Dce 2013 1

deus caritas magazine est

Brothers of Charity | Broeders van Liefde | Frères de la Charité

Vol. 13 | #1 | feb 2013

1

focus

Tanzania magazine | 2013 # 01

deus caritas magazine est

2

Vol. 13 | #1 | feb 2013

Cover: Dar Es Salaam, Tanzania Dar Es Salaam, Tanzania Dar es Salaam, Tanzania

colophon Fratelli della Carità Via Giambattista Pagano nr. 35 i-00167 Roma 00-39-06-66.04.901 00-39-06-663.14.66 www.brothersofcharity.org deus.caritas.est.editor@fracarita.org — Editor Bro. Dr. René Stockman, Superior General — Editorial office Lieven Claeys, Mathias Van Steenberghe (translations), Jean-Marie Demulier (translations) Sister Ancilla Vanhooff — Lay-out Filip Erkens

editorial The thwarted human path De doorkruiste menselijke weg Le chemin de l’homme croisé par Dieu

03

italy Pier Giorgio Frassati: Man of the Beatitudes Pier Giorgio Frassati: de Heilige van de Zaligsprekingen Pier Giorgio Frassati : le Saint des Béatitudes

09

rome We have seen the pope We hebben de paus gezien Nous avons vu le pape

21

tanzania 12-12-12 in Kasaka 12-12-12 in Kasaka Le 12-12-12 à Kasaka

24

extra Colours in the life of a retired Little Sister Kleuren in het leven van een kleine zuster met pensioen Les couleurs dans la vie d’une petite sœur en retraite

29

belgium Farewell & graduation ceremony 6 december 2012 Farewell & graduation ceremony 6 december 2012 Cérémonie d’adieu et graduation – 6 décembre 2012

34

tanzania Father Triest in duplicate in Dar Es Salaam Vader Triest in tweevoud in Dar Es Salaam Le Père Triest en duplo à Dar Es Salaam

38

ethiopia Joy in Gefersa Vreugde in Gefersa Réjouissances à Gefersa

41

belgium Dr. Guislain Award Dr. Guislain Award Le Dr. Guislain Award

45

News from the general administration Nieuws uit het generalaat Nouvelles du généralat

49

Associated members Aangesloten leden Membres associés In memoriam

55 57 deus caritas est

editorial

The thwarted human path Bro. René Stockman, Superior General

N

magazine | 2013 # 01

a condition in which one fully lives in the now, without being frustrated about what we were not able to achieve in the past or what we did wrong, and without being concerned about the future.

However, we are still living in time, and so Father Triest’s good advice applies: use your time well, and perhaps we should particularly take note of that last sentence: live today as though it is your last.

Realising this would probably make us live differently and thoroughly influence our choices for the better.

Another aspect of the task of using our time well is that we should always make enough time for the people with whom we live and who appeal to us. We know ourselves and we know how hard it sometimes is to be disturbed or to experience that our plans are thwarted by a unexpected visit or an urgent call for help. Some should have a ‘Beware of the dog – Enter at your own risk’ sign as we see how they get frustrated. Even on the telephone one can hear if the other is willing to make time for a conversation or explicitly indicates that in fact he or she does not want to be disturbed.

Again, Father Triest has some good advice, which we find in his homily that he gave when he was able to speak in public once again after five years. He phrased his mission in three words: example, instruction, and service. He said the following about service: “My third duty, besides instruction and example, is service, in other words, I owe you my vigils, my care, my efforts, my rest not only at fixed times but at every moment, every day and every night. Call me whenever you want and do not spare me, do not be afraid of disturbing me. I am happy when, in imitation of Jesus Christ, my Master, I can sacrifice for you my rest, my health and even my life.”

These are once again very powerful words, and from his later life we know how Father Triest kept this promise: he was always willing to help, and his busy schedule revealed that he spent most of his time on people: listening to them, effectively helping them, teaching them. He made the most of his time, indeed, and used it to be helpful to his neighbour. With this, he thoroughly realised that which he often put forward as an example of true charity: being a Good Samaritan to the person on his path. In this powerful story of Jesus, we see that this man also had plans of his own, yet he made them subordinate to the person whom he coincidentally met on his path. He adjusted his schedule and spent time and means to help this stranger.

A text by Dietrich Bonhoeffer follows the same direction and makes us reflect even more profoundly on the use of our time and the time that we make for the neighbour who crosses our path.

