10 Leerzaam Meten is weten
Hoe kunnen we effectief gedrag beïnvloeden?
‘Een flinke stap vooruit in de opleiding voor het gebruik van DLS’
De regio’s Zuidoost-Brabant en Noord- en OostGelderland hebben samen met een gespecialiseerd bureau een strategie ontwikkeld hoe ze mensen het beste kunnen beïnvloeden als het gaat om brandveiligheid. Vanuit deze strategie zijn ze gestart met twee onderwerpen waarin zij de gedragsbeïnvloedingstechnieken inzetten: veilig stoken en een vluchtplan maken. ‘Veel woningbranden ontstaan door het stoken van een haard of kachel. Zeker tijdens de start van het stookseizoen is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de risico’s van stoken. Regelmatig vegen van de schoorsteen is belangrijk om schoorsteenbrand te voorkomen. Uit onderzoek bleek echter dat dit voor veel mensen geen gewoonte is. We kunnen dus winst halen als de noodzaak van het vegen van de schoorsteen beter bekend is’, concludeert Jimmy Korswagen, programmacoördinator Risicobewustzijn en zelfredzaamheid (Noord- en Oost-Gelderland). Prikkel ‘We hebben een kaart ontwikkeld met daarop diverse technieken van gedragsbeïnvloeding. Mensen worden geprikkeld om een afspraak te maken met een gerenommeerde schoorsteenveger. Het onbewust niet laten vegen van de schoorsteen willen wij hiermee omzetten naar een bewuste keuze om de schoorsteen wél te laten vegen. De kaart is voor de eerste test in november verspreid onder 1.500 woonadressen per regio.’ Profijt Wouter van der Dennen, adviseur Brandveilig leven (ZuidoostBrabant): ‘Als er een brand is, heb je slechts 3 minuten de tijd om je woning veilig te verlaten. Het weten hoe je moet vluchten en een vluchtroute zonder obstakels, vergroten de kans dat je op tijd buiten komt bij brand. Uit onderzoek bleek dat de meeste mensen zich daar nauwelijks bewust van zijn. En het maken en oefenen van een vluchtplan bleek al helemaal geen prioriteit te zijn. Terwijl blijkt dat mensen in een noodsituatie veel profijt ervan hebben als ze hun vluchtroute voor die tijd al eens hebben gelopen.’ In beweging ‘Om mensen letterlijk in beweging te krijgen, hebben we een online vluchttest ontwikkeld. Daarin worden mensen meegenomen door hun eigen huis en ontdekken ze waar ze op moeten letten om veilig buiten te kunnen komen. Ook de verantwoordelijkheid voor kinderen en huisdieren komt aan bod. In september zijn we in twee gemeenten gestart met testen van het ontwikkelde programma. We hebben kaarten verstuurd naar in totaal 3.000 woonadressen in de regio Zuidoost-Brabant en Noord- en Oost-Gelderland. Via de kaart werden mensen naar de digitale tool geleid en konden zij fysiek hun vluchtplan oefenen.’ *
In ontwikkeling
ELO-module voor het gebruik van drukluchtschuim Veel regio’s hebben zelf iets ontwikkeld, maar de verschillen in lesstof op het gebied van drukluchtschuim (DLS) zijn groot. De Brandweeracademie van het IFV en de regio’s Gooi en Vechtstreek en Flevoland werken aan de ontwikkeling van landelijke digitale lesstof voor het gebruik van drukluchtschuim. Procesbegeleider Martijn Zaaijer uit de 24-uursdienst van de brandweer in Hilversum vertelt over dit project.
Effect meten ‘Natuurlijk zijn we heel benieuwd of onze strategie werkt. Het effect van de activiteiten laten we dan ook meten door een extern bureau. Om te kunnen bepalen of de activiteit effect heeft gehad, is er een experimentele groep en een controlegroep gekozen. De experimentele groep ontving de gemaakte kaart waarin we het gedrag probeerden te beïnvloeden. De controlegroep heeft deze kaart niet ontvangen. Enkele weken na het versturen van de kaarten wordt er een korte vragenlijst over het onderwerp gestuurd. Deze vragenlijst gaat wel naar beide groepen. Wanneer er tussen de antwoorden van de controlegroep en de experimentele groep een significant verschil is, kunnen we concluderen of de activiteit het gewenste effect heeft gehad. Begin volgend jaar hebben we de resultaten van beide activiteiten en bepalen we hoe we verder gaan’, besluiten Wouter en Jimmy. Wil je hierover meer weten, neem dan contact op met Team Brandveilig Leven van Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (bvl@vnog.nl) of Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost (brandveiligleven@vrbzo.nl). *) Link naar www.brandweer.nl/kenjevluchtplan:
Veel vragen In 2018 bleek tijdens de landelijke bijeenkomst van DLS-gebruikers dat er nog veel vragen leven over het gebruik van DLS. Lector Ricardo Weewer was aanwezig bij deze bijeenkomst en stelde kritische vragen. Martijn vertelt: ‘Een goede sessie met stevige discussies. Maar ook een sessie waarin ervaringen werden gedeeld en waarin bleek dat er vraag is naar landelijke lesstof op het gebied van DLS. Namens regio Gooi en Vechtstreek heeft de afdeling Preparatie & Incidentbestrijding aangegeven als kartrekker in de ontwikkeling van lesstof te willen fungeren, in samenwerking met de Brandweeracademie.’
Verzamelen lesstof In 2019 startte het project daadwerkelijk. Martijn: ‘De eerste stap was het verzamelen van al het in Nederland beschikbare lesmateriaal. Dit materiaal hebben we gefilterd, gebundeld en aangeboden aan een onderwijskundige van de Brandweeracademie. Van hieruit zijn we samen nieuwe lesstof gaan ontwikkelen, met als doel te komen tot een DLS-module in de Elektronische Leeromgeving (ELO). Na veel overlegsessies mondde dit uit in een foto- en filmdag op oefencentrum Troned. Met een aantal ervaren DLSgebruikers uit Gooi en Vechtstreek zijn we hier geweest om alle procedures vast te leggen. Flevoland heeft met name in faciliterende zin ondersteund, bijvoorbeeld door een tankautspuit met DLS (OneSeven) beschikbaar te stellen voor deze dag.’ Laatste check Als de conceptmodule klaar is, doet Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost de laatste check. Martijn afsluitend: ‘We hopen dat de landelijk geldende DLS-lesstof dit jaar nog beschikbaar komt. Een mooie aanvulling op het aanbod in de ELO en een flinke stap vooruit in de opleiding voor het gebruik van DLS. Een project waar we als samenwerkende regio’s Gooi en Vechtstreek en Flevoland graag aan hebben bijgedragen.’
‘Een mooie aanvulling op het aanbod in de ELO’ Martijn Zaaijer
