მოგზაურობა ჯადოსნურ სამყაროში

რედაქციისაგან

მოგზაურობა ჯა­დოს­ნუ­რ სამ­ყა­როში თა­ვად სცა­დეთ – რო­ცა კი­ნოს, ლი­ტე­რა­ტუ­რის, მუ­სი­კი­სა და ყო­ველ­დღი­ უ­რო­ბის გზა­გა­სა­ყარ­ზე დად­გე­ბით და მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა დრო­ის ყვე­ლა­ზე­ შთამ­ბეჭ­და­ვ ჯა­დოქ­რო­ბათა ჩა­მოთ­ვ­ლას შე­ეც­დე­ბით, ნა­ხავთ, თურ­მე­ – რამ­დენ­გ­ვა­რი ჯა­დოს­ნუ­რი სამ­ყა­რო არ­სე­ბობს გარ­შე­მო – ჩვენ­სა­ვე­ პრო­ზა­ულ აწ­მ­ყოსა თუ იდუ­მალ, მო­უ­ხელ­თე­ბელ წარ­სულ­ში. ჩვენც ასე დაგ­ვე­მარ­თა – ვარ­ჩი­ეთ, ვარ­ჩი­ეთ და ყვე­ლა­ფე­რი ამ გა­მო­ცე­მა­ში­ მა­ინც ვერ მოვაქციეთ. თუმ­ცა, მოხ­ვ­და ავ­ტო­რთა საყ­ვა­რე­ლი სას­წა­უ­ ლე­ბი და თქვენც გი­ზი­ა­რებთ იმ იმე­დით, რომ ჩვენ­გან შთა­გო­ნე­ბუ­ლე­ბი­ ჯა­დოს­ნუ­რო­ბათა სი­ას თა­ვად გა­აგ­რ­ძე­ლებთ და მათ გახ­სე­ნე­ბას, მო­ძი­ებ­ ას­ არას­დ­როს შეწყ­ვეტთ. რო­გორ გა­დავ­დი­ვართ ერ­თი სამ­ყა­რო­დან მე­ო­რე­ში? ყო­ფი­თი საზ­რუ­ნა­ ვი­დან, რუ­ტი­ნუ­ლი ცხოვ­რე­ბი­დან – დღე­სას­წა­ულ­ში? ამის­თვ­ ის მარ­თ­ლააც ხომ არ არსებობს უხი­ლა­ვი კა­რი, ციც­ქ­ნა ღი­ლა­კი, სა­ი­დუმ­ლო პორ­ტა­ლი? გვეს­მის, რომ ასე პირ­და­პირ ვერ იარსებებს: მას უბ­რა­ლოდ ზოგ­ჯერ ჩვენ თვი­თონ ვფლობთ, ზოგ­ჯერ – ჩვე­ნი საყ­ვა­რე­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, ზოგ­ჯერ კი – ბე­დის­წე­რა გვთავაზობს. ამ გა­მო­ცე­მა­ში იხი­ლავთ მი­ნიშ­ნე­ბებს, თუ სად უნდა ეძე­ბოთ ჯა­დოქ­რო­ბე­ბი,­ და გა­ეც­ნო­ბით ფაქ­ტებ­ს, რო­მელ­თა ცოდ­ნაც მხო­ლოდ სას­წა­ულ ­ ებ­რი­ვი ეფექ­ტის გა­სამ­ძაფ­რებ­ლად დაგ­ჭირ­დე­ბათ. ფაქ­ტობ­რი­ვად, მთე­ლი გა­მო­ცე­მა გზამ­კ­ვ­ლე­ვი­ა, რო­გორ და სად უნდა იაროთ დე­და­მი­წა­ზე, თუკი ჯადოსნურ სამყაროში გარდასახვა მოგინდებათ. თამარ ბაბუაძე მთავარი რედაქტორი

1 VOYAGER 28/2023

28, 2023

მთავარი რედაქტორი თამარ ბაბუაძე

ყდის ილუსტრაცია ნელი ქირია

ირინა ბაგაური თამარ კვინიკაძე გურამ ღონღაძე

აღმასრულებელი რედაქტორი ნატა ძველიშვილი

პროექტის კურატორი თინა ოსეფაშვილი

დიზაინერი ნინო ყაველაშვილი

სარეკლამო გაყიდვების ხელმძღვანელი

ავტორები გაგა ლომიძე

ნაზი გოშაძე

თენგიზ ჩანტლაძე

კორექტორი

ვერა ზარკოვსკა

ფოტო Shutterstock

მანანა სანადირაძე

ნათია ახალაშვილი

თენგიზ ჩანტლაძე

პროექტის ხელმძღვანელი ნინო ჩიქოვანი

გამომცემელი: შპს „სოლო“ ვებგვერდი: www.solo.ge ტელ.: +995 32 2 44 44 00

ISSN: 2346-8130

რეკლამა ჟურნალში: +995 599 330 364 ჟურნალში გამოქვეყნებული მასალა წარმოადგენს შპს „სოლოს“ საკუთრებას.­ ჟურნალში დაბეჭდილი ნებისმიერი მასალის გამოყენება კომპანიის წერი­ლობითი ნებართვის გარეშე აკრძალულია.

3 VOYAGER 28/2023

ლაპლანდია

რო­გორ და მა­ინც სად იწყე­ბა სას­წა­უ­ლი?

4 VOYAGER 28/2023

ნ ა­თ ი ა ა ხა­ლ ა შ­ვ ი­ლ ი

ლაპ­ლან­დი­ა­ში მგზავ­რო­ბას, დე­ტა­ლუ­რი მარ­შ­რუ­ტი­თა და გეგ­ მე­ბით, ჯერ კი­დევ შარ­შან გირ­ჩევ­დით – აზ­რი არც წელს შეგ­ ვიც­ვ­ლი­ა. ლაპ­ლან­დია ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­როს­თან სა­ზი­ა­რებ­ლად შე­უც­ვ­ლე­ლი ად­გი­ლი გვგო­ნია – ეს ვე­რა­ფე­რი აღ­მო­ჩე­ნა და სი­ ახ­ლეა – თუმცა უფრო იმ ღრმა რწმენით გამოვირჩევით, რომ ლაპ­ლან­დი­ა­ში გამ­გ­ზავ­რე­ბა არც ისე მი­უღ­წე­ვე­ლი­ა. თუ და­უბ­ რუნ­დე­ბით ჩვენს ძველ გა­მო­ცე­მას, მიხ­ვ­დე­ბით, რომ ასე­ა. იქ ყვე­ლა­ნა­ირ ­ ი გე­ოგ­რა­ფი­ულ ­ ი, კულ­ტუ­რუ­ლი და ტუ­რის­ტუ­ლი ინ­ ფორ­მა­ციაა თავ­მოყ­რი­ლი, რაც მგზავ­რო­ბის და­გეგ­მ­ვა­ში დღე­ საც და­გეხ­მა­რე­ბათ. თუმ­ცა, წელს, ინ­ფორ­მა­ცი­ის გასა­ახ­ლებ­ლად, ლაპ­ლან­დი­ას ვირ­ ტუ­ალ ­ უ­რად კვლავ ვეს­ტუმ­რეთ. ყვე­ლა­ფე­რი ისევ ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის გახ­სე­ნე­ბით დავიწყეთ, რომ სან­ტა კლა­უს­ ის არ­სე­ბო­ბის და­ჯე­ რე­ბა თა­ვის მოტყუ­ე­ბა და ილუ­ზი­ებ­ში ცხოვ­რე­ბა არ არის, თუ ეს წე­ლი­წა­დის ერთ კონ­კ­რე­ტულ დროს ხდე­ბა და ამით ცხოვ­რე­ბის ხა­ლი­სი, სას­წა­უ­ლებ­რი­ვი შეგ­რ­ძნ­ ე­ბე­ბი გვიბ­რუნ­დე­ბა. ფსი­ქო­ლო­გე­ბი და ფსი­ქი­ატ­რე­ბი გვამ­შ­ვი­დე­ბენ და იმა­საც გვე­ უბ­ნე­ბი­ან, რომ ეს პა­ტა­რა „შეთქმულება“ არც ბავშვს აზი­ა­ნებს – პი­რი­ქით, წარ­მო­სახ­ვის უნა­რებს, მო­მავ­ლის­კენ სწრაფ­ვასა და ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­ო­ბას უვი­თა­რებს. ასე რომ, რა გა­საკ­ვი­რი­ა, თუ დღეს უკ­ვე ბევ­რი სრულ­წ­ლო­ვა­ ნი და „ყოფილი ბავ­შ­ვი“ ამ­ბობს, რომ მა­თაც ერ­ჩივ­ნათ, სან­ტა კლა­უ­სი­სა და თოვ­ლის პა­პის მი­თებ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა იმ დროს, რო­ცა სა­ი­დუმ­ლო გაცხად­და და თოვ­ლის პა­პამ თა­ვი­სი გან­საც­ ვიფ­რე­ბე­ლი ელ­ფე­რი და­კარ­გა. კი­დევ ერ­თი მო­მენ­ტი­ა: Google-ისა და TikTok-ის ხა­ნის ბავ­შ­ვებს გა­ცი­ლე­ბით მე­ტი და­მა­ჯე­რებ­ლო­ბა სჭირ­დე­ბათ გა­ო­ცე­ბი­სა და სას­წა­ულ ­ ის გა­მო­საც­დე­ლად; სან­ტა კლა­უ­სის – ამ ჯა­დოს­ნუ­რი

არ­სე­ბის რე­ა­ლუ­რო­ბა­ში მა­თი დარ­წ­მუ­ნე­ბა კი­დევ უფ­რო რთუ­ ლი­ა, ვიდ­რე წი­ნა თა­ო­ბე­ბის შემთხ­ვე­ვა­ში. უნ­და გა­მოვ­ტყ­დე, პი­რა­დად მე იმ თა­ო­ბას ვე­კუთ­ვ­ნი, რო­ცა თოვ­ლის პა­პის არარ­ სე­ბო­ბა 10 წლი­სამ სკო­ლა­ში გა­ვი­გე: თა­ნაკ­ლა­სე­ლე­ბის და­ცინ­ვა მწა­რედ მომ­ხ­ვდ ­ ა, როცა ერთ დი­ლას კლას­ში ახა­ლი მო­კა­სი­ნე­ ბით გა­მოვ­ცხად­დი (ჩვენთან იმ დროს „ჯექსონებს“ რომ უწო­ დებ­დ­ნენ) და თა­ვი მო­ვი­წო­ნე, – თოვ­ლის პა­პის სა­ჩუ­ქა­რი­ა-­მეთ­ ქი. აი, მწა­რე რე­ა­ლო­ბას­თან შე­ჯა­ხე­ბის ეგ სა­ში­ნე­ლი მო­მენ­ტიც მა­შინ დად­გა. ფაქ­ტი­ა, მა­შინ, საბ­ჭო­თა და პოს­ტ­საბ­ჭო­თა თა­ობ­ ის პირ­ვე­ლი ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის, თოვ­ლის პა­პა უფ­რო შორეულიც იყო და უფ­რო იდუ­მა­ლიც. ახ­ლან­დე­ლი ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის კი, ჩვენს და­პა­ტა­რა­ვე­ ბულ სამ­ყა­რო­ში, რო­ცა დე­და­მი­წის ყვე­ლა­ზე შო­რე­ულ წერ­ტილ­ში გამ­გ­ზავ­რე­ბაც, რე­ალ ­ ურ თა­ვგ­ ა­და­სა­ვალს ჰგავს, თოვ­ლის პა­პა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გახ­და. ჯა­დოს­ნუ­რი სამ­ყა­რო ვირ­ტუ­ა­ლუ­რად მა­ინც და­ახ­ლოვ­და და „დამიწდა“. სან­ტა კლა­უს­ იც ინ­ტე­რაქ­ტი­ულ რუ­ კებ­ზე, ტიკ­-­ტო­კის ვი­დე­ო­ებ­სა თუ ინ­ს­ტაგ­რა­მის ლა­ივ ­ჩარ­თ­ვებ­ში უფ­რო ხელ­შე­სა­ხე­ბიც გახ­და. დი­ახ, სან­ტა კლა­უ­სის ვირ­ტუ­ა­ლუ­რი „ინფრასტრუქტურა“ ისე­ვე ჰგავს ნამ­დ­ვილს, რო­გორც რე­ა­ლუ­რი, მა­ინც დად­გ­მუ­ლი ლაპ­ ლან­დი­ის სხვა­დას­ხ­ვა და­სახ­ლე­ბა­ში, გან­სა­კუთ­რე­ბით, მის დე­ და­ქა­ლაქ რო­ვა­ნი­ემ­ში, ან­და არ­ქ­ტი­კულ წრეს­თან. სან­ტა­სა და მის სო­ფელ­ზე თვალ­ყუ­რის დევ­ნე­ბა მთე­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ლა­ივ­ კა­მე­რი­თა შე­იძ­ლე­ბა და ეს სა­ნა­ხა­ო­ ბა მხო­ლოდ ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის არ გე­გო­ნოთ, წლის სხვა­დას­ხ­ვა დროს დი­დი სი­ა­მოვ­ნე­ბით ჩავ­ხე­დავ ხოლ­მე, რა ხდე­ბა სან­ტას სო­ფელ­ში.

5 VOYAGER 28/2023

santaclausoffice.com/santa-claus-live

ლაპლანდია

აი, მა­გა­ლი­თად, ახ­ლა, რო­ცა ამ სიტყ­ვებს ვწერ, იქ, სან­ტა კლა­ უ­სის სო­ფელ­ში მი­წა ახა­ლი თოვ­ლის ფიფ­ქებს და­უ­ფა­რავს. ქუ­ ჩა­ში კან­ტი­კუნ­ტად ჩა­ნან გამ­ვ­ლე­ლე­ბი, მშობ­ლე­ბი და პა­ტა­რა ბავ­შ­ვე­ბი, წი­ნა პლან­ზე კი, ცოცხა­ლი ჩარ­თ­ვის კა­მე­რას­თან ახ­ ლოს გან­თავ­სე­ბუ­ლი თერ­მო­მეტ­რი +1 გრა­დუსს აჩ­ვე­ნებს. ამ სა­ ი­ტი­დან სან­ტას­თ­ვის წე­რი­ლის გაგ­ზავ­ნაც შე­გიძ­ლი­ათ (უფასოდ) და მის­გან პერ­სო­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლი წე­რი­ლის ან სუ­ლაც ვი­დე­ოს მი­ღე­ბაც (სულ რა­ღაც 12 ევ­როდ. ნუ გა­გიკ­ვირ­დე­ბათ, ჩვენ ხომ მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნე­ში, სან­ტა კლა­უ­სის ხე­ლახ­ლა გა­მო­გო­ნე­ბით, და­ უ­წე­რე­ლი სა­მომ­ხ­მა­რებ­ლო შე­თან­ხ­მე­ბა გა­ვა­ფორ­მეთ მას­თან. ასე რომ, ზღაპ­რის შეგ­რ­ძ­ნე­ბის გა­მომ­წვ­ ე­ვი ატ­რი­ბუ­ტი­კა ფუ­ლი ღირს – ამ სამ­ყა­რო­ში ასე­ა). რაც მთა­ვა­რი­ა, ვერც სან­ტა გა­და­ურ­ჩა Zoom-ს პოს­ტ­პან­დე­მი­ურ 21-ე სა­უკ­ უ­ნე­ში. ახ­ლა პან­დე­მი­ის Know-how-ს ლაპ­ლან­დი­ა­ში დათ­ქ­მულ დროს სან­ტა კლა­უს­თან ონ­ლა­ინ­შეხ­ვედ­რის­თ­ვის იყე­ ნე­ბენ. ვირ­ტუ­ა­ლუ­რად სან­ტას სა­ჩუქ­რე­ბის მა­ღა­ზი­ა­შიც შე­გიძ­ლი­ ათ შევ­ლა და ვაჭ­რო­ბა. სუ­ვე­ნი­რებ­სა და სხვა­დას­ხ­ვა ჯა­დოს­ნურ ნივ­თებს მთელ მსოფ­ლი­ო­ში აგ­ზავ­ნი­ან „ელფები“ (თანაც ყვე­ლა­ ფე­რი ასა­კობ­რივ ჯგუ­ფე­ბად, თე­მე­ბა­დაა და­ყო­ფი­ლი). გა­გახ­სე­ნებთ, სან­ტას სო­ფე­ლი რო­ვა­ნი­ემ­თა­ნ მდებარეობს და სწო­რედ ეს ქა­ლა­ქია სატ­რან­ს­პორ­ტო ჰა­ბი, ტუ­რის­ტუ­ლი ცენ­ტ­რი­ /www.visitrovaniemi.fi/. ზამ­თ­რის სე­ზონ­ზე რო­ვა­ნი­ემ­ ის აერო­ პორ­ტ­ში სა­ერ­თა­შო­რი­სო ავი­ა­კომ­პა­ნი­ე­ბიც დაფ­რი­ნა­ვენ. სხვა სე­ზონ­ზე ჰელ­სინ­კი­დან სან­ტას სამ­ფ­ლო­ბე­ლო­ში სახ­მე­ლე­თო ტრან­ს­პორ­ტის სა­შუ­ა­ლე­ბით მოხ­ვ­დე­ბით. თუმ­ცა, იმა­საც შე­გახ­ სე­ნებთ, რომ თა­ვად სან­ტა მარ­ხი­ლით მგზავ­რო­ბას ამ­ჯო­ბი­ნებს და ამას ლაპ­ლან­დი­ა­ში თქვენც შეძ­ლებთ. კარ­გი ამ­ბა­ვი ისა­ ა, რომ ყო­ველ წელს სა­შო­ბაო სე­ზო­ნის ოფი­ცი­ალ ­ ურ დაწყე­ბას სწო­რედ რო­ვა­ნი­ემ­ ის ოფი­ცი­ალ ­ ურ სა­იტ­ზე გვამ­ც­ნო­ბენ. 2022 წლის მი­წუ­რულს ასე­თი თა­რი­ღი იყო 19 ნო­ემ­ბე­რი. ამ დღეს,­ 4 სა­ათ­ზე, სან­ტა კლა­უ­სის სოფ­ლის მთა­ვარ მო­ე­დან­ზე, არ­ქ­ტი­

კულ წრე­ზე, პირ­ვე­ლად აჟ­ღერ­და წლის ყვე­ლა­ზე ზღაპ­რუ­ლი დღე­სას­წა­უ­ლი­სად­მი მიძღ­ვ­ნი­ლი მუ­სი­კა და ადა­მი­ა­ნებ­მა მხი­ა­ რუ­ლი ტა­ში შე­მოჰკ­რეს. მუ­სი­კასა და ღია ცის ქვეშ ცეკ­ვას სან­ტა კლა­უ­სის გა­მო­ჩე­ნა და მი­სალ­მე­ბაც მოჰ­ყ­ვა. ხალ­ხი რო­ვა­ნი­ემ­ ი­ დან ამ ღო­ნის­ძი­ე­ბა­ზე და­სას­წრ ­ ე­ბად უფა­სო ავ­ტო­ბუ­სე­ბით ჩა­ვი­ და. ორი ავ­ტო­ბუ­სი გა­უ­ჩე­რებ­ლად მოძ­რა­ობ­დ­ა ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­ რ­სა და სან­ტა კლა­უ­სის სო­ფელს შო­რის, მათთვის კი, ვინც ვერ დაესწრო, ყვე­ლა­ფე­რი ლა­ივ­ს­ტ­რი­მით და ფე­ი­ბუს­კის ცოცხა­ლი ჩარ­თ­ვით გა­და­ი­ცე­მო­და. სან­ტას სო­ფელ­ში დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ სან­ტას ფოს­ტა, სა­დაც ელ­ფე­ბი ფუს­ფუ­სე­ბენ და და­წე­რილ მი­სა­ლოც ბა­რა­თებს ად­რე­სატს გა­უგ­ ზავ­ნი­ან. სან­ტას მთა­ვა­რი ოფი­სი დი­დი, კოშ­კი­ა­ნი შე­ნო­ბაა, სა­დაც კე­თილ მო­ხუცს, მის დამ­ხ­მა­რე ელ­ფებ­სა და შო­ბის სა­ი­დუმ­ლო­ე­ ბებს აღ­მო­ა­ჩენთ. რა თქმა უნ­და, სო­ფელ­ში სა­ჩუქ­რებ­საც იყი­დით, სუ­ვე­ნი­რებ­საც და ფი­ნურ ხელ­ნა­კეთ ნივ­თებ­საც. გა­და­ი­ღებთ ფო­ ტო­ებ­საც. სან­ტას ერ­თ­-ერ­თი ელ­ფი – პრო­ფე­სი­ონ­ ა­ლი ფო­ტოგ­ რა­ფი – ყვე­ლა სტუ­მარს უღებს არაჩ­ვე­უ­ლებ­რივ ფო­ტო­ებს, თუმ­ცა მათ ჩა­მოტ­ვირ­თ­ვას ისევ სან­ტას სა­ი­ტი­დან შეძ­ლებთ.

6 VOYAGER 28/2023

www.santaclausoffice.com/pricing

ყი­ნუ­ლი­სა და თოვ­ლის სა­სახ­ლე­ში სტუმ­რო­ბა თუ ოდეს­მე მოგ­ დო­მე­ბი­ათ, სან­ტას სო­ფელ­ში ამა­საც შეძ­ლებთ – Snowman World (მხოლოდ ზამ­თარ­ში) თოვ­ლი­სა და ყი­ნუ­ლის ფი­გუ­რე­ ბის სამ­ყა­როა, სა­დაც ცხე­ლი სას­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა მი­ირ­თვ­ ათ და გემ­რი­ელ ­ ი სა­დი­ლიც. ბავ­შ­ვე­ბის კიდევ ერთი საყვარელი ად­გი­ ლია ელ­ფე­ბის ფერ­მა. სა­ერ­თოდ, სან­ტას და ქა­ლაქ რო­ვა­ნი­ემ­ ის სა­იტ­ზე ბევრ სა­ბავ­შ­ვო გა­სარ­თობს აღ­მო­ა­ჩენთ, რო­მელ­თა ნა­ წი­ლი ფა­სი­ა­ნი­ა, ნა­წი­ლი კი, რო­გორც სტუმ­რებს, უფა­სოდ გერ­ გე­ბათ. ჯა­დოს­ნუ­რი მოგ­ზა­უ­რო­ბის ფი­ნა­ლია სან­ტას ოფი­სის წინ არ­ქ­ტი­კუ­ლი წრის ხაზ­ზე გა­დახ­ტო­მა და ამ მო­მენ­ტ­ში რო­გო­რი ფო­ტო გა­და­ი­ღოთ, თქვენს წარ­მო­სახ­ვა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, აი, იმ წარ­მო­სახ­ვა­ზე, რო­მელ­მაც ლაპ­ლან­დი­ამ­დე ჩა­გიყ­ვა­ნათ და ზღა­პარ­ში გა­მოგ­ზა­უ­რათ – ვირ­ტუ­ა­ლუ­რად თუ რე­ა­ლუ­რად. თქვენც ხომ იცით, ეს პა­ტა­რა წე­რი­ლი ლაპ­ლან­დი­ი­ დან მარ­თ­ლაც პა­ტა­რაა – მხო­ლოდ ერ­თ­გ­ვა­რად „მადის აღ­მ­ძ­ვ­რე­ლი“. მე­ტი შთა­გო­ნე­ბის­თ­ვის კი ისევ წი­ნა წლის სა­ა­ხალ­წ­ლო „ვოიაჟერის“ გა­და­ფურ­ც­ვ­ლასა და სა­ოც­ნე­ბო მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბის და­გეგ­მ­ვას გირ­ჩევთ.

და­თოვ­ლილ ტყე­ში ჰასკებიანი ან ირმებიანი ხის მარხილით ქროლ­აზ­ ე ჯა­დოს­ნუ­რი რა­ღა უნ­და წარ­მო­იდ­გი­ნო, და ამ სო­ფელ­ ში ესეც შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა. ზამ­თარ­ში დღე სულ 2 სა­ათ ­ ი გრძელ­დე­ბა, თუ გა­გი­მარ­თ­ლათ და ცა მოწ­მენ­დი­ლი­ა, ცის­ფერს ნუ და­უწყებთ ძებ­ნას, სულ ვარ­დის­ფე­რი იქ­ნე­ბა. და­ნარ­ჩენ დროს ღა­მე­ა, მაგ­ რამ ჯა­დოს­ნო­ბის კი­დევ ერ­თი მთა­ვა­რი დას­ტუ­რი ზუს­ტად ღა­მით ხდე­ბა – ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის ცი­ა­ლი.

7 VOYAGER 28/2023

ლიტერატურა

ჰა­რი პო­ტე­რი და ადა­მი­ა­ნის სუ­ლის პორ­ტა­ლე­ბი გა­გ ა ლო­მ ი­ძ ე

ადა­მი­ა­ნე­ბის ფორ­მი­რე­ბა­ზე რომ გან­სა­კუთ­რე­ბულ გავ­ლე­ნას ახ­დენს ბავ­შ­ვო­ბა­ში წა­კითხუ­ლი წიგ­ნე­ბი, ამა­ზე უკ­ვე დი­დი ხა­ ნია შევ­თან­ხ­მ­დით. პი­რა­დად ჩემს ფორ­მი­რე­ბა­ზე დი­დი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნეს ბერ­ძ­ნულ­მა მი­თებ­მა და ნი­ბე­ლუნ­გე­ბის სიმ­ღე­რამ – ორ­ფე­ოს­მა და ევ­რი­დი­კემ, მე­დე­ამ და იასონ­მა, ზიგ­ფ­რიდ­მა და კრიმ­ფილ­დემ. ად­რე­ულ ბავ­შ­ვო­ბა­ში, მი­თე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, სა­ნამ სა­ავ­ტო­რო ზღაპ­რებ­ზე გა­და­ვი­დო­დი, მსოფ­ლი­ოს ხალ­ხ­ თა ზღაპ­რე­ბის სე­რი­ას ვკითხუ­ლობ­დი – ჩემს თა­ობ­ ას უდა­ვოდ ემახ­სოვ­რე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა ფე­რის სუ­პე­რი­ა­ნი, მა­გარ­ყ­დი­ა­ნი გა­ მო­ცე­მე­ბის სე­რი­ა. თუმ­ცა, ბავ­შ­ვე­ბის ლი­ტე­რა­ტუ­რამ უჩ­ვე­უ­ლო გე­ნე­ზი­სი გა­ნი­ცა­და. დღე­ვან­დე­ლი პერ­ს­პექ­ტი­ვი­დან, რამ­დე­ ნად უც­ნა­უ­რიც უნ­და იყოს, მე-19 სა­უკ­ უ­ნემ­დე მწერ­ლე­ბი ნაკ­ ლე­ბად ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დ­ნენ ბავ­შ­ვებს, რო­გორც მკითხ­ვე­ლებს, რომ აღა­რა­ფე­რი ვთქვათ ბავშვ პერ­სო­ნა­ჟებ­ზე. იქამ­დე ბავ­შ­ვე­ბი უფ­რო­სე­ბის­თ­ვის გან­კუთ­ვ­ნი­ლი წიგ­ნე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე ივი­თა­ რებ­დნ­ ენ წარ­მო­სახ­ვას. მა­გა­ლი­თად, შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში, რო­დე­ საც ზე­პი­რი ტრა­დი­ცი­ის წიგ­ნის ბეჭ­დ­ვის ჩა­ნაც­ვ­ლე­ბის პრო­ცე­სი და­იწყო, ბავ­შ­ვე­ბი ეზო­პეს იგა­ვე­ბით, მე­ფე არ­ტუ­რისა თუ რა­ინ­ დე­ბის, ზიგ­ფ­რი­დის, რო­ბინ ჰუ­დის ის­ტო­რი­ე­ბი­თა თუ ბერ­ძ­ნულ­-­

­ ო­მა­უ­ლი მი­თე­ბით იფარ­თო­ებ­დნ­ ენ თვალ­სა­წი­ერს. ცხა­დი­ა, რ მათ­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ბით შთამ­ბეჭ­და­ვი იყო ფან­ტას­ტი­კუ­რი ელე­მენ­ტე­ბი სხვა ტექ­ს­ტებ­შიც. შარ­ლო­ტა ბრონ­ტეს „ჯეინ ეირ­ში“ ჯე­ი­ნის ბავ­შ­ვო­ბის მო­გო­ნე­ბე­ბი­დან ვი­გებთ, რომ ის „გულივერის მოგ­ზა­უ­რო­ბით“ იყო შეპყ­რო­ბი­ლი, გა­მუდ­მე­ბით კითხუ­ლობ­და წიგნს, გო­ლი­ა­თე­ბისა და ლი­ლი­პუ­ტე­ბის სამ­ყა­რო აჯა­დო­ებ­და.­ მე-19 სა­უკ­ უ­ნის შუ­ახ­ნე­ბი­დან მწერ­ლებს, ბო­ლოს­და­ბო­ლოს, ბავ­შ­ვე­ბი გა­ახ­სენ­დათ. საკ­მა­რი­სია ვახ­სე­ნოთ ჩარლზ დი­კენ­ სი, ძმე­ბი გრი­მე­ბი თუ ლუ­ის კე­რო­ლი, თა­ვი­სი თავისი წიგნით „ელისი სა­ოც­რე­ბა­თა ქვე­ყა­ნა­ში“, რო­მელ­საც უჩვეულო თემებისა და სივრცეების, პარალელური სამყაროებისა და ზღაპრული პერსონაჟების გამო, სა­ბავ­შ­ვო ფენ­ტე­ზის წი­ნა­მორ­ბე­დიც კი უწო­ დეს. ბავ­შ­ვე­ბი ამ ავ­ტო­რე­ბის მთა­ვარ მოქ­მედ გმი­რე­ბა­დაც იქ­ცნ­ ენ. კე­რო­ლის „ელისი“ ერ­თ­-ერ­თი პირ­ვე­ლი იყო, სა­დაც პა­რა­ლე­ ლუ­რი მა­გი­უ­რი სამ­ყა­როც გა­მოჩ­ნ­და, რაც მე-20 სა­უ­კუ­ნის სა­ ბავ­შ­ვო ლი­ტე­რა­ტუ­რის­თ­ვის ხში­რად დო­მი­ნან­ტურ თე­მად იქ­ცა. ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ბით შთამ­ბეჭ­და­ვი იყო, რომ თუ­ კი რე­ა­ლურ სამ­ყა­რო­ში მა­თი საყ­ვა­რე­ლი გმი­რე­ბი ემ­პი­რი­უ­ლი

8 VOYAGER 28/2023

სამ­ყა­როს და­საზღ­ვ­რუ­ლობის გა­მო ვერ ახერ­ხებ­დ­ნენ თა­ვი­ან­თი მის­წ­რა­ფე­ბე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას, ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი სამ­ყა­რო მა­თი ოც­ნე­ბე­ბის მოქ­მე­დე­ბის ას­პა­რე­ზად იქ­ცა, სა­დაც ებ­რ­ძოდ­ ნენ ბო­რო­ტე­ბის სა­უფ­ლოს. თუმცა, მა­გი­უ­რი ამ­ბე­ბი ალ­ტერ­ნა­ ტი­ულ სამ­ყა­რო­ში­ვე მთავ­რ­დე­ბო­და და ისი­ნი უბ­რუნ­დე­ბოდ­ნენ ჩვე­ულ სივ­რ­ცეს, რად­გან მას, ზღაპ­რულ სამ­ყა­როს­თან შე­და­რე­ ბით, უპი­რა­ტე­სო­ბა ენი­ჭე­ბო­და. ამ მხრივ, ჰა­რი პო­ტე­რი, რო­გორც ბავ­შ­ვი პერ­სო­ნა­ჟი, უპ­რე­ცე­ დენ­ტო­ა. თუ­კი სხვა ბავ­შ­ვი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი – ჰა­რის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ ლი წი­ნაპ­რე­ბი – შემ­თხ­ვე­ვი­თო­ბის შე­დე­გად ხვდე­ბი­ან ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­რო­ში, ჰა­რი თვი­თონ გა­ნა­სა­ხი­ე­რებს მა­გი­ურ სამ­ყა­როს. ჰა­რიმ თა­ვი­სი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი წი­ნაპ­რე­ბი­ვით – დე­ვიდ კო­პერ­ ფილ­დი­ვით თუ ოლი­ვერ ტვის­ტი­ვით და­იწყო. თა­ვი­დან ისიც არა­ სა­სურ­ველ გა­რე­მო­ში იმყოფება და ერ­თ­ფე­რო­ვან ყო­ველ­დღი­უ­ რო­ბა­ში უწევს ცხოვ­რე­ბა. ისიც ობ­ლად დარ­ჩე­ნი­ლი პერ­სო­ნა­ჟი­ა, რომ­ლის მე­ურ­ვე­ო­ბა­საც დე­და­მი­სის ნა­თე­სა­ვე­ბი, მაგ­ლი, ანუ მა­ გი­უ­რი უნა­რე­ბის არ­მქ­ ო­ნე დარ­ს­ლე­ბის ოჯა­ხი კის­რუ­ლობს. კი­ დევ ერ­თი პა­რა­ლე­ლი: კიპ­ლინ­გის მა­უგ­ლის 10 წლამ­დე მგლე­ბი ზრდი­ან. ჰა­რი პო­ტე­რი მე­თერ­თ­მე­ტე და­ბა­დე­ბის დღე­ზე იღებს ნი­ შანს მა­გი­უ­რი სამ­ყა­რო­დან – წე­რილს, რომლითაც ახალ­გაზ­რ­და ჯა­დოქ­რე­ბის სკო­ლა­ში, ჰოგ­ვარ­ტ­ს­ში იწ­ვე­ვენ. აქე­დან იწყე­ბა მი­სი სა­ო­ცა­რი თავ­გა­და­სა­ვა­ლი.

წიგ­ნ­მა იმედი გაუცრუა, მწი­რი სტი­ლის­ტუ­რი ხერ­ხე­ბით, წარ­ მო­სახ­ვის არა­ო­რი­გი­ნა­ლუ­რო­ბის და არა­ეთ ­ ი­კუ­რო­ბის გა­მო (ეთიკურ სა­კითხ­ზე მოგ­ვი­ა­ნე­ბით). მხო­ლოდ სტი­ვენ კინ­გი იყო ერ­თ-­ ერ­თი, ვინც რო­მა­ნი წარ­მო­სახ­ვი­თი ძა­ლის გა­მო შე­ ა­ქო. წიგ­ნის ის­ტო­რია რთუ­ლად და­იწყო – ჯო­ან რო­უ­ლინგს, რო­მე­ლიც მრა­ვა­ლი წე­ლი მუ­შა­ობ­და მას­ზე, გა­მომ­ცემ­ლო­ბე­ ბი უარს უარ­ზე უგ­ზავ­ნიდ­ნენ. ერ­თხელ ისიც კი უთხ­რეს, რომ ეს არ არის მო­უ­ლოდ­ნე­ლი, რად­გან სა­ბავ­შ­ვო ლი­ტე­რა­ტუ­რა დღეს არა­ვის სჭირ­დე­ბა. რო­გორც ჩანს, წიგ­ნი შე­სა­ფე­რის მო­ მენტს, გა­მორ­ჩე­უ­ლი ალ­ღოს მქო­ნე გა­მომ­ცე­მელსა და ლი­ტე­ რა­ტუ­რულ აგენტს ელო­და. არც არის გა­საკ­ვი­რი – სა­ბავ­შ­ვო ლი­ტე­რა­ტუ­რა და ისიც ქა­ლი ავ­ტო­რის მი­ერ და­წე­რი­ლი, მა­ მა­კა­ცე­ბის მი­ერ დო­მი­ნი­რე­ბულ, პატ­რი­არ­ქა­ლურ სამ­ყა­რო­ში არა­სე­რი­ო­ზუ­ლად აღიქ­მე­ბო­და და ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, სამ­წუ­ ხა­როდ, დღე­საც ასე­ა. კრი­ტი­კის მი­უ­ხე­და­ვად, წიგ­ნე­ბი 400-მილიონიანი ტი­რა­ჟით გა­ ი­ყი­და, რაც არცერთ ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ტექსტს არ ღირ­სე­ბი­ა. თა­ ვი­სუფ­ლად შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ ჯო­ან რო­უ­ლინ­გი ბო­ლო ათ­ წ­ლე­უ­ლე­ბის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე დი­დი მწე­რა­ლი­ა, რო­მელ­მაც მო­ა­ხერ­ხა სრუ­ლი­ად ახა­ლი სამ­ყა­როსა თუ სამ­ყა­რო­ებ­ ის შექ­მ­ნა –­ თა­ვი­სი რუ­კე­ბითა და მარ­შრ ­ უ­ტე­ბით – რაც მხო­ლოდ თით­ზე ჩა­ მო­სათ­ვლ ­ ელ­მა მწერ­ლებ­მა შეძ­ლეს.

ყვე­ლა ბავშვს აქვს თა­ვი­სი ჰოგ­ვარ­ტ­სი – წარ­ მო­სახ­ვი­თი სამ­ყა­რო, სა­დაც შე­უძ­ლია, თა­ვი შე­ა­ფა­როს, რომ დაძ­ლი­ოს ში­შე­ბი, მათ შო­რის, ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რი და ძლი­ე­რი – მარ­ ტო­ო­ბის, მი­ტო­ვე­ბუ­ლო­ბის ში­ში. ჯო­ან რო­უ­ლინ­ გ­მა მო­ა­ხერ­ხა, ჰა­რის სა­ხით გა­ბე­დუ­ლი გმი­რი ეჩ­ვე­ნე­ბი­ნა და ბავ­შ­ვე­ბი და­ერ­წ­მუ­ნე­ბი­ნა, რომ თი­თო­ე­ულ მათ­განს შე­უძ­ლია სირ­თუ­ლე­ებ­თან გამ­კ­ლა­ვე­ბა, რომ ყვე­ლას ჰოგ­ვარ­ტ­სი იქ­ვე, გვერ­დი­თა­ა, უბ­რა­ლოდ აუცი­ლე­ბე­ლია ამის და­ნახ­ვა და მა­შინ­ვე გაჩ­ნ­დე­ბა რწმე­ნა, რომ ბო­რო­ტე­ბას ყო­ველ­თ­ვის გარ­და­უ­ვ­ლად ამარ­ცხებს სი­კე­თე.

ესეც იყო ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი მი­ზე­ზი, რის გა­მოც ბავ­შ­ვებ­მა ერ­ თ­ბა­შად აიტა­ცეს ჰა­რი პო­ტე­რი. ალ­ბათ, ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­ ა­ში ძნე­ლად მო­ი­ძებ­ნე­ბა მსგავ­სი გავ­ლე­ნის მქო­ნე წიგ­ნი – მხო­ ლოდ გო­ე­თეს „ახალგაზრდა ვერ­ტე­რის ვნე­ბა­ნი“ შეგ­ვიძ­ლია გა­ვიხ­სე­ნოთ, რომ­ლის წა­კითხ­ვის შემ­დე­გაც ევ­რო­პელ ახალ­ გაზ­რ­და მკითხ­ვე­ლებს იმედ­გაც­რუ­ე­ბა და­ე­უფ­ლათ და თვით­მ­ კ­ვ­ლე­ლო­ბე­ბის სე­რია და­იწყეს, მაგ­რამ ჰა­რი პო­ტე­რის ციკ­ლის წიგ­ნე­ბი მა­ინც სულ სხვა შემ­თხ­ვე­ვა­ა. ალ­ბათ, ბევრს ახ­სოვს, „ჰარი პო­ტე­რის“ წა­კითხ­ვის შემ­დეგ რო­გორ გულ­მოდ­გი­ნედ ცდი­ლობ­დ­ნენ ბავ­შ­ვე­ბი, ცოცხე­ბით გაფ­რე­ნი­ლიყ­ვ­ნენ. ინ­დო­ნე­ ზი­ა­ში კი ჰა­რი პო­ტე­რის ციკ­ლის რო­მა­ნე­ბის გა­მო­ჩე­ნის შემ­დეგ, ბუ­ე­ბის ფოს­ტის ანა­ლო­გი­ით, სულ უფ­რო გახ­შირ­და გა­ლი­ა­ში გა­ მომ­წყ­ვ­დე­უ­ლი ბუ­ე­ბით უკა­ნო­ნო ვაჭ­რო­ბა. ბავ­შ­ვე­ბის გულ­წ­რ­ფე­ლი აღ­ფ­რ­თო­ვა­ნე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად, სულ უფ­რო აქ­ტი­უ­რად ცდი­ლობ­და წიგ­ნის გან­დევ­ნას სხვა­დას­ ხ­ვა ქვეყ­ნის ეკ­ლე­სი­ა. ცნო­ბილ აუტო­და­ფე­ებ­ზე რომ აღა­რა­ფე­რი ვთქვათ, ამე­რი­კის რამ­დე­ნი­მე შტატ­ში იმა­საც კი ცდი­ლობ­დ­ნენ, რომ სა­კა­ნონ­მ­დებ­ლო დო­ნე­ზე და­ემ­ტ­კი­ცე­ბი­ნათ წიგ­ნის აკ­რ­ ძალ­ვა, რად­გან, მა­თი აზ­რით, წიგ­ნი ჯა­დოქ­რო­ბის სა­ხი­ფა­თო პრო­პა­გან­დას ეწე­ო­და. ამას ემა­ტე­ბო­და და­საწყის­ში ლი­ტე­რა­ ტუ­რის კრი­ტი­კო­სთა არ­ც­თუ ისე და­დე­ბი­თი შე­ფა­სე­ბა. მა­გა­ლი­ თად, იელის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლი პრო­ფე­სო­რისა და თე­ო­რე­ტი­კო­სის, ჰე­როლდ ბლუ­მის თქმით, რო­უ­ლინ­გ­მა ვერ მო­ა­ხერ­ხა გაც­ვე­თი­ლი მე­ტა­ფო­რე­ბი­სა და კლი­შე­ებ­ ის­გან შორს წას­ვ­ლა. ასე­ვე, ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლი და ფენ­ტე­ზის ჟან­რის ავ­ ტო­რი ურ­სუ­ლა ლე გუ­ი­ნი წერ­და, რომ ჰა­რი პო­ტე­რის შე­სა­ხებ­

ჰა­რი პო­ტე­რის ამ­ბე­ბის შვიდ­წიგ­ნე­ულ­ში გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლია ჯა­ დოს­ნუ­რი ზღაპ­რე­ბის­თ­ვის, დე­ტექ­ტი­ვის­ა თუ თრი­ლე­რის­თ­ვის და­ მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ელე­მენ­ტე­ბი. რო­მა­ნის სა­ყო­ველ­თაო აღი­ა­რე­ბა, სა­ვა­რა­უ­დოდ, იმა­ნაც გა­ნა­პი­რო­ბა, რომ ის ეფუძ­ნე­ბა ელე­მენ­ტებს, რომ­ლე­ბიც ადა­მი­ა­ნე­ბის­თ­ვის სა­ბა­ზი­სო, ახ­ლო­ბე­ლ და ნაც­ნო­ბ ელე­მენ­ტებს; მათ შო­რი­საა მარ­ტო­ო­ბის ან სიკ­ვ­დი­ლის ში­შიც, რო­ მე­ლიც ადა­მი­ა­ნის კო­ლექ­ტი­ურ არაც­ნო­ბი­ერ­ში­ა. გმი­რუ­ლი საქ­ცი­ე­ ლი და სიკ­ვ­დი­ლის ში­შიც ასე­თი სა­ბა­ზი­სო ში­შე­ბი­ა, რომ­ლე­ბიც ყვე­ ლა დრო­ისა და თით­ქ­მის ყვე­ლა ქვეყ­ნის ადა­მი­ა­ნებს აერ­თი­ა­ნებს. ამ თე­მებ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას ადა­მი­ა­ნი ერ­თ­ ბა­შად ის­რუ­ტავს. ამა­ვე დროს, ჰა­რის პერ­სო­ნა­ჟი იმი­ტომ ხიბ­ ლავს მკითხ­ველს, რომ ნორ­მის დარ­ღ­ვე­ვის­კენ ის­წ­რაფ­ვის, არ უნ­და იყოს ისე­თი, რო­გო­რებიც სხვე­ბი არიან (რეალურად, არც არის). თა­ვი­დან­ვე არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პერ­სო­ნა­ჟია – მი­სი მშობ­ლე­ბი ზე­ცა­ში არი­ან, მას ჯა­დოქ­რო­ბის უნა­რი დაჰ­ყ­ვე­ბა. ჰარის გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლო­ბა­ზე მი­უ­თი­თებს ისიც, რომ რე­ა­ლურ სამ­ყა­რო­ში და­ცინ­ვის ობი­ექ­ტი ხდე­ბა და უჩ­ვე­უ­ლოდ აღიქ­ვა­ მენ, მაგ­რამ რაც რე­ა­ლურ სამ­ყა­რო­ში უც­ნა­უ­რი­ა, მი­ნუს ნიშ­ნით მის სარ­კი­სე­ბრ ანა­რეკ­ლ­ში – ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­რო­ში გან­სა­კუთ­ რე­ბით ფას­დე­ბა. ზო­გა­დად, ჰა­რი პო­ტე­რის შე­სა­ხებ წიგ­ნე­ბი სავ­სეა არ­ქე­ტი­პე­ბით. რო­მა­ნე­ბის სხვა­დას­ხ­ვა შრე სხვა­დას­ხ­ვა დო­ნე­ზე ინ­ტერ­პ­რე­ტა­ცი­ის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. ჰა­რი პო­ტე­რი არის ობ­ლის არ­ქე­ტი­პი (დაახლოებით ისე­თი, რო­გო­რიც კონ­ კი­ა­), რო­მელ­საც ხში­რად გულს სტკე­ნენ ხოლ­მე – ასე­თი პერ­ სო­ნა­ჟე­ბი მარ­გი­ნა­ლი­ზე­ბუ­ლნი არი­ან გა­რე­მო­ში, რო­მელ­შიც ცხოვ­რო­ბენ: მა­გა­ლი­თად, კონ­კია და­ხე­ულ ტან­საც­მელ­სა და

9 VOYAGER 28/2023

ლიტერატურა

მტვერ­ში­ა, ხო­ლო ჰა­რი პო­ტე­რი კი­ბის ქვეშ ცხოვ­რობს. ჰა­რი პო­ტე­რის ამ­ბა­ვი ზუს­ტად ერ­გე­ბა სტრუქ­ტუ­რა­ლის­ტი ფოლ­კ­ ლო­რის­ტის, ვლა­დი­მირ პრო­პის „ჯადოსნური ზღაპ­რის მორ­ ფო­ლო­გი­ა­ში“ წარ­მოდ­გე­ნილ მო­დელს: ის ჯა­დოს­ნურ ზღაპ­ რებ­ში უმ­ცი­რე­სი სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ერ­თე­უ­ლე­ბის გა­მოვ­ლე­ნას ცდი­ლობ­და, მა­გა­ლი­თად, პერ­სო­ნა­ჟე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცია ფუნ­ ქ­ცი­ე­ბის მი­ხედ­ვით – თუ რა და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა აქვთ ამა თუ იმ ტექ­ ს­ტ­ში­/ამ­ბავ­ში. ამის მი­ხედ­ვით, ჰა­რი პო­ტე­რი პრო­ტა­გო­ნის­ტია (როგორც, მა­გა­ლი­თად, „ვეფხისტყაოსანში“ ტა­რი­ე­ლი), ხო­ ლო მი­სი ან­ტა­გო­ნის­ტია ვოლ­დე­მო­რი (როგორც, ზო­გა­დად, ქა­ჯე­თის სამ­ყა­რო „ვეფხისტყაოსანში“). ჰა­რის დამ­ხ­მა­რე­ე­ბიც ჰყავს, ჰერ­მი­ონ გრე­ინ­ჯე­რისა და რონ უის­ლის სა­ხით (როგორც ტა­რი­ელს ავ­თან­დი­ლი და ფრი­დო­ნი). პრო­პის თე­ო­რი­ას თუ

ვარ­ტ­სი), მათ შო­რის კი არის პორ­ტა­ლე­ბი, რო­მელ­თა­გან ერ­თ­-ერ­ თია პლატ­ფორ­მა 9 ¾, სა­ი­და­ნაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია სამ­ყა­რო­ებს შო­ რის გა­და­ად­გი­ლე­ბა – რო­გორც მი­თებ­სა და ზღაპ­რებ­ში სკნე­ლე­ბი (მაგალითად, ამი­რა­ნის მით­ში ზეს­კ­ნე­ლი, შუ­ას­კ­ნე­ლი, ქვეს­კ­ნე­ლი). ასე რომ, რო­უ­ლინ­გის სამ­ყა­რო­ში რკი­ნიგ­ზის სად­გურ­ზე ხდე­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ამ­ბე­ბი. აქ აღ­მო­ა­ჩენს ჰა­რი ვოლ­დე­მო­რის სუ­ ლის ნა­წილს. აქ­ვე შედ­გე­ბა სა­უ­ბა­რი ჰა­რი­სა და დამ­ბ­ლ­დორს შო­რის. ამ გა­გე­ბით, მა­ტა­რე­ბე­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბის ერ­თ­გ­ვა­რი ქა­რო­ნის ნა­ვი­ა, რომ­ლი­თაც პერ­სო­ნა­ჟე­ბი ერ­თი სივ­რ­ცი­დან მე­ ო­რე­ში გა­და­დი­ან. აქ არის ალუ­ზი­აც – მა­ტა­რე­ბე­ლი სამ­ყა­რო­თა ამ­გ­ვა­რი და­მა­კავ­ში­რებ­ლის ფუნ­ქ­ცი­ას ას­რუ­ლებს ჰაიაო მი­ა­ძა­ კის ანი­მა­ცი­ურ ფილ­მ­ში „აჩრდილწაღებული“; რომ აღა­რა­ფე­რი ვთქვათ მა­ტა­რე­ბელ­ზე, რო­გორც ფრო­ი­დის­ტულ სიმ­ბო­ლო­ზე, რო­მე­ლიც, ერ­თი მხრივ, უკავ­შირ­დე­ბა ლი­ბი­დოს, ხო­ლო მე­ო­რე მხრივ – სიკ­ვ­დილს. სა­ბო­ლო­ოდ, ეს ერ­თი და იგი­ვეა – ორი­ვე არა­ორ­გა­ნუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის მიღ­წე­ვის­კენ სწრაფ­ვას გუ­ლის­ ხ­მობს. მა­ტა­რე­ბელ­თან ერ­თად, რო­მან­ში ორი სამ­ყა­როს მიჯ­ნა­ ზე არი­ან ფრთო­სა­ნი ცხე­ნე­ბიც, თეს­ტ­რა­ლე­ბი, რომ­ელთა და­ნახ­ ვაც მხო­ლოდ მათ შე­უძ­ლი­ათ, ვი­საც ნა­ნა­ხი აქვს სიკ­ვ­დი­ლი. ეს ცხე­ნე­ბი, თა­ვის მხრივ, აპო­კა­ლიფ­სის ცხე­ნე­ბის ალუ­ზი­აა­ . და მა­ინც, რა არის ჰა­რი პო­ტე­რის ციკ­ლის მთა­ ვა­რი თე­მა? რო­მა­ნის მე­ექ­ვ­სე ნა­წი­ლის ბო­ლოს­ კენ დამ­ბ­ლ­დო­რი ამ­ბობს: „ადამიანს გან­საზღ­ვ­ რავს არა მი­სი თვი­სე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც თან­და­ყო­ ლი­ლი აქვს, არა­მედ არ­ჩე­ვა­ნი, და არ­ჩე­ვა­ნის ეს თა­ვი­სუფ­ლე­ბა ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­ა“. ამით რო­მა­ნი ეგ­ზის­ტენ­ცი­ა­ლის­ტი მო­აზ­როვ­ნე­ე­ბის პო­ზი­ცი­ას ემ­ს­გავ­სე­ბა და მას­ში კირ­კე­გო­რისა თუ სარ­ტ­რის ნა­აზ­რე­ვი იკითხე­ბა.

მო­ვარ­გებთ, ჰა­რის­თ­ვის ჰერ­მი­ო­ნი არის დო­ბი­ლი (როგორც „ვეფხისტყაოსანში“ ას­მა­თი – ტა­რი­ე­ლისთვის). ჯა­დოს­ნუ­რი ზღაპ­რის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ის მი­ხედ­ვით, დამ­ბ­ლ­დო­რიც და მი­ ნერ­ვა მაქ­გო­ნა­გე­ლიც ჰა­რის ჯა­დოს­ნუ­რი დამ­ხ­მა­რე­ე­ბი არი­ან. გაზ­რ­დი­ლი ჰა­რი პო­ტე­რი იც­ვ­ლე­ბა და ის, რო­გორც პრო­ტა­გო­ ნის­ტი, იმარ­ჯ­ვებს ან­ტა­გო­ნის­ტ­ზე (ვოლდემორზე), გა­და­არ­ჩენს სამ­ყა­როს და ბო­ლოს ქორ­წინ­დე­ბა (როგორც ეს გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა ქა­ჯე­თის ცი­ხე­ზე ტა­რი­ე­ლის გა­მარ­ჯ­ვე­ბით). იმავ­დ­რო­უ­ლად, რო­უ­ლინ­გის რო­მა­ნი ე.წ. აღ­ზ­რ­დის რო­მა­ნებს მოგ­ვა­გო­ნებს, რომ­ლე­ბიც გან­სა­კუთ­რე­ბით აქ­ტუ­ა­ლუ­რი გახ­და გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის ხა­ნა­ში. ჰა­რიც სა­კუ­თარ თავს გან­მა­ნათ­ ლებ­ლო­ბის ადა­მი­ანს უწო­დებს. ჰოგ­ვარ­ტს­ ი არის სივ­რ­ცე, სა­დაც ზრდი­ან, რომ ბო­რო­ტე­ბა გა­ა­ნად­გუ­რონ სამ­ყა­რო­ში და რო­მა­ნის გა­ნუწყ­ვე­ტე­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბის შე­ძე­ნის პრო­ცე­სიც ერ­თ­გ­ვა­რი ინი­ცი­ა­ცი­ა­ა. რო­მა­ნე­ბის სე­რი­ა­ში რამ­დე­ნი­მე შრე შე­იძ­ლე­ბა გა­ მო­ი­ყოს, მათ შო­რის, გმი­რე­ბის, დრო­ის და სივ­რ­ცის და ზღაპ­ რუ­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბის. წიგნში ორი სივ­რ­ცე­ა: მა­გი­უ­რი (ჰოგვარტსი) და არა­მა­გი­უ­რი (მაგლების სამ­ყა­რო). ერთს გა­ნა­სა­ხი­ე­რებს ალ­ბუს დამ­ბ­ლ­დო­ რი – ჰოგ­ვარ­ტ­სის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი, გა­მორ­ჩე­უ­ლი უნა­რე­ბის მქო­ნე ჯა­დო­ქა­რი, ხო­ლო მე­ო­რეს – დარ­ს­ლე­ბის ოჯა­ხი (პეტუნია დარ­ს­ ლი ჰა­რის დე­დის, ლი­ლი პო­ტე­რის და იყო), რო­მე­ლიც მი­ჯაჭ­ვუ­ ლია რე­ა­ლო­ბას და მა­ტე­რი­ა­ლის­ტე­ბი და ჰა­რის ან­ტი­პო­დე­ბისგან შედგება. რო­მა­ნი ასე­ვე შე­იძ­ლე­ბა და­ი­ყოს სა­კუ­თარ სივ­რ­ცედ (ლონდონი) და სხვის სივ­რ­ცედ (ლონდონსგარე სამ­ყა­რო, ჰოგ­

კლა­ივ ლუ­ი­სის „ნარნიის ქრო­ნი­კებ­ში“, რო­მელ­საც რო­უ­ლინ­გი ჰა­რი პო­ტე­რის სე­რი­ის რო­მა­ნე­ბის შექ­მ­ნი­სას მთა­ვარ ინ­ს­პი­რა­ცი­ ად ასა­ხე­ლებს, ჯა­დო­ქა­რი ირ­წ­მუ­ნე­ბა, რომ არა­ფე­რი არ­სე­ბობს, რა­საც ვხე­დავთ, მაგ­რამ ერ­თი პერ­სო­ნა­ჟი ამ­ბობს, რომ თვი­თონ ირ­ჩევს, ირწმუ­ნოს თუ არა ის, რა­საც ხე­დავს. რაც მთა­ვა­რი­ა, ეს არ­ ჩე­ვა­ნი პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა­საც გუ­ლის­ხ­მობს, სა­დაც უკ­ვე ზნე­ობ­რი­ვი სა­კითხი იჭ­რე­ბა. ამავ­დ­რო­უ­ლად, ეს არის არ­ჩე­ვა­ნი სხე­უ­ლი­სა და სუ­ლის უკ­ვ­და­ვე­ბას შო­რის. სიკ­ვ­დი­ლის მხვრე­ლე­ბის არ­სი ისა­ა, რომ მათ სხე­უ­ლის უკ­ვ­და­ვე­ბა აირ­ჩი­ეს და ვოლ­დე­მო­რის სხე­უ­ლის ასლს ქმნი­ან. ვოლ­დე­მო­რის­თ­ვი­საც სხე­უ­ლის უკ­ვ­და­ვე­ბაა მთა­ვა­ რი. აქ­ვეა ერ­თ­გ­ვა­რი ალუ­ზია იუდა­იზ­მ­ში გავ­რ­ცე­ლე­ბულ შე­ხე­დუ­ ლე­ბას­თან: რო­ცა ადა­მი ჩა­ი­დენს ცოდ­ვას მი­სი სუ­ლი ნა­წევ­რ­დე­ბა ისე­ვე, რო­გორც ვოლ­დე­მო­რის შემ­თხ­ვე­ვა­ში – რო­ცა ის ჩა­ი­დენს და­ნა­შა­ულს, მი­სი სუ­ლიც ქუც­მაც­დე­ბა. მე­ო­რე მხრივ, დამ­ბ­ლ­დო­ რიც ახალ­გაზ­რ­დო­ბა­ში აგ­რო­ვებს სიკ­ვ­დი­ლის ყვე­ლა ძღვენს იმის­ თ­ვის, რომ აირი­დოს ფი­ზი­კუ­რი სიკ­ვ­დი­ლი, მაგ­რამ ჰა­რი ამ ძღვენს მარ­ტი­ვად მო­ი­პო­ვებს – დამ­ბ­ლ­დო­რი აძ­ლევს უჩინ­მა­ჩი­ნის მო­სას­ ხამს, რო­მე­ლიც მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბით ერ­გო, ჯა­დოს­ნუ­რი ჯო­ხიც და ფი­ ლო­სო­ფი­უ­რი ქვაც მას ძა­ლის­ხ­მე­ვის გა­რე­შე მი­ე­ცე­მა. ამის მი­ზე­ზი კი ისა­ა, რომ ჰა­რის ისი­ნი სა­კუ­თა­რი თა­ვის­თ­ვის კი არ სჭირ­დე­ბა, არა­მედ ვოლ­დე­მო­რის და­სა­მარ­ცხებ­ლად. სხვა­თა შო­რის, შუ­ა­ სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ქრის­ტი­ა­ნო­ბის სიმ­ბო­ლო­ე­ბის მკვლე­ვა­რი ჯონ გრე­ინ­ჯე­რი რო­მან­ში ამა თუ იმ სიმ­ბო­ლოს გა­ მო­ყე­ნე­ბის ლო­გი­კა­ზე სა­უბ­რობს და მი­უთ ­ ი­თებს, რომ თი­თო­ე­უ­ ლი სიმ­ბო­ლოს გა­მო­ჩე­ნა სი­უ­ჟე­ტუ­რი ხა­ზის აუცი­ლებ­ლო­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს. მა­გა­ლი­თად, ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი ქვა რე­ალ ­ უ­რად არის კი­დეც ალ­ქი­მი­ის სიმ­ბო­ლო. ალ­ქი­მი­ა, რო­მე­ლიც ქვი­შას ოქ­ როდ აქ­ცევს, შუ­ა ­სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში ადა­მი­ა­ნის სუ­ლის ტრან­ს­ფორ­მა­ ცი­ის სიმ­ბო­ლოდ აღიქ­მე­ბო­და. ეს არის ერ­თ­გ­ვა­რი ცხოვ­რე­ბი­სე­ უ­ლი ფი­ლო­სო­ფი­აც – ნე­გა­ტი­უ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბის პო­ზი­ტი­უ­რად გარ­დაქ­მ­ნის ხე­ლოვ­ნე­ბა, რა­საც ჰა­რი პო­ტე­რი უნ­და და­ეუ ­ ფ­ლოს, რომ ბო­რო­ტე­ბა­ზე გა­მარ­ჯ­ვე­ბის მი­სია აღას­რუ­ლოს.

10 VOYAGER 28/2023

რო­მა­ნის ერ­თ-­ ერ­თი მთა­ვა­რი თე­მა სიკ­ვ­დი­ლი­ა, მაგ­რამ ამ თე­ მა­ზე შექ­მ­ნილ ნა­წარ­მო­ე­ბებს შო­რის ჰა­რის ციკ­ლი ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ნა­თე­ლია. რო­გორ ვიცხოვ­როთ, თუ ყვე­ლა­ფე­რი და ყვე­ლა მოკ­ვ­და­ვი­ა? – ესაა მთა­ვა­რი შე­კითხ­ვა და ფი­ლო­სო­ფი­ის მთა­ვა­რი თე­მაც. სიკ­ვ­დი­ლის თე­მა რო­მან­ში თა­ვი­დან­ვე ჩნდე­ბა, რო­ცა ჰა­რი პო­ტე­რი ჯერ დარ­ს­ლე­ბის ოჯა­ხის­გან შე­იტყობს, რომ მი­სი მშობ­ლე­ბი ავ­ტო­კა­ტას­ტ­რო­ფა­ში და­იღ ­ უპ­ნენ, მაგ­რამ შემ­დეგ ჰაგ­რი­დი ეტყ­ვის რე­ალ ­ ურ მი­ზეზს – რომ ვოლ­დე­მორ­მა დაუხოცა, ხო­ლო თვი­თონ გა­დარ­ჩა დე­და­მი­სის ლოც­ვის წყა­ლო­ბით (აქაც ერ­თ­გ­ვა­რი ალუ­ზია ჰო­მე­რო­სის „ილიადასთან“, რო­ცა აქი­ლევსს ქალ­ღმ­ ერ­თი დე­და და ნა­ხევ­რად ღმერ­თო­ბის ბუ­ნე­ბა იცავს). უკ­ვე მე­ოთხე წიგ­ნ­ში, „ჰარი პო­ტე­რი და ცეცხ­ლო­ვა­ნი თა­სი“ ვოლ­ დე­მო­რი ისევ ბრუნ­დე­ბა ადა­მი­ა­ნუ­რი სხე­უ­ლით და მი­სი თა­ნამ­ ზ­რახ­ვე­ლე­ბის, „სიკვდილის მხვრე­ლე­ბის“ დახ­მა­რე­ბით, ჰა­რის გა­ნად­გუ­რე­ბას ცდი­ლობს. მარ­თა­ლი­ა, ვოლ­დე­მორს სი­ძულ­ვი­ლი ამოძ­რა­ვებს, ჰა­რის კი სიყ­ვა­რუ­ლი, მაგ­რამ რო­მა­ნის ერ­თ­-ერ­თი ღირ­სე­ბა ისა­ა, რომ ინისა და იანის ურ­თი­ერ­თ­გან­მა­პი­რო­ბე­ბე­ლი საწყი­სე­ბის მსგავ­სად, სა­ნამ ჰა­რი ცოცხა­ლი­ა, რე­ა­ლუ­რად ვერც ვოლ­დე­მო­რი მოკ­ვ­დე­ბა, და პი­რი­ქით, რად­გან სიკ­ვ­დი­ლამ­დე ვოლ­ დე­მორ­მა თა­ვი­სი და­ქუც­მა­ცე­ბუ­ლი სუ­ლი შვიდ ჰორ­კრ ­ უქ­ს­ში ანუ ნივ­თ­ში გა­და­მა­ლა, მაგ­რამ მე­ექ­ვ­სე თვი­თონ ჰა­რი­ა, რომ­ლის სუ­ლის ნა­წი­ლიც შემ­თხ­ვე­ვით მას­ში ჩა­სახ­ლ­და. შე­იძ­ლე­ბა იმა­ზეც ვი­სა­უბ­ როთ, რომ რო­უ­ლინ­გის რო­მა­ნი რო­მან­ტიზ­მის პე­რი­ო­დის ლი­ტე­რა­ ტუ­რა­ში ორე­უ­ლე­ბის თე­მას იმე­ო­რებს, რად­გან ჰა­რი პო­ტე­რისა და ვოლ­დე­მო­რის ბე­დი ერ­თმ­ ა­ნეთს ჰგავს. მე­ო­რე მხრივ, ვოლ­დე­მო­რი ხელს არ უშ­ლის თა­ვი­სი ან­ტი­პო­დის ზრდა-­გან­ვი­თა­რე­ბას. ის თით­ ქოს მოწყე­ნი­ლი დე­მი­ურ­გი­ა, რო­მელ­მაც ყვე­ლა­ფერს მი­აღ­წია და ახ­ლა აღარ იცის, მოწყე­ნი­ლო­ბის­გან რო­გორ გა­ერ­თოს. ამი­ტო­მაც არ კლავს ჰა­რის შე­ძე­ნილ მშობ­ლებს და აც­ლის ჰა­რის, რომ გა­ი­ ზარ­დოს ისე­თი, რო­გო­რიც იქ­ნე­ბა შემ­დეგ – სამ­ყა­რო­ში სი­კე­თის­თ­ ვის მებ­რ­ძო­ლი. რო­უ­ლინ­გის რო­მა­ნი იმა­ზეც მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, თუ რამ­დე­ნად სა­ ში­შია უკ­ვ­და­ვე­ბის სურ­ვი­ლი. ვოლ­დე­მორს მა­რა­დი­ულ ­ ი სი­ ცოცხ­ლის სურ­ვი­ლი ამოძ­რა­ვებს და ამის­თვ­ ის ძა­ლის­ხმ­ ე­ვას არ იშუ­რებს. ასე გარ­და­იქ­მნ­ ე­ბა ობო­ლი ბი­ჭი ბო­რო­ტე­ბის გან­სა­ხი­

ე­რე­ბად. სა­პი­რის­პი­როდ, ჰა­რის არ ეში­ნია სა­კუ­თა­რი მოკ­ვ­და­ვი ბუ­ნე­ბის. ჰა­რის­თვ­ ის სიკ­ვ­დი­ლით არ მთავ­რ­დე­ბა ყვე­ლა­ფე­რი და თვლის, რომ ის რა­ღაც ახ­ლის და­საწყი­სი­ა, რი­თაც რო­მანს სა­ხა­რე­ბი­სე­ულ კონ­ცეფ­ცი­ას­თან აახ­ლო­ებს. რო­მან­ში იმ­თა­ვით­ვე ჩა­დე­ბუ­ლია ეთი­კუ­რი მო­დე­ლე­ბიც. მა­გა­ლი­ თად, ვოლ­დე­მო­რი ირ­ჩევს შავ მა­გი­ას, ხო­ლო ჰა­რი ცნო­ბი­ე­რად არ იყე­ნე­ბენ მას და კრი­ტი­კულ შემ­თხ­ვე­ვა­შიც კი არ წარ­მოთ­ქ­ ვამს მო­მაკ­ვ­დი­ნე­ბელ შე­ლოც­ვას. აქ­ვე წა­მო­იჭ­რე­ბა ეთი­კა­სა და გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბას შო­რის მი­მარ­თე­ბის სა­კითხიც. რო­გორც ვთქვით, ჰა­რი სა­კუთრ თავს გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის ადა­მი­ანს უწო­ დებს. ჩნდე­ბა კითხ­ვა: რამ­დე­ნად შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა, რომ გან­მა­ნათ­ ლებ­ლო­ბის ადა­მი­ან­მა, რო­მე­ლიც ეფუძ­ნე­ბა სა­კუ­თარ რა­ცი­ოს, სამ­ყა­რო გა­და­არ­ჩი­ნოს, ან პი­რი­ქით, და­ან­გ­რი­ოს გან­მა­ნათ­ლებ­ ლო­ბის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი კე­თი­ლი მო­საზ­რე­ბე­ბით? ჰა­რი პო­ტე­რის მთე­ლი ნა­აზ­რე­ვი და მოქ­მე­დე­ბე­ბი ზნე­ობ­რი­ვი­ა, რად­ გან მას ჰყავს თა­ვი­სი ან­ტა­გო­ნის­ტი, ბნე­ლი ლორ­დი. კი­დევ ერ­თი, ბევ­რის­თ­ვის მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლი და მრა­ვალ­წახ­ნა­გო­ვა­ ნი პერ­სო­ნა­ჟი რო­მან­ში არის სე­ვე­რუს სნე­ი­პი, რო­მელ­საც მო­უწ ­ ია არ­ჩე­ვა­ნის გა­კე­თე­ბა და რო­მე­ლიც რო­მა­ნის ფი­ნალ­ში იც­ვლ ­ ე­ბა. ის უარ­ყო­ფი­თი პერ­სო­ნა­ჟი­ა, რო­მე­ლიც სიკ­ვ­დი­ლის მხვრე­ლი ხდე­ბა, მაგ­რამ ჰა­რის დე­დის მი­მართ სიყ­ვა­რუ­ლის გა­მო, საკ­ვან­ ძო ეპი­ზო­დებ­ში მის დაც­ვას ცდი­ლობს. შვილ­ზე მზრუნ­ვე­ლო­ბას მას ჯერ კი­დევ სი­ცოცხ­ლე­ში ლი­ლი პო­ტე­რი სთხოვს, რაც კე­თი­ ლი საწყი­სის სიძ­ლი­ე­რე­ში არ­წ­მუ­ნებს მკითხ­ველს. რო­მა­ნის მკითხ­ვე­ლე­ბი შვი­დი ნა­წი­ლის გა­მოს­ვ­ლასა და ჰა­რის­ თან ერ­თად იზ­რ­დე­ბოდ­ნენ. ჰა­რი პო­ტე­რი დღე­საც შთა­გო­ნე­ ბის წყა­როა ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის. რო­უ­ლინ­გ­მა თავისი გამორჩეული ალ­ქი­მი­ურ ­ ი მა­გი­ით ერ­თ­-ერ­თი მთავარი რამ შეძლო (ისე, როგორც მანამდე სხვამ ვერავინ): გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ, გან­სა­კუთ­რე­ ბით, გარ­და­მა­ვალ ასაკ­ში მყოფ ბავ­შ­ვებს, რომ­ლე­ბიც შე­იძ­ლე­ბა ბუ­ლინ­გის მსხვერ­პლ ­ ნი იყ­ვ­ნენ, აგ­რ­ძ­ნო­ბი­ნა, რომ სწო­რედ მათ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლო­ბა­შია სიძ­ლი­ე­რე. და, ალ­ბათ, „ჰა­რი პო­ტერ­ზე“ გაზ­რ­დი­ლი თა­ო­ბა ბევრ რა­მეს შეც­ვ­ლის სამ­ყა­რო­ში, რო­მე­ლიც მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბით ერ­გოთ ჩვენ­გან.