“The other service one should perform for another person in a Christian community is active helpfulness. To begin with, we have in mind simple assistance in minor, external matters. There are many such things wherever people live together. Nobody is too good for the lowest service. Those who worry about the loss of time entailed by such small, external acts of helpfulness are usually taking their own work too seriously. We must be ready to allow ourselves to be interrupted by God, who will thwart our plans and frustrate our ways time and again, even daily, by sending people across our path with their demands and requests.

We can, then, pass them by, preoccupied with our more important daily tasks, just as the priest - perhaps reading the Bible passed by the man who had fallen among robbers (Lk 10:31). When we do that, we pass by the visible sign of the cross raised in our lives to show us that God’s way, and not

3

owadays, we so often hear the words: “I haven’t got time”. We are all too busy doing our projects, and we can be completely engrossed in our everyday activities. Of course, it is good that we plan our activities and try to bring them to a favourable conclusion. After all, many of us have experienced that when an activity can be done in an orderly fashion, the results are much greater and the work pressure is less. We all know people who have great difficulty planning their work. They never answer e-mails and complain that they cannot get through their ­correspondence. They allow everything to pile up and cannot find the courage to start, and as a result, their only reaction is to complain about having too much work to do.

Father Triest was very clear about the use of time. He dedicated a beautiful contemplation to the matter. Let us listen to it once more.

“I will express my thoughts on the use of time in three points: time is precious, so we must consider it as important; time is short and passes quickly, we must use it well; and time does not return; we cannot, therefore, waste our time. Awake! It is now time to begin to work quietly on the salvation of your soul. By a holy use of the time still remaining to you, try to redeem the time lost. Think each day, at dawn, that this may be the last day of your life. Make the resolution to devote the day entirely to God.” Father Triest put the good use of time into a religious perspective. Time should be considered a gift from God, and it is up to us to use it well. Time is a concept of our earthly existence, and our entire consideration on this existence is marked by time. Our life is set in time, as it were. In eternity, time will be lost, which makes it so difficult to think about eternity as everything here is linked to a place and a time. The best way to describe eternity is an everlasting now,

4

Br. René Stockman: “Put everything aside and take time for the person who crosses your path.”

Br. René Stockman : “Alles neerleggen en tijd maken voor de persoon die je pad kruist.”

Br. René Stockman: « Mettre tout de côté et prendre le temps pour la personne qui croise votre chemin. »

our own, is what counts. We sometimes disdain God’s ‘crooked yet straight path’. But it is part of the discipline of humility that we must not spare our hand where it can perform a service and that we do not assume that our schedule is our own to manage, but allow it to be arranged by God.” “The thwarted human path” is a powerful phrase used by Bonhoeffer, which invites us to think about our initial reaction when someone disturbs us. It was one of the points indicated by the Belgian priest Flor Hofmans to effectively live and experience love: “A friendly initial reaction when one is disturbed.” Indeed, at times we think that a certain activity is so important that we resent the other – and make it utterly clear – for irreverently claiming our time and attention. Does this person not know how important we are and what responsibility we have to keep the world turning? Bonhoeffer deliberately used the word “humility”. It can indeed be a sign of pride and conceit to consider our work and plans so important that we allow them to prevail over the request of a fellow man. Consciously putting down our pen, turning away from the computer screen when someone comes into our office, and showing that, at that particular moment, he or she is the most important person to whom we want to dedicate our

precious time, is being like the Good Samaritan. It is quite a different matter than piously reading about it or giving a conference about it. What strikes me most about Bonhoeffer’s text is the following sentence: “God will thwart our plans and frustrate our ways time and again, even daily, by sending people across our path with their demands and requests.” It is God who sends us these people to show us the cross, to cross our path, as it is so beautifully expressed. This is where the task of our Lord Jesus himself sounds: “If anyone wants to be a follower of mine, let him renounce himself and take up his cross every day and follow me” (Lk 9:23).

This is the cross that God sends us in and through our neighbour who unexpectedly comes knocking on our door and asks for a moment of our time. These are small ex-

“Time should be considered a gift from God, and it is up to us to use it well.”

ercises to, eventually, give our entire life away, as Jesus did when he stretched out his arms on the cross. Once, we will have to let go of our life, and our time will be over: at that moment we will enter timelessness.

