książeczki umożliwiają dziecku kontakt z samą formą jaką jest książka, a co najważniejsze uczą obcowania z krótkim tekstem literackim, który w spójny sposób współgra z warstwą graficzną. Dużym atutem tych dwóch pozycji są wyraźne, kontrastowe i wesołe ilustracje. Zapraszam do lektury! Książki dostępne w: BD5, BD68, PK

Nr 3/2009

Anna Jachowska

STREFA MlODYCH KSIĄŻKI DLA DZIECI

w tym numerze poleca:

Agnieszka Siwiec (lat 12)

- czytelniczka Biblioteki dla Dzieci Nr 68 MINERVA CLARK NA TROPIE

DROGA DO ZIELONEGO WZGÓRZA

Karen Karbo C h c i a ł a byś zostać zawodowym detektywem? Łapać p r ze s tę p ców, rozwiązywać trudne zagadki? Jeśli tak, to sprawdź, jak radzi sobie trzynastolatka ze skomplikowaną zagadką dotyczącą kradzieży tożsamości i... morderstwa. Przeczytaj, jak Minerva Clark świetnie radzi sobie w roli detektywa. Kuzynka dziewczyny została zatrzymana przez policję i zawieziona na komisariat. Okazało się, że ktoś podał dane Jordan. Dzień później Minerva została porażona prądem, przez co przestała przejmować się swoim wyglądem i postanawiłaa zająć się czymś poważniejszym – rozwiązaniem trudnej zagadki. Świetna książka, lekko i śmiesznie napisana. Gwarantuję, że będziecie chcieli do niej wrócić!

Budge Wilson Znasz Anię z Zielonego Wzgórza? Chcesz się dowiedzieć, co działo się z nią przed przyjazdem do Maryli i Mateusza? Jeśli tak, to szybko wypożycz tę książkę! Biedna Ania nie miała lekkiego dzieciństwa. Jej rodzice zmarli, gdy miała trzy miesiące. Przyjęła ją pani Thomas, ale w jej domu nie było dobrze małej dziewczynce. Los jej nie rozpieszczał, mimo to nie straciła ducha. Inne dziecko ciągle by płakało, lub umarłoby z żalu nad sobą, ale nie Ania! O, nie! Uważam, że Ania to cudowne dziecko. Czytanie tej książki sprawiało mi wiele radości. Cieszę się, że pisarka napisała początek historii Ani. Książka dostępna w: PK, BD68

Bibliomaniak

KSIĄŻKA NUMERU

Joanna Kluza

Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o świętach Bożego Narodzenia...

liturgii Kościoła katolickiego święta Bożego Narodzenia obchodzono już w początkach IV wieku. Zwano je także Godami, Godnymi Świętami, Świętymi Wieczorami albo Koladką. Rozpoczyna je wieczór wigilijny 24 grudnia, kończy zaś dzień Trzech Króli 6 stycznia. Bogata obrzędowość świąt Bożego Narodzenia wchłonęła wiele niechrześcijańskich rytuałów, obyczajów i wierzeń, a nawet zabiegów magicznych. Wierzono, że ich niedopełnienie może spowodować koniec świata. Samo słowo „wigilia” pochodzi z łaciny (vigilia – czuwanie) i w tradycji chrześcijańskiej oznacza dzień poprzedzający święto narodzenia Jezusa. Jest ono również nazwą uroczystej kolacji, określanej też mianem wilii, postnika, kutii czy gwiazdki. Na terenach Polski (i nie tylko) wierzono, że w wigilijną noc woda w źródłach i potokach zamienia się na krótki czas w wino, miód, a nawet złoto. Niebo i ziemia otwierają