11 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

ტუ­რის­ტი მაგ­ლე­ბი ჰა­რის ჯა­დოს­ნუ­რი სამ­ყა­როს ძი­ე­ბა­ში

რო­გორ ვი­მოგ­ზა­უ­როთ ბრი­ტა­ნეთ­ში ისე, რომ ჰა­რი პო­ტე­რის გზა­ზე სი­ა­რუ­ლი გა­მოგ­ვი­ვი­დეს თ ა­მ არ კ ვი­ნ ი­კ ა­ძ ე გა­გ ა ლ ო­მ ი­ძ ე ჰა­რი პო­ტე­რის სამ­ყა­რო რე­ა­ლურ დრო­სა და სივ­რ­ცე­ში წიგ­ნ­ში­ ვე ხში­რად იჭ­რე­ბა და რა გა­საკ­ვი­რი­ა, რომ ინ­გ­ლი­სი­სა და შოტ­ ლან­დი­ის იმ ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ებს, მა­ტა­რებ­ლის სად­გუ­რებსა თუ უბ­ რა­ლო ქუ­ჩებს, რომ­ლე­ბიც ნა­წარ­მო­ებ­ში ჩნდე­ბა, ძვე­ლე­ბუ­რად აღა­რა­ვინ უყუ­რებს – მა­თი სა­ხე­ლი, გან­წყო­ბა და კონ­ტექ­სტ ­ ი,­ ჰა­რი პო­ტე­რის ჯა­დოს­ნუ­რო სამ­ყა­როს გავ­ლე­ნითა და მო­გო­ნე­ ბით, სა­მუ­და­მო­დაა სა­ხეც­ვ­ლი­ლი. თუმ­ცა, ჰა­რი პო­ტერ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბი არა მხო­ ლოდ დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში­ა – ისინი მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა ქა­ ლაქ­შიც გაჩ­ნ­და. მა­გა­ლი­თად, აშშ-ს ქა­ლაქ ორ­ლან­დო­ში არის ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მა­ტუ­რი პარ­კი, სა­დაც, ჯა­დოს­ნურ ნივ­თებ­თან ერ­თად, დამ­თ­ვა­ლი­ე­რე­ბელს ამა­ღელ­ვე­ბე­ლი ინ­ტე­რაქ­ტი­უ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბაც ელო­დე­ბა. პო­ლო­ნეთ­ში, ჩო­ხას ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ში,

დამ­თ­ვა­ლი­ე­რებ­ლებს ჰოგ­ვარ­ტ­სშ­ ი სწავ­ლის ანა­ლო­გი­ურ ოთხ­ დღი­ან შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბასა და მა­გი­ურ თავ­გა­და­სა­ვალს სთა­ვა­ ზო­ბენ. ერ­თ­-ერ­თი ასე­თი, ჰა­რი პო­ტერ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და რე­ა­ლო­ბა­ში შე­მოჭ­რი­ლი მო­გო­ნე­ბა, რა­საკ­ვირ­ვე­ლი­ა, მახ­სოვს ლონ­დო­ნი­და­ნაც. იმ დღეს ლონ­დო­ნი­დან პა­რიზ­ში ყვე­ლა­ზე სწრა­ფი სა­შუ­ა­ლე­ბით – ლა მან­შის გვი­რა­ბით უნ­და წავ­სუ­ლი­ყა­ ვი და იქამ­დე მი­სას­ვ­ლე­ლად კინგს კროს სენტ პან­კ­რა­სის მეტ­ რო­სად­გუ­რის გავ­ლა დამ­ჭირ­და. თუ ერ­თხელ მა­ინც ყო­ფილ­ ხართ ამ მეტ­რო­სად­გურ­ზე, შე­უძ­ლე­ბე­ლი­ა, შე­უმ­ჩ­ნევ­ელი დაგ­რ­ ჩე­ნო­დათ ჯონ მა­კას­ლა­ნის პრო­ექ­ტის მი­ხედ­ვით შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ტალ­ღო­ვა­ნი მაქ­მა­ნის ფორ­მის სა­ხუ­რა­ვის მსუ­ბუ­ქი და თეთ­რი კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცი­ა; ან სად­გურ­ზე მო­თავ­სე­ბუ­ლი რო­ი­ა­ლი, რო­მელ­ ზეც ნე­ბის­მი­ერს შე­უძ­ლია დაკ­ვ­რა წი­ნა­სამ­გ­ზავ­რო გან­წყო­ბის შე­საქ­მ­ნე­ლად.

12 VOYAGER 28/2023

ქა­ლაქ ორ­ლან­დო­ში არის ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მა­ტუ­რი პარ­კი, სა­დაც ჯა­დოს­ნურ ნივ­თებ­თან ერ­თად, დამ­ თ­ვა­ლი­ე­რე­ბელს ამა­ღელ­ ვე­ბე­ლი ინ­ტე­რაქ­ტი­უ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბაც ელო­დე­ბა.

პო­ლო­ნეთ­ში, ჩო­ხას ცი­ხე­სი­მაგ­ რე­ში, დამ­თ­ვა­ლი­ე­­რებ­ლებს ჰოგ­ვარ­ტ­ს­­ში სწავ­ლის ანა­ლო­გი­ურ ოთხ­ დღი­ან შთა­ბეჭ­დი­ ლე­ბას და მა­გი­ურ თავ­გა­და­სა­ვალს სთა­ვა­ზო­ბენ.

13 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

ეს სად­გუ­რი კინგს კრო­სის უბან­ში მდე­ბა­რე­ობს. კინგს კრო­სი იმი­ტომ უწო­დეს, რომ სად­გურ­თან, გზა­გა­სა­ყარ­ზე, ერთ დროს მე­ფე გე­ორგ IV-ის ძეგ­ლი იდ­გა, რო­მე­ლიც მოგ­ვი­ან­ ე­ბით და­ან­ გ­რი­ეს, მაგ­რამ აქა­უ­რო­ბას სა­ხე­ლი შერ­ჩა. თა­ვად რო­უ­ლინ­გ­მა ეს სად­გუ­რი ჰოგ­ვარ­ტ­სის ექ­ს­პრ ­ ეს­-­მა­ტა­რებ­ლით მოს­წავ­ლე­თა გა­სამ­გ­ზავ­რებ­ლად პი­რა­დი მო­გო­ნე­ბის გა­მო აირ­ჩი­ა. ეს იყო ად­ გი­ლი, სა­დაც მი­სი მშობ­ლე­ბი შეხ­ვ­დნ­ ენ ერ­თ­მა­ნეთს, რო­ცა კინგს კრო­სი­დან შოტ­ლან­დი­ა­ში მიემგზავ­რებო­დ­ნენ. სწო­რედ ამ სად­გუ­რის ცენ­ტ­რ­ში ნა­ხავთ პლატ­ფორ­მა 9¾-საც, რო­მე­ლიც რო­უ­ლინ­გის წიგ­ნ­ში ერ­თ­გ­ვა­რი გზას­გა­სა­ყა­რია სამ­ ყა­რო­ებს – რე­ა­ლურ ლონ­დონ­სა და ჯა­დოს­ნურ ჰოგ­ვარტსს შო­რის. ამ პლატ­ფორ­მის აღ­მ­ნიშ­ვ­ნე­ლი ნი­შა­ნია გა­მო­სა­ხუ­ლი კე­დელ­ზე, რო­მელ­საც რო­მა­ნის პერ­სო­ნა­ჟე­ბი ური­კით ეჯა­ხე­ბი­ ან, რომ პა­რა­ლე­ლურ სამ­ყა­რო­ში გა­და­ვიდ­ნენ. დღეს კი იქ­ვე, კე­დელს შე­ნარ­ცხე­ბუ­ლი ური­კის თან­ხ­ლე­ბით, ტუ­რის­ტე­ბი იღე­ ბენ ფო­ტო­ებს. და ასე, სულ რამ­დე­ნი­მე წა­მით მა­ინც იჯე­რე­ბენ, რომ მა­თი ყვე­ლა­ზე ჯა­დოს­ნუ­რი სას­კო­ლო თავ­გა­და­სა­ვა­ლი ამ შე­ჯა­ხე­ბით იწყე­ბა. ური­კა ყო­ველ­თ­ვის ად­გილ­ზე­ა, ფო­ტოს გა­ და­ღე­ბას თქვე­ნით ყო­ველ­თ­ვის შეძ­ლებთ, თუმ­ცა, ამ სა­ნუკ­ვარ არე­ალ­ში ყო­ველ­თ­ვის ტრი­ა­ლებს პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ფო­ტოგ­რა­ ფიც. სა­ფა­სუ­რის გა­დახ­დის შემ­დეგ, ის იმ შარ­ფით გა­და­გი­ღებთ ფო­ტოს, რო­მელ­საც თა­ვად აირ­ჩევთ, სურათს კი იქ­ვე გან­თავ­სე­ ბულ ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მა­ტურ მა­ღა­ზი­ა­ში აიღებთ. გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, სადღე­სას­წა­უ­ლო დღე­ებ­ში ური­ კა­სთან რი­გია ხოლ­მე. ამი­ტომ, ზო­გი დი­ლა­ად­რი­ან მი­დის კინგს კროს­ზე იმ იმე­დით, რომ ჰა­რი პო­ტე­რის ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­რო­ში წა­მი­ე­რად თა­ვა­დაც შე­აღ­წევს.

ირე­­ა­ლურ სამ­­ყა­­რო­­ში გა­­დას­­ვ­ლის გან­­ც­დას ოს­ტა­ტუ­რად ამ­ძაფ­ რებს ძალ­ზე კონ­სუ­მე­რუ­ლი სივ­რ­ცე – ზე­მოთ ნახ­სე­ნე­ბი თე­მა­ტუ­ რი მა­ღა­ზი­ა, ჰა­­რის ჯა­­დოს­­ნუ­­რი ნივ­­თე­­ბით: მფრი­­ნა­­ვი ცოცხე­­ბით, უჩინ­­მაჩ­­ინის მო­­სას­­ხა­­მით, ქვი­­დი­­ჩის სა­­თა­­მა­­შო ოქ­­როს­­ფე­­რი მფრი­­ნა­­ვი ბურ­­თით – სნი­­ჩით, რო­­მე­­ლიც მარ­­თ­ლა დაფ­­რი­­ნავს,

ალეს­­ტო­­რის მრის­­ხა­­ნე თვა­­ლით, ფი­­ლო­­სო­­ფი­­უ­რი ქვითა თუ­ ჰა­­რი პო­­ტე­­რის საყ­­ვა­­რე­­ლი ჯა­­დოს­­ნუ­­რი კა­­კა­­ო­თი, ასე­­ვე, კრო­­ კო­­ას­­გან დამ­­ზა­­დე­­ბუ­­ლი შო­­კო­­ლა­­დის ბა­­ყა­­ყე­­ბით. თან მუდ­­მი­­ ვად ჩა­­გეს­­მით ბრი­­ტა­­ნუ­­ლი აქ­­ცენ­­ტი – გე­­გო­­ნე­­ბათ, მი­­ნერ­­ვა მაკ­­­ გო­­ნა­­გე­­ლის სა­­უ­ბა­­რიაო, ისე­­თი­­ვე დახ­­ვე­­წი­­ლი და მო­­ზო­­მი­­ლი, რო­­გორც ინ­­გ­ლი­­სუ­­რი უკა­­ნა ეზო­­ე­ბის კონ­­ცეფ­­ცი­­ა, რომ­­ლე­­ბიც მხო­­ლოდ ბრი­­ტა­­ნეთ­­ში შე­­იძ­­ლე­­ბო­­და გა­­ჩე­­ნი­­ლი­­ყო, რო­­გორც სივ­­რ­ცის მოწყო­­ბის ზო­­მი­­ე­რი და იმავ­­დ­რო­­უ­ლად, თვით­­კ­მა­­რი ლო­­გი­­კა: შე­­ნი პი­­რა­­დი სივ­­რ­ცე შე­­ნია და სხვე­­ბის­­თ­ვის ამის თავს მოხ­­ვე­­ვა უხერ­­ხუ­­ლი­­ა.

14 VOYAGER 28/2023

ჰა­რი პო­ტე­რის მა­ღა­ზი­აშ­ ი კი ამ სე­ზონ­ზე თე­მა­ტუ­რი ლე­ გოც იყი­დე­ბა, ჰა­რი­სა და ჰერ­მი­ონ­ ის პერ­სო­ნა­ჟე­ბით. ოქ­ტომ­ბრ ­ ი­დან უკ­ვე ჰქონ­დათ სა­შო­ბაო კო­ლექ­ცი­აც და, რაც მთა­ვა­რი­ა, უკ­ვე იყიდებოდა გა­ნახ­ლე­ბუ­ლი ჯა­დოს­ ნუ­რი ჯო­ხიც – ის „ჭკვიან“ ტე­ლე­ფო­ნებ­სა და სხვა გა­ ჯე­ტებს უკავ­შირ­დე­ბა და ჯა­დოს­ნო­ბებს, ინ­ტერ­ნეტ­თან და­კავ­ში­რე­ბის მე­რე, მარ­თ­ლაც სჩა­დის (თუმცა, ამ ინ­ფორ­მა­ცი­ას არ დას­ჯერ­დეთ, მა­ღა­ზი­ა­ში ჯო­ხე­ბის მთე­ლი გან­ყო­ფი­ლე­ბაა და, დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, სათ­ქ­ვე­ნოს აუცი­ლებ­ლად შე­არ­ჩევთ). ესეც მკა­ ფი­ოდ უნ­და აღ­ვ­ნიშ­ნოთ: აქ ცალ­-­ცალ­კეა და­ ხა­რის­ხე­ბუ­ლი ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მა­ზე შექ­მ­ნი­ ლი რბი­ლი სა­თა­მა­შო­ე­ბი, ტან­საც­მე­ლი, სახ­ლის დე­კო­რი და ტან­საც­მლ ­ ის აქ­სე­სუ­არ ­ ე­ბი, მა­კი­ა­ჟი, მო­სას­ხა­მე­ბი, ტკბი­ლე­უ­ლი, სა­კან­ცე­ლა­რიო ნივ­ თე­ბი, წიგ­ნე­ბი, ჩან­თე­ბი თუ სამ­გ­ზავ­რო ჩე­მოდ­ნე­ბი. ზოგს ამ მა­ღა­ზი­აშ­ ი დიდ­ხანს ხე­ტი­ა­ლი უყ­ვარს, ზო­გი კი ვებ­სა­იტ­ ზე წი­ნას­წარ არ­ჩევს ნივ­თებს.

კინგს კრო­სის პლატ­ფორ­მა 9¾-ზე მდე­ბა­რე მა­ღა­ზია ყო­ველ-­ ­ ­ლი­უ­რად ორ მი­ლი­ონ ვი­ზი­ტორს მას­პინ­ძ­ლობს. ცხა­დი­ა, მა­თი წ უმე­ტე­სო­ბა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი, რი­გი­თი მაგ­ლი­ა, რო­მე­ლიც ჰოგ­ვარ­ ტ­ს­ში სწავ­ლა­ზე ოც­ნე­ბობს. სულ პირ­ვე­ლად „პოტერჰედები“ სწო­რედ პლატ­ფორ­მა 9¾-ზე გახ­ს­ნილ მა­ღა­ზი­ა­ში მი­იწ­ვი­ეს. ეს 2012 წლის 14 დე­კემ­ბერს მოხ­და. მას შემ­დეგ ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მა­ტუ­რი სა­ვაჭ­რო სივ­რ­ცე ჰით­რო­უს ტერ­მი­ნალ #5-შიც გა­იხ­ს­ნა, მე­რე კი უკ­ვე – ნიუ იორ­კ­შიც.

კი­დევ ერ­თი: ამ სე­ზო­ნის ჰი­ტი ყო­ფი­ლა ჰერ­მი­ო­ნის ფი­სოს ახა­ლი რბი­ლი სა­თა­მა­შო. თუმ­ცა, კვლა­ვინ­დე­ ბურ პო­პუ­ლა­რო­ბას ინარ­ჩუ­ნე­ბენ ჰა­რის ერ­თ­გუ­ლი ბუ ჰედ­ვი­გი, ელ­ფი დო­ბი, ნიფ­ლე­რი, პიგ­მი პა­ფი და სხვე­ბი.

https://harrypottershop.co.uk

15 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

თვი­თონ კინგს კრო­სის სად­გუ­რი მგზავ­რებს 1852 წლი­დან იღებს. თავ­და­პირ­ვე­ლი შე­ნო­ბის პრო­ექ­ტის ავ­ტო­რი ლუ­ის კი­უ­ ბი­ტი­ა. მი­სი მთა­ვა­რი ამო­ცა­ნა სად­გუ­რის ფუნ­ქ­ცი­ურ ­ ად დატ­ვირ­ თ­ვა და სი­მარ­ტი­ვე იყო. იმ დრო­ის­თვ­ ის მი­იჩ­ნე­ო­და, რომ კინგს კრო­სის სად­გუ­რი მთელ ბრი­ტა­ნეთ­ში უდი­დე­სი­ა. კინგს კროსს ექ­ვ­სი პლატ­ფორ­მა ჰქონ­და, მაგ­რამ თავ­და­პირ­ვე­ლად მოქ­მე­ დებ­და მხო­ლოდ ორი: ერ­თი და­სავ­ლე­თის მი­მარ­თუ­ლე­ბით მი­ მა­ვა­ლი მგზავ­რე­ბის­თ­ვის, ხო­ლო მე­ო­რე – აღ­მო­სავ­ლე­თი­დან მო­მა­ვალ­თათ­ვის. მე-20 სა­უ­კუ­ნის გან­მავ­ლო­ბა­ში იმ­დე­ნად გა­ ი­ზარ­და მგზავ­რ­თა ნა­კა­დი, რომ იძუ­ლე­ბუ­ლნი გახ­დ­ნენ, ყველა პლატ­ფორ­მა გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნათ. გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი და კე­თილ­მოწყო­ბი­ლი კინგს კრო­სის სად­გუ­ რი უფ­რო 2009 წლი­დან ახ­სოვთ მგზავ­რებს, რო­დე­საც აღ­მო­ სავ­ლეთ მხა­რეს ახა­ლი „პლატფორმა 0“ და­უ­მა­ტეს. 2012 წელს კი, 15-წლიანი ინ­ტენ­სი­უ­რი მუ­შა­ო­ბის შემ­დეგ, არ­ქი­ტექ­ტორ კონ მა­კას­ლა­ნის მი­ერ შექ­მ­ნი­ლი პრო­ექ­ტის თა­ნახ­მად, და­სავ­ლე­თის დარ­ბა­ზიც გახ­ს­ნეს. ამ­დე­ნი ხნის კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბი და მუ­შა­ო­ბა პრო­ექ­ტის ავ­ტორს იმი­ტომ დას­ჭირ­და, რომ ამ 160 წელ­ზე მე­ ტი ხნის ერ­თ-­ ერთ ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან ის­ტო­რი­ულ შე­ნო­ ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბას ად­ვი­ლად ვე­რაფ­რით მი­ი­ღებ­დ­ნენ. ამა­ვე დროს, შე­თან­ხმ­ ­დ­ნენ, რომ მუ­შა­ო­ბა არ უნ­და დაწყე­ბუ­ლი­ყო მა­ნამ, სა­ნამ ბი­ლე­თე­ბის ახა­ლი დარ­ბა­ზის სა­ხუ­რა­ვის ფი­ლას არ და­ამ­ზა­დებ­დ­ნენ, ამავ­დ­ რო­უ­ლად, მშე­ნებ­ლო­ბის დროს მა­ტა­რებ­ლე­ბის მი­მოს­ვ­ლას არ კრძა­ლავ­დ­ნენ.

წი­ნა­შე წა­მოჭ­რი­ლი ამო­ცა­ნა სა­გა­მოც­დო სა­კითხებს ჰგავ­და – ყვე­ლა შემ­თხ­ვე­ვა გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი და პა­სუხ­გა­ცე­მუ­ლი უნ­და გვქო­ნო­და“. კინგს კროს სენტ პან­კრ ­ ა­სის და­სავ­ლე­თის დარ­ბა­ზის მთა­ვა­რი ხიბ­ლი უდა­ვოდ ნი­ჟა­რის ფორ­მის შუ­შის, რკი­ნი­სა და ალუ­მი­ნის­ გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი სა­ხუ­რა­ვი­ა. მას არცერ­თი საყ­რ­დე­ნი სვე­ტი არ აქვს, ისეა გა­და­ჭი­მუ­ლი მთელ და­სავ­ლე­თის დარ­ბაზ­ზე და ევ­რო­პის უდი­დე­სი ერ­თ­საყ­რ­დე­ნი­ა­ნი ნა­გე­ბო­ბა­ა. რო­გორც მა­ კას­ლა­ნი ამ­ბობს, ამ სა­ხუ­რა­ვის კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცია მას, ნა­წი­ლობ­რივ, მე-19 სა­უ­კუ­ნის დი­ზა­ინ­მა შთა­ა­გო­ნა: „ყოველთვის მომ­წონ­და დი­დე­ბუ­ლი ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი ორან­ჟე­რე­ე­ბი, კი­უს სა­მე­ფო ბო­ტა­ ნი­კუ­რი ბა­ღე­ბის მსგავ­სად“.

სა­ბო­ლო­ოდ, 15 წლის თავ­ზე, პრო­ექ­ტი შე­უ­ფერ­ხებ­ლად გა­იხ­ ს­ნა. რო­გორც მოგ­ვი­ან­ ე­ბით არ­ქი­ტექ­ტო­რი მა­კას­ლა­ნი იგო­ ნებ­და: „შეზღუდვები შე­საძ­ლებ­ლო­ბად კი იქ­ცა, მაგ­რამ ჩვენს 16 VOYAGER 28/2023

კინგს კროს სენტ პან­კ­რა­სის სად­გუ­რი ერ­თ­-ერ­თია იმ რკი­ნიგ­ ზის სად­გურ­თა­გან, რო­მელ­თაც და­ან­გ­რი­ეს მი­თი, რომ თით­ქოს აერო­პორ­ტი უნ­და იყოს გლა­მუ­რუ­ლი და მი­სი ნახ­ვა ეს­თე­ტი­კურ სი­ა­მოვ­ნე­ბას ანი­ჭებ­დეს მგზავ­რებს, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით რკი­ნიგ­ზის სად­გუ­რის­გან. კინგს კროს­ზე ყვე­ლა­ფე­რი ზედ­მი­წევ­ნით გლა­ მუ­რუ­ლი და სადღე­სას­წა­უ­ლო ელ­ფე­რი­სა­ა. იქა­უ­რო­ბა ერთ დიდ მხი­ა­რულ ატ­რაქ­ცი­ონს ჰგავს, სა­დაც, სხვა­დას­ხ­ვა მი­მარ­თუ­ლე­ ბით მი­მა­ვა­ლი თუ ახ­ლადჩა­მო­სუ­ლი მგზავ­რე­ბის გა­მო, სულ სა­ სი­ა­მოვ­ნო სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ფუს­ფუ­სი­ა. დღეს კინგს კროს სენტ პან­კ­რა­სის სად­გურს უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ ნი სტუმ­რობს, არა მხო­ლოდ მგზავ­რო­ბის, ან ჰა­რი პო­ტერ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი თე­მა­ტუ­რი ად­გი­ლე­ბის, არა­მედ იმის გა­მოც, რომ აქ ძა­ლი­ან ბევ­რი რეს­ტო­რა­ნი, კა­ფე და მა­ღა­ზი­ა­ა. მა­გა­ლი­თად, ვი­საც ეს­პა­ნუ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლო მოს­წონს და ხა­რის­ ხი­ან­ ი კერ­ძე­ბის გა­სინ­ჯ­ვა სურს, შე­უძ­ლია, ეწ­ვი­ოს Barrafina-ს,­ სა­დაც მიშ­ლე­ნის ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბის მფლო­ბე­ლი მა­გი­უ­რი მზა­რე­ უ­ლი ზრუ­ნავს კერ­ძე­ბის გან­სა­კუთ­რე­ბულ გე­მო­სა და ფორ­მა­ ზე. მე­ნი­უ­ში წარ­მოდ­გე­ნი­ლია ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბი და ხორ­ცი­ა­ნი კერ­ძე­ბი, რომ­ლე­ბიც ტრა­დი­ცი­ულ ­ ი კა­ტა­ლო­ნი­ურ ­ ი სამ­ზა­რე­უ­ ლოს რე­ცეპ­ტე­ბი­თაა შთა­გო­ნე­ბუ­ლი. აუცი­ლებ­ლად გა­სინ­ჯეთ აროზ ნეგ­რო, პა­ტა­ტას ბრა­ვი­სი­მასა და ლო­რის ხრა­შუ­ნა კრო­ კე­ტე­ბი (იმედს ვი­ტო­ვებთ, მე­ნი­უ­ში დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ). კინგს კრო­სის „ბარაფინა“ ამ რეს­ტორ­ნის ოთხი სხვა ლონ­დო­ნუ­რი ფი­ლი­ა­ლის­ გან სი­დი­დი­თაც გა­მო­ირ­ჩე­ვა. ეს ძმე­ბი ჰარ­ტე­ბის პა­ტა­რა სა­რეს­ ტორ­ნო ქსე­ლი­ა, სა­დაც არა­ფორ­მა­ლურ და მე­გობ­რულ, მოშ­ვე­ ბულ გა­რე­მო­ში ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვურ კერ­ძებს გა­სინ­ჯავთ. www.barrafina.co.uk/restaurants/coal-drops-yard 17 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

Plaza Pastor-ში კი სა­ინ­ტე­რე­სო დე­კო­რი, უგემ­რი­ე­ლე­სი კოქ­ტე­ ი­ლე­ბი და და­უ­ვიწყა­რი მექ­სი­კუ­რი კერ­ძე­ბი აქვთ. ვი­საც El Pas­ tor-ის რეს­ტორ­ნე­ბის ქსე­ლის კერ­ძე­ბი გა­უ­სინ­ჯავს, მიხ­ვ­დე­ბა, რომ ეს Pastor-იც ამ ოჯა­ხი­და­ნა­ა. ნამ­დ­ვი­ლი მექ­სი­კუ­რი ტა­კე­ რი­ა, ცოცხა­ლი მუ­სი­კი­თა და თა­ვი­სუ­ფა­ლი გა­რე­მო­თი, ტე­კი­ლას თან­ხ­ლე­ბით. მთა­ვა­რი­ა, აქ გა­სინ­ჯოთ ტა­კო და გა­სა­ზი­ა­რე­ბე­ლი კერ­ძე­ბი. ორი­ვე მათ­გა­ნის ერ­თ­-ერ­თი მთა­ვა­რი ელე­მენ­ტი არის უგემ­რი­ე­ლე­სი ტორ­ტი­ლა. ყო­ველ­დღე, ტრა­დი­ცი­უ­ლი მექ­სი­კუ­რი სი­მინ­დის­გან ხე­ლით მომ­ზა­დე­ბუ­ლი ტორ­ტი­ლე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით და­უ­ვიწყარ გე­მოს გპირ­დე­ბათ. ტა­კოს შიგ­თავ­სად შე­გიძ­ლი­ათ აირ­ჩი­ოთ კრე­ვე­ტე­ ბი, ქა­თა­მი თუ სო­კო. აგუ­რისკედ­ლე­ბი­ა­ნი და თა­ღო­ვა­ნი მა­ღა­ ლი ფან­ჯ­რე­ბის ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი სტი­ლის ინ­ტე­რი­ე­რი სა­ოც­რად შთამ­ბეჭ­და­ვია მექ­სი­კუ­რი ელ­ფე­რის მქო­ნე ნა­ხა­ტე­ბის, ხე­ლოვ­ ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბი­სა და გა­სა­ნა­თებ­ლე­ბის ფონ­ზე. ინ­ტე­რი­ერ­ში ასე­ ვე დო­მი­ნი­რებს ხის მა­სა­ლა – ავე­ჯისა თუ დე­კო­რის სა­ხით.

ტორ­ნის ტი­ტულ­საც ფლობ­და. რო­გორც და­სა­ხე­ლე­ბი­დან ჩანს, მისი მე­ნიუ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი პა­ტი­ვით ეპყ­რო­ბა გერ­მა­ნულ სამ­ ზა­რე­უ­ლოს. სტუმ­რებს შე­უძ­ლი­ათ, და­ა­გე­მოვ­ნონ შნი­ცე­ლი, შე­ ბო­ლი­ლი სო­სი­სი, მჟა­ვე კომ­ბოს­ტოს, კარ­ტო­ფი­ლის ბურ­თე­ბისა და სო­კოს ტრა­დი­ცი­უ­ლი სო­უ­სის თან­ხ­ლე­ბით.

GERMAN GYMNASIUM სად­გუ­რის შე­სას­ვ­ლელ­ში­ვე, ევ­რო­პუ­ლი სტი­ლის დიდ რეს­ტო­ რა­ნს German Gymnasium-ს და­ი­ნა­ხავთ. აქა­უ­რო­ბის გან­სა­კუთ­ რე­ბუ­ლი ხიბ­ლი ძვე­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი შე­ნო­ბა­ა, რო­მელ­შიც ის არის გან­თავ­სე­ბუ­ლი. 2016 წელს, ერ­თი­-ერ­თი პრეს­ტი­ჟუ­ლი რე­ ი­ტინ­გის მი­ხედ­ვით, ეს სივრცე მსოფ­ლი­ოს უმ­შ­ვე­ნი­ე­რე­სი რეს­

თუ ეს კერ­ძე­ბი არ გიყ­ვართ, რეს­ტო­რა­ნი სხვა, გა­ცი­ლე­ბით მრა­ ვალ­ფე­რო­ვან არ­ჩე­ვან­საც გთა­ვა­ზობთ გერ­მა­ნუ­ლი დის­ციპ­ლი­ ნუ­რო­ბით გა­მორ­ჩე­ულ და ბე­ჯი­თად და­ხა­რის­ხე­ბულ სხვა­დას­ ხ­ვაგ­ვარ მე­ნი­უ­ში. აქვთ ვე­გე­ტა­რი­ა­ნუ­ლი მე­ნი­უ, კოქ­ტე­ილ ­ ე­ბის დი­დი სი­ა, უგემ­რი­ე­ლეს ყა­ვა­თა ნა­ირ­სა­ხე­ო­ბა და ნამ­ცხ­ვ­რე­ბის ვრცე­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი. სა­გან­გე­ბო მე­ნი­უს გთა­ვა­ზო­ბენ შო­ბა­-ა­ ხა­ლი წლის ზე­ი­მის­თ­ვი­საც. www.germangymnasium.com

BEER + BURGER STORE ლუ­დის მოყ­ვა­რუ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ, შე­ი­ა­რონ Beer + Burger Storeში, სა­დაც, რო­გორც აქ ამ­ბო­ბენ, ლონ­დო­ნის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ხა­რის­ხი­ან­ ი ბურ­გე­რე­ბი აქვთ – ხორ­ცი­ა­ნი და ვე­გა­ნუ­რი სა­ხე­ო­ბე­ ბის სა­ინ­ტე­რე­სო ვერ­სი­ე­ბით. თა­ნაც, კლა­სი­კუ­რი ჩიზ­ბურ­გე­რისა და ქათ­მის ბურ­გე­რის გარ­და (რომელთაც სა­ფირ­მო goop-ის სო­ უ­სი მოჰ­ყ­ვე­ბა), სპე­ცი­ა­ლუ­რი ბურ­გე­რის მე­ნი­უს თვე­ში ერ­თხელ აახ­ლე­ბენ. ამ ახალ ბურ­გერს „თვის ბურ­გე­რი“ ჰქვი­ა. რო­გორც გითხა­რით, ამ­ზა­დე­ბენ ვე­გა­ნურ ვერ­სი­ებ­საც, გარ­ნი­რად კი შეკ­ მა­ზუ­ლი ბურ­ღუ­ლე­უ­ლი, კარ­ტო­ფი­ლი ფრის რამ­დე­ნი­მე სა­ხე­ო­ბა, ქათ­მის ფრთე­ბი და სო­უ­სე­ბი მო­აქვთ. ლუ­დის სა­ხე­ო­ბა ოცი აქვთ – ამით მთელ ლონ­დონ­ში თით­ქ­მის ყვე­ლა­ზე მრა­ვალ­ფე­რო­ვან არ­ჩე­ვანს გთა­ვა­ზო­ბენ. თა­ნამ­შრ ­ ომ­ ლო­ბენ ლონ­დო­ნის მცი­რე და და­მო­უ­კი­დე­ბელ ლუდ­სა­ხარ­შებ­ თან და ამი­ტომ ექ­ს­პე­რი­მენ­ტუ­ლი არო­მა­ტე­ბი­თა და ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­ რი ხა­რის­ხით გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან. ცალ­კე უნ­და აღ­ვ­ნიშ­ნოთ ინ­ტე­რი­ ე­რიც: Beer + Burger Store თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე შუ­შის კედ­ლე­ბი­ თაა აგე­ბუ­ლი და ნე­ო­ნით ნათ­დე­ბა. www.beerandburgerstore.com 18 VOYAGER 28/2023

გა­სა­გე­ბი­ა, რომ ხში­რად, ტუ­რის­ტებს კინგს კროს­ზე ერ­თა­დერ­თი ფო­ტოს გა­და­ღე­ბა სურთ ხოლ­მე – „ჰარი პო­ტე­რი­დან“ ცნო­ბილ მი­თი­ურ სარ­კი­ნიგ­ზო პლატ­ფორ­მა­ზე, მაგ­რამ მა­ინც გირ­ჩევთ, წას­ვ­ლამ­დე აქაურობა ვირ­ტუ­ა­ლურ სივ­რ­ცე­ში ყუ­რადღე­ბით შე­ ის­წავ­ლოთ. ეს უზარ­მა­ზა­რი, იერ­სა­ხი­თა და ის­ტო­რი­ით გა­მორ­ჩე­უ­ლი სად­გუ­ რი, თა­ვი­სი მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ით – ხას­ხა­სამინ­დ­ვ­რიან პარ­ კე­ბად, სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლი­კე­ბად, სა­ვაჭ­რო არე­ა­ლე­ბად, თუ სა­ ვარ­ჯი­შო ზო­ნე­ბად და­ყო­ფი­ლი ქვე­უბ­ნე­ბით – მრა­ვალ სა­ვაჭ­რო, გა­სარ­თობ და საკ­ვებ სივ­რ­ცეს აერ­თი­ა­ნებს. ზე­მოთ ჩა­მოთ­ვ­ლი­ ლი კა­ფე-­რეს­ტორ­ნე­ბის გარ­და, იქ ბევ­რი სხვა, თქვენს გე­მოვ­ნე­ ბა­ზე მორ­გე­ბუ­ლი ად­გი­ლი დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ. მხო­ლოდ სა­უზ­მე­უ­ლი­სა და ბრან­ჩე­ბის კა­ტე­გო­რი­ა­ში იმ­დენ მა­დი­საღ­მ­ძ­ვ­რელ კერძს ნა­ ხავთ, მარ­ტო მათ გა­მო გა­დაწყ­ვეტთ წას­ვ­ლას, რომ აღა­რა­ფე­რი ვთქვათ სა­შო­ბა­ოდ მორ­თულ სა­ყა­ვე­ებ­სა და სა­ფუნ­თუ­შე­ებ­ზე. ბავ­შ­ვი­ა­ნი მოგ­ზა­უ­რე­ბის­თ­ვის სა­სარ­გებ­ლო იქ­ნე­ბა იმის გა­გე­ბაც, რომ ზე­მოთ ჩა­მოთ­ვ­ლილ კინგს კრო­სის რეს­ტო­რან­თა­გან Ger­ man Gymnasium-სა და Plaza Pastor-ს აქვს სა­ინ­ტე­რე­სო სა­ბავ­შ­ ვო მე­ნი­უ. ასე­ვე – Vinoteca-ს, Drake&Morgan-ს, Dishoom-ს, და Happy Face Pizza-ს.

RUBY VIOLET თუ ეს ნა­ყი­ნი ვინ­მეს­თ­ვის არ კმა­რა, კინგს კროს­ზე სა­ნა­ყი­ნე­ RubyViolet უნ­და მო­ძებ­ნოს. ჯუ­ლი ფი­შე­რი – მი­სი დამ­ფუძ­ნე­ ბე­ლი – თავს ნა­ყი­ნის ნო­ვა­ტორ­საც უწო­დებს. მე­ნი­უშ­ ი, წარ­მო­ სად­გე­ნი თუ წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი გე­მო­ებ­ ის გარ­და, ვე­გა­ნურ სორ­ ბე­ებ­საც შეხ­ვ­დე­ბით. რაც მთა­ვა­რი­ა, აქ ყვე­ლა­ფე­რი ჯან­სა­ღი და ბუ­ნებ­რი­ვია – ნა­ყი­ნის მო­სამ­ზა­დებ­ლად იყე­ნე­ბენ ორ­გა­ნუ­ლად სუფ­თა რძეს, ფერ­მის ქათ­მე­ბის კვერ­ცხ­სა და ქორ­ფა ხილს. შე­ ფუთ­ვა კი ან კომ­პოს­ტი­რე­ბა­დია, ან­და – გა­და­მუ­შა­ვე­ბა­დი. www.rubyviolet.co.uk

LEON PANCRAS SQUARE

HAPPYFACE ეს უკა­ნას­კ­ნე­ლი შე­შის ღუ­მელ­ში გა­მომ­ცხ­ვა­რი და მა­გი­დას­თან თვა­ლის და­ხამ­ხა­მე­ბა­ში მო­ტა­ნი­ლი 12 სა­ხე­ო­ბის პი­ცით გა­მო­ირ­ ჩე­ვა. კლა­სი­კუ­რი მარ­გე­რი­ტას, სო­კო­სა თუ პე­პე­რო­ნის გარ­და, სტუმ­რებს შე­უძ­ლი­ათ აირ­ჩი­ონ ვე­გა­ნუ­რი ყვე­ლის, ზე­თის­ხი­ლის, რუ­კო­ლასა თუ ბად­რიჯ­ნის ტო­პინ­გი. ამ რეს­ტორ­ნის პი­ცის ცო­ მი 72 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში ფუვ­დე­ბა და, სა­ბო­ლო­ოდ, მსუ­ბუქ, ჰა­ე­რო­ვან და უგემ­რი­ე­ლეს კნა­ტუ­ნა კანს ვი­ღებთ. ან­ტი­პას­ტის არ­ჩე­ვა­ნიც დი­დი და მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი­ა. სა­ბავ­შ­ვო მე­ნი­უ­ში კი მარ­გე­რი­ტა, ლო­რით თუ პე­პე­რო­ნით გაწყო­ბი­ლი პი­ცე­ბი მომ­ ც­რო ზო­მი­სა­ა. იქ­ვეა ნა­ყი­ნიც – გემ­რი­ე­ლი სა­დი­ლის ბო­ლოს ყე­ ლის ჩა­სა­კოკ­ლო­ზი­ნებ­ლად.

Leon Pancras Square – კინგს კრო­სის ფი­ლი­ა­ლი ცნო­ბი­ლი­ა, რო­ გორც ბავ­შ­ვებ­თან ერ­თად სწრა­ფად და მხი­ა­რუ­ლად წა­ხემ­სე­ ბის­თ­ვის შე­სა­ფე­რი­სი ად­გი­ლი. კერ­ძე­ბი ისეა და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი, რომ უჭ­მელ ან ჭირვეულ ბავ­შ­ვებ­საც მო­ე­წო­ნოთ – დაბ­რა­წუ­ლი ჩიფ­სი და ქათ­მის ნა­გეტ­სი, ყა­ვის­ფერ ბრინ­ჯ­ზე მო­თავ­სე­ბუ­ლი და გრილ­ზე შემ­წვ­ ა­რი ფი­ლე და სხვა. მშობ­ლე­ბის და­სამ­შ­ვი­დებ­ ლად უნ­და ით­ქ­ვას, რომ აქ უგ­ლუ­ტე­ნო და ორ­გა­ნუ­ლად სუფ­თა პრო­დუქტს იყე­ნე­ბენ. თი­თო­ეუ ­ ლ კერ­ძ­ში შე­აქვთ პო­მი­დო­რი და ბარ­და, ხო­ლო ზე­მოთ ხსე­ნე­ბუ­ლი ჩიფ­სი ზეთ­ში დაბ­რა­წუ­ლი კი არა, გა­მომ­ცხ­ვა­რია. www.leon.co/restaurants/pancras-square/

კინგს კროს­ში – უბან­ში­ცა და სად­გურ­ზეც – კი­დევ ბევ­რი რამ ხდე­ბა. თუმ­ცა, და­ნარ­ჩე­ნის ათ­ვი­სე­ბას, გე­მოვ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­ სად, თქვენ მო­გან­დობთ. მხო­ლოდ ერთს გეტყ­ვით, სენტ პან­ კ­რა­სის ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი შე­ნო­ბა აუცი­ლებ­ლად გეც­ნო­ბათ, თუ გახ­სოვთ სცე­ნა, რო­გორ ტო­ვებს მან­ქა­ნა ხმე­ლეთს და ცა­ში ადის. ამ დროს მან­ქა­ნა­ში რო­ნი და ჰა­რი სხე­დან.

www.happyface.pizza

www.kingscross.co.uk 19 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

თხრო­ბა ჰა­რი პო­ტე­რის სა­ხელ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბის შე­სა­ხებ ისევ ლონ­დონ­ში გა­ვაგ­რ­ძე­ლოთ, ოღონდ მოვ­შორ­დეთ კინგს კროსს. გვსურს, გა­გახ­სე­ნოთ ერ­თ­-ერ­თი ეპი­ზო­დის კი­ დევ ერ­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი სივ­რ­ცე – მრუ­დე ქუ­ჩა, Diagon Alley, რო­მელ­საც მაგ­ლე­ბი, ანუ მა­გი­ის უნა­რის არ­მ­ქო­ნე­ნი, ვერ ხე­და­ ვენ და მხო­ლოდ ჯა­დოქ­რე­ბის­თ­ვის რჩე­ბა ხი­ლუ­ლი. რე­ა­ლურ ლონ­დონ­ში მრუ­დე ქუ­ჩის ანა­ლო­გი რამ­დე­ნი­მე კან­დი­და­ტი­დან რო­მე­ლი­ა, ზუს­ტად არა­ვინ იცის. თუმ­ცა, ეს მი­სი პოვ­ნის აზარტს კი­დევ უფ­რო ზრდის. ქა­ლაქ­ში, რო­მე­ლიც მოჩ­ვე­ნე­ბე­ბი­სა და სა­ ში­ში არ­სე­ბე­ბის შე­სა­ხებ ათას­გ­ვა­რი თქმუ­ლე­ბი­თაა სავ­სე, რა გა­საკ­ვი­რი­ა, ჯა­დოს­ნუ­რი იერ­სა­ხის მქო­ნე რამ­დე­ნი­მე ქუ­ჩა არ­ სე­ბობ­დეს. ერ­თ­-ერ­თი მათ­გა­ნი ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზარ­ში მდე­ბა­რე­ობს. აქ მოხ­ვედ­რი­სას ასე გგო­ნი­ათ, შუ­ა ­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ლონ­დონ­ში აღმოჩნდით. ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი ჩნდება რო­მა­ნის ეკ­რა­ ნი­ზა­ცი­ის პირ­ველ ნა­წილ­ში – „ჰარი პო­ტე­რი და ფი­ლო­სო­ფი­ უ­რი ქვა­“, რო­ცა მრუ­დე ქუ­ჩის­კენ მი­მა­ვა­ლი ჰა­რი და ჰაგ­რი­დი გზად ჯა­დოქ­რე­ბის პაბ­ში, „გახვრეტილ კარ­და­ლა­ში“ შე­ივ­ლი­ან – ლურჯ კარ­ში გა­უ­ჩი­ნარ­დე­ბი­ან და სხვა სამ­ყა­რო­ში გა­და­დი­ან. ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი ხალ­ხ­მრ ­ ა­ვა­ლი, ლა­მა­ზი და ფარ­თო სივრცეა ლონ­დო­ნის გუ­ლის­გულ­ში, სა­დაც ბუ­ტი­კე­ბის, მა­ღა­ზი­ ე­ბის, რეს­ტორ­ნე­ბისა და ბა­რე­ბის სა­უცხოო არ­ჩე­ვა­ნი­ა. ამ სა­ კულ­ტო ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბის ის­ტო­რია მე-14 სა­უ­კუ­ნი­დან იწყე­ ბა: ის მა­ში­ნაც ლონ­დო­ნი­უ­მის ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობ­და, შემ­დეგ კი აქა­უ­რო­ბა დი­დი გარ­და­ტე­ხე­ბისა თუ ძნელ­ბე­დო­ბის მომ­ს­ წ­რე გახ­და, მათ შო­რის, ინ­გ­ლი­სის დი­დი ხან­ძრისაც. დღეს ის ლონ­დო­ნის ფი­ნან­სურ რა­ი­ონ­ში, სი­თი­ში მდე­ბა­რე­ობს. თა­ვის დრო­ზე ბა­ზა­რი ჰო­რე­ის ჯონ­ს­მა და­აპ­რო­ექ­ტა 1882 წელს, მე­რე ქვის ნა­გე­ბო­ბა რკი­ნი­სა და შუ­შის­გან აგე­ბულ­მა სიზ­მ­რი­სე­უ­ლად­ 20 VOYAGER 28/2023

ჰა­ე­რო­ვან­მა კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცი­ამ ჩა­ა­ნაც­ვ­ლა. 1803 წელს აქ გათხ­ რე­ბის შე­დე­გად აღ­მო­ა­ჩი­ნეს რო­მა­უ­ლი მო­ზა­ი­კის გა­სა­ო­ცა­რი ნი­მუ­ში, რო­მელ­ზეც გა­მო­სა­ხუ­ლი იყო ნა­ყო­ფი­ერ ­ ე­ბი­სა და ღვი­ ნოს­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ნივ­თე­ბით გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლი, ჯიქ­ზე ამ­ხედ­რე­ბუ­ლი ბა­ხუ­სი, ექ­ს­პო­ნა­ტი მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ბრი­ტა­ნე­თის მუ­ზე­უმ­ში გა­და­ი­ტა­ნეს. ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი დღეს გა­ნუ­მე­ორ ­ ე­ბელ ვიქ­ტო­რი­ა­ნულ გა­ რე­მოს გვთა­ვა­ზობს, სა­დაც სა­ხუ­რა­ვე­ბის, ქვე­ბით მო­კირ­წყ­ლუ­ ლი ქუ­ჩე­ბისა და შე­ნო­ბე­ბის ძვე­ლი იერია შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი და, იმავ­დ­რო­უ­ლად, გა­სა­ო­ცა­რი და შთამ­ბეჭ­და­ვია შუ­შის ცა­თამ­ბჯე­ ნე­ბის ფონ­ზე მა­თი კონ­ტ­რას­ტი. აქა­-იქ შე­სას­ვ­ლე­ლე­ბი გა­ფორ­ მე­ბუ­ლია ქვა­ზე ამოკ­ვე­თი­ლი დრა­კო­ნე­ბით, გირ­ლან­დე­ბით, ფა­ რე­ბითა თუ სხვა დე­ტა­ლე­ბით, რომ­ლე­ბიც ასო­ცი­ა­ცი­უ­რად ქა­ლა­ ქის ჰე­რალ­დი­კას უკავ­შირ­დე­ბა. ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი თა­ვი­სი შთამ­ბეჭ­და­ვი სიძ­ვე­ლის იერის გა­მო ფილ­მე­ბის გა­და­ღე­ბის­თ­ვის საკ­მა­ოდ პო­პუ­ლა­რუ­ლი ად­გი­ ლი­ა. გახ­სოვთ ეპი­ზო­დი, რო­ცა ლა­რა კროფ­ტი მო­ტო­ციკ­ლე­ტით და­ხუ­რულ ბა­ზარ­ში შე­ვარ­დე­ბა ფილ­მი­დან „ლარა კროფ­ტი: სა­ მარ­ხე­ბის მძარ­ც­ვე­ლი“? ეს სწო­რედ ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი­ა. აქ­ ვეა გა­და­ღე­ბუ­ლი ტე­რი გი­ლი­ა­მის „ექიმ პარ­ნა­სის წარ­მო­სახ­ვა“ თუ ინ­გ­ლი­სუ­რი დუ­ე­ტის, Erasure-ს ერთ დროს ვი­რუ­სუ­ლად პო­ პუ­ლა­რუ­ლი ვი­დეო „Love to Hate You“. ასე რომ, ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზარ­ში ხე­ტი­ა­ლი­სას, ერ­თი მხრივ, სხვა სა­უ­კუ­ნე­ში იგ­რ­ძ­ნობთ თავს, მე­ო­რე მხრივ კი ის არა­ერ­თი ფილ­მის ეპი­ზოდს გა­გახ­სე­ ნებთ, გან­სა­კუთ­რე­ბით, თუ­კი აქა­უ­რო­ბას შო­ბას ეწ­ვე­ვით და მა­ გი­ურ გან­წყო­ბას მა­ღა­ზი­ის ვიტ­რი­ნე­ბი და შე­ნო­ბე­ბის ფა­სა­დე­ბი გა­გი­ორ­მა­გებთ. თუ თქვენ­ში ში­შის გან­ც­და ად­რე­ნა­ლი­ნის გა­მო­ ყო­ფას იწ­ვევს, შე­გიძ­ლი­ათ, ლონ­დო­ნის ამ ნა­წი­ლის ის­ტო­რი­ე­ბი მო­ის­მი­ნოთ მოჩ­ვე­ნე­ბე­ბის, საფ­ლა­ვე­ბის, ჯა­დოქ­რე­ბი­სა თუ ჯა­ დოს­ნუ­რი ცხო­ვე­ლე­ბის შე­სა­ხებ.

ლი­დენ­ჰო­ლის ბა­ზა­რი უამ­რავ არ­ჩე­ვანს გპირ­დე­ბათ. მა­გა­ლი­ თად, თუ ღვი­ნის და­გე­მოვ­ნე­ბას გა­დაწყ­ვეტთ, აუცი­ლებ­ლად ეს­ ტუმ­რეთ Amathus-ს, ოჯა­ხუ­რ მა­ღა­ზი­ა­ს, სა­დაც პრე­მი­უმ­-­ხა­რის­ხის­ ღვი­ნისა და სხვა ალ­კო­ჰო­ლუ­რი სას­მლ ­ ის ლი­მი­ტი­რე­ბუ­ლი სე­ რი­ის შე­ძე­ნა შე­გიძ­ლი­ათ. ტრა­დი­ცი­უ­ლი ფრან­გუ­ლი გა­მომ­ცხ­ვა­რი პრო­დუქ­ტის მოყ­ვა­რუ­ ლე­ბი გულ­გ­რი­ლნი ვერ დარ­ჩე­ბი­ან Aux Merveilleux de Fred-ის­ მიმართ, რომ­ლის მე­ნი­უც შედ­გე­ნი­ლია ფრან­გი შე­ფის, ფრე­დე­ რიკ ვო­კამ­პის მი­ერ, 1982 წელს. და­ა­გე­მოვ­ნეთ ბე­ზე შო­კო­ლა­ დის ნა­ღე­ბით ან რო­მე­ლი­მე სხვა ვა­რი­ა­ცი­ით. რაც მთა­ვა­რი­ა, აქ ყვე­ლა­ფერს ად­გილ­ზე, თქვენ თვალ­წინ, გა­სა­ო­ცა­რი ოს­ტა­ ტო­ბით ამ­ზა­დე­ბენ.

თუ ლი­დენ­ჰო­ლის ბაზ­რი­დან რა­ი­მე იშ­ვი­ა­თი ნივ­თის წა­ღე­ბა გსურთ სა­მახ­სოვ­როდ, ერ­თ­-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო არ­ჩე­ვა­ნია მა­ ღა­ზია Beau Gems, რო­მელ­საც ოჯა­ხი მარ­თავს და რო­მე­ლიც ძვირ­ფა­სი მა­სა­ლის­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­რი დი­ზა­ინ­ ის სა­ა­თე­ბით ვაჭ­რობს. https://leadenhallmarket.co.uk 21 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

„გახვრეტილი კარ­და­ლა“ ვახ­სე­ნეთ, რო­გორც ჯა­დოს­ნურ სამ­ ყა­რო­ში გა­მა­ვა­ლი კა­რი და ის (როგორც მრუ­დე ქუ­ჩა­ზე გა­სას­ ვ­ლე­ლი) ჩა­რინგ კროს რო­უდ­თან ახ­ლოს მდე­ბა­რე­ობს. ჩვენს – მაგ­ლე­ბის სამ­ყა­რო­ში ჩა­რინგ კრო­სი წიგ­ნე­ბის მა­ღა­ზი­ებ­ ი­თაა სავ­სე, რომელთაგან ბევ­რი მა­გი­ა­სა და ოკულ­ტიზ­მ­ზე წიგ­ნე­ბით ვაჭ­რობს. ლონ­დო­ნელ პო­ტერ­ჰე­დებს სჯე­რათ, რომ ეს დამ­თხ­ ვე­ვა არ არის და სწო­რედ ჯა­დოს­ნუ­რი წიგ­ნე­ბის მა­ღა­ზი­ებ­ ის გა­ მო აირ­ჩია მრუ­დე ქუ­ჩა­ზე გა­სას­ვ­ლე­ლად რო­უ­ლინ­გ­მა ეს უბა­ნი.

რაც შეეხე­ბა „ჰარი პო­ტე­რის“ გა­და­ღე­ბებს, ლონ­დონ­ში სა­კულ­ ტო ად­გი­ლე­ბი, ცხა­დი­ა, ამ გა­და­ღე­ბე­ბის მე­რეც უხ­ვად დარ­ჩა. მა­გა­ლი­თად, მე­ო­რე ფილ­მ­ში „გახვრეტილ კარ­და­ლა­ში“ შე­სას­ ვ­ლე­ლი, ლი­დენ­ჰოლ მარ­კე­ტის ნაც­ვ­ლად, ბო­როუ მარ­კეტ­ში გა­ და­ი­ღეს. ამი­ტომ, ტუ­რის­ტულ მარ­შ­რუ­ტებ­ზე ეს ბა­ზა­რიც ხში­რად ხვდე­ბა, მარ­შ­რუ­ტე­ბის პოვ­ნა კი სხვა­დას­ხ­ვა ტუ­რის­ტუ­ლი სა­ა­ გენ­ტო­ს ოფი­ცი­ა­ლურ სა­ი­ტებ­ზე შე­იძ­ლე­ბა.

სე­სილ კორ­ტიც ან­ტიკ­ვა­რუ­ლი ნივ­თე­ბი­სა და ოკულ­ტუ­რი წიგ­ნე­ ბის მა­ღა­ზი­ე­ბი­თაა სავ­სე. იქა­ურ გამ­ყიდ­ველებს ტა­როს გაშ­ლა და მკითხა­ო­ბაც შე­უძ­ლი­ათ. უც­ნა­უ­რი ფორ­მის ლამ­ფე­ბი კი უც­ნა­უ­რად­ ვე ანა­თე­ბენ დე­რე­ფანს. ასე რომ, მსგავ­სე­ბა ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­როს­ თან აქაც დი­დი­ა. და კი­დევ ერ­თი ად­გი­ლი – ნაკ­ლე­ბად ცნო­ბი­ლი გოდ­ვინს კორ­ტი, სა­დაც გა­დაღ­რე­ცი­ლი სახ­ლე­ბი, უც­ნა­უ­რი ფორ­ მის შე­ნო­ბე­ბი და ფან­ჯ­რე­ბია – ასევე არ უნ­და გა­მოგ­ვ­რ­ჩეს. მრუ­დე ქუ­ჩის ასო­ცი­ა­ცი­ას აქა­უ­რო­ბაც ძლი­ერ იწ­ვევს.

თუმ­ცა, ლონ­დონ­ში „ჰარი პო­ტე­რის“ თე­მა­ზე შედ­გე­ნილ ტუ­რებ­ ში აუცი­ლებ­ლად შე­დის: სე­სილ კორ­ტი (მრუდე ქუ­ჩის გა­მო). უეს­ტ­მინ­ს­ტე­რის მეტ­რო (უახლოესი მა­გი­ის სა­მი­ნის­ტ­როს­თან, რო­გორც „ფენიქსის ორ­დენ­ში“ ჩანს). ჰორ­ს­გარდს ავე­ნიუე (მაგიის სა­მი­ნის­ტ­რო­ში მო­სამ­სა­ხუ­რე­თა შე­მა­ვა­ლი მხა­რე). და­უ­ნინგ სტრი­ტი (მაგ­ლე­ბის პრე­მი­ერ­-­მი­ნის­ტ­რის ოფი­სი).

სე­სილ კორ­ტი

უეს­ტ­მინ­ს­ტე­რის მეტ­რო 22 VOYAGER 28/2023

წმინ­და პავ­ლეს ტა­ძა­რი და ათას­წ­ლე­უ­ლის ხი­დი

წმინ­და პავ­ლეს ტა­ძა­რი („აზბაკანის ტყვე­ში“ ჩანს მი­სი გე­ო­მეტ­ რი­უ­ლი კი­ბე­ებ­ ი) და ათას­წ­ლე­უ­ლის ხი­დი (ქალაქის ეს სა­ვი­ზი­ტო ბა­რა­თი ჩანს იმ ეპი­ზოდ­ში, რო­ცა ვოლ­დე­მორ­ტი ბრუნ­დე­ბა და სიკ­ვ­დი­ლის მხვრე­ლე­ბი მაგ­ლე­ბის სამ­ყა­რო­ზე მი­ი­ტა­ნენ იერიშს. ისი­ნი ამ დროს უტე­ვენ ათას­წ­ლე­უ­ლის ხიდს და ანად­გუ­რე­ბენ კი­დეც მას. თუმ­ცა, რე­ა­ლურ სამ­ყა­რო­ში ხი­დი ად­გილ­ზეა და ტემ­ ზის პი­რას მი­სი ნახ­ვა ლონ­დო­ნის ყვე­ლა სტუ­მარს შე­უძ­ლია ).

ჰორ­ს­გარდს ავე­ნიუე

და­უ­ნინგ სტრი­ტი

ლონ­დო­ნის ზო­ოპ­ არ­კი (ის ჰა­რი პო­ტე­რის პირ­ვე­ლი­ვე ფილ­მ­ში ჩანს, რო­ცა ჰა­რი ზო­ო­პარ­კ­ში დარ­ს­ლებ­თან ერ­თად მი­დის. რეპ­ ტი­ლი­ებ­თან სტუმ­რო­ბი­სას, რო­ცა პი­თ ონს ხვდე­ბა, აღ­მო­ა­ჩენს, რომ გვე­ლებ­თან სა­უ­ბა­რი შე­უძ­ლი­ა, რის შემ­დე­გაც შემ­თხ­ვე­ვით პი­თონს გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლებს, დად­ლის კი ჩა­კე­ტავს).

23 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

„ჰარი პო­ტე­რის“ მარ­შ­რუტ­ში, წე­სით, აუცი­ლებ­ლად უნ­და მო­ ახ­ვედ­როთ ლონ­დონ­თან ახ­ლოს მდე­ბა­რე კი­ნოს­ტუ­დია უორ­ ნე­რიც. ლივ­ს­დე­ნის ეს პა­ვი­ლი­ონ­ ე­ბი მე­ო­რე სახ­ლი იყო მთე­ლი ათი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში „ჰარი პო­ტე­რის“ ფილ­მე­ბის გა­დამ­ ღე­ბი ჯგუ­ფის­თვ­ ის. აქ სტუმ­რე­ბი ათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბენ დამ­ბ­ლ­დო­რის კა­ბი­ნეტს, დიდ დარ­ბაზს, საყ­ვა­რე­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბის კოს­ტუ­მებს, და მე­რე სა­ა­თო­ბით რჩე­ბი­ან თე­მა­ტუ­რი სა­ჩუქ­რე­ბი­თა და სუ­ვე­ ნი­რე­ბით სავ­სე მა­ღა­ზი­ა­ში. პირ­ვე­ლი გა­და­ღე­ბა ამ მი­და­მო­ებ­ში „ჰარი პო­ტე­რი და ფი­ლო­ სო­ფი­ურ ­ ი ქვის“ მი­ხედ­ვით 2000 წლის 29 სექ­ტემ­ბერს და­იწყო და ერ­თ­-ერ­თი პირ­ვე­ლი დე­კო­რა­ცი­ა, რაც სტუ­დი­ა­ში ააგეს, დი­ დი დარ­ბა­ზი იყო. ამ უზარ­მა­ზარ სივ­რ­ცე­ში 400-ზე მე­ტი ბავ­შ­ვი ეტე­ოდ ­ ა. შე­სა­ბა­მი­სად, ეს მას­შ­ტა­ბუ­რი სცე­ნა „ჰარი პო­ტე­რის“ ყვე­ლა ფილ­მის ცენ­ტრ ­ ა­ლურ ად­გი­ლად იქ­ცა, ახ­ლა კი მუდ­მივ­ მოქ­მედ გა­მო­ფე­ნას მას­პინ­ძ­ლობს. იქ­ვეა გრი­ფინ­დო­რის რა­ვენ­

ქ­ლო­უს, სლი­ზე­რი­ნის და ჰაფ­ლე­პა­ფის სახ­ლე­ბი. პრო­ფე­სორ­თა მა­გი­დის უკან გან­თავ­სე­ბუ­ლია House Point Counter – პირ­ვე­ლი ფილ­მის­თ­ვის დამ­ზა­დე­ბუ­ლი მშვე­ნი­ე­რი მე­ქა­ნიზ­მი. თი­თო­ე­ულ ­ ი ქვი­შის სა­ა­თი ათასობით ინ­დუ­რი შუ­შის მძივს შე­ი­ცავს. კი­დევ რამ­დე­ნი­მე სა­ხა­ლი­სო რიცხ­ვი: დე­ნი­ელ რედ­კ­ლიფ­მა გა­და­ღე­ბებ­ზე 160 წყვი­ლი სათ­ვა­ლე და 70 ჯა­დოს­ნუ­რი ჯო­ხი გა­მო­იც­ვა­ლა. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ათ­ზე მე­ტი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ლივ­ს­დე­ნის სტუ­დი­ებ­ში 588 სცე­ნა მო­აწყ­ვეს ჰა­რის ფილ­მე­ბის გა­და­სა­ღე­ბად. „ჰარი პო­ტე­რის“ გა­და­სა­ღე­ბი სტუ­დი­ე­ბი მთელ დე­კა­დას ასა­ ხავს. სა­ნამ წიგ­ნე­ბის მომ­დევ­ნო ტო­მე­ბი გა­მო­დი­ო­და, აქ, პა­რა­ ლე­ლუ­რად, მათ მი­ხედ­ვით იღებ­დ­ნენ ფილ­მებ­საც. გა­დამ­ღე­ბი ჯგუ­ფი ინა­ხავ­და ბევრ იმ­გ­ვარ სასცე­ნო დე­ტალ­სა და კოს­ტი­უმს, რომლებიც ფილ­მის ის­ტო­რი­ას ასა­ხავ­და და შე­საძ­ლოა, შემ­ დეგ სცე­ნებ­ში დას­ჭირ­ვე­ბო­დათ, რად­გან წიგ­ნი, ჯერ კი­დევ იწე­ რე­ბო­და. რვა­ვე სე­რი­ის და­სას­რულს, 2010 წელს, გა­დამ­ღებ ჯგუფს უამ­რა­ ვი სუ­ვე­ნი­რი დარ­ჩა – ბევ­რი იმ­გ­ვა­რი ნივ­თი, რომლებიც სტან­ დარ­ტულ გა­და­ღე­ბებს არაფ­რით გა­და­ურ­ჩე­ბო­და. სწო­რედ ეს ნივ­თე­ბი და გუნ­დის მონ­დო­მე­ბა და­ე­დო სა­ფუძ­ვ­ლად Warner Bros-ის ტურს, სა­ხელ­წო­დე­ბით „ჰარი პო­ტე­რის შექ­მ­ნა“. სტუ­ დი­ა­ში ტურ­ზე პირ­ვე­ლი სტუმ­რე­ბი 2012 წლის 31 მარტს და­უშ­ვეს. თქვენ კი წას­ვ­ლამ­დე აუცი­ლებ­ლად შე­ა­მოწ­მეთ Warner-ის ჰა­რი პო­ტე­რი­სე­უ­ლი სტუ­დი­ის ვებ­სა­ი­ტი. სწო­რედ იქი­დან შე­ვიტყ­ვეთ

24 VOYAGER 28/2023

ჩვენც, რომ 12 იან­ვ­რი­დან და­იწყო და დამ­დე­გი წლის 15 იან­ვ­რის ჩათ­ვ­ლით გას­ტანს „საშობაო“ პროგ­რა­მა პო­ტე­რის ფა­ნე­ბის­თ­ ვის. ჰოგ­ვარ­ტს­ ის თოვ­ლით და­ფარ­ვის სე­ზონ­ზე კი­ნოს­ტუ­დი­ის სტუმ­რე­ბი გა­და­ღე­ბე­ბის სა­ი­დუმ­ლო დე­ტა­ლე­ბის შე­სა­ხებ ბევრ რა­მეს შე­იტყო­ბენ – რო­გორ გარ­და­იქ­მ­ნე­ბა სცე­ნე­ბი სა­შო­ბაო პე­ი­ზა­ჟე­ბად, ან­და სპეც­ეფ ­ ექ­ტე­ბის მქო­ნე ცეცხ­ლის ალი რო­გორ წარ­მო­იქ­მ­ნე­ბა რე­ა­ლუ­რი ცეცხ­ლის გა­რე­შე. გა­ი­სე­ირ­ნე­ბენ ასე­ ვე სა­შო­ბა­ოდ მორ­თულ დიდ დარ­ბაზ­ში და თვალს ვერ მოს­წყ­ ვე­ტენ ვერ­ცხ­ლის­ფე­რი დე­კო­რა­ცი­ე­ბი­თა და ბზინ­ვა­რე თოვ­ლის ფიფ­ქე­ბით და­ფა­რულ დარ­ბაზს. იქ­ვე და­უკ­რავს ზამ­თ­რის სა­ზე­იმ­ ო ორ­კეს­ტ­რი და დი­დი დარ­ბა­ზი პო­ტე­რის ფა­ნებს სულ სხვაგ­ვა­რად სა­ზე­ი­მო გან­წყო­ბით წარ­მო­ უდ­გე­ბათ. თოვ­ლი და­ფა­რავს აკ­რ­ძა­ლუ­ლი ტყი­სა და მრუ­დე ქუ­ჩის პა­ვი­ ლი­ო­ნებ­სა და ჰოგ­ვარ­ტს­ ის სხვა ჯა­დოს­ნურ კუთხე­ებ­საც. 2023 წლის 15 იან­ვ­რამ­დე ჰოგ­ვარ­ტს­ ­ში ზე­ი­მე­ბი ჩვე­ნი, მაგ­ლე­ბის მო­ ნა­წი­ლე­ო­ბით გა­ი­მარ­თე­ბა. www.wbstudiotour.co.uk/whats-on/hogwarts-in-the-snow

25 VOYAGER 28/2023

შოტლანდია

ჰა­რი პო­ტე­რი შოტ­ლან­დი­ა­ში არი­ან ისე­თე­ბიც, ვინც ჰა­რი პო­ტე­რის გზა­ზე შედ­გო­მი­სას, ლონ­ დო­ნიდან გას­ვ­ლა­საც არ ერი­დე­ბა. მათ ხში­რად ძა­ლი­ან მოს­ წონთ „ჰარი პო­ტე­რის ხი­დი“, რო­მე­ლიც სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში გლენ­ ფი­ნა­ნის ვი­ა­დუქ­ტის სა­ხე­ლი­თაა ცნო­ბი­ლი და შოტ­ლან­დი­ა­ში მდე­ბა­რე­ობს. ამ ვი­ა­დუქ­ტ­ზე ჰოგ­ვარ­­ტს­ ის ექ­ს­პ­რე­სის ყვე­ლა­ზე თვალ­წარ­მ­ტა­ცი სცე­ნე­ბია გა­და­ღე­ბუ­ლი. მა­გა­ლი­თად, ის ჩანს „საიდუმლო ოთახ­ში“, რო­ცა ჰა­რი და რო­ნი მის­ტერ უიზ­ლის მფრი­ნავ მან­ქა­ნას იპა­რა­ვენ მა­ტა­რე­ბელ­ში ვე­რას­ვ­ლის შემ­დეგ. ვი­ა­დუქ­ტი ჩანს „აზბაკანის ტყვე­შიც“, რო­ცა სკო­ლა­ში მი­მა­ვალ მოს­წავ­ლე­ებს დე­მენ­ტო­რე­ბი შე­უშ­ლი­ან ხელს. დღეს გლენ­ფი­ნა­ნი უამ­რავ სტუ­მარს მას­პინ­ძ­ლობს მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა კუთხი­დან. ჰა­რი პო­ტე­რის გარ­და, სტუმ­რო­ბის მი­ ზე­ზი ზოგ­ჯერ უბ­რა­ლოდ შოტ­ლან­დი­ის მომ­ნუს­ხ­ვე­ლი ბუ­ნე­ბა და ატ­მოს­ფე­რუ­ლი პე­ი­ზა­ჟე­ბი­ა. ვი­ა­დუქ­ტ­ზე სარ­კი­ნიგ­ზო ხა­ზი გლენ­ ფი­ნა­ნის სად­გუ­რამ­დე გა­დის. ზაფხუ­ლის თვე­ებ­ში აქ ორ­თ­ქლ­ მა­ვა­ლი ფორტ უილი­ა­მის მი­მარ­თუ­ლე­ბით და­დის, და­ნარ­ჩენ დროს კი სტან­დარ­ტუ­ლი სარ­კი­ნიგ­ზო გზა არის. www.visitscotland.com/info/towns-villages/glenfinnan-p236571

26 VOYAGER 28/2023

ჰა­რი პო­ტე­რის პო­პუ­ლა­რო­ბა შოტ­ლან­დი­ა­ში მა­ინც გა­მორ­ჩე­ უ­ლი­ა. ედინ­ბურ­გ­ში ჰა­რი პო­ტე­რის თე­მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სას­ტუმ­რო­ე­ბიც კი ფუნ­ქ­ცი­ონ­ ი­რებს – რო­გორიცაა, მა­გა­ლი­თად, სას­ტუმ­რო The Balmoral, რო­მელ­შიც ცხოვ­რობ­და ჯო­ან რო­ უ­ლინ­გი, რო­ცა რო­მა­ნის ბო­ლო თა­ვებ­ზე მუ­შა­ობ­და. ამ ნო­მერ­ შიც თქვენც შეგ­იძ­ლიათ დარ­ჩეთ. რო­მან­ზე მუ­შა­ო­ბი­სას რო­უ­ლინ­გის კი­დევ ერ­თი ამო­ჩე­მე­ბუ­ლი ად­გი­ლი იყო Nicholson’s Cafe, რომ­ლის თა­ნამ­ფ­ლო­ბე­ ლი გახლდათ მწერ­ლის სი­ძე. ახ­ლა ამ ად­გი­ლას არის გა­ნი­ ერ­ფან­ჯ­რე­ბი­ა­ნი კა­ფე Spoon, სა­დაც შე­გიძ­ლი­ათ, გემ­რი­ე­ლი ფა­ლა­ფე­ლი და რა­მე­ნი მი­ირ­თ­ვათ. თუმცა, ყვე­ლა­ზე და­სა­მახ­ სოვ­რე­ბე­ლი ეპი­ზო­დე­ბის გა­და­ღე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, მა­ინც ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე ლი­დე­რობს. სწო­რედ აქ არის გა­და­ღე­ბუ­ლი სცე­ნე­ბი, რო­მლებ­შიც ჰა­რი ცოცხით ფრე­ნის ხე­ ლოვ­ნე­ბას ეუფ­ლე­ბა.