It could perhaps be an exercise every time a person supposedly disturbs us at an inconvenient time to very consciously think about the moment when we will have to part with everything that we want to hold on to. Now, we still have the choice to learn this and do this out of free will; then, we will be compelled to do so. Will we be able to wholeheartedly say with Jesus: “Let your will be done, not mine” (Lk 22:42)?

May living the “thwarted human path” become a life attitude, and every one of us, in his or her own way, will have to take this matter in hand. I can already start today by showing the first person who comes into my office unannounced that I want to make time for him, that my time can be his time, and that I am willing to sacrifice my impatience. Afterwards, I can make an effort to make up for lost time. Remember, tomorrow’s another day, at least we hope so. ¶ Bro. René Stockman

deus caritas est

editoriaal

De doorkruiste menselijke weg H

magazine | 2013 # 01

is een concept van ons aards bestaan, en heel ons denken over dit bestaan staat in het teken van de tijd. Ons leven zit als het ware vervat in de tijd. In de eeuwigheid zal de tijd juist wegvallen, en dat maakt het zo moeilijk om over de eeuwigheid na te denken, omdat hier alles aan tijd en plaats verbonden is. Het best kunnen we de eeuwigheid omschrijven als een eeuwig nu, een toestand waarbij men ten volle het nu-moment leeft, zonder nog gefrustreerd te zijn wat we in het verleden niet hebben kunnen verwezenlijken of wat we verkeerd deden, en ook niet bekommerd om de toekomst.

Maar nu hebben we nog te leven in de tijd, en geldt de goede raad van Vader Triest: gebruik uw tijd goed, en misschien moeten we heel speciaal het laatste zinnetje meenemen: zorg ervoor dat je vandaag leeft alsof het je laatste levensdag zou zijn.

Dit beseffen zou ons wellicht heel dikwijls anders doen leven en onze keuzen grondig beïnvloeden, ten goede.

Met de opgave onze tijd goed te gebruiken hoort ook dat we steeds voldoende tijd moeten maken voor de mensen met wie we leven en die op ons beroep doen. We kennen onszelf en weten hoe moeilijk het soms is om gestoord te worden en te zien dat onze planning doorkruist wordt door een onverwacht bezoek, een dringende

De tijd is als een geschenk te beschouwen dat we van God mogen ontvangen en het is aan ons deze goed te gebruiken.

vraag voor hulp. Bij sommigen zouden we best het bordje aanbrengen “Gevaarlijke hond, betreden op eigen risico”, als we zien hoe ze reageren als ze lastig worden gevallen. Ook aan de telefoon hoort men onmiddellijk of de andere bereid is tijd te maken voor een gesprek of uitdrukkelijk aangeeft dat hij eigenlijk liever niet gestoord wordt.

Ook hier geeft Vader Triest ons een goede raad mee, en we halen het uit de homilie die hij uitsprak op het ogenblik dat hij voor de eerste maal na vijf jaar in het openbaar kon optreden. Hij bracht er zijn missie in drie woorden: voorbeeld, onderricht en dienstbaarheid. En over die dienstbaarheid zei hij het volgende: “Mijn derde plicht, naast onderricht en voorbeeld, is mijn dienst: ik moet u mijn waken, mijn zorg, mijn arbeid, mijn rust, niet enkel in één gelegenheid, maar altijd, alle dagen en nachten schenken. Roep mij als het u zal believen, en spaar mij niet en vrees niet mij te verontrusten, gelukkig als ik ben dat ik naar het voorbeeld van Jezus Christus, mijn Meester, mag geven mijn rust, mijn gezondheid en zelfs mijn leven”.

Het zijn opnieuw sterke woorden, en uit zijn verder leven weten we hoe Vader Triest deze belofte nakwam: hij was altijd bereid te helpen en in zijn overvolle agenda zien we hoe hij de meeste tijd besteedde aan mensen: mensen beluisteren, hen effectief helpen, hen onderrichten. Hij woekerde met zijn tijd, ja, maar hij gebruikte het beste van zijn tijd om zijn medemens behulpzaam te zijn. Hij realiseerde hiermee terdege wat hij dikwijls als voorbeeld aangaf van ware caritas: barmhartige Samaritaan te zijn voor de mens die op zijn weg werd geplaatst. In dit sterk verhaal van Jezus zien we dat deze man ook zijn planning had, maar deze ondergeschikt maakte aan de mens die hij toevallig op

5

oe dikwijls horen we vandaag niet de verontschuldiging: “Ik heb nu geen tijd”. We zijn allen druk bezig met onze projecten en onze dagelijkse bezigheden kunnen ons helemaal in beslag nemen. Het is natuurlijk goed dat we onze activiteiten plannen en proberen onze plannen ook tot een goed einde te brengen. Velen van ons hebben immers de ervaring dat wanneer een activiteit geordend kan verlopen, de resultaten ook veel groter zijn en de werkdruk minder zwaar. We kennen mensen die heel veel moeite hebben om hun werk te plannen.

