Van koeien

Van koeien en kazen

Annemarie Hogendoorn groeide op op de kaasboerderij van haar ouders. Samen met haar man Johan en vader Henk Nell (68) runt ze momenteel als achtste generatie het agrarische familiebedrijf Boerderij Nellesteijn in Wassenaar.

TEKST

May-lisa de Laat

BEELD

Sandra Aartman

Ruim veertig jaar geleden bouwden Henk en Nel Nell de huidige panden, het woonhuis en de stallen van de bezoekboerderij en boerderijwinkel. Eerdere generaties woonden vlakbij, slechts 200 meter verderop. De grondleggers van het familiebedrijf hadden hun boerderij in het centrum van Wassenaar.

Hoewel ze opgroeide als boerendochter tussen de koeien, werkte Annemarie jarenlang met veel plezier als ziekenverzorgende. Tegelijkertijd hielp ze mee op de boerderij van haar ouders. Toen haar twee broers aangaven niet voor de boerderij te kiezen, besloot Annemarie om dat wel te doen. ‘Ik liep als klein meisje altijd mee met mijn vader. Ik vond en vind het heerlijk om buiten te zijn. En ik ben altijd dol op dieren geweest. Naast de melkkoeien, hadden we konijnen, kippen en schapen. Toen ik Johan leerde kennen en we kinderen kregen, was er geen tijd meer om onregelmatige diensten te draaien.’ En zo kwam Johan Hogendoorn in 2013 bij het bedrijf. Ook hij kent het boerenbestaan vanaf geboorte: zijn wieg stond op een boerderij in Leersum. Nu het gezin Hogendoorn bestaat uit vier jonge kinderen van acht, zes, vier en twee jaar, past moeder Nel regelmatig op en verricht allerlei hand-en-spandiensten. De drie generaties wonen allemaal op de boerderij.

‘We zijn bewust een echte bezoekboerderij. We vinden het fijn om iedereen te laten 92 zien wat hier gebeurt’

AMBACHTELIJKE BOERENKAAS

Johan start meestal al om 5.45 uur met het melken van de koeien en het voeren van alle dieren. De boerderij telt ruim 80 zwartbonte Holstein-Friesian melkkoeien, 7 ‘droge’ koeien (de ‘zwangere dames’), 40 stuks jongvee en 70 schapen voor verkoop van lamsvlees. Dit alles duurt tot 8.00 uur. De melk loopt ondertussen in de kaastobbe. Dan is het tijd voor ontbijt. Annemarie is degene die de kalfjes voert. ‘Daarna ga ik weer naar binnen om mijn eigen kalfjes eten te geven. Terwijl ik de kinderen help met eten, verzorgen en aankleden en ze daarna naar school breng, gaat Johan verder met het proces van kaas maken.’

De ambachtelijke boerenkaas wordt met de hand gemaakt van verse rauwe melk. Die geeft de boerenkaas zijn rijke, karakteristieke en krachtige smaak. Zowel ’s morgens als aan het einde van de middag worden de koeien gemolken. Dat betekent twee keer per dag spitstijd. De verse melk in de tobbe wordt aangezuurd en vervolgens gestremd. De melk verandert hierdoor in een dikke puddingachtige massa. Die wordt continu gesneden, gewassen en geroerd. De hulp van vader Henk is goud waard. Zo maakt hij de melkstal schoon en voert allerlei taken op de achtergrond uit. Na het bereiden van de kaaswrongel is

het om tien uur tijd voor koffie. Daarna gaat de wrongel in het kaasvat van twaalf kilo. Dat wordt onder de pers gezet en gedurende de dag een paar keer gekeerd.

BEZOEKBOERDERIJ

Om vijf uur ’s middags volgt de tweede melkgang van de koeien… Tussendoor moet alles worden schoongemaakt en krijgen de dieren hun voer. Bovendien is er nog de winkel en de vele administratie. Na het eten ’s avonds gaat het werk vaak nog wel even door. Johan doet de kazen in het zoute pekelwater, voor de conservering en het harden van de korst. Dit rijpen duurt bij grotere kazen een dag of vier, bij kleinere korter. En in het prille voorjaar komt daar het lammeren van de schapen bij. Gelukkig is er af en toe extra hulp van buiten voor de winkel, het kaas maken en het vermaken van de kinderen.

Zonder corona ontvangt de familie geregeld groepen uit binnen- en buitenland, zowel schoolklassen uit de regio als toeristen. ‘We zijn bewust een echte bezoekboerderij. Ons bedrijf is heel transparant. We vinden het fijn om iedereen te laten zien wat hier gebeurt, hoe ambachtelijke boerenkaas wordt gemaakt en hoe onze dieren leven. Van koe tot klant dus. Van april tot november staan de koeien buiten in de wei. Een klein deel van de melk gaat naar Campina. De rest gebruiken we voor de kaas en onze andere boerenzuivelproducten, zoals boter, melk en vla. Samen met een topkok/patissier produceren we sinds vorige zomer ook heerlijk ambachtelijk roomijs.’

MODERN BOEREN

Als modern agrarisch bedrijf is Nellesteijn een extensief bedrijf, wat betekent dat de dieren volgens het gezonde model op ruim voldoende land staan. Bovendien is het bedrijf volledig zelfvoorzienend in energieverbruik. Johan: ‘232 zonnepanelen zijn goed voor 65.000 kilowatt elektriciteit. Stikstof is natuurlijk een actueel onderwerp, waarover nog veel onduidelijk is. Bovendien wachten we op de vergunning van de provincie om een nieuwe stal te kunnen bouwen, waarmee we het ‘koecomfort’ willen verhogen. De stal moet ruimere ligboxen krijgen en grotere bedden voor de koeien met meer beluchting. Net als nieuwe melkrobots. Hopelijk kan deze zomer de eerste paal in de grond.’ Kortom, reuring genoeg op de boerderij. Johan en Annemarie zouden niets liever willen. ‘Deze manier van leven vinden we heerlijk.’