27 VOYAGER 28/2023

შოტლანდია

ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე თუ ჰა­რი პო­ტე­რის შე­სა­ხებ ფილ­მე­ბი ერ­თხელ მა­ინც გი­ნა­ხავთ, უდა­ვოდ გე­მახ­სოვ­რე­ბათ ეს ეპი­ზო­დი, ქვი­დი­ჩის თა­მა­შის სცე­ ნა, რო­დე­საც ჰა­რი და მი­სი თა­ნას­კო­ლე­ლე­ბი ცოცხებ­ზე ამ­ხედ­ რე­ბუ­ლნი დას­დე­ვენ სნიჩს. ჰო­და, ეს სცე­ნა, რო­მე­ლიც, ფილ­ მის მი­ხედ­ვით, ჰოგ­ვარ­ტ­სის მა­გი­ი­სა და ჯა­დოქ­რო­ბის სკო­ლა­ში ხდე­ბა, რე­ა­ლუ­რად გა­და­ღე­ბუ­ლია ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ში, შოტ­ლან­დი­ა­ში, სა­დაც, ინ­გ­ლი­სის შემ­დეგ, ალ­ბათ, ყვე­ლა­ზე მე­ ტი ეპი­ზო­დი აღ­ბეჭ­დეს. ყვე­ლა­ზე სა­ხა­ლი­სო მა­ინც ალ­ბათ ისა­ა, რომ ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­ სი­მაგ­რე­ში მცხოვ­რე­ბი პრო­ფე­სო­რე­ბი მსურ­ვე­ლებს ცოცხით ფრე­ნის სა­ფუძ­ვ­ლებს შე­ას­წავ­ლი­ან იმა­ვე ად­გი­ლას, სა­დაც ჰა­რი და­ე­უფ­ლა ფრე­ნას. გაკ­ვე­თი­ლის ხან­გ­რ­ძლ ­ ი­ვო­ბა, და­ახ­ლო­ე­ბით,­ 25 წუ­თი­ა და უპი­რა­ტე­სად გათ­ვ­ლი­ლია 6-დან 16 წლამ­დე ასა­კის ადა­მი­ა­ნე­ბის­თ­ვის. ამ ცი­ხე­სი­მაგ­რის ში­და ეზო­სა და კოშ­კ­შია გა­და­ღე­ბუ­ლი ჰოგ­ ვარ­ტ­სის მოს­წავ­ლე­ე­ბი­სა და პერ­სო­ნა­ლის ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბის ამ­სახ­ვე­ლი კად­რე­ბი. ჰოგ­ვარ­ტს­ ის შე­სას­ვ­ლე­ლი და გა­სას­ვ­ლე­ ლი რე­ა­ლუ­რად სწო­რედ ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ა. სწო­რედ აქ და­ამ­ტ­ვრ ­ ევს რო­ნი მა­მა­მი­სის მფრი­ნავ მან­ქა­ნას. ცი­ხე­სი­მაგ­რე იმი­თაც გა­მო­ირ­ჩე­ვა, რომ დიდ ბრი­ტა­ნეთ­ში მე­ო­ რეა სი­დი­დით. რა უც­ნა­უ­რა­დაც უნ­და მო­გეჩ­ვე­ნოთ, სხვა­დას­ხ­ ვა დროს ის სამ­ხედ­რო ფორ­პოს­ტის ფუნ­ქ­ცი­ას­ აც ას­რუ­ლებ­და, სას­წავ­ლო კო­ლე­ჯიც იყო, იძუ­ლე­ბით გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლ პი­რთა თავ­შე­საფ­რა­დაც ქცე­უ­ლა და, ცხა­დი­ა, დიდ­გ­ვა­რო­ვან­თა ოჯა­ხის საცხოვ­რე­ბე­ლიც იყო. ცი­ხე­სი­მაგ­რე, და­ახ­ლო­ე­ბით, 950-წლიან ის­ტო­რი­ას ით­ვ­ლის და მი­სი საწყი­სე­ბი ნორ­მა­ნე­ბის პე­რი­ოდს უკავ­შირ­დე­ბა. 1309 წლი­დან მი­სი ბე­დი მჭიდ­როდ უკავ­შირ­დე­ ბა პერ­სე­ბის ოჯახს, რო­ცა ამ ცი­ხე-­კოშ­კ­ში ცხოვ­რე­ბა და­იწყეს.

28 VOYAGER 28/2023

შემ­დ­გო­მი პე­რი­ო­დის განმავლობაში აქა­უ­რო­ბა მძლავრ ცი­ხე­ სი­მაგ­რედ იქ­ცა. 1940-იან წლებ­ში, რო­ცა პერ­სე­ბის ერ­თ­-ერ­თი შთა­მო­მა­ვა­ლი, ჰიუ ჰერ­სი ჰერ­ცო­გი გახ­და, ში­ნა­მო­სამ­სა­ხუ­რე­ე­ ბი უკ­ვე აღარ ჰყავ­დათ. ამის გა­მო, კოშ­კის დი­დი ნა­წი­ლი გა­თა­ ვი­სუფ­ლ­და და გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლი სივ­რ­ცე პერ­სე­ბის ოჯახ­მა სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო ზო­ნად აქ­ცი­ა. თუ ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ში მოხ­ვ­დე­ბით, აუცი­ლებ­ლად მო­ი­ ნა­ხუ­ლეთ კოშ­კის სა­მი­ვე სარ­თუ­ლი. სარ­დაფ­ში ნა­ხავთ მო­ნაკ­ ვეთს, რო­მე­ლიც მე-14 სა­უ­კუ­ნი­დან თით­ქ­მის ხე­ლუხ­ლე­ბე­ლი­ა. ის ყვე­ლა­ზე სრულ­ყო­ფილ შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას გვიქ­მ­ნის კოშ­კის 600 წლის წი­ნან­დელ მდგო­მა­რე­ო­ბა­სა და იერ­სა­ხე­ზე. შუა სარ­ თულ­ზე შე­გიძ­ლი­ათ, და­ათ­ვა­ლი­ერ ­ ოთ შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ნივ­თე­ბი, რომ­ლებ­საც სხვა­დას­ხ­ვა დროს ნორ­თუმ­ბერ­ლენ­დის სხვა­დას­ ხ­ვა ჰერ­ცო­გი აგ­რო­ვებ­და. მათ შო­რი­საა სამ­ხ­რე­თა­მე­რი­კუ­ლი და პო­ლი­ნე­ზი­უ­რი ნივ­თე­ბი და ე.წ. მე-19 სა­უ­კუ­ნის „ველოსიპედიც“. ბო­ლო სარ­თულ­ზე შე­გიძ­ლი­ათ, გა­ეც­ნოთ პერ­სე­ბის მო­ხა­ლი­სე­ თა პოლ­კის ამ­ბავს, რო­მე­ლიც მეთ­ვ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს, ნა­პო­ლე­ონ­ ის ომე­ბის დროს შე­იქ­მ­ნა.

„ჰარი პო­ტე­რის“ რე­ჟი­სო­რის გარ­და, აქა­უ­რო­ბით და­ინ­ტე­რეს­ დ­ნენ ფილმ „ტრანსფორმერების“ შემ­ქ­მ­ნე­ლე­ბიც, რომ­ლებ­მაც მე­ხუ­თე სე­რი­ის, „ტრანსფორმერები: უკა­ნას­კ­ნე­ლი რა­ინ­დის“ ეპი­ზო­დე­ბი აქ გა­და­ი­ღეს ენ­ტო­ნი ჰოპ­კინ­სის და მარკ უოლ­ბერ­ გის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით. ალ­ნ­ვი­კის ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ში­ვეა გა­და­ღე­ბუ­ლი ფილ­მი „რობინ ჰუ­დი: ქურ­დე­ბის უფ­ლის­წუ­ლი“ კე­ვინ კოს­ტ­ნე­ რის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით. ამ ცნო­ბებს ისე, ყო­ვე­ლი შემ­თხ­ვე­ვის­თ­ვის გაწ­ვ­დით, ჰა­რის ჯა­დოს­ნუ­რი სამ­ყა­რო­დან წუ­თი­ერ ­ ი ამო­სუნ­თ­ქ­ ვა თუ გსურთ. თუ არა და ჭეშ­მა­რიტ მაგ­ლებს ჯა­დოს­ნურ სამ­ყა­ რო­ში გან­საც­ვიფ­რე­ბელ მოგ­ზა­უ­რო­ბას გი­სურ­ვებთ.

29 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

ქა­ლა­ქი ინ­დუს­ტ­რი­ულ და უამინ­დო­ბის ნის­ლ­ში შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის კვალ­ზე

30 VOYAGER 28/2023

გუ­რ ა მ ღონ­ღ ა­ძ ე

რი­ჩარდ ლან­სე­ლინ გრი­ნი, შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის სა­კითხებ­ში მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა­ზე გა­მორ­ჩე­უ­ლი ექ­ს­პერ­ტი, დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი იყო, რომ რო­გორც იქ­ნა, და­კარ­გულ ქა­ღალ­დებს მი­აგ­ნო. გრი­ნი გა­სუ­ლი ორი ათ­წ­ლე­უ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ეძებ­და და აგ­ რო­ვებ­და ყვე­ლა წე­რილს, დღი­უ­რის ჩა­ნა­წერ­სა და ხელ­ნა­წერს, რო­მელ­საც სერ არ­თურ კო­ნან დო­ი­ლის ხელ­ში გა­უვ­ლი­ა; მწერ­ ლის, რო­მე­ლიც მთე­ლი ერ­თი სა­უ­კუ­ნის წინ ცნო­ბი­ლი დე­ტექ­ ტი­ვის, შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის ამ­ბებს წერ­და. თუმ­ცა, ის ქა­ღალ­დი, რო­მელ­საც წმინ­და გრა­ა­ლი­ვით და­ე­ძებ­და, ჭო­რე­ბის თა­ნახ­მად, ოთხ მი­ლი­ონ დო­ლა­რად გახ­ლ­დათ შე­ფა­სე­ბუ­ლი. იმა­საც ამ­ბო­ ბენ, რომ არ­ქი­ვი მო­მაკ­ვ­დი­ნე­ბელ წყევ­ლას ატა­რებ­და, რო­გორც ჰოლ­მ­სის სა­ხელ­გან­თ­ქ­მულ მოთხ­რო­ბა­შია, „ბასკერვილების ძაღ­ლი“. ქა­ღალ­დე­ბი 1930 წელს, კო­ნან დო­ი­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­ დეგ გაქ­რა, მათ გა­რე­შე კი ავ­ტო­რის სრულ­ყო­ფი­ლი ბი­ოგ­რა­ ფი­ის და­წე­რა შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო. ამ და­ვა­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბა თა­ვის თავ­ზე სწო­რედ რი­ჩარდ ლან­სე­ლინ გრინ­მა აიღო. სხვა მეც­ნი­ე­რე­ბი და მკვლევ­რე­ბი დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ, რომ ამას ვერ შეძ­ლებ­დ­ნენ, რად­გან არ­ქი­ვი სხვა­დას­ხ­ვა კონ­ტი­ნენ­ ტ­ზე გა­ი­ფან­ტა და ამ ქა­ო­სუ­რი ნა­წი­ლე­ბის პოვ­ნა და შე­კო­წი­წე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი გახ­და. „ლონდონ თა­იმ­სშ­ ი“ ასეც წერ­დ­ნენ: ხელ­ ნა­წე­რე­ბის ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლის მიგ­ნე­ბა იმ­გ­ვარ იდუ­მალ გა­მო­ ცა­ნად იქ­ცა, ბე­ი­კერ­-­ს­ტ­რი­ტის 221ბ-ში თუ ახ­დი­ან ფარ­და­სო. და ცხა­დი­ა, გუ­ლის­ხ­მობ­დ­ნენ გა­მო­გო­ნილ მი­სა­მართს, სა­დაც მხატ­ ვ­რუ­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი — შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი და დოქ­ტო­რი უოტ­ სო­ნი ცხოვ­რობ­დ­ნენ და იმ და­ნა­შა­უ­ლე­ბს იკ­ვ­ლევ­დ­ნენ, მთელ სკოტ­ლანდ იარდს რომ უბ­ნევ­და თავ­გ­ზას.

ჯინი დოილი

გრი­ნი კი არ ნებ­დე­ბო­და. აგ­რ­ძე­ლებ­და და­კარ­გუ­ლი ხელ­ნა­წე­ რე­ბის კვალდაკვალ სი­ა­რულს და აღ­მო­ა­ჩი­ნა, რომ კო­ნან დო­ ი­ლის ხუ­თი შვი­ლი­დან ერ­თ­-ერ­თ­მა, ად­რი­ენ­მა, დედ­მა­მიშ­ვი­ ლე­ბის თან­ხ­მო­ბით, ფურ­ც­ლე­ბი შვე­ი­ცა­რი­ის სა­მა­მუ­ლო შა­ტო­ში გა­მო­კე­ტა. გრინ­მა ისიც გა­ი­გო, რომ მოგ­ვი­ან­ ე­ბით, ად­რი­ენ­მა, და-­ძ­მე­ბის გა­უფ­რ­თხი­ლებ­ლად რამ­დე­ნი­მე დას­ტა შა­ტო­დან ჩუ­ მად გა­მო­იხ­ს­ნა და კერ­ძო კო­ლექ­ცი­ონ­ ე­რებს მიჰ­ყი­და. ამ ამ­ბებ­ ში რომ იყო, გარ­და­იც­ვა­ლა. სწო­რედ აქე­დან იწყე­ბა ხელ­ნა­წე­ რე­ბი­სა და მათ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი წყევ­ლის მი­თის შეთხ­ზ­ვა.

არტურ კონან დოილი ოჯახთან ერთად, 1923

ხელ­ნა­წე­რე­ბი სა­ბო­ლო­ოდ სწო­რედ ად­რი­ა­ნის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ გაქ­რა. გრინ­მა ათა­სი ხერ­ხი იღო­ნა, ვინ აღარ გა­იც­ნო (მათ შო­რის, თვით­გა­მოცხა­დე­ბუ­ლი რუ­სი პრინ­ცე­საც), მაგ­რამ გა­უ­თა­ვებ­ლად ჩიხ­ში შე­დი­ო­და. ბო­ლოს ლონ­დონ­ში, გარ­დაც­ ვ­ლი­ლი მწერ­ლის ნა­ბო­ლა­რა ქა­ლიშ­ვილს, ჯინს შეხ­ვ­და. ქა­ლი იყო მა­ღა­ლი და მოხ­დე­ნი­ლი, გრძე­ლი, ჭა­ღა­რა თმი­თა და პირ­ ქუ­ში გა­რეგ­ნო­ბით (წლების წინ მა­მა­მი­სი დღი­უ­რებ­ში წერ­და: „ჩემს პა­ტა­რა გო­გო­ნა­ში უც­ნა­უ­რი და ძლი­ე­რი ძა­ლა იმა­ლე­ბა“). ჯი­ნი, თა­ვი­სი ძმე­ბის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით, სა­მე­ფო სა­ჰა­ე­რო ფლო­ ტის ჯა­რის­კა­ცი გახ­და და 1963 წელს ბრი­ტა­ნუ­ლი იმ­პე­რი­ის მე­თა­ უ­რის ორ­დე­ნი და­იმ­სა­ხუ­რა. ქალ­მა გრი­ნი თა­ვის ბი­ნა­ში და­პა­ტი­ ჟა, სა­დაც ბუხ­რის თავ­ზე, მა­მის უზარ­მა­ზა­რი პორ­ტ­რე­ტი ეკი­და — ლომ­ვე­შა­პის მსგავ­სი ულ­ვა­შით. სა­უ­ბარს ბავ­შ­ვო­ბის მო­გო­ნე­ ბე­ბი­სა და სა­ო­ჯა­ხო ფო­ტო­ე­ბის გა­ზი­ა­რე­ბა მოჰ­ყ­ვა. გრინ­მა ქალ­ თან სტუმ­რო­ბას მო­უხ­ში­რა და ერ­თხელაც მე­გობ­რებს აღ­ტყი­ნე­ ბულ­მა გა­უმ­ხი­ლა, ლონ­დო­ნის ოფი­სებ­ში გა­და­ნა­ხუ­ლი ყუ­თე­ბის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბი­სას და­კარ­გუ­ლი ხელ­ნა­წე­რე­ბის ნა­წი­ლი შევ­ ნიშ­ნე­ო. ჯი­ნი კაცს აფ­რ­თხი­ლებ­და, და-­ძ­მებ­თან და­ვი­და­რა­ბის 31 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

l

არ არის აუცი­ლე­ბე­ლი, ზე­პი­რად იცო­დე სერ არ­თურ კო­ნან დო­ი­ ლის ცნო­ბი­ლი დე­ტექ­ტი­ვის „შერლოკ ჰოლ­მ­სის თავ­გა­და­სავ­ალი“ იმის­თ­ვის, რომ ამ­გვ­ არ­მა იდუ­მალ­მა ამ­ბავ­მა ჩა­გით­რი­ოს. დღეს უკ­ვე რთუ­ლი­ა, ზუს­ტად აღ­მო­ა­ჩი­ნო, რამ­დენ რა­მე­ზე მო­ახ­დი­ნა გავ­ლე­ნა მე-19 სა­უკ­ უ­ნის ბო­ლოს ამ მარ­ტი­ვი ენით და­წე­რილ­მა და ცოცხა­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბით სავ­სე ნა­წარ­მო­ე­ბებ­მა. შერ­ლოკ ჰოლ­ მ­სი და მი­სი დამ­ხ­მა­რე, ჯონ უოტსონი, პირველად გამოჩნდნენ­ 1887 წელს გამოქვეყნებულ მოთხრობაში – A Study in Scarlet (გამოცემა Beeton’s Christmas Annual). ბო­ლო ნა­წარ­მო­ე­ბი მა­თი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით 1927 წელს გა­მო­ვი­და, მაგ­რამ დღემ­დე კულ­ტუ­ რულ სიმ­ბო­ლოდ რჩე­ბა ორი­ვე. გა­უხ­ს­ნე­ლი საქ­მე­ე­ბის, მკვლე­ ლო­ბე­ბის, და­კარ­გუ­ლი ნივ­თე­ბის, გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი­სა და მის­ტი­კუ­რი არ­სე­ბე­ბი­სად­მი ინ­ტე­რე­სი ადა­მი­ა­ნებს ყო­ველ­თ­ვის ჰქონ­დათ, არ­თურ კო­ნან დო­ილ­მა კი ამ ამ­ბებ­ში სა­მოგ­ზა­უ­როდ მარ­თ­ლაც იდე­ა­ლუ­რი მეგ­ზუ­რი შე­უქ­მ­ნა მკითხ­ველს.

რი­ჩარდ­ ლან­სე­ლინ გრი­ნი

გაზეთი „შერლოკ ჰოლმსი“, 1991

თა­ვი­დან ასა­ცი­ლებ­ლად, არ­ქივს ჯერ ვერ გა­გი­ზი­ა­რებ, მაგ­რამ გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, ყვე­ლა­ფერს ბრი­ტა­ნულ ბიბ­ლი­ოთ ­ ე­კას ვუ­ან­დერ­ძებ და მუ­შა­ო­ბა იქ შე­გიძ­ლია გა­აგ­რ­ძე­ლო­ო. 1997 წელს ქა­ლი გარ­და­იც­ვა­ლა, თუმ­ცა ხელ­ნა­წე­რე­ბის არ­ქი­ვის­თვ­ ის გა­და­ ცე­მის შე­სა­ხებ ცნო­ბი­ლი არა­ფე­რი გამ­ხ­და­რა.

შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი – პერ­სო­ნა­ჟი, რო­მე­ლიც ნდო­ბას არას­ დ­როს გა­გიც­რუ­ებთ, ამ­ბის ფი­ნალ­ში ყვე­ლა­ზე სრულ­ყო­ფი­ ლად შე­ნიღ­ბულ და ჩახ­ლარ­თულ და­ნა­შა­ულ­საც კი თა­ვი­სი ლო­გი­კუ­რი მსჯე­ლო­ბი­თა და უტყუ­ა­რი ალ­ღო­თი სი­ნათ­ლეს ჰფენს. რაც მთა­ვა­რი­ა, არც და­ნა­შა­უ­ლის გახ­ს­ნამ­დე მი­სას­ვ­ ლელ გზა­ზე გვაძ­ლევს მო­დუ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას და მე­ტიც, ხში­ რად გვა­ც­ვიფ­რებს სწო­რედ ამ გზით – თუ რო­გორ ნა­ბიჯ­-­ნა­ბიჯ მი­ვი­და იდუ­მა­ლე­ბის გახ­ს­ნამ­დე. შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი და ექი­მი უოტ­სო­ნი იმ­დე­ნად ცნო­ბი­ლი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი არი­ან, მა­თი თავ­ გა­და­სავ­ლე­ბი კი იმ­დენ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ სივ­რ­ცე­ში გა­ცოცხ­ლ­და, რომ მათ­ზე სა­უბ­რით თავს არ მო­გა­ბეზ­რებთ. დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ყვე­ლას აქვს თა­ვი­სი გა­მორ­ჩე­უ­ლი პირველი „ჰოლმსის თავგადასავალი“ – ბავშვობაში, ზაფხულის არდადეგებისა და­ მოცალეობისას, აგარაკის ძველი თაროდან ჩამოღებული გაც­-­ რეცილი დეტექტივების წიგნი. პირ­ვე­ლი ბრი­ტა­ნუ­ლი შავ­-­თეთ­რი კი­ნოკ­ლა­სი­კის ადაპ­ტა­ცია (მთავარ როლ­ში ბა­ზილ რათ­ბორ­ ნი); ცნო­ბი­ლი და საკ­მა­ოდ მი­ა­მი­ტუ­რი კი­ნო­სე­რი­ა­ლის საბ­ჭო­უ­ რი ვერ­სი­ა; უფ­რო თა­ნა­მედ­რო­ვე, ჰო­ლი­ვუ­დის ვარ­სკ­ ­ვ­ლა­ვე­ბით­

მხო­ლოდ რამ­დე­ნი­მე ხნის შემ­დეგ, რი­ჩარდ გრინ­მა მო­უ­ლოდ­ ნე­ლად, გა­ზე­თი­დან შე­იტყო, რომ არ­ქი­ვი აუქ­ცი­ონ­ზე გა­სა­ყი­დად მზად­დე­ბო­და. მკვლე­ვარ­მა ეს მა­შინ­ვე გა­ა­გე­ბი­ნა დე­ტექ­ტი­ვის სა­ხელ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი ასო­ბით კლუ­ბი­დან ყვე­ლა­ზე მსხვილს – „ლონდონის შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის სა­ზო­გა­დო­ე­ბას“ (დიახ, ასე­თი ნამ­დ­ვი­ლად არ­სე­ბობს). აფ­რ­თხი­ლებ­და ე.წ. „შერლოკელებს“ – ხმა ოკე­ა­ნის გა­დაღ­მა, ამე­რი­კელ თა­ნა­მო­აზ­რე­ებ­საც მი­აწ­ვ­ დი­ნა. გრინ­მა საქ­მის კურ­ს­ში ჩა­ა­ყე­ნა კო­ნან დო­ი­ლის შე­მოქ­ მე­დე­ბის მკვლე­ვა­რი აკა­დე­მი­კო­სე­ბი, იგი­ვე „დოილიანები“ (კუთვნილების გა­მომ­ხატ­ვე­ლი ეს სიტყ­ვა ნა­წარ­მო­ე­ბია გვა­რი­ დან დო­ი­ლი – გ.ღ.) და სა­ერ­თო გა­მო­სავ­ლის ძი­ე­ბა­ში შეკ­რე­ბე­ ბის და­ნიშ­ვ­ნა ითხო­ვა. აუქ­ცი­ო­ნი ახ­ლოვ­დე­ბო­და, რი­ჩარდ გრი­ ნი კი ამ­ბობ­და, რომ ქუ­ჩა­ში ვი­ღა­ცის გა­მუდ­მე­ბულ თვალ­თ­ვალს გრძნობ­და. თა­ვის დას, პრი­სი­ლა ვეს­ტ­საც უთხ­რა, მე­მუქ­რე­ბი­ა­ ნო. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით კი იდუ­მა­ლი წე­რი­ლიც გა­უგ­ზავ­ნა, რო­მელ­შიც სა­მი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი სა­ტე­ლე­ფო­ნო ნო­მე­რი და ეს შეტყო­ბი­ნე­ ბა ეწე­რა: „გთხოვ, უსაფ­რ­თხო ად­გი­ლას შე­ი­ნა­ხო“. ლონ­დო­ნის „თაიმსის“ ჟურ­ნა­ლის­ტ­საც და­უ­რე­კა და გა­აფ­რ­თხი­ლა, რომ ამე­ რი­კე­ლე­ბი ემუქ­რე­ბი­ან და რომ შე­იძ­ლე­ბა, „უეცრად გაქ­რეს“.

2004 წლის 26 მარტს, პა­რას­კევს, პრი­სი­ლა ვეს­ტი თა­ვის ძმას ტე­ ლე­ფონ­ზე მარ­თ­ლაც ვერ და­უ­კავ­შირ­და. შეშ­ფო­თე­ბუ­ლი ქა­ლი ძმის მი­სა­მარ­თ­ზე მი­ვი­და. კარ­ზე დიდ­ხანს აბ­რა­ხუ­ნა, ზა­რის და­ რეკ­ვაც მო­სინ­ჯა. ბო­ლოს, პო­ლი­ცია გა­მო­ი­ძა­ხა და კა­რი შე­ამ­ტ­ვ­ რი­ეს. რი­ჩარდ ლან­სე­ლინ გრი­ნი თა­ვის სა­ძი­ნე­ბელ­ში ტე­ლე­ფო­ ნის კა­ბე­ლით გა­გუ­დუ­ლი იწ­ვა, შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის წიგ­ნე­ბი­თა და პოს­ტე­რე­ბით გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლი.

ექიმი ჯოზეფ ბელი, რომელიც კონან დოილის პროფესორი იყო ედინბურგის უნივერსიტეტის სამედიცინო სკოლაში და რომელიც, სავარაუდოდ, შერლოკ ჰოლმსის პროტოტიპია

32 VOYAGER 28/2023

და­ხუნ­ძ­ლუ­ლი ორი ფილ­მი, თუ შე­და­რე­ბით ახა­ლი, „ბიბისის“ ფან­ტას­ტი­კუ­რი ტე­ლე­ეკ­რა­ნი­ზა­ცი­ა. ასე­ვე არ­სე­ბობს უთ­ვა­ლა­ვი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო დად­გ­მა, სპექ­ტაკ­ლი და კი­ნო­სუ­რა­თიც ჰოლ­მ­სი­სა და უოტ­სო­ნის შთა­გო­ნე­ბით. დარ­წმ­ უ­ნე­ბუ­ლე­ბი ვართ, რომ ნე­ბის­მი­ერ ადა­მი­ანს ემახ­სოვ­რე­ბა პირ­ვე­ლი შე­ხე­ბა შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის ლი­ტე­რა­ტუ­რულ და კი­ნო­ პერ­სო­ნაჟ­თან, მხო­ლოდ მის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი სა­უბ­რი­სა და დი­ალ ­ ო­გის ტემ­პ­თან, აღ­მო­ჩე­ნებ­თან, ჩი­ბუ­ხის გა­ბო­ლე­ბა­სა და სა­სა­ცი­ლო ქუ­დის ჩა­მოფხა­ტე­ბას­თან, დოქ­ტო­რი უოტ­სო­ნის მი­ა­ მი­ტო­ბა­სა და ადა­მი­ა­ნუ­რო­ბას­თან, აურაცხე­ლი, მაგ­რამ და­უ­ვიწყა­ რი მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნი პერ­სო­ნა­ჟე­ბის არ­მი­ას­თან, მარ­თ­ლაც გო­თი­კუ­რი ნა­წარ­მო­ე­ბის ფურ­ც­ლე­ბი­დან გად­მო­სულ არ­სე­ბებს რომ ჰგვა­ნან. ყვე­ლას ახ­სოვს მოთხ­რო­ბის (ან ფილ­მის, თუნ­დაც ეპი­ზო­დის) ბო­ლოს­კენ, სა­ი­დუმ­ლოს გახ­ს­ნის დროს აჩ­ქა­რე­ბუ­ლი გუ­ლისცე­მა და, ზო­გი­ერთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ხმა­მა­ღა­ლი შე­ძა­ხი­ლი: „უხ! ამას ჩე­მით რო­გორ ვერ მივ­ხ­ვ­დი?!“ – ასე­თი მო­მენ­ტე­ბის გა­მო, კო­ნან დო­ი­ლის ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი მკითხ­ვე­ლის მეხ­სი­ე­რე­ბი­ დან არას­დ­როს ქრე­ბა. ამი­ტო­მაც წე­რენ ხში­რად, რომ შერ­ლოკ ჰოლ­სი იმ გა­მორ­ჩე­ულ თა­ნა­მედ­რო­ვე პერ­სო­ნაჟ­თა რიცხ­ვ­ში­ა, რო­მელ­მაც მი­თო­სის სი­მაღ­ლეს მი­აღ­წი­ა, ამ დახ­ვე­წი­ლი, ტრა­დი­ ცი­უ­ლი, ინ­გ­ლი­სუ­რი მი­თო­ლო­გი­ის ქექ­ვა კი ერ­თი სი­ა­მოვ­ნე­ბა­ა. და ეს სი­ა­მოვ­ნე­ბა მით უფ­რო მძაფ­რ­დე­ბა, თუ კო­ნან დო­ი­ლის კვალს ლონ­დონ­ში­ვე და­ად­გე­ბით. ამ ქა­ლაქ­ში შე­საძ­ლოა მრა­ ვალ­ჯერ ყო­ფილ­ხართ, შე­საძ­ლოა – არცერ­თხელ, თუმცა, ნე­ ბის­მი­ერ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, შე­იძ­ლე­ბა ისე სი­ა­რუ­ლი (სპეციალური რუ­კით ხელ­ში), რომ დრო­ში ტე­ლე­პორ­ტი­რე­ბა გა­ნი­ცა­დოთ და ძველ, ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი ეპო­ქის ლონ­დონ­ში იგ­რ­ძ­ნოთ თა­ვი – იქ, სა­დაც და­ნა­შა­ულ ­ ე­ბი ხდე­ბო­და, კო­ნან დო­ი­ლის გა­მო­გო­ნი­ლი პერ­სო­ნა­ჟი კი დი­დი ვნე­ბით იძი­ებ­და. კო­ნან დო­ი­ლის შე­სა­ხებ რამ­დე­ნი­მე­გან ამო­ვი­კითხე, რომ მან არა მხო­ლოდ და­უ­ვიწყა­რი პერ­სო­ნა­ჟე­ბი შექ­მნ­ ა, არა­მედ შექ­მ­ნა თა­ვი­სე­ბუ­რი ლონ­დო­ნიც. კო­ნან დო­ი­ლის ბი­ოგ­რა­ფი­ის ავ­ტო­რი, ენ­დ­რიუ ლი­სე­ტი თა­ვის წიგ­ნ­ში, „კაცი, რო­მელ­მაც შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი შექ­მ­ნა“, აღ­ნიშ­ ნავს, რომ მწე­რა­ლი „ლონდონის გარ­და ერთ დღე­საც ვერ იცხოვ­რებ­და რო­მე­ლი­მე სხვა ქა­ლაქ­ში“; რომ ლონ­დო­ნი მი­ სი­ა. არა­და, სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში დო­ი­ლი სულ რამ­დე­ნი­მე თვეს ცხოვ­რობ­და, – წე­რია Smithsonian Maga­ zine-ის 2010 წლის სტა­ტი­ა­ში. იმა­ვე სტა­ტი­ის მი­ხედ­ვით, დო­ი­ლი შემ­დეგ გა­რე­უბ­ნებ­ში გა­და­სახ­ლე­ბუ­ლა და იქი­დან საქ­მე­ებ­ზე თუ მი­დიო­და ცენ­ტ­რ­ში. „ვიქტორიანული ლონ­დო­ნი ნამ­დ­ვი­ლი პერ­სო­ნა­ ჟი­ვით შე­მო­დის მის რო­მა­ნებ­სა და მოთხ­რო­ბებ­ ში, თან ეს ქა­ლა­ქიც ჰოლ­მ­სის პერ­სო­ნა­ჟი­ვით სრულ­ყო­ფი­ლი და სრულ­ფა­სო­ვა­ნია – თა­ვი­სი და­ ნის­ლუ­ლი ქუ­ჩე­ბით, სახ­ლე­ბის უკან გა­მა­ვა­ლი ვიწ­რო შუ­კე­ბი­თა და მი­ვარ­დ­ნი­ლი, მოჩ­ვე­ნე­ბა­ სა­ვით კვარ­ტ­ლე­ბით“, – წერს ამ სტა­ტი­ის ავ­ტო­ რი ჯო­შუა ჰა­მე­რი. ლი­სე­ტი კი თხრო­ბას ასე აგ­რ­ ძე­ლებს: „მაშინ ლონ­დო­ნი იმ­პე­რი­ის ჰა­ბი იყო. პარ­ლა­მენ­ტის პა­ლა­ტე­ბის გარ­და, მას ჰქონ­და მეზღ­ვა­ურ­თა ჰოს­ტე­ლე­ბი და ოპი­უ­მით გა­ძეძ­გი­ ლი ბუ­ნა­გე­ბი ისტ ენ­დ­ში, ჰქონ­და ვრცე­ლი სარ­ კი­ნიგ­ზო სად­გუ­რე­ბიც. გარ­და ამი­სა, ლონ­დო­ნი გახ­ლ­დათ მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რის ცენ­ტ­რი“.

და ამ ლონ­დონს კო­ნან დო­ი­ლი ასე აღ­წერ­და: „...სექტემბერი იდ­გა. უჟ­მურ დღეს სა­ღა­მოც თა­ვი­სე­ბუ­რი მოჰ­ყ­ვა. შვი­დი სა­ა­თიც არ იქ­ნე­ბო­და, რომ უზარ­მა­ზარ ქა­ლაქს სქე­ლი ნის­ლი ჩა­მო­აწ­ვა. ტა­ლა­ხის­ფერ­მა ღრუბ­ლებ­მა იძა­ლეს და ისე დაბ­ლა და­ეშ­ვ­ნენ, რომ პირ­და­პირ ქუ­ჩის ლაფს შე­ე­რივ­ნენ. იქა­უ­რო­ბა წყვდი­ად­მა და­ფა­რა. სტენ­დზ­ ე დად­გ­მუ­ლი ფარ­ნე­ბი­დან მო­ჩახ­ჩა­ხე სი­ნათ­

Sherlock Holmes and twelve scenes from his career. Illustration by Sidney Paget.

ლე სქელ ნისლს შე­რე­ოდ ­ ა, ძა­ლა და­ე­კარ­გა, გა­ფან­ტუ­ლი­ყო და სველ ქვა­ფე­ნილ­ზე ალაგ­-ა­ლაგ წრი­უ­ლად ციმ­ცი­მებ­და“... (ნაწყვეტი მოთხ­რო­ბი­დან „ოთხთა ნი­შა­ნი“). ასე­თი ლონ­დო­ნის კვა­ლი დღეს თით­ქ­მის და­კარ­გუ­ლი­ა. რო­ გორც Smithsonian Magazine-ის სტა­ტი­ი­დან ირ­კ­ვე­ვა, 1956 წელს ბრი­ტა­ნეთ­ში მი­ი­ღეს სუფ­თა ჰა­ე­რის შე­სა­ხებ კა­ნო­ნი, რის შემ­ დე­გაც ლონ­დონ­ში ნელ­-­ნე­ლა გა­ი­ფან­ტა იმ ინ­დუს­ტ­რი­უ­ლი კვამ­ლის დი­დი ნა­წი­ლი, რო­მელ­შიც ჰოლ­მ­სის თავ­გა­და­სავ­ლე­ბი და ძვე­ლი ლონ­დო­ნის და­ნა­შა­ულ ­ ებ­რი­ვი სამ­ყა­როა გახ­ვე­უ­ლი. ომის შემ­დეგ, ინ­ტენ­სი­უ­რად მიმ­დი­ნა­რე ურ­ბა­ნუ­ლი გა­ნა­შე­ნი­ა­ ნე­ბის შე­დე­გად კი თით­ქ­მის მთლი­ა­ნად გა­დას­წორ­და ისტ ენ­დის კრი­მი­ნა­ლით სავ­სე ლა­ბი­რინ­თო­ვა­ნი გეგ­მა­რე­ბა – ანუ ის ად­ გი­ლე­ბი, სა­დაც კო­ნან დო­ი­ლის რამ­დე­ნი­მე მოთხ­რო­ბა­ში ხდე­ ბა მოქ­მე­დე­ბა. მათ შო­რისაა „The Man With the Twisted Lip“­ („დამანჭულტუჩიანი კა­ცის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი“, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „საქართველო“, 1990). მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ჯა­დოქ­რო­ბა დღეს მა­ინც ხდე­ბა – ამ სრუ­ლი­ ად სა­ხეც­ვ­ლილ ლონ­დონ­ში მა­ინც შე­იძ­ლე­ბა შერ­ლოკ ჰოლ­მ­ სის კვალ­ზე გავ­ლა. სწო­რედ იმი­ტომ, რომ ქა­ლა­ქი შეც­ვ­ლი­ლი­ა, ეს მოგ­ზა­უ­რო­ბა წი­ნას­წარ კარ­გად და­გეგ­მ­ვას მო­ითხოვს (ისეთ სკურ­პუ­ლო­ზურს, ჰოლ­მ­სი რომ მო­ი­წო­ნებ­და); ასე­ვე, მო­ითხოვს წარ­მო­სახ­ვის გაღ­ვი­ვე­ბასა და დე­ტექ­ტი­ვის ენ­თუ­ზი­აზმს. რა უც­ ნა­უ­რია მა­ინც – სრუ­ლი­ად მი­წი­ერ და პრო­ზა­ულ და­ნა­შა­ულ ­ ე­ბს ვერ გახ­ს­ნი, თუ ჯა­დოს­ნუ­რო­ბის წარ­მო­სახ­ვის ნი­ჭი, დე­ტექ­ტი­ვის რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რო­ბა და ლო­გი­კუ­რად გან­ს­ჯის უნა­რი ერ­თ­დ­რო­უ­ ლად არ გაქვს.

33 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

სწო­რედ ამ ნა­ზა­ვით აღ­ჭურ­ვი­ლე­ბი, რუ­კით ხელ­ში უნ­და და­ ვად­გეთ გზას. მი­სია ასე­თია – სუ­პერ­თა­ნა­მედ­რო­ვე ლონ­დონ­ში ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი ხა­ნის რე­კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცია ვცა­დოთ: წარ­მოდ­გე­ნა იმი­სა, რომ ტემ­ზის ტა­ლა­ხი­ან სა­ნა­პი­რო­ებ­ზე დავ­დი­ვართ და ცენ­ტ­რა­ლურ კრი­მი­ნა­ლურ სა­სა­მარ­თლ ­ ო­ში კი არა, ოლდ ბე­ი­ ლი­ში მივ­დი­ვართ – რო­გორც ამ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბას კო­ნან დო­ი­ ლის ეპო­ქა­ში ერ­ქ­ვა, ქუ­ჩის სა­ხელ­წო­დე­ბის გა­მო. თუმ­ცა, სა­სა­მარ­თ­ლომ­დე ჯერ რამ­დე­ნი­მე სხვა გა­ჩე­რე­ბა­ა. პირ­ ვე­ლი კი ცხა­დია არის ბე­ი­კერ­-­ს­ტ­რი­ტის #221ბ სახ­ლი.

შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის მუ­ზე­უ­მი 221ბ, ბე­იკ­ ერ­-­ს­ტ­რი­ტი, მე­რი­ბორ­ნი, ლონ­დო­ნი

შეძ­ლებთ გა­და­ი­ღოთ სა­მახ­სოვ­რო ფო­ტო­ე­ბი და შე­ი­ძი­ნოთ და­ უ­ვიწყა­რი სუ­ვე­ნი­რე­ბი. თუმ­ცა, არც ის უნ­და და­გა­ვიწყ­დეთ, რომ მხო­ლოდ დად­გ­მუ­ლია ეს ყვე­ლა­ფე­რი. ბე­ი­კერ სტრი­ტის 221 ბ, რო­გორც უკ­ვე მო­გახ­სე­ ნეთ, გა­მო­გო­ნი­ლი, ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი მი­სა­მარ­თი­ა. ვიქ­ტო­რი­ა­ ნულ ეპო­ქა­ში ეს ქუ­ჩა მხო­ლოდ 85 ნომ­რამ­დე გრძელ­დე­ბო­და. მე­რე სა­ხე­ლიც შე­ეც­ვა­ლა, მე­რე – კი­დევ... მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ყვე­ლამ იცის, ქუ­ჩის ეს ნო­მე­რი თა­ვის დრო­ზე მწე­რალ­მა გა­მო­ი­გო­ნა, ბევ­რი „შერლოკელი“ სპორ­ტუ­ ლი ინ­ტე­რე­სით და­ე­ძებს „ნამდვილ“ 221ბ-ს. ლონ­დო­ნელ გი­დებ­ საც ჯგუ­ფე­ბი სხვა­დას­ხ­ვა ად­გილ­ზე დაჰ­ყავთ და არა მხო­ლოდ ამ მუ­ზე­უმ­ში (სადაც უგი­დო­დაც მშვე­ნივ­რად წახ­ვალთ). ერ­თ­-­ ერ­თი გი­დი, რო­მელ­საც ზე­მოთ ნახ­სე­ნე­ბი სტა­ტი­ის ავ­ტო­რი­

არ­თურ კო­ნან დო­ი­ლის მოთხ­რო­ბე­ბის მი­ხედ­ვით, სა­ხელ­გან­თ­ ქ­მუ­ლი დე­ტექ­ტი­ვი ამ მი­სა­მარ­თ­ზე ცხოვ­რობ­და 1881-1904 წლებ­ ში. დი­დე­ბუ­ლი, ოთხ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი, ჯორ­ჯი­ან­ უ­ლი სტი­ლის კერ­ძო სახ­ლი 1815 წლით თა­რიღ­დე­ბა. ცხა­დი­ა, რე­ა­ლუ­რი მი­სა­მარ­თი არ არის – ორი სა­უ­კუ­ნის წინ აქ უბ­რა­ლო ადა­მი­ან­ ე­ბი ცხოვ­რობ­ დ­ნენ, დღეს კი ქვეყ­ნის სა­ა­მა­ყო არ­ქი­ტექ­ტო­რუ­ლი და კულ­ტუ­ რუ­ლი ძეგ­ლია და სტუმ­რებს ვერ იტევს. მუ­ზე­უმ­ში შეს­ვ­ლი­სას პირ­და­პირ იმ კარ­ში შე­ა­ბი­ჯებთ, რომ­ლის თავ­ზეც გა­მო­სა­ხუ­ლია „221B“ და ნამ­დ­ვი­ლად იგ­რ­ძ­ნობთ შერ­ ლოკ ჰოლ­მ­სთ ­ ან დახ­მა­რე­ბის სა­ძი­ებ­ლად მი­სუ­ლი სტუმ­რე­ბის აღ­ტა­ცე­ბა­სა და თრთოლ­ას. მუ­ზე­უმ­ში დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ გა­ზის ლამ­ პე­ბით გა­ნა­თე­ბუ­ლი დე­რე­ფა­ნი და ოთა­ხე­ბი, ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი ეპო­ქის სა­უცხოო დე­ტა­ლე­ბი, მოთხ­რო­ბე­ბი­დან გაც­ნო­ბი­ლი ნივ­ თე­ბი – ჰოლ­მ­სის სპარ­სუ­ლი ქო­შე­ბი, ჩი­ბუ­ხი, უბის წიგ­ნა­კი, გა­ მა­დი­დე­ბე­ლი შუ­შა, გა­ზე­თე­ბი, წე­რი­ლე­ბი და პერ­სო­ნა­ჟე­ბიც კი.

34 VOYAGER 28/2023

გაჰ­ყ­ვა, 1903 წელს და­წე­რი­ლი მოთხ­რო­ბის „ცარიელი სახ­ლის“ მი­ნიშ­ნე­ბებს მიჰ­ყ­ვე­ბა. ამ მოთხ­რო­ბა­ში ჰოლ­მ­სი და უოტ­სო­ნი მი­ტო­ვე­ბულ შე­ნო­ბა­ში უკა­ნა კა­რით შე­ი­პა­რე­ბი­ან, წი­ნა მხა­რეს კი ფან­ჯ­რე­ბი­დან ბე­ი­კერ სტრი­ტის 221ბ ჩანს. ნა­წარ­მო­ებ­ში და­ ცა­რი­ე­ლე­ბუ­ლი სახ­ლი ისეა აღ­წე­რი­ლი, რომ ტურ­ში შე­მა­ვალ ძველ სახლს მარ­თ­ლაც სა­ოც­რად წა­ა­გავს. ამი­ტომ გი­დი გა­მარ­ ჯ­ვე­ბუ­ლი სა­ხით ას­კ­ვ­ნის – შე­სა­ბა­მი­სად, უნ­და წარ­მო­ვიდ­გი­ნოთ, რომ 221ბ სახ­ლი მის მო­პირ­და­პი­რედ იდ­გა­ო. სტა­ტი­ის ავ­ტო­რი კი წერს, რომ ამ დროს მარ­თ­ლაც წარ­მო­სახ­ ვის გა­მახ­ვი­ლე­ბა უხ­დე­ბათ ტუ­რის­ტებს, რად­გან „ნამდვილი 221ბ-ს“ ნაც­ვ­ლად, ახ­ლა იქ ხუთ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი, შუ­შა­სა და ბე­ტონ­ ში გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი სა­ო­ფი­სე შე­ნო­ბა დგას. ასე­თი ტუ­რე­ბი ერ­თი სი­ა­მოვ­ნე­ბაა მათ­თ­ვის, ვი­საც სა­გულ­და­გუ­ ლო რე­კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცი­ე­ბი კი არა, თა­ნა­მედ­რო­ვე ფა­სა­დე­ბს მიღ­მა ძვე­ლე­ბუ­რი ამ­ბე­ბის წარ­მო­სახ­ვა უყ­ვარს, ფან­ტა­ზი­ას უთ­მობს ას­პა­რეზს და ლონ­დო­ნუ­რი მის­ტი­კის ასე – თით­ქოს, ალალ­ბედ­ ზე ძებ­ნა ეძ­ვირ­ფა­სე­ბა. და­ნარ­ჩე­ნე­ბი კი შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის მუ­ზე­უ­მის ინ­ტე­რი­ერს ვერ წყდე­ბი­ან. ბევ­რი სხვა მე­მო­რი­ა­ლუ­რი ად­გი­ლის­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ ბით, ეს ად­გი­ლი სრულ­ყო­ფი­ლი ჩანს იმი­ტო­მაც, რომ უოტ­სო­ნის სა­ძი­ნე­ბელ ოთახ­საც მო­ი­ცავს მე­ო­რე სარ­თულ­ზე და არა მხო­ ლოდ ჰოლ­მ­სის კა­ბი­ნეტს. ტუ­რის­ტე­ბის­თ­ვის ფო­ტო­ე­ბის გა­და­სა­ღე­ბად საყ­ვა­რე­ლი ად­გი­ლი კი მა­ინც ბუ­ხარ­თან მიდ­გ­მული სა­ვარ­ძელ­ია – სა­დაც ჰოლ­მ­სი ჩი­ბუ­ხით იჯ­და და იდუ­მა­ლე­ბა­თა ამოხ­სნ­ ას ცდი­ლობ­და, ზოგ­ჯერ სა­უ­კე­თე­სო მიქ­ს­ტუ­რით – ჯი­ნით. https://www.sherlock-holmes.co.uk/ 35 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

დარ­ტ­მუ­რის ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი პარ­კი ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად, 1901 წელს ცნო­ბი­ლი მწე­რა­ლი სწო­რედ ამ პარ­კ­ში სე­ირ­ნობ­და ყო­ველ­დღი­უ­რად 15 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ ბა­ში და თა­ვი­სი მომ­დევ­ნო ჩახ­ლარ­თუ­ლი თავ­სა­ტე­ხის შეთხ­ ზ­ვას ცდი­ლობ­და. შე­დე­გად, „ბასკერვილების ძაღ­ლი“ და­წე­რა და არა მხო­ლოდ დე­ტექ­ტი­ვე­ბის, არა­მედ მოჩ­ვე­ნე­ბე­ბი­სა და ზე­ ბუ­ნებ­რი­ვი ძა­ლე­ბის შე­სა­ხებ შექ­მ­ნი­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მოყ­ვა­ რულ­თა გუ­ლე­ბიც და­იპყ­რო. ამ მოთხ­რო­ბის პო­პუ­ლა­რო­ბა იმა­ ნაც გა­ნა­პი­რო­ბა, რომ ეს იყო პირველი ნაწარმოები შერლოკ ჰოლმსზე, რომელიც კონან დოილმა მას შემდეგ დაწერა, რაც ლიტერატურული სერიების დასრულება გადაწყვიტა. თუმ­ცა, რა დამ­თავ­რე­ბა, „ბასკერვილების ძაღ­ლი“ ბეჭ­დ­ვი­დან არას­დ­როს ამო­უ­ღი­ათ. გო­თი­კუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ეს გა­მორ­ჩე­უ­ლი ნი­მუ­ში დღე­საც იზი­დავს მკითხ­ველს.

წმ. ბარ­თ­ლო­მეს სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო იქ­ნებ, პი­ლიგ­რი­მო­ბის დაწყე­ბას იქ აპი­რებთ, სა­დაც შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის ამ­ბა­ვი და­იწყო? ესაა სენტ ბარ­ტის (ასე ეძა­ხი­ან შე­ მოკ­ლე­ბით) სა­ა­ვად­მ­ყო­ფოს მუ­ზე­უმ­ ი, სა­დაც მე­მო­რი­ა­ლუ­რი აბ­რაც დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ იმ დღის აღ­სა­ნიშ­ნა­ვად, რო­ცა, სერ არ­ თურ კო­ნან დო­ი­ლის პირ­ველ მოთხ­რო­ბა­ში, დე­ტექ­ტი­ვის ჟან­ რის ნამ­დ­ვილ შე­დევ­რ­ში „ალისფერი კვალი­“, შერ­ლო­კი ამ­ბის მთხრო­ბელ­სა და თა­ვის გა­ნუყ­რელ პარ­ტ­ნი­ორს, ჯონ უოტ­სონს სწო­რედ ამ ლო­კა­ცი­ა­ზე შეხ­ვ­დე­ბა. და­ფა­ზე წე­რი­ა: ამ ად­გილ­ზე, 1881-ის ახა­ლი წლის პირ­ველ დღეს, უკ­ვ­და­ვი სიტყ­ვე­ბი წარ­მოთ­ ქ­ვა ჰოლ­მ­სმ­ ა: „თქვენ ავ­ღა­ნეთ­ში უნ­და იყოთ ნამ­ყო­ფი, უკ­ვე ვხე­დავ“ და ასე მი­ე­სალ­მა ცხოვ­რე­ბა­ში პირ­ვე­ლად მე­დი­ცი­ნის დოქ­ტორს, ჯონ ჰო­ვარდ უოტ­სონს. შე­ნო­ბის გა­რეთ შერ­ლო­კის თაყ­ვა­ნის­მ­ცემ­ლთა მი­ნა­წე­რე­ბით გავ­სე­ბუ­ლი სა­ტე­ლე­ფო­ნო კა­ბი­ნა დგას. ეს იმ­დ­რო­ინ­დე­ლი ჩა­ ნა­წე­რე­ბი­ა, „ბიბისის“ ცნო­ბი­ლი სე­რი­ალ ­ ის მოყ­ვა­რუ­ლებს, შერ­ლო­კის ამ შე­ნო­ბის სა­ხუ­რა­ვი­დან გად­მო­ვარ­დნ­ ის შემ­დეგ,­ ორ­წ­ლი­ა­ნი ლო­დი­ნი რომ მო­უხ­დათ. სენტ ბარ­ტის მუ­ზე­უ­მის შე­სა­ხებ ონ­ლა­ინ ად­ვი­ლად მო­ი­ძი­ებთ სხვა ცნო­ბებ­საც, ასე­ვე მუ­ზე­უმ­ ის მუ­შა­ო­ბის სა­ა­თებ­სა და მი­სას­ვ­ ლე­ლი გზის დე­ტა­ლებ­საც გა­ი­გებთ.

36 VOYAGER 28/2023

ნა­ცი­ო­ნა­ლურ პარ­კ­ში კი ხში­რად გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ტუ­რე­ბი ეწყო­ბა, რა­თა მსურ­ვე­ლებ­მა პირ­ქუ­ში და სა­ზა­რე­ლი სოფ­ლის სა­საფ­ლა­ოე­ ­ბი, ეკ­ლე­სი­ის ნან­გ­რე­ვე­ბი და ნის­ლი­ა­ნი ჭა­ო­ბე­ბი და­ ათ­ვა­ლი­ერ ­ ონ – ყვე­ლა­ფე­რი, რაც კო­ნან დო­ილ­მა ასე ჩი­ნე­ბუ­ ლად გა­ა­ცოცხ­ლა თა­ვის უკ­ვ­დავ ტექ­ს­ტ­ში. სა­დაც დღეს ნა­ცი­ონ­ ა­ლუ­რი პარ­კის ვი­ზი­ტორ­თა ცენ­ტრ ­ ია გან­ თავ­სე­ბუ­ლი, მა­შინ იყო პა­ტა­რა და მი­ვარ­დ­ნი­ლი ქა­ლა­ქის, პრინ­ ს­ტო­ნის სას­ტუმ­რო Duchy Hotel. „პრეისტორიული ადა­მი­ან­ ის საცხოვ­რი­სე­ბით და­ხუნ­ძ­ლუ­ლი, უც­ნა­უ­რი მო­ნო­ლი­თე­ბით, ქო­ ხე­ბი­თა და საფ­ლა­ვე­ბით სავ­სე“ – ასე აღ­წერ­და თა­ვად დო­ი­ლი არე­მა­რეს და, რო­გორც ტუ­რის მეგ­ზუ­რე­ბი და მკვლევ­რე­ბი ჰყვე­ ბი­ან, იქა­უ­რო­ბა დღე­საც ინარ­ჩუ­ნებს ამ პირ­ქუშ იერს. კი­ნოსა და ტე­ლე­ვი­ზი­ის გა­დამ­ღებ ჯგუ­ფებს არას­დ­როს ბეზ­რ­დე­ბათ ნის­ლ­ში ჩაფ­ლუ­ლი წვე­ტი­ან­ ი გო­რა­კე­ბის სი­ლუ­ეტ ­ ე­ბი­სა და მი­ტო­ვე­ბუ­ლი შუ­ა ­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის სოფ­ლის ნან­გ­რე­ვე­ბის, ძვე­ლი საყ­დ­რის ნარ­ჩე­ ნე­ბის გა­და­ღე­ბა და ასე­თი პე­ი­ზა­ჟე­ბი მოხ­ვ­და „ბიბისის“ შერ­ლო­ კის სე­რი­ალ­შიც. ასე რომ, თუ ჯა­დოს­ნუ­რო­ბა გინ­დათ შე­მა­ტოთ, სხვა მხრივ, მე­ ტის­მე­ტად ურ­ბა­ნულ და ლონ­დონ­ზე კონ­ცენ­ტრ ­ ი­რე­ბულ ტურს, დარ­ტ­მო­რის პარ­კ­ში წას­ვ­ლას გირ­ჩევთ. იქა­უ­რო­ბის წამ­ყ­ვა­ნი მი­ზი­დუ­ლო­ბის ცენ­ტ­რი სწო­რედ შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი და მი­სი უკ­ ვ­და­ვი „ბასკერვილების ძაღ­ლი­ა“. www.dartmoor.gov.uk

SHERLOCK HOLMES PUB ეს პა­ბი ნორ­თამ­ბერ­ლენდ ავე­ნი­უზ­ ე ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ცნო­ ბი­ლი თავ­შეყ­რის ად­გი­ლი­ა. ტრა­ფალ­გარ სკვე­რი­დან სა­მი წუ­ თის სა­ვალ­ზე. შე­იძ­ლე­ბა სულ ცო­ტა ხნით ჩა­მოს­ხ­დეთ და მა­შინ­ ვე რამ­დე­ნი­მე „შერლოკ-ამბავს“ მო­ის­მენთ: რო­გორ გა­იც­ნეს საყ­ვარ­ლებ­მა ერ­თ­მა­ნე­თი, რო­გორ ჩა­მოს­ხ­დ­ნენ ამ მა­გი­დებ­ თან პირ­ველ პა­ე­მან­ზე, რო­გორ ჩა­მო­ცა­ლეს პირ­ვე­ლი სას­მე­ლი მეთ­ვ­რა­მე­ტე და­ბა­დე­ბის დღე­ზე. ასე­თი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ამ­ბა­ვი თუ არ გა­დაგ­ხდ ­ ათ თავს, არ და­ღონ­დეთ, პა­ბის მშვი­დი, მე­გობ­ რუ­ლი გა­რე­მო­თი ისი­ამ­ ოვ­ნებთ (რომელიც სავ­სეა დე­ტექ­ტი­ვის სა­მახ­სოვ­რო ნივ­თე­ბით) და მარ­ტივ, მაგ­რამ გემ­რი­ელ კერ­ძებს და­ა­გე­მოვ­ნებთ.

თავ­და­პირ­ვე­ლად ეს „შერლოკური“ დე­კო­რი პაბ­ში 1951 წელს წარ­მო­ად­გი­ნეს, რო­ცა ბრი­ტა­ნე­თის ფეს­ტი­ვა­ლის­თ­ვის რთავ­დ­ ნენ დარ­ბაზს. შე­დე­გად, პა­ბის ძვირ­ფას კო­ლექ­ცი­აშ­ ი დარ­ჩა ის სა­წე­რი მა­გი­და და სკა­მიც, რო­მელ­საც სერ არ­თურ კო­ნან დო­ ი­ლი იყე­ნებ­და მუ­შა­ო­ბი­სას. კედ­ლებ­ზეც გა­მო­ფე­ნი­ლია ნივ­თე­ ბი/­სუ­რა­თე­ბი, რაც ნა­წარ­მო­ებ­სა და მის გმი­რებს, თავ­გა­და­სავ­ ლებს გვახ­სე­ნებს. თა­ნაც, ბარ­თან ახ­ლო­საა ძვე­ლი სკოტ­ლანდ იარ­დიც და თურ­ქუ­ლი აბა­ნოც, სა­დაც ჰოლ­მ­სი და უოტ­სო­ნი და­დი­ოდ­ნენ. თით­ქ­მის პა­ბის უკა­ნა მხა­რე­საა ჩე­ა­რინგ კრო­ სის სად­გუ­რიც და ამ­ბო­ბენ, რომ ამ სად­გუ­რის და­ნახ­ვა­ზე უცებ ცოცხ­ლ­დე­ბა სუ­რა­თი – რო­გორ მი­იჩ­ქა­რის ცნო­ბილ დე­ტექ­ტივ­ თა დუ­ე­ტი მა­ტა­რე­ბელ­ზე გა­რე­უ­ბან­ში, ან­და რო­მე­ლი­მე და­ბა­ ში გა­სამ­გ­ზავ­რებ­ლად და ახალ, ძარ­ღ­ვებ­ში სის­ხ­ლის გამ­ყი­ნავ თავ­გა­და­სავა­ლ­ში გა­და­საშ­ვე­ბად.

10, Northumberland St. 37 VOYAGER 28/2023

ინგლისი ლონდონი

HOTEL CAFÉ ROYAL

RULES RESTAURANT

1865 წელს დას­რუ­ლე­ბუ­ლი შე­ნო­ბა გა­მორ­ჩე­უ­ლი სტუმ­რე­ბის ნაკ­ლე­ბო­ბას არ უჩი­ვის, სხვა­დას­ხ­ვა დროს აქ ჩერ­დე­ბოდ­ნენ უინ­სტ ­ ონ ჩერ­ჩი­ლი, დე­ვიდ ბო­უ­ი, პრინ­ცე­სა და­ი­ა­ნა, თუმ­ცა, დღემ­დე გან­სა­კუთ­რე­ბით იზი­დავს მწერ­ლებს. არც სერ არ­თურ კო­ნან დო­ი­ლი იყო გა­მო­ნაკ­ლი­სი, რო­მელ­მაც თა­ვი­სი ერ­თ­-­ ერ­თი ყვე­ლა­ზე ამა­ღელ­ვე­ბე­ლი სცე­ნის შთა­გო­ნე­ბის წყა­როდ სწო­რედ ეს დი­დე­ბუ­ლი კა­ფე გა­მო­იყ­ ე­ნა, რო­ცა მოთხ­რო­ბა­ ში „სახელგანთქმული კლი­ენ­ტი“, შერ­ლოკს კა­ფეს ფარ­დულ­ში და­ეს­ხ­მე­ბი­ან და სიკ­ვ­დი­ლის კლან­ჭებს ძლივს და­აღ­წევს თავს.

გად­მო­ცე­მის თა­ნახ­მად, ცნო­ბი­ლი ავ­ტო­რი რეს­ტო­რანს ხში­რად სტუმ­რობ­და და მა­გი­დას­თან მიმ­ჯ­და­რი ჩა­ნა­წე­რებს აკე­თებ­და. მას შემ­დეგ, ეს ად­გი­ლი იზი­დავს მწერ­ლებს, მსა­ხი­ო­ბებს, რე­ჟი­ სო­რებს, მხატ­ვ­რებს, ანი­მა­ტო­რებს, მეც­ნი­ე­რებს… ეს გახ­ლავთ ლონ­დო­ნის ყვე­ლა­ზე ძვე­ლი (პირველი) რეს­ტო­რა­ნი, რო­მე­ლიც ვინ­მე თო­მას რულ­მა 1798 წელს და­აარ­სა. აქ გა­გი­მას­პინ­ძ­ლ­დე­ ბი­ან ტრა­დი­ცი­უ­ლი ბრი­ტა­ნუ­ლი კერ­ძე­ბით, კლა­სი­კუ­რი სტი­ლის ნამ­ცხ­ვ­რე­ბით, ხა­მან­წკ­ ე­ბით, ღვე­ზე­ლე­ბი­თა და პუ­დინ­გით. გა­ ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, რომ რეს­ტო­რან­ში სტუმ­რო­ბი­სას გან­სა­კუთ­რე­ ბით უნ­და გა­მო­ეწყოთ, რად­გან კარ­თან ჩაც­მის სტილს მკაც­რად აკონ­ტ­რო­ლე­ბენ.

35 Maiden Lane, Covent Garden www.rules.co.uk

პი­კა­დი­ლის ცენ­ტ­რ­ში წა­მო­ჭი­მუ­ლი შე­ნო­ბის მო­სა­ძებ­ნად დე­ დუქ­ცი­ის უნა­რი არ დაგ­ჭირ­დე­ბათ. სას­ტუმ­როს ინ­ტე­რი­ერ­ში ერ­ თ­მა­ნეთს ერე­ვა თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი და კლა­სი­კუ­რი არ­ქი­ტექ­ტუ­რა. აქ დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ ძვირ­ფა­სი რეს­ტო­რა­ნი, პა­რი­ზუ­ ლი სტი­ლის კა­ფე და კოქ­ტე­ილ ­ ის ბა­რი. ქვე­და სარ­თუ­ლის ბარ­ში ხში­რად იმარ­თე­ბა კა­ბა­რეს სტი­ლის წარ­მოდ­გე­ნე­ბი.

10, Air St. www.hotelcaferoyal.com 38 VOYAGER 28/2023

THE LANGHAM

SPEEDY'S SANDWICH BAR & CAFE

„ლენგემი“ ყვე­ლა­ზე დი­დი და, სხვა­დას­ხ­ვა გა­მო­კითხ­ვის თა­ ნახ­მად, სა­უ­კე­თე­სო ვიქ­ტო­რი­ა­ნუ­ლი სტი­ლის სას­ტუმ­როა მთელ ლონ­დონ­ში. იქ ამ­ბო­ბენ, რომ შე­ნო­ბის კედ­ლებ­ში კო­ნან დო­ ი­ლის სუ­ლი ტრი­ა­ლებს. უკ­ვე ვი­ცით, რომ ჰოლ­მ­სის მოთხ­რო­ ბე­ბის ნა­წილ­ში მოქ­მე­დე­ბა რე­ა­ლურ ად­გი­ლებ­ში ხდე­ბა. სას­ ტუმ­რო „ლენგემიც“ ჰოლ­მ­სის შე­სა­ხებ და­წე­რილ რამ­დე­ნი­მე მოთხ­რო­ბა­შია ნახ­სე­ნე­ბი, მათ შო­რისაა „ოთხის ნი­შან­ი“ და „ბოჰემიის სკან­დალ­ი“. რო­ჯერ ჯონ­სო­ნის, ლონ­დო­ნის შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სის სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ერ­თ­-ერ­თი ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლის გან­ცხა­ დე­ბით, ეს ად­გი­ლი „შერლოკელთა“ ნამ­დ­ვი­ლი მე­ქა­ა. ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში წა­მო­ჭი­მუ­ლი შე­ნო­ბა არ­სე­ბო­ბის 157 წელს ით­ვ­ლის და ამ დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში აქ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად მას­პინ­ძ­ლო­ბენ ტუ­რის­ტებს, საქ­მე­ზე ჩა­სულ ადა­მი­ან­ ებს, ოჯა­ხებს, კორ­პო­რა­ტი­ ულ შეკ­რე­ბებ­სა და სხვა.

თუ „ბიბისის“ სე­რი­ალ ­ ი დაკ­ვირ­ვე­ბით გაქვთ ნა­ნა­ხი, აუცი­ლებ­ ლად შე­ნიშ­ნავ­დით ამ კა­ფეს, რო­მელ­საც პერ­სო­ნა­ჟე­ბი ხში­რად სტუმ­რო­ბენ. ის ლონ­დო­ნის ყვე­ლა­ზე ცოცხალ უბან­ში, კემ­დენ­ზეა გან­თავ­სე­ბუ­ლი და უქ­მე­ებ­ზე გან­სა­კუთ­რე­ბით გა­დატ­ვირ­თუ­ლი­ა. კა­ფე­ში არა მხო­ლოდ ჰოლ­მ­სის სა­მახ­სოვ­რო ნივ­თებს, არა­მედ ცნო­ბი­ლი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო შო­უს გა­და­სა­ღებ მო­ე­დან­ზე აღ­ბეჭ­დილ კად­რებ­სა და სცე­ნებსაც აღ­მო­ა­ჩენთ, მე­ნი­უ­ში კი რამ­დე­ნი­მე გა­ მორ­ჩე­ულ, „შერლოკიანულ“ კერძს შეხ­ვ­დე­ბით.

1C Portland Pl www.langhamhotels.com/en/the-langham/london

187 N Gower St, Euston Rd l

თუ თქვე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბა მხო­ლოდ ლონ­დო­ნით არ შე­მო­ი­ ფარ­გ­ლე­ბა, აუცი­ლებ­ლად მო­ი­ნა­ხუ­ლეთ პორ­ტ­ს­მო­უ­თი, სა­ დაც მო­მა­ვალ­ში სა­ხელ­გან­თ­ქ­მუ­ლი, ახალ­გაზ­რ­და არ­თურ კო­ნან დო­ი­ლი ჰოლ­მ­სის თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის პირ­ველ ორ კრე­ბულს თხზავ­და. ჰოლ­მ­სის სა­ხე­ლო­ბის კედ­ლის ფირ­ფი­ ტებს ქვეყ­ნის თით­ქ­მის ყვე­ლა ქა­ლაქ­ში შეხ­ვ­დე­ბით, მაგ­რამ ელმ გრო­უვ­ში, სახ­ლ­თან, სა­დაც მწე­რა­ლი ცხოვ­რობ­და, მარ­ თ­ლაც გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი რა­მე დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ. იქ­ვეა ყო­ვ­ლად გა­მორ­ჩე­უ­ლი მუ­ზე­უმ­ ი, სა­დაც თავ­მოყ­რი­ლია კო­ნან დო­ი­ლის სა­ხელ­ზე მსოფ­ლიო მას­შ­ტა­ბით შეგ­რო­ვე­ ბუ­ლი წიგ­ნე­ბი, ფო­ტო­ე­ბი, ნივ­თე­ბი, დო­კუ­მენ­ტე­ბი. ავ­ტო­რის ნამ­დ­ვილ­მა თაყ­ვა­ნის­მ­ცემ­ლებ­მა მო­ი­მარ­ჯ­ვეთ გა­მა­დი­დე­ბე­ ლი შუ­შე­ბი და გა­ე­ცა­ნით 40 ათა­სამ­დე ფურ­ც­ლის­გან შედ­გე­ ნილ არ­ქივს, რო­მელ­შიც გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი­ა: წე­რი­ლე­ბი, სა­ო­ ჯა­ხო ფო­ტო­ე­ბი, საგ­ვა­რე­უ­ლო ნივ­თე­ბი, ადაპ­ტა­ცი­ე­ბი და სხვ. www.visitportsmouth.co.uk/conan-doyle

ეს არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი არ­ქი­ვი მუ­ზე­უმს სერ არ­თურ კო­ნან დო­ ი­ლის სა­უ­კე­თე­სო მკვლე­ვარ­მა, რი­ჩარდ ლან­სე­ლინ გრინ­მა უან­დერ­ძა, რად­გან, რო­გორც ამ­ბო­ბენ, გუ­ლი უგ­რ­ძ­ნობ­და, რომ­ სი­ცოცხ­ლეს მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გა­მო­ეს­ ალ­მე­ბო­და… l

ისევ აქ მო­ვე­დით. სერ არ­თურ კო­ნან დო­ი­ლის მკვლე­ვ­რის, რი­ჩარდ ლან­სე­ლინ გრი­ნის იდუ­მა­ლი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის ამ­ბავს რამ­დე­ნი­მე ჟურ­ნა­ლის­ტუ­რი თუ ნამ­დ­ვი­ლი გა­მო­ძი­ე­ბა მოჰ­ყ­ვა, თუმ­ცა დამ­ნა­შა­ვეს ვერ მი­აგ­ნეს. კლი­შე­ა, მაგ­რამ ეგ ისე­თი გა­ მო­ცა­ნა გახლავთ, მხო­ლოდ შერ­ლოკ ჰოლ­მ­სი რომ ამოხ­ს­ნი­და.