Ze beantwoorden nooit de mails en klagen achteraf dat ze niet meer door hun correspondentie geraken. Ze laten alles op een hoop liggen en vinden de moed niet meer om er gewoon aan te beginnen, en hun enige attitude wordt dan klagen dat ze te veel werk hebben.

Vader Triest was zeer duidelijk over het gebruik van de tijd. Hij heeft er een mooie bezinning aan gewijd. We beluisteren ze nog even.

“Over het gebruik van de tijd zou ik u drie zaken willen zeggen: de tijd is kostbaar, zodat we er veel belang mogen aan hechten; de tijd is kort, zodat we hem goed moeten gebruiken en de tijd komt nooit terug, zodat we hem niet mogen verkwisten. Word dan wakker en begin rustig te werken voor uw eeuwige zaligheid. Tracht door een heilig gebruik van de tijd, die u nog rest, de verloren tijd weer goed te maken. Gedenk ten slotte dat de dag die ge begint misschien wel de laatste dag van uw leven zou kunnen zijn; stel hem dan ook geheel ten dienst van de Heer”.

Vader Triest plaatste het goed gebruik van de tijd in een religieus perspectief. De tijd is als een geschenk te beschouwen dat we van God mogen ontvangen en het is aan ons deze goed te gebruiken. De tijd

6

To have attention even though we have a lot of daily activities.

Aandacht hebben ook al hebben we veel dagelijkse bezigheden.

Avoir une attention même si nous avons de nombreuses activités quotidiennes.

zijn weg ontmoette. Hij paste zijn agenda aan en besteedde tijd en middelen om die onbekende te helpen.

Een tekst van Dietrich Bonhoeffer gaat in dezelfde richting en doet ons nog dieper reflecteren over dat gebruik van onze tijd en de tijd die we beschikbaar houden voor de medemens die op onze weg passeert.

“De daadwerkelijke bereidheid om te helpen. Daarbij denken wij allereerst aan de eenvoudige hulp in kleine en uiterlijke dingen. In elke gemeenschap is er een groot aantal van. Niemand is te goed voor de geringste dienst. Bezorgdheid om verlies van tijd, die een zo kleine en uiterlijke hulpverlening met zich kan meebrengen, betekent meestal dat men zijn eigen werk belangrijk vindt. We moeten bereid zijn ons eigen werk door God te laten doorbreken. God zal onze plannen en wegen steeds weer, zelfs elke dag, doorkruisen, doordat Hij mensen met hun eisen en vragen op onze weg plaatst.

Dan kunnen wij langs hen heen gaan, druk met de dingen die wij voor vandaag belangrijk vinden, zoals de priester voorbijging aan de man, die door rovers was overvallen (Lc. 10,31), misschien wel lezend in de Bijbel. Maar dan gaan wij voorbij aan het in ons leven zichtbaar opgerichte teken van het kruis, dat ons wil laten zien dat niet onze weg, maar Gods weg van belang is.

Soms willen we niets weten van de doorkruiste menselijke weg! In de school van de deemoed leren wij echter onze hand niet te sparen, als ze een dienst kan verrichten, en ook , dat wij zelf geen regisseur moeten spelen over onze tijd, maar die door God moe-

ten laten vullen”.

