DZIKHI
Czy już katastrofa? a rozmow ą z Ann ką Sierpińs
Marcin Słomiński, CTK TRAKT: Klimat się zmienia i wiemy o tym. Jeszcze kilka lat temu zaprzeczanie globalnym zmianom klimatycznym spotykane było w debacie publicznej dość często. Dziś zdaje się, że nawet zatwardziali denialiści zaakceptowali fakt, że „coś się dzieje”. Nadal negowane są jednak przyczyny zjawiska. Na ile możemy być pewni, że dotykające nas globalne zmiany klimatu mają antropogeniczne pochodzenie?
Rozregulowaliśmy machinę klimatu, Ziemia się przegrzewa, związane z tym gwałtowne zjawiska pogodowe rozgrywają się na naszych oczach i wszyscy – globalnie – mierzymy się z ich skutkami. Światowe media obiegają obrazy z ogromnych pożarów w Australii, fal upałów, rekordowych susz. Skala zmian może szokować. Mówi się – zamiennie – o zmianach klimatu, kryzysie klimatycznym, katastrofie klimatycznej. Czy ta katastrofa już trwa, czy dopiero się zbliża? Czy możliwe jest jeszcze odwrócenie wektora zmian lub chociaż zahamowanie?
Anna Sierpińska: Właściwie na 100 procent. Początki klimatologii jako dziedziny naukowej sięgają pierwszej połowy XIX wieku. 200 lat to całkiem sporo na pogłębianie wiedzy w danej dziedzinie. Od kilkudziesięciu lat dysponujemy zaawansowanymi metodami badania przeszłości i obecnego stanu Ziemi (satelity, badania izotopów). To pozwoliło zweryfikować różne hipotezy – także te dotyczące zmian klimatu. Cała ta gromadzona dekadami wiedza, do której swoją cegiełkę dokładają naukowcy z różnych dziedzin: fizycy atmosfery, oceanolodzy, glacjolodzy czy biolodzy, pozwoliła już około 30 lat temu jednoznacznie określić, że za wzrostem średniej temperatury Ziemi stoi zmiana składu atmosfery wynikająca z działalności gospodarczej ludzi. Chodzi głównie o spalanie paliw kopalnych, podczas którego emitowany jest dwutlenek węgla. Od tych 30 lat nie pojawił się w środowisku naukowym żaden inny pomysł, który po weryfikacji dobrze by tłumaczył to, co dzieje się na Ziemi. Widzimy za to spełnianie się prognoz klimatologów sprzed kilkunastu czy kilkudziesięciu lat. Dlatego naukowcy nie mają już żadnych wątpliwości – takie same stanowiska odnośnie do zmiany klimatu mają wszystkie duże organizacje naukowe, w tym choćby Polska Akademia Nauk, ale także chińska, rosyjska czy amerykańska.
Na pewno w wielu regionach obserwujemy już groźne czy katastrofalne skutki zmiany klimatu. Te skutki nie rozkładają się równomiernie na całym globie. Może z tego powodu w wielu miejscach już mówi się o katastrofie, podczas gdy w innych jest w nią trudniej uwierzyć. Nie zmienia to faktu, że zmiany w systemie klimatycznym Ziemi zachodzą na bardzo dużą skalę i niestety są coraz silniejsze. To, co teraz jest najważniejsze, to zahamowanie tempa tych zmian. Im będą one wolniejsze, tym łatwiej będzie nam przystosować się do nowego klimatu Ziemi. Są takie zmiany – jak choćby topnienie lodowców – których nie da się „odwrócić”, przynajmniej nie w skali życia pojedynczej osoby czy nawet całych pokoleń. Jednak im mniejszy będzie wzrost globalnej temperatury, tym większa szansa na zachowanie środowiska naszego życia w wersji bardziej dla nas „przyjaznej”. Z okien widzimy rzekę – to Cybina, prawy dopływ Warty. Przywykliśmy już do tego, że latem brakuje w niej wody – a cała Wielkopolska boryka się z suszą. W tym roku jednak dramatycznie niskie stany wód obserwowaliśmy tu już zimą. Czy znikanie rzek, susze, 34