39 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი პარიზი

ოპე­­რის მოჩ­­­ვე­­ნე­­ბა

40 VOYAGER 28/2023

ი რ ი­­ნ ა ბა­­გ ა­­უ­­რ ი

„პარიზის ოპე­­რას ყვე­­ლა იც­­­ნობს, სხვა თუ არა­­ფე­­რი, მი­­სი რე­­პუ­­ტა­­ცი­­ის შე­­სა­­ხებ მა­­ინც სმე­­ნი­­ათ. და­­სა­­ნა­­ნი­­ა, მაგ­­­რამ გარ­­­წ­­­მუ­­ნებთ, რომ აქ ჯერაც არა­­ფე­­რი შეც­­­ვ­­­ლი­­ლა. შემ­­­თხ­­­ვე­­ვი­­თი გამ­­­ვ­­­ლე­­ლე­­ბის გა­­სა­­გო­­ნად ვიტყ­­­ვი, რომ გა­­რე­­დან რკი­­ნიგ­­­ზის სად­­­გურს ჰგავს, თუმ­­­ცა შიგ­­­ნით რომ მოხ­­­ვ­­­დე­­ბით, თურ­­­ქუ­­ლი აბა­­ნო უფ­­­რო გე­­გო­­ნე­­ბათ“. კლოდ დე­­ბი­­უ­­სი

ყვე­­ლა ნამ­­დ­ვილ თე­­ატრს ერ­­თი მოჩ­­ვე­­ნე­­ბა მა­­ინც ჰყავს, თუმ­­­ ცა მათ­­გან ყვე­­ლა­­ზე ცნო­­ბი­­ლი პა­­რი­­ზის გარ­­ნი­­ე­ში ბი­­ნად­­რობს, – თე­­ატ­­რ­ში, რომ­­ლის შე­­სა­­ხე­­ბაც ყვე­­ლას სმე­­ნი­­ა, ან­­და, სხვა თუ არა­­ფე­­რი, მი­­სი მოჩ­­ვე­­ნე­­ბის ამ­­ბა­­ვი მა­­ინც გა­­უ­გი­­ა. აჩ­­რ­დი­­ლი პა­­რი­­ზის ოპე­­რა­­ში და­­ბი­­ნავ­­და მა­­ნამ, სა­­ნამ გას­­ტონ ლე­­რუ სა­­ხელ­­გან­­თ­ქ­მულ რო­­მანს, „ოპერის მოჩ­­ვე­­ნე­­ბას“ და­­ წერ­­და, 77 წლის მარკ შა­­გა­­ლი თე­­ატ­­რის ჭერს მფრი­­ნა­­ვი მი­­თო­­ ლო­­გი­­უ­რი თუ ჯა­­დოს­­ნუ­­რი ფი­­გუ­­რე­­ბით შე­­ამ­­კობ­­და და ენ­­დ­რიუ ლო­­იდ ვე­­ბე­­რი, ლე­­რუს რო­­მა­­ნის მი­­ხედ­­ვით, ამა­­ვე სა­­ხე­­ლო­­ბის მი­­უ­ზიკლს შექ­­მ­ნი­­და.

იქ, სა­­დაც ოკულ­­ტიზ­­მი უძ­­ვე­­ლეს დრო­­ში კელ­­ტებს შე­­მო­­ე­ტა­­ნათ, შუ­­ა ­სა­­უ­კუ­­ნე­­ებ­­ში ლე­­გენ­­და­­რუ­­ლი ალ­­ქი­­მი­­კო­­სი, ნი­­კო­­ლა ფლა­­ მე­­ლი (დიახ, ალ­­ბუს დამ­­ბ­ლ­დო­­რის მე­­გო­­ბა­­რი და ფი­­ლო­­სო­­ფი­­ უ­­რი ქვის გა­­მომ­­გო­­ნე­­ბე­­ლი), სპი­­ლენძს ოქ­­როდ აქ­­ცევ­­და და სა­­ მე­­ფო კარ­­ზე ნოს­­ტრა­­და­­მუ­­სი წი­­ნას­­წარ­­მეტყ­­ვე­­ლებ­­და. თუმ­­ცა, უბე­­დუ­­რე­­ბას უბე­­დუ­­რე­­ბა ემა­­ტე­­ბო­­და და მით­­ქ­მა-­ ­მოთ­­ქ­მაც არ მთავ­­რ­დე­­ბო­­და. ჭო­­რებ­­მა, გას­­ტონ ლე­­რუს ყუ­­ რადღე­­ბა მი­­იპყ­­რო, რო­­მე­­ლიც ისე მო­­ი­ნუს­­ხა ამ ამ­­ბე­­ბით, რომ არ­­ქი­­ვებ­­ში მა­­სა­­ლე­­ბის მო­­ძი­­ე­ბა და წყა­­რო­­ე­ბის კვლე­­ვა და­­იწყო. მო­­გეხ­­სე­­ნე­­ბათ, მწერ­­ლე­­ბი, ამ მხრივ, არცთუ სან­­დო ხალ­­ხია და ხში­­რად სი­­მარ­­თ­ლეს სა­­კუ­­თა­­რი გა­­მო­­ნა­­გო­­ნის­­გან ვერ ას­­ხ­­ ვა­­ვე­­ბენ. ამი­­ტომ ვერ გეტყ­­ვით, რო­­მა­­ნის ავ­­ტორს ნამ­­დ­ვი­­ლად და­­ე­ჯე­­რე­­ბა თუ არა, მაგ­­რამ ის კი ვი­­ცით, რომ და­­უ­ღა­­ლა­­ვი ძი­­ ე­­ბის შე­­დე­­გად, ლე­­რუმ მოჩ­­ვე­­ნე­­ბის არ­­სე­­ბო­­ბა და­­ად­­გი­­ნა, რა­­შიც რო­­მა­­ნის შე­­სა­­ვალ­­ში­­ვე გვარ­­წ­მუ­­ნებს: „ოპერის მოჩ­­ვე­­ნე­­ბა ნამ­­­ დ­­ვი­­ლად არ­­სე­­ბობ­­და. რო­­გორც დი­­დი ხნის გან­­მავ­­ლო­­ბა­­ში მი­­ იჩ­­ნევ­­დ­ნენ, ის არც არ­­ტის­­ტებს მო­­უ­გო­­ნი­­ათ, არც ცრურ­­წ­მე­­ნე­­ბით შეპყ­­რო­­ბილ ხელ­­მ­ძღ­­ვა­­ნე­­ლო­­ბას, და არც ბა­­ლე­­რი­­ნე­­ბის, მა­­თი დე­­დე­­ბის, მუ­­შე­­ბის, მკე­­რა­­ვე­­ბისა და კა­­რის­­კა­­ცის ფან­­ტა­­ზი­­ის ნა­­ ყო­­ფი ყო­­ფი­­ლა. დი­­ახ, ნამ­­დ­ვი­­ლად არ­­სე­­ბობ­­და, ხორ­­ც­შეს­­ხ­მუ­­ლი იყო, თუმ­­ცა­­ღა ნამ­­დ­ვი­­ლი მოჩ­­ვე­­ნე­­ბის – აჩ­­რ­დი­­ლის სა­­ხე მი­­ე­ღო“.

გარ­­ნი­­ეს ჯერ კი­­დევ აგე­­ბამ­­დე მი­­ა­წე­­ბეს დი­­დი მით­­ქ­მა-­­მოთ­­ქ­მა და სკან­­და­­ლე­­ბი. 1858 წელს პე­­ლე­­ტი­­ეს ქუ­­ჩა­­ზე მდე­­ბა­­რე ოპე­­რის თე­­ატ­­რის წინ ნა­­პო­­ლე­­ონ მე­­სა­­მეს თავს და­­ეს­­ხ­ნენ: აფეთ­­ქე­­ბას იმ­­პე­­რა­­ტო­­რი გა­­და­­ურ­­ჩა, თუმ­­ცა მე­­ო­რე დღეს ახა­­ლი – უსაფ­­რ­­ თხოდ მი­­სად­­გო­­მი თე­­ატ­­რის აგე­­ბა გა­­დაწყ­­ვი­­ტა. კონ­­კურ­­ს­ში ჯერ კი­­დევ უც­­ნობ­­მა არ­­ქი­­ტექ­­ტორ­­მა – შარლ გარ­­ნი­­ემ გა­­ი­მარ­­ჯ­ვა. მშე­­ნებ­­ლო­­ბა გა­­ჭი­­ა­ნურ­­და: ძი­­რი­­თა­­დად, პო­­ლი­­ტი­­კუ­­რი კრი­­ზი­­სის გა­­მო, ნა­­წი­­ლობ­­რივ კი იმ მი­­ზე­­ზით, რომ სა­­ძირ­­კ­ვ­ლის და­­ჭა­­ო­­ ბე­­ბუ­­ლ ნი­­ა­დაგ­­ში მი­­წის­­ქ­ვე­­შა წყლე­­ბი აღ­­მო­­ა­ჩი­­ნეს (ზოგიერთი წყა­­როს მი­­ხედ­­ვით – სე­­ნის ერ­­თ­-ერ­­თი შე­­ნა­­კა­­დი, რომ­­ლის ამოშ­­რო­­ბა­­საც კი ცდი­­ლობ­­დ­ნენ, მაგ­­რამ წყა­­ლი მა­­ინც ამოჩ­­ქეფ­­­ და ზე­­ვით). მშე­­ნებ­­ლო­­ბის გა­­საგ­­რ­ძე­­ლებ­­ლად უზარ­­მა­­ზა­­რი რე­­ ზერ­­ვუ­­ა­რე­­ბის აგე­­ბა დას­­ჭირ­­დათ და ასე შექ­­მ­ნეს ფაქ­­ტობ­­რი­­ვად „ხელოვნური ტბო­­რი“ (ცისტერნებით დღეს პა­­რი­­ზის სა­­ხან­­ძ­რო სამ­­სა­­ხუ­­რი სარ­­გებ­­ლობს). უკ­­მა­­ყო­­ფი­­ლე­­ბა მოჰ­­ყ­ვა არე­­ა­ლის ვიწ­­რო ქუ­­ჩე­­ბის ნგრე­­ვას და გამ­­ზი­­რად გა­­და­­კე­­თე­­ბას. შეთ­­ქ­მუ­­ლე­­ბას მი­­ა­წე­­რეს ახა­­ლი თე­­ატ­­­ რის გახ­­ს­ნამ­­დე ძვე­­ლი, პე­­ლე­­ტი­­ეს შე­­ნო­­ბის ხან­­ძა­­რიც და, რაც მთა­­ვა­­რი­­ა, და­­ი­წუ­­ნეს ნა­­გე­­ბო­­ბა, იმ­­დე­­ნად, რომ 1875 წელს, ოპე­­ რის გახ­­ს­ნა­­ზე, მი­­სი ავ­­ტო­­რი – არ­­ქი­­ტექ­­ტო­­რი შარლ გარ­­ნიე არც კი მი­­უწ­­ვე­­ვი­­ათ. თე­­ატრს ვერ მო­­ეს­­წ­რო მი­­სი ქტი­­ტო­­რიც – ნა­­პო­­ ლე­­ონ მე­­სა­­მე, რო­­მე­­ლიც ინა­­უ­გუ­­რა­­ცი­­ამ­­დე 2 წლით ად­­რე, დევ­­­ ნი­­ლო­­ბა­­ში გარ­­და­­იც­­ვა­­ლა. ახალ თე­­ატ­­რ­ში უც­­ნა­­უ­რი ამ­­ბე­­ბი მა­­ლე­­ვე და­­იწყო: ჯერ იყო და ცენ­­ტ­რა­­ლუ­­რი შე­­სას­­ვ­ლე­­ლის კი­­ბი­­დან გად­­მო­­ვარ­­დ­ნი­­ ლი ბა­­ლე­­რი­­ნას სიკ­­ვ­დილ­­ზე ალა­­პა­­რაკ­­დ­ნენ, 1896 წელს კი, გუ­­ნოს „ფაუსტის“ მსვლე­­ლო­­ბი­­სას, თე­­ატ­­რის ჭა­­ღი ჭერს მოწყ­­და და მე­­ცა­­მე­­ტე რიგ­­ში მჯდო­­მი მა­­ყუ­­რე­­ბე­­ლი სი­­ცოცხ­­­ ლეს გა­­მო­­ა­სალ­­მა. იმა­­საც ამ­­ბობ­­დ­ნენ, რომ მი­­წის­­ქ­ვე­­შა ჭა­­ ობ­­ში დამ­­ხ­რ­ჩ­ვა­­ლი მუ­­შა იპო­­ვეს და შე­­საძ­­ლო­­ა, სწო­­რედ მი­­სი სუ­­ლი ჩარ­­ჩე­­ნი­­ლი­­ყო თე­­ატ­­რ­ში და, შუ­­რის­­ძი­­ე­ბის მიზ­­­ ნით, უბე­­დუ­­რე­­ბას უბე­­დუ­­რე­­ბა­­ზე ატეხ­­და იქა­­უ­რო­­ბას. მოჩ­­­ ვე­­ნე­­ბის გა­­მო­­ჩე­­ნის ამ­­ბა­­ვი დი­­დად არ გაჰ­­კ­ვირ­­ვე­­ბი­­ათ­ ქა­­ლაქ­­ში, რომ­­ლის ქუ­­ჩებ­­შიც სა­­უ­კუ­­ნე­­ე­ბის გან­­მავ­­ლო­­ბა­­ში­ დაძ­­რ­წოდ­­ნენ ტამ­­პ­ლი­­ე­რე­­ბისა და ჰუ­­გე­­ნო­­ტე­­ბის აჩ­­რ­დი­­ლე­­ბი;­ 41 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი პარიზი

42 VOYAGER 28/2023

მწე­­რალ­­მა თა­­ვის რო­­მან­­ში გა­­გო­­ნი­­ლი და რე­­ა­ლუ­­რი ამ­­ბე­­ბი და­­უ­კავ­­ში­­რა ერ­­თ­მა­­ნეთს: 1896 წლის ოცი მა­­ი­სის ტრა­­გე­­დი­­ ი­­სას, გუ­­ნოს „ფაუსტში“ მარ­გ­ ა­­რი­­ტას როლს ლე­­გენ­­და­­რუ­ლ ­ ი შვე­­დი სოპ­­რა­­ნო კრის­­ტინ ნილ­ს­ ო­­ნი ას­­რუ­­ლებ­­და, რომ­ლ ­ ის სა­­ხელ­­საც ტოლ­ს­ ­ტო­­ის „ანა კა­­რე­­ნი­­ნა­­ში“ და ედიტ უორ­ტ ­ ო­­ნის „უმანკოების ხა­­ნა­­ში“ ვხვდე­­ბით. ლე­­რუს რო­­მან­­ში ნილ­ს­ ო­­ნი კრის­­ტინ და­­ა­ედ იქ­­ცა, მთა­­ვა­­ რი პერ­­სო­­ნა­­ჟი კი კრის­­ტი­­ნის „მუსიკის ან­­გე­­ლო­­ზი“ ერი­­კია – იგი­­ვე „ოპერის აჩ­­რდ ­ ი­­ლი“ – სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­ბის­­გან გა­­რი­­ყუ­­ ლი ურ­­ჩხუ­­ლი, რო­­მელ­­საც და­­სა­­ხიჩ­­რე­­ბუ­­ლი სა­­ხის და­­სა­­ფა­­ რად ნი­­ღა­­ბი აქვს აფა­­რე­­ბუ­­ლი და, ერ­­თი მხრივ, ნამ­დ ­ ­ვი­­ლი მონ­ს­ ­ტ­რია, მე­­ო­რე მხრივ კი – ხე­­ლო­­ვა­­ნი­­: მუ­­სი­­კო­­სი და მშე­­ ნე­­ბე­­ლი, რო­­მელ­­მაც თე­ა­ ტ­­რის აგე­­ბი­­სას მის მი­­წის­­ქ­ვე­­შეთ­­ში­ 43 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი პარიზი

სა­­ი­დუმ­­ლო ბუ­­ნა­­გი და გა­­სას­­ვ­ლე­­ლე­­ბი აიშე­­ნა, რათა რომ ყვე­­ლას­­გან უჩინ­­რად გა­­და­­ად­­გი­­ლე­­ბუ­­ლი­­ყო და შენობა­ში მო­­მუ­­შა­­ვე ადა­­მი­­ა­ნე­­ბის­თ ­ ­ვის ეთ­­ვალ­­თ­ვა­­ლა. ერი­­კი ადა­­მი­­ა­ნებს უცხო­­ობს და, რამ­­დე­­ნა­­დაც მათ­თ ­ ან ურ­­თი­­ერ­­თო­ბ­ ის ენა არ იცის, იმ­­დე­­ნად ეს­­მის ხე­ლ ­ ოვ­­ნე­­ ბისა და მუ­­სი­­კის, რო­­მე­­ლიც ჟღერს ამ თე­ა­ ტ­­რის სცე­­ნა­­ ზე და მის დარ­­ბა­­ზებ­­ში. მუ­­სი­­კას ას­­წავ­­ლის კრის­­ტინ­­საც, რო­­მე­­ლიც უყ­­ვარ­­დე­­ბა, იტა­­ცებს, ძა­­ლა­­დობს, მი­­სი სიყ­ვ­ ა­­ რუ­­ლის სა­­ხე­­ლით ბევრ სი­­ა­ვეს სჩა­­დის და ბო­­ლოს მი­­ სი­­ვე სიყ­ვ­ ა­­რუ­­ლი აკე­­თილ­­შო­­ბი­­ლებს: საყ­ვ­ ა­­რელ ქალს სა­­კუ­­თა­­რი ტყვე­ო ­ ­ბი­­დან ათა­­ვი­­სუფ­­ლებს, რის გა­­მოც უყ­­­ ვართ და თა­­ნა­უ ­ გ­­რ­ძ­ნო­­ბენ მკითხ­­ვე­­ლე­­ბი ამ პერ­­სო­­ნაჟს. გას­­ტონ ლე­­რუს 1911 წელს გა­­მო­­ცე­­მუ­­ლი „ოპერის მოჩ­­ვე­­ ნე­­ბა“ არა­­ერ­­თი ნა­­წარ­­მო­­ე­ბის ინ­­ს­პი­­რა­­ცი­­ის წყა­­რო გახ­­და: 1986 წელს, ოდ­­ნავ სა­­ხეც­­ვ­ლი­­ლი სი­­უ­ჟე­­ტით, ამა­­ვე სა­­ხელ­­­ წო­­დე­­ბის ცნო­­ბი­­ლი მი­­უ­ზიკ­­ლი და­­ი­წე­­რა და რამ­­დე­­ნი­­მე

ფილ­­მია გა­­და­­ღე­­ბუ­­ლი. ყვე­­ლა­­ფე­­რი, რაც მის ამ­­ბავ­­ზე შეთხ­­ზუ­­ლა, სა­­ნა­­ხა­­ობ­­რი­­ვი და მშვე­­ნი­­ე­რია, ისე­­ვე, რო­­გორც თა­­ვად პა­­რი­­ზის ოპე­­ რა: ოქ­­რო­­თი მო­­ვა­­რა­­ყე­­ბუ­­ლი, ფრეს­­კით, ქან­­და­­კე­­ბე­­ბი­­თა და წი­­თე­­ ლი ხა­­ვერ­­დით შემ­­კუ­­ლი მდიდ­­რუ­­ლი სა­­სახ­­ლე. ოპე­­რის სა­­ძირ­­კ­ვ­ლის სიღ­­რ­მე­­ში, ლე­­რუს თა­­ნახ­­მად, ერი­­კის ცხე­­და­­რი უნ­­და გა­­ნის­­ვე­­ნებ­­­ დეს. ად­­გი­­ლობ­­რივ გი­­დებს თუ ვენ­­დო­­ბით, მოჩ­­ვე­­ნე­­ბა დღემ­­დე იქ სახ­­ლობს: ღა­­მით შე­­ნო­­ბის მი­­წის­­ქ­ვე­­შეთ­­ში – ბნელ ლა­­ბი­­რინ­­თებ­­სა და სარ­­და­­ფე­­ბში დაძ­­რ­წის, სა­­ღა­­მო­­ო­ბით კი წარ­­მოდ­­გე­­ნებს ადევ­­­ ნებს თვალს ნო­­მერ მე­­ხუ­­თე ლო­­ჟი­­დან.

44 VOYAGER 28/2023

პა­­რიზ­­ში ყოფ­­ნი­­სას ოპე­­რის წინ, დი­­დი ალ­­ბა­­თო­­ბით, და­­უ­გეგ­­მა­­ ვა­­დაც აღ­­მოჩ­­ნ­დე­­ბით. ის­ტ ­ ო­­რი­­ულ ცენ­­ტ­რ­ში სე­­ირ­­ნო­­ბი­­სას, თა­­ ნა­­მედ­­რო­­ვე ქა­­ლა­­ქის გზე­­ბი თა­­ვი­­სით მი­­გიყ­­ვანთ გარ­­ნი­­ეს შე­­ნო­­ ბამ­­დე, რად­­გან თე­­ატ­­რი ძი­­რი­­თა­­დი ღირ­­ს­შე­­სა­­ნიშ­­ნა­­ო­ბე­­ბი­­სა და ძეგ­­ლე­­ბის შუ­­ა­გულ­­შია მოქ­­ცე­­უ­ლი: მა­­გა­­ლი­­თად, ლუვ­­რი­­დან გზას რი­­ვო­­ლის მი­­მარ­­თუ­­ლე­­ბით თუ აუყ­­ვე­­ბით, ქუ­­ჩის კვე­­თა­­ზე პირ­­და­­ პირ აღ­­მოჩ­­ნ­დე­ბ­ ით გარ­­ნი­­ეს­­კენ მი­­მა­­ვალ ავე­­ნიუ დე ლ’ო­­პე­­რა­­ზე. ხელ­­მარ­­ჯ­ვ­ნივ კი­­დევ ერ­­თი ლე­­გენ­­და­­რუ­­ლი თე­­ატ­­რის – „კომედი ფრან­­სე­­ზის“ მთა­­ვა­­რი ნა­­გე­­ბო­­ბა, 1790 წელს აგე­­ბუ­­ლი რი­­შე­­ლი­­ეს დარ­­ბა­­ზი­­ა, რომ­­ლის რე­­პერ­­ტუ­­არ­­შიც ყო­­ველ­­თ­ვის ნა­­ხავთ მო­­ ლი­­ე­რისა და სხვა უდი­­დე­­სი კლა­­სი­­კო­­სე­­ბის პი­­ე­სე­­ბის მი­­ხედ­­ვით დადგმულ სპექ­­ტაკ­­ლებს: მა­­გა­­ლი­­თად, შექ­­ს­პი­­რის „მეფე ლირს“, რო­­მე­­ლიც წელს საფ­­რან­­გე­­თის მთა­­ვა­­რი დრა­­მა­­ტუ­­ლი თე­­ატ­­­ რის და­­სის­­თ­ვის თა­­ნა­­მედ­­რო­­ვე­­ო­ბის ერ­­თ­-ერ­­თ­მა უდი­­დეს­­მა­ გერ­­მა­­ნელ­­მა რე­­ჟი­­სორ­­მა – თო­­მას ოს­­ტერ­­მა­­ი­ერ­­მა დად­­გა. ქა­­ლა­­ქის იდე­­ა­ლურ ურ­­ბა­­ნულ ქსო­­ვილ­­ში დღეს კან­­ტი-­ ­კუნ­­ტა­­დ შე­­მორ­­ჩე­­ნი­­ლია მსგავ­­სი სიძ­­ვე­­ლის ნა­­გე­­ბო­­ბე­­ბი, და­­ნარ­­­ ჩე­­ნი: ფარ­­თო ბულ­­ვა­­რე­­ბის გა­­ყო­­ლე­­ბა­­ზე იდე­­ა­ლუ­­რად ჩამ­­წ­კ­რი­­ ვე­­ბუ­­ლი 5-7 სარ­­თუ­­ლი­­ა­ნი შე­­ნო­­ბე­­ბი, ვიწ­­რო აივ­­ნე­­ბი­­თა და მომ­­­ რ­­გ­ვა­­ლე­­ბუ­­ლი სა­­ხუ­­რა­­ვე­­ბით, ბა­­რო­­ნ ოს­­მა­­ნის და­­გეგ­­მა­­რე­­ბუ­­ლი პა­­რი­­ზი­­ა: პო­­ლი­­ტი­­კო­­სი­­სა და ლე­­გენ­­და­­რუ­­ლი ქა­­ლაქ­­დამ­­გეგ­­მა­­ რებ­­ლის, რო­­მელ­­მაც ნა­­პო­­ლე­­ონ მე­­სა­­მის დაკ­­ვე­­თით, მეცხ­­რა­­მე­­ ტე სა­­უ­კუ­­ნის 50-70-იან წლებ­­ში, შუ­­ა­ სა­­უ­კუ­­ნე­­ე­ბის ქა­­ლა­­ქის ვიწ­­­ რო და უს­­წორ­­მას­­წო­­რო ქუ­­ჩე­­ბის ხარ­­ჯ­ზე, დღე­­ვან­­დე­­ლი პა­­რი­­ზი გა­­ა­შე­­ნა.

„ოსმანიზაციის“ პე­­რი­­ო­დის ერ­­თ­-ერ­­თი მთა­­ვა­­რი ნა­­გე­­ბო­­ბაა ოპე­­რა გარ­­ნი­­ეც, ოდეს­­ღაც და­­ჭა­­ო­ბე­­ბულ ნი­­ა­დაგ­­ზე აღ­­მო­­ცე­­ნე­­ ბუ­­ლი მშვე­­ნი­­ე­რე­­ბა, რომ­­ლის კედ­­ლებ­­შიც და­­სავ­­ლუ­­რი სამ­­ყა­­ როს თით­­ქ­მის ყვე­­ლა უდი­­დეს არ­­ტისტს და­­უკ­­რავს, უმ­­ღე­­რია და უცეკ­­ვი­­ა. პა­­რი­­ზის სცე­­ნა­­ზე დგო­­მა რჩე­­უ­ლთა ხვედ­­რია დღე­­საც, ამი­­ტომ, თუ­­კი თე­­ატ­­რის მო­­ნა­­ხუ­­ლე­­ბას მო­­ი­სურ­­ვებთ, და­­ჟი­­ნე­­ ბით გირ­­ჩევთ, მა­­ყუ­­რებ­­ლის და მსმე­­ნე­­ლის სტა­­ტუ­­სით ეწ­­ვი­­ოთ და სპექ­­ტაკლსაც და­­ეს­­წ­როთ. თუმ­­ცა, თე­­ატ­­რი რე­­პე­­ტი­­ცი­­ებ­­სა და წარ­­მოდ­­გე­­ნებს შო­­რი­­საც იღებს დამ­­თ­ვა­­ლი­­ე­რე­­ბელს. შე­­ გიძ­­ლი­­ათ, „ოპერის მოჩ­­ვე­­ნე­­ბის“ ტუ­­რიც იყი­­დოთ. ამ დროს, ოპე­­რის დარ­­ბა­­ზე­­ბისა და ბიბ­­ლი­­ო­თე­­კის გარ­­და, გი­­დი თე­­ატ­­­ რის ბნელ და თვალ­­ს­მო­­ფა­­რე­­ბულ ად­­გი­­ლებ­­შიც გა­­გიძღ­­ვე­­ბათ და თან გა­­გაფ­­რ­თხი­ლ ­ ებთ, რომ თუ­­კი აჩ­­რ­დილს და­­ი­ნა­­ხავთ, არ შე­­შინ­­დეთ, რად­­გან მოჩ­­ვე­­ნე­­ბა სადღაც იქ დადის და, გას­­ტონ ლე­­რუს სიტყ­­ვებს თუ ვენ­­დო­­ბით: „ხში­­რად მა­­შინ მო­­დის, რო­­ცა ყვე­­ლა­­ზე ნაკ­­ლებ ელი­­ან: მოწყე­­ნი­­ლო­­ბი­­სა და იმედ­­გაც­­რუ­­ე­ბის დროს“. თა­­ვად მოჩ­­ვე­­ნე­­ბა კი, თქმუ­­ლე­­ბის თა­­ნახ­­მად, ოპე­­რა­­ში (უფრო სწორად, მის ჯურღმულებში) რუ სკრი­­ბის გავ­­ლით შე­­დის.­ პა­­რი­­ზის მი­­წის­­ქ­ვე­­შა სის­­ტე­­მა მარ­­თ­ლაც იმ­­დე­­ნად დი­­დი და კომ­­პ­ლექ­­სუ­­რი­­ა, სრულიად შე­­საძ­­ლე­­ბე­­ლია, ოპე­­რის სარ­­და­­ ფებ­­ში სა­­ი­დან­­ღაც სა­­ი­დუმ­­ლო მი­­წის­­ქ­ვე­­შა ბი­­ლი­­კე­­ბიც შე­­დი­­ო­­ დეს. მით უმე­­ტეს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ამ ისტორიულ შენობას 1942 გა­­სა­­ღე­­ბი ჰქონ­­და, ში­­ნა­­ურ­­თა­­გან კი ბევ­­რ­მა იცო­­ და, ხელ­­მ­ძღ­­ვა­­ნე­­ლო­­ბის გვერ­­დის ავ­­ლით რო­­გორ შე­­სუ­­ლი­­ყო შიგ­­ნით.

45 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

ლი­ტე­რა­ტუ­რი­დან რე­ა­ლო­ბა­ში

საფ­რან­გე­თის იდუ­მა­ლი ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ები

46 VOYAGER 28/2023

ვ ე­რა ზ ა რ­კ ოვ­ს­კ ა

ყვე­ლა მოგ­ზა­უ­რო­ბა თა­ვის­თა­ვად ჯა­დოს­ნო­ბა­ა, ბავ­შ­ვო­ბის თავ­ გა­და­სავ­ლებ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა კი ჯერ კი­დევ მა­შინ იწყე­ბა, რო­ცა ძველ ატ­ლა­სებ­ში თი­თის გა­ყო­ლე­ბით ვე­ძებთ წიგ­ნ­ში ამო­კითხულ ქა­ლა­ქებს; რო­ცა ძვე­ლი ხალ­ხე­ბის ზღაპ­რებ­ში ვსახ­ლობთ და, მათთან ერთად, თითქოს ჩვენც ვფლობთ იმ სას­წა­ულ­თ­მოქ­მედ იარა­ღებს, რომ­ლებ­ზეც ჰო­რი­ზონ­ტე­ბის გარ­ღ­ვე­ვის სურ­ვი­ლით შეპყ­რო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი წარ­სულ­ში მხო­ლოდ ოც­ნე­ბობ­დნ­ ენ: ეს არის მფრი­ნა­ვი ხა­ლი­ჩა და სარ­კე, რო­მე­ლიც და­გა­ნა­ხებს, რა ხდე­ბა სამ­ყა­როს ნე­ბის­მი­ერ წერ­ტილ­ში. სად მთავ­რ­დე­ბა ის­ტო­ რია და სად იწყე­ბა ფან­ტა­ზი­ა? აქვს ამას მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა? ან კი ვინ და­დებს თავს იმა­ზე, რომ რო­მე­ლი­მე ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გმი­რი,­ მა­გა­ლი­თად, დ’არ­ტა­ნი­ა­ნი არ არ­სე­ბობ­და? ამ წე­რი­ლის­თვ­ ის დ’არ­ტა­ნი­ა­ნი და მი­სი მე­გობ­რე­ბი თქვენს გი­დე­ბად და მეგ­ზუ­რე­ ბად ვაქ­ცი­ეთ, მა­თი თავ­გა­და­სა­ვა­ლი კი – თქვენს გზამ­კ­ვ­ლე­ვად. გრძე­ლი ზამ­თ­რის პირ­ზე, რო­ცა ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის ზღვა­თა სა­ნა­პი­ რო­ებ­ზე უკ­ვე სქე­ლი ნის­ლი წევს, დ’არ­ტა­ნი­ა­ნი­სა და მი­სი მე­ გობ­რე­ბის სა­ხელ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ იდუ­მალ ციხე­სი­მაგ­რე­ებ­ საც ვეწ­ვი­ეთ და მა­თი ლე­გენ­დე­ბი გა­ვიხ­სე­ნეთ. თა­ვი მო­ვუ­ყა­რეთ ფაქ­ტებს – საფ­რან­გე­თის რამ­დე­ნი­მე ციხე­სი­მაგ­რის აგე­ბის ის­ ტო­რი­ას, მათ მი­თებ­სა და, შე­საძ­ლოა, მათ­ში ჩა­სახ­ლე­ბულ მოჩ­ ვე­ნე­ბებ­საც – ერ­თი სიტყ­ვით, ყვე­ლა­ფერ არა­ლი­ტე­რა­ტუ­რულს, რაც დი­დი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მიღ­მა, რე­ა­ლურ ლან­დ­შაფ­ტშ­ ი, არ­ქი­ ტექ­ტუ­რულ ანა­ბეჭ­დე­ბად შე­მორ­ჩა საფ­რან­გე­თის ქა­ლა­ქებს.

რი­შე­ლი­ეს, რო­გორც ყვე­ლას­თ­ვის ცნო­ბი­ლი­ა, გა­გი­ჟე­ბით უყ­ვარ­ და დე­დო­ფა­ლიო – წერს დი­უ­მა, ჰერ­ცო­გის მი­მართ ან­ნა ავ­ს­ტ­ რი­ე­ლის გრძნო­ბე­ბის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად კი ალ­მა­სის სა­კი­დე­ბის ჩუ­ქე­ბისა და მა­თი ხი­ფა­თი­ა­ნი დაბ­რუ­ნე­ბის ის­ტო­რია შეთხ­ზა – „ორი ძლი­ე­რი სა­მე­ფო ერ­თ­მა­ნეთს ებ­რძ­ ო­და იმ მთა­ვა­რი მი­ზე­ ზით, რომ სიყ­ვა­რუ­ლით გა­გი­ჟე­ბულ და შუ­რის­ძი­ებ­ ით აღ­გ­ზნ­ ე­ბულ მე­ტო­ქე­ებს გა­მარ­ჯ­ვე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში საფ­რან­გე­თის დე­დოფ­ლის ღი­მი­ლი და­ემ­სა­ხუ­რე­ბი­ნათ“. ასე იყო თუ ისე, ბა­კინ­გე­მი 100 გე­მით კუნ­ძულ რეს მი­ად­გა, რა­თა ჰუ­გე­ნო­ტე­ბი საფ­რან­გე­თის სა­მე­ფო ტახ­ტის წი­ნა­აღ­მ­დეგ ასა­ჯან­ ყებ­ლად წა­ე­ქე­ზე­ბი­ნა. რი­შე­ლი­ემ ჯა­რი შეკ­რი­ბა და ლა რო­შელს ხმე­ლე­თი­დან მი­უ­ახ­ლოვ­და. ქა­ლა­ქი ინ­გ­ლი­სე­ლებს მი­ემ­ხ­რო და საფ­რან­გე­თის მე­ფის არ­მი­ას ზარ­ბაზ­ნე­ბი­დან ცეცხ­ლი გა­უხ­ს­ ნა, რაც და­უს­ჯე­ლი ვერ დარ­ჩე­ბო­და: ფრან­გე­ბის მი­ერ აგე­ბულ­მა დამ­ბამ ლა რო­შე­ლი ინ­გ­ლი­სე­ლ მო­კავ­ში­რე­თა ფლო­ტის დახ­მა­ რე­ბის გა­რე­შე და­ტო­ვა.

14-თვიანი ალ­ყის შემ­დეგ ქა­ლა­ქი და­ეც­ ა, მო­სახ­ლე­ობ­ ის სა­მი მე­ ოთხე­დი შიმ­შილ­მა და ავად­მ­ყო­ფო­ბამ იმ­ს­ხ­ვერ­პლ ­ ა. მუშ­კე­ტე­რთა ტრი­ლო­გი­ის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლი სწო­რედ ლა რო­შე­ლის და­ნე­ბე­ ბით და დ’არ­ტა­ნი­ა­ნის­თ­ვის ლე­ი­ტე­ნან­ტო­ბის ნა­ნატ­რი ჩი­ნის მი­ ნი­ჭე­ბით სრულ­დე­ბა. ქა­ლა­ქის ის­ტო­რია კი გაგ­რ­ძელ­და: ნან­ტის

ამ მი­უ­ვა­ლი და გო­რო­ზი სი­მაგ­რე­ებ­ ი­სა და ნაც­რის­ფე­რი, უკაც­ რი­ე­ლი სა­ნა­პი­რო­ე­ბის ფო­ტო­ე­ბის შემ­ხედ­ვა­რეს, ახ­ლა უკ­ვე არც თქვენ მო­გას­ვე­ნებთ გან­ცდ ­ ა, რომ დიდ იდუ­მალ ამ­ბებს და წარ­ სულ­ში გა­და­სას­ვ­ლე­ლი პორ­ტა­ლე­ბის გა­სა­ღე­ბებს სწო­რედ ეს­ ციხე­სი­მაგ­რე­ნი ფლო­ბენ.

ლა რო­შე­ლი, საფ­რან­გე­თი საფ­რან­გე­თის და­სავ­ლეთ სა­ნა­პი­როს­თან, ბის­კა­ის ყუ­რე­ში მდე­ბა­ რე კუნ­ძუ­ლი რე ლა რო­შელს ქა­რე­ბის­ა და ოკე­ა­ნის დი­დი ტალ­ ღე­ბის­გან იცავს. ერთ დროს მე­თევ­ზე­თა პა­ტა­რა სო­ფე­ლი, ღვი­ნის და მა­რი­ლის წყა­ლო­ბით, შუ­ა ­სა­უ­კე­ნე­ებ­ ის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან სა­ ვაჭ­რო პორ­ტად იქ­ცა. ინ­გ­ლის­სა და საფ­რან­გეთს შო­რის ას­წ­ლი­ ა­ნი ომის დროს ხე­ლი­დან ხელ­ში გა­და­დი­ო­და და, სა­ბო­ლო­ოდ, ფრან­გე­ბის მფლო­ბე­ლო­ბა­ში დარ­ჩა, თუმ­ცა XVII სა­უკ­ უ­ნის 20-იან წლებ­ში კი­დევ ერ­თხელ გახ­და ის­ტო­რი­უ­ლ მე­ტო­ქეთა უთან­ხ­მო­ ე­ბის მი­ზე­ზი, რადგან ბარ­თ­ლო­მეს ღა­მეს, სიკ­ვ­დილს გა­დარ­ჩე­ნი­ ლი ჰუ­გე­ნო­ტე­ბის თავ­შე­საფ­რად ქ­ცეული, სა­მე­ფო ტახ­ტ­ს და აბ­ სო­ლუ­ტურ მო­ნარ­ქი­ას საფ­რ­თხეს უქმნიდა. „ლა რო­შე­ლის ნავ­სად­გუ­რი იყო ერ­თა­დერ­თი ღია კა­რი, რომ­ ლის გავ­ლი­თაც თა­ვი­სუფ­ლად შე­დი­ოდ­ნენ საფ­რან­გეთ­ში მი­სი ძვე­ლის­ძ­ვე­ლი მტრე­ბი – ინ­გ­ლი­სე­ლე­ბი...“ – მუშ­კეტ­ერთა ის­ტო­ რი­აშ­ ი ასე აღ­წერს დი­უ­მა 1627 წლის ცნო­ბი­ლ მოვ­ლე­ნებს, რო­ცა ის­ტო­რი­ი­დან და ლი­ტე­რა­ტუ­რი­დან თა­ნაბ­რად ცნო­ბი­ლი ჰერ­ცო­გი ბა­კინ­გე­მი და კარ­დი­ნა­ლი რი­შე­ლიე ერ­თ­მა­ნეთს ლა რო­შელ­თან და­უ­პი­რის­პირ­დ­ნენ. დი­უ­მა კონ­ფლ ­ იქ­ტის პო­ლი­ტი­კურ სა­ფუძ­ვ­ლებს გა­ნი­ხი­ლავს და აღი­ა­რებს კი­დეც, თუმ­ცა სა­ბო­ლო­ოდ იმ ა­ზ­რამ­დე მი­დის, რომ მტრო­ბის უმ­თავ­რე­სი მი­ზე­ზი სიყ­ვა­რულ­ში მე­ტო­ქე­ო­ბა უნ­და ყო­ ფი­ლი­ყო; ანუ, მი­სი­ვე სიტყ­ვე­ბით რომ ვთქვათ, Cherchez la femme.

47 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

ედიქ­ტი, რომ­ელიც ჰუ­გე­ნო­ტებს თა­ვი­სუ­ფა­ლი აღ­მს­ ა­რებ­ლო­ბის გა­რან­ტი­ას აძ­ლევ­და, იმა­ვე სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს გა­უქ­მ­და და მიგ­ რა­ცი­ის დი­დი ტალ­ღა გა­მო­იწ­ვი­ა. ამე­რი­კის პა­ტა­რა ქა­ლა­ქი ნიუ რო­შე­ლი სწო­რედ სა­მო­ქა­ლა­ქო და რე­ლი­გი­უ­რი თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ძებ­ნა­ში გა­დახ­ვე­წილ­მა ფრან­გ­მა პრო­ტეს­ტან­ტებ­მა და­აარ­სეს. ლა რო­შე­ლი წელ­ში ისევ საზღ­ვაო ვაჭ­რო­ბით გა­ი­მარ­თა: ჩრდი­ლო ამე­რი­კა­ში კო­ლო­ნი­ზე­ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი­დან ბეწ­ვე­უ­ლი შე­მოჰ­ ქონ­დათ და ტრან­ს­ატ­ლან­ტი­კურ, ე. წ. სამ­მ­ხ­რივ ვაჭ­რო­ბა­ში მო­ ნა­წი­ლე­ობ­დ­ნენ, ევ­რო­პი­დან გა­სულ გემს ად­გი­ლობ­რი­ვი სა­ქო­ნე­ ლი, უმეტ­ესად ღვი­ნო, ქსო­ვი­ლე­ბი და იარა­ღი, აფ­რი­კა­ში ჩაჰ­ქონ­ და, იქიდან მო­ნე­ბი გა­დაჰ­ყავ­და ამე­რი­კა­ში და იაფი მუ­შა­ხე­ლის შრო­მით მო­წე­უ­ლი ყა­ვით და თამ­ბა­ქო­თი დატ­ვირ­თუ­ლი, ისევ ევ­რო­პა­ში ბრუნ­დე­ბო­და.

1890 წელს, ლა რო­შე­ლი­დან რამ­დე­ნი­მე კი­ლო­მეტ­რის მო­შო­რე­ ბით, ლა პა­ლისი აშენ­და – თა­ნა­მედ­რო­ვე ეკო­ნო­მი­კუ­რი მოთხოვ­ ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი ღრმაწყ­ლო­ვა­ნი პორ­ტი, რო­მელ­მაც სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა ფრან­გებს, შუა სა­უკ­ უ­ნე­ე­ბის ნავ­სად­გუ­რი ის­ტო­რი­უ­ლი სა­ ხით შე­ე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­ნათ. ძვე­ლი პორ­ტის სა­ფორ­ტი­ფი­კა­ციო სის­ტე­ მის ცენ­ტ­რა­ლუ­რი ნა­გე­ბო­ბე­ბი ახ­ლაც ისე გა­მო­ი­ყუ­რე­ბა, რო­გორც შო­რე­ულ შუ­ა­ სა­უკ­ უ­ნე­ებ­ში, რო­ცა აქ, დი­უ­მას ინ­ტერ­პ­რე­ტა­ცი­ით აღ­წე­რი­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი ვი­თარ­დე­ბო­და: ორი მა­სი­უ­რი კოშ­კი ქა­ლაქ­ში შე­სას­ვ­ლელ კა­რიბ­ჭეს ქმნის. უფ­ რო დი­დი – მეზღ­ვა­ურ­თა შემ­წე წმინ­და ნი­კო­ლო­ზის სა­ხე­ლო­ბის 38-მეტ­რი­ან­ ი სი­მაგ­რეა, ცი­ტა­დე­ლით და ქონ­გუ­რე­ბი­ა­ნი კედ­ლე­ ბით. მი­სი სა­ძირ­კ­ვე­ლი ტა­ლახ­ში ჩარ­ჭო­ბი­ლი მუ­ხის გრძე­ლი სო­ ლე­ბით და ქვე­ბი­თაა გა­მაგ­რე­ბუ­ლი, თუმ­ცა ჭა­ო­ბი­ან­მა ად­გილ­მა კოშკს ოდ­ნა­ვი და­ქა­ნე­ბა მა­ინც მის­ცა. კედ­ლე­ბის სის­ქე სა­მი­დან

ექვს მეტ­რამ­დე­ა. მე­ო­რე – და­ბა­ლი, ე.წ. ჯაჭ­ვის კოშ­კი, ერ­თ­გ­ვა­ რი სა­ბა­ჟოს ფუნ­ქც­ ი­ას ას­რუ­ლებ­და – ქა­ლაქ­ში შემ­ს­ვ­ლელ და ქა­ ლა­ქი­დან გა­მს­ ­ვ­ლელ გე­მე­ბს მეთ­ვალ­ყუ­რე­ობ­და და, სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, წმ. ნი­კო­ლო­ზის კოშ­კი­დან გა­ჭი­მუ­ლი ჯაჭ­ვით, ლა რო­შელ­ში შე­სას­ვ­ლელს კე­ტავ­და.

XIV სა­უკ­ უ­ნის ბო­ლოს აგე­ბულ ორი­ვე სი­მაგ­რე­ში გარ­ნი­ზო­ნი იდ­გა და კოშ­კის მეთ­ვალ­ყუ­რე­ე­ბი ოჯა­ხებ­თან ერ­თად ცხოვ­რობ­დნ­ ენ. ჯაჭ­ვის კოშკს, გა­ლავ­ნის გა­ნი­ე­რი კედ­ლით, XV სა­უკ­ უ­ნე­ში აშე­ ნე­ბუ­ლი შუ­ქუ­რა უკავ­შირ­დე­ბა. ცი­ლინ­დ­რულ ბა­ზა­ზე აღ­მარ­თუ­ ლი რვა­კუთხა შპი­ლი­ა­ნი კოშ­კის სა­ერ­თო სი­მაღ­ლე 55 მეტ­რი­ა. კოშ­კუ­რა­ში დან­თე­ბუ­ლი შუ­ქი ყუ­რე­ში შე­მო­სულ გე­მებს მი­მარ­ თუ­ლე­ბას აძ­ლევ­და. საპყ­რო­ბი­ლედ გა­მო­ყე­ნე­ბულ ცენ­ტ­რა­ლურ სივ­რ­ცე­ში კი ახ­ლა­ც შე­მორ­ჩე­ნი­ლია ინ­გ­ლი­სე­ლი, ეს­პა­ნე­ლი და ჰო­ლან­დი­ელ ­ ი პა­ტი­მ­რე­ბის მი­ერ გა­კე­თე­ბუ­ლი ასე­უ­ლო­ბით­ გრა­ფი­ტი. პორ­ტი­დან ძველ ქა­ლაქ­ში დი­დი სა­ა­თის კა­რიბ­ჭით მოხ­ვ­დე­ბით.

Porte de la Grosse Horloge მა­სი­უ­რი ნა­გე­ბო­ბაა – ერთ დროს ლა რო­შე­ლის თავ­დაც­ვი­თი სის­ტე­მის ნა­წი­ლი და კა­რიბ­ჭე.­ XVIII სა­უ­კუ­ნის რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ის შემ­დეგ, მას­ზე აღ­მარ­თულ სამ­რეკ­ლო­ში სა­მო­ქა­ლა­ქო ზა­რი და ქა­ლა­ქის მთა­ვარი სა­ა­თი გა­ნა­თავ­სეს. კა­რიბ­ჭეს­თან და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი სა­ინ­ფორ­მა­ციო სტენ­დი და რუ­ კა ძვე­ლი ქა­ლა­ქის საზღ­ვ­რებს გიჩ­ვე­ნებთ და მთა­ვა­რი ტუ­რის­ტუ­ ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის მო­ძებ­ნა­ში და­გეხ­მა­რე­ბათ. აქე­დან Rue du Temple-ს თუ გაჰ­ყ­ვე­ბით, ფსევ­დო­გო­თურ, ქონ­გუ­რე­ბი­ან გა­ლა­ვანს მი­ად­გე­ბით, რომ­ლის მიღ­მაც ქა­ლა­ქის საბ­ჭოს შე­ნო­ბაა, მდიდ­რუ­

48 VOYAGER 28/2023

ლად მორ­თუ­ლი ფა­სა­დით. წინ, პა­ტა­რა მო­ე­დან­ზე, ჟან გი­ტო­ნის ბრინ­ჯა­ოს ძეგ­ლი დგას – ლა რო­შე­ლის სა­ხელ­გან­თ­ქ­მუ­ლი მე­რის, რო­მელ­მაც ქა­ლა­ქის მმარ­თ­ვე­ლო­ბა უმ­ძი­მე­სი ალ­ყის პი­რო­ბებ­ში ჩა­ი­ბა­რა. ფე­რა­დი ფი­ლა­ქა­ნი ისეა და­გე­ბუ­ლი, რომ პოს­ტა­მენ­ტი ჰუ­გე­ნო­ტე­ბის ჯვრის გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბის ცენ­ტ­რ­ში ხვდე­ბა. მტრე­დის თავ­ქ­ვე­და­კი­დე­ბუ­ლი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა – სუ­ლიწ­მინ­დის სიმ­ბო­ლო – ჯვრის აუცი­ლე­ბე­ლი ატ­რი­ბუ­ტი­ა. გა­ლა­ვნის მარ­ცხე­ნა კუთხეს რომ ჩა­უყ­ვე­ბით, გზა­გა­სა­ყარ­ზე ისევ მარ­ცხ­ნივ შე­უხ­ვი­ეთ – ესა არის Rue des Merciers, ყვე­ლა დრო­ში ქა­ლა­ქის სა­ვაჭ­რო ცენ­ტ­რი. შუა სა­უკ­ უ­ნე­ებ­ში მთა­ვა­რი ქუ­ჩა მოგ­ვი­ა­ნე­ბით მე­გა­ლან­ტე­რი­ე­თა სა­ხე­ლო­ბის გახ­და. აქ ფარ­თ­ლე­უ­ლითა და პრო­დუქ­ტე­ბით ვაჭ­ რობ­დ­ნენ. მარ­ცხე­ნა კუთხე­ში პირ­ვე­ლი სახ­ლი – #3, ჟან გი­ტო­ ნის საცხოვ­რე­ბე­ლი­ა. ხი­თა და აგუ­რით ნა­გე­ბი შე­ნო­ბე­ბი XV-XVI სა­უკ­ უ­ნი­სა­ა, პირ­ვე­ლი სარ­თუ­ლის გა­ნი­ე­რი ან­ფი­ლა­დუ­რი თა­ღე­ბი კი – ორი-­სა­მი სა­უკ­ უ­ნით ძვე­ლი. ვაჭ­რე­ბი ქა­ლაქს ბაჟს უხ­დიდ­ნენ, რომ თა­ვი­ან­თი სა­ქო­ნე­ლი ამ გა­და­ხუ­რულ სივ­რ­ცე­ში გა­მო­ე­ფი­ნათ და უამინ­დო­ბი­სას გა­ფუ­ჭე­ბის­გან და­ეც­ვათ. სე­ირ­ნო­ბი­სას გირ­ჩევთ, ფა­სა­დე­ბი ყუ­რადღე­ბით და­ ათ­ვა­ლი­ე­როთ. ჰუ­გე­ნო­ტე­ბის ჯვარს უკ­ვე ად­ვი­ლად ამო­იც­ნობთ. თუ სახ­ლ­ზე მე­და­ლი­ონ­ში ჩა­წე­რილ ცხვრის რე­ლი­ე­ფურ გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბას შე­ამ­ჩ­ნევთ, თავ­ ზე სა­მი მო­ნე­ტითა და ლა­თი­ნუ­რი წარ­წე­რით, იცო­დეთ – ეს ჰუ­გე­ნო­ტე­ბის სა­კუთ­რე­ბის ნი­შა­ნი­ა, ფრა­ზით: „ღმერთი სწყა­ლობს თავ­მ­დაბ­ლებს“.

ქუ­ჩის ბო­ლოს პა­ტა­რა, მო­ე­დან­ზე გა­და­ხუ­რუ­ლი ბა­ზა­რია, 1835 წელს ის პირ­ვე­ლი ხორ­ცის ბაზ­რის ად­გი­ლას ააგეს. შეგი­ძ­ლი­ათ, Rue de Saint-Yon-ით დაბ­რუნ­დეთ, თუმ­ცა მა­ნამ­დე უთუ­ოდ შე­ ნიშ­ნავთ ბაზ­რის მო­პირ­და­პი­რედ, ქუ­ჩის კუ­თხე­ში, ე. წ. ფახ­ვერ­კის ტექ­ნი­კით აგე­ბულ გა­მორ­ჩე­ულ შე­ნო­ბას: ეს შუა სა­უკ­ უ­ნე­ე­ბის ლა რო­შე­ლის ტი­პუ­რი ნა­გე­ბო­ბაა – ხის ძე­ლე­ბის ჰო­რი­ზონ­ტა­ლუ­რი, ვერ­ტი­კა­ლუ­რი და ირი­ბი გან­ლა­გე­ბით შექ­მ­ნილ კარ­კას­ში ღი­ად დარ­ჩე­ნი­ლი ად­გი­ლე­ბი ქვი­თაა ამოშენე­ბუ­ლი. არ აქვს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, წი­ნას­წარ და­გეგ­მილ მარ­შ­რუტს გაჰ­ყ­ვე­ ბით, თუ ლა რო­შე­ლის ძველ ქუ­ჩებ­ში ხე­ტი­ა­ლი­სას გზაჯ­ვა­რე­დინ­ ზე მი­მარ­თუ­ლე­ბას სპონ­ტა­ნუ­რად აირ­ჩევთ, გირ­ჩევთ, რამ­დე­ნი­მე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი შე­ნო­ბა და მუ­ზე­უ­მე­ბი არ გა­მო­ტო­ვოთ.

49 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

წმ. ლუ­დო­ვი­კოს სა­ხე­ლო­ბის სა­კა­თედ­რო ტა­ძა­რი წმ. ლუ­დო­ვი­კოს სა­ხე­ლო­ბის სა­კა­თედ­რო ტა­ძა­რი (cathédrale Saint-Louis) მე­ფის პირ­ვე­ლი არ­ქი­ტექ­ტო­რის – ჟაკ გაბ­რი­ე­ლის უკა­ნას­კ­ნე­ლი პრო­ექ­ტი­ა, რომ­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბაც მის­მა ვაჟ­მა 1742 წელს და­იწყო. ტაძ­რის მშე­ნებ­ლო­ბა თით­ქ­მის 120 წლის შემ­ დეგ ისე დას­რულ­და, რომ ორი­გი­ნა­ლურ გეგ­მა­ში მო­ცე­მუ­ლი ფა­ სა­დის ორი კოშ­კი და რე­ლი­ე­ფუ­რი მორ­თუ­ლო­ბა არ გან­ხორ­ცი­ ე­ლე­ბუ­ლა. ინ­ტე­რი­ერ­ში შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ვიტ­რა­ჟე­ბი და მხატ­ვ­რო­ბა­ა. აღ­მო­სავ­ლე­თით შე­მორ­ჩე­ნი­ლი XV სა­უ­კუ­ნის სამ­რეკ­ლო ალ­ყის დროს ქა­ლა­ქის უმაღ­ლე­სი წერ­ტი­ლი იყო და ლუ­დო­ვი­კო XIII-ის ჯა­რის წი­ნა­აღ­მ­დეგ სა­არ­ტი­ლე­რიო შე­ტე­ვის­თვ­ ის გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და. სამ­რეკ­ლო რე­ლი­გი­უ­რი ომე­ბის დროს დან­გ­რე­ულ წმინ­და ბარ­ თ­ლო­მეს სა­ხე­ლო­ბის ეკ­ლე­სი­ას (church of St. Barthélemy) ეკუთ­ვ­ ნო­და, სა­დაც ყო­ვე­ლი წლის აღ­დგ­ ო­მის მომ­დევ­ნო, ე. წ. კვა­ზი­მო­ დოს კვი­რას, ქა­ლა­ქის მე­რის არ­ჩევ­ნე­ბი იმარ­თე­ბო­და.

ან­რი II-ის სახ­ლი ან­რი II-ის სახ­ლი 1555 წელ­საა აშე­ნე­ბუ­ლი. სა­ხელ­წო­დე­ბა სტილ­ ზე მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, საფ­რან­გე­თის მე­ფეს­თან სა­ერ­თო არა­ფე­რი აქვს. მდიდ­რუ­ლი ფა­სა­დის მიღ­მა უც­ნა­უ­რი ინ­ტე­რი­ე­რია – ეს ერ­თ­გ­ვა­რად სახ­ლის იმი­ტა­ცი­აა­ , რომ­ლის გა­ლე­რე­ე­ბიც სი­ნამ­დ­ ვი­ლე­ში საცხოვ­რე­ბე­ლი და სა­მუ­შაო სივ­რ­ცის და­მა­კავ­ში­რე­ბე­ლი ვიწ­რო დე­რეფ­ნე­ბი­ა.

XVIII სა­უ­კუ­ნის ბო­ლო­დან ლა რო­შე­ლის სა­ვაჭ­რო პა­ლა­ტა და პა­რი­ზის მი­ბაძ­ვით 1565 წელს და­არ­სე­ბუ­ლი კო­მერ­ცი­უ­ლი სა­ სა­მარ­თ­ლო ახალ შე­ნო­ბა­ში ერ­თად გან­თავ­ს­და. ღია გა­ლერე­ ით შე­მო­საზღ­ვ­რულ სწორ­კუთხა ში­და ეზო­ში ზღვის თე­მა­ტი­კა­ზე შექ­მ­ნი­ლი რე­ლი­ე­ფუ­რი გა­ფორ­მე­ბა მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, რომ ნა­ოს­ნო­ ბა და საზღ­ვაო ვაჭ­რო­ბა ქა­ლა­ქის სიმ­დიდ­რის და გან­ვი­თა­რე­ბის მთა­ვა­რი პი­რო­ბა იყო.

50 VOYAGER 28/2023

სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მუ­ზე­უ­მი სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მუ­ზე­უ­მი XVIII სა­უკ­ უ­ნის ნა­ტუ­რა­ლის­ტე­ბისა და ეთ­ნოგ­რა­ფე­ბის მი­ერ შედ­გე­ნილ კო­ლექ­ცი­ას წარ­მოგვიდ­ გენს, რო­მე­ლიც 10 000-ზე მე­ტი ექ­ს­პო­ნა­ტის­გან შედ­გე­ბა. მუ­ზე­უ­ მის ის­ტო­რია 1745 წელს იწყე­ბა, რო­ცა კლე­მან ლა­ფა­იმ (Clément Lafaille) ბუ­ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბის შეგ­რო­ვე­ბის, ინ­ვენ­ტა­რი­ზა­ცი­ისა და დაც­ვის მიზ­ნით, სა­ბუ­ნე­ბის­მ­ტეყ­ვე­ლო კა­ბი­ნე­ტი და­ა­ფუძ­ნა. მი­სი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, მდი­და­რი კო­ლექ­ცი­ე­ბი და პი­რა­დი ბიბ­ ლი­ო­თე­კა, ან­დერ­ძით, სა­მე­ფო აკა­დე­მი­ას გა­და­ე­ცა, რომ­ლის წევ­ რა­დაც ლა­ფაი 1751 წლი­დან ირიცხე­ბო­და.

1808 წელს, ლა რო­შელ­ში სტუმ­რო­ბი­სას, ნა­პო­ლე­ონ­მა ქა­ლაქს ორი შე­ნო­ბა აჩუ­ქა, რი­თაც, ფაქ­ტობ­რი­ვად, სა­ფუძ­ვე­ლი ჩა­უ­ყა­რა თა­ნა­ მედ­რო­ვე მუ­ზე­უმს. ერ­თში ლა­ფა­ის მდი­და­რი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბა გან­ თავ­ს­და – გამ­დიდ­რე­ბუ­ლი შემ­დ­გო­მი თა­ო­ბის ნა­ტუ­რა­ლის­ტე­ბის მი­ერ შეგ­რო­ვე­ბუ­ლი მა­სა­ლით. მო­პირ­და­პი­რე, ყო­ფი­ლი სა­ჯი­ნი­ბოს შე­ნო­ბა, სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბას გა­და­ე­ ცა, რომ­ლის ბა­ზა­ზეც მხა­რეთ­მ­ცოდ­ნე­ო­ბის მუ­ზე­უ­მი შე­იქ­მ­ნა.

1993 წლი­დან მუ­ზე­უ­მე­ბი გა­ერ­თი­ან­და და კო­ ლექ­ცი­ე­ბი დაჯ­გუფ­და: არ­ქე­ო­ლო­გი­ა, ეთ­ნოგ­ რა­ფი­ა, ზო­ოლ ­ ო­გი­ა, ბო­ტა­ნი­კა, მი­ნე­რა­ლო­გი­ა, პა­ლე­ონ­ტო­ლო­გი­ა... ცალ­კეა სა­მეც­ნი­ერ ­ ო ხელ­ საწყო­ე­ბის კო­ლექ­ცია და ლუ­დო­ვი­კო XV-ის სტი­ ლის ავე­ჯი – შე­მი­ნუ­ლი კა­რა­დე­ბი და ვიტ­რი­ნა-­ ­მა­გი­დე­ბი, რო­მლ ­ ე­ბიც ლა­ფა­იმ სპე­ცი­ა­ლუ­რი შეკ­ვე­თით და­ამ­ზა­დე­ბი­ნა მის მი­ერ თავ­მოყ­რი­ ლი მა­სა­ლის სა­ექ­ს­პო­ზი­ცი­ოდ. museum.larochelle.fr

მარ­თლ­მ­სა­ჯუ­ლე­ბის სახ­ლი

ხე­ლოვ­ნე­ბის მუ­ზე­უ­მი

მარ­თლ­მ­სა­ჯუ­ლე­ბის სახ­ლი XVIII სა­უკ­ უ­ნე­ში, ან­რი IV-ის მი­ერ აგე­ბუ­ლი ძვე­ლი შე­ნო­ბის ად­გი­ლას აშენ­და. ქუ­ჩის მჭიდ­რო გა­ ნა­შე­ნი­ა­ნე­ბის უწყ­ვეტ რიგ­ში მის ფა­სადს მა­სი­უ­რი კო­რინ­თუ­ლი სვე­ტე­ბით გა­მო­არ­ჩევთ. შრო­შა­ნე­ბის რე­ლი­ე­ფე­ბი, რო­გორც მე­ ფის ძა­ლა­უფ­ლე­ბის სიმ­ბო­ლუ­რი გა­მო­სა­ხუ­ლე­ბა, რე­ვო­ლუ­ცი­ ის პირ­ველ წლებს შე­ე­წი­რა. მათ ნაც­ვ­ლად ქვა­ზე ამოკ­ვე­თი­ლი წარ­წე­რის გარ­ჩე­ვა დღე­საც შე­სა­ძლე­ბე­ლი­ა: „სამართლის ტა­ძა­ რი თა­ვი­სუფ­ლე­ბისა და თა­ნას­წო­რო­ბის მმარ­თ­ვე­ლო­ბის ხა­ნა­ში. საფ­რან­გე­თის რეს­პუბ­ლი­კის II წე­ლი“. აგუ­რისა და ქვის შე­რე­უ­ლი წყო­ბის ში­და დე­რე­ფა­ნი, რამ­დე­ნი­მე კა­რით, 1604 წლის ნა­გე­ბო­ ბის ნაშ­თი­ა.

ეს მუ­ზე­უ­მი 1844 წელს, ლუ­დო­ვი­კო XVI-ის დროს აგე­ბულ სა­ე­პის­ კო­პო­სო სა­სახ­ლე­ში გა­იხ­ს­ნა. ეს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი, ნე­ოკ­ლა­სი­კუ­რი შე­ ნო­ბა თა­ვა­დაც ხე­ლოვ­ნე­ბის ნი­მუ­ში­ა. კო­ლექ­ცი­ებ­ში და­ცუ­ლი 900-ზე მე­ტი ნა­მუ­შე­ვა­რი ევ­რო­პუ­ლი ფერ­ წე­რის ერ­თ­გ­ვარ პა­ნო­რა­მას წარ­მო­გიდ­გენთ, XV სა­უ­კუ­ნი­დან დაწყე­ბუ­ლი, XX სა­უკ­ უ­ნის და­საწყი­სის ჩათ­ვ­ლით. აზი­უ­რი კო­ლექ­ ცია XIX სა­უ­კუ­ნის ჩი­ნუ­რი ფერ­წე­რითა და XVII-XVIII სა­უკ­ უ­ნე­ე­ბის იაპო­ნუ­რი კე­რა­მი­კი­თაა წარ­მოდ­გე­ნი­ლი.

51 VOYAGER 28/2023

museedesbeauxarts.larochelle.fr

საფრანგეთი ლა როშელი

ახა­ლი სამ­ყა­როს მუ­ზე­უ­მი ახა­ლი სამ­ყა­როს მუ­ზე­უ­მი 1982 წელს და­არ­ს­და. ის XVI სა­უკ­ უ­ ნის დი­დი გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი აღ­მო­ჩე­ნე­ბის ეპო­ქა­ში ლა რო­შე­ლის როლ­ზე მო­გითხ­რობთ: სა­ვაჭ­რო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბზე ახალ საფ­ რან­გე­თად წო­დე­ბულ თა­ნა­მედ­რო­ვე კა­ნა­დას­ა და კა­რი­ბის ზღვის კუნ­ძუ­ლებ­თან – მა­შინ­დელ ვეს­ტ­-ინ­დო­ეთ­თან, და ემიგ­რან­ტე­ბზე, რომ­ლე­ბიც ახალ ცხოვ­რე­ბას ლა რო­შე­ლის პორ­ტი­დან ამე­რი­კის­ კენ მი­მა­ვალ გემ­ზე იწყებ­დ­ნენ. ექ­ს­პოზ­ი­ცია 1750 წელს, პა­რი­ზუ­ლი მო­დის მი­ხედ­ვით აშე­ნე­ბულ მდიდ­რულ სახ­ლ­შია გან­თავ­სე­ბუ­ლი, შე­ნო­ბა სა­მი მხრი­დან ეკ­ვ­რის სწორ­კუთხა ეზოს, რო­მელ­შიც ცენ­ ტ­რა­ლუ­რი კა­რიბ­ჭით შე­დი­ხართ. აქა­უ­რო­ბა შეძ­ლე­ბუ­ლი ფრან­ გის სა­კუთ­რე­ბა იყო, რო­მე­ლიც ტრან­სატ­ლან­ტი­კურ ვაჭ­რო­ბა­ში იყო ჩარ­თუ­ლი და ჰა­ი­ტი­ზე, სან­ტო-­დო­მინ­გო­ში პლან­ტა­ცი­ებს ფლობ­და. museedunouveaumonde.larochelle.fr

52 VOYAGER 28/2023

LE BUNKER

საზღ­ვაო მუ­ზე­უ­მი 1968 წლის ზაფხულ­ში დი­დი ბრი­ტა­ნე­თის სხვა­დას­ხ­ვა პორ­ტი­ დან 9 იახ­ტა, თი­თო მეზღ­ვაუ­რით, ოკე­ა­ნე­ში გა­ვი­და. ასე და­იწყო The Sunday Times Golden Globe – იახ­ტე­ბის პირ­ვე­ლი, უწყ­ვე­ტი, სო­ლორ­ბო­ლა დე­და­მი­წის გარ­შე­მო. მო­ნა­წი­ლე­ებს შო­რის იყო ბერ­ნარ მუ­ა­ტე­სიე (Bernard Moitessier) – კო­ლო­ნი­ურ სა­ი­გონ­ში და­ბა­დე­ბუ­ლი ფრან­გი მეზღ­ვა­უ­რი, რო­მელ­საც ცხოვ­რე­ბის დი­ დი ნა­წი­ლი იალ­ქნ­ ი­ან გემ­ზე ჰქონ­და გა­ტა­რე­ბუ­ლი. ბერ­ნა­რი და „ჯოშუა“ – მი­სი თორ­მეტ­მეტ­რი­ა­ნი, ორი­ალ­ქ­ნი­ა­ნი ნა­ვი, რბო­ლის ფა­ვო­რი­ტე­ბად ით­ვლ ­ ე­ბოდნენ, თუმ­ცა რბო­ლის ბო­ლო ეტაპ­ზე, რო­ცა კონ­კუ­რენ­ტე­ბი საგ­რ­ძ­ნობ­ლად ჩა­მო­ი­ტო­ვა და გა­მარ­ჯ­ვე­ბა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და, ბერ­ნარ­მა საწყის პუნ­ ქ­ტ­ში დაბ­რუ­ნე­ბა გა­და­ი­ფიქ­რა და კურ­სი შეც­ვა­ლა. ორ­გა­ნი­ზა­ტო­ რებ­მა ამის შე­სა­ხებ შემ­თხ­ვე­ვი­თი გე­მის ეკი­პა­ჟის­გან გა­ი­გეს, რო­ მელ­საც მუ­ა­ტე­სი­ემ შეტყო­ბი­ნე­ბა შურ­დუ­ლით გა­უგ­ზავ­ნა. „მე ვაგ­რ­ძე­ლებ გზას წყნა­რი ოკე­ა­ნის კუნ­ძუ­ლე­ბის­კენ, იმი­ტომ, რომ ბედ­ნი­ე­რი ვარ ზღვა­ში, და კი­დევ ალ­ბათ იმი­ტომ, რომ არ დავ­კარ­გო ჩე­მი სუ­ლი“ – ეწე­რა ბა­რათ­ში. 37 455 საზღ­ვაო მი­ლის და­ფარ­ვის შემ­დეგ, 1969 წლის ივ­ნის­ში, ბერ­ნა­რი ტა­ი­ტის ნავ­სად­ გურ­ში შე­ვი­და და იახ­ტით ყვე­ლა­ზე გრძელ მან­ძილ­ზე უწყ­ვე­ტი მოგ­ზა­უ­რო­ბის რე­კორ­დი და­ამ­ყა­რა. „ჯოშუა“ დღეს ლა რო­შე­ლის საზღ­ვაო მუ­ზე­უ­მის ერ­თ­-ერ­თი ექ­სპ­ ო­ნა­ტი­ა.

უნი­კა­ლუ­რი სივ­რ­ცეა ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში მუ­ზე­უ­მად გა­და­კე­თე­ბუ­ ლი, მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დრო­ინ­დე­ლი ბუნ­კე­რი – გერ­მა­ნუ­ლი წყალ­ქ­ვე­შა გე­მე­ბის მე­თა­ურ­თა შტაბ­-­ბი­ნა. ამ უმ­კაც­რე­სად გა­სა­ი­ დუმ­ლო­ე­ბუ­ლი სივ­რ­ცის მშე­ნებ­ლო­ბა გერ­მა­ნე­ლებ­მა 1940 წელს, ქა­ლაქ­ში გა­მო­ჩე­ნის­თა­ნა­ვე და­იწყეს და ერ­თი წლის შემ­დეგ და­ ას­რუ­ლეს. 280 კვად­რა­ტუ­ლი მეტ­რის ფარ­თობ­ზე ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი ლა­ბი­რინ­თი რკი­ნა­ბე­ტო­ნის სქე­ლი, დამ­ცა­ვი კედ­ლე­ბით, ოფიც­ რე­ბის­ა და ად­მი­რა­ლე­ბის­თ­ვის გან­კუთ­ვ­ნილ ოთა­ხებს, დიდ ბარს, კა­ბი­ნეტს, ტექ­ნი­კურ სა­თავ­სო­ებსა და სა­პირ­ფა­რე­შოს აერ­თი­ა­ ნებს. ბუნ­კე­რი ხე­ლუხ­ლებ­ლა­დაა შე­მორ­ჩე­ნი­ლი – მე­ო­რე მსოფ­ ლიო ომის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბი­სას ქა­ლა­ქი არა­სო­დეს და­ბომ­ბი­ლა. დო­კუ­მენ­ტუ­რად აღ­რიცხუ­ლი 42 სა­ჰა­ე­რო იერი­ში ლა პა­ლი­სის გერ­მა­ნუ­ლი წყალ­ქ­ვე­შა გე­მე­ბის ბა­ზისა და აეროდ­რო­მის მი­მარ­ თუ­ლე­ბით გან­ხორ­ცი­ელ­და.