“De doorkruiste menselijke weg”, een sterke uitdrukking die Bonhoeffer hier gebruikt en die ons uitnodigt om na te denken over onze eerste reactie wanneer ons iemand lastig valt. Het was één van de punten die de Belgische priester Flor Hofmans aangaf als weg om de liefde effectief te beleven: “Vriendelijke eerste reactie wanneer men ons lastig valt”. Inderdaad, soms vinden we onze bezigheid zo belangrijk dat we het de andere kwalijk nemen, en dit ook grondig laten aanvoelen, dat hij respectloos onze tijd voor zich opeist. Weet hij dan niet hoe belangrijk wij zijn en welke verantwoordelijkheid we hebben om de wereld draaiend te houden. Bonhoeffer gebruikt hier welbewust het woord “deemoed”. Het kan inderdaad een teken van hoogmoed en zelfingenomenheid zijn als we ons werk en onze planning zo belangrijk vinden dat we het laten prevaleren op de vraag die van een medemens aan ons wordt gesteld. Bewust de pen neerleggen, ons afwenden van ons computerscherm wanneer iemand ons kantoor binnenkomt en tonen dat hij of zij nu de belangrijkste persoon is aan wie we onze kostelijke tijd willen geven, is worden zoals de barmhartige Samaritaan. Dat is iets anders dan er vroom over lezen of er conferenties over geven. Nog het meest treft me de tekst van Bonhoeffer wanneer hij aangeeft: “God zal onze plannen en wegen steeds weer, zelfs elke dag, doorkruisen doordat Hij mensen met hun eisen en vragen op onze weg plaatst”. Het is God die deze mensen naar

ons stuurt om ons het kruis te geven, ons leven te doorkruisen, zoals het zo mooi is uitgedrukt. Hier klinkt de opgave van de Heer Jezus zelf: “Diegene die mij wilt volgen moet iedere dag opnieuw zijn kruis opnemen” (Lc. 9, 23). Het is dat kruis dat God ons zendt in en via onze medemens die onverwacht aan de deur komt aankloppen en een deel van onze tijd vraagt.

Het zijn kleine oefeningen om uiteindelijk ons hele leven uit handen te kunnen geven, zoals Jezus deed wanneer Hij zijn armen uitstrekte op het kruis. Ook wij zullen ooit ons leven uit handen moeten geven, en het zal dan gedaan zijn met onze tijd: we zullen dan het tijdloze intreden.

Misschien wordt het wel een oefening iedere keer dat iemand ons zogezegd lastig valt op een moment dat het niet past, heel bewust te denken aan het moment dat we alles waar we graag greep op houden uit handen zullen moeten geven. Nu hebben we nog de keuze het te leren en het te doen uit vrije wil, dan zullen we ertoe worden verplicht. Zullen we dan met Jezus van harte kunnen zeggen: “Niet mijn wil, maar uw wil geschiede” (Lc. 22, 42)?

Het beleven van de “doorkruiste menselijke weg”, het mag een levenshouding worden en ieder van ons zal er, op zijn of haar wijze, werk moeten van maken. Ik kan er alvast vandaag mee beginnen, en aan de eerste die mijn kantoor onaangekondigd binnentreedt te tonen dat ik tijd voor hem wil maken, dat mijn tijd zijn tijd mag worden en dat ik daarvoor mijn ongeduld wil opofferen. Daarna zet ik wel een tandje bij om de verloren tijd weer goed te maken, en denk eraan, morgen komt er nog een dag, dat hopen we toch. ¶ Br. René Stockman

deus caritas est

editorial

Le chemin de l’homme

croisé par Dieu C

magazine | 2013 # 01

nelle le temps disparaîtra ce qui rend une réflexion sur l’éternité difficile car dans cette vie tout est lié au temps. La meilleure manière de décrire l’éternité est de la voir comme un éternel maintenant, une situation où l’on vit pleinement le moment présent sans se sentir frustré de ce que nous n’avons pas pu réaliser dans le passé, ou de ce que nous avons mal fait et sans se soucier des choses à venir.

Mais maintenant, il nous faut encore vivre dans le temps et le conseil du Père Triest vient donc à point: “Faites bon usage de votre temps” et sans doute faut-il en retenir spécialement la dernière phrase qui nous incite à vivre aujourd’hui comme si c’était le dernier jour de notre vie. Cette prise de conscience nous ferait souvent vivre autrement et influencerait nos choix pour le mieux.