Nr 3/2009

KSIĄŻKA NUMERU się, ukazując swoje skarby. Najbardziej oczekiwanymi gośćmi tego dnia były dusze zmarłych. To właśnie dla nich przeznaczano wieczerzę i postne potrawy (z ziaren zbóż, miodu, maku, grzybów), typowe dla styp pogrzebowych. Aby nie wyrządzić przypadkiem krzywdy gościom z zaświatów, żywi dmuchali siadając na ławach czy stołkach, gdyż mogła tam już siedzieć jakaś dusza. Nie wolno też było pluć, kłócić się ani wylewać brudnej wody. Wigilijną wieczerzę spożywano w milczeniu, unikając gwałtownych ruchów. W wigilię Bożego Narodzenia przed zmrokiem należało przynieść węgla, wody i drewna na całe święta, ponieważ, jak wierzono, jeśli coś się wniesie do domu po wieczerzy, wszystko myszy zjedzą. Najważniejszą chwilę wieczerzy wigilijnej stanowi dzielenie się opłatkiem. Patriarchalny zwyczaj, powstały w dawnych wiekach na południu Europy, a polegający na wzajemnym obdarowywaniu się przez wiernych i duchowieństwo eulogiami (chlebem nieofiarnym), w Polsce przekształcił się w rytuał zupełnie odrębny i jedyny, nieznany w innych krajach. Mimo że żelazorytnictwo opłatkowe ma obce korzenie, u nas podniesiono tę dziedzinę do godności sztuki i stworzono nowy, piękny dział gra24

fiki. Najstarsze zachowane opłatki pochodzą z XVII wieku i stanowią bezcenne świadectwo dawnego folkloru i obyczajów, a także architektury, jako że na opłatkach przedstawiano kościoły, zamki, a nawet całe miasta. Jedną z najmłodszych tradycji wigilijnych jest strojenie choinki. Zwyczaj ten przejęliśmy od Niemców na przełomie XVIII i XIX wieku. Kościół, początkowo niechętny, zaakceptował wszakże choinkę, nadając jej chrześcijańską symbolikę biblijnego drzewa wiadomości dobra i zła. Świece mają przypominać przyjście na świat Jezusa, ale wywodzą się prawdopodobnie z pradawnego kultu ognia. Rozwieszone na choince łańcuchy symbolizują węża – kusiciela (w okresie zaborów stały się także symbolem narodowym – oznaczały łańcuchy niewoli), jabłuszka - owoce grzechu z rajskiego drzewa, błyszcząca zaś na czubku gwiazda – Gwiazdę Betlejemską. Jadłospis wigilijnych potraw starał się uwzględnić wszystkie płody rolne i leśne z całego roku. Na wschodzie Polski podawano potrawy, do których jedyną okrasę stanowił olej lniany. Pierwszą był kisiel z suszonego owsa, ostatnią zaś kutia. W Poznańskiem serwowano między innymi zupę z konopi, grochówkę lub polewkę z maku z ja-

Bibliomaniak

KSIĄŻKA NUMERU głami, zawiędkę zakruszoną mąką, kluski z sokiem z kiszonej kapusty, kluski z makiem, na Mazowszu tłuczone ziemniaki polane makiem, kluski z gruszkami, prażony groch, pasternak i kisiel owsiany lub żurawinowy, na Podhalu kluski ziemniaczane polane miodem, bób, groch, kołacze z razowej mąki z serem, na Śląsku suszone śliwki z fasolą, ziemniaki ze śledziem, suszone śliwki z kaszą, gotowaną suszoną rzepę. Na Warmii i Mazurach do drugiej wojny światowej nie przestrzegano postu, a potrawy wigilijne nie różniły się od świątecznych. Najczęściej w wigilię jedzono pieczoną gęś, gęsią kiełbasę, mięso, ciasto i słodycze. Opublikowana przez wydawnictwo Zysk i Spółka książka Święta Bożego Narodzenia – praktyczny przewodnik opowiada o wigilijnych i świątecznych zwyczajach w różnych regionach Polski. Czytamy w niej między innymi, że na Kresach Boże Narodzenie jest obchodzone bardziej uroczyście niż w jakimkolwiek miejscu w Europie, bowiem towarzyszą mu niespotykane w innych kulturach emocje. Jego patriotyczny patos zrodził się z rozdzielenia wielu Polaków z krajem i rodziną, szczególnie boleśnie odczuwanego właśnie w dniu Wigilii. Autorzy podają, że na Wołyniu panował ciekawy zwyczaj ubierania jednej choinki dla każdego dziecka

z osobna, a dodatkowo kilku drzewek dla gości. Jeśli w domu było dużo dzieci, salon przemieniał się w istny las, cieszący barwnymi ozdobami i mnóstwem świeczek. Z kolei na terenach Wielkopolski, Kujaw i Pomorza prezentów nie przynosił święty Mikołaj, tylko gwiazdor (nawiasem mówiąc, jako że urodziłam się i wychowałam właśnie na Kujawach, wypatrywałam gwiazdora,, co zaszczepiłam także moim dzieciom). Na Górnym Śląsku prezentami obdarowuje Dzieciątko, w Małopolsce zaś Aniołek. W książce możemy znaleźć przepisy na tradycyjne potrawy wigilijne z różnych stron Polski, a także teksty modlitw i kolęd. Gorąco zachęcam do jej przeczytania – a nuż po lekturze wpadnie nam jakiś pomysł na oryginalne danie, którym zaskoczymy gości i domowników.