თუ ნა­ვი­გა­ცია გა­ინ­ტე­რე­სებთ, აქ ვი­ზიტს ნამ­დ­ვი­ლად გირ­ჩევთ, და თუ თავ­გა­და­სა­ვალ­თა თავ­ზე­ხე­ლა­ღე­ბუ­ ლი მა­ძი­ე­ბლის ბერ­ნარ მუ­ა­ტე­სი­ეს საფ­ლა­ვის მო­ნა­ ხუ­ლე­ბას გა­დაწყ­ვეტთ, იცო­დეთ, რომ აქა­უ­რი ტრა­დი­ ცი­ით, იქ შურ­დუ­ლე­ბი მი­აქვთ.

ლა პა­ლის­ში თუ მოხ­ვ­დე­ბით, წყალქ­ვე­შა გე­მე­ბის ბუნ­კერს ად­ვი­ ლად იც­ნობთ – 10 ხო­მალ­დ­ზე გათვლილ მასიურ შენობას დღეს ფრანგული ფლოტი საწყობად იყენებს. მშე­ნებ­ლო­ბა 1943 წელს დას­რულ­და, თუმ­ცა პირ­ვე­ლი წყალ­ქ­ვე­შა გე­მე­ბი ლა რო­შელ­ში უკ­ვე 1941 წლი­დან გა­მოჩ­ნ­დ­ნენ. 1944 წელს ბუნ­კე­რის ორ­დო­ნი­ან­ მა სა­ხუ­რავ­მა და­ბომ­ბ­ვას ისე გა­უძ­ლო, რომ არ­ცერ­თი წყალ­ქ­ვე­შა გე­მი არ და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლა. ლარო­შე­ლთათ­ვის ომი, ოფი­ცი­ა­ლუ­რად, ბო­ლო დღემ­დე გაგ­რძელ­და – ალ­ყა­ში მოქ­ცე­უ­ლი ბუნ­კე­რი მო­ კავ­ში­რე­ებს 1945 წლის 8 მა­ისს და­ნებ­და.

museemaritime.larochelle.fr

www.bunkerlarochelle.com 53 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი

Park Charruyer – ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე ეს ორ­კი­ლო­ მეტ­რი­ა­ნი მწვა­ნე დე­რე­ფა­ნი, სა­ერ­თო ფარ­თო­ბით – 40 ჰექ­ტა­რი, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი სა­სე­ირ­ნო და და­სას­ვე­ნე­ბე­ლი ად­გი­ლი­ა. ის XIX სა­უ­კუ­ ნის ბო­ლოს, და­ჭა­ო­ბე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო პო­ლი­გო­ნის ად­გი­ლას გა­ა­ შე­ნეს. 1945 წლი­დან ბაღ­ში პა­ტა­რა ზო­ო­პარ­კია გაშენებული– მდი­ ნა­რის პი­რას გე­დე­ბი და წე­რო­ე­ბი ბი­ნად­რო­ბენ. სა­ბავ­შ­ვო მო­ე­და­ნი და მი­ნი გოლ­ფი შე­სა­ნიშ­ნა­ვი თავ­შე­საქ­ცე­ვია ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის.

ლა რო­შე­ლის აკ­ვა­რი­უ­მი 1970 წლი­დან არ­სე­ბობს და ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე დი­დი კერ­ძო აკ­ვა­რი­უ­მია ევ­რო­პა­ში. 3 000 000 ლიტრ ზღვის წყალ­ში 12 000 სა­ხე­ო­ბის ცოცხა­ლი ორ­გა­ნიზ­მი ბი­ნად­რობს – მე­დუ­ზე­ბი­დან დაწყე­ბუ­ლი, ზვი­გე­ნე­ბით დამ­თავ­ რე­ბუ­ლი. ეს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი სა­შუ­ა­ლე­ბაა, რომ ატ­ლან­ტი­კის, ხმელ­ თა­შუ­აზღ­ვის­პი­რე­თისა და ტრო­პი­კე­ბის ბი­ომ­რა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბას გა­ეც­ნოთ. www.aquarium-larochelle.com 54 VOYAGER 28/2023

თუ ლა რო­შელ­ში თქვე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბა ზღვის სე­ზონს და­ემ­თხ­ვა, შანსს ნუ გა­უშ­ვებთ ხე­ლი­დან, რომ ატ­ლან­ტი­კის ოკე­ა­ნის წყლებ­ში შე­ცუ­როთ, თუმ­ცა, სა­დაც უნ­და იყოთ, ის­ტო­რია მუდ­მი­ვად თქვენ თვალ­წი­ნა­ა.

Plage de la Concurrence – ძვე­ლი პორ­ტი­დან შორს წას­ვ­ლა არ დაგ­ჭირ­დე­ბათ. ეს იდე­ა­ლუ­რი სა­ნა­პი­როა ოჯა­ხუ­რი დროს­ტა­რე­ბის­თ­ვის. აქე­დან რი­შე­ლი­ეს წი­თე­ლი კოშ­კუ­რაც შე­ სა­ნიშ­ნა­ვად მო­ჩანს – კარ­დი­ნა­ლის მი­ერ ლა რო­შე­ლის ალ­ყა­ში მო­საქ­ცე­ვად აგე­ბუ­ლი დამ­ბის სამ­ხ­რე­თ კი­დის ნიშ­ნუ­ლი. დამ­ ბის ფრაგ­მენ­ტე­ბი ახ­ლაც ჩანს ხოლ­მე მიქ­ცე­ვის დროს.

Plage des Minimes – ეს ქა­ლა­ქის ყვე­ლა­ზე დი­დი პლა­ჟია თა­ვი­სი მა­ღა­ზი­ე­ბითა და რეს­ტორ­ნე­ბით. ქვი­ში­ა­ნი სა­ნა­პი­რო შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ად­გი­ლია აქ­ტი­უ­რი დას­ვე­ნე­ბის­თ­ვის: შე­გიძ­ლი­ათ, კა­ია­ ­კითა და იალ­ქ­ნი­ა­ნი გე­მით გა­ი­სე­ირ­ნოთ ან პლ­ა­ჟის ფრენ­ ბურ­თის მატ­ჩ­ში ჩა­ე­ბათ. აქე­დან კუნ­ძუ­ლი რე და ფორტ ბო­­ია­რი შე­უი­ ­ა­რა­ღე­ბე­ლი თვა­ ლი­თაც ჩანს. მის­ტი­კუ­რი Phare du Bout du Monde კი, ანუ შუ­ ქუ­რა სამ­ყა­როს და­სა­ლი­ერ­ში, ლა­მის ხე­ლის გაწ­ვ­დე­ნა­ზე­ა. ეს რვა­კუთ­ხა ხის კონ­ს­ტ­რუქ­ცია თით­ქ­მის ზუს­ტი ას­ლია არ­გენ­ტი­ ნის უძ­ვე­ლე­სი შუ­ქურის – სან ხუ­ან დე სალ­ვა­მენ­ტო­სი, რო­მე­ ლიც არ­გენ­ტი­ნის პა­ტა­გო­ნი­აშ­ ი, ცეცხ­ლო­ვან მი­წა­ზე დგას და რო­მელ­საც ჟი­ულ ვერ­ნის ნა­წარ­მო­ე­ბის სა­თა­უ­რის მი­ხედ­ვით, შუ­ქუ­რა სამ­ყა­როს და­სა­ლი­ერ­ში, უწო­დეს.

55 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

Plage de Chef de Baie – პლა­ჟი ამა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის 30 ჰექ­ტა­რი ფარ­თო­ბის მწვა­ნე ზო­ნის ნა­წი­ლი­ა. ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რი­დან და­შო­რე­ბუ­ლი სა­ნა­პი­რო ქა­რის­გან ყვე­ლა­ზე კარ­გა­დაა და­ცუ­ლი.

Châtelaillon-plage – ლა რო­შე­ლის სამ­ხ­რე­თით 3 კი­ლო­ მეტ­რ­ზე გა­დაჭი­მუ­ლი ქვი­ში­ა­ნი სა­ნა­პი­რო ზო­ლი სა­ო­ჯა­ხო კუ­ რორ­ტი უფ­რო­ა: არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი არ­ქი­ტექ­ტუ­რა, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი რეს­ტორ­ნე­ბი, უსაფ­რ­თხო გა­რე­მო. აირ­ჩი­ეთ, რო­გორ გსურთ დრო­ის გა­ტა­რე­ბა: გინ­დათ, მთე­ლი დღე მზეს მი­ე­ფიცხოთ? თუ სა­ნა­პი­როს რო­მე­ლი­მე ბარ­ში, ჩრდილ­ში, კოქ­ტე­ი­ლის და­გე­მოვ­ ნე­ბა გირ­ჩევ­ნი­ათ? შე­გიძ­ლი­ათ, დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში წყლის სპორ­ტის სა­ხე­ო­ბე­ბით და­კავ­დეთ: აფ­როს­ნო­ბა, წყლის თხი­ლა­მუ­რე­ბი, კა­იტ­სერ­ფინ­გი ან ფიტ­ნე­სი... სა­ღა­მო კი კა­ზი­ნო­ში გა­ა­ტა­როთ. ბავ­შ­ვე­ბის­თ­ვის სა­ნა­ პი­რო­ზე კლუ­ბი­ა, ცურ­ვის გაკ­ვე­თი­ლე­ბით... პლა­ჟის ზო­ნე­ბი ტო­ტე­ მე­ბი­თაა მო­ნიშ­ნუ­ლი, რაც თქვენს პა­ტა­რას ხალ­ხ­მ­რა­ვალ სა­ნა­პი­ რო­ზე ორი­ენ­ტა­ცი­აშ­ ი და­ეხ­მა­რე­ბა. ფეს­ტი­ვა­ლე­ბი აქა­უ­რო­ბის გა­ნუ­ყო­ფე­ლი ნა­წი­ლი­ა: გან­სა­კუთ­რე­ ბით სა­ნა­ხა­ობ­რი­ვია ფრა­ნე­ბის და ქა­რის ფეს­ტი­ვა­ლი­, რო­ცა ცა­ში ასო­ბით თვით­ნა­კეთ ფრანს უშ­ვე­ბენ... აგ­ვის­ტო­ში ხა­მან­წ­კე­ბისა და მი­დი­ე­ბის ფეს­ტი­ვა­ლი იმარ­თე­ბა – თუ ვერ და­ემ­თხ­ვე­ვით, გუ­ ლი არ და­იწყ­ვი­ტოთ: ყო­ველ­თ­ვის შე­გიძ­ლი­ათ, ახ­ლომ­დე­ბა­რე პა­ტა­რა სო­ფელ­ში გა­ი­სე­ირ­ნოთ, ხა­მან­წ­კე­ბის ფერ­მე­ბი და­ათ­ვა­ ლი­ე­როთ და იქ­ვე და­ა­გე­მოვ­ნოთ. www.holidays-chatelaillon-plage.co.uk

56 VOYAGER 28/2023

მოგ­ზა­უ­რო­ბის და­გეგ­მ­ვი­სას გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეთ, რომ ლა რო­შე­ლი შე­იძ­ლე­ბა მო­სა­ხერ­ხე­ბელ და კომ­ფორ­ ტულ სატ­რან­ზი­ტო პუნ­ქ­ტად იქ­ცეს მი­სი ახ­ლო და არცთუ ახ­ლო შე­მო­გა­რე­ნის და­სათ­ვა­ლი­ე­რებ­ლად. რა სატ­რან­ს­პორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბას შე­არ­ჩევთ, იმა­ზეა და­ მო­კი­დე­ბუ­ლი, თუ სა­ით აიღებთ გეზს.

ენეტ­ზე მიქ­ცე­ვი­სას ფე­ხი­თაც მოხ­ვ­დე­ბით, კერ­ძო სა­კუთ­რე­ბის უფ­ ლე­ბით და­ცუ­ლი ბო­ი­ა­რი, კი მხო­ლოდ გა­რე­დან შე­გიძ­ლი­ათ და­ ათ­ვა­ლი­ე­როთ. ორი­ვე ფორ­ტი როშ­ფორ­ში აგე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო გემ­თ­სა­შე­ნის თავ­დაც­ვი­თი სის­ტე­მის ნა­წი­ლი­ა. ენე­ტი 1810 წელს ააგეს, რო­ცა ფორტ ბო­ი­ა­რის მშე­ნებ­ლო­ბა უკ­ვე გა­და­ი­ფიქ­რეს. მა­შინ მარ­კიზ დე ვო­ბან­მა, ტექ­ნი­კუ­რი პრობ­ლე­მე­ბის გა­მო, ქვი­ ში­ან ფუნ­და­მენ­ტ­ზე მა­სი­უ­რი სა­ფორ­ტი­ფი­კა­ციო ნა­გე­ბო­ბის მშე­ ნებ­ლო­ბის იდეა უარ­ყო და ლუ­დო­ვი­კო XIV-ისადმი გაგ­ზავ­ნილ წე­რილ­ში თა­ვი­სი მო­საზ­რე­ბა მხატ­ვ­რუ­ლად და­ა­სა­ბუ­თა: მთვა­რის კბი­ლე­ბით და­ჭე­რა უფ­რო შე­საძ­ლე­ბე­ლი­ა, ვიდ­რე სამ­შე­ნებ­ლო სა­მუ­შა­ო­ებ­ ის ჩა­ტა­რე­ბა ამ ად­გი­ლა­სო. ვო­ბა­ნი 1655 წლი­დან მე­ფის ინ­ჟი­ნე­რი იყო, რო­მე­ლიც კა­რი­ე­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში 300-ზე მე­ტი სი­მაგ­რის აგე­ბას ან რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ ას და 50-მდე ალ­ყას ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლობ­და. მის სიტყ­ვას ბუ­ნებ­რი­ ვია ენ­დ­ნენ. XIX სა­უკ­ უ­ნე­ში, გა­მაგ­რე­ბულ რი­ფებ­ზე სი­მაგ­რე მა­ინც აშენ­და. წყლი­დან ამოზ­რ­დი­ლი, თით­ქოს ერ­თი­ა­ნად ჩა­მოსხ­მუ­ლი ქვის მო­ნო­ლი­თუ­რი სხე­უ­ლი ახ­ლაც კი აღ­ტა­ცე­ბას იწ­ვევს. ფორტ ბო­ი­ა­რი ეპო­ქის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი, ძვი­რადღი­რე­ ბუ­ლი და ალ­ბათ უიღ­ბ­ლო პრო­ექ­ტი იყო. მას­ზე დამ­ყა­რე­ბუ­ლი­ სტრა­ტე­გი­უ­ლი იმე­დე­ბი ფორ­ტ­მა ვე­რას­დ­როს გა­ა­მარ­თ­ლა –­

Amour des îles ანუ „კუნძულების სიყ­ვა­რუ­ლი“ რე­გუ­ლა­რუ­ ლი საზღ­ვა­ო, სატ­რან­ს­პორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბაა ლა რო­შელ­სა და კუნ­ ძულ რეს შო­რის: ეს არის წი­თე­ლი კა­ტარ­ღა, რო­მე­ლიც მან­ძილს უმოკ­ლეს დრო­ში და­ფა­რავს. თუმ­ცა ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში დრო­ის ეკო­ ნო­მი­ას არ გირ­ჩევ­დით: კუნ­ძულ რე­ზე 3 კი­ლო­მეტ­რის სიგ­რ­ძის ულა­მა­ზე­სი, თა­ღე­ბი­ა­ნი ხი­დით შე­გიძ­ლი­ათ მოხ­ვ­ედრა. ძრა­ვი­ა­ნი ტრან­ს­პორ­ტით აქ მოძ­რა­ო­ბა ფა­სი­ა­ნი­ა, თუმ­ცა, თუ ფე­ხით ან ვე­ ლო­სი­პე­დით და­ად­გე­ბით გზას, ხი­დით უფა­სოდ ისარ­გებ­ლებთ და ვე­ლო­სი­პე­დით კუნ­ძულ­საც სა­უ­კე­თე­სოდ და­ათ­ვა­ლი­ე­რებთ. www.iledere.com

კუნ­ძულ ექ­სის (Aix) სიგ­რ­ძე სულ რა­ღაც 3 კი­ლო­მეტ­რია – ფე­ხით ან ვე­ლო­სი­პე­დით მის შე­სა­ნიშ­ნავ პლა­ჟებსა და მრა­ვალ­რიცხო­ ვან თავ­დაც­ვით ნა­გე­ბო­ბებს იოლად მო­ივ­ლით. კუნ­ძულ­ზე მხო­ ლოდ წყლის ტრან­ს­პორ­ტით მოხ­ვ­დე­ბით. 20-წუთიანი მგზავ­რო­ ბი­სას ჯერ ფორტ ენეტს ჩა­უვ­ლით, შემ­დეგ კი სა­ხელ­გან­თ­ქმ­ ულ ფორტ ბო­ი­არს.

სა­არ­ტი­ლე­რიო იარა­ღის სრულ­ყო­ფამ და გრძელ მან­ძილ­ზე სრო­ ლის შე­საძ­ლებ­ლო­ბამ შეც­ვა­ლა ის, რომ ფორ­ტი სრუ­ლი­ად უფუნ­ ქ­ციო გახ­და. ერ­თხანს ცი­ხედ გა­და­კე­თე­ბუ­ლი, მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს გერ­მა­ნე­ლე­ბის სა­მიზ­ნედ იქ­ცა. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით რამ­დე­ ნი­მე კი­ნო­ფი­ლმ­ში ან­ტუ­რა­ჟად გა­მო­ი­ყე­ნეს და დი­დი ხნით და­ი­ ვიწყეს. მი­სი ახა­ლი სი­ცოცხ­ლე 1980 წელს გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო პრო­ექ­ტით და­იწყო. www.rochefort-ocean.com 57 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

კუნ­ძუ­ლი ოლე­რო­ნი (Oléron) სა­მი­დან ყვე­ლა­ზე ვე­ლუ­რია, კარ­გად შე­მო­ნა­ხუ­ლი ბუ­ნებ­რი­ვი ლან­დ­შაფ­ტე­ბით. გა­ და­სას­ვ­ლელ ხიდ­თან XVII სა­უკ­ უ­ნე­ში მარ­კიზ დე ვო­ბა­ნის მი­ერ აშე­ნე­ბუ­ლი ფორ­ტი ლუი (Fort Louvois) დგას – მას ფორტ ბო­ი­ა­ რის უმ­ცრ ­ ოს ძმას უწო­დე­ბენ. ოლე­რო­ნის ცი­ტა­დელ­თან ერ­თად, ისიც როშ­ფო­რის და­სა­ცა­ვად და­იგ­ ეგ­მა. კლდე, რო­მელ­ზეც სი­მაგ­ რე დგას, მოქ­ცე­ვი­სას წყლის ქვეშ ექ­ცე­ვა. გეგ­მა­ში ნა­ლის ფორ­ მის ნა­გე­ბო­ბა ასა­წე­ვი ხი­დითა და თხრი­ლით იყო და­ცუ­ლი. ცი­ ხის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ყა­ზარ­მე­ბის ოთა­ხე­ბი, ზარ­ბაზ­ნე­ბი და დენ­თის საწყო­ბი აღ­მოჩ­ნ­და. თუ ლა რო­შე­ლი­დან გამ­გ­ზავ­რე­ბას მა­ტა­რებ­ლით გა­ დაწყ­ვეტთ, სად­გუ­რამ­დე გირ­ჩევთ, წმ. ნი­კო­ლო­ზის კვარ­ტ­ლით გახ­ვი­დეთ – ყო­ფი­ლი მე­თევ­ზე­თა რა­ი­ო­ ნით. ორ ყვე­ლა­ზე ხმა­უ­რი­ან პუნქტს – ძველ პორ­ტ­სა და რკი­ნიგ­ზის სად­გურს შო­რის მდე­ბა­რე უბა­ნი, თა­ვი­ სი მო­კირ­წყ­ლუ­ლი სა­ფეხ­მავ­ლო ქუ­ჩე­ბით, სა­ფუნ­თუ­ შე­ე­ბით, ტე­რა­სე­ბი­ა­ნი რეს­ტორ­ნე­ბით, გა­ლე­რე­ე­ბითა და წიგ­ნე­ბის მა­ღა­ზი­ე­ბით, სულ სხვა რიტმს გთა­ვა­ ზობთ... პა­ტა­რა მო­ე­და­ნი PLACE DE LA FOURCHE, ღია კა­ფე­ე­ბით, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ად­გი­ლია წა­სა­ხემ­სებ­ლად. თუ ღია ცის ქვეშ გა­სა­ყი­დად გა­მო­ტა­ნი­ლი ძველ­მა­ ნე­ბისა და ან­ტიკ­ვა­რი­ა­ტის თვა­ლი­ე­რე­ბა გა­ინ­ტე­რე­ სებთ, PLACE DE LA MOTTE ROUGE არ გა­მო­ტო­ვოთ – აქ ლა რო­შე­ლის წარ­სუ­ლის ყო­ველ­დღი­ურ ცხოვ­რე­ბას აღ­მო­ა­ჩენთ.

არ ვი­ცი, გეზს პირ­ველ რიგ­ში სა­ით აიღებთ, მაგ­რამ სა­ნამ მა­ტა­ რე­ბელ­ში ჩას­ხ­დე­ბით, გირ­ჩევთ, სად­გურსა და მის მორ­თუ­ლო­ ბას ყუ­რადღე­ბა მი­აქ­ცი­ოთ – 1912-1922 წლებ­ში აგე­ბულ შე­ნო­ბას ძეგ­ლის სტა­ტუ­სი აქვს. მი­სი მას­შ­ტა­ბი, 45-მეტრიანი კოშ­კის ჩათ­ვ­ ლით, უჩ­ვე­უ­ლოდ დი­დია ქა­ლა­ქის­თ­ვის, რომ­ლის მო­სახ­ლე­ობ­ აც სად­გუ­რის მშე­ნებ­ლო­ბი­სას 30 ათასს არ აღე­მა­ტე­ბო­და.

58 VOYAGER 28/2023

ლე­ბა. „mar’an“ ზღვის ად­გილს ნიშ­ნავს და ამ პარ­კის ბუ­ნებ­რი­ ვი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის მი­ზეზს ხსნის. ათას­წ­ლე­უ­ლე­ბის უკან უბე ღრმად შე­მო­დი­ო­და ნა­პირ­ში, უკან და­ხე­ვის მე­რე კი ეს და­ჭა­ო­ ბე­ბუ­ლი დაბ­ლო­ბი და­ტო­ვა, რომ­ლის ამოშ­რო­ბაც ჯერ კი­დევ VII სა­უკ­ უ­ნე­ში და­იწყეს. მდი­ნა­რე­ებ­ ი, ტბე­ბი, ტყე, სა­ფეხ­მავ­ლო მარ­შ­ რუ­ტე­ბით, ოკე­ა­ნის ნა­პი­რებ­თან – მი­დი­ე­ბის ფერ­მე­ბი და გა­დამ­ ფ­რე­ნი ფრინ­ვე­ლე­ბის ნამ­დ­ვი­ლი გზაჯ­ვა­რე­დი­ნი, ის­ტო­რი­უ­ლი ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბი, პლა­ჟე­ბი, შუა სა­უკ­ უ­ნე­ე­ბის და­სახ­ლე­ბე­ბი ეკ­ლე­სი­ე­ბითა და ძვე­ლი პორ­ტე­ბით...

Marais Poitevin სრუ­ლი­ად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბულ გა­მოც­დი­ლე­ბას გთა­ვა­ ზობთ და, გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად, გირ­ჩევთ, ამ ერ­თ­გ­ვა­რი ნაკ­რ­ძა­ლის ყვე­ლა შე­მო­თა­ვა­ზე­ბას გა­ეც­ნოთ. www.aunis-maraispoitevin.com

Marais Poitevin – ატ­ლან­ტი­კის ოკე­ა­ნის სა­ნა­პი­რო­სა და ის­ტო­რი­ულ ქა­ლაქ ნ’ორს შო­რის მოქ­ცე­უ­ლი ვრცე­ლი, და­ჭა­ო­ ბე­ბუ­ლი ად­გი­ლი საფ­რან­გე­თის და­სავ­ლეთ­ში, ბუ­ნებ­რი­ვი პარ­ კი­ა, გა­სა­ო­ცა­რი იმ­პ­რე­სი­ო­ნის­ტუ­ლი პე­ი­ზა­ჟე­ბითა და სიმ­წ­ვა­ნის უსას­რუ­ლო გრა­და­ცი­ე­ბით. აღ­მო­სავ­ლე­თის სვე­ლი ჭა­ობ­ ის ზო­ ნას „მწვანე ვე­ნე­ცი­ას“ უწო­დე­ბენ. აყ­ვა­ვე­ბულ მდე­ლო­ებს შო­ რის არ­ხე­ბის დაქ­საქ­სუ­ლი ლა­ბი­რინ­თი­ა, რომ­ლის ნა­პი­რებ­საც ჩა­მოშ­ლის­გან მწკრი­ვად ჩა­ლა­გე­ბუ­ლი ხე­ე­ბის ფეს­ვე­ბი იცავს. შე­გიძ­ლი­ათ, უსას­რუ­ლოდ იხე­ტი­ა­ლოთ, ან ტრან­ს­პორ­ტი აირ­ჩი­ ოთ: ვე­ლო­სი­პე­დი, კა­ნო­ე, ნა­ვი... წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, რომ წყა­ლი ისე უხ­მა­უ­როდ მი­ე­დი­ნე­ბა, თით­ქოს არც იძ­ვრ ­ ის, თქვენ კი კა­ნო­ე­თი მი­ცუ­რავთ და სი­ჩუ­მეს მხო­ლოდ ნიჩ­ბის მოს­მის ხმა არ­ღ­ვევს. და­სავ­ლე­თის მხა­რე დამ­შ­რა­ლი ჭა­ო­ბი­ა, სა­დაც სწო­რი არ­ხე­ბი უზარ­მა­ზარ მინ­დ­ვ­რებს კვეთს. ეს მხა­რე მი­წათ­მოქ­მე­დე­ბის­თ­ვის გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა და ერთ დროს აქ არ­სე­ბუ­ლი კირ­ქ­ვის კუნ­ძუ­ლე­ბი შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მა­სა­ლა იყო სოფ­ლე­ბის გა­სა­შე­ნებ­ლად. ასე აშენ­და მა­რა­ნიც (Marans) – ჭა­ო­ბის ორ ზო­ნას შო­რის მდე­ბა­რე და­სახ­

59 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

მონ სენ მი­შე­ლი კი­დევ ერ­თი ციხე­სი­მაგ­რე

კურ­სი ლა რო­შე­ლი­დან ჩრდი­ლო­ე­თით აიღეთ – საფ­რან­გე­თის ჩრდი­ლო-­და­სავ­ლეთ სა­ნა­პი­როს­კენ, იქ, სა­დაც მდი­ნა­რე კუ­ე­ნო­ნი ორი რე­გი­ო­ნის – ნორ­მან­დი­ის და ბრე­ტო­ნის ბუ­ნებ­რივ საზღ­ვარს ქმნის და სენ მი­შე­ლის უბე­ში ჩა­ე­დი­ნე­ბა. აქ, ნა­პი­რის­გან მო­შო­ რე­ბით, პა­ტა­რა კლდო­ვან კუნ­ძულ­ზე, შუ­ა ­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ქა­ლა­ქია გა­შე­ნე­ბუ­ლი.

ამ უჩ­ვე­უ­ლოდ პა­ტა­რა ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, რომ­ლის პე­რი­მეტ­რი კი­ ლო­მეტრს არ აღე­მა­ტე­ბა, თავ­დაც­ვი­თი ნა­გე­ბო­ბის შიგ­ნით ვიწ­ რო ქუ­ჩე­ბი, საცხოვ­რე­ბე­ლი სახ­ლე­ბი, სუ­ვე­ნი­რე­ბის მა­ღა­ზი­ებ­ ად ქცე­უ­ლი დუქ­ნე­ბი, რა­ტუ­შა, სა­საფ­ლა­ო, შუ­ქუ­რად გა­და­კე­თე­ბუ­ლი წის­ქ­ვი­ლი, სოფ­ლის ეკ­ლე­სია და ბე­ნე­დიქ­ტელ­თა ორ­დე­ნის სა­ ა­ბა­ტო­ა.

60 VOYAGER 28/2023

ხმე­ლეთ­სა და ოკე­ა­ნეს შო­რის აღ­მო­ჩე­ნილ ამ ერ­თი ბე­წო კუნ­ ძულ­ზე მი­წა­საც ამუ­შა­ვებ­დნ­ ენ და მო­სა­ვა­ლიც მოჰ­ყავ­დათ, რაც ქა­ლა­ქის არცთუ მრა­ვალ­რიცხო­ვან მო­სახ­ლე­ობ­ ას ალ­ყის დროს თა­ვის გა­ტა­ნა­ში ეხ­მა­რე­ბო­და. სა­ფე­ხუ­რე­ბად გან­ლა­გე­ბუ­ლი ნა­ გე­ბო­ბე­ბი ჰო­რი­ზონ­ტის ხაზ­ზე მა­სი­ურ, კო­ნუ­სურ სი­ლუ­ეტს ქმნის, რომ­ლის ქვე­და, გა­ნი­ე­რი ნა­წი­ლიც კოშ­კე­ბი­ან გა­ლა­ვანს წარ­ მო­ად­გენს, მწვერ­ვა­ლი კი სა­აბ­ ა­ტოს მთა­ვა­რი ტაძ­რის შპი­ლი­ა, მას­ზე აღ­მარ­თუ­ლი მი­ქა­ელ მთა­ვა­რან­გე­ლო­ზის ბრინ­ჯა­ოს მო­ოქ­ როებუ­ლი ქან­და­კე­ბით. შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას, რომ თით­ქოს თქვენ თვალ­წინ გრა­ვი­ტა­ცი­ის კა­ ნო­ნი ირ­ღ­ვე­ვა, გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი გა­რე­მო კი­დევ უფ­რო ამ­ძაფ­რებს: სენ მი­შე­ლის უბე ევ­რო­პის სა­ნა­პი­რო ზოლ­ზე ოკე­ა­ნის ყვე­ლა­ზე ძლი­ერ ­ ი მიქ­ცე­ვა-­მოქ­ცე­ვით ხა­სი­ათ­დე­ბა. წყალ­მა შე­იძ­ლე­ბა 20 კი­ლო­მეტ­რი­თაც კი და­იხ­ ი­ოს უკან და კუნ­ძუ­ლის ბუ­ნებ­რი­ვი გა­ რე­მო მთვა­რის ფა­ზე­ბის მი­ხედ­ვით შე­იც­ვა­ლოს.

ლე­გენ­დის თა­ნახ­მად, 708 წელს, სენ მი­შე­ლის აღ­მო­სავ­ლე­თით მდე­ბა­რე ქა­ლაქ ავ­რან­შის ეპის­კო­პოსს – ობერს, სიზ­მარ­ში მთა­ ვა­რან­გე­ლო­ზი მი­ქა­ე­ლი გა­მო­ეცხა­და და კუნ­ძულ­ზე სამ­ლოც­ვე­ ლოს ასა­შე­ნებ­ლად ად­გი­ლი მი­უ­თი­თა. სა­ა­ბა­ტო აქ X სა­უ­კუ­ნე­ში და­არ­ს­და, რო­ცა ბე­ნე­დიქ­ტელ­თა თემ­მა 966 წელს დი­დი ეკ­ლე­ სია ააგო. მა­შინ­დე­ლი არ­ქი­ტექ­ტო­რე­ბის სა­სა­ხე­ლოდ უნ­და ით­ქვ­ ას, რომ 80 მეტ­რის სიგ­რ­ძის ტა­ძა­რი ხე­ლოვ­ნურ პლატ­ფორ­მას ეყ­რ­დ­ნო­ბა, კლდის წვე­რის გარ­შე­მო აგე­ბულ ოთხ საძ­ვა­ლეს. პირ­ვე­ლი და­ სახ­ლე­ბა სა­აბ­ ა­ტოს მი­სად­გო­მებ­თან მა­ლე­ვე გაჩ­ნ­და – მომ­ლოც­ ვე­ლებს გა­მას­პინ­ძ­ლე­ბა და ღა­მის გა­სა­თე­ვი სჭირ­დე­ბო­დათ. 1204 წელს, ნორ­მან­დი­ის დაპყ­რო­ბი­სას, საფ­რან­გე­თის მე­ფის – ფი­ლიპ II ოგი­უს­ტის ჯა­რე­ბის მი­ერ გა­დამ­წ­ვა­რი სო­ფე­ლი და სა­აბ­ ა­ტო, ისევ მე­ფის მი­ერ გა­ღე­ბუ­ლი დიდ­ძა­ლი შე­მო­წი­რუ­ლე­ბით აღად­ გი­ნეს. ამა­ვე სახ­ს­რე­ბით ჩრდი­ლო­ე­თის ფერ­დობ­ზე მას­შ­ტა­ბუ­რი

61 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

მშე­ნებ­ლო­ბა წა­მო­იწყეს, რომ­ლის დას­რუ­ლე­ბა­საც 17 წე­ლი დას­ ჭირ­და: La Merveille – ანუ სა­ოც­რე­ბად წო­დე­ბუ­ლი სამ­სარ­თუ­ლი­ ა­ნი შე­ნო­ბა, ერ­თ­დ­რო­უ­ლად თავ­დაც­ვი­თი და რე­ლი­გი­უ­რი ფუნ­ქ­ ცი­ით, სატ­რა­პე­ზოს, პი­ლიგ­რიმ­თა მო­სას­ვე­ნე­ბელ ოთახს, მა­რანსა და სხვა სივ­რ­ცე­ებს აერ­თი­ა­ნებ­და. აქ­ვე იყო ე.წ. რა­ინ­დ­თა ოთა­ხი, სა­დაც ხელ­ნა­წე­რე­ბი ინა­ხე­ბო­და და მუ­შავ­დე­ბო­და. სა­ა­ბა­ტოს მთე­ლი კომ­პ­ლექ­სი შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ინ­ჟი­ნე­რი­ის მიღ­წე­ვათა დე­მონ­ს­ტ­რი­რე­ბაა – შეზღუ­დუ­ლი ფარ­თო­ბისა და კლდის რთუ­ლი რე­ლი­ე­ფის პი­რო­ბებ­ში, ვერ­ტი­კა­ლუ­რად გაზ­ რ­დი­ლი სივ­რ­ცე სა­ო­ცარ მას­შ­ტა­ბებს აღ­წევს და გო­თუ­რი არ­ქი­ ტექ­ტუ­რის­თ­ვის ისე­დაც და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი აზი­დუ­ლი პრო­პორ­ ცი­ე­ბი კი­დევ უფ­რო ხაზ­გას­მუ­ლი­ა.

XIV სა­უკ­ უ­ნე­ში კუნ­ძულს შვიდ­კოშ­კი­ა­ნი გა­ნი­ე­რი გა­ლა­ვა­ნი შე­მო­ არ­ტყეს, რო­მელ­საც სენ მი­შე­ლის­თვ­ ის არას­დ­როს უღა­ლა­ტია და ის თა­ვი­სუფ­ლე­ბისა და წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბის სიმ­ბო­ლოდ აქ­ცი­ა. ეს მძლავ­რი სა­ფორ­ტი­ფი­კა­ციო სის­ტე­მა 100-წლი­ა­ნი ომის პე­რი­ოდ­ ში ინ­გ­ლი­სის შე­მო­ტე­ვებს თით­ქ­მის 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იგე­ რი­ებ­და. შო­რი­ახ­ლო მდე­ბა­რე კუნ­ძუ­ლი ტომ­ბე­ლე­ნი კი მონ სენ მი­შელ­ზე ინ­გ­ლი­სუ­რი შე­ტე­ვე­ბის სა­ორ­გა­ნი­ზა­ციო ბა­ზა იყო. საფ­რან­გე­თის რე­ვო­ლუ­ცი­ის დროს ბე­რე­ბის­გან დაც­ლი­ლი სა­ა­ ბა­ტო სა­ხელ­მ­წი­ფო საპყ­რო­ბი­ლედ გა­და­კეთ­და. 1863 წლამ­დე ე.წ. „ზღვების ბას­ტი­ლი­ა“ 14 000-მდე ტუ­საღ­მა გა­მო­ი­ა­რა, რო­მელ­თაც ოკე­ა­ნის მოქ­ცე­ვა და მოძ­რა­ვი ქვი­შა გაქ­ცე­ვის ყვე­ლა შანსს უს­ პობ­და.

1874 წელს მონ სენ მი­შელს ძეგ­ლის სტა­ტუ­სი მი­ე­ნი­ჭა და მი­სი რეს­ტავ­რა­ცი­ის ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი პრო­ცე­სი და­იწყო. 1878 წელს აგე­ ბულ­მა დამ­ბამ კუნ­ძულ­თან მის­ვ­ლა გა­ა­ად­ვი­ლა, თუმ­ცა დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში ბუ­ნებ­რივ გა­რე­მოს სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბი შე­ უქ­მ­ნა. ის და­კი­დუ­ლი ხი­დით ჩა­ან­ აც­ვ­ლეს, რო­მე­ლიც, დამ­ბის­გან გან­ს­ხვ­ ა­ვე­ბით, არ ბლო­კავს დი­ნე­ბას და მონ სენ მი­შელ­ზე მოხ­ ვედ­რის უსაფ­რ­თხო და კომ­ფორ­ტუ­ლი სა­შუ­ა­ლე­ბა­ა. თუ თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის მა­ძი­ე­ბე­ლი ხართ და კუნ­ძუ­ ლამ­დე მის­ვ­ლა უსა­თუ­ოდ მიქ­ცე­ვი­სას, შლა­მი­ა­ნი ფსკე­რის გავ­ლით გსურთ, აქ მოქ­მე­დი წე­სე­ბით, გი­დი უნ­და აიყ­ვა­ნოთ.

62 VOYAGER 28/2023

წ­ვარ­მა ფე­ნო­ვან­მა ომ­ლეტ­მა ეს პა­ტა­რა სას­ტუმ­რო, რეს­ტო­რა­ნი და მა­თი მფლო­ბე­ლი არა მარ­ტო სან მი­შე­ლის, მთე­ლი საფ­რან­ გე­თის ის­ტო­რი­ის ნა­წი­ლად აქ­ცი­ა: 1782 წელს, რო­ცა სა­აბ­ ა­ტო­ში სა­რეს­ტავ­რა­ციო სა­მუ­შა­ო­ებ­ ის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლად გა­მო­გზავ­ნილ­მა ფრან­გ­მა არ­ქი­ტექ­ტორ­მა, ედუ­არდ კო­რო­ი­ემ (Édouard Corroyer), კუ­ნძულ­ზე ცოლ­-­შ­ვილ­თან ერ­თად მა­თი ოჯა­ხის მზა­რე­უ­ლი – ბურ­ გუნ­დი­ე­ლი ანე­ტი წა­მო­იყ­ვა­ნა. ანეტს ად­გი­ლობ­რი­ვი მცხო­ბე­ლის ვა­ჟი – ვიქ­ტორ პუ­ლი­ა­რი (Victor Poulard) შე­უყ­ვარ­და. კო­რო­ი­ემ ახალ­გაზრ­და ქალს ქორ­წი­ლი პა­რიზ­ში გა­და­უ­ხა­და – მის ოჯახ­ში წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში გა­წე­უ­ლი შრო­მის სა­ნაც­ვ­ლოდ, მად­ლო­ ბის ნიშ­ნად. იმა­ვე წელს ანეტ­მა – უკ­ვე გა­მოც­დილ­მა მზა­რე­ულ­ მა – კუნ­ძუ­ლის სტუმ­რებს თა­ვი­სი ნა­ხე­ლა­ვი კერ­ძე­ბი შეს­თა­ვა­ზა: არო­მა­ტე­ბით და ფე­რე­ბით სავ­სე მსუ­ბუ­ქი და მარ­ტი­ვი სა­ლა­თე­ბი, რო­მელ­თა ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბა­დაც იმ პრო­დუქტს იყე­ნებ­და, რაც იქ­ვე – ცა­სა და დე­და­მი­წას შო­რის, ზღვის უბე­ში მო­ი­პო­ვე­ბო­და.

La Mère Poulard 1888 წელს და­არ­ს­და, მე­რის ყო­ფი­ლი სახ­ლის ად­გი­ლას, რო­მე­ლიც ცოლ­-­ქ­მარ­მა შე­ი­ძი­ნა. კუნ­ძუ­ლი არას­დ­როს და­უ­ტო­ვე­ბი­ა, თუმ­ცა ანე­ტი მსოფ­ლი­ომ გა­იც­ნო – სტუმ­რე­ბის მი­ერ სას­ტუმ­რო­ში და­ტო­ვე­ბულ ფო­ტო­ებ­ში, ნა­ხა­ტე­ბისა და ჩა­ნა­წე­რე­ ბის ავ­ტო­რებს შო­რის, ბრი­ტა­ნე­თის სა­მე­ფო კარისა და იაპო­ნი­ის სა­იმ­პე­რატო­რო ოჯა­ხის წევ­რებს, პრე­ზი­დენ­ტებს, მწერ­ლებსა და მხატ­ვ­რებსაც ამო­იც­ნობთ... ერ­თ­მა­ნე­თის მი­ყო­ლე­ბით გან­ლა­გე­ბუ­ლი კა­რიბ­ჭე­ებ­ ის გავ­ლის შემ­დეგ, შუა სა­უკ­ უ­ნე­ე­ბის ქა­ლა­ქის მთა­ვარ ქუ­ჩა­ზე მოხ­ვ­დე­ბით. ის სა­აბ­ ა­ტომ­დე მი­გიყ­ვანთ. ეცა­დეთ, Venelle du Guet არ გა­მოგ­ რ­ჩეთ – კუნ­ძუ­ლის ყვე­ლა­ზე ვიწ­რო ქუ­ჩა, ერთ ადა­მი­ან­ზე გათ­ვ­ ლი­ლი, ისიც, თუ კა­ლუს­ტ­რო­ფო­ბია არ აწუ­ხებს. Ruelle des Cocus – ანუ რქე­ბის ხე­ი­ვა­ნი – ასე უწო­დეს მას ად­გი­ლობ­რი­ვებ­მა, იმის სა­ი­ლუს­ტ­რა­ცი­ოდ, რომ სი­ვიწ­რო­ვის გა­მო აქ რქე­ბით გავ­ლა შე­ უძ­ლე­ბე­ლი­ა. მა­ღა­ზი­ებს შო­რის ვიწ­რო გა­სას­ვ­ლე­ლი რომ არ გა­ მოგ­რ­ჩეთ, ორი­ენ­ტი­რად მო­პირ­და­პი­რედ მდე­ბა­რე Hôtel La Croix Blanche აიღეთ.

La Mère Poulard – მთა­ვარ გზა­ზე­ა. მუ­სიკ­ალ­ურ რიტ­მ­ში კვერ­ცხის გათ­ქ­ვე­ფის ხმა შე­იძ­ლე­ბა შო­რი­დან­ვე შე­მო­გეს­მათ. შე­შა­ზე შემ­

ანე­ტი გა­ნუხ­რე­ლად ემორ­ჩი­ლე­ბო­და თა­ვის მო­გო­ნილ წე­სებს: აქ საჭ­მელს ზე­და სარ­თულ­ზე მო­გარ­თ­მევ­დნ­ ენ, ყა­ვას კი გა­რეთ – პა­ტა­რა მა­გი­დას­თან. ამ­ბო­ბენ, ამ წე­სის დარ­ღ­ვე­ვის უფ­ლე­ბა დი­ას­ ახ­ლის­მა ბელ­გი­ის მე­ფე ლე­ო­პოლდ II-ესაც არ მის­ცა. სხვა­ თა შო­რის La Mère Poulard-ის 100 წლის იუბი­ლე­ზე აქ ერ­თ­მა­ნეთს დი­დი ბრი­ტა­ნე­თის პერ­მი­ერ მი­ნის­ტრი მარ­გა­რეტ ტეტ­ჩე­რი და საფ­რან­გე­თის პრე­ზი­დენ­ტი ფრან­სუა მი­ტე­რა­ნი შეხ­ვ­დ­ნენ, მსოფ­ ლიო პო­ლი­ტი­კურ პრობ­ლე­მებ­ზე ისა­უბ­რეს და ის ომ­ლე­ტი და­ ა­გე­მოვ­ნეს, რომ­ლის რე­ცეპ­ტიც უკ­ვე 130 წე­ლია მკაც­რად გა­სა­ი­ დუმ­ლო­ე­ბუ­ლი­ა.

Mère ანუ „დედა“ – ესაა ანეტ პუ­ლი­ა­რის სა­პა­ტიო წო­დე­ბა, მი­სი კუ­ლი­ნა­რი­ულ ­ ი მიღ­წე­ვე­ბის აღ­სა­ნიშ­ნად, რო­მელ­მაც ფრან­გუ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლოს ტრა­დი­ცი­ე­ბის დამ­კ­ვიდ­რე­ბას და პო­პუ­ლა­რო­ბას შე­უწყო ხე­ლი. აქე­დან გზას რომ გა­აგ­რ­ძე­ლებთ, წმინ­და პეტ­რეს სა­ხე­ლო­ბის პა­ტა­რა ეკ­ლე­სია შეგ­ხ­ვ­დე­ბათ. შე­სას­ვ­ლელ­ში ჟა­ნა დ’არ­კის ქან­და­კე­ბა დგას, გვერ­დით კი მონ სენ მი­შე­ლის სა­საფ­ ლა­ო­ზე ანეტ და ვიქ­ტორ პო­ულ ­ ი­ა­რე­ბის საფ­ლა­ვი­ა, წარ­წე­რით: „დაე, ღმერ­თ­მაც ისე მი­ი­ღოს, რო­გორც თვი­თონ მას­პინ­ძ­ლობ­დ­ ნენ სტუმ­რებს“.

63 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

ლა რო­შე­ლის გას­ტ­რო­ნო­მი­უ­ლი კვლე­ვის დაწყე­ბას ქა­ლა­ქის მთა­ვა­რი ბაზ­რი­დან გირ­ჩევთ. უკე­თე­სია, თუ აქ მოს­ვ­ლას ოთხ­შა­ბათს ან შა­ბათს და­გეგ­მავთ – ეს მთა­ვა­რი სა­ვაჭ­რო დღე­ე­ბი­ა, რო­ცა ყვა­ვი­ლე­ბის, ყვე­ ლის და ბოს­ტ­ნე­უ­ლის ფარ­თო დახ­ლე­ბი მე­ზო­ბელ ქუ­ ჩებს სწვდე­ბა. ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბის რი­გი პირ­და­პირ მე­თევ­ზე­თა პორ­ტი­დან მა­რაგ­დე­ბა. თუ რე­გი­ო­ნის გე­ მო­ე­ბი და არო­მა­ტე­ბი მთე­ლი სიჭ­რე­ლით და ორი­გი­ნა­ ლო­ბით გინ­დათ შე­იგ­რ­ძ­ნოთ, ნუ და­ი­ზა­რებთ და აქ ად­ გი­ლობ­რი­ვე­ბი­ვით დი­ლა­ად­რი­ან მო­დით – ნა­შუ­ადღევს, პირ­ვე­ლი სა­ა­თის­თ­ვის, რი­გე­ბი უკ­ვე ძა­ლი­ან შეთხე­ ლე­ბუ­ლია ხოლ­მე. ამი­ტომ შუ­ადღის სტუმ­რებს გირ­ ჩევთ, გე­ზი პირ­და­პირ რო­მე­ლი­მე კა­ფეს­კენ აიღოთ.

ლის­წი­ნებს. მი­სი შე­ფო­ბის პე­რი­ოდ­ში რეს­ტო­რან­მა მიშ­ლე­ნის მე­სა­მე ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვი მი­ი­ღო; აგ­რეთ­ვე – მწვა­ნე ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვი ზღვის რე­სურ­სე­ბის დაც­ვი­სა და უნარ­ჩე­ნო წარ­მო­ე­ბის­თ­ვის და შე­სა­ნიშ­ნა­ვი გა­მოხ­მა­ურ ­ ე­ბა მიშ­ლე­ნის ოფი­ცი­ალ ­ ურ გვერ­დ­ზე: მი­სი სამ­ზა­რე­უ­ლო მი­სი შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა­ა, რის შე­ დე­გა­დაც იქ­მ­ნე­ბა ზღვის არო­მა­ტე­ბის ნამ­დ­ვი­ლი ბუ­კე­ტი და ჭეშ­ მა­რი­ტი ოდა ოკე­ა­ნი­სად­მი. მიშ­ლე­ნის გზამ­კვ­ ­ლევ­ში შე­ფის კი­დევ ერ­თი ობი­ექ­ტია აღ­ნიშ­ნუ­ ლი – la yole de chris – ბის­ტ­რო დი­დი ვე­რან­დით, რო­მე­ლიც ატ­ ლან­ტი­კის ოკე­ა­ნეს გას­ც­ქე­რის. ინ­ტე­რი­ერ­ში მთა­ვა­რი ატ­რი­ბუ­ტია ბრტყელ­ძი­რი­ან ხის ნა­ვი, რო­მე­ლიც ღია სამ­ზა­რე­უ­ლოს ფუნ­ქ­ცი­ ას ითავ­სებს. აქ­ვე მოწყო­ბილ დახლ­ზე მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბია წარ­მოდ­გე­ნი­ლი. www.christophercoutanceau.com

Restaurant Christopher Coutanceau ეს გა­მორ­ჩე­უ­ლი რეს­ტო­რა­ნია გურ­მა­ნე­ბის­თ­ვის, რო­მე­ლიც ცალ­ კე მოგ­ზა­უ­რო­ბად ღირს. „ოკეანე ჩე­მი ბა­ღი­ა, ჩე­მი ცხოვ­რე­ბა! მან გა­მო­მაწ­რ­თო და ჩე­მი ყო­ველ­დღი­უ­რი ცხოვ­რე­ბის ნა­წი­ლი გახ­და. კუ­ლი­ნა­რი­ის მეშ­ვე­ო­ბით ჩემს ის­ტო­რი­ას ვყვე­ბი. ზღვა გა­მო­ხატ­ ვის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ნამ­დ­ვი­ლი რე­ზერ­ვუ­ა­რი­ა, სა­ი­და­ნაც სა­უ­კე­თე­ სოს ვი­ღებ, რომ ჩემს სტუმ­რებს გა­ვუ­ზი­ა­რო“. I draw to share the best with my guests.

Christopher Coutanceau ახალ­გაზ­რ­და შე­ფი­ა, გა­მორ­ჩე­უ­ლი და­ მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბითა და ხელ­წე­რით. წარ­მო­სახ­ვა და ინ­დი­ვი­დუ­ა­ ლიზ­მი ჩანს ყვე­ლა კერ­ძ­ში, ხემ­სით დაწყე­ბუ­ლი და დე­სერ­ტით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. მე­ნი­უს შედ­გე­ნი­სას მე­სა­მე თა­ო­ბის გა­მოც­დი­ ლი მე­თევ­ზე ზღვის სე­ზო­ნებსა და ეკო­ლო­გი­ურ ციკ­ლ­საც ით­ვა­

IMPRESSIONS ეს ის­ტო­რი­უ­ლი ქა­ლა­ქის ცენ­ტ­რ­ში მდე­ბა­რე რეს­ტო­რა­ნი­ა, რო­ მელ­საც, სე­ზო­ნურ მე­ნი­უს­თან ერ­თად, ელე­გან­ტუ­რი ატ­მოს­ფე­რო გა­მო­არ­ჩევს. ღია სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში სტუმ­რე­ბის თვალ­წინ ნამ­დ­ვი­ ლი კუ­ლი­ნა­რი­უ­ლი წარ­მოდ­გე­ნა იქ­მ­ნე­ბა. აქაურობას ადგილობრივი მცირე მეწარმეები ეკოლოგიურად სუფთა სეზონური პროდუქტით ამარაგებენ. მზა­რე­უ­ლე­ბის გუნდს David Etcheverry უდ­გას სა­თა­ვე­ში – მიშ­ლე­ ნის ვარ­სკ­ ­ვ­ლა­ვის მფლო­ბე­ლი გა­მოც­დი­ლი შე­ფი, ასე რომ, ძვე­ ლი ქა­ლა­ქის ტუ­რის და­გეგ­მ­ვი­სას აქ სტუმ­რო­ბას აუცი­ლებ­ლად გირ­ჩევთ. www.restaurant-impressions.fr 64 VOYAGER 28/2023

LES QUATRE SERGENTS მიშ­ლე­ნის გზამ­კვ­ ­ლე­ვის მი­ხედ­ვით ესაა მომ­ხიბ­ლა­ვი ზამ­თრ ­ ის ბა­ღი ნავ­სად­გუ­რის მახ­ლობ­ლად, სა­დაც შეფ­მ­ზა­რე­ულ ­ ი, თა­ვის გუნ­დ­თან ერ­თად, სე­ზო­ნუ­რი ინ­გ­რე­დი­ენ­ტე­ბით შექ­მ­ნილ, სა­სი­ა­ მოვ­ნო თა­ნა­მედ­რო­ვე სამ­ზა­რე­უ­ლოს გთა­ვა­ზობთ. ღვი­ნის გრძე­ ლი და შთამ­ბეჭ­და­ვი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი რამ­დე­ნი­მე ასე­უ­ლი სა­ხე­ო­ბის ღვი­ნოს, მათ შო­რის, რა­რი­ტე­ტებს აერ­თი­ა­ნებს. რეს­ტორ­ნის სა­ხე­ლი XIX სა­უკ­ უ­ნის გახ­მა­უ­რე­ბულ მოვ­ლე­ნებს უკავ­შირ­დე­ბა, რო­ცა ლა რო­შე­ლის 45-ე სა­საზღ­ვ­რო პოლ­კის 4 ჯა­რის­კაცს ლა ფა­ი­ე­ტის სა­ი­დუმ­ლო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის წევ­რო­ბა დაბ­ რალ­და და გი­ლი­ო­ტი­ნაზე სიკ­ვ­დი­ლი მი­ე­სა­ჯა. მათ­გან ორი შუ­ქუ­ რა­ში არ­სე­ბუ­ლი ცი­ხის პა­ტი­მა­რი იყო, ამი­ტო­მაც, ად­გი­ლობ­რი­ვე­ ბი ამ ადგილს ოთხი სერ­ჟან­ტის კოშკს უწო­დე­ბენ. შე­ნო­ბა XX სა­უ­კუ­ნის და­საწყი­სით თა­რიღ­დე­ბა. გა­და­ხუ­რუ­ლ ბაღ­ში რეს­ტო­რა­ნი 1975 წელს გა­იხ­სნ­ ა. მას შემ­დეგ ინ­ტე­რი­ერ­ ში ბევ­რი რამ შე­იც­ვა­ლა, თუმ­ცა უნი­კა­ლურ­მა რკი­ნის კარ­კას­მა პირ­ვე­ლა­დი სა­ხე და ხიბ­ლი შე­ი­ნარ­ჩუ­ნა – 10 მეტ­რის სი­მაღ­ლის კონ­ს­ტრ ­ უქ­ცია რე­იმ­სშ­ ი, გუს­ტავ ეიფე­ლის სა­ხე­ლოს­ნო­ებ­ში უნ­და იყოს დამ­ზა­დე­ბუ­ლი. www.les4sergents.com

LES FLOTS იდე­ა­ლუ­რი მდე­ბა­რე­ობ­ ა ხე­დით ძველ ნავ­სად­გურ­ზე, მომ­ხიბ­ლა­ ვი ტე­რა­სა, კვა­ლი­ფი­ცი­ურ ­ ი სერ­ვი­სი და დახ­ვე­წი­ლი მე­ნი­უ, რომ­ ლის ტო­ნის მიმ­ცე­მიც ოკე­ა­ნის არო­მა­ტე­ბია – მიშ­ლე­ნის გვერ­დ­ზე ეს მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბია მიჩ­ნე­უ­ლი რეს­ტორ­ნის ძლი­ერ მხა­რედ. მე18 სა­უკ­ უ­ნის ყო­ფი­ლი ტა­ვერ­ნა, სა­დაც 1997 წელს Les Flots გა­იხ­ს­ნა, ე.წ. ჯაჭ­ვის კოშ­კის გვერ­დით მდე­ბა­რე­ობს. რეს­ტო­რა­ნი რამ­დე­ნი­ მე სა­ხის მე­ნი­უს გთა­ვა­ზობთ, რო­მელ­თა ელექ­ტ­რო­ნუ­ლი ვერ­სია ვებ­გ­ვერ­დ­ზეა ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მი. აქ­ვე შე­გიძ­ლი­ათ გა­და­ა­მოწ­მოთ, ლა რო­შელ­ში თქვე­ნი ვი­ზი­ტი გან­სა­კუთ­რე­ბულ შე­თა­ვა­ზე­ბას ხომ არ ემ­თხ­ვე­ვა, რო­ცა თა­ვად შეფ­მ­ზა­რე­ულ ­ ი გმას­პინ­ძ­ლობთ და მის მი­ერ მომ­ზა­დე­ბულ ვახ­შამს სო­მე­ლი­ეს მი­ერ სა­ხელ­და­ხე­ლოდ შერ­ჩე­უ­ლი ღვი­ნოც მოჰ­ყ­ვე­ბა. ბა­რემ აქ­ვე ვახ­სე­ნოთ Good Time – შეფ Gregory Coutanceau-ის კი­ დევ ერ­თი რეს­ტო­რა­ნი, რო­მე­ლიც 2022 წლის აპ­რილ­ში გა­იხ­ს­ნა. ის რამ­დე­ნი­მე სივ­რ­ცეს აერ­თი­ა­ნებს და ტრა­დი­ცი­ი­სა და თა­ნა­მედ­რო­ ვე ტენ­დენ­ცი­ე­ბის ერ­თობ­ლი­ო­ბით შექ­მ­ნილ, ფრან­გუ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ ლოს სიმ­ბო­ლოდ­ქ­ცე­ულ კერ­ძებს გთა­ვა­ზობთ. www.les-flots.com

LE MAIL სა­ნა­პი­როს გას­წ­ვ­რივ, ქა­ლა­ქის ულა­მა­ზეს ხე­ი­ვან­ში მდე­ბა­რე რეს­ტო­რა­ნი სრუ­ლად გა­ნახ­ლე­ბულ დარ­ბაზ­ში გი­მას­პინ­ძ­ლებთ – ძვე­ლი ლუდ­ხა­ნე­ბის სტილ­ში გა­დაწყ­ვე­ტი­ლი ინ­ტე­რი­ე­რი, მუ­ქი ტო­ნე­ბი, სა­და, დახ­ვე­წი­ლი ფორ­მე­ბი, ლი­თო­ნის სა­ნა­თე­ ბი, სარ­კე­ე­ბი და თა­ნა­მედ­რო­ვე ბუ­ხა­რი სა­სი­ა­მოვ­ნო გა­რე­მოს ქმნის. თუ ლა რო­შელ­ში თქვე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბა ღირ­შე­სა­ნიშ­ნავ თა­რიღს ემ­თხ­ვე­ვა, იცო­დეთ, რომ ეს პა­ტა­რა რეს­ტო­რა­ნი, ოკე­ნის მხა­რეს მოწყო­ბი­ლი ვე­რან­დით, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ად­გი­ლია წვე­უ­ლე­ბის გა­სა­ მარ­თა­ვად. www.restaurant-le-mail.com 65 VOYAGER 28/2023

საფრანგეთი ლა როშელი

L'HYSOPE მარ­თა­ლია, ლა რო­შე­ლის­გან ცო­ტა მო­შო­რე­ბი­თა­ა, მაგ­რამ თუ გურ­მა­ნი ხართ, მან­ძი­ლი არ შე­გა­ფერ­ხებთ – ეს მიშ­ლე­ნის ვარ­სკ­ ­ ვ­ლა­ვით აღ­ნიშ­ნუ­ლი რე­ტო­რა­ნი­ა, რო­მლ ­ ის სამ­ზა­რე­უ­ლო­საც რე­ გი­ო­ნის ერ­თ­-ერ­თი გა­მორ­ჩე­უ­ლი შე­ფი – Nicolas Durif გა­ნა­გებს. მე­ნიუ აქ სე­ზო­ნე­ბისა და პრო­დუქ­ტე­ბის მი­ხედ­ვით იც­ვლ ­ ე­ბა, თუმ­ ცა პირ­ვე­ლი, რაც თქვენს ყუ­რადღე­ბას მი­იქ­ცევს, ატ­მოს­ფე­რო­ა. სივ­რ­ცე, სა­ი­და­ნაც იაპო­ნუ­რი ბა­ღი­დან მოხ­ვ­დე­ბით, მი­გა­ნიშ­ნებთ, რომ კუ­ლი­ნა­რი­ის გარ­და, კო­ლექ­ცი­ო­ნი­რე­ბა და, გან­სა­კუთ­ რე­ბით, ჭურ­ჭ­ლის შეგ­რო­ვე­ბა შე­ფის ინ­ტე­რე­სი­ა. კარგ ამინ­დ­ ში შე­გიძ­ლი­ათ, Zen ბაღ­ში სიმ­შ­ვი­დით და შად­რევ­ნის ჩუხ­ჩუ­ხით დატ­კ­ბეთ. L'hysope – ქარ­თუ­ლად უსუ­პი, არო­მა­ტუ­ლი ბა­ლა­ხო­ვა­ ნი მცე­ნა­რე­ა, რო­მელ­საც, მდოგ­ვ­თან, და­რი­ჩინსა და სხვა სა­ნე­ ლებ­ლებ­თან ერ­თად, ხში­რად შეხ­ვ­დე­ბით აქა­ურ კერ­ძებ­ში, ისე­ვე, რო­გორც ციტ­რუ­სებს, სუ­ნე­ლებსა და აზი­ურ ნო­ტებს. გან­სა­კუთ­ რე­ბით აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია ყვე­ლის და­ფა, რო­მე­ლიც იდე­ა­ლუ­რად გა­ მოყ­ვა­ნი­ლი ყვე­ლის მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბას გთა­ვა­ზობთ. www.lhysope.fr

LE BOUILLON პა­ტა­რა რეს­ტო­რა­ნია ორი­გი­ნა­ლუ­რი ბა­ღით. აქა­უ­რო­ბის მას­პინ­ ძე­ლია ჯე­რე­მი ბრუე – კუ­ლი­ნა­რი­ულ წრე­ებ­ში ცნო­ბი­ლი მზა­რე­უ­ ლი, რო­მელ­მაც ერთ მშვე­ნი­ერ დღეს „ ჟიულ­ვერ­ნი“ – ეიფე­ლის კოშ­კის მე­სა­მე სარ­თულ­ზე მდე­ბა­რე რეს­ტორ­ანი მი­ა­ტო­ვა და ლა რო­შელ­ში გა­და­ბარ­გ­და. ახ­ლა ამ ორი­გი­ნა­ლუ­რი ბის­ტ­როს სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში თევ­ზი და ად­ გი­ლობ­რი­ვი ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბი ინო­ვა­ცი­ურ სა­ფირ­მო კერ­ძე­ბად გარ­და­იქ­მ­ნე­ბა. კე­თილ­შო­ბი­ლი ბოს­ტ­ნე­უ­ლი თეფ­შებ­ზე ფე­რე­ბისა და ტექ­ს­ტუ­რე­ბის სა­ოც­ არ მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბას ქმნის – არ მო­გეს­ მათ, ჯე­რე­მი ბრუე მი­იჩ­ნევს, რომ კე­თილ­შო­ბი­ლია პრო­დუქ­ტი, რო­მე­ლიც დამ­წი­ფე­ბის­თა­ნა­ვე იკ­რი­ფე­ბა და ამიტომაც გან­სა­კუთ­ რე­ბუ­ლი გე­მოვ­ნუ­რი თვი­სე­ბე­ბი ­აქვს. www.le-bouillon-larochelle.fr

LE CLAN DES MAMMA ანუ დე­დე­ბის კლა­ნი, იტა­ლი­უ­რი სა­რეს­ტორ­ნო ქსე­ლია საფ­რან­ გე­თის ქა­ლა­ქებ­ში, მათ შო­რის პა­რიზ­ში, ლი­ონ­ში, ნან­ტ­ში... ლა რო­შელ­ში თქვე­ნი მას­პი­ნძე­ლი კარ­ლო­ტაა – პი­რო­ბი­თი იტა­ლი­ე­ ლი დე­და, რო­მელ­საც სტუმ­რე­ბის მი­ღე­ბა და მა­თი ხვა­ვი­ა­ნი ულუ­ ფე­ბით გა­მას­პინ­ძ­ლე­ბა უყ­ვარს. რეს­ტო­რა­ნი იტა­ლი­ის ყვე­ლა რე­ გი­ო­ნის სა­უ­კე­თე­სო პრო­დუქ­ტით მა­რაგ­დე­ბა. ან­ტი­პას­ტით დაწყე­ბუ­ლი, ჯე­ლა­ტო­თი და კოქ­ტე­ი­ლე­ბით დამ­თავ­ რე­ბუ­ლი, კერ­ძე­ბის გრძელ და მა­დი­საღ­მძ­ ­ვ­რელ ჩა­მო­ნათ­ვალს სა­იტ­ზე გან­თავ­სე­ბუ­ლი მე­ნი­უს სა­შუ­ა­ლე­ბით წი­ნას­წარ შე­გიძ­ლი­ ათ გა­ეც­ნოთ. აქა­უ­რი პი­ცა, რა თქმა უნ­და, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­ა. რო­გორც თით­ქ­მის ყვე­ლა იტა­ლი­ურ რეს­ტო­რან­ში, აქაც გეტყ­ვი­ან, რომ სა­ი­დუმ­ლო ინ­გ­რე­დი­ენ­ტი, რო­მელ­საც ცო­მის მომ­ზა­დე­ბი­სას იყე­ნე­ბენ, სიყ­ვა­რუ­ლი­ა. თუმ­ცა ცო­მის სი­ფა­ფუ­კის უფ­რო პრაქ­ტი­ კუ­ლი მი­ზე­ზიც არ­სე­ბობს – მო­ზელ­ვის მე­რე მას 48 სა­ათ ­ ის გან­მავ­ ლო­ბა­ში ას­ვე­ნე­ბენ. რეს­ტორ­ნის კონ­ცეფ­ცია ორი იტა­ლი­უ­რი სიტყ­ვით შეგ­ვიძ­ლია გად­მოვ­ცეთ მოკ­ლედ და გა­სა­გე­ბად: COME A CASA – რო­გორც სახ­ლ­ში! www.leclandesmamma.com/carlotta-la-rochelle 66 VOYAGER 28/2023

LE POMPON ეს ლა რო­შე­ლის ძველ ნავ­სად­გურ­ში მდე­ბა­რე პა­ტა­რა რეს­ტო­რა­ ნია, 1950-იანი წლე­ბის საფ­რან­გე­თის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ინ­ ტე­რი­ე­რით – შე­სას­ვ­ლე­ლში­ვე ბა­რის გრძე­ლი დახ­ლით და შეწყ­ ვი­ლე­ბუ­ლი მრგვა­ლი ან კვად­რა­ტუ­ლი მა­გი­დე­ბით. სე­ზო­ნუ­რი პრო­დუქ­ტე­ბის­გან შედ­გე­ნი­ლი მე­ნიუ კლა­სი­კუ­რი სამ­ზა­რე­უ­ლოს თა­ნა­მედ­რო­ვე ვა­რი­ა­ცი­ა­ა. კოქ­ტე­ი­ლე­ბის გრძე­ლი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი­დან არჩე­ვა­ნის გა­კე­თე­ბა თუ გა­გი­ჭირ­დათ, გირ­ჩევთ, ბა­რის­ტა და­იხ­მა­როთ. შე­გიძ­ლი­ათ მე­ო­რე სარ­თულ­ზე, არ­ტ­-­დე­კოს სტილ­ში გე­მოვ­ნე­ბით მოწყო­ ბილ, ნა­თელ ინ­ტე­რი­ერ­ში ივახ­შ­მოთ, თუმ­ცა პირ­ველ სარ­თუ­ ლის ტე­რა­სას გირ­ჩევ­დით – ზედ ნავ­სად­გუ­რის პი­რას გა­მოდ­ გ­მულ მა­გი­დებს, რა­თა თქვენ წინ ჩამ­წ­კ­რი­ვე­ბუ­ლი, წყალ­ზე მო­ტივ­ტი­ვე აფ­რი­ა­ნი იახ­ტე­ბის მწკრი­ვით და შუ­ა ­სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის კოშ­კე­ბის ხე­დით დატ­კ­ბეთ. მე­ნიუ ზღვის პრო­დუქ­ტე­ბის მრა­ ვალ­ფე­როვ­ნე­ბას გთა­ვა­ზობთ, თუმ­ცა თქვენს არ­ჩე­ვან­ში არ ჩა­ვე­რე­ვით, მი­თ უ­მე­ტეს, რომ სა­იტ­ზე კერ­ძე­ბის, ღვი­ნის, კოქ­ ტე­ი­ლე­ბისა და იტა­ლი­უ­რი ჯე­ლა­ტოს ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი დაწ­ვ­რი­ ლე­ბი­თაა მო­ცე­მუ­ლი. www.brasserielepompon.com ლა რო­­შე­­ლის, რო­­გორც ოკე­­ა­­ნის­­­პი­­რა ქალ­­­აქის სამ­­­ ზა­­რე­­უ­­ლო­­ში თევზსა და ზღვის პრო­­დუქ­­­ტებს გან­­­სა­­ კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი ად­­­გი­­ლი უჭი­­რავს – ამა­­ში ნე­­ბის­­­მი­­ე­­რი რეს­­­ტორ­­­ნის მე­­ნიუ და­­გარ­­­წ­­­მუ­­ნებთ, თუმ­­­ცა მათ და­­სა­­ გე­­მოვ­­­ნებ­­­ლად რამ­­­დე­­ნი­­მე ად­­­გილს მა­­ინც გან­­­სა­­კუთ­­­ რე­­ბით გირ­­­ჩევ­­­დით:

ლა რო­­შე­­ლი გან­­თ­ქ­მუ­ლ ­ ია ზღვის დე­­ლი­­კა­­ტე­­სე­­ბით – მო­­ლუს­­კე­­ბი, ხა­­მან­­წ­კე­­ბი, მი­­დი­­ე­ბი, კი­­ბორ­­ჩხა­­ლი­­სებ­­რ­თა დი­­დი ნა­­ირ­­სა­­ხე­­ო­ბა. აქა­­უ­რი ხა­­მან­­წ­კი უნი­­კა­­ლუ­­რი პრო­დ ­ უქ­­ტი­­ა, რო­­მე­­ლიც ღია ზღვა­­ ში, ლა რო­­შელ­­სა და კუნ­­ძუ­­ლებს შო­­რის გაშ­­ლილ 2500 ჰექ­­ტარ­­­ ზე გა­­მოჰ­­ყავთ. გე­­მოვ­­ნე­­ბა­­ზე, მო­­გეხ­­სე­ნ­ ე­­ბათ, არ დავ­ო ­ ­ბენ, თუმ­­ცა ჩვენ ორ სა­­ხე­­ო­ბას გირ­­ჩევთ – Fine de claires ან Spéciale de claire, რომ­­ლე­­ბიც უფ­­რო რბი­ლ ­ ი გე­­მო­­თი და თხი­ლ ­ ის არო­მ­ ა­­ტით გა­­ მო­­ირ­­ჩე­­ვა. მი­­დი­­ე­ბი აქ გას­­ტ­რო­­ნო­­მი­­უ­ლი ბრენ­­დია – ლა რო­­შე­­ ლის ჩრდი­­ლო­­ე­თით, Aiguillon-ის ყუ­­რე­­ში, სა­­დაც ერ­­თ­მა­­ნეთს ატ­­ლან­­ტი­­კის ოკე­­ა­ნის მლა­­შე და ჭა­­ო­ბის მტკნა­­რი წყლე­­ბი ერ­­თ­­ ვის, გან­­სა­­კუთ­რ ­ ე­­ბუ­­ლი მი­­დია გა­­მოჰ­­ყავთ – La Charron. ეს სა­­ხე­­ლი ად­გ­ ილ­­წარ­­მო­­შო­­ბის ისე­­თი­­ვე უპი­­რა­­ტე­­სო­­ბით სარ­­გებ­­ლობს, რო­­ გორც, მა­­გა­­ლი­­თად, კო­­ნი­­აკ­ ი ან შამ­­პა­­ნუ­­რი.

le tout du cru – მე­­ნი­­უ­შია ზღვის პრო­დ ­ უქ­­ტე­­ბის ფარ­­თო არ­­ჩე­­ ვა­­ნი, მათ შო­­რის, 12 სა­­ხე­­ო­ბის ხა­­მან­­წ­კი, აგ­­რეთ­­ვე, ად­­გი­­ლობ­­რი­­ვი ფერ­­მე­­რე­­ბის დამ­­ზა­­დე­­ბუ­­ლი ძეხ­­ვე­­უ­ლი და ყვე­­ლის ნა­­ირ­­სა­­ხე­­ო­ბა. მათ ორ მი­ს­ ა­­მარ­თ ­ ­ზე შე­­გიძ­­ლი­­ათ მი­­ა­კითხოთ: 24 Rue Thiers – ლა რო­­შელ­­ი, 16 Quai Job Foran – კუნ­­ძუ­­ლი რე www.tout-du-cru.fr

Le Comptoir Saoufé – ხა­­მან­­წ­კე­­ბის ბა­­რი ის­­ტო­­რი­­უ­ლი ქა­­ლა­­ ქის ცენ­­ტ­რ­ში, ძვე­ლ ­ ი ნავ­­სად­­გუ­რ ­ ის მახ­­ლობ­­ლად, ზღვისა და ად­­­ გი­­ლობ­­რი­­ვი ფერ­­მე­­რე­­ბის მი­­ერ წარ­­მო­­ე­ბუ­­ლი პრო­­დუქ­­ცი­­ის დიდ არ­­ჩე­­ვანს გთა­­ვა­­ზობთ.