Avec cette indication pour le bon usage de notre temps, il nous revient également à réserver assez de temps pour ceux et celles avec qui nous vivons et qui peuvent faire appel à nous. Nous savons combien il est parfois difficile pour nous d’être dérangés et d’accepter que notre planning soit bouleversé par une visite inattendue, par un pressant appel à l’aide. Certaines personnes feraient bien de placer un écriteau “Chien dangereux, accès à vos propres

Notre premier souci ne doit pas être le nombre de personnes que nous soignons, accompagnons, éduquons, mais bien la manière dont nous nous y prenons, et l’esprit qui nous anime.

risques et périls”, lorsqu’on remarque combien leur réaction est dure dès qu’elles sont dérangées. Au téléphone, on remarque tout de suite si l’interlocuteur est disposé à vous ménager du temps ou fait sentir expressément qu’il préfère ne pas être dérangé. Ici aussi, le Père Triest nous prodigue un bon conseil que nous retrouverons dans l’homélie qu’il prononça pour la première fois en public après cinq ans passés dans la clandestinité. Il y décrivit sa mission en trois paroles : exemple, enseignement et service. Et à propos de cette serviabilité, il s’exprima comme suit : «Mon troisième devoir, en plus de mon enseignement et de mon exemple, est mon service: je vous dois mes veilles, mes soins, mon trava La disposition effective il, mon repos, pas seulement une fois mais toujours, de nuit comme de jour. Appelez-moi quand vous voulez et ne me ménagez pas, n’ayez pas peur de me déranger. Je suis heureux quand, à l’imitation de Jésus-Christ, mon Maître, je peux sacrifier mon repos, ma santé et même ma vie».

Ce sont à nouveau des paroles qui portent et nous savons de sa vie successive combien le Père Triest a tenu cette promesse: il était toujours prêt à aider et il consacrait beaucoup de temps aux personnes malgré les nombreuses tâches qui lui incombaient, il les écoutait, secourait et enseignait. Il se débattait avec le temps mais utilisait le meilleur de son temps à servir son prochain. Il réalisait ainsi ce qu’il donnait souvent en exemple de charité véritable: être un bon samaritain pour celui qu’il croisait sur son chemin. Dans ce récit saisissant de Jésus, nous remarquons combien cet homme, qui avait également tant à faire, lâchait tout pour se consacrer à l’écoute de l’homme croisé par hasard en chemin. Il adaptait son agenda de sorte à pouvoir consacrer son temps et les moyens nécessaires pour venir au secours de cet inconnu.

Un texte de Dietrich Bonhoeffer abonde dans ce sens et nous invite à pousser da-

7

ombien de fois n’entendons-nous pas aujourd’hui l’excuse: «Je n’ai pas le temps maintenant». Nous sommes tous très occupés à nos projets et nos occupations journalières peuvent prendre tout notre temps. Il est bien sûr bon que nous planifions nos activités et que nous nous efforcions à les mener à bien. Nous avons probablement déjà expérimenté qu’une activité bien ordonnée portera davantage de fruits et que la pression du travail s’en trouvera allégée. Par contre nous connaissons des personnes qui ont beaucoup de mal à planifier leur travail. Ils ne répondent jamais à leurs courriels et se plaignent par la suite de ne pas réussir à traiter leur correspondance.

Ils laissent tout s’entasser et ne trouvent plus le courage de s’y mettre, leur seule attitude étant alors de se plaindre qu’ils ont trop de travail. Le père Triest était très clair à propos du bon usage du temps. Il y a consacré une belle réflexion que nous voulons réécouter.

“Je voudrais vous dire trois choses au sujet de l’emploi du temps: le temps est précieux si bien que nous pouvons y attacher beaucoup d’intérêt; le temps est court de sorte que nous devons bien l’utiliser et le temps ne revient jamais, de sorte que nous ne devons jamais le gaspiller. Réveillez-vous donc et mettez-vous à travailler tranquillement pour votre salut éternel. Essayez par une sainte utilisation du temps, qu’il vous reste encore, de compenser le temps perdu. Sachez finalement que le jour que vous commencez peut être le dernier jour de votre vie ; consacrez-le, dès lors, entièrement au service du Seigneur”.

Le Père Triest a placé l’usage du temps dans une perspective religieuse. Le temps est à considérer comme un cadeau reçu de Dieu et il convient donc de bien l’utiliser.

Le temps est un concept de notre existence terrestre et toutes nos considérations au sujet de cette existence sont marquées par le temps. Notre vie est pour ainsi dire conçue par le temps. Dans la vie éter-

8

vantage encore notre réflexion sur l’usage du temps et de celui que nous réservons à notre prochain qui croise notre route.