Nr 3/2009

Joanna Kluza

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO...

Wolontariat

raca społeczna w Polsce nie jest czymś zupełnie nowym czy nieznanym. Posiada wieloletnią tradycję angażowania się w sprawy innych, potrzebujących - borykających się z codziennymi problemami. Jako przykład można tu podać Związek Harcerstwa Polskiego – w powojennej Polsce czy w PRL-u czyn społeczny, czyli nieodpłatne prace wykonywane na rzecz ogółu (nie zawsze dobrowolne), czy Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, powstały w 1989 roku jako alternatywa do ZHP. W latach 90-tych zaczął rozwijać się wolontariat w licznie powstających od tego roku organizacjach pozarządowych. Termin wolontariat (od łac. Voluntarius - dobrowolny, chętny) definiuje: „bezpłatne, świadome, dobrowolne działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi rodzinno - koleżeńsko przyjacielskie. Wolontariuszem może być każdy, w każdej dziedzinie życia 26

społecznego, wszędzie tam, gdzie taka pomoc jest potrzebna”. Inicjatorką wolontariatu w Polsce była Barbara Hansen, która mieszkała za granicą. Podczas licznych pobytów w Polsce chciała zainteresować tą ideą liczne organizacje. Niestety bezowocnie. Dopiero październik 1993 roku przyniósł zmiany. Dyrektor Biura Obsługi Ruchu Inicjatyw Samopomocowych (BORIS) Paweł Jordan, rozpoczął realizację programu „Centrum Wolontariatu”, które miało pełnić funkcję „skrzynki kontaktowej” dla wolontariuszy i wszystkich osób oraz instytucji zainteresowanych pomocą. Siedzibą Centrum została Warszawa.

Bibliomaniak

TO NAS ZAINTRYGOWAŁO... Do tej pory wolontariat w zasadzie nie istniał w polskim prawie. Dopiero w czerwcu 2003 roku weszła w życie Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Wolontariat wychodzi poza ramy konsumpcjonizmu. Daje nowe spojrzenie na zjawiska: ubóstwa, bezrobocia, starości, niepełnosprawności, a także problemy edukacyjne czy wychowawcze. Biblioteki a wolontariat Już od wielu lat w naszych placówkach również możemy spotkać osoby, które pracują bezinteresownie na rzecz czytelników. Nigdy nie nazywaliśmy ich wolontariuszami, były to po prostu osoby zaprzyjaźnione z bibliotekami. Pracownicy, którzy przeszli na emeryturę, dla których dalszy kontakt z czytelnikiem był tak potrzebny jak tlen do życia. Osoby wywodzące się z grupy czytelników - mające nieodpartą chęć poprowadzenia bezpłatnych spotkań (przedstawiają swoje zainteresowania, opowiadają o egzotycznych wyprawach, dzielą się swoją wiedzą zawodową). Jednakże na tym nie chcemy poprzestać. Od dwóch lat bierzemy czynny udział w dzielnicowej imprezie: Święto Wolontariusza, czyli Wolontariat z Ochotą. Inicjatorem uroczystość był Klub Osiedlowy Surma. Patronat nad świętem, od

początku jego istnienia, czyli od 2004 roku objął Maurycy Wojciech Komorowski - Burmistrz Dzielnicy Ochota m. st. Warszawy. W naszej instytucji powstaje zalążek grupy młodych wolontariuszy, którzy chętnie biorą udział w tej coraz bardziej popularnej formie aktywności obywatelskiej, jaką jest wolontariat. W pierwszym kwartale 2010 roku będziemy zapraszać osoby do bezpłatnej, dobrowolnej współpracy z nami. Wszelkich informacji należy szukać na stronie: www.bpochota. waw.pl Warto jest robić coś dla innych a tym samym dla siebie