Bar André – 1947 წლი­დ ­ ან, ძველ პორ­­ტ­ში გახ­­ს­ნი­­ლი ეს პა­­ტა­­რა რეს­­ტო­­რა­­ნი ად­­გი­­ლობ­­რი­­ვი სამ­­ზა­­რე­­უ­ლოს კერ­­ძებსა და თევ­­ზის და ზღვის პრო­­დუქ­­ტე­­ბის დი­­დი არ­­ჩე­­ვანს გთა­­ვა­­ზობთ. შე­­გიძ­­ლი­­ ათ, ზღვის დე­­ლი­­კა­­ტე­­სე­­ბი თანაც გა­­ი­ყო­­ლოთ კი­­დეც.

12 rue du port www.lecomptoirsaoufe.com

5 Rue Saint Jean du Pérot www.barandre.com 67 VOYAGER 28/2023

იტალია ვენეცია

იდუ­მა­ლე­ბით მო­ცუ­ლი ქა­ლა­ქი „ბრაავოსი იდუ­მა­ლე­ბით მო­ცუ­ლი ქა­ლა­ქი იყო: ნის­ლე­ბის, ნიღ­ბე­ბი­სა და ჩუ­მი მით­ქ­მა-­მოთ­ქ­მის ქა­ლა­ქი“. ჯორჯ რ.რ. მარ­ტი­ნი

68 VOYAGER 28/2023

ირ ი­­ნ ა ბა­­გ ა­­უ­­რ ი

ყი­ნუ­ლი­სა და ცეცხ­ლის სიმ­ღე­რა ყვა­ვე­ბის ნა­დი­მი ბრა­ა­ვო­სი ჯორჯ რ. რ. მარ­ტი­ნის გა­მო­გო­ნი­ლი ქა­ლა­ქია „ყინუ­ ლისა და ცეცხ­ლის სიმ­ღე­რი­დან“. მის სამ­ყა­რო­ში თუ­კი ვეს­ტე­ რო­სის მე­ომ­რე­ბის კონ­ტი­ნენ­ტი­ა, ბრა­ა­ვო­სი, სა­დაც არია სტარ­კი მი­ემ­გ­ზავ­რე­ბა, ვაჭ­რე­ბის და­სახ­ლე­ბა­ა: ვიწ­რო ზღვის ლა­გუ­ნა­ში, ას კუნ­ძულ­ზე გა­შე­ნე­ბუ­ლი ქა­ლა­ქი, რო­მელ­საც შუ­ა­ში დი­დი არ­ხი და­უყ­ვე­ბა. აქა­უ­რო­ბა, თა­ვის დრო­ზე, ტყვე­ო­ბის­გან გა­მოქ­ცე­ულ­ მა მო­ნებ­მა და­ა­არ­სეს და დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თ­-ერთ უმ­ დიდ­რეს და თა­ვი­სუ­ფალ ქა­ლა­ქად აქ­ცი­ეს, რო­მე­ლიც სხვა­დას­ ხ­ვა ეთ­ნო­სი­სა და მრწამ­სის ადა­მი­ა­ნე­ბით არის და­სახ­ლე­ბუ­ლი. ბრა­ა­ვო­სი ცნო­ბი­ლია თა­ვი­სი რკი­ნის ბან­კით, სამ­ჭედ­ლო­ე­ბით, არ­სე­ნა­ლითა და ტაძ­რე­ბით. ფენ­ტე­ზის ჟან­რის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ ლა­ზე სა­ხელ­გან­თ­ქ­მული და იდუ­მა­ლე­ბით მო­ცუ­ლი ქა­ლა­ქის შექ­მ­ნი­სას, მარ­ტინ­მა ინ­ს­პი­რა­ცია ვე­ნე­ცი­ის­გან აიღო. შე­სა­ბა­მი­ სად, ბრა­ა­ვო­სის აღ­წე­რი­ლო­ბა თით­ქ­მის ზედ­მი­წევ­ნით ემ­თხ­ვე­ვა ად­რი­ა­ტი­კის ზღვის ლა­გუ­ნა­ში 118 კუნ­ძულ­ზე გა­შე­ნე­ბული ქა­ლა­ ქის ის­ტო­რი­ას, რო­მელ­საც მე­ექ­ვ­სე სა­უ­კუ­ნე­ში, რო­მის იმ­პე­რი­ის და­ცე­მის შემ­დეგ, ბარ­ბა­რო­სთა გახ­ში­რე­ბუ­ლი შე­მო­სე­ვე­ბის­გან შე­ვიწ­რო­ე­ბულ­მა ადა­მი­ა­ნებ­მა შე­ა­ფა­რეს თა­ვი. დღე­ვან­დე­ლი ვე­ნე­ცი­ის ტე­რი­ტო­რია ყვე­ლა­ზე და­ცუ­ლი ად­გი­ლი იყო აპე­ნი­ნე­ბის ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძუ­ლის ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის მო­სახ­ლე­ ო­ბის­თვ­ ის და ყვე­ლა­ზე სა­ში­ში მტრის­თ­ვის, რო­მე­ლიც, წყლის დი­ნე­ბე­ბი­სა და არ­ხე­ბის სიღ­რ­მის ცოდ­ნის გა­რე­შე, ვე­რაფ­რით გა­იგ­ნებ­და გზას ლა­გუ­ნის კლაკ­ნილ და ხავ­ს­მო­დე­ბულ ლა­ბი­ რინ­თებ­ში. დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში კუნ­ძუ­ლებ­ზე და­სახ­ლე­ბე­ბი გა­ი­ზარ­და: მყი­ფე ნი­ა­და­გი ხის ბო­ძე­ბით გა­ა­მაგ­რეს და მას­ზე და­ა­შე­ნეს ქა­ლა­ქი, – დე­და­მი­წა­ზე ერ­თა­დერ­თი თა­ვი­სი ლან­დ­ შაფ­ტი­თა და ის­ტო­რი­ით, რო­მე­ლიც თა­ვი­სი გემ­თ­სა­შე­ნის – არ­ სე­ნა­ლის დამ­სა­ხუ­რე­ბით, იქ­ცა ზღვე­ბი­სა და მი­წე­ბის მბრძა­ნებ­ ლად, ქრის­ტი­ა­ნო­ბის სიმ­ტ­კი­ცი­სა და ევ­რო­პის ძლი­ე­რე­ბის სიმ­ ბო­ლოდ, ვაჭ­რე­ბის, მეზღ­ვა­ურ ­ ე­ბისა და ხე­ლო­ვა­ნე­ბის ქა­ლა­ქად, რო­მე­ლიც ნამ­დ­ვი­ლი­ა, მაგ­რამ გა­მო­გო­ნილს უფ­რო ჰგავს. ვე­ნე­ცია იყო მრა­ვალ­სა­ხო­ვა­ნიც – ბრა­ა­ვო­სის ღმერ­თი­ვით: სავ­სე ათა­სი ჯუ­რი­სა და მრწამ­სის უცხო­ე­ლე­ბით, რომ­ლებ­იც აქა­უ­რო­ ბის­კენ მო­ილ­ტვ­ ოდ­ნენ, რო­გორც უსაფ­რ­თხო­ე­ბის კუნ­ძუ­ლის­კენ, რად­გან და­ნამ­დ­ვი­ლე­ბით იცოდ­ნენ, რომ აქ მათ სი­ცოცხ­ლესა

69 VOYAGER 28/2023

იტალია ვენეცია

და ქო­ნე­ბას, წყალ­სა და ფლო­ტებთნ ერ­თად, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ ლი­სა, მი­უ­კერ­ძო­ე­ბე­ლი სა­სა­მარ­თ­ლო და­ი­ცავ­და (რასაც ეყ­რ­დ­ ნო­ბა კი­დეც შექ­ს­პი­რის „ვენეციელი ვა­ჭა­რი“). ვე­ნე­ცია იყო შემ­წყ­ნა­რე­ბე­ლი, სა­მარ­თ­ლი­ა­ნი და უმ­კაც­რე­სიც, სა­დაც მო­ღა­ლა­ტე­ე­ბი სას­ტი­კად ის­ჯე­ბოდ­ნენ. ერთ ასეთ ამ­ბავს დღემ­დე ყო­ველ­დღი­უ­რად იხ­სე­ნე­ბენ დო­ჟე­ბის სა­სახ­ლე­ში, სა­ დაც დი­დი საბ­ჭოს დარ­ბა­ზის კედ­ლის მხატ­ვ­რო­ბას ვე­ნე­ცი­ის მმარ­თ­ვე­ლე­ბის პორ­ტ­რე­ტე­ბი ამ­შ­ვე­ნებს, ერ­თი გა­მო­ნაკ­ლი­სით: მე­თოთხ­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის სუ­რა­თე­ბის გა­ყო­ლე­ბა­ზე, ერ­თი ჩარ­ჩო ცა­რი­ე­ლი­ა. ნე­ბის­მი­ე­რი გი­დი გეტყ­ვით, რომ აქ მა­რინ ფა­ლი­ე­ როს პორ­ტ­რე­ტი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, ვე­ნე­ცი­ის დო­ჟის, რო­მელ­საც სამ­შობ­ლოს ღა­ლა­ტის­თ­ვის, მე­თოთხ­მე­ტე სა­უ­კუ­ნე­ში, 81 წლის ასაკ­ში, წმინ­და მარ­კო­ზის მო­ე­დან­ზე მოჰ­კ­ვე­თეს თა­ვი და ამი­ ტო­მა­ცაა და­ფა­რუ­ლი მი­სი სა­ხე შა­ვი სა­ღე­ბა­ვით, ნიშ­ნად ლა­ქი­სა, რო­მე­ლიც რეს­პუბ­ლი­კას და­უ­ტო­ვა.

დერ­თი ქა­ლა­ქი, რო­მელ­საც, ქვის მა­ღა­ლი გა­ლავ­ნის ნაც­ვ­ლად, ზღვა და შლა­მი­ან­ ი ლა­გუ­ნა „ამაგრებდა“, მისი მისადგომები კი და­ცუ­ლი იყო წმინ­და­ნე­ბის ლოც­ვე­ბი­თა და წყევ­ლით – მათ­და­მი „ვინც ვე­ნე­ცი­ის წმინ­და წყლებს შე­უ­რაცხ­ყოფ­და“. ეს სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბე­ბის, ნიღ­ბე­ბის და ჯა­დოქ­რე­ბის ქა­ლა­ქი­ცა­ა – ნამ­დ­ვი­ლე­ბისა და შარ­ლა­ტა­ნე­ბის, მა­სო­ნე­ბისა და კა­ბა­ლის­ტე­ ბის, კუ­დი­ა­ნე­ბისა და მათ­ზე მო­ნა­დი­რე­ებ­ ის.

დღე­ვან­დე­ლი მა­სობ­რი­ვი ტუ­რიზ­მი ვე­ნე­ცი­ას რო­მან­ტი­კულ ქა­ ლა­ქად ფუ­თავს, სა­დაც შეყ­ვა­რე­ბუ­ლე­ბი გონ­დო­ლე­ბით და­სე­ ირ­ნო­ბენ და ჰო­ლი­ვუ­დის მსა­ხი­ო­ბე­ბი მდიდ­რულ ქორ­წი­ლებს იხ­დი­ან. სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში ეს ძლე­ვა­მო­სი­ლე­ბი­სა და დი­დე­ბის ის­ ტო­რი­ა­ა: უჩ­ვე­უ­ლო ამ­ბე­ბის უძი­რო სკივ­რი, რო­მე­ლიც სავ­სეა წმინ­და­ნე­ბის, საგ­მი­რო საქ­მე­ე­ბის, ვაჭ­რე­ბის, მთა­ვარ­სარ­დ­ ლე­ბის, გემ­თ­მშ­ ე­ნებ­ლე­ბი­სა და კა­პიტ­ნე­ბის, მხატ­ვ­რე­ბის, მუ­სი­ კო­სე­ბის, დრა­მა­ტურ­გე­ბის, ხუ­როთ­მოძღ­ვ­რე­ბის ის­ტო­რი­ე­ბით; კი­დევ – ქუ­ჩის მსა­ხი­ო­ბე­ბისა და მთი­დან ჩა­მო­სუ­ლი მტვირ­თა­ ვე­ბის, მსა­ხუ­რე­ბის, კურ­ტი­ზა­ნე­ბისა და ავან­ტი­უ­რის­ტე­ბის თავ­ გა­და­სავ­ლე­ბით. ამ­ბე­ბით, რომ­ლე­ბიც აქ გაჩ­ნ­და და და­ი­წე­რა, და რომ­ლე­ბიც აღ­მო­სავ­ლე­თი­დან თუ სამ­ხ­რე­თი­დან ჩა­მოჰ­ყ­ვა ალა­ფი­თა თუ სა­ვაჭ­რო სა­ქონ­ლით დატ­ვირ­თულ ხო­მალ­დებს და და­რი­ჩი­ნის, ზაფ­რა­ნი­სა და საკ­მევ­ლის სურ­ნე­ლი დაჰ­კ­რავთ; სავ­სეა სას­წა­ულ ­ ე­ბითა და იდუ­მა­ლე­ბით მო­ცუ­ლი ამ­ბე­ბი­თაც: რად­გან მის­ტი­კის გა­რე­შე რო­გორ იარ­სე­ბებ­და ვე­ნე­ცი­ა, ერ­თა­

70 VOYAGER 28/2023

l „არაჯადოქრული სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებს, რო­მელ­თაც ხში­რად „მაგლებადაც“ მო­იხ­სე­ნი­ე­ბენ, შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში გან­სა­კუთ­რებით ეში­ნო­დათ „ჯადოქ­რებისა“, თუმ­ცა მა­თი ამოც­ნო­ბა ნაკ­ლე­ბად ეხერ­ ხე­ბო­დათ. იმ უიშ­ვი­ა­თეს შემ­თხ­ვე­ვებ­შიც კი, რო­ცა მაგ­ლე­ბი ნამ­დ­ვილ ჯა­დო­ქარს ჩა­იგ­დებ­დ­ნენ ხოლ­მე ხელ­ში, მათ დაწ­ვას მა­ინც არა­ნა­ი­რი აზ­რი არ ჰქონ­და. ჯა­დო­ქა­რი ცეცხ­ლის გამ­ყი­ნავ შე­ლოც­ვას ას­რუ­ლებ­ და და შემ­დეგ ვი­თომ სიმ­წ­რის­გან ყვი­რო­და, სი­ნამ­ დ­ვი­ლე­ში კი მხო­ლოდ ღი­ტი­ნის მსგავს სა­სი­ა­მოვ­ნო შეგ­რ­ძ­ნე­ბას გა­ნიც­დი­და. რო­გორც ჩანს, ვენ­დე­ლინ უც­ნა­უ­რას იმ­დე­ნად მოს­წონ­და კო­ცონ­ზე დაწ­ვა, რომ ხში­რად იც­ვ­ლი­და გა­რეგ­ნო­ბას და მაგ­ლებს, სულ ცო­ტა, ორ­მოც­დაშ­ვიდ­ჯერ და­ა­ჭე­რი­ნა თა­ვი“.

რო­მლებიც დაწ­ვას არ გუ­ლის­ხ­მობს (აქ მთა­ვა­რი სტი­ქია წყა­ ლია და, შე­სა­ბა­მი­სად, უპი­რა­ტე­სო­ბას დახ­რ­ჩო­ბას ანი­ჭე­ბენ), მაგ­რამ უხ­ვად გვხვდე­ბა წა­მე­ბე­ბი, გა­მათ­რა­ხე­ბა, ყუ­რე­ბის დაჭ­ რა, თუ სა­ჯა­რო გა­როზ­გ­ვა. რეს­პუბ­ლი­კის არ­ქი­ვე­ბიც სავ­სეა საქ­მე­ე­ბით, რომ­ლე­ბიც კუ­დი­ ა­ნე­ბისა და ჯა­დოქ­რე­ბის სა­სა­მარ­თ­ლო პრო­ცე­სებ­სა და სას­ჯე­ ლებს აღ­რიცხავს. ვე­ნე­ცი­ე­ლი გრძნე­უ­ლე­ბის ამ­ბე­ბი რომ შორს იყო გა­ვარ­დ­ნი­ლი, ამას შექ­ს­პი­რის ტრა­გე­დი­აც მოწ­მობს, სა­დაც სე­ნა­ტორ ბრა­ბან­ციო ოტე­ლოს ბრალს სწო­რედ ჯა­დოქ­რო­ბა­ში სდებს, რად­გან, მი­სი აზ­რით, მავ­რი სხვაგ­ვა­რად ვერ მო­ნუს­ხავ­ და მის კე­თილ­შო­ბილ ქა­ლიშ­ვილს – დეზ­დე­მო­ნას.

ჰა­რი პო­ტე­რი და აზ­კა­ბა­ნის ტყვე ჯ.კ. რო­უ­ლინ­გი

იმ ადა­მი­ა­ნებს შო­რის, რომ­ლებ­საც მჩხი­ბა­ო­ბა-­კუ­დი­ა­ნო­ბის ბრალ­დე­ბით ასა­მარ­თ­ლებ­დ­ნენ, რთუ­ლია თქმა, რამ­დე­ნი იყო ნამ­დ­ვი­ლი ჯა­დო­ქა­რი. ალ­ბათ რო­უ­ლინგს და­ე­ჯე­რე­ბა და იმ ათა­ სო­ბით და ათიათა­სო­ბით საქ­მე­ში, რომ­ლის მა­სა­ლებ­საც ევ­რო­ პუ­ლი არ­ქი­ვე­ბი ინა­ხავს, ჭეშ­მა­რი­ტად გრძნე­უ­ლე­ბი ერ­თე­უ­ლე­ბი თუ იქ­ნე­ბოდ­ნენ. თუმ­ცა, კუ­დი­ა­ნე­ბი, მჩხი­ბა­ვე­ბი, გრძნე­უ­ლე­ბი და ჯა­დოქ­რე­ბი მრავ­ლად იყ­ვ­ნენ მრა­ვალ­სა­ხო­ვან ვე­ნე­ცი­ა­ში, სა­დაც ჯა­დოქ­რო­ბა ერ­თ-­ ერთ ყვე­ლა­ზე მოთხოვ­ნად ხე­ლო­ბად მი­იჩ­ნე­ო­და. „გრძნეულთა“ უმე­ტე­სო­ბა მკითხა­ობ­ ით და ექიმ­ბა­ შო­ბით ირ­ჩენ­და თავს და წი­ნა­პარ­თა­გან და­ნა­ტო­ვა­რი შე­ლოც­ ვე­ბით კურ­ნავ­და ავად­მყ­ ო­ფებს. ოკულ­ტიზ­მის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში დი­დი წვლი­ლი შე­ი­ტა­ნა ვე­ნე­ცი­ის ებ­რა­ულ­მა გე­ტომ, „სოლომონის წიგ­ნებ­მა“ და კა­ბა­ლის­ტურ­მა ტექ­ს­ტებ­მა; გრძნე­უ­ლე­ბას ეწე­ოდ­ნენ ასე­ვე მე­ძა­ვე­ბი, მსა­ხი­ო­ბე­ ბი და, რა­ო­დენ გა­საკ­ვი­რიც უნ­და იყოს, მღვდლე­ბი. მჩხი­ბა­ვებს და ჯა­დოქ­რებს, რო­გორც ჩანს, საქ­მე არ აკ­ლ­დათ: მათ მი­მარ­ თავ­დ­ნენ სა­სო­წარ­კ­ვე­თი­ლი მიჯ­ნუ­რე­ბი, ქმრე­ბის­გან მი­ტო­ვე­ბუ­ ლი ქა­ლე­ბი, გა­ღა­ტა­კე­ბუ­ლი ვაჭ­რე­ბი, ჯან­მ­რ­თე­ლო­ბა­შერ­ყე­უ­ლი მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ ი, თუ იმ­პო­ტენ­ცი­ის პი­რას მი­სუ­ლი კა­ცე­ბი….. თუმ­ცა, მეთხუთ­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის ერ­თ­-ერთ ცნო­ბი­ლი ტექ­ს­ტის – ჰა­ინ­რიხ კრა­მე­რის „ალქაჯთა უროს“ (Malus Maleficarum) თა­ ნახ­მად, რო­მელ­საც ხში­რად ეყ­რ­დ­ნო­ბო­და რო­მის ინ­კ­ვი­ზი­ცია და რო­მელ­საც ვე­ნე­ცი­ა­შიც კარ­გად იც­ნობ­დნ­ ენ, ჯა­დოქ­რე­ბისა და ალ­ქა­ჯე­ბის ზე­ბუ­ნებ­რი­ვი ძა­ლე­ბი გა­ცი­ლე­ბით მრავ­ლის­მომ­ ც­ვე­ლი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო: ამ გერ­მა­ნუ­ლი ტრაქ­ტა­ტის მი­ხედ­ვით, მათ შე­ეძ­ლოთ ადა­მი­ა­ნე­ბის ცხო­ვე­ლე­ბად ან ურ­ჩხუ­ლე­ბად გარ­დაქ­მ­ნა, გრი­გა­ლის გა­ჩე­ნა, ნა­თე­სე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა, ეშ­მაკ­ თა შა­ბაშ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა და დე­მო­ნებ­თან სქე­სობ­რი­ვი ურ­თი­ ერ­თო­ბის დამ­ყა­რე­ბა. „ალქაჯთა ურო“ მი­ზო­გი­ნუ­რი ტექ­ს­ტი­ა, რო­მე­ლიც უფ­რო ქალ ჯა­დოქ­რებს ეხე­ბა, ვიდ­რე კა­ცებს, რად­ გან დე­და­კა­ცე­ბი, ავ­ტო­რის აზ­რით, მა­თი სი­სუს­ტი­სა და ჭკუ­ის სიმ­წი­რის გა­მო, უფ­რო მარ­ტი­ვად ექ­ცე­ვი­ან ეშ­მა­კის საც­დურ­ში. კრა­მე­რი გვთა­ვა­ზობს დას­ჯი­სა და წა­მე­ბის მრა­ვალ­ფე­რო­ვან მე­ თო­დებ­საც: მი­სი აზ­რით, ალ­ქა­ჯის გა­მო­სა­აშ­კა­რა­ვებ­ლად, გან­სა­ კუთ­რე­ბით სა­სურ­ვე­ლი­ა, მი­სი და­სერ­ვა გა­ხუ­რე­ბუ­ლი შან­თე­ბით, – ეს მე­თო­დი ამარ­ტი­ვებს ადა­მი­ა­ნის სხე­ულ­ზე „ეშმაკის დამ­ღის“ პოვ­ნას, რაც ალ­ქა­ჯო­ბის უტყუ­ა­რი სამ­ხი­ლი­ა. ტო­ლე­რან­ტუ­ლი ვე­ნე­ცი­ის რეს­პუბ­ლი­კა შე­და­რე­ბით მარ­ტი­ვად და ირო­ნი­ულ ­ ად უყუ­რებ­და მჩხი­ბა­ო­ბა-­გ­რ­ძ­ნე­უ­ლე­ბებს და აქ რო­მის ინ­კ­ვი­ზი­ცი­ის ქმე­დე­ბე­ბიც შერ­ბი­ლე­ბუ­ლი­ა, თუმ­ცა, ამის მი­უ­ხე­და­ვად, ქა­ლა­ქის­თვ­ ის უცხო ნამ­დ­ვი­ლად არ არის ადა­მი­ ა­ნთა ჯა­დოქ­რო­ბის ბრალ­დე­ბით გა­სა­მარ­თ­ლე­ბა, მე­თო­დე­ბით,

დო­კუ­მენ­ტუ­რი წყა­რო­ე­ბის თა­ნახ­მად, კუ­დი­ა­ნო­ბა­ში ბრალ­დე­ ბულ­თა­გან უმე­ტე­სო­ბა გა­უ­ნათ­ლე­ბე­ლი, წე­რა-­კითხ­ვის უცო­ დი­ნა­რი, უბ­რა­ლო და უც­ნო­ბი ადა­მი­ა­ნი იყო. თუმ­ცა მათ შო­რის არის ისე­თიც, სა­ხე­ლი რომ შორს გა­ით­ქ­ვა და მი­სი გვა­რი დე­და­ მი­წის ყვე­ლა კუთხე­ში სმე­ნი­ათ. მჩხი­ბავ­თა­გან ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ ლი „არ და­ე­ძებს, მდი­და­რი თუ­ა, იყოს მა­ხინ­ჯი, გინ­დაც ლა­მა­ზი, ოღონ­დაც ტან­ზე კა­ბა ემო­სოს და მე­რე კი ხვდე­ბით, თუ რა­საც სჩა­დის“, ლო­რენ­ცო და პონ­ტე, „დონ ჯო­ვა­ნი“. ეს მო­ცარ­ტის „დონ ჯო­ვა­ნის“ ლიბ­რე­ტო­დან ამო­ნა­რი­დი­ა, სა­დაც ლე­პო­რე­ლო დო­ნა ელ­ვი­რას თა­ვი­სი ბა­ტო­ნის საყ­ვარ­ლე­ბის კა­ტა­ლოგს აც­ ნობს, პი­რა­დად მის მი­ერ შედ­გე­ნილს. სია შთამ­ბეჭ­და­ვი­ა: მი­სი მეშ­ვე­ობ­ ით ვი­გებთ, რომ დონ ჯო­ვა­ნის „იტალიაში ექ­ვ­სას ორ­ მო­ცი ქა­ლი ჰყო­ლი­ა, გერ­მა­ნი­ა­ში – ორას ოც­და­თერ­თმ­ ე­ტი, საფ­ რან­გეთ­ში – ასი, თურ­ქეთ­ში – ოთხ­მოც­და­თერ­თ­მე­ტი, ეს­პა­ნეთ­ში კი მა­თი რიცხ­ვი ათას სა­მამ­დე ასუ­ლა. ცნო­ბი­ლი­ა, რომ მო­ცარ­

71 VOYAGER 28/2023

იტალია ვენეცია

ტის ლე­გენ­და­რულ­მა ლიბ­რე­ტის­ტ­მა, ლო­რენ­ცო და პონ­ტემ, დონ ჯო­ვა­ნის არ­ქე­ტი­პად ჯა­კო­მო კა­ზა­ნო­ვა – ვე­ნე­ცი­ე­ლი მე­ქალ­თა­ნე გა­მო­ი­ყე­ნა და პერ­სო­ნა­ჟი პი­რა­დად მი­სი დახ­მა­რე­ბით შექ­მ­ნა. ეს მეთ­ვ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის ამ­ბა­ვი­ა, იმ­დ­რო­ინ­დე­ლი, რო­ცა ქა­ლაქ­ში მო­დუ­რი იყო ვიწ­რო კორ­სე­ტე­ბი და კრი­ნო­ლი­ნე­ბი, ამ სუ­ლის შემხუთ­ველ სა­მოს­ში გა­მოწყო­ბილ ქა­ლებ­ში კი ხში­რი იყო გულ­ ყ­რე­ბი და გუ­ლის წას­ვ­ლე­ბი; ეს არის გან­მა­ნათ­ლებ­ლო­ბის ეპო­ ქის ვე­ნე­ცია, სა­დაც, ერ­თი მხრივ, მეც­ნი­ერ ­ ე­ბებს ეწა­ფე­ბოდ­ნენ, მე­ო­რე მხრივ კი წი­ნა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის და­ნა­ტო­ვარ ცრურ­წ­მე­ნებ­სა და მა­გი­ურ ცოდ­ნას ვერ ელე­ოდ­ნენ. პირ­ვე­ლი მსა­ხუ­რის გა­ჩე­ნაც ამ დროს უკავ­შირ­დე­ბა: ღა­რი­ბი ვე­ ნე­ცი­ელ ­ ი, ჯა­კო­მო ჯი­რო­ლა­მო კა­ზა­ნო­ვა, სან სა­მუ­ელ ­ ეს ეკ­ლე­სი­ ა­ში, ვი­ო­ლი­ნო­ზე დაკ­ვ­რით ირ­ჩენ­და თავს, რო­დე­საც სე­ნა­ტო­რი მა­ტეო ბრა­გა­დი­ნი გა­იც­ნო. დიდ­გ­ვა­რო­ვა­ნი იმ­დე­ნად მო­ი­ხიბ­ლა ახალ­გაზ­რ­დით და მი­სი ინ­ტე­ლექ­ტით, რომ და­ინ­ტე­რეს­და, ამ­ხე­ ლა მი­წი­ერ ცოდ­ნას­თან ერ­თად „ზებუნებრივი“ უნა­რე­ბიც ხომ არ ჰქონ­და. ჯა­კო­მო­მაც, ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, იმე­დი არ გა­უც­რუა და „გაუმხილა“, რომ მარ­თ­ლაც ფლობ­და სა­ი­დუმ­ლო ფორ­მუ­ლას, რომ­ლის მეშ­ვე­ობ­ ი­თაც და­შიფ­რულ ინ­ფორ­მა­ცი­ას იღებ­და და ეს ცოდ­ნა ეს­პა­ნეთ­ში ტყვედ ჩა­ვარ­დ­ნი­სას, გან­დე­გი­ლი ბე­რის­გან მი­ე­ღო. ფორ­მუ­ლა გა­მო­ცა­დეს და „იმუშავა“, კა­ზა­ნო­ვას სე­ნა­ ტო­რის­ა და მი­სი მე­გობ­რე­ბის­თ­ვის, ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, არც სა­ი­დუმ­ ლო ცოდ­ნის გამ­ხე­ლა­ზე უთ­ქ­ვამს უარი, ოღონდ, გან­დე­გი­ლი ბე­რის სიტყ­ვე­ბით, ნე­ბის­მი­ე­რი, ვი­საც ფორ­მუ­ლას გა­უმ­ხელ­და, 50 წლის ასაკ­ში აღეს­რუ­ლე­ბო­და. ამ სიტყ­ვებ­მა ბუ­ნებ­რი­ვი­ა, სა­ მე­გობ­როს ხე­ლი ააღე­ბი­ნა „მაგიურ ცოდ­ნა­ზე“. თუმ­ცა, კა­ზა­ნო­ ვამ ისი­ნი და­არ­წ­მუ­ნა, რომ ასე­ვე ფლობ­და ფი­ლო­სო­ფი­ურ ქვას, კა­ბა­ლის სა­ი­დუმ­ლო­ებ­ ას და უნი­ვერ­სა­ლურ მე­დი­ცი­ნას. მის სიტყ­ვას იმ­ხე­ლა ფა­სი და­ე­დო ამ არცთუ დი­დად გო­ნე­ბა­მახ­ ვილ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში, რომ ბრა­გა­დინ­მა იშ­ვი­ლა, მის­ცა შე­მო­სა­ ვა­ლი, სახ­ლი, ერ­თი გონ­დო­ლა და ერ­თიც მსა­ხუ­რი. ამ ამ­ბავს,

ჯა­კო­მო ჯი­რო­ლა­მო კა­ზა­ნო­ვა

ისე­ვე, რო­გორც სხვა არა­ერთ თავ­გა­და­სა­ვალს, კა­ზა­ნო­ვა თა­ ვის მე­მუ­ა­რებ­ში მოგ­ვითხ­რობს და დას­კ­ვ­ნის სა­ხით აღ­ნიშ­ნავს: „მაშინ მივ­ხ­ვ­დი, თუ რა­ო­დენ მარ­ტი­ვი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო უვი­ცე­ ბი­სა და ცრუ­მორ­წ­მუ­ნე­ე­ბის გაბ­რიყ­ვე­ბა“. ასე და­იწყო ცნო­ბი­ლი ავან­ტი­უ­რის­ტის ოკულ­ტის­ტუ­რი გა­ტა­ცე­ ბე­ბი და ამას მოჰ­ყ­ვა შეხ­ვედ­რე­ბი შარ­ლა­ტა­ნებ­სა თუ თვით­მარ­ ქ­ვია ალ­ქი­მი­კო­სებ­თან. ის მა­ღა­ლი რან­გის ჯა­დოქ­რის რე­პუ­ ტა­ცი­ით სარ­გებ­ლობ­და არა მხო­ლოდ იტა­ლი­აშ­ ი, არა­მედ სხვა ევ­რო­პულ ქვეყ­ნებ­სა და ქა­ლა­ქებ­შიც: პა­რიზ­ში, ვე­ნა­სა თუ ამ­ს­ ტერ­დამ­ში. კა­ზა­ნო­ვას საშ­ვე­ლად და რჩე­ვის სა­კითხა­ვად მი­მარ­ თა­ვენ გრა­ფე­ბი და მარ­კი­ზე­ბი, ის გან­სა­კუთ­რე­ბით პო­პუ­ლა­რუ­ ლია დიდ­გ­ვა­რო­ვან და მა­ღა­ლი წრის ქალ­ბა­ტო­ნებ­ში, რომ­ლე­ ბიც მა­გი­უ­რი რი­ტუ­ა­ლე­ბის შემ­დეგ მის ლო­გინ­ში ინაც­ვ­ლე­ბენ.

1750 წელს ლი­ონ­ში მა­სონ­თა ლო­ჟის წევ­რიც ხდე­ბა. ამი­ტომ შემ­თხ­ვე­ვი­თი არა­ა, რომ რო­დე­საც ის 1755 წელს ვე­ნე­ცი­ა­ში და­ ა­პა­ტიმ­რეს, თაღ­ლი­თო­ბა­ში, აზარ­ტულ თა­მა­შებ­ში, ცი­ლის­მწ ­ ა­ მებ­ლო­ბა­სა და მა­სო­ნო­ბა­ში წა­ყე­ნე­ბუ­ლი ბრალ­დე­ბე­ბის გარ­და, წარ­მარ­თო­ბა­სა და ჯა­დოქ­რო­ბა­შიც და­ა­და­ნა­შა­უ­ლეს. ერ­თ­წ­ლი­ ა­ნი პა­ტიმ­რო­ბის შემ­დეგ, კაზანოვამ ცი­ხი­დან გაქ­ცე­ვა მო­ა­ხერ­ხა და 18 წლის შემ­დეგ ვე­ნე­ცი­ა­ში დაბ­რუ­ნე­ბის უფ­ლე­ბა იმ პი­რო­ ბით მი­ი­ღო, რომ მათ­თან ჯა­შუ­შად ითა­ნამ­შ­რომ­ლებ­და. ავან­ტი­უ­რის­ტი თა­ვის ოკულ­ტის­ტურ თავ­გა­და­სავ­ლებ­ზე ირო­ ნი­ით გვიყ­ვე­ბა და ირო­ნი­ით­ვე პასუხობს შე­კითხ­ვას, თუ რა­ტომ არ შე­უძ­ლია მა­გი­ას ინ­კ­ვი­ზი­ცი­ას­თან გამ­კ­ლა­ვე­ბა: „რადგან ბე­ რებს თა­ვი­ანთ გან­კარ­გუ­ლე­ბა­ში მე­ტი ეშ­მა­კი ჰყავთ, ვიდ­რე ჩვენ“. სიკ­ვ­დი­ლის წინ დუქ­სის ცი­ხე­სი­მაგ­რე­ში ბიბ­ლი­ო­თე­კა­რად მო­ეწყო და მე­მუ­ა­რე­ბის წე­რასა და სა­კუ­თა­რი თა­ვის გარ­შე­მო მი­თის შექ­მ­ნას მიჰ­ყო ხე­ლი. ის პირ­ველ პირ­ში მოგ­ვითხ­რობს მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბი­სა და გაქ­ცე­ვე­ბის, თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის, დუ­ე­ლე­ ბის, თაღ­ლი­თო­ბე­ბის ის­ტო­რი­ებს ვე­ნე­ცი­ა­ზე – მშობ­ლი­ურ ქა­ ლაქ­ზე, რომ­ლი­თაც ყვე­ლა­ზე მე­ტა­დაა და­ვა­ლე­ბუ­ლი; მას­ზე მოგ­ვითხ­რობს იმ ეპი­ზო­დებ­შიც, რო­ცა მის სა­ხელს არ ახ­სე­ნებს, ისე­ვე, რო­გორც კალ­ვი­ნოს „უხილავი ქა­ლა­ქე­ბის“ ერთ დი­ა­ ლოგ­შია – რო­ცა ყუ­ბი­ლაი ყა­ე­ნის კითხ­ვა­ზე, თუ რა­ტომ არას­დ­ როს ყვე­ბა სა­კუ­თა­რი ქა­ლა­ქის ამ­ბავს, მარ­კო პო­ლო უპა­სუ­ხებს: „ყოველთვის, რო­ცა რო­მე­ლი­მე ქა­ლაქს აღ­გი­წერ, რა­ღა­ცას მა­ ინც ვამ­ბობ ვე­ნე­ცი­ა­ზე“.

72 VOYAGER 28/2023

„ვიტრუვიელი ადა­მი­ა­ნი“, რო­მე­ლიც გვე­უბ­ნე­ბა, რომ სამ­ყა­როს ცენ­ტრ ­ ი და სა­ზო­მი ადა­მი­ა­ნი­ა, ძა­ლი­ან უნ­და გა­გი­მარ­თ­ლოთ, რომ ვენეციის აკადემიის გალერეაში დაცული ეს შედევრი ნა­ ხოთ, რად­გან კონ­სერ­ვა­ცი­ის პი­რო­ბე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, უიშ­ ვი­ა­თე­სად გა­მო­აქვთ სა­ექ­ს­პო­ზი­ცი­ოდ. დღის ხმა­ურ­ში ამ ქა­ლა­ქის სიღ­რ­მი­სე­უ­ლი აღ­ქ­მა რთუ­ლი საქ­მე­ა, თუმ­ცა, ვი­საც ცო­ტა ხნით მა­ინც გვიცხოვ­რია ვე­ნე­ცი­ა­ში, ვი­ცით, რა გა­სა­ო­ცა­რი სი­ჩუ­მე ჩა­მოწ­ვე­ბა ხოლ­მე ღა­მით, რო­ცა თი­თო დღით გად­მო­სუ­ლი დამ­თ­ვა­ლი­ე­რებ­ლე­ბი ტო­ ვე­ბენ ქა­ლაქს, დარ­ჩე­ნი­ლე­ბი ძილს ეძ­ლე­ვი­ან და ვე­ნე­ცია უბ­რუნ­დე­ბა უწინ­დელ სიმ­შ­ვი­დესა და მის­ტი­კუ­რო­ბას: თა­ვი­სი ზამ­თ­რის ნის­ლით, ზღვის მოქ­ცე­ვე­ბით, მო­ვარ­დის­ფ­რო ლამ­პი­ო­ ნე­ბით, მო­ჯა­დო­ე­ბუ­ლი სა­სახ­ლე­ე­ბითა და მა­თი აღ­მო­სავ­ლუ­რი სარ­კ­მ­ლე­ბი­დან გა­მო­მა­ვა­ლი, წყალ­ზე არეკ­ლი­ლი მბჟუ­ტა­ვი სი­ნათ­ლე­ე­ბით, იმ მომ­ნუს­ხ­ვე­ლო­ბითა და იდუ­მა­ლე­ბით, რო­მე­ლიც ისევ თან სდევს და არ­სად გამ­ქ­რა­ლა.

l

ვე­ნე­ცია იქამ­დე დარ­ჩა უცხო­ე­ბის­თ­ვის მი­უ­ვალ და იდუ­მალ კუნ­ძუ­ლად, სა­ნამ ავ­ს­ტ­რი­ე­ლმა დამ­პყ­რობ­ლე­ბმა 1846 წელს, ად­გი­ლობ­რი­ვთა პრო­ტეს­ტის მი­უ­ხე­და­ვად, ქა­ლა­ქი­დან აპე­ნი­ ნე­ბის ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძუ­ლამ­დე ხიდი არ გადეს, რო­მელ­ზეც დღეს სა­ავ­ტო­მო­ბი­ლო და სარ­კი­ნიგ­ზო გზა გა­დის. შე­სა­ბა­მი­სად, დღეს ქა­ლა­ქამ­დე მი­სას­ვ­ლე­ლად ნა­ოს­ნო­ბი­სა და ლა­გუ­ნის დი­ნე­ბათა ცოდ­ნა აღა­რა არის სა­ჭი­რო, აღარც აქ მოხ­ვედ­რაა მხო­ლოდ რჩე­ულ­თა ხვედ­რი: ვე­ნე­ცი­ა, მი­სი ხი­დე­ბი, ქუ­ჩე­ბი და მა­ღა­ზი­ებ­ ი ყო­ველ­დღი­უ­რად სავ­სეა დამ­თ­ვა­ლი­ე­რებ­ლე­ბით. ქა­ლა­ქი გა­რეგ­ნუ­ლად დიდ­წი­ლად იგი­ვე­ა, რაც გა­სულ სა­უ­კუ­ ნე­ებ­ში იყო, თუმ­ცა ტუ­რის­ტულ სე­ზო­ნებ­ზე, ხმა­ურსა და ხალ­ხ­ მ­რავ­ლო­ბა­ში რთუ­ლი­ა, წარ­მო­იდ­გი­ნო მი­სი ძვე­ლი დი­დე­ბა და იდუ­მა­ლე­ბა, რომ­ლი­თაც მარ­ტინ­მა ბრა­ა­ვოს­თან გა­ა­ი­გი­ვა. მოკ­ლე დრო­ით ჩა­სუ­ლე­ბის­თ­ვის ხში­რად შე­უმ­ჩ­ნე­ვე­ლი რჩე­ ბა ისიც, რაც სრუ­ლი­ად ხი­ლუ­ლი­ა: თუნ­დაც წმინ­და მარ­კო­ ზის კა­თედ­რა­ლის ნა­ა­ლა­ფა­რი ლო­დე­ბი და ქან­და­კე­ბე­ბი, ან­და ტაძ­რებ­ში გაბ­ნე­უ­ლი ბი­ზან­ტი­უ­რი მი­ნან­ქ­რე­ბი და თე­ო­ტო­კო­ სე­ბი. ეს ნამ­დ­ვი­ლი გან­ძის კუნ­ძუ­ლი­ა, რო­მე­ლიც, სა­გან­ძუ­რის სიმ­რავ­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, შე­უჩ­ვე­ვე­ლი თვა­ლის­თვ­ ის თით­ ქოს და­ფა­რუ­ლი­ა, ისე­ვე, რო­გორც ლე­ო­ნარ­დოს ენიგ­მა­ტუ­რი 73 VOYAGER 28/2023

იტალია ვენეცია

კა­ზა­ნო­ვას კვალ­დაკ­ვალ თ ა­მ არ კ ვი­ნ ი­კ ა­ძ ე

კა­ზა­ნო­ვა 1798 წელს გარ­და­იც­ვა­ლა და ავ­ტო­ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი ხელ­ნა­წე­რი „ჩემი ცხოვ­რე­ბის ის­ტო­რი­ა“ თორ­მეტ ტო­მად და­ტო­ ვა – ჯამ­ში, 3600 ფურ­ცე­ლი­ა. ამ გვერ­დე­ბი­დან ნა­წი­ლი ნე­ა­პოლს ეხე­ბა, ნა­წი­ლი – რომს, კონ­ს­ტან­ტი­ნო­პოლს, პა­რიზს, სანკტ პე­ ტერ­ბურგსა და პრა­ღას, ნა­წი­ლი კი – ცხა­დი­ა, ვე­ნე­ცი­ას. დღეს რამ­დე­ნი­მე ვე­ნე­ცი­უ­რი სა­ა­გენ­ტო აწყობს კა­ზა­ნო­ვას სა­ ხე­ლო­ბის ტუ­რებს. შე­სა­ბა­მი­სად, მის ბი­ოგ­რა­ფი­ა­ში კარ­გად გან­ს­წავ­ლუ­ლი ვე­ნე­ცი­ე­ლი გი­დე­ბი სი­ა­მოვ­ნე­ბით გა­ტა­რე­ბენ იმ გზე­ბით, რომ­ლებ­საც ვე­ნე­ცი­ის ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი პირ­მ­შო ირ­ჩევ­და. ივ­ლით თა­ნა­მედ­რო­ვე ქუ­ჩებ­ში, თვალს შე­ავ­ ლებთ სა­მა­სი წლის შე­ნო­ბებ­სა და ად­გი­ლებს და მეთ­ვ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის ქა­ლაქ­საც ცხა­დად და­ი­ნა­ხავთ.

კა­ზა­ნო­ვას თით­ქ­მის ყვე­ლა ტურ­ში შე­დის მი­სი და­ბა­დე­ბი­სა და ბავ­შ­ვო­ბის სახ­ლი; ეკ­ლე­სი­ა, სა­დაც გა­ნათ­ლე­ბას იღებ­და; სახ­ ლი, სა­დაც ვა­ჟიშ­ვი­ლო­ბა და­კარ­გა ორ დას­თან; ცი­ხის საკ­ნე­ბი, სა­ი­და­ნაც გა­იქ­ცა; ძვე­ლი ტა­ვერ­ნე­ბი და რეს­ტორ­ნე­ბი, სა­დაც თავ­და­ვიწყე­ბით ერ­თო­ბო­და სხვა­დას­ხ­ვა ქალ­თან ერ­თად. მათ შო­რის იყო ოპე­რის მომ­ღე­რა­ლი, ტრან­ს­სექ­სუ­ა­ლი ქა­ლი ტე­ რე­ზა. ნა­ვით გა­და­გიყ­ვა­ნენ იმ მო­ნას­ტერ­შიც, სა­დაც კა­ზა­ნო­ვას რჩე­უ­ლი სატ­რ­ფო­ე­ბი მო­ნაზ­ვ­ნებს შო­რის ჰყავ­და. www.casanovasvenice.com – ამ ვებ­გ­ვერ­დზ­ ე ინ­ტე­რაქ­ტი­უ­ლი რუ­კაც დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ, რომ­ლის შეს­წავ­ლაც, ვე­ნე­ცი­ა­ში გამ­გ­ზავ­ რე­ბამ­დე, წინ­და­წინ შე­იძ­ლე­ბა კა­ზა­ნო­ვას ტუ­რი­დან სა­უ­კე­თე­სო ად­გი­ლე­ბის ამო­სარ­ჩე­ვად.

PALAZZO BAROCCI სან­ტ­’ან­ჯე­ლოს თე­ატ­რი – ოღონდ ყო­ფი­ლი, რომ­ლის მმარ­თ­ვე­ ლიც ჯა­კო­მო კა­ზა­ნო­ვა გახ­ლ­დათ. ახ­ლა იქ სას­ტუმ­როა გან­თავ­ სე­ბუ­ლი სა­ხელ­წო­დე­ბით Palazzo Barocci.

Palazzo Barocci-ს შე­ნო­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლია შო­რი­დან­ვე არ შე­ ნიშ­ნოს მოგ­ზა­ურ­მა. ის პირ­და­პირ ას­ხი­ვებს სიძ­ვე­ლე­სა და მოწ­მობს ის­ტო­რი­ას. მი­სი პირ­ვე­ლი ვერ­სია მე-14 სა­უ­კუ­ნე­შია აგე­ბუ­ლი, სან­ტ­’ან­ჯე­ლოს თე­ატ­რი კი მის კედ­ლებ­ში 1676 წლი­ დან ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებ­და. სწო­რედ ამი­ტომ, ამ შე­ნო­ბის ის­ტო­ რია ვე­ნე­ცი­ის მუ­სი­კის, ქო­რე­ოგ­რა­ფი­ის, ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ ტო­რი­ას ასა­ხავს და იმ­გ­ვა­რი ცნო­ბი­ლი პი­როვ­ნე­ბე­ბის სა­ხელს უკავ­შირ­დე­ბა, რო­გო­რიც იტა­ლი­ე­ლი კომ­პო­ზი­ტო­რი ან­ტო­ნიო ვი­ვალ­დი­ა. შე­საძ­ლე­ბე­ლია აერო­პორ­ტი­დან ტრან­ს­ფე­რი პირ­და­პირ სას­ ტუმ­რო­ში, ოღონდ ნა­ვით, და ეს ვე­ნე­ცი­ა­ში პირ­ვე­ლი ვი­ზი­ტი­ სას გან­სა­კუთ­რე­ბით მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლი თავ­გა­და­სა­ვა­ლი­ა. ქალაქის მთა­ვარ არ­ხ­თან მდე­ბა­რე სას­ტუმ­რო ასე კი­დევ უფ­რო მომ­ხიბ­ვ­ ლე­ლი და მიმ­ზიდ­ვე­ლი მო­გეჩ­ვე­ნე­ბათ. ოთა­ხე­ბის ნა­წი­ლის ფან­ ჯ­რე­ბი სწო­რედ მთა­ვარ არ­ხ­ზე გა­დის, ნა­წილს კი სხვა უპი­რა­ ტე­სო­ბე­ბი აქვს. სა­უზ­მე მწვა­ნე ბაღ­ში იშ­ლე­ბა. სა­დილ­-­ვახ­შ­მის სუფ­რე­ბი კი დი­დე­ბუ­ლად მორ­თულ ინ­ტე­რი­ერ­ში. www.palazzobarocci.com/en

74 VOYAGER 28/2023

MONACO & GRAND CANAL რი­დო­ტო – კა­ზა­ნო­ვას საყ­ვა­რე­ლი ბან­ქოს სა­თა­მა­შო სახ­ლი, ახ­ ლა სა­ბან­კე­ტო დარ­ბა­ზი სას­ტუმ­როს­თ­ვის Monaco & Grand Canal. ეს ოთხ­ვარ­ს­კვ­ ­ლა­ვი­ა­ნი სას­ტუმ­რო­ თავს ისევ და ისევ თავისი შე­ნო­ბის ის­ტო­რი­ით იწო­ნებს. შენობა მე-17 სა­უ­კუ­ნი­დან მო­ ყო­ლე­ბუ­ლი დგას, სენ მარ­კოს მო­ედ­ნი­დან რამ­დე­ნი­მე ნა­ბიჯ­ში და ულა­მა­ზე­სი ხე­დი­თაც გა­მო­ირ­ჩე­ვა არხზე. ცხა­დი­ა, მას თა­ვი­ სი პირ­და­პი­რი გა­სას­ვ­ლე­ლი აქვს წყალ­ზე – სა­კუ­თა­რი „წყლის ჭიშ­კა­რი“. გა­საკ­ვი­რი არ არის, რომ სას­ტუმ­როს ხში­რად სა­ქორ­წი­ნო ცე­რე­ მო­ნი­ა­ლე­ბის­თ­ვის ირ­ჩე­ვენ ხოლ­მე. აქ დი­დე­ბუ­ლი, დიდ­გ­ვა­როვ­ ნუ­ლი დე­კო­რის მქო­ნე რამ­დე­ნი­მე სა­ქორ­წი­ნო სივ­რ­ცეა მოწყო­ ბი­ლი: ერ­თი დი­დი, 250 სტუ­მარ­ზე გათ­ვ­ლი­ლი, და­ნარ­ჩე­ნი რვა კი – შე­და­რე­ბით მოკ­რ­ძა­ლე­ბუ­ლი ზო­მის ლხი­ნის­თ­ვის. ტე­რა­სა, სა­დაც გა­მორ­ჩე­ულ სას­მე­ლებს მო­გარ­თ­მე­ვენ, და რეს­ ტო­რა­ნი, თავისი ტრა­დი­ცი­უ­ლი და თა­ნა­მედ­რო­ვე კერ­ძე­ბის მე­ ნი­უ­თი, დახ­ვე­წი­ლო­ბის ნი­შა­ნი­ა. www.hotelmonaco.it/en/

75 VOYAGER 28/2023

იტალია ვენეცია

CANTINA DO MORI მე-16 სა­უ­კუ­ნის ტა­ვერ­ნა, რო­მე­ლიც თავ­და­პირ­ვე­ლად ღვინის სარ­და­ფი იყო და დღე­საც იღებს სტუმ­რებს. გა­უხ­ს­ნი­ათ 1462 წელს და, სა­ვა­რა­უ­დოდ, ად­გი­ლი შე­ურ­ჩე­ვი­ათ მო­ნას­ტ­რე­ბის გზას­თან სი­ახ­ლო­ვის გა­მო – ასე მო­ნას­ტ­რუ­ლი ღვი­ნის მა­რა­გის შევ­სე­ბა უფ­რო ად­ვი­ლი იყო. შემ­დეგ უკ­ვე კა­ზა­ნო­ვას სა­ხელს გა­და­ე­ჯაჭ­ვა ტა­ვერ­ნის სა­ხე­ ლი და დღეს ყვე­ლა ასე იც­ნობს – სიძ­ვე­ლი­თა და იმით, რომ აქ მოლ­ხე­ნა ვე­ნე­ცი­ის ცნო­ბილ მის­ტი­კოსსა და მე­ქალ­თა­ნეს უყ­ ვარ­და. ირო­ნი­ულ ­ ად შე­ნიშ­ნა­ვენ ხოლ­მე იმა­საც, რომ კა­ზა­ნო­ ვას, სა­ვა­რა­უ­დოდ, გან­სა­კუთ­რე­ბით მოს­წონ­და, ტა­ვერ­ნას ორი მთა­ვა­რი შე­სას­ვ­ლე­ლი რომ ჰქონ­და: თუ­კი უცებ დას­ჭირ­დე­ბო­ და გაქ­ცე­ვა, კვალს მდე­ვარს ასე უფ­რო იოლად აურევ­და. ეს უძ­ვე­ლე­სი თავ­შეყ­რის ად­გი­ლი დღე­საც ისეა მოწყო­ბი­ლი, რომ ის­ტო­რი­უ­ლი ფილ­მის გა­და­სა­ღებ მო­ე­დანს ემ­ს­გავ­სე­ბა: დი­დი სიფ­რ­თხი­ლით შერ­ჩე­ულ ­ ი აქ­სე­სუ­ა­რე­ბი­თა და ნივ­თე­ბით მთე­ლი კედ­ლე­ბი და კუთხე-­კუნ­ჭუ­ლია და­ფა­რუ­ლი. და თავს მარ­თ­ლაც გარ­და­სულ სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში აგ­რ­ძ­ნო­ბი­ნებს სტუ­მარს.

Sestiere San Polo 429

POSTE VECIE კა­ზა­ნო­ვას საყ­ვა­რე­ლი სადღე­სას­წა­უ­ლო ტა­ვერ­ნა, რო­მე­ლიც მე-16 სა­უ­კუ­ნი­დან არ­სე­ბობს. უფ­რო სწო­რად, კი­დევ ერ­თი ტა­ ვერ­ნა, სა­დაც დი­დი ხა­ლი­სით ერ­თო­ბო­და ცნო­ბი­ლი ვე­ნე­ცი­ე­ლი. ეს ად­გი­ლი დღე­საც ცოცხა­ლია და იღებს სტუმ­რებს, ამ­ზა­დე­ბენ ტრა­დი­ცი­ულ ვე­ნე­ცი­ურ კერ­ძებს, უამ­რა­ვი სა­ხე­ო­ბის თევზს, ისე, რო­გორც ამ ქა­ლა­ქის ტრა­დი­ცი­ა­ა. თევ­ზ­ზე ამ­ხე­ლა აქ­ცენ­ტი გა­სა­ გე­ბი­ა, რად­გან ტა­ვერ­ნა თევ­ზისა და ხილ­-­ბოს­ტ­ნე­უ­ლის ბაზ­რის – რი­ალ­ტოს შუ­ა­გულ­ში მდე­ბა­რე­ობს და ქორ­ფა, ახა­ლდაკ­რე­ფი­ ლი თუ ახ­ალდა­ჭე­რი­ლი პრო­დუქ­ტი მხო­ლოდ მი­სი უპი­რა­ტე­სო­ ბა­ა, ანუ შე­ფის­ სა­შუ­ა­ლე­ბა – ყო­ველ­დღი­უ­რად ცვა­ლოს მე­ნი­უს დე­ტა­ლე­ბი იმის მი­ხედ­ვით, თუ რა დახ­ვ­დე­ბა იმ დღეს ბა­ზარ­ში.

Poste Vecie-ზე ამ­ბო­ბენ იმა­საც, რომ ვე­ნე­ცი­ის ყვე­ლა­ზე ძვე­ლი რეს­ტო­რა­ნი­ა. თუმ­ცა, თავ­და­პირ­ვე­ლად, ამ შე­ნო­ბა­ში ვე­ნე­ცი­ის რეს­პუბ­ლი­კის ფოს­ტა ყო­ფი­ლა გან­თავ­სე­ბუ­ლი. დღე­საც, რეს­ ტორ­ნის სტუმ­რე­ბის თქმით, აქ თა­ვი მე­თექ­ვ­სმ­ ე­ტე სა­უ­კუ­ნეში გე­გო­ნე­ბათ. დრო­ში მოგ­ზა­ურ ­ ო­ბა და ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გას­ვ­ლი­თი ვახ­შ­მის­გან რა­ღაც ორი­გი­ნა­ლუ­რი ზღაპ­რის მოწყო­ბა, გან­სა­ კუთ­რე­ბით, სა­შო­ბაო და სა­ა­ხალ­წლ ­ ო დღე­ებ­ში უყ­ვართ ადა­მი­ ა­ნებს.

ვე­ნე­ცი­ა­ში წლის ამ დროს ყოფ­ნა უკ­ვე ჰგავს ყოფ­ნას ზღა­პარ­ში, მაგ­რამ და­მა­ტე­ბი­თი ეფექ­ტის­თ­ვის, შე­გიძ­ლი­ათ, Poste Vecie-საც ეს­ტუმ­როთ 31 დე­კემ­ბ­რის ღა­მეს. მე­ნიუ უკ­ვე ცნო­ბი­ლია თა­ვი­სი ფა­სით და მას რეს­ტორ­ნის ოფი­ცი­ალ ­ ურ გვერ­დ­ზე იხი­ლავთ. წი­ ნას­წარ მხო­ლოდ იმას გეტყ­ვით, რომ დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ ზღვის პრო­ დუქ­ტე­ბის სა­უ­კე­თე­სო, უაღ­რე­სად დახ­ვე­წი­ლი კერ­ძე­ბი, თა­ვი­სი ხი­ზი­ლა­ლი­თა და ხა­მან­წ­კე­ბით, შამ­პა­ნი­უ­რითა და შარ­დო­ნეთი. www.postevecie.com/en/venetian-cuisine 76 VOYAGER 28/2023

CA’ REZZONICO კა­ზა­ნო­ვას ეპო­ქის – მე-18 სა­უ­კუ­ნის ვე­ნე­ცი­ი­სად­მი მიძღ­ვნ­ ი­ლი მუ­ზე­უმ­ ი. სამ­წუ­ხა­როდ, 2022 წლის ოქ­ტომ­ბრ ­ ი­დან, მას­შ­ტა­ბუ­ რი რე­მონ­ტის გა­მო, დრო­ე­ბით და­ი­კე­ტა, ამი­ტომ ვერ მო­ი­ნა­ხუ­ ლებთ. თუმ­ცა, ვე­ნე­ცი­ი­სა და კა­ზა­ნო­ვას შე­სა­ხებ სტა­ტი­ა­ში მი­სი ხსე­ნე­ბა აუცი­ლე­ბე­ლი­ა. შე­ნო­ბა მე-17 სა­უ­კუ­ნე­ში ვე­ნე­ცი­ის ერ­თ­-ერ­თ­მა ყვე­ლა­ზე ძვე­ლი დიდ­გ­ვა­რო­ვა­ნი ოჯა­ხის წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა ფი­ლი­პო ბონ­მა შე­ უკ­ვე­თა თა­ვი­სი დრო­ის სა­ხელ­გან­თ­ქ­მულ არ­ქი­ტექ­ტორს, ბალ­ და­სა­რე ლონ­გე­ნას – ოს­ტატს, რო­მელ­მაც ასე­ვე ააგო კა’­პე­სა­რო და ლა სა­ლუ­ტეს ბა­ზი­ლი­კა. თუმ­ცა, არ­ქი­ტექ­ტო­რი ისე გარ­და­იც­ ვა­ლა, შე­ნო­ბის დას­რუ­ლე­ბა ვერ შეძ­ლო, ბო­ნებ­მა კი, ამ დი­დი მშე­ნებ­ლო­ბის და­სას­რუ­ლებ­ლად და სხვა არ­ქი­ტექ­ტო­რის და­სა­ ქი­რა­ვებ­ლად, თან­ხა ვე­ღარ გა­მოყ­ვეს. ეს 1750 წელს ჯან­ბა­ტის­ ტა რე­ზო­ნი­კომ შეძ­ლო – ვე­ნე­ცი­ელ­მა, რომ­ლის ოჯახ­მაც დიდ­ გ­ვა­როვ­ნუ­ლი ტი­ტუ­ლი ცო­ტა ხნით ად­რე იყი­და. მანვე შე­ი­ძი­ნა და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი შე­ნო­ბაც, რომ­ლის და­სამ­თავ­რებ­ლა­დ ჯორ­ჯო მა­სა­რი და­ი­ქი­რა­ვა – იმ პე­რი­ო­დის მო­დუ­რი არ­ქი­ტექ­ტო­რი.

შე­სა­ბა­მი­სად, სა­სახ­ლეს რე­ზო­ნი­კოს სა­ხე­ლი მი­ე­ნი­ჭა და არა – ბო­ნის. მშე­ნებ­ლო­ბა ექვს წე­ლი­წად­ში დას­რულ­და, რო­ცა ოჯა­ხი უკ­ვე საგ­რ­ძ­ნობ­ლად მი­ი­წევ­და წინ მა­ღალ სა­ზო­გა­დო­ებ­ ა­ში. 1758 წელს ჯან­ბა­ტის­ტას ვა­ჟი, კარ­ლო, რო­მის პა­პა­დაც აირ­ჩი­ეს, კლე­ მენტ მე­ცა­მე­ტის სა­ხე­ლით. შემ­დეგ ას­წ­ლე­უ­ლებ­ში სა­სახ­ლე ხე­ლი­ დან ხელ­ში გა­და­დი­ო­და (ამ სა­ინ­ტე­რე­სო ის­ტო­რი­ა­საც ვე­ნე­ცი­უ­რი ტუ­რის დროს უფ­რო დე­ტა­ლუ­რად გა­ი­გებთ), სა­ბო­ლო­ოდ კი, 1935 წელს, სასახლე ქა­ლაქ­მა შე­ი­ძი­ნა და მას­ში მეთ­ვ­რა­მე­ტე სა­უკ­ უ­ნის სა­ხე­ლოვ­ნე­ბო კო­ლექ­ცი­ე­ბი გა­ნა­თავ­სა. კო­ლექ­ცი­ე­ბი, რომლებიც წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ივ­სე­ბო­და, ვე­ნე­ცი­უ­რი ხე­ლოვ­ნე­ბის ამ ერ­თ­ერთ სა­უკ­ ე­თე­სო პე­რი­ოდს გა­მომ­სახ­ვე­ლად აღ­წერს. შე­ნო­ ბას მთა­ვა­რი შე­სას­ვ­ლე­ლი თავ­და­პირ­ვე­ლად არ­ხის მხრი­დან ჰქონ­და – ყვე­ლა სტუ­მა­რი შიგ­ნით ამ მო­ნუ­მენ­ტუ­რი ჭიშ­კ­რით ხვდე­ბო­და. თუმ­ცა, შემ­დეგ სახ­მე­ლე­თო შე­სას­ვ­ლე­ლიც გა­უ­კეთ­ და, ინ­ტე­რი­ერ ­ იც სხვაგ­ვა­რად და­იყ­ ო და დე­ტა­ლებს დღეს კი­დევ ერ­თხელ ცვლი­ან. თუ ვე­ნე­ცი­ა­ში ყოფ­ნი­სას მი­სი მდიდ­რუ­ლი კო­ლექ­ცი­ ე­ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბას ვერ შეძ­ლებთ, ამის გაკეთება შეგიძლიათ ონლაინპლატფორმაზეც:

77 VOYAGER 28/2023

რუმინეთი

ში­შის ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი რუ­მი­ნეთ­ში დრა­კუ­ლას მი­სა­მარ­თ­ზე

78 VOYAGER 28/2023

ვ ე­რა ზ ა რ­კ ოვ­ს­კ ა

ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რე თუ ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რე­ში წას­ვ­ლას გა­დაწყ­ვეტთ, იცო­დეთ, რომ დამ­თ­ვა­ლი­ე­რე­ბელ­თა გრძელ რიგ­ში მო­გი­წევთ ჩად­გო­მა და გა­ რეგ­ნუ­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბის სა­პი­რის­პი­როდ ისე­დაც მოკ­რ­ძა­ლე­ ბუ­ლი ზო­მის ნა­გე­ბო­ბა ხალ­ხ­მრ ­ ავ­ლო­ბა­ში კი­დევ უფ­რო პა­ტა­რა მო­გეჩ­ვე­ნე­ბათ. სა­ხე­ლი, ალ­ბათ, არა­ფერს გე­უბ­ნე­ბათ, მაგ­რამ დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ლო­კა­ცი­ამ გათ­ქ­ვა – ეს დრა­კუ­ლას სა­სახ­ ლეა – შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ციხე­სი­მაგ­რე, რო­მელ­მაც მეცხ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნე­ში, ირ­ლან­დი­ე­ლი მწერ­ლის, ბრემ სტო­კე­რის ფიქ­ცი­ის წყა­ლო­ბით, ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი წარ­სუ­ლი შე­ი­ძი­ნა და რუ­მი­ნე­თის ერ­თ­-ერთ მთა­ვარ ტუ­რის­ტულ ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბად იქ­ცა. ჩე­მო მე­გო­ბა­რო, კე­თი­ლი იყოს შე­ნი მობ­რ­ძა­ნე­ბა კარ­პა­ტებ­ში. მო­უთ­მენ­ლად გე­ლი. ...ბორგოს უღელ­ ტე­ხილ­ზე ჩე­მი ეკი­პა­ჟი და­გე­ლო­დე­ბა და მო­გიყ­ვანს. ვი­მე­დოვ­ნებ, რომ ბედ­ნი­ე­რად მგზავ­რობ და ჩემს მშვე­ნი­ერ მი­წა­ზე სტუმ­რო­ბით ისი­ა­მოვ­ნებ. შე­ნი მე­გო­ბა­რი, დრა­კუ­ლა

ტრან­­სილ­­ვა­­ნი­­ის ალ­­პებ­­ში აგე­­ბუ­­ლი ციხე­­სი­­მაგ­­რის ის­­ტო­­რია XIII სა­­უ­კუ­­ნე­­ში იწყე­­ბა, რო­­ცა უნ­­გ­რე­­თის მე­­ფე ან­­დ­რაშ II-მ, მომ­­თა­­ბა­­ რე ტო­­მე­­ბის­­გან დაც­­ვის მიზ­­ნით, საზღ­­ვ­რის­­პი­­რა მი­­წე­­ბი ჯვა­­როს­­ნუ­­ლი ლაშ­­ქ­რო­­ბი­­დან დაბ­­რუ­­ნე­­ბულ ტევ­­­ ტონ­­თა ორ­­დე­­ნის რა­­ინ­­დებს უბო­­ძა. „ბრანი“, ანუ კა­რიბ­ჭე – ასე უწო­დეს ძველ­მა სლა­ვებ­მა უღელ­ტე­ხილს კარ­პა­ტებ­ში, რომ­ ლის გავ­ლა­საც ყვე­ლა­ზე ძლე­ვა­მო­სი­ლი არ­მი­ის მხედ­რო­ბაც ერი­დე­ბო­და. 1377 წელს მე­ფე ლა­ი­ოშ I დი­დი, იგი­ვე ლუდ­ვიკ უნ­გ­ რე­ლი, ახ­ლომ­დე­ბა­რე ბრა­შოვ­ში მო­სახ­ლე საქ­სებს გა­უ­რიგ­და და, ციხე­სი­მაგ­რის აგე­ბის სა­ნაც­ვ­ლოდ, აქ სა­ბა­ჟო ცენ­ტ­რის გად­მო­ტა­ნა აღუთ­ქ­ვა. მე­ზო­ბე­ლი ვლა­ხე­თის ტე­რი­ტო­რი­ უ­ლი პრე­ტენ­ზი­ე­ბის გა­მო, მე­ფე მშე­ნებ­ლო­ბის დას­რუ­ლე­ბას ჩქა­რობ­და. რამ­დე­ნი­მე წე­ლი­წად­ში ცი­ცა­ბო კლდე­ზე აღ­მარ­თულ ციხე­სი­მაგ­რე­ში ჩა­ყე­ ნე­ბუ­ლი გარ­ნი­ზო­ნი უღელ­ტე­ხი­ლის გად­მო­სას­ვ­ლელს იცავ­და. აქ მოქ­მე­დი სა­ბა­ჟო პუნ­ქ­ტი კი ტრან­სილ­ვა­ნი­ის გავ­ლით მოძ­რა­ვი სა­ქონ­ლის 3%-ს იკა­ვებ­და. ასე – ხარ­ჯისა და ძა­ლის­ხ­მე­ ვის გა­რე­შე მო­ი­პო­ვა მე­ფემ სრუ­ლი კონ­ტ­რო­ლი ერ­თ­ერთ ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან ტრან­ს­კარ­პა­ტულ გა­სას­ვ­ლელ­ზე, ბრა­შო­ვი კი ეკო­ ნო­მი­კუ­რი აღ­მავ­ლო­ბის გზას და­ად­გა. მა­ლე ოს­მა­ლუ­რი ექ­ს­პან­სი­ის საფ­რ­თხემ მტრე­ბი მო­კავ­ში­რე­ ე­ბად აქ­ცია – მე­ფე სი­გიზ­მუნდ ლუქ­სემ­ბურ­გელ­მა ვლა­ხე­თის მთა­ვარს – მირ­ჩა მო­ხუ­ცე­ბულს დრო­ე­ბით ციხე­სი­მაგ­რით სარ­ გებ­ლო­ბის უფ­ლე­ბაც კი მის­ცა. 1441 წელს, ბრან­თან და­მარ­ცხე­ ბამ, ოს­მა­ლე­თის დაპყ­რო­ბი­თი გეგ­მე­ბი ვერ შეც­ვა­ლა – ზუს­ტად ერ­თი სა­უკ­ უ­ნის შემ­დეგ, ოტო­მა­ნებ­მა, სულ­თან სუ­ლე­ი­მა­ნის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით, უნ­გრ ­ ე­თის დე­და­ქა­ლა­ქი აიღეს და და­სავ­ ლე­თის­კენ სვლა გა­ნაგ­რ­ძეს. ამა­სო­ბა­ში, XV სა­უკ­ უ­ნის ბო­ლოს, მე­ ფე ვლა­დის­ლავ II იაგე­ლონ­მა ბრა­შო­ველ საქ­სებს ბრა­ნის ციხე­­ სი­მაგ­რით სარ­გებ­ლო­ბის უფ­ლე­ბა 10 წლით გა­დას­ცა და ომის­გან გა­მო­ცა­რი­ელ ­ ე­ბუ­ლი ხა­ზი­ნა სეს­ხად აღე­ბუ­ლი 3000 ფლო­რი­ნით შე­ავ­სო. მომ­დევ­ნო წლებ­ში ერ­თი­ო­რად გაზ­რდ ­ ი­ლი ვა­ლი გა­და­ უხ­დე­ლი დარ­ჩა.