“La disposition effective à aider. Nous pensons en cela tout d’abord au petit coup de main qui s’exprime dans les petites choses de chaque jour. On en remarque et on en compte beaucoup dans chaque communauté. Personne ne doit se sentir trop digne pour ne pas faire ces choses les plus humbles. Le souci de ne pas vouloir perdre de temps dans ce petit coup de main de tous les jours signifie le plus souvent que l’on trouve son propre travail tellement important. Nous devons être prêts à nous laisser transcender par Dieu. Dieu croisera chaque jour et à nouveau nos projets et nos ordres du jour en plaçant des hommes et des femmes avec leurs demandes et requêtes sur notre chemin. Pouvons alors passer outre tant occupés que nous sommes par les choses considérées comme importantes au moment, à la manière du prêtre qui ne s’arrêta pas devant l’homme malmené par des brigands. (Lc. 10,31), en préférant, par exemple, s’en tenir à lire la Bible. Agir de la sorte équivaut à passer outre à l’enseigne erigée de la Croix nous montrant que non pas notre voie mais celle de Dieu importe.

Parfois nous ne voulons rien entendre de ce chemin de l’homme croisé par Dieu! À l’école de l’humilité nous apprendrons toutefois de ne pas épargner nos mains lorsqu’elles peuvent rendre service et aussi, que nous sommes point ces maîtres de notre temps mais qu’il convient, au contraire, de le laisser régir par Dieu”.

“Le chemin de l’homme croisé par Dieu”,

est une expression percutante que Bonhoeffer emploie pour nous faire réfléchir à ce que représente notre première réaction lorsque quelqu’un nous dérange. Ce fut aussi l’un de ces points indiqués par le prêtre belge Flor Hofmans comme un chemin à suivre pour vivre effectivement l’amour et la charité: “Une réaction première d’amitié lorsqu’on nous importune”.

En effet, parfois il nous arrive de trouver notre occupation tellement importante à un moment donné que l’on en veut d’emblée à celui qui nous dérange, exige notre temps au point que nous lui ferons sentir qu’il nous manque de respect en exigeant notre temps. Ne se rend-il pas compte du rôle important et des responsabilités qu’il nous faut assumer pour que le monde puisse continuer à tourner. Bonhoeffer utilise ici le terme “humilité”. Le fait d’accorder tellement d’importance à notre temps, à notre planning, au point de les laisser prévaloir à la demande de notre prochain, peut en effet être le reflet de notre orgueil et de notre prétention. Par contre, déposer le stylo, nous détourner de l’écran de notre ordinateur lorsqu’une personne entre dans notre bureau, et lui montrer combien il est important, plus important que notre temps, c’est lui consacrer ce temps précieux, c’est faire ce que le Bon Samaritain aurait fait. C’est autre chose que d’en faire des lectures dévotes ou d’en faire de beaux discours. Ce qui me frappe le plus encore dans ce texte de Bonhoeffer, c’est le passage: «Dieu croisera chaque jour à nouveau nos projets et nos ordres du jour en plaçant des hommes et des femmes

avec leurs demandes et requêtes sur notre chemin» C’est Dieu qui nous envoie ces hommes et ces femmes qui viennent croiser notre vie comme Bonhoeffer l’exprime si joliment. Ici résonnent les paroles que Jésus nous a indiquées comme mission: “Si quelqu’un veut venir à ma suite, (…), qu’il se charge de sa croix chaque jour et qu’il me suive” (Lc. 9, 23). C’est cette croix que Dieu nous envoie par l’intermédiaire de notre prochain qui, inopinément, vient frapper à notre porte et nous réclame une partie de notre temps. Ce sont de petits exercices qui nous apprendront à donner notre vie comme le fit Jésus au moment d’étendre les bras sur la Croix. Il nous faudra, nous aussi, lâcher prise de notre vie, et ce sera fini avec notre temps: nous entrerons ainsi dans une vie intemporelle.

Peut-être est-ce un exercice de penser chaque fois que quelqu’un nous importune à ce moment où il nous faudra, de toute manière lâcher tout ce à quoi l’on tient. Il nous reste maintenant encore le libre choix de le faire de notre propre volonté alors qu’un jour, ce jour-là, nous y serons contraints. Pourrons-nous alors dire de tout cœur avec Jésus: “…que ce ne soit pas ma volonté mais la tienne qui se fasse”! (Lc. 22, 42)?

Vivre “ce chemin de l’homme croisé par Dieu”, peut devenir une attitude de vie, et chacun et chacune de nous, à sa manière, en fera sa mission. Cette mission, je