Nr 3/2009

Agnieszka Dubielecka

MIĘDZYKULTUROWOŚĆ

Migroteka Wypożyczalnia Książek Naukowych działa w ramach projektu ”Migroteka”. Dzięki temu dołączyła do sieci bibliotek w Polsce, które działają na rzecz wspierania osób zainteresowanych problematyką migracyjną. Posiadamy w swoich zbiorach następujące pozycje:

Migroteka ma na celu poprawę dostępu polskich profesjonalistów i studentów do fachowej literatury na temat uchodźców i migrantów. Projekt polega na wyposażeniu dziesięciu funkcjonujących bibliotek w Polsce w księgozbiory dotyczące tych zagadnień. Docelowo zbiory będą obejmować 50 tytułów, w językach polskim i angielskim.

Edukacja cudzoziemców:

Bez poprawy dostępu do edukacji nie ma mowy o skutecznej integracji cudzoziemców w Polsce. Stąd zaangażowanie PFM w różne działania w tej dziedzinie. PFM przygotowało raport na temat edukacji dzieci cudzoziemskich w Polsce na zlecenie UNHCR, prowadzi też szkolenia dla nauczycieli na temat uchodźców we współpracy z Centrum Pomocy Uchodźcom PAH.

Integracja cudzoziemców:

Podejmowane są różne działania w tej dziedzinie: 28

Bibliomaniak

MIĘDZYKULTUROWOŚĆ

Integracja uchodźców w małych środowiskach - to pomysł PFM na wsparcie budowania dobrych relacji mię-

dzy lokalną społecznością a ośrodkiem dla cudzoziemców oczekujących na status uchodźcy. Projekt obejmuje spotkania informacyjne, warsztaty i publikacje zarówno dla Polaków, jak i cudzoziemców

Wsparcie dla kobiet w ciąży - odpowiedź na potrzeby

uchodźczyń, które przeżywają czas ciąży i połogu w obcym kraju o obcej kulturze, nie znając lokalnego języka. Kobiety zyskują podstawową wiedzę o prawach swoich i dziecka, a także poznają polskie standardy opieki nad kobietą i dzieckiem w czasie ciąży.

Integracja uchodźców w Polsce w liczbach - publikacja PFM o tym tytule prezentuje unikalny zbiór danych statystycznych opisujących działania podejmowane na rzecz integracji uchodźców w Polsce. Więcej informacji na ten temat: www.forummigracyjne.org

Nr 3/2009

Usługa Książka Na Telefon skierowana jest do osób niepełnosprawnych i ludzi starszych zadzwoń: 629-79-58 Punkt biblioteczny „Książka na Telefon”

KSIĄŻKI MÓWIONE można wypożyczać w Wypożyczalni dla Dorosłych i Młodzieży Nr 48 ul. Grójecka 68 czynnej: pon. - pt.: 10.00 - 19.00

Wypożyczalnia Książek Naukowych ul. Częstochowska 26

BD Nr 68 ul. Skarżyńskiego 5

BD Nr 48 ul. Baleya 9

BD Nr V ul. Grójecka 81/87

PRZYSTANEK KSIĄŻKA Wypożyczalnia Nr 93 BD Nr 41 ul. Grójecka 42

Wypożyczalnia Nr 99 ul. Baleya 9

Wypożyczalnia Nr 76 al. Jerozolimskie 121/123

Wypożyczalnia Nr 75 ul. Grójecka 109

Wypożyczalnia Nr 48 ul. Grójecka 68

Wypożyczalnia Nr 33 ul. Białobrzeska 21

Wypożyczalnia Nr 23 ul. Grójecka 35

Nazwa placówki

9.00 - 20.00

14.00 - 19.00

11.00 - 15.00

10.00 - 15.00

11.00 - 15.00

10.00 - 19.00

10.00 - 15.00

10.00 - 19.00

poniedziałek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

11.00 - 15.00

14.00 - 19.00

11.00 - 15.00

10.00 - 19.00

10.00 - 15.00

10.00 - 19.00

wtorek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

środa

14.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

czwartek

9.00 - 20.00

10.00 - 19.00

13.00 - 19.00

14.00 - 19.00

13.00 - 19.00

10.00 - 19.00

14.00 - 19.00

10.00 - 19.00

piątek

9.00 - 15.00

sobota

Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy godziny otwarcia placówek

XI Czytelnia Naukowa ul. Grójecka 77