ბრა­შოვ­მა ციხე­სი­მაგ­რე სა­მუ­და­მო მფლო­ბე­ლო­ბა­ში მი­ი­ღო და სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა მას შემ­დე­გაც შე­ი­ნარ­ჩუ­ნა, რაც XVII სა­ უ­კუ­ნის ბო­ლოს ტრან­სილ­ვა­ნია ჰაბ­ს­ბურ­გე­ბის იმ­პე­რი­ის ნა­წი­ ლი გახ­და. ბრა­ნის სტრა­ტე­გი­უ­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, აღ­მო­სავ­ლეთ ევ­რო­პა­ში მიმ­დი­ნა­რე პო­ლი­ტი­კურ ცვლი­ლე­ბებ­თან ერ­თად, შემ­ცირ­და. თა­ვი­სი რო­ლი ცეცხ­ლ­სას­რო­ლი იარა­ღის გან­ვი­თა­ რე­ბა­მაც ითა­მა­შა. ვლა­ხეთ­თან საზღ­ვ­რის ცვლი­ლე­ბის შემ­დ­გომ, ვაჭ­რო­ბა­მაც იკ­ლო.

1918 წელს ციხე­სი­მაგ­რემ ახა­ლი ფუნ­ქ­ცია შე­ი­ძი­ნა – ტრან­სილ­ვა­ნია რუ­მი­ნე­თის სა­მე­ფოს ნა­წი­ლი გახ­და და ბრა­შო­ვის მოსახლეობამ, სა­ქა­ლა­ქო საბ­ჭოს ერ­თ­სუ­ლო­ვა­ნი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბით, ბრა­ნი დე­ დო­ფალ მა­რი­ას სა­მე­ფო რე­ზი­დენ­ცი­ად გა­დას­ცა. მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს დე­დოფ­ლის ქა­ლიშ­ვილ­მა და მემ­კ­ვიდ­რემ – პრინ­ცე­სა ილე­ა­ნამ აქ სამ­ხედ­რო ჰოს­პი­ტა­ლი მო­აწყო და ფრონ­ტი­დან დაბ­რუ­ნე­ბულ ჯა­რის­კა­ცებსა და ად­გი­ ლობ­რივ მო­სახ­ლე­ო­ბას 1948 წლამ­დე მკურ­ნა­ლობ­და – მოწყა­ ლე­ბის დად თა­ვად მუ­შა­ობ­და და ზოგ­ჯერ ოპე­რა­ცი­ებ­საც ატა­ რებ­და. კო­მუ­ნის­ტუ­რი რე­ჟი­მის დამ­ყა­რე­ბის შემ­დეგ, ქვეყ­ნი­დან გა­ძე­ვე­ბუ­ლი ილე­ა­ნა, ექვს შვილ­თან ერ­თად, შვე­ი­ცა­რი­ისა და არ­გენ­ტი­ნის გავ­ლით, ამე­რი­კა­ში გაემ­გ­ზავ­რა. მი­სი მე­უღ­ლე – ავ­ს­ტ­რი­ე­ლი ერ­ც­ჰერ­ცო­გი ან­ტო­ნი, სამ­ შობ­ლო­ში დაბ­რუნ­და, რა­თა მე­ო­რე მსოფ­ლიო ომის დროს გა­ძარ­ც­ვუ­ლი მა­მუ­ლის ნაშ­თე­ბი გა­და­ერ­ჩი­ნა. 2006 წელს, რამ­დე­ნი­მეწ­ლი­ა­ ნი და­ვის შემ­დეგ, სა­სა­მარ­თ­ლომ ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რე ილე­ა­ნას შთა­მო­მა­ვალ­თა კა­ნო­ნი­ერ მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბად აღი­ა­რა. რო­გორ გახ­და აქა­უ­რო­ბა გრაფ დრა­კუ­ ლას „საკუთრება“? თა­ვად ბრემ სტო­კერს არა­სო­დეს უმოგ­ზა­უ­რია რუ­მი­ნეთ­ში, თუმ­ ცა ხე­ლი მი­უწ­ვ­დე­ბო­და, 1865 წელს ლონ­ დონ­ში გა­მო­ცე­მულ და­სუ­რა­თე­ბულ ნაშ­რომ­ ზე – „ტრანსილვანია: მი­სი პრო­დუქ­ტი და მი­სი ხალ­ხი“. სხვას ვე­რა­ფერს და­ვაბ­რა­ლებთ, რომ რო­მა­ნის პირ­ველ გა­მო­ცე­მა­ში, სა­ი­ლუს­ტ­რა­ციო გრა­ ვი­უ­რა­ზე გა­მო­სა­ხუ­ლი წარ­მო­სახ­ვი­თი ციხე­სი­მაგ­რე სა­ოც­რად ჰგავს ბრანს. სიტყ­ვა „დრაკულა“, რო­მელ­მაც, სტო­კე­რის ფან­ ტა­ზი­ის წყა­ლო­ბით, ავის მო­მას­წა­ვე­ბე­ლი ჟღე­რა­დო­ბა შე­ი­ძი­ნა, სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში XV სა­უ­კუ­ნე­ში უნ­გ­რე­თის მე­ფის მი­ერ და­არ­სე­ბუ­ ლი რა­ინ­დ­თა ორ­დე­ნი­დან მომ­დი­ნა­რე­ობს, რო­მელ­თა­ნაც ვლა­ ხე­თის მმარ­თ­ვე­ლე­ბიც იყ­ვ­ნენ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლნი. ტრან­სილ­ვა­ნი­ა­ში გავ­რ­ცე­ლე­ბულ­მა მი­თებ­მა მოჩ­ვე­ნე­ბე­ბისა და ვამ­პი­რე­ბის შე­სა­ხებ, რო­გორც ჩანს, თა­ვი­ან­თი წვლი­ლი შე­ი­ტა­ ნეს სის­ხლ ­ ის­მ­ს­მე­ლი გრა­ფის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი სა­ხის შექ­მ­ნა­ში, თუმ­ცა მას ერ­თი კონ­კ­რე­ტუ­ლი ის­ტო­რი­უ­ლი პრო­ტო­ტი­პიც ჰყავს – ვლად ცე­პე­ში, იგი­ვე ვლად III დრა­კუ­ლა, ჩვენ­გან ნახ­სე­ნე­ბი მირ­ჩა მო­ხუ­ცე­ბუ­ლის შვი­ლიშ­ვი­ლი და ვლა­ხე­თის ვო­ე­ვო­დამმარ­თ­ვე­ლი. ბავ­შ­ვო­ბა­ში ის, უმ­ც­როს ძმას­თან ერ­თად, მძევ­ლად იყო გაგ­ზავ­ნი­ლი ოს­მა­ლე­თის სულ­თ­ნის კარ­ზე, იმის და­სა­დას­ ტუ­რებ­ლად, რომ მა­თი მა­მის მი­ერ პო­ზი­ცი­ის მო­უ­ლოდ­ნე­ლი ცვლი­ლე­ბა და ოს­მა­ლე­თის იმ­პე­რი­ის მხარ­და­ჭე­რა, პო­ლი­ტი­ კუ­რი ფან­დი არ იყო. სამ­შობ­ლო­ში 1448 წელს დაბ­რუნ­და, მას­ შემ­დეგ, რაც ბო­ი­ა­რე­ბის მი­ერ მა­მა­მი­სისა და უფ­რო­სი ძმის

79 VOYAGER 28/2023

რუმინეთი

მკვლე­ლო­ბის ამ­ბა­ვი შე­იტყო. მთე­ლი დარ­ჩე­ნი­ლი ცხოვ­რე­ ბა მა­მის მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის, მათ შო­რის, მმარ­თ­ვე­ლის ტი­ტუ­ლის დაბ­რუ­ნე­ბის­თ­ვის იბ­რ­ძო­და და ის­ტო­რი­ა­ში სა­ხე­ლი მტრე­ბის მი­ მართ სას­ტი­კი სა­დამ­ს­ჯე­ლო მე­თო­დე­ბით და­იმ­კ­ვიდ­რა – ის გახ­ და ცე­პეშ ანუ სარ­ზე გამ­ს­მე­ლი. რო­დის და ვინ და­იწყო დრა­კუ­ლას სა­სახ­ლის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა ბრან­თან – ამის შე­სა­ხებ შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ ვი­ვა­რა­უ­დოთ. არც ის გა­მოვ­რიცხოთ, რომ ეს კამ­პა­ნია ვინ­მე რო­მა­ნის თავ­ზე­ხე­ლა­ ღე­ბულ­მა თაყ­ვა­ნის­მ­ცე­მელ­მა ააგო­რა, რო­მელ­საც რუ­მი­ნეთ­ ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას ზურ­გ­ჩან­თა­ში ყვი­თელ­ყ­დი­ა­ნი წიგ­ნი ედო, დრა­კუ­ლას ციხე­სი­მაგ­რის გრა­ვი­უ­რით. ასე თუ ისე, ად­გი­ლობ­ რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბა მა­ლე მიხ­ვ­და, რომ სტო­კე­რის მი­ერ მო­გო­ნი­ ლი ის­ტო­რია რე­ა­ლურ­ზე უფ­რო რენ­ტა­ბე­ლუ­რი­ა.

80 VOYAGER 28/2023

დღეს ბრა­ნის გარ­შე­მო ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი ტუ­რის­ტუ­ლი ინ­დუს­ტ­რია მთლი­ა­ნად ამ მით­ზე დგას, თუმ­ცა ნურც ის გა­გიკ­ვირ­დე­ბათ, თუ რო­მე­ლი­მე აქა­უ­რი დარ­წ­მუ­ნე­ბით გეტყ­ვით, რომ ახალ­მ­თ­ვა­რე­ ო­ბა­ზე სა­სახ­ლი­დან კი­ვი­ლი ის­მის. თუ თქვენც გო­ტი­კუ­რი რო­მა­ნე­ბისა და მძაფ­რი შეგ­რ­ ძ­ნე­ბე­ბის თაყ­ვა­ნის­მ­ცე­მე­ლი ხართ, ბრანს ღა­მით ეს­ ტუმ­რეთ, რომ ზუს­ტად წარ­მო­იდ­გი­ნოთ, რას გრძნობ­ და ჯო­ნა­თან ჰარ­კე­რი, რო­ცა წყვდი­ად­ში ციხე­სი­მაგ­ რის კა­რიბ­ჭეს­თან აღ­მოჩ­ნ­და.

ღა­მის ტუ­რე­ბის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცი­ას ოფი­ცი­ალ ­ ურ სა­იტ­ზე ნა­ ხავთ. იქ­ვე აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ა, რომ 2020 წლის ივ­ლი­სი­დან ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რის სტუმ­რე­ბის­თ­ვის მუდ­მი­ვი ექ­ს­პო­ზი­ცი­ის ნა­წი­ლად

81 VOYAGER 28/2023

რუმინეთი

მომ­ზა­დე­ბუ­ლია გა­მო­ფე­ნაც „შიშის ის­ტო­რია ტრან­სილ­ვა­ნი­ა­ში“ და ის ად­გი­ლობ­რივ მი­თებ­სა და ში­შის სიმ­ბო­ლო­ებს, მათ მნიშ­ ვ­ნე­ლო­ბას უკავ­შირ­დე­ბა. გა­მო­ფე­ნა­ზე კარ­გად ჩანს, თუ რო­გორ მი­ე­წე­რა ამ ლე­გენ­დებს ვლა­დის მრის­ხა­ნე­ბა­თა შე­სა­ხებ ის­ტო­ რი­ე­ბი მეთხუთ­მე­ტე სა­უ­კუ­ნი­დან მეცხ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნემ­დე, რო­ ცა ბრემ სტო­კერ­მა, შე­საძ­ლოა მათ­ზე და­ფუძ­ნე­ბი­თ დრა­კუ­ლას პერ­სო­ნა­ჟი შექ­მ­ნა. გა­მო­ფე­ნა­ზე ცხა­დი ხდე­ბა ისიც, თუ რო­გორ მოხ­და ვლა­დის დე­ მო­ნი­ზა­ცია – რაც პა­სუ­ხის ერ­თ­-ერ­თი ვერ­სიაა კითხ­ვა­ზე, თუ რა­ტომ აირ­ჩია მწე­რალ­მა ბრე­ნის ციხე­სი­მაგ­რე დრა­კუ­ლას თავ­ შე­საფ­რად. ტრან­სილ­ვა­ნი­უ­რი მი­თე­ბი და სა­ში­ში ის­ტო­რი­ე­ბი გა­ მო­ფე­ნის­თ­ვის ეთ­ნო­ლო­გი­ის პრო­ფე­სორ­მა და ხე­ლოვ­ნე­ბის კუ­ რა­ტორ­მა მო­აგ­რო­ვეს, ვი­ზუ­ა­ლუ­რი ნა­წი­ლის წარ­მოდ­გე­ნა­ზე კი სამ­ხატ­ვ­რო ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლი და სცე­ნოგ­რა­ფი მუ­შა­ობ­დ­ნენ.

82 VOYAGER 28/2023

ვი­ზი­ტი­სას „დროის გვი­რა­ბი“ არ გა­მო­ტო­ვოთ. მით უმე­ტეს, რომ ად­გი­ლის შე­სა­ხებ მთე­ლი ამ­ბა­ვი ტუ­რის და­სას­რულს, იქ ცხად­დე­ბა. ეს არის მე-14 სა­უ­კუ­ნის ჭა, რო­მე­ლიც ტრა­დი­ცი­ი­სა­ მებრ, ციხე­სი­მაგ­რის მშე­ნებ­ლო­ბის დროს გა­იჭ­რა. XX სა­უკ­ უ­ნე­ ში ის არ­ქი­ტექ­ტორ­მა ლი­მან­მა, დე­დო­ფალ მა­რი­ას­თან შე­თან­ ხ­მე­ბით, ლიფ­ტის შახ­ტად გა­და­ა­კე­თა და, ჰო­რი­ზონ­ტა­ლუ­რი გა­ლე­რე­ით, ციხე­სი­მაგ­რის მი­სად­გო­მებ­თან მდე­ბა­რე სა­მე­ფო ბაღს და­უ­კავ­ში­რა. მე­ფის ოჯა­ხის ემიგ­რა­ცი­ის შემ­დეგ, 70 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მი­ ტო­ვე­ბუ­ლი გვი­რა­ბი დღეს მე­დი­აშო­უს გთა­ვა­ზობთ, რო­მე­ლიც ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რის და მი­სი გე­ოგ­რა­ფი­ულ ­ ი გა­რე­მოს ის­ტო­ რი­ასა და კულ­ტუ­რას აღ­წერს. სა­სა­ხ­ლის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბის შემ­დეგ, ტუ­რის­ტე­ბი ხში­რად ტბას­ თან მდე­ბა­რე პა­ტა­რა რეს­ტო­რან­ში მი­დი­ან წა­სა­ხემ­სებ­ლად. ეს ერთ დროს ძვე­ლი ფარ­დუ­ლი ლი­მან­მა, დე­დო­ფალ მა­რი­ას თხოვ­ნით, მყუდ­რო და კომ­ფორ­ტულ ჩა­ის სახ­ლად აქ­ცი­ა. რა­ტომ მა­ინ­ც­და­მა­ინც ჩა­ის სახ­ლად? მა­რია ბრი­ტა­ნე­თის პრინ­ ცე­სა იყო, ედინ­ბურ­გის ჰერ­ცო­გის ქა­ლიშ­ვი­ლი... დე­დო­ფა­ლი ბა­ღის გამ­წ­ვა­ნე­ბა­ზეც ზრუ­ნავ­და, ტბა­ში თევ­ზე­ბი, გე­დე­ბი და წყლის ლი­ლი­ე­ბი გა­უშ­ვა. კო­მუ­ნის­ტუ­რი რე­ჟი­მის დროს მი­ტო­ ვე­ბუ­ლი და გა­ძარ­ც­ვუ­ლი ბა­ღი დღეს ისევ იღებს სტუმ­რებს და, ორი დი­დე­ბუ­ლი ქა­ლის სახ­სოვ­რად, ჩა­ის სმის რი­ტუ­ალ­ზე გე­პა­ ტი­ჟე­ბათ, ისე­ვე, რო­გორც ვრცე­ლი და მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი მე­ნი­ უ­თი გა­ფორ­მე­ბულ სა­უზ­მე-­სა­დი­ლებ­ზე. რუ­მი­ნუ­ლი სა­უზ­მე­უ­ლი, წვნი­ა­ნე­ბი ბლი­ნე­ბით, ახ­ლო­მახ­ლო სოფ­ლებ­ში გავ­რ­ცე­ლე­ბუ­ლი

კერ­ძე­ბის შეც­ვ­ლი­ლი ვერ­სი­ებ­ ი, სა­ინ­ტე­რე­სო ღვი­ნო­ებ­ ი და დე­ სერ­ტე­ბი. აქ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად აღ­ნიშ­ნა­ვენ სხვა­დას­ხ­ვა დღე­სას­წა­ ულ­საც, ჰე­ლო­უ­ინ­ ის, მო­სავ­ლის აღე­ბის, დე­დისა თუ ბავ­შ­ვ­თა დღის, ასე­ვე, შო­ბა­-ა­ხა­ლი წლის ჩათ­ვ­ლით. ასე რომ, რეს­ტო­ რან­შიც დე­კო­რა­ცია და გან­წყო­ბა შე­სა­ბა­მი­სად იც­ვ­ლე­ბა ხოლ­ მე და ყო­ველ­თ­ვის სჯობს, წი­ნას­წარ და­ვუ­კავ­შირ­დეთ მე­ნი­უს განახლებასა და დღესასწაულებზე ინფორმაციის მისაღებად.

83 VOYAGER 28/2023

www.bran-castle.com www.casadeceai.bran-castle.com

რუმინეთი

ბრა­ შოვ­ი დრა­კუ­ლას ციხე­სი­მაგ­რეს­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ქა­ლაქ­ში

თუ ბრა­ნის ციხე­სი­მაგ­რეს მო­ი­ნა­ხუ­ლებთ, ბრა­შოვ­ში ჩას­ვ­ლა­საც აუცი­ლებ­ლად გირ­ჩევთ – ამ შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ქა­ლაქ­ში, რო­ მელ­საც ზოგ­ჯერ „რუმინეთის ზალ­ც­ბურ­გ­საც“ უწო­დე­ბენ. ქა­ლა­ ქის ის­ტო­რია მე-13 სა­უ­კუ­ნის და­საწყი­სი­დან იწყე­ბა და ტევ­ტონ­ თა ორ­დე­ნის რა­ინ­დებს უკავ­შირ­დე­ბა. მე­ფე ან­დ­რაშ II-მ მი­წე­ბი სწო­რედ მათ გა­დას­ცა. თუ დრო გექ­ნე­ბათ, ქა­ლა­ქის მთა­ვარ ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბებ­საც შე­ავ­ლეთ თვა­ლი:

შა­ვი ეკ­ლე­სია ქა­ლა­ქის სიმ­ბო­ლო­ა. ამ­ბო­ბენ, რომ ამ ად­ გილ­ზე კა­თო­ლი­კე­თა დე­და­თა მო­ნას­ტე­რი ჯვა­როს­ნე­ბის მოს­ვ­ ლამ­დე იდ­გა. მის გარ­შე­მო და­არ­სე­ბუ­ლი ქა­ლა­ქის მო­სახ­ლე­ო­ ბამ მე-14 სა­უ­კუ­ნე­ში ახა­ლი ეკ­ლე­სი­ის მშე­ნებ­ლო­ბა გა­დაწყ­ვი­ტა, რა­საც თით­ქ­მის სა­უკ­ უ­ნე დას­ჭირ­და.

1689 წელს, რო­ცა მას­შ­ტა­ბურ­მა ხან­ძარ­მა ქა­ლა­ქის დი­დი ნა­წი­ლი გა­ა­ნად­გუ­რა, ეკ­ლე­სი­აც და­ზი­ან­და – უზარ­მა­ზა­რი კარ­კა­სი და­იწ­ ვა და ჩა­მო­ინ­გ­რა. სა­რეს­ტავ­რა­ციო სა­მუ­შა­ოე­ ­ბი გა­და­უ­დებ­ლად და­იწყეს – ჯერ გა­და­ხურ­ვა აღად­გი­ნეს, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ეკ­ლე­სი­ ამ ახა­ლი სა­კურ­თხე­ვე­ლი და ორღგა­ნი მი­ი­ღო. მორ­თუ­ლო­ბა და მსა­ხუ­რე­ბის­თ­ვის გან­კუთ­ვ­ნი­ლი ნივ­თე­ბი ტა­ძარს მრევ­ლ­მა შეს­წი­რა. ამ დროს შეგ­როვ­და მდი­და­რი მო­ქა­ლა­ქე­ებ­ ის მი­ერ ეკ­ლე­სი­ის მო­სარ­თა­ვად ნა­ჩუ­ქა­რი აღ­მო­სავ­ლუ­რი ხა­ლი­ჩე­ბის დი­დი კო­ლექ­ცი­აც. აღ­დ­გე­ნი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბი ასი წლის შემ­დეგ დას­რულ­და, თუმ­ცა ხან­ძ­რის შემ­დ­გომ გა­შა­ვე­ბუ­ლი კედ­ლე­ბის გა­მო შერ­ქ­მე­უ­ლი სა­ხე­ლი ეკ­ლე­სი­ას სა­მუ­და­მოდ შერ­ჩა. გა­გი­მარ­თ­ლებთ, თუ შავ ეკ­ლე­სი­ა­ში ორღანის შეს­რუ­ლე­ბის დროს მოხ­ვ­დე­ბით – 1839 წელს ბერ­ლი­ნე­ლი ოს­ტა­ტის კარლ ავ­გუსტ ბუხ­ჰოლ­ცის მი­ერ დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ინ­ს­ტ­რუ­მენ­ტი ყვე­ლა­ზე დი­დი მე­ქა­ნი­კუ­რი ორ­ღა­ნია რუ­მი­ნეთ­ში და გა­სა­ო­ცა­რი ჟღე­რა­ დო­ბა აქვს.

84 VOYAGER 28/2023

წმ. ნიკოლოზის ეკლესია წმ. ნი­კო­ლო­ზის მარ­თ­ლ­მა­დი­დებ­ლუ­რი ტა­ძა­რი XIII სა­უ­კუ­ნე­ში უნ­და იყოს და­არ­სე­ბუ­ლი, თუმ­ცა იმ დრო­ის ნა­გე­ბო­ბი­დან არა­ ფე­რი შე­მორ­ჩე­ნი­ლა. არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი და დო­კუ­მენ­ტუ­რი მა­სა­ ლით დას­ტურ­დე­ბა, რომ მე-14 სა­უ­კუ­ნის ხის ეკ­ლე­სია მა­ლე­ვე ქვის ნა­გე­ბო­ბით ჩა­ა­ნაც­ვ­ლეს. კომ­პ­ლექ­სის თა­ნა­მედ­რო­ვე იერ­ სა­ხე XVIII სა­უ­კუ­ნე­ში ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი მას­შ­ტა­ბუ­რი სა­რე­კონ­ს­ტ­რუქ­ ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გი­ა. ამ პე­რი­ოდ ­ ი­საა და­სავ­ლე­თის მხრი­ დან მიდ­გ­მუ­ლი სა­ა­თი­ა­ნი კოშ­კიც, რო­მელ­შიც ტაძ­რის ცენ­ტ­რა­ ლუ­რი შე­სას­ვ­ლე­ლია გაჭ­რი­ლი. 1961 წელს კე­ლი­ებ­ში გახ­ს­ნილ სა­მუ­ზე­უ­მო კომ­პ­ლექ­ს­ში ის­ტო­რ­ი­ულ ­ ი დო­კუ­მენ­ტე­ბი და წიგ­ნე­ბის უნი­კა­ლუ­რი კო­ლექ­ციაა და­ცუ­ლი. www.brasovcity.ro/ro/atractiile_brasovului

წმ. ბარ­თ­ლო­მეს ტა­ძა­რი წმ. ბარ­თ­ლო­მეს ტა­ძა­რი ძველ ბრა­ შოვ­ში, ქა­ლა­ქის უძ­ვე­ლე­სი ის­ტო­რი­ უ­ლი ძეგ­ლი­ა, რო­მელ­მაც ჩვე­ნამ­დე რეკონსტრუირებული სახით (1241) მოაღწია. რო­გორც დიდ ის­ტო­რი­ ულ ქარ­ტე­ხი­ლებგა­მოვ­ლილ შე­ნო­ ბებს ახა­სი­ათ ­ ებთ, წმ. ბარ­თ­ლო­მეს ეკ­ლე­სი­ა­საც თა­ვი­სი ლე­გენ­და აქვს – ამ­ბო­ბენ, რომ ის სა­მი ქალ­წუ­ლის დამ­სა­ხუ­რე­ბით აშენ­და: მათ თა­ ვი­ან­თი ქო­ნე­ბა, სიკ­ვ­დი­ლის მე­რე, ეკ­ლე­სი­ის ასა­შე­ნებ­ლად გა­ი­ღეს და, მად­ლო­ბისა და პა­ტი­ვის ნიშ­ნად, სა­ კურ­თხევ­ლის ქვეშ არი­ან დაკ­რ­ძა­ ლუ­ლე­ბი. აღ­დ­გე­ნი­თი სა­მუ­შა­ოე­ ­ბი აქ XV სა­ უ­კუ­ნის ოს­მა­ლუ­რი შე­მო­სე­ვის შემ­ დე­გაც ჩა­ტარ­და. კომ­პ­ლექ­სის თა­ნა­ მედ­რო­ვე, ასი­მეტ­რი­უ­ლი იერი XIX სა­უ­კუ­ნე­ში არას­რუ­ლი სა­რე­კონ­ს­ტ­ რუქ­ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გი­ა, რო­ ცა და­სავ­ლე­თის მხა­რეს დაპ­რო­ექ­ ტე­ბუ­ლი ორი კოშ­კი­დან მხო­ლოდ ერ­თი აშენ­და.

85 VOYAGER 28/2023

რუმინეთი

86 VOYAGER 28/2023

Brassovia Fortress – ციხე­გა­ლა­ვა­ნი, რო­მე­ლიც შე­მო­სე­ვის დროს ქა­ლა­ქის მო­სახ­ლე­ო­ბის მთა­ვარ თავ­შე­სა­ ფარს წარ­მო­ად­გენ­და, მე-13 სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს, ტამ­პას მთის მა­სი­ვის პი­კის სამ­ხ­რე­თით-და­სავ­ლე­თით აშენ­და. ლან­დ­შაფ­ტ­ ზე მორ­გე­ბუ­ლი მა­სი­ურ ­ ი კე­დე­ლი 23 000 კვ. მეტ­რის ფარ­თო­ბის ტე­რი­ტო­რი­ას საზღ­ვ­რავ­და და თა­ვდაც­ვით კოშ­კებს, ცის­ტერ­ნას და წმ. ლე­ო­ნარ­დის სა­ხელ­ზე აგე­ბულ სამ­ლოც­ვე­ლოს აერ­თი­ა­ ნებ­და. მე-15 სა­უ­კუ­ნე­ში რუ­მი­ნე­ლებ­მა გა­ლა­ვა­ნი თა­ვად და­შა­ლეს. მე­ ფემ ჩათ­ვა­ლა, რომ ოკუ­პა­ცი­ის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ეს რთუ­ლად მი­ სად­გო­მი სი­მაგ­რე, მო­სახ­ლე­ო­ბას დათ­ვურ სამ­სა­ხურს გა­უ­წევ­და და მი­სი დან­გ­რე­ვის ბრძა­ნე­ბა გას­ცა, მი­თუ­მე­ტეს, რომ ქა­ლა­ქი უკ­ვე გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლი იყო თავ­დაც­ვი­თი კედ­ლით. ბრა­შო­ვის სა­ფორ­ტი­ფი­კა­ციო სის­ტე­მის ნა­წი­ლე­ბი მრავ­ლა­დაა შე­მორ­ჩე­ნი­ ლი – ზოგ შემ­თხ­ვე­ვა­ში ეს გა­ლავ­ნით გარ­შე­მორ­ტყ­მუ­ლი მა­სი­უ­ რი კომ­პ­ლექ­სი­ა, ზოგ­ჯერ კი თავ­დაც­ვი­თი სის­ტე­მის­გან შე­მორ­ ჩე­ნი­ლი ცალ­კე­უ­ლი ნა­გე­ბო­ბა, რო­მელ­საც ქა­ლაქ­ში ხე­ტი­ა­ლი­სას გა­დააწყ­დე­ბით.

ნა­ხე­ვარ­წ­რი­უ­ლი მოყ­ვა­ნი­ლო­ბის ქონ­გუ­რე­ბი­ა­ნი, ე.წ. თეთ­რი კოშ­კი, ხუ­თი­ა­რუ­სი­ა­ნი თავ­დაც­ვი­თი გა­ლე­რე­ე­ბითა და მოძ­ რა­ვი კი­ბით, მე-15 სა­უ­კუ­ნე­ში, ლი­თო­ნის ხე­ლო­სან­თა გილ­დი­ ის და­სა­ცა­ვად აშენ­და. იმა­ვე ფერ­დობ­ზე მდე­ბა­რე შავ კოშკს თავ­დაც­ვი­თი და სათ­ვალ­თ­ვა­ლო ფუნ­ქ­ცია ჰქონ­და. ბრა­შო­ვის ცი­ტა­დე­ლის კარ­გად შე­მორ­ჩე­ნი­ლი დე­ტა­ლია ეკა­ტე­რი­ ნეს კოშ­კი, კა­რიბ­ჭით და ოთხ­შ­პი­ლი­ა­ნი გა­და­ხურ­ვით, რომ­ლის კე­დელ­ზეც ად­ვი­ლად გაარჩევთ აგე­ბის თა­რი­ღს – 1559 წე­ლი.

რეს­პუბ­ლი­კის ქუ­ჩა შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ბრა­შო­ვის მთა­ვა­ რი არ­ტე­რი­ა­ა. ორი­ვე მხა­რეს მიჯ­რით მიწყო­ბილ შე­ნო­ბებს შო­ რის ყვე­ლა­ზე ძვე­ლია # 17 – სა­დაც განთავსებულია Farmacia Jekelius.

Sforii – კი­დევ ერ­თი ქუ­ჩა, რო­მე­ლიც ალ­ბათ აუცი­ლებ­ლად უნ­და მო­ი­ნა­ხუ­ლოთ, არა­ვინ იცის რო­დინ­დე­ლი­ა, თუმ­ცა დო­კუ­ მენ­ტებ­ში პირ­ვე­ლად მე-17 სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში გვხვდე­ბა. ეს ქა­ლა­ქის ყვე­ლა­ზე ვიწ­რო ქუ­ჩა­ა, რომ­ლის სი­გა­ნეც ყვე­ლა­ზე გა­ნი­ერ ად­ გი­ლას 135 სან­ტი­მეტ­რი­ა, ყვე­ლა­ზე ვიწ­რო მონაკვეთზე კი – 111 სან­ტი­მეტ­რი­.

87 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ტოლ­კი­ნის ზღა­პა­რი რე­ა­ლო­ბა­ში 88 VOYAGER 28/2023

თ ე ნ­გიზ ჩ ა ნ­ტ­ლ ა­ძ ე

პრო­ლო­გი იშ­ვი­ა­თად მო­ი­ძებ­ნე­ბა ადა­მი­ა­ნი, რო­მელ­საც ბრი­ტა­ნე­ლი ფი­ ლო­ლო­გის და მწერ­ლის, ჯ. რ. რ. ტოლ­კი­ნის ტრი­ლო­გია „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბე­ლი“, წა­კითხუ­ლი თუ არა, რე­ჟი­სორ პი­ტერ ჯეკ­სო­ნის ეკ­რა­ნი­ზაცი­ის მეშ­ვე­ობ­ ით ნა­ნა­ხი მა­ინც არ ჰქონ­დეს. ნა­წარ­მო­ე­ბის გმი­რე­ბის ფრა­ზე­ბი კი ნამ­დ­ვილ თაყ­ვა­ნის­მ­ცემ­ ლებს და­ზე­პი­რე­ბუ­ლიც აქვთ. „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბე­ლი“ ტოლ­ კინს თა­ვი­სი ად­რე­უ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის „ჰობიტის“ გაგ­რ­ძე­ლე­ბად ჰქონ­და ჩა­ფიქ­რე­ბუ­ლი და გა­მომ­ცე­მელს უნ­და ვუ­მად­ლო­დეთ ტრი­ლო­გი­ის არ­სე­ბო­ბას, რად­გან ეკო­ნო­მი­ის მიზ­ნით, მან ტოლ­ კი­ნის წიგ­ნი სამ ნა­წი­ლად და­ყო. შე­დე­გად მი­ვი­ღეთ, – „ბეჭდის საძ­მო“, „ორი ცი­ხე-­კოშ­კი“ და „მეფის დაბ­რუ­ნე­ბა“. დღეს ტრი­ლო­გია „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბე­ლი“ პო­პუ­ლა­რუ­ლი კულ­ტუ­რის გა­ნუ­ყო­ფე­ლი ნა­წი­ლი­ა. მას­ზე და­ფუძ­ნე­ბით შექ­მ­ნი­ ლია არა­ერ­თი ნა­მუ­შე­ვა­რი – თე­ატ­რ­ში, მხატ­ვ­რო­ბა­ში, მუ­სი­კა­ში, თუ კი­ნე­მა­ტოგ­რაფ­ში. შუ­ახ­მე­ლე­თი და მორ­დო­რი; სა­ურ ­ ო­ნი და გან­დალ­ფი; ჰო­ბი­ტე­ბი, ელ­ფე­ბი, ჯუ­ჯე­ბი; ფრო­დო, არა­გორ­ნი, ბო­რო­მი­რი, ლე­გო­ლა­სი, გიმ­ლი და გო­ლუ­მი – ამ ად­გი­ლებ­სა და პერ­სო­ნაჟ­თა ამ სა­ხე­ლებს ისე­ვე ცნო­ბენ მსოფ­ლი­ოს სხვა­დას­ხ­ვა ნა­წილ­ში მცხოვ­რე­ბი ადა­ მი­ა­ნე­ბი, თით­ქოს, „რეალურად“ ენა­ხოთ, ან­და ეს გმი­რე­ბი გა­მო­ ჩე­ნი­ლი მოღ­ვა­წე­ე­ბი თუ პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი იყ­ვ­ნენ.

დე­მოკ­რა­ტი­ის ჰიბ­რიდს წარ­მო­ად­გენს – სა­ხელ­მ­წი­ფო მე­თა­ უ­რი 2022 წლის 8 სექ­ტემ­ბ­რი­დან არის მე­ფე ჩარლზ III, ხო­ლო მთავ­რო­ბის მე­თა­ურ ­ ია – პრე­მი­ერ­-­მი­ნის­ტ­რი. ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ეკო­ნო­მი­კის სა­ფუძ­ველს სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა, კვე­ბისა და გა­ და­მა­მუ­შა­ვე­ბე­ლი მრეწ­ვე­ლო­ბა და ტუ­რიზ­მი შე­ად­გენს. ქვე­ყა­ნას ტუ­რის­ტუ­ლად მიმ­ზიდ­ველს ხდის მი­სი ულა­მა­ზე­სი და უნი­კა­ლუ­ რი ბუ­ნე­ბა, გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ინ­ფ­რას­ტ­რუქ­ტუ­რა და სერ­ვი­სის მა­ღა­ლი დო­ნე. თუმ­ცა, კი­ნოტ­რი­ლო­გი­ის „ბეჭდების მბრძა­ნე­ ბლის“ ეკ­რა­ნებ­ზე გა­მოს­ვ­ლის შემ­დეგ, ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის მო­ სა­ნა­ხუ­ლებ­ლად ახა­ლი მი­ზე­ზი აქვთ ტუ­რის­ტებს – ტოლ­კი­ნის ნა­წარ­მო­ე­ბი­სა თუ ჯექ­სო­ნის კი­ნო­ფილ­მის უამ­რა­ვი მოყ­ვა­რუ­ ლი და თაყ­ვა­ნის­მ­ცე­მე­ლი იმ ად­გი­ლე­ბის და­სათ­ვა­ლი­ე­რებ­ლად და­დის, სა­დაც გა­და­ღე­ბე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და და სა­დაც ყვე­ლა­ზე ად­ვი­ლი­ა, წარ­მო­ვიდ­გი­ნოთ, რომ ტოლ­კი­ნის ზღაპ­რუ­ლი სამ­ყა­ რო რე­ალ ­ ო­ბა­ში მარ­თ­ლაც არ­სე­ბობს. „მე მი­ვე­მარ­თე­ბი თავ­გა­და­სავ­ლის­კენ!“ ("I’m going on an ad­ venture!") – წა­მო­ი­ძა­ხა ბილ­ბომ კი­ნო­ფილ­მ­ში „ჰობიტი“ და მა­ ყუ­რე­ბელს სა­ინ­ტე­რე­სო მოგ­ზა­უ­რო­ბის­კენ გაგ­ვიძღ­ვა. მეც გთა­ ვა­ზობთ, ტოლ­კი­ნის თავ­გა­და­სავ­ლებ­ში გა­და­ვეშ­ვათ და იმ ად­ გი­ლე­ბი­დან ზო­გი­ერ­თი მა­ინც მო­ვი­ნა­ხუ­ლოთ, სა­დაც უკ­ვ­და­ვი ნა­წარ­მო­ე­ბის უკ­ვ­და­ვი ეკ­რა­ნი­ზა­ცია შე­იქ­მ­ნა.

ასე სა­ხელ­გან­თ­ქ­მულ­ნი „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბე­ლი“ და მი­სი გმი­ რე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით მას შემ­დეგ გახ­დ­ნენ, რაც ახალზე­ლან­დი­ ელ­მა რე­ჟი­სორ­მა პი­ტერ ჯექ­სონ­მა თა­ვი­სი უკ­ვ­და­ვი, ამა­ვე სა­ ხელ­წო­დე­ბის კი­ნოტ­რი­ლო­გია შექ­მ­ნა ტოლ­კი­ნის ნა­წარ­მო­ებ­ ის მი­ხედ­ვით. ნა­მუ­შე­ვა­რი 2001-2003 წლებ­ში გა­მო­ვი­და კი­ნო­ეკ­რა­ ნებ­ზე და უდი­დე­სი კო­მერ­ცი­უ­ლი წარ­მა­ტე­ბაც მო­ი­პო­ვა. პი­ტერ ჯექ­სო­ნი სა­მი­ვე ფილ­მ­ზე ერ­თ­დ­რო­ულ ­ ად მუ­შა­ობ­და და მო­სამ­ ზა­დე­ბელ­მა სა­მუ­შა­ოე­ ბ­მა და გა­და­ღე­ბებ­მა რვა წელს გას­ტა­ნა. ცნო­ბი­ლი ტრი­ლო­გია თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე ახალ ზე­ლან­დი­ა­შია გა­და­ღე­ბუ­ლი, ასორ­მოც­და­ათ­ზე მეტ ლო­კა­ცი­ა­ზე, რომ­ლე­ბიც სამ­ხ­რეთ და ჩრდი­ლო­ეთ კუნ­ძუ­ლებ­ზეა მი­მო­ფან­ტუ­ლი. ჯექ­სო­ნი მი­იჩ­ნევ­და, რომ ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ლანდ­შაფ­ტი და ბუ­ ნე­ბა იდე­ა­ლუ­რად გად­მოს­ცემ­და ტოლ­კი­ნის ზღაპ­რუ­ლი სამ­ყა­ როს წარ­მო­სა­ხულ გა­რე­მოს.

ახა­ლი ზე­ლან­დია კუნ­ძუ­ლო­ვა­ნი ქვე­ყა­ნა ახა­ლი ზე­ლან­დია წყნა­რი ოკე­ა­ნის სამხრეთ­-­და­სავ­ლეთ ნა­წილ­ში მდე­ბა­რე­ობს და გან­ლა­გე­ბუ­ლია ორ დიდ (სამხრეთი და ჩრდი­ლო­ეთ ­ ი) და მრა­ვალ მომ­ც­რო კუნ­ ძულ­ზე. ზე­ლან­დი­ის აღ­მომ­ჩე­ნე­ბად პო­ლი­ნე­ზი­ე­ლე­ბი მი­იჩ­ნე­ვი­ ან, რო­მელ­თაც ამ კუნ­ძუ­ლებ­ზე მა­ო­რებს უწო­დე­ბენ. მათ ახა­ლი ზე­ლან­დია და­ახ­ლო­ებ­ ით XI-XIV სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში აით­ვი­სეს. ევ­რო­ პე­ლე­ბი­დან ახალ ზე­ლან­დი­ას პირ­ვე­ლად ჰო­ლან­დი­ე­ლე­ბი მი­ ად­გ­ნენ XVII სა­უ­კუ­ნე­ში, ხო­ლო XVIII სა­უ­კუ­ნე­ში – უკ­ვე ინ­გ­ლი­სე­ ლე­ბი, რომ­ლებ­მაც ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის კუნ­ძუ­ლე­ბი სა­ბო­ლო­ოდ და­ი­სა­კუთ­რეს და კო­ლო­ნი­ად აქ­ცი­ეს.

XIX სა­უ­კუ­ნის მი­წუ­რულს ახა­ლი ზე­ლან­დია ფაქ­ტობ­რი­ვად და­ მო­უ­კი­დე­ბელ სა­ხელ­მ­წი­ფოდ ჩამ­ოყა­ლიბ­და, თუმ­ცა მი­სი პო­ლი­ ტი­კუ­რი წყო­ბა კონ­ს­ტი­ტუ­ცი­უ­რი მო­ნარ­ქი­ი­სა და სა­პარ­ლა­მენ­ტო 89 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

სამ­ხ­რე­თი კუნ­ძუ­ლი ჩვე­­ნი თით­­ქ­მის ერ­­თ­თ­ვი­­ა­ნი მოგ­­ზა­­უ­რო­­ბა ავსტრალი­­ა-­ ზე­­ლან­­დი­­ა­ში ავ­­ს­ტ­რა­­ლი­­ის კონ­­ტი­­ნენ­­ტით და­­იწყო, ამი­­ტომ პირ­­ვე­­ლად ფე­­ხი ახა­­ლი ზე­­ლან­­დი­­ის მი­­წე­­ ბი­­დან მის სამ­­ხ­რეთ კუნ­­ძულ­­ზე დავ­­დ­გი. იქ ავ­­ს­ტ­რა­­ ლი­­ის ქა­­ლაქ ბრის­­­ბე­­ნი­­დან ჩავ­­ფ­რინ­­დი. სამ­­­ხ­­­რე­­თი კუნ­­­ძუ­­ლი სიდიდით ყველაზე დიდია ზელანდიაში და მთელ პლა­­ნე­­ტა­­ზე. კუნ­­ძულ­­ზე ქვეყ­­ნის მო­­სახ­­ლე­­ო­ბის მხო­­ლოდ მე­­ოთხე­­დი ცხოვ­­­ რობს. მის გას­­წ­ვ­რივ ჩრდი­­ლო­­ე­თი­­დან სამ­­ხ­რე­­თის­­­ კენ სამ­­ხ­რე­­თი ალ­­პე­­ბის მთე­­ბია გა­­და­­ჭი­­მუ­­ლი, მა­­თი ყვე­­ლა­­ზე მა­­ღა­­ლი მწვერ­­ვა­­ლია კუ­­კის მთა (3,754 მ). კუნ­­ძუ­­ლის აღ­­მო­­სავ­­ლე­­თი ნა­­წი­­ლი უფ­­რო დაბ­­ლო­­ ბია და, პრაქ­­ტი­­კუ­­ლად, მთლი­­ა­ნად ათ­­ვი­­სე­­ბუ­­ლია სა­­სოფ­­ლო-­­სა­­მე­­ურ­­ნეო ნა­­თე­­სე­­ბით, ხო­­ლო და­­სავ­­­ ლეთ სა­­ნა­­პი­­რო­­ზე, რო­­მე­­ლიც ნაკ­­ლე­­ბად მჭიდ­­რო­­ დაა და­­სახ­­ლე­­ბუ­­ლი, შე­­მორ­­ჩე­­ნი­­ლია ბუ­­ნე­­ბის პრაქ­­­ ტი­­კუ­­ლად ხე­­ლუხ­­ლე­­ბე­­ლი ფლო­­რი­­სა და ფა­­უ­ნის მნიშ­ვ­ ­ნე­­ლო­­ვა­­ნი მა­­სი­­ვე­­ბი. და­­სავ­­ლე­­თი ნა­­წი­­ლი ასე­­ვე გან­­თ­ქ­მუ­­ლია ეროვ­­ნუ­­ლი პარ­­კე­­ბით, ფი­­ორ­­­ დე­­ბით და მყინ­­ვა­­რე­­ბით, რომ­­ლე­­ბიც სამ­­ხრ ­ ე­­თ ალ­­­ პე­­ბის ფერ­­დო­­ბე­­ბი­­დან პირ­­და­­პირ ტას­­მა­­ნი­­ის ზღვა­­ ში ეშ­­ვე­­ბა. ახ­­ლა რო­­ცა ვიხ­­სე­­ნებ, მით უფ­­რო ვრწმუნ­­დე­­ბი, რომ ახა­­ლი ზე­­ლან­­დი­­ის სამ­­ხრ ­ ე­­თი კუნ­­ძუ­­ლი ერ­­თ­-­ ერ­­თი ულა­­მა­­ზე­­სი ად­­გი­­ლია ჩვენს პლა­­ნე­­ტა­­ზე. ასე­­ ვე, ჩე­­მი მოკ­­რ­ძა­­ლე­­ბუ­­ლი აზ­­რით, კი­­ნოტ­­რი­­ლო­­გი­­ის „ბეჭდების მბრძა­­ნე­­ბლის“ ყვე­­ლა­­ზე ლა­­მა­­ზი სცე­­ ნე­­ბი სწო­­რე­­დაც რომ სამ­­ხ­რე­­თის კუნ­­ძულ­­ზეა გა­­ და­­ღე­­ბუ­­ლი. სხვაგ­­ვა­­რად ვერც იქ­­ნე­­ბო­­და – აქა­­უ­რი მრა­­ვალ­­ფე­­რო­­ვა­­ნი და თვალ­­წარ­­მ­ტა­­ცი ლან­­დ­შაფ­­­ ტი იყო ამის გა­­რან­­ტი.

90 VOYAGER 28/2023

91 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ქუ­ინ­ს­თა­უ­ნი სამ­ხ­რე­თ კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთ­-­და­სავ­ლე­თით მდე­ბა­რე ქუ­ინ­სთ ­ ა­ უ­ნი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი სა­კუ­რორ­ტო ქა­ლა­ ქი­ა, სა­დაც სა­თავ­გა­და­სავ­ლო და სამ­თო-­სათხი­ლა­მუ­რო ტუ­რიზ­ მია გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი. ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე გრძე­ლი ტბის (80 კი­ლო­მეტ­რი) უაკა­ტი­პუს (Wakatipu) ნა­პირ­ზეა გა­შე­ნე­ბუ­ლი. ქა­ლა­ქის და ტბის შე­მო­გა­რენს ერ­თ­-ერთ ულა­მა­ ზეს რე­გი­ო­ნად მი­იჩ­ნე­ვენ მთელ ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში, ამი­ტომ ამ მი­და­მო­ებ­შიც „ბეჭდების მბრძა­ნებ­ლის“ ძალ­ზე ბევ­რი სცე­ნაა გა­და­ღე­ბუ­ლი. ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი­ს ახ­ლო­მახ­ლო (ათი წუ­თის სა­ვა­ლი გზაა მან­ქა­ ნით), ტბა უაკა­ტი­პუს სა­ნა­პი­როს­თან ქლო­უზ­ბერ­ნის (Closeburn) ტყე­ე­ბი­ა. აქ არის გა­და­ღე­ბუ­ლი ბეჭ­დის საძ­მოს და სა­უ­რო­ნის ურუკ­-­ჰა­ის (Uruk Hai) ორ­კე­ბის შე­ტა­კე­ბა. ტყე­ში სე­ირ­ნო­ბი­სას ყუ­რადღე­ბით იყა­ვით, რომ შემ­თხ­ვე­ვით სა­რუ­მა­ნის პირ­ველ ურუკ­-­ჰა­ის, ლურცს (Lurtz) არ გა­და­ე­ყა­როთ და მი­სი გან­მ­გ­მი­რა­ ვი ის­რის მსხვერ­პლ ­ ი არ გახ­დეთ. ქლო­უზ­ბერ­ნის ტყის გვერ­დ­ზე მდე­ბა­რე­ობს Twelve Mile Delta, სა­დაც ითი­ლი­ენ­ ის (Ithilien) სცე­ნე­ბია გა­და­ღე­ბუ­ლი. ალ­ბათ, გეხ­სო­მე­ბათ, თუ რო­გორ და­ბა­ნაკ­დ­ნენ აქ ფრო­დო, სე­მი და გო­ ლუ­მი, ხო­ლო კურ­დღ­ლე­ბის მომ­ზა­დე­ბის სა­კითხ­მა სემ­სა და გო­ლუმს შო­რის და­პი­რის­პი­რე­ბაც კი გა­მო­იწ­ვი­ა. ასე­ვე აქე­დან უთ­ვალ­თ­ვა­ლებ­და სა­მე­უ­ლი ფა­რა­მი­რისა და მი­სი თა­ნა­მებ­რ­ ძო­ლე­ბის შე­ტა­კე­ბას მუ­მა­კი­ლებ­ზე (Mûmakil/Oliphaunt) ამ­ხედ­ რე­ბულ ჰა­რად­რი­მებ­თან (Haradrim), რომ­ლე­ბიც მორ­დო­რის­კენ მი­ე­მარ­თე­ბოდ­ნენ. თუ ტბის გას­წ­ვ­რივ გზას გა­აგ­რ­ძე­ლებთ, ორ მცი­რე ზო­მის და­ სახ­ლე­ბას მი­ად­გე­ბით – გლე­ნორ­ჩი (Glenorchy) და ფე­რე­და­იზ (Paradise). ამ მი­და­მო­ებ­ში ბევ­რი ცნო­ბი­ლი სცე­ნაა გა­და­ღე­ბუ­ ლი ტრი­ლო­გი­ის­თ­ვის: ყვე­ლას გეხ­სო­მე­ბათ მო­მენ­ტი კი­ნო­ფილ­ მი­დან, რო­დე­საც მრის­ხა­ნე ორ­კე­ბი ბეჭ­დის საძ­მოს და­ე­წი­ვნენ, მე­რი და პი­პი­ნი და­ატყ­ვე­ვეს, ხო­ლო ბო­რო­მი­რი სი­ცოცხ­ლეს გა­მო­ა­სალ­მა. აქ­ვე ეწ­ვია გან­დალ­ფი იზენ­გარ­დის კოშკს, ხო­ ლო – ელ­ფე­ბის ულა­მა­ზეს და მო­მა­ჯა­დო­ე­ბელ ლოთ­ლო­რი­ენს­ (Lothlorien).

ქუ­ინ­ს­თა­უ­ნი პირ­ვე­ლი ქა­ლა­ქი იყო ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ტე­რი­ ტო­რი­ა­ზე, სა­დაც ავ­ს­ტ­რა­ლი­ი­დან ჩავ­ფ­რინ­დით. თა­ვი­დან­ვე გა­ დაწყ­ვე­ტი­ლი გვქონ­და, მთე­ლი ქვე­ყა­ნა ავ­ტო­მო­ბი­ლით მოგ­ვევ­ ლო, ამი­ტომ აერო­პორ­ტ­ში­ვე ჩავ­ს­ხე­დით წი­ნას­წარ და­ჯავ­შ­ნილ მან­ქა­ნა­ში და ბარ­გის მო­სა­შო­რებ­ლად სას­ტუმ­როს­კენ გა­ვე­შუ­ რეთ, მე­რე კი პირ­და­პირ სა­ბა­გი­როს­კენ გა­ვე­მარ­თეთ, რო­მელ­ მაც მთის წვერ­ზე აგ­ვა­ჩუქ­ჩუ­ქა. იქი­დან ხე­ლისგულ­ზე მო­ჩან­და ქა­ლა­ქი­სა და უაკა­ტი­პუს ტბის ულა­მა­ზე­სი ხე­დე­ბი. მარ­თა­ლი­ა, ამინ­დი ღრუბ­ლი­ა­ნი იყო, მაგ­რამ ეს კი­დევ უფ­რო მეტ იდუ­მა­ლე­ ბას მა­ტებ­და პე­იზ­ აჟს. მთი­დან დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლებ­მა ცო­ტა ხა­ნი უაკა­ტი­პუს ტბის სა­ნა­პი­ რო­ზე ვი­სე­ირ­ნეთ, და­ვა­გე­მოვ­ნეთ უგემ­რი­ე­ლე­სი ახალ­ზე­ლან­ დი­უ­რი ღვი­ნო (ჩემი გუ­ლი­თა­დი რჩე­ვა­ცა­ა, სა­დაც შე­გეძ­ლე­ბათ, ნე­ბის­მი­ერ ხელ­საყ­რელ ად­გილ­სა და დროს აუცი­ლებ­ლად გა­ უ­სინ­ჯეთ გე­მო აქა­ურ ღვი­ნოს) და თბო­მავ­ლის (TSS Earnslaw) გემ­ბან­ზე მოვ­კა­ლათ­დით – ამ ასი წლის ხო­მალ­დით, რო­მე­ ლიც ორ­თ­ქ­ლის ძრა­ვა­ზე მუ­შა­ობ­და და მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი, მაგ­რამ კარ­გად შე­ნა­ხუ­ლი და მოვ­ლი­ლიც გახ­ლ­დათ, უაკა­ტი­პუს ტბა­ში

92 VOYAGER 28/2023

უნ­და გვე­სე­ირ­ნა. იდუ­მა­ლი მთე­ბი, ჩა­მა­ვა­ლი მზი­სა და წყლის ერ­თ­მა­ნეთ­ში გარ­და­მა­ვა­ლი ფე­რე­ბი – შუა ტბა­ში გა­სუ­ლებს ზღა­პარ­ში ყოფ­ნის შეგ­რ­ძ­ნე­ბა წა­მი­თაც არ გვტო­ვებ­და. გავ­ ყუ­რებ­დით თვალ­წინ გა­დაშ­ლილ მის­ტი­კას და ვუ­მე­ორ ­ ებ­დით სა­კუ­თარ თავს, რომ ახა­ლი ზე­ლან­დია ერ­თ­-ერ­თი ულა­მა­ზე­სი ქვე­ყა­ნა­ა, რაც კი ჩვე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბი­სას გვი­ნა­ხავს. ზოგ­ჯერ კი ზღა­პარ­ში ყოფ­ნის გან­ც­და იმ­დე­ნად მძაფ­რ­დე­ბო­და, რომ თუნ­ დაც ამ ტბა­ზე ცურ­ვი­სას, ში­გა­და­შიგ გვე­გო­ნა, რომ ან გან­დალ­ფი გად­მოდ­გე­ბო­და მთის წვერ­ზე, ან კი­დევ ფრო­დო გა­მო­ყოფ­და სა­ი­დან­მე თავს. ჩვენ ხომ, ფაქ­ტობ­რი­ვად, იმ ად­გი­ლებს ვათ­ვა­ ლი­ე­რებ­დით, სა­დაც ტრი­ლო­გი­ის გა­და­ღე­ბე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, ოღონდ ტბის მხრი­დან. ჩვე­ნი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის წერ­ტი­ლი ერ­თ­-ერთ ყუ­რე­ში მდე­ბა­რე ვე­ ე­ბერ­თე­ლა ფერ­მა და რეს­ტო­რა­ნი იყო. რეს­ტო­რან­ში იმ­ხე­ლა და ისე­თი მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნი სუფ­რა დაგ­ვახ­ვედ­რეს, რომ პი­პინ­საც კი აღარ მო­უნ­დე­ბო­და, მე­ო­რედ ესა­უზ­მა (“What about second breakfast?“).

93 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ფი­ორ­დ­ლან­დის ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი სა­ნამ ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი­დან ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის­კენ გა­ემ­გ­ზავ­რე­ბო­დეთ, აუცი­ლებ­ლად და­ათ­ვა­ლი­ერ ­ ეთ სამ­ხ­რე­თი კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთდა­სავ­ლე­თის რე­გი­ო­ნი. ტე-­ვა­ჰი­პო­უ­ნა­მუ (Te Wahipounamu) მა­ო­რის ენა­ზე „მწვანე ქვის წყლებს“ ნიშ­ნავს და ახა­ლი ზე­ლან­ დი­ის სამ­ხ­რე­თ კუნ­ძუ­ლის ტრა­დი­ცი­უ­ლი სა­ხელ­წო­დე­ბა­ა. ასე­ვე მო­იხ­სე­ნი­ე­ბენ სამ­ხ­რე­თ კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთ­-­და­სავ­ლეთ ნა­ წილ­საც, რო­მე­ლიც იუნეს­კოს მსოფ­ლიო მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის ნუს­ ხა­ში­ა, 26 000 კვად­რა­ტულ კი­ლო­მეტ­რ­ზეა გა­და­ჭი­მუ­ლი და არა­ ერთ ეროვ­ნულ პარკს მო­ი­ცავს. ბუ­ნე­ბის ამ სა­ოც­რე­ბის ნა­წი­ლია ფი­ორ­დ­ლან­დის ეროვ­ნუ­ლი პარ­კიც, რო­მე­ლიც 12 500 კვად­რა­ტუ­ლი კი­ლო­მეტ­რის ფარ­თო­ ბით, ქვეყ­ნის უმ­სხ­ვი­ლე­სი ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი­ა. იქა­უ­რო­ბა სავ­ სეა მა­სი­უ­რი მთე­ბით, მყინ­ვა­რუ­ლი ტბე­ბი­თა და მდი­ნა­რე­ე­ბით, ხში­რი ტყე­ე­ბი­თა და მწვა­ნე დაბ­ლო­ბე­ბით. სწო­რედ ამ და­უ­ ვიწყა­რი პე­ი­ზა­ჟე­ბის გა­მო, ეს პარ­კი იდე­ა­ლუ­რი ად­გი­ლი გახ­და „ბეჭდების მბრძა­ნებ­ლის“ გა­და­ღე­ბე­ბის­თ­ვის. ფი­ორ­დ­ლან­დის პარ­კი პო­პუ­ლა­რუ­ლია მთამს­ვ­ლე­ლებ­სა და მო­ ლაშ­ქ­რე­ებს შო­რის და თუ თქვენ ერ­თ­-ერ­თი მათ­გა­ნი ბრძან­დე­ ბით, გთა­ვა­ზობთ კეპ­ლე­რის სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლიკ­ზე (Keppler Track) გა­სე­ირ­ნე­ბას.

94 VOYAGER 28/2023

გა­სე­ირ­ნე­ბა რბი­ლი ნათ­ქ­ვა­მი­ა, რად­გან ვგუ­ლის­ხ­მობ 3-4-დღი­ან ლაშ­ქ­რო­ბას მარ­შ­რუტ­ზე, რომ­ლის მთლი­ა­ნი წრე­დიც 60 კი­ლო­ მეტ­რი­ა. სა­მა­გი­ე­როდ, სა­შუ­ა­ლე­ბა გექ­ნე­ბათ, ტბე­ბის ტე­-ა­ნაუსა (Te Anau) და მა­ნა­პო­ურ ­ ის (Manapouri) ულა­მა­ზე­სი სა­ნა­პი­რო­ ე­ბი შე­მო­ი­ა­როთ და, სურ­ვი­ლის შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ეწ­ვი­ოთ კეპ­ლე­ რის ჭა­ო­ბებ­საც. ეს ზუს­ტად ის ად­გი­ლი­ა, სა­დაც პი­ტერ ჯექ­სონ­მა „მიცვალებულთა ჭა­ობ­ ე­ბის“ სცე­ნე­ბი გა­და­ი­ღო. ცხა­დი­ა, ფრთხი­ ლად უნ­და იყოთ, ისე­თი­ვე შემ­ზა­რა­ვი სცე­ნე­ბი რომ არ იხი­ლოთ, რაც ჭა­ობ­ში ჩა­ვარ­დნ­ ილ­მა ფრო­დომ ნა­ხა.

95 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

96 VOYAGER 28/2023

ტბა ტე­-ა­ნა­უს სა­ნა­პი­რო­ზე მდე­ბა­რე იმა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის და­ სახ­ლე­ბუ­ლი პუნ­ქ­ტი­დან, მან­ქა­ნით სულ რა­ღაც ორი სა­ათ ­ ის სა­ ვალ მან­ძილ­ზე, მა­ვო­რას ტბე­ბია (Mavora Lakes). იქ ტრი­ლო­გი­ის რა­მდ ­ ე­ნი­მე ეპი­ზო­დია გა­და­ღე­ბუ­ლი. ჩრდი­ლო­ეთ მა­ვო­რას ტბის სა­ნა­პი­რო ნენ ჰი­თო­ე­ლის (Nen Hithoel) ტბის სცე­ნებს მი­უ­სა­და­ გეს. ზუს­ტად აქ მო­აწყ­ვეს დრო­ე­ბი­თი ბა­ნა­კი და გა­ჩა­ღე­ბულ კო­ ცონ­თან ბო­ლო­ჯერ მო­ის­ვე­ნეს ერ­თად საძ­მოს წევ­რებ­მა, სა­ნამ გა­ი­ყო­ფოდ­ნენ და თავ­თა­ვი­ანთ თავ­გა­და­სავ­ლებ­ში გა­და­ეშ­ვე­ ბოდ­ნენ. აქ­ვეა გა­და­ღე­ბუ­ლი სცე­ნა, რო­მელ­შიც ფრო­დო და სე­მი აღ­მო­სავ­ლეთ ნა­პირს კვე­თენ და მორ­დო­რის­კენ მი­ე­შუ­რე­ბი­ან.

ჩრდი­ლო­ეთ მა­ვო­რა­სა და ტე­-ა­ნა­უს ტბე­ბის მახ­ლობ­ლად ფან­გორ­ნის ტყის (Fangorn Forest) სცე­ნე­ბი გა­და­ი­ღეს. სწო­ რედ ფან­გორ­ნის ტყე­ში გა­და­ე­ყარ­ნენ მე­რი და პი­პი­ნი უხუ­ცეს ენტს, რო­მე­ლიც მათ ჭკუ­ას არი­გებ­და: „თქვენ უნ­და გეს­მო­დეთ, ახალ­გაზ­რ­და ჰო­ბიტ, რომ დი­დი დრო სჭირ­დე­ბა ძველ ენ­ტუ­ რად რა­ი­მეს თქმას. და ჩვენ არას­დ­როს არა­ფერს ვამ­ბობთ, თუ ამის სათ­ქ­მე­ლად დი­დი დრო არ არის სა­ჭი­რო“ – (“You must understand, young Hobbit, it takes a long time to say anything in Old Entish. And we never say anything unless it is worth taking a long time to say.“)

97 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

98 VOYAGER 28/2023

ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნის შემ­დეგ სამ­ხ­რე­თი კუნ­ძუ­ლის ზღაპ­რუ­ლი ბუ­ნე­ბის გაც­ნო­ბა მილ­ფორდ სა­უნ­დის (Milford Sound) ფი­ორ­დის მო­ ნა­ხუ­ლე­ბით გა­ვაგ­რ­ძე­ლე. დე­და­მი­წის ეს ერ­თ­-ერ­თი ულა­მა­ზე­ სი ად­გი­ლი, ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის სამ­ხრ ­ ე­თ კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთ­-­ და­სავ­ლე­თით, ფი­ორ­დ­ლან­დის ეროვ­ნულ პარ­კ­ში მდე­ბა­რე­ობს. ყუ­რემ­დე მი­სას­ვ­ლე­ლად, ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი­დან, და­ახ­ლო­ე­ბით, სა­მა­სი კი­ლო­მეტ­რი უნ­და გა­ი­ა­როთ მან­ქა­ნით, უშუ­ა­ლოდ ფი­ორ­დ­ლან­ დის ეროვ­ნუ­ლი პარ­კის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე. ეს სა­მას­კი­ლო­მეტ­რი­ა­ნი მო­ნაკ­ვე­თი ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ლა­მა­ზი გზა აღ­მოჩ­ნ­და, სა­დაც კი ოდეს­მე მივ­ლი­ა. წამ­და­უ­წუმ ვა­ჩე­რებ­დით მან­ქა­ნას, რა­თა დავ­მტ­კ­ბა­რი­ყა­ვით ბუ­ნე­ბის გან­საც­ვიფ­რე­ბე­ლი სი­ლა­მა­ზით – მთე­ბი, მინ­დ­ვ­რე­ბი, ტბე­ბი, მდი­ნა­რე­ე­ბი, ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი, მყინ­ვარ­წ­ ვე­რე­ბი და ტყე­ე­ბი მო­მა­ჯა­დო­ებ­ ელ პე­იზ­ ა­ჟებს ქმნი­ან. ერ­თ­-ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო ლო­კა­ცია ამ გზა­ზე „სარკისებრი ტბე­ ბი­ა“ – კამ­კა­მაწყ­ლი­ა­ნი ტბე­ბი, რომ­ლე­ბიც მთე­ბი­თაა გარ­შე­ მორ­ტყ­მუ­ლი, ხო­ლო წყლი­დან ამოშ­ვე­რი­ლი ერ­თ­-ერ­თი ნიშ­ ნუ­ლი მხო­ლოდ ტბის ანა­რეკ­ლ­ში იკითხე­ბა (ზედაპირზე უკუღ­მა აწე­რი­ა: „Mirror Lakes“). უამ­რა­ვი ფო­ტოს გა­და­ღე­ბის შემ­დეგ, რო­გორც იქ­ნა, ჩა­ვაღ­წი­ეთ მილ­ფორდ სა­უნ­დ­ში და წი­ნას­წარ და­ჯავ­შ­ნი­ლი ნა­ვის­კენ გა­ვე­შუ­რეთ. ყუ­რესა და მის მიმ­დე­ბა­რედ გა­დაშ­ლილ პე­ი­ზა­ჟებს რომ გა­და­ვავ­ლეთ თვა­ლი, ეგ­რე­ვე მივ­ხ­ვ­ დით, თუ რა­ტომ უწო­დე­ბენ მილ­ფორდ სა­უნდს ფი­ორ­დ­ლან­დის ეროვ­ნუ­ლი პარ­კის ერ­თ­-ერთ მარ­გა­ლიტს და რა­ტომ შე­არ­ქ­ვა მას ინ­გ­ლი­სელ­მა მწე­რალ­მა რა­დი­არდ კიპ­ლინ­გ­მა მსოფ­ლი­ოს მერ­ვე სა­ოც­რე­ბა. ნა­ვით მოგ­ზა­უ­რო­ბა, და­ახ­ლო­ე­ბით, სამ სა­ათს გრძელ­დე­ბა და მთე­ლი ამ დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თ­მა­ნეთს იმ­დე­ნად მო­მა­ჯა­დო­ე­ბე­ლი ხე­დე­ბი ცვლის, რომ ისევ გიბ­რუნ­დე­ ბათ ის ნაც­ნო­ბი ახალ­ზე­ლან­დი­უ­რი შეგ­რ­ძ­ნე­ბა, ზღა­პარ­ში ხართ, უფ­რო სწო­რად, „ბეჭდების მბრძა­ნებ­ლის“ ტრი­ლო­გი­ის უშუ­ა­ ლო მო­ნა­წი­ლედ იქეცით.

რა­მდე­ნი­მე რჩე­ვა მათ­თ­ვის, ვინც მან­ქა­ნით აპი­რებს ქუ­ინ­ს­თა­უ­ნი­დან მილ­ფორდ სა­უნ­დამ­ დე მგზავ­რო­ბას (ყველაზე რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი შეთავაზება): 1. აუცი­ლებ­ლად და­ჯავ­შ­ნეთ მილ­ფორდ სა­უნ­დის ტუ­რი ერ­თი დღით ად­რე მა­ინც (სასტუმროდან ყვე­ ლა­ზე ად­ვი­ლია ამის გა­კე­თე­ბა); 2. შე­ა­ფა­სეთ მან­ქა­ნის ტა­რე­ბის უნა­რე­ბი და გა­ით­ ვა­ლის­წი­ნეთ ისიც, რომ გზად მილ­ფორდ სა­უნ­დამ­ დე ბევ­რ­ჯერ მო­გინ­დე­ბათ მან­ქა­ნის გა­ჩე­რე­ბა და პე­ი­ზა­ჟე­ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბა; 3. არ და­გა­ვიწყ­დეთ საწ­ვა­ვის ავ­ზის შევ­სე­ბა და­ სახ­ლე­ბულ პუნქტ ტე­-ა­ნა­უ­ში (Te Anau), თო­რემ მილ­ფორდ სა­უნ­დამ­დე და უკან, იმა­ვე გზა­ზე ტე­ა­ნა­უმ­დე, ამის სა­შუ­ა­ლე­ბა აღარ მო­გე­ცე­მათ; 4. ამ ყვე­ლაფ­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, და­გეგ­მეთ ქუ­ინ­ს­თა­უ­ნი­დან გა­მოს­ვ­ლის დრო, რა­თა დრო­უ­ ლად ჩა­უს­წ­როთ წი­ნას­წარ და­ჯავ­შ­ნილ ტურს ყუ­ რე­ში; 5. სწო­რი და­გეგ­მ­ვი­თ შეძ­ლებთ, იმა­ვე დღეს, სა­ღა­ მოს­კენ, ქუ­ინ­ს­თა­უნ­ში დაბ­რუნ­დეთ.

99 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ფრანც იოსე­ფის მყინ­ვა­რი ქუ­ინ­ს­თა­უ­ნი­სა და მილ­ფორდ სა­უნ­დის შემ­დეგ, ჩრდი­ლო­ე­თის მი­ მარ­თუ­ლე­ბით გამ­გ­ზავ­რე­ბის დრო დად­გა. აქ ორი არ­ჩე­ვა­ნია – გზა გააგრძელოთ სამხრეთ კუნძულის ან აღმოსავლეთ, ან დასავლეთ სანაპიროთი. ჩვენ და­სავ­ლეთ სა­ნა­პი­რო­ზე მგზავ­რო­ბა ვარ­ჩი­ეთ, რად­გან ეს რე­გი­ო­ნი ნაკ­ლე­ბად და­სახ­ლე­ბუ­ლია და მე­ტი შან­სი­ა, დატ­კ­ბეთ ვე­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის პე­ი­ზა­ჟე­ბით. მარ­შ­რუ­ტის წი­ნას­წარ გან­ხილ­ვი­სას მივ­ხ­ვ­დით, რომ დღე საკ­ მა­ოდ გრძე­ლი იქ­ნე­ბო­და (დაახლოებით 350 კი­ლო­მეტ­რი უნ­და გაგ­ვევ­ლო მან­ქა­ნით), მაგ­რამ ძალ­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო­დაც ჩა­ივ­ლი­და. აი, ვტო­ვებთ ქუ­ინ­სთ ­ ა­უნს და მი­ვე­მარ­თე­ბით ფრანც იოსე­ფის მყინ­ვა­რის­კენ (Franz Josef Glacier), უფ­რო სწო­რად, ამა­ვე და­ სა­ხე­ლე­ბის და­სახ­ლე­ბუ­ლი პუნ­ქტ ­ ის­კენ (Franc Josef).

100 VOYAGER 28/2023

მყინ­ვა­რე­ბის­კენ მი­მა­ვალ გზა­ზე რამ­დე­ნჯერმე გავჩერდით, მათ შო­რის, ქა­ლაქ უანა­კა­ში (Wanaka), სა­დაც იმა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის ტბის (Lake Wanaka) სა­ნა­პი­რო­ზე, გრი­ლი ნი­ა­ვი­სა და თბი­ლი მზის სხი­ვე­ბის ქვეშ, დი­ლის გემ­რი­ელ ­ ი ყა­ვა დავ­ლი­ეთ ძა­ლე­ბის მო­საკ­რე­ბად. უანა­კა პო­პუ­ლა­რუ­ლი კუ­რორ­ტია ახალ ზე­ლან­დი­

ა­ში, რო­გორც ზამ­თ­რის, ასე­ვე ზაფხუ­ლის აქ­ტი­ვო­ბე­ბის მოყ­ვა­ რულ­თათ­ვის. ქა­ლა­ქის ყვე­ლა­ზე სა­ხა­ლი­სო ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბა უანა­კას ტბა­ში ამო­სუ­ლი ტი­რი­ფი­ა. მას „ზუსტად ეგ ხე უანა­კა­ში“ (That Wanaka Tree) – ასე უბ­რა­ლოდ უწო­დე­ბენ და ტუ­რის­ტულ ფო­ტო­ებ­ზეც ყვე­ლა­ზე ხში­რად ნახავთ.

101 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

მე­ო­რედ მა­კა­რო­რას მდი­ნა­რეს­თან (Makarora River) გავჩერდით, რომ­ლის ფი­რუ­ზის­ფე­რი წყლე­ბი ლა­მა­ზად ეხა­მე­ ბო­და უკან, თით­ქოს მათ ფონ­ზე აღ­მარ­თულ მთებს.

იმი­სა, რომ ჩან­ჩ­ქე­რი მდი­ნა­რის მო­პირ­და­პი­რე მხა­რეს მდე­ბა­ რე­ობს, მი­სი გა­დაკ­ვე­თა არ გჭირ­დე­ბათ, რად­გან ამ სი­ლა­მა­ზეს აქე­თა მხრი­და­ნაც შე­სა­ნიშ­ნა­ვად აღიქ­ვამთ.

მდი­ნა­რი­დან არც ისე მო­შო­რე­ბით ფან­ტე­ილ ­ ის ჩან­ჩ­ქე­რე­ბია (Fantail Falls). გა­და­სახ­ვევ ნიშ­ნულს ად­ვი­ლად და­ი­ნა­ხავთ სა­ მან­ქა­ნო გზი­დან. სა­ფეხ­მავ­ლო ბი­ლი­კი მან­ქა­ნე­ბის სად­გო­მი­დან ჩან­ჩ­ქე­რამ­დე ათ წუთ­ზე მეტს არ წა­გარ­თ­მევთ და, მი­უ­ხე­და­ვად

კი­დევ ერ­თი ბუ­ნე­ბის სა­ოც­რე­ბა, რომ­ლის სა­ნა­ხა­ვა­დაც მცი­რე ხნით გავ­ჩერ­დით, ბრი­უ­სის ყუ­რე (Bruce Bay) იყო. ეს ყუ­რე ტას­მა­ნი­ის ზღვა­ზე გა­დის და გან­გაც­ვიფ­რებთ სა­ნა­პი­რო­ზე წა­მო­ჭი­მუ­ლი მა­ღა­ ლი ხე­ე­ბითა და ხმე­ლეთ­ზე გა­მო­რი­ყუ­ლი გამ­ხ­მა­რი კუნ­ძე­ბით.

102 VOYAGER 28/2023

ფრანც იოსე­ფამ­დე არმი­სუ­ლი, და­ახ­ლო­ებ­ ით, 25-იოდე კი­ლო­ მეტ­რ­ში, კი­დევ ერ­თი მყინ­ვა­რი და იმა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის და­სახ­ ლე­ბუ­ლი პუნ­ქ­ტი, ფოქს გლა­სი­ე­რი (Fox Glacier) შეგ­ხ­ვ­დე­ბათ. აქაც გავ­ჩერ­დით და მყინ­ვა­რის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბა შვე­ულ­მ­ფ­რე­ ნით მო­ვინ­დო­მეთ. ამინ­დი­ არ იყო სა­ხარ­ბი­ე­ლო – ღრუბ­ლებს და­ე­ფა­რა ცა, მაგ­რამ მა­ინც შევ­ძე­ლით, შეგ­ვევ­ლო თვა­ლი ამ ლა­მა­ზი ხე­ო­ბი­სათვის. ეს აფ­რე­ნა, ალ­ბათ, ექ­ს­ტ­რე­მა­ლუ­რი ეპი­ ზო­დის გა­მოც დაგ­ვა­მახ­სოვ­რ­და.

უკა­ნა გზა­ზე მფრი­ნა­ვი ზედ­მე­ტად შე­ვი­და ღრუბ­ლებ­ში და შვე­ ულ­მფ­რენ­მა სი­მაღ­ლე ერ­თ­ბა­შად და­კარ­გა, რა­საც პი­ლო­ტის მკვეთ­რი მა­ნევ­რი­რე­ბა მოჰ­ყ­ვა, რა­თა კლდეს არ შეს­ჯა­ხე­ბო­ და. ავად თუ კარ­გად (და, ალ­ბათ, უფ­რო ავად), შე­ში­ნე­ბუ­ლე­ბი, მაგ­რამ უვ­ნებ­ლე­ბი დავ­ფ­რინ­დით ფოქს გლა­სი­ერ ­ ის და­სახ­ ლე­ბულ პუნ­ქ­ტ­ში და ფრანც იოსე­ფის­კენ გზა მან­ქა­ნით გა­ვაგ­ რ­ძე­ლეთ.

103 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ფოქს და ფრანც იოსე­ფის მყინ­ვა­რე­ბი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ერ­თ-­ ­ ერთი ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლი ტუ­რის­ტუ­ლი ღირ­ს­შესა­ნიშ­ნა­ო­ ბა­ა, რაც არ არის გა­საკ­ვი­რი, რად­გან მყინ­ვა­რე­ბი უეს­თ­ლან­დ­­ტა­ი-­პო­უ­ტი­ნის ეროვ­ნულ პარ­კშ­ ი (Westland Tai Poutini Na­ tional Park) მდე­ბა­რე­ობს, პარ­კ­ში რო­მე­ლიც ერ­თ-­ ერ­თი ულა­მა­ ზე­სი რე­გი­ო­ნია ზე­ლან­დი­ის სამ­ხ­რეთ კუნ­ძულ­ზე. ზუს­ტად ამ პარ­ კ­ში მდე­ბა­რე სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლიკ­ზე გა­სე­ირ­ნე­ბით გა­დავ­წყ­ვი­ტეთ, დაგ­ვეს­რუ­ლე­ბი­ნა ეს გრძე­ლი და ფა­თე­რა­კე­ბით სავ­სე, თუმ­ცა სა­სი­ა­მოვ­ნო დღე. უკ­ვე ტუ­რის და­სას­რულს ვიხ­სე­ნებ­დით ემო­ცი­უ­რად, რომ სწო­ რედ ფრანც იოსე­ფის მყინ­ვა­რია გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი მი­ნას თი­რი­თის შუ­ქუ­რე­ბის ან­თე­ბის ეპი­ზოდ­ში. ალ­ბათ, გეხ­სო­მე­ბათ არა­გორ­ ნის ცნო­ბი­ლი შე­ძა­ხი­ლი: „მინას თი­რი­თის შუ­ქუ­რე­ბი! შუ­ქუ­რე­ ბი აან­თეს! გონ­დო­რი დახ­მა­რე­ბას ითხოვს“ – (“The Beacons of Minas Tirith! The Beacons are lit! Gondor calls for aid“).

104 VOYAGER 28/2023

თუ­ი­ზე­ლი ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი­დან ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის­კენ მოგ­ზა­უ­რო­ბას აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ნა­პი­რო­თი თუ გა­დაწყ­ვეტთ, აუცი­ლებ­ლად უნ­და მო­ი­ნა­ხუ­ ლოთ ქა­ლაქ თუ­ი­ზე­ლის მიმ­დე­ბა­რე მდე­ლო­ებ­ ი, რო­მ­ლებიც ქუ­ინ­სთ ­ ა­უ­ნი­დან მან­ქა­ნით სულ რა­ღაც ორ­სა­ათ­ნა­ხე­ვრი­ან მან­ ძილ­ზე მდე­ბა­რე­ობს. თა­ვად ქა­ლა­ქი თუ­ი­ზე­ლი, რო­მე­ლიც თა­ვის დრო­ზე ჰიდ­რო­ე­ ლექ­ტ­რო­სად­გუ­რის მშე­ნებ­ელთა და­სა­ბი­ნა­ვებ­ლად გა­ა­შე­ნეს, დღეს­დღე­ო­ბით ერ­თ-­ ერ­თი ტუ­რის­ტუ­ლი ჰა­ბი­ა. ეს ლო­კა­ცია ძალ­ზე პო­პუ­ლა­რუ­ლია წყლის სპორ­ტის, ლაშ­ქ­რო­ბე­ბი­სა და ას­ ტ­რო­ტუ­რიზ­მის მოყ­ვა­რულ­თა შო­რის, რად­გან ქა­ლა­ქის თავ­ზე რე­გი­ონ­ში ერ­თ-­ ერ­თი ყვე­ლა­ზე მოწ­მენ­დილი ცა­ა, რაც ვარ­ს­კ­ვ­ ლა­ვებ­ზე დაკ­ვირ­ვე­ბას აად­ვი­ლებს.

თუ­ი­ზე­ლის მიმ­დე­ბა­რე მდე­ლო­ებ­ზეა გადაღებული „ბეჭდების მბრძა­ნებ­ლის“ ტრი­ლო­გი­ი­დან, ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე ეპი­კუ­რი ეპიზოდი პე­ლე­ნო­რის მინ­დ­ვ­რე­ბის ბრძო­ლა (Battle of the Pelen­ nor Fields), სა­დაც, მი­ნას თი­რი­თის (Minas Tirith) წინ, გონ­დო­რი­ სა და მი­სი მო­კავ­ში­რე­ე­ბის ძა­ლებ­მა სა­უ­რო­ნის ძა­ლებს სამ­კ­ვ­დ­ რო-­სა­სი­ცოცხ­ლო ბრძო­ლა გა­უ­მარ­თეს. ამ ბრძო­ლას შე­ე­წი­რა მე­ფე თე­ო­დე­ნი და ნაზ­გუ­ლე­ბის ლი­დე­რი. ერ­თი რამ ცხა­დი­ა, ეს იყო ყვე­ლა­ზე დი­დი ბრძო­ლა, თუ გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ ადა­ მი­ა­ნთა რა­ო­დე­ნო­ბას (1700), რომლებიც ამ სცე­ნებ­ში გა­და­იღეს. ეპი­ზოდ­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და ქა­ლაქ თუ­ი­ზე­ლის თით­ქ­მის მთე­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბა. მინ­დ­ვ­რე­ბი, სა­დაც გა­და­ღე­ბე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, კერ­ძო სა­კუთ­რე­ბა­ა, მაგ­რამ, თუ გა­ინ­ტე­რე­სებთ, შე­ გიძ­ლი­ათ სპე­ცი­ა­ლუ­რი ტუ­რიც შე­ი­ძი­ნოთ და შე­ე­ცა­ დოთ, რა­მ­დე­ნი­მე საბ­რ­ძო­ლო სცე­ნა თქვე­ნი მო­ნა­ წი­ლე­ო­ბით აღ­დ­გეს ამა­ვე ვე­ლებ­ზე (ცხადია, ამ სა­ გან­გე­ბოდ თქვენ­თ­ვის დად­გ­მულ სა­ნა­ხა­ო­ბას მა­ლე მო­აწყობთ – გა­ცი­ლე­ბით მა­ლე, ვიდ­რე – გა­დამ­ღებ­მა ჯგუფ­მა მო­ან­დო­მა. ისი­ნი ბრძო­ლე­ბის სცე­ნებს, და­ახ­ ლო­ე­ბით, ერ­თი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში იღებ­დ­ნენ).

ან­და, შე­გიძ­ლი­ათ, სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლი­კე­ბი აით­ვი­სოთ ქა­ლა­ქის გარ­შე­მო. რე­გი­ო­ნი იმ­დე­ნად შთამ­ბეჭ­დავ პე­ი­ზა­ჟებ­შია ჩაფ­ლუ­ლი, რომ ვე­რა­ვინ დარ­ჩე­ბა გულ­გ­რი­ლი ამ­გ­ვა­რი სი­ლა­მა­ზის წი­ნა­შე.

105 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

მთა სან­დეი ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩი­დან ქა­ლაქ თუ­ი­ზე­ლი­დან აუცი­ლებ­ლად უნ­და გა­ემ­გ­ზავ­როთ ახა­ ლი ზე­ლან­დი­ის სამ­ხ­რე­თი კუნ­ძუ­ლის ყვე­ლა­ზე მსხვილ ქა­ლაქ­ ში, ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩ­ში, რა­საც მან­ქა­ნით, და­ახ­ლო­ე­ბით, სამ­სა­ათ-­ ­ნა­ხე­ვა­რს მო­ან­დო­მებთ. ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ერ­თ­ერ­თი კულ­ტუ­რუ­ლი და სამ­რეწ­ვე­ლო ცენ­ტრ ­ ი­ა. ვე­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის პე­ი­ზა­ჟე­ბის შემ­დეგ, აქ კვლავ გა­და­ეშ­ვე­ბით დი­დი მე­გა­პო­ლი­ სის ცხოვ­რე­ბის რიტ­მ­ში. ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩ­ში დაგ­ხ­ვ­დე­ბათ რო­გორც კი­ნო­თე­ატ­რე­ბი, მუ­ზე­უმ­ ე­ბი და პარ­კე­ბი, ისე ბიზ­ნეს და სა­ვაჭ­ რო ცენ­ტ­რე­ბი. ქა­ლა­ქის ეკო­ნო­მი­კა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა­სა და სამ­რეწ­ვე­ლო სექ­ტო­რებ­ზე დგას, თუმ­ცა ტუ­რიზ­მიც ერ­თ­-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულებაა.

106 VOYAGER 28/2023

გებ­ლო­ბა. ზე­ლან­დი­ის სამ­ხ­რე­თი და ჩრდი­ლო­ე­თი კუნ­ძუ­ლე­ბი ერ­თ­მა­ნეთს კუ­კის სრუ­ტით უკავ­შირ­დე­ბი­ან, რო­მე­ლიც, თა­ვის მხრივ, ტას­მა­ნი­ის ზღვასა და წყნარ ოკე­ა­ნეს აკავ­ში­რებს. ყვე­ ლა­ზე ვიწ­რო ად­გი­ლი კუ­კის სრუ­ტე­ში 22 კი­ლო­მეტ­რის სი­გა­ ნისაა. აქა­უ­რო­ბა სა­ხი­ფა­თო და მო­უ­ლოდ­ნე­ლო­ბე­ბით სავ­სე ად­გი­ლად არის მიჩ­ნე­უ­ლი. ხან­და­ხან შე­იძ­ლე­ბა ისე­თი ღელ­ვა და­იწყოს, გე­გო­ნე­ბათ, გან­დალ­ფი დგას ორ კუნ­ძულს შო­რის და გაჰ­კი­ვის: „თქვენ არ გა­ივ­ლით!“ – (“You Shall Not Pass“). l

ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩი­დან შე­გიძ­ლიათ გა­ემ­გ­ზავ­როთ ძალ­ზე სა­ინ­ტე­ რე­სო ტურ­ში, ქა­ლა­ქი­დან და­სავ­ლე­თით მდე­ბა­რე მთა სან­დე­ ის­თან. სწორედ ამ შთამ­ბეჭ­დავ ლო­კა­ცი­ა­ზე გა­ა­შე­ნეს რო­ჰა­ნის დე­და­ქა­ლა­ქი ედო­რა­სი (Edoras). ცხრა თვე მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და ედო­რა­სის მშე­ნებ­ლო­ბა და, შე­დე­გად, მი­ვი­ღეთ დი­დე­ბუ­ლი ოქ­ როს დარ­ბა­ზი კლდე­ე­ბის თავ­ზე, ხო­ლო მთის ძირ­ში ვე­ე­ბერ­თე­ ლა კა­რიბ­ჭე და ქა­ლა­ქის კედ­ლე­ბი. რო­გორც თით­ქ­მის ყვე­ლა დე­კო­რა­ცი­ა, ედო­რა­სიც მთლი­ა­ნად და­ი­შა­ლა გა­და­ღე­ბე­ბის დას­ რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, თუმ­ცა სპე­ცი­ა­ლუ­რი ტუ­რი ქრა­ის­თ­ჩერ­ჩი­დან მშვე­ნი­ე­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­ა, რომ კი­დევ ერ­თხელ იმოგ­ზა­უ­როთ რო­ჰა­ნის დე­და­ქა­ლაქ­ში, გა­ეც­ნოთ ფილ­მის გა­და­ღე­ბის პრო­ცე­ სის სხვა­დას­ხ­ვა დე­ტა­ლს და დატ­კ­ბეთ მდიდ­რუ­ლი და ლა­მა­ზი პე­ი­ზა­ჟე­ბით, რო­მლებიც მთის წვე­რი­დან გა­და­გეშ­ლე­ბათ – მდი­ ნა­რე რან­გი­ტა­ტა (Rangitata River) და სიმ­წ­ვა­ნე­ში ჩაფ­ლუ­ლი ჰა­ კა­ტე­რეს ნაკ­რ­ძა­ლი (Hakatere Conservation Park).

რად­გან და­სავ­ლე­თი სა­ნა­პი­რო ავირ­ჩი­ეთ სა­მოგ­ზა­ურ ­ ოდ, ჩრდი­ლო­ეთის კუნ­ძულ­ზე გა­და­სას­ვლ ­ ე­ლად ფრანც იოსე­ფი­დან ქა­ლაქ ბლენ­ჰა­იმ­ ამ­დე (Blenheim) ერთ დღე­ში, და­ახ­ლო­ე­ბით, 530 კი­ლო­მეტ­რი უნ­და გაგ­ვევ­ლო მან­ქა­ნით. ბო­რა­ნი, რო­მე­ლიც წი­ნას­წარ გვქონ­და და­ჯავ­შ­ნი­ლი, ქა­ლაქ პიქ­ტო­ნი­დან (Picton) გა­დი­ო­და, რო­მე­ლიც ბლენ­ჰე­ი­მი­დან, და­ახ­ლო­ებ­ ით, 30 კი­ლო­ მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს. გა­დავ­წყ­ვი­ტეთ, არ ავ­ჩ­ქა­რე­ბუ­ლი­ყა­ვით და ბლენ­ჰა­იმ­ში ერ­თი ღა­მე გაგ­ვე­ტა­რე­ბი­ნა, ხო­ლო ჩრდი­ლო­ე­ თის კუნ­ძულ­ზე მე­რე დღეს გა­დავ­სუ­ლი­ყა­ვით.

სამ­ხ­რეთ კუნ­ძუ­ლი­დან ჩრდი­ლო­ეთ კუნ­ძუ­ლამ­დე სამ­ხ­რე­თი­დან ჩრდი­ლო­ეთ კუნ­ძულ­ზე მან­ქა­ნით მგზავ­რო­ბის გა­საგ­რ­ძე­ლებ­ლად, არ აქვს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა, სამხრეთ კუნძულის აღმოსავლეთ სანაპიროდან გეგმავთ, თუ დასავლეთიდან. აუცი­ლებ­ლად მო­გი­წევთ პიკ­ტონ­-უ­ე­ლინ­გ­ტო­ნის ბო­რ­ნით სარ­

107 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ბლენ­ჰა­ი­მამ­დე რა­მდე­ნ­ჯერმე შევ­ჩერ­დით, მათ შო­რის – პა­ტა­რა და­სახ­ლე­ბა ოკა­რი­ტო­ში (Okarito). იქ მოკ­ლე ლაშ­ქ­რო­ბაც მო­ ვაწყ­ვეთ ახ­ლომ­დე­ბა­რე ტყე­ში. გან­სა­კუთ­რე­ბით მის­ტი­კუ­რად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და ტყის­კენ მი­მა­ვა­ლი ხე­ლოვ­ნუ­რი ბი­ლი­კი, რო­ მე­ლიც დატ­ბო­რილ მდე­ლო­ზე ზე­მო­დან იყო და­გე­ბუ­ლი. მე­ო­რე გა­ჩე­რე­ბა მდი­ნა­რე უატა­როა (Whataroa) იყო, ულა­მა­ ზე­სი ფი­რუ­ზის­ფე­რი წყლით. გან­სა­კუთ­რე­ბულ აღ­ნიშ­ვ­ნას იმ­ სა­ხუ­რებს თა­ვად ბორ­ნით მგზავ­რო­ბაც, რო­მე­ლიც სამ­სა­ათ­-­ ნა­ხე­ვარს გრძელ­დე­ბა – ულა­მა­ზე­სი ხე­დე­ბი იშ­ლე­ბა სამ­ხრ ­ ე­თის კუნ­ძუ­ლის და­ტო­ვე­ბი­სას, სა­ნამ კუ­კის სრუ­ტის ღია წყლებ­ში შე­ ცურ­დე­ბით. მი­უ­ხე­და­ვად მღელ­ვა­რე წყლე­ბი­სა (დიდი ალ­ბა­თო­ ბა­ა, სწო­რედ ასე დაგ­ხ­ვ­დეთ), მგზავ­რო­ბა მა­ინც დიდ სი­ა­მოვ­ნე­ ბას მო­გა­ნი­ჭებთ – მე პი­რა­დად სულ გა­რეთ გავ­დი­ო­დი გემ­ბან­ზე, იმ­დე­ნად ვერ ვწყვეტ­დი თვალს პე­ი­ზა­ჟებს.

108 VOYAGER 28/2023

ჩრდი­ლო­ე­თი კუნ­ძუ­ლი ჩრდი­ლო­ეთ ­ ი კუნ­ძუ­ლი, მას­ზე მომ­ც­რო სამ­ხ­რე­თის კუნ­ძულ­თან შე­და­რე­ბით, სი­დი­დით მე­თოთხ­მე­ტეა მთელ პლა­ნე­ტა­ზე. კუნ­ ძუ­ლი ნაკ­ლე­ბად მთი­ა­ნი­ა, ვიდ­რე სამ­ხრ ­ ე­თი კუნ­ძუ­ლი და უფ­ რო მო­სა­ხერ­ხე­ბე­ლია და­სახ­ლე­ბუ­ლი პუნ­ქ­ტე­ბი­სა და საზღ­ვაო პორ­ტე­ბის და­სა­არ­სებ­ლად. ზუს­ტად ამ გა­რე­მო­ებ­ ამ გა­ნა­პი­რო­ბა, რომ ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის კუნ­ძულ­ზე ზე­ლან­დი­ის მო­სახ­ლე­ო­ბის უმე­ ტე­სი ნა­წი­ლი ცხოვ­რობს. აქ არის გა­შე­ნე­ბუ­ლი ქვეყ­ნის უდი­დე­სი ქა­ლა­ქე­ბი, დე­და­ქა­ლაქ უელინ­გ­ტო­ნის ჩათ­ვ­ლით. ჩრდი­ლო­ეთ ­ ი კუნ­ძუ­ლი მა­ღა­ლი ვულ­კა­ნუ­რი აქ­ტი­ვო­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ვა და მის შუ­ა­გულ­ში ახა­ლ ზე­ლან­დიაში ყვე­ლა­ზე დი­დი ტა­უპ­ ოს ტბა მდე­ ბა­რე­ობს.

109 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

უელინ­გ­ტო­ნი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის დე­და­ქა­ლაქ­მა უელინ­გ­ტონ­მა, რო­მე­ლიც ჩრდი­ლო­ეთ ­ ი კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთ სა­ნა­პი­რო­ზე მდე­ბა­რე­ობს და ახ­ლომ­დე­ბა­რე რე­გი­ო­ნებ­მა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი რო­ლი ითა­მა­ შა „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბ­ლის“ გა­და­ღე­ბებ­ში. უშუ­ა­ლოდ ქა­ლაქ უელინ­გ­ტონ­ში ყვე­ლა­ზე ად­ვი­ლად მი­საგ­ნე­ბია ლო­კა­ცი­ა, სა­დაც ჰო­ბი­ტო­ნის ტყე­ებ­ ია (Hobbiton Woods) გა­და­ღე­ბუ­ლი (ხომ გახ­ სოვთ ეს ცნო­ბი­ლი სცე­ნა, რო­დე­საც ჰო­ბი­ტე­ბი ნაზ­გუ­ლებს ემა­ ლე­ბი­ან?). ვგუ­ლის­ხ­მობ მთა ვიქ­ტო­რი­ას (Mount Victoria). ქა­ ლაქ უელინ­გ­ტო­ნი­დან ჩრდი­ლო­ეთ ­ ით, და­ახ­ლო­ე­ბით 40 კი­ლო­ მეტ­რ­ში, რა­მდე­ნი­მე სხვა ლო­კა­ცი­ის მო­ნა­ხუ­ლე­ბაც შე­გიძ­ლი­ათ. კა­ი­ტო­კეს რე­გი­ონ­ უ­ლი პარ­კი (Kaitoke Regional Park) რი­ვენ­ დე­ლად (Rivendell) იქ­ცა ფილ­მ­ში, ჰარ­კორ­ტის პარ­კი (Harcourt Park) – იზენ­გარ­დის ბა­ღე­ბად (Gardens of Isengard), ხო­ლო ჰა­ ტის მდი­ნა­რე (Hutt River) მდი­ნა­რე ან­დუ­ი­ნის (River Anduin) სცე­ ნებ­ში გა­მო­ი­ყე­ნეს.

თუმ­ცა შეც­დო­მა­ში არ შე­გიყ­ვა­ნოთ გა­რე­მო­ებ­ ამ, რომ ჩრდი­ ლო­ე­თი კუნ­ძუ­ლი გა­ცი­ლე­ბით მომ­ც­რო ზო­მი­საა და უფ­რო მჭიდ­როდ და­სახ­ლე­ბუ­ლი ქა­ლა­ქე­ბის ოდე­ნო­ბი­თაც გა­მო­ირ­ ჩე­ვა. ამ ყვე­ლაფ­რის მი­უ­ხე­და­ვად, ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის კუნ­ძულ­ზეც უხ­ვა­დაა ულა­მა­ზე­სი პე­ი­ზა­ჟე­ბით და­ხუნ­ძლ ­ უ­ლი ლო­კა­ცი­ე­ბი, სა­ დაც არა­ერ­თი ეპი­კუ­რი სცე­ნაა გა­და­ღე­ბუ­ლი „ბეჭდების მბრძა­ ნე­ბლ­ის“ ტრი­ლო­გი­ის­თ­ვის. ზუს­ტად ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის კუნ­ძულ­ზე მდებარეობს ცნო­ბი­ლი კი­ნო­სა­ამ­ქ­რო (Wētā Workshop), რომ­ ლის გა­რე­შეც „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბლი­სა“ და „ჰობიტის“ ტრი­ ლო­გი­ე­ბი ისე­თი შთამ­ბეჭ­და­ვი ვერ იქ­ნე­ბო­და, როგორებიც დღეს ჩა­ნან კი­ნო­ეკ­რან­ზე.

110 VOYAGER 28/2023

უელინ­გ­ტონს ბო­რნით მი­ვა­დე­ქით. სამ­ხ­რე­თ კუნ­ძუ­ლის ბუ­ნე­ ბა­ში ჩა­ძი­რულ გზებ­ზე მოგ­ზა­უ­რო­ბის შემ­დეგ, ცო­ტა­თი დამ­თ­ რ­გუნ­ვე­ლი აღ­მოჩ­ნდ ­ ა ქა­ლა­ქის ქუ­ჩებ­ში მან­ქა­ნის სა­ცო­ბებ­ში გა­ჭედ­ვა. ურ­ბა­ნულ ხმა­ურ­სა და სტრესს ცუ­დი ამინ­დიც და­ე­მა­ტა – ნის­ლი, წვი­მა და ქა­რი, მაგ­რამ არ დავ­ნებ­დით და ტუ­რის­ტუ­ ლი ავ­ტო­ბუ­სით ქა­ლა­ქის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბას შე­ვუ­დე­ქით. იმ დღეს ტურ­ზე ცო­ტა მსურ­ვე­ლი მო­ვი­და და ისე მოხ­და, რომ ტუ­რის­ტუ­ ლი ავ­ტო­ბუ­სის მგზავ­რე­ბი მხო­ლოდ ჩვენ ვი­ყა­ვით. მძღო­ლი კო­ მუ­ნი­კა­ბე­ლუ­რი და მხი­ა­რუ­ლი პი­როვ­ნე­ბა იყო და ცუ­დი ამინ­დი სა­ხა­ლი­სო ის­ტო­რი­ებ­ ით აგ­ვი­ნაზღა­უ­რა. მე­ო­რე დღეს გა­მო­ი­და­რა და ჩვენც დი­ლი­დან­ვე უელინ­გ­ტო­ნის ქუ­ჩებს მო­ვე­დეთ. პირ­ველ რიგ­ში, ფუ­ნი­კუ­ლიორ­ზე ავე­დით, სა­ ი­და­ნაც უკ­ვე მზი­ა­ნი უელინ­გ­ტო­ნის ხე­დე­ბით დავ­ტ­კ­ბით. მთი­დან ლა­მა­ზი ბო­ტა­ნი­კუ­რი ბა­ღის გავ­ლით ჩა­მო­ვი­სე­ირ­ნეთ და სა­ნა­ პი­რო ზო­ლის­კენ გა­ვე­შუ­რეთ, სა­დაც ბევ­რი კა­ფე იყო მი­მო­ფან­ ტუ­ლი. არა­ერ­თი პორ­ცია ელი და­ვა­გე­მოვ­ნე იმ დღეს და თან გან­დალ­ ფის სიტყ­ვე­ბი მახ­სენ­დე­ბო­და: „დაე, თქვე­ნი ლუ­დი შვი­დი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში აღ­მა­ტე­ბუ­ლი ბრწყინ­ვა­ლე­ბით იყოს მო­ჯა­დო­ე­ ბუ­ლი!“ (“May your beer be laid under an enchantment of sur­ passing excellence for seven years“!).

111 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

პუ­ტან­გი­რუ­ას მწვერ­ვა­ლე­ბი სა­ნამ ვე­ლინ­გ­ტო­ნი­დან ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის­კენ გა­ვაგ­რ­ძე­ლებთ გზას, კი­დევ ერ­თი ეპი­კუ­რი ლო­კა­ცი­ის მო­ნა­ხუ­ლე­ბას შე­მოგ­თა­ვა­ზებთ – პუ­ტან­გი­რუ­ას მწვერ­ვა­ლე­ბი, სა­დაც დიმ­ჰოლ­ტის გზა (Dimholt Road) არის გა­და­ღე­ბუ­ლი. ამ გზას და­ად­გე­ბი­ან არა­გორ­ნი, გიმ­ ლი და ლე­გო­ლა­სი მიც­ვა­ლე­ბულ­თა ბი­ლიკ­ზე გა­სას­ვ­ლე­ლად. პუ­ტან­გი­რუ­ას მწვერ­ვა­ლე­ბი ჩრდი­ლო­ეთ კუნ­ძუ­ლის სამ­ხ­რეთ სა­ნა­პი­რო­ზე მდე­ბა­რე­ობს, ვე­ლინ­გ­ტო­ნი­დან და­ახ­ლო­ე­ბით ორი სა­ა­თის სა­ვა­ლი გზა მან­ქა­ნით. სა­ლაშ­ქ­რო ბი­ლი­კი ჯერ იმ წერ­ ტი­ლამ­დე მი­გიყ­ვანთ, სა­ი­და­ნაც ზო­გა­დი ხე­დით შე­გიძ­ლი­ათ დატ­კ­ბეთ, ხო­ლო შემ­დეგ – თა­ვად მწვერ­ვა­ლე­ბის სა­ფე­ხუ­რებ­ თან. სა­ინ­ტე­რე­სო­ა, შეძ­ლებთ თუ არა იპო­ვოთ ზუს­ტად ის ბზა­რი კლდე­ებ­ში, სა­დაც მიც­ვა­ლე­ბულ­თა ბი­ლი­კის შე­სას­ვ­ლე­ლი მდე­ ბა­რე­ობს. „გზა ჩა­კე­ტი­ლი­ა. ის მიც­ვა­ლე­ბუ­ლებ­მა შექ­მ­ნეს და მიც­ვა­ლე­ბუ­ ლე­ბი იცა­ვენ მას, სა­ნამ ჟა­მი დად­გე­ბა. გზა ჩა­კე­ტი­ლი­ა“. – (“The way is shut. It was made by those who are dead, and the dead keep it, until the time comes. The way is shut“.)

112 VOYAGER 28/2023

ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი უელინ­გ­ტო­ნი­დან ჩრდი­ლო­ე­თით, და­ახ­ლო­ე­ბით 330 კმ-ში, მდებარეობს ტანგარიოს უძველესი ეროვნული პარკი. პარ­კი იუნეს­კოს მსოფ­ლიო მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის ნუს­ხა­ში შე­დის კულ­ტუ­რუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­სა და ბი­ომ­რა­ვალ­ფე­ როვ­ნე­ბის გა­მო. მის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე რა­მდე­ნი­მე მოქ­ მე­დი ვულ­კა­ნი, მა­ო­რე­ბის რე­ლი­გი­უ­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ლო­კა­ცი­ე­ბი და არა­ერ­თი და­სახ­ლე­ბუ­ლი პუნ­ქ­ტი­ა.

„ბეჭდების მბრძა­ნე­ბლის“ თაყ­ვა­ნის­მ­ცე­მელ­თათ­ვის ტონ­გა­რი­ როს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ინ­ტე­რე­სო იქ­ნე­ბა, კი­ნოტ­რი­ლო­გი­ის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი სცე­ნე­ბის ლო­კა­ცი­ათა სიმ­ რავ­ლის გა­მო. ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი გა­მო­ი­ყე­ნა პი­ ტერ ჯექ­სონ­მა ლორდ სა­უ­რო­ნის სამ­ფ­ლო­ბე­ლოს მორ­დო­რის სცე­ნე­ბის გა­და­სა­ღე­ბად. ზუს­ტად აქ შე­გიძ­ლი­ათ ნა­ხოთ ერ­თ­-­ ერ­თი ყვე­ლა­ზე ცნო­ბა­დი და ყვე­ლა­ზე სა­კულ­ტო ღირს­შე­სა­ნიშ­ ნა­ო­ბა – „ბედისწერის მთა“ (Mount Doom), ანუ ნგა­უ­რუ­ჰო­ეს მთა (Mount Ngauruhoe), რო­გორც მას მა­ო­რე­ბი უწო­დე­ბენ. რა თქმა უნ­და, ეს ჩამ­ქ­რა­ლი ვულ­კა­ნი რე­ა­ლურ ცხოვ­რე­ბა­ში ნაკ­ ლე­ბად თავ­ზარ­დამ­ცე­მად გა­მო­იყ­ უ­რე­ბა, ვიდ­რე კი­ნო­ფილ­მ­ ში­ა, მაგ­რამ მცი­რე­ოდ ­ ე­ნი ფან­ტა­ზია და უკ­ვე თქვენც, ფრო­დოს მსგავ­სად, მორ­დო­რის ბნელ მი­წებ­ზე მი­ა­ბი­ჯებთ და ცდი­ლობთ, ბე­დის­წე­რის მთის გა­ვარ­ვა­რე­ბულ ხა­ხა­ში ბე­ჭე­დი სა­მუ­და­მო მი­ ვიწყე­ბას მის­ცეთ. მთისა და მი­სი შე­მო­გა­რე­ნის უკე­თე­სად გა­საც­ნო­ბად, რე­კო­მენ­ დე­ბუ­ლია სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­ლაშ­ქ­რო ტუ­რის შერ­ჩე­ვა. გი­დი სი­ა­ მოვ­ნე­ბით მო­გიყ­ვე­ბათ ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ტა­ლებს პარ­ კი­სა და გა­და­ღე­ბის ად­გი­ლე­ბის შე­სა­ხებ.

ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნულ პარ­კ­შია გა­და­ღე­ბუ­ლი მორ­დო­რის ვე­ე­ბერ­თე­ლა კა­რიბ­ჭე­ე­ბი­ცა და სცე­ნე­ბიც ემინ მუ­ილ ­ ის (Emyn Muil) მთებ­ში. აქ­ვე იპო­ვით კლდეს, სა­დაც ისულ­დურ­მა (Isuldur) სა­უ­რონს ბეჭ­დი­ა­ნი თი­თი მოჰ­კ­ვე­თა. „აკრძალული აუზის“ სცე­ნე­ბი, სა­დაც გო­ლუ­მი ღი­ღინ­-­ ღი­ღი­ნით თევზს იჭერს, ასევე ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნულ პარ­კ­შია გა­და­ღე­ბუ­ლი. სცე­ნე­ბი ორი გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ჩან­ჩ­ქე­რის ლო­ კა­ცი­ებ­ზეა გა­და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი – ტა­უ­ჰა­ის ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი (Tawhai Falls) და მან­გა­უ­ჰე­როს ჩან­ჩქ­ ე­რე­ბი (Mangawhero Falls). ორი­ვე ლო­კა­ცია ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მია ვი­ზი­ტორ­თათ­ვის და, დარ­წ­მუ­ნე­ ბუ­ლი ვარ რო­დე­საც, და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გი­ლას აღ­მოჩ­ნ­დე­ბით, აუცი­ლებ­ლად გა­ი­გებთ, სადღაც ახ­ლო­მახ­ლო ჩა­საფ­რე­ბუ­ლი გო­ლუ­მის ღი­ღინს: „კლდე და აუზი ლა­მა­ზი და მა­გა­რი­ა, ასე­თი წვნი­ა­ნი და ტკბი­ლი! ჩვე­ნი ერ­თა­დერ­თი სურ­ვი­ლია თევ­ზის და­ ჭე­რა, ასე­თი წვნი­ა­ნი და ტკბი­ლი!“ – (“The rock and pool, is nice and cool, so juicy-sweeeeet! Our only wish, to catch a fish, so juicy-sweeeeet“).

113 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

გზა ტონ­გა­რი­რო­დან მა­ტა­მა­ტამ­დე (რეკომენდებული სამ­დღი­ა­ნი ტუ­რი) სა­ნამ ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი­დან, სა­უ­რო­ნის სამ­ფ­ლო­ ბე­ლო­დან მა­ტა­მა­ტა­ში, ჰო­ბი­ტონ­ში გა­და­ვი­ნაც­ვ­ლებთ, რა­მ­დე­ნი­ მე ად­გი­ლის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბა კი­დევ უნ­და შე­მოგ­თა­ვა­ზოთ. თუ ამ ად­გი­ლებ­საც მო­ივ­ლით, მერ­წ­მუ­ნეთ, უკ­ვე სრულ­ყო­ფი­ლი გახ­ დე­ბა თქვე­ნი ვი­ზი­ტი ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში; ასე უფ­რო ახ­ლოს და სა­ფუძ­ვ­ლი­ა­ნად გე­ცო­დი­ნე­ბათ მა­ო­რე­ბის ის­ტო­რია და კულ­ტუ­ რა. ეს სა­მი რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი ლო­კა­ციაა ტა­უ­პო (Taupo), რო­ტო­ რუა (Rotorua) და უაიტო­მო (Waitomo). თუ ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნუ­ლი პარ­კი­დან გა­ნაგ­რ­ძობთ გზას ჩრდი­ლო­ეთ ­ ის­კენ, მა­შინ პირ­ველ და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის პუნ­ქ­ტამ­დე, ტა­უ­პომ­დე მხო­ლოდ 100 კი­ლო­მეტ­რი გრჩე­ბათ. ჩვე­ნი სა­მოგ­ზა­ უ­რო მარ­შ­რუ­ტის გა­მო კი ტა­უ­პომ­დე, და­ახ­ლო­ე­ბით ,400 კი­ლო­ მეტ­რი გვქონ­და და­სა­ფა­რი – ამ და­სახ­ლე­ბულ პუნ­ქ­ტამ­დე პირ­ და­პირ დე­და­ქა­ლაქ უელინ­გ­ტო­ნი­დან გა­ვე­შუ­რეთ. ვი­ცო­დით, ტა­ უ­პო­ში ერ­თი ღა­მით ვრჩე­ბო­დით და ამი­ტომ აუჩ­ქა­რებ­ლად და აუღელ­ვებ­ლად გა­ვუ­დე­ქით გზას უელინ­გ­ტო­ნი­დან. და­ვა­დე­ქით ე.წ. „უდაბნოს გზას“ (Desert Road), რო­მე­ლიც ტონ­გა­რი­როს ეროვ­ნულ პარ­კ­ზე გა­დის და რან­გი­პოს უდაბ­ნოს (Rangipo Des­ ert) კვეთს. პე­ი­ზა­ჟი პე­ი­ზაჟს ცვლი­და, ჩვენ კი ზოგ­ჯერ ვუძ­ლებ­ დით ცდუ­ნე­ბას, ზოგ­ჯერ კი – ვე­ღარ, რომ გავ­ჩე­რე­ბუ­ლი­ყა­ვით და უმ­შვ­ ე­ნი­ე­რე­სი ალ­პუ­რი სუ­რა­თე­ბის­თ­ვის გვეც­ქი­რა. ტა­უ­პო ტუ­რის­ტუ­ლი ქა­ლა­ქი­ა, რო­მე­ლიც გა­შე­ნე­ბუ­ლია ამა­ვე სა­ ხელ­წო­დე­ბისა და შა­ვი გე­დე­ბით სავ­სე ტბას­თან (ყველაზე დი­დი ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში). ქა­ლაქ­თან ახ­ლომ­დე­ბა­რე ორი ლო­კა­ცია შე­ვარ­ჩი­ეთ – ორა­კეი კო­რა­კოს გე­ო­თერ­მუ­ლი პარ­კი (Orakei Korako) და ჰუ­კას ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი (Huka Falls).

ჰუ­კას ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი ტა­უ­პო­დან 5 კი­ ლო­მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს და ერ­თ­-­ ერ­თი ყვე­ლა­ზე მიმ­ზიდ­ვე­ლი ტუ­ რის­ტუ­ლი ლო­კა­ციაა ახალ ზე­ ლან­დი­აშ­ ი. „ჰუკა“ მა­ო­რე­ბის ენა­ზე „ქაფს“ ნიშ­ნავს და ჩან­ჩ­ქე­რე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბის შემ­დეგ მიხ­ვ­დე­ბით, თუ რა­ტომ შე­არ­ქ­ვეს ამ ად­გილს მა­ო­რებ­მა ეს სა­ხე­ლი – კრის­ტა­ლუ­ რად გამ­ჭ­ვირ­ვა­ლე ცის­ფე­რი წყლის ნა­კა­დი თერ­თ­მე­ტი მეტ­რის სი­მაღ­ ლი­დან მო­ე­ქა­ნე­ბა მდი­ნა­რე უაიკა­ ტო­ზე (Waikato River).

114 VOYAGER 28/2023

გე­ო­თერ­მულ პარკს ჰუ­კას ჩან­ჩ­ქე­რე­ბი­დან 32 კი­ლო­მეტ­რი აშო­ რებს და, მის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე მო­სახ­ვედ­რად, ნა­ვით უნ­და გა­და­ ცუ­როთ ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში ყვე­ლა­ზე დი­დი ხე­ლოვ­ნუ­რი წყალ­ სა­ცა­ვი, ტბა ოჰა­კუ­რი (Lake Ohakuri). მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ ორა­კეი კო­რა­კო­ში ყვე­ლა­ზე აქ­ტი­უ­რი გე­ი­ზე­რე­ბია მთელ ახალ ზე­ლან­ დი­ა­ში. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, და­ახ­ლო­ე­ბით ერ­თი სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ ბა­ში სე­ირ­ნობთ ოც­და­სა­მამ­დე აქ­ტი­ურ გე­ი­ზერს შო­რის და ტკბე­ ბით მა­თი გარ­და­მა­ვა­ლი „ქიმიური“ ფე­რე­ბის სი­ლა­მა­ზით. მე­ო­რე და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის ად­გი­ლია, ტა­უ­პო­დან 80 კი­ლო­მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე ქა­ლა­ქი რო­ტო­რუ­ა­, რო­მე­ლიც იმა­ვე სა­ხელ­წო­დე­ბის ტბის ნა­პირ­ზეა გა­შე­ნე­ბუ­ლი. ტუ­რიზ­მი წამ­ყ­ვა­ნი ინ­დუს­ტ­რიაა რო­ტო­რუ­ას­თ­ვის – აქ ჩა­მო­სუ­ლე­ბი ერ­თ­ვე­ბი­ან გე­ო­თერ­მულ აქ­ ტი­ვო­ბებ­ში, ტკბე­ბი­ან გე­ი­ზე­რე­ბის ხილ­ვით და ეც­ნო­ბი­ან მა­ო­რის ხალ­ხის კულ­ტუ­რას.

ბრძო­ლებ­ში თვი­თო­ნაც საგ­რ­ძ­ნობ­ლად შემ­ცირ­დ­ნენ და ტე­რი­ ტო­რი­ებ­ იც უხ­ვად და­კარ­გეს. დღეს მა­ო­რე­ბი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ ის ჩრდი­ლო­ეთ კუნ­ძულ­ზე კონ­ცენ­ტრ ­ ი­რე­ბუ­ლად ცხოვ­რო­ბენ და ზე­ლან­დი­ის მთავ­რო­ბა მათ ინ­ტეგ­რა­ცი­ას სხვა­დას­ხ­ვაგ­ვა­რი პროგ­რა­მე­ბით ცდი­ლობს ქვეყ­ნის ყო­ველ­დღი­ურ ცხოვ­რე­ბა­ში.

მა­ო­რე­ბი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის აბო­რი­გენ (მკვიდრ) მცხოვ­რებ­თ ჰქვი­ათ. კულ­ტუ­რუ­ლად ისი­ნი აღ­მო­სავ­ლეთ პო­ლი­ნე­ზი­ე­ლებს მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბი­ან და XVII-XVIII სა­უ­კუ­ნე­ე­ბამ­დე იზო­ლი­რე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ ევ­რო­პუ­ლი სამ­ყა­როს­გან. 1642 წელს ახალ ზე­ლან­დი­ას ჰო­ლან­დი­ე­ლი მკვლე­ვა­რი აბელ ტას­მა­ნი მი­ად­გა, ხო­ლო 1769 წელს ცნო­ბი­ლი ინ­გ­ლი­სე­ლი მკვლე­ვა­რი და მოგ­ზა­ურ ­ ი, ჯე­იმს კუ­კი. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის მა­ო­რე­ბიც ვერ გა­და­ ურ­ჩ­ნენ ინ­გ­ლი­სელ­თა კო­ლო­ნი­ზა­ცი­ას და კო­ლო­ნი­ზა­ტო­რებ­თან

მა­ო­რე­ბი თვით­მ­ყო­ფა­დი პო­ლი­ნე­ზი­ე­ლე­ბი არი­ან და მათ კულ­ ტუ­რულ ნიშ­ნებს მთელ მსოფ­ლი­ო­ში ცნო­ბენ. ალ­ბათ „ჰაკა“ ყვე­ ლა­ზე ცნო­ბი­ლი პო­ლი­ნე­ზი­უ­რი ტრა­დი­ცი­ა­ა. ეს ცეკ­ვე­ბი სიმ­ღე­ რე­ბის ფონ­ზე სრულ­დე­ბა და ტა­შის კვრას, ფე­ხე­ბის სწრაფ, რიტ­ მულ მოძ­რა­ო­ბას, მკვეთრ შე­ძა­ხი­ლე­ბს და ექ­ს­პ­რე­სი­ულ­მი­მი­კებს შე­ი­ცავს. ცეკ­ვა ენერ­გი­უ­ლი, სა­ო­მა­რი და აგ­რე­სიუ­ლი მოძ­რა­ო­ ბე­ბი­თაა სავ­სე. თუმ­ცა ჰა­კას რამ­დე­ნი­მე ნა­ირ­სა­ხე­ო­ბა არ­სე­ბობს და და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით გა­ნას­ხ­ვა­ვე­ბენ.

115 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

ჰა­კა შე­იძ­ლე­ბა შეს­რულ­დეს გა­მორ­ჩე­უ­ლი სტუმ­რის და­სახ­ვედ­ რად, და­საფ­ლა­ვე­ბის ცე­რე­მო­ნი­ალ­ზე, რა­ი­მე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი შე­დე­გის მიღ­წე­ვის დროს და, რა­ღა თქმა უნ­და, ბრძო­ლის ველ­ ზე. რო­გორც თა­ვად მა­ო­რი გი­დი გვიყ­ვე­ბო­და კულ­ტუ­რუ­ლი ცენ­ ტ­რის სტუმ­რო­ბი­სას, მა­ო­რე­ბი თა­ვის დრო­ზე კა­ნი­ბა­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ და საბ­რ­ძო­ლო ჰა­კას ში­ნა­არ­სი ლა­კო­ნიუ­რად შემ­დეგ­ნა­ი­რად გად­მო­იც­ ე­მა – „აუცილებლად და­გა­მარ­ცხებ, სი­ცოცხ­ლეს გა­მო­ გა­სალ­მებ და შეგ­სან­სლ ­ ავ“. ჰა­კას ასრულებენ რო­გორც მა­მა­კა­ ცე­ბი, ისე ქა­ლე­ბი. გირ­ჩევთ, რო­ტო­რუ­ა­შიც ერ­თი ღა­მით დარ­ჩეთ და მა­ ო­რის კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის გაც­ნო­ბას მთე­ლი დღე და­უთ­მოთ.

სას­ტუმ­რო­ში და­ბა­ნა­კე­ბი­სა და ტბა­ზე მოკ­ლე გა­სე­ირ­ნე­ბის შემ­ დეგ (აქაც გა­დავ­სე­ბუ­ლია ტბა შა­ვი გე­დე­ბითა და იხ­ვე­ბით), ტე-­ პუ­ი­ას ცენ­ტ­რის­კენ (Te Puia Center) გა­ვე­შუ­რეთ. ცენ­ტრ ­ ი მდე­ ბა­რე­ობს რო­ტო­რუ­ას­თან, უაკა­რე­უ­ა­რე­უ­ას (Whakarewarewa) გე­ო­თერ­მუ­ლი აქ­ტი­ვო­ბე­ბით ცნო­ბილ მდე­ლო­ზე, სა­დაც თა­ვის დრო­ზე, მა­ო­რე­ბის ცი­ხე­სი­მაგ­რე „ტე პუ­ი­ა“ (Te Puia) მდე­ბა­რე­ობ­ და. ტე-­პუ­ია­ ს ცენ­ტ­რის ერ­თ­დღი­ან ტურს თუ შე­ი­ძენთ, გე­ი­ზე­რე­ ბით, თუხ­თუ­ხა ტა­ლა­ხის გუ­ბე­ე­ბით და ლა­მა­ზი ბუჩ­ქ­ნა­რით სავ­სე ბი­ლიკს და­ლაშ­ქ­რავთ და გა­ეც­ნო­ბით მა­ო­რე­ბის ის­ტო­რი­ასა და კულ­ტუ­რას, და­ეს­წ­რე­ბით მათ ფოლ­კ­ლო­რულ წარ­მოდ­გე­ნას ჰა­კას შეს­რუ­ლე­ბით. ჩვენ კი­დევ ერ­თი კულ­ტუ­რუ­ლი ტუ­რი სა­ ღა­მოს­თ­ვი­საც დავ­ჯავ­შ­ნეთ და მა­ო­რის ერ­თ­-ერთ სტი­ლი­ზე­ბულ სო­ფელს ვეწ­ვი­ეთ, სა­დაც ტრა­დი­ცი­უ­ლი წე­სით მომ­ზა­დე­ბუ­ლი (მიწაში ამოთხ­რილ ორ­მო­ში ჩა­ხარ­შუ­ლი ხორ­ცი) უგემ­რი­ე­ლე­ სი ვახ­შ­მით გაგ­ვი­მას­პინ­ძ­ლ­დ­ნენ, მოგ­ვიწყ­ვეს ფოლ­კ­ლო­რუ­ლი წარ­მოდ­გე­ნა და გვი­ან ღა­მით ტყე­ში წაგ­ვიყ­ვა­ნეს კაშ­კა­შა მწე­ რე­ბის სა­ნა­ხა­ვად.

მე­სა­მე და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის წერ­ტი­ლი, უაიტო­მოს გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი (Waitomo Caves), გიმ­ლის თა­ნა­მე­მა­მუ­ლე­ე­ბის, ჯუ­ჯე­ბის რა­სის მი­წის­ქ­ვე­შე­თის სამ­ყა­როს მო­გა­გო­ნებთ. ეს და­სახ­ლე­ბა რო­ტო­ რუ­ა­დან 150 კი­ლო­მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს და გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბის დი­დი რა­ო­დე­ნო­ბით იც­ნო­ბენ. უაიტო­მოს რე­გი­ონ­ში სა­მი გა­მოქ­ ვა­ბუ­ლის დათ­ვა­ლი­ერ ­ ე­ბა შე­გიძ­ლი­ათ ფე­ხით – უაიტო­მოს მბზი­ ნა­ვი ჭი­ე­ბის მღვი­მე­ე­ბი (Waitomo Glowworm Caves), რუ­ა­კუ­ რის მღვი­მე (Ruakuri Cave) და არა­ნუ­ის მღვი­მე (Aranui Cave). თი­თო­ე­ულ ­ ი გა­მოქ­ვა­ბუ­ლი გა­მორ­ჩე­უ­ლად ჯა­დოს­ნუ­რია და თა­ ვი­სი ის­ტო­რია აქვს.

უაიტო­მოს მბზი­ნა­ვი ჭი­ე­ბის მღვი­მე­ე­ბი ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლია ვა­ ი­ტო­მოს გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი­დან და 130 წელ­ზე მე­ტი­ა, რაც ტუ­რის­ ტულ ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბას წარ­მო­ად­გენს. გა­გა­ო­ცებთ გა­მოქ­ ვა­ბუ­ლე­ბის თა­ღე­ბი და დარ­ბა­ზე­ბი, ხო­ლო გან­სა­კუთ­რე­ბულ აღ­ფ­რ­თო­ვა­ნე­ბას მბზი­ნა­ვი ჭი­ე­ბით სავ­სე გა­მოქ­ვა­ბუ­ლებ­ში ნა­ ვით გა­სე­ირ­ნე­ბა იწ­ვევს. ნა­ვით მგზავ­რო­ბი­სას სრულ სი­ჩუ­მე­ში (მბზინავ ჭი­ებს ხმა­უ­რი არ მოს­წონთ) აკ­ვირ­დე­ბით დარ­ბა­ზე­ბის ჭერს და კედ­ლებს, რომ­ლებ­ზეც ეს ჯა­დოს­ნუ­რად მო­ციმ­ცი­მე არ­ სე­ბე­ბი ბუ­დო­ბენ. რო­ცა უყუ­რებთ, ისე­თი შეგ­რ­ძ­ნე­ბა გე­უფ­ლე­ 116 VOYAGER 28/2023

ბათ, თით­ქოს ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბით მო­ჭე­დილ ღა­მის ცას შეს­ც­ქე­რით – ჭი­ე­ბი სრულ სიბ­ნე­ლე­ში ლურ­ჯად ანა­თე­ბენ. გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბის შიგ­ნით კა­ტე­გო­რი­უ­ლად აკ­რ­ძა­ლუ­ლია სუ­რა­თე­ბის გა­და­ღე­ბა ან თუნ­დაც ხმა­მა­ღა­ლი სა­უ­ბა­რი, რა­თა ჭი­ებს მყუდ­რო­ებ­ ა არ და­ ერ­ღ­ვეთ, ამი­ტომ ნავები კლდეებს შორის გაბმული თოკებით გადაადგილდებიან და არა ნიჩ­ბე­ბით (წყლის შხე­ფე­ბის ხმაც შე­ იძ­ლე­ბა სა­ზი­ა­ნო აღ­მოჩ­ნ­დეს მბზი­ნა­ვი ჭი­ე­ბის­თ­ვის). რუ­ა­კუ­რის მღვი­მე უაიტო­მოს რა­ი­ონ­ში ყვე­ლა­ზე დი­დი გა­მოქ­ ვა­ბუ­ლია, რომელიც 400-500 წლის წინ აღ­მო­ა­ჩი­ნეს. ძალ­ზე შთამ­ბეჭ­და­ვია სპი­რა­ლუ­რი ჩა­სას­ვ­ლე­ლი, რო­მე­ლიც მღვი­მე­ში შე­სას­ვ­ლე­ლამ­დეა გა­კე­თე­ბუ­ლი. გა­მოქ­ვა­ბუ­ლებ­ში მბზი­ნა­ვი ჭი­ ე­ბის დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა ახ­ლო­დან მო­გე­ცე­მათ. და ბო­ლოს, არა­ნუ­ის მღვი­მე, სა­დაც წყლის არარ­სე­ბო­ბის გა­ მო მბზი­ნა­ვი ჭი­ე­ბი არ ბი­ნად­რო­ბენ, მა­ინც გა­გა­ო­ცებთ თა­ვი­სი თვალ­წარ­მ­ტა­ცი ღია ყა­ვის­ფე­რი, ვარ­დის­ფე­რი და თეთ­რი სტა­ ლაქ­ტი­ტე­ბი­თა და სტა­ლაგ­მი­ტე­ბით. ჩე­მი რე­კო­მენ­და­ცი­ა­ა, რომ სა­მი­ვე გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის კომ­ბო-­ვი­ზი­ტის საშ­ვი შე­ი­ძი­ნოთ. გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი ერ­თ­მა­ნეთ­თან ახ­ლო­საა და მა­თ დათ­ვა­ლი­ე­რე­ბას ერთ დღე­ში შეძ­ლებთ.

რო­გორც გიმ­ლი იტყო­და: „ეს გა­უ­გო­ნა­რი რამ არის! ელ­ფი წა­ვა მი­წის­ქ­ვე­შეთ­ში, იქ, სა­დაც ჯუ­ჯა ვერ გა­ბე­დავს?“ – „Well, This Is A Thing Unheard Of! An Elf Will Go Underground, Where A Dwarf Dare Not?“ 117 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

მა­ტა­მა­ტა და ოუკ­ლენ­დი დად­გა დრო, ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ჩრდი­ლო­ეთ ­ კუნ­ძუ­ლის ერ­თ­­ -ერთ ყვე­ლა­ზე ეპი­კურ ლო­კა­ცია­ს ვეწ­ვი­ოთ, რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან ცნო­ბილია „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბლის“ ტრი­ლო­გი­ის თაყ­ვა­ნის­მ­ ცემ­ლე­ბის­თ­ვის – ჰო­ბი­ტე­ბის სო­ფე­ლი „ჰობიტონი“. ქა­ლა­ქი მა­ტა­მა­ტა უაიტო­მოს გა­მოქ­ვა­ბუ­ლე­ბი­დან, და­ახ­ლო­ე­ ბით, 100 კი­ლო­მეტ­რ­ში მდე­ბა­რე­ობს. ეს მცირე ქალაქი მდი­დარ აგ­რა­რულ რა­ი­ონ­შია გა­შე­ნე­ბუ­ლი, თუმ­ცა აქა­უ­რო­ბას მთელ მსოფ­ლი­ო­ში ჰო­ბი­ტე­ბის ქა­ლა­ქად იც­ნო­ბენ. ზუს­ტად მა­ტა­მა­ტას­თან ახ­ლოს გა­ა­შე­ნეს გა­და­ღე­ბე­ბის­თ­ვის ­ჰო­ბი­ტე­ბის ქა­ლა­ქი, სა­დაც ჰო­ბი­ტო­ნის ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბის სცე­ ნე­ბია გა­და­ღე­ბუ­ლი. ჰო­ბი­ტო­ნი იმ იშ­ვი­ათ გა­და­სა­ღებ კომ­პ­ლექ­ სებ­ში შე­დის, რო­მე­ლიც გა­და­ღე­ბე­ბის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ არ და­შა­ლეს და პო­პუ­ლა­რულ ტუ­რის­ტულ ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბად აქ­ ცი­ეს. ახ­ლა ეს არის მუ­ზე­უმ­ ი ღია ცის ქვეშ. მცი­რე­ოდ ­ ე­ნი ფან­ტა­ ზია და თქვენც, ბილ­ბო­სა და ფრო­დოს­თან ერ­თად, ელს „მწვანე დრა­კო­ნის“ ტა­ვერ­ნა­ში და­ლევთ.

118 VOYAGER 28/2023

ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბის ლო­გი­კუ­რი და­სას­რუ­ლი მა­ ტა­მა­ტა­დან ქა­ლაქ ოუკ­ლენ­დ­ში გამ­გ­ზავ­რე­ბა და იქ რა­მდე­ნი­მე დღის გა­ტა­რე­ბა იქ­ნე­ბა. ოუკ­ლენ­დი ახა­ლი ზე­ლან­დი­ის ყვე­ლა­ზე მსხვი­ლი ქა­ლა­ქია და მა­ტა­მა­ტა­დან და­ახ­ლო­ე­ბით 160 კი­ლო­მეტ­ რ­ში მდე­ბა­რე­ობს. ჩვენც ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა ზუს­ ტად ამ ქა­ლაქ­ში და­ვას­რუ­ლეთ, სა­დაც სა­მი და­უ­ვიწყა­რი დღე გა­ვა­ტა­რეთ. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქ­ვას, რომ პირ­ველ დღეს ოუკ­ლენ­დი ყვე­ლა შე­საძ­ლო მხრი­დან და კუთხი­დან და­ვათ­ვა­ლი­ე­რეთ. ჯერ სა­ტე­ლე­ვი­ზიო კოშ­კ­ზე ავე­დით, რო­მე­ლიც 360-გრადუსიან ხე­ დებს გთა­ვა­ზობთ ქა­ლაქ­ზე. შემ­დეგ, ტრა­დი­ცი­უ­ლად, ტუ­რის­ტუ­ ლი ავ­ტო­ბუ­სით შე­მო­ვი­ა­რეთ ქა­ლა­ქის ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბი და ბო­ლოს ნა­ვით შევ­ცუ­რეთ ყუ­რე­ში სულ სხვა რა­კურ­სი­დან ოუკ­ ლენ­დის გა­საც­ნო­ბად. ქა­ლა­ქის სა­ნა­პი­რო ზო­ლი, სა­დაც უამ­რა­ვი ნა­ვია ჩამ­წ­კ­რი­ვე­ბუ­ ლი, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად და­მა­მახ­სოვ­რ­და. ნა­პირ­ზე უგემ­რი­ე­ლე­ სი კერ­ძე­ბით გან­თ­ქმ­ უ­ლი კა­ფე-­რეს­ტორ­ნე­ბი­ცაა გან­ლა­გე­ბუ­ლი.

119 VOYAGER 28/2023

ახალი ზელანდია

მე­ო­რე დღეს ალ­კო-­ტუ­რი მო­ვაწყ­ვეთ და ოუკ­ლენ­დთ ­ ან მდე­ ბა­რე ერ­თ­-ერთ კუნ­ძულს, უაიჰე­კეს (Waiheke Island) ვეწ­ვი­ეთ. კუნ­ძუ­ლი, რო­მე­ლიც მხო­ლოდ 92 კვად­რა­ტუ­ლი კი­ლო­მეტ­რი­­ა, მშრა­ლი და თბი­ლი კლი­მა­ტით გა­მო­ირ­ჩე­ვა და უმე­ტეს­წი­ლად ვე­ნა­ხე­ბი­თაა და­ფა­რუ­ლი. უაიჰე­კეს კუნ­ძუ­ლი ექ­ს­კ­ლუ­ზი­უ­რი სა­ხე­ო­ბის ღვი­ნო­ე­ბი­თაა ცნო­ბი­ლი. ზო­გა­დად, ღვი­ნის ინ­დუს­ტ­ რია ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში შე­და­რე­ბით ახალ­გაზ­რ­და დარ­გია – XIX სა­უ­კუ­ნე­ში, კო­ლო­ნი­ალ ­ იზ­მის დროს და­იწყო გან­ვი­თა­რე­ბა. მი­ უ­ხე­და­ვად ამი­სა, დღეს ახალ­ზე­ლან­დი­ურ ღვი­ნო­ებს ერ­თ­-ერთ სა­უ­კე­თე­სოდ იც­ნო­ბენ მსოფ­ლი­ო­ში, ხო­ლო ახალ­ზე­ლან­დი­უ­რი Sauvignon Blanc ერ­თ-­ ერ­თი ყვე­ლა­ზე გემ­რი­ელ ­ ი ღვი­ნო­ა, რაც კი ოდეს­მე გა­მი­სინ­ჯავს. კუნ­ძუ­ლამ­დე ნა­ვით გა­და­ვე­დით, შემ­დეგ კი სპე­ცი­ა­ლურ­მა ავ­ტო­ ბუს­მა იქაური ღირ­ს­შე­სა­ნიშ­ნა­ო­ბე­ბი (უმეტესწილად მარ­ნე­ბი და ვე­ნა­ხე­ბი) მოგ­ვა­ტა­რა. უაიჰე­კე ერ­თ­-ერ­თი ყვე­ლა­ზე მჭიდ­როდ

და­სახ­ლე­ბუ­ლი კუნ­ძუ­ლია ყუ­რე­ში, და­ახ­ლო­ე­ბით, 9-10 ათა­სი მკვიდ­რით. ულა­მა­ზე­სი ბუ­ნე­ბა და სა­ნა­პი­რო ზო­ლი, უზარ­მა­ზა­რი და კოხ­ტად გა­შე­ნე­ბუ­ლი ვე­ნა­ხე­ბი და შე­სა­ნიშ­ნა­ვი რეს­ტორ­ნე­ბი, გან­საც­ვიფ­რე­ბე­ლი ხე­დე­ბით. მთე­ლი დღე კუნ­ძულ­ზე მარ­ნე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა­სა და უგემ­რი­ე­ლე­სი ღვი­ნო­ე­ბის და­გე­მოვ­ნე­ბა­ში გა­ვა­ტა­რეთ. მე­სა­მე დღეს, სა­ნამ სა­ბო­ლო­ოდ გა­მო­ვემ­შვ­ ი­დო­ბე­ბო­დით ახალ ზე­ლან­დი­ას, ოუკ­ლენ­დის ერ­თ­-ერთ გა­რე­უ­ბანს, დე­ვონ­ პორტს (Devonport) ვეს­ტუმ­რეთ. დე­ვონ­პორ­ტ­ში ბევ­რი კა­ფე-­­ რეს­ტო­რა­ნი და მა­ღა­ზი­ა­ა, ამი­ტომ გა­რე­უ­ბა­ნი პო­პუ­ლა­რუ­ლი ლო­კა­ციაა არა მხო­ლოდ ტუ­რის­ტებს, არა­მედ თა­ვად ოუკ­ლენ­ დის მცხოვრებთა შო­რის. აქ­ვე შე­გიძ­ლი­ათ, მოკ­ლე ლაშ­ქ­რო­ბაც მო­აწყოთ და ვიქ­ტო­რი­ას მთა­ზე ახ­ვი­დეთ, სა­ი­და­ნაც კი­დევ ერ­ თხელ გა­და­ავ­ლებთ თვალს ოუკ­ლენდს და სა­ბო­ლო­ოდ გა­მო­ ემ­შ­ვი­დო­ბე­ბით ახალ ზე­ლან­დი­ას.

ეპი­ლო­გი თუ „ბეჭდების მბრძა­ნე­ბ­ლის“ თაყ­ვა­ნის­მ­ცე­მე­ლი ბრძან­დე­ბით, მა­შინ ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას თავს აუცი­ლებ­ლად იგ­რ­ძ­ნობთ ამ ფილ­მის სცე­ნე­ბის მო­ნა­წი­ლედ. თუ­კი არც გი­ნა­ ხავთ და არც წა­გი­კითხავთ, თავს მა­ინც ზღა­პარ­ში დაიგულებთ. ტოლ­კი­ნის ნა­წარ­მო­ე­ბით ან მის გა­რე­შე, ჯექ­სო­ნის ტრი­ლო­გი­ით ან უმი­სოდ, ახა­ლი ზე­ლან­დია მა­ინც მო­მა­ჯა­დო­ებ­ლად ლა­მა­ზი­ა, ზღაპ­რუ­ლი თავ­გა­და­სავ­ლის, ფენ­ტე­ზის ცოცხა­ლი დე­კო­რა­ცი­ა. რო­გორც ჰო­ბი­ტი ჰემ­ფასტ გემ­გი (HAMFAST GAMGEE) იტყო­და: „ყველაფერი კარ­გი­ა, რაც უკე­თე­სად მთავ­რ­ დე­ბა“ (“ALL’S WELL THAT ENDS BETTER“), და მოგ­ზა­უ­რო­ბა ტოლ­კი­ნის ზღაპ­რუ­ლი სამ­ყა­როს გა­ცოცხ­ლე­ბულ რე­ ა­ლო­ბა­ში, ახალ ზე­ლან­დი­ა­ში, ზუს­ტად ასე მთავ­რ­დე­ ბა – და­უ­ვიწყა­რი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბითა და ზღა­პარ­ში ყოფ­ნის გან­ც­დით.

120 VOYAGER 28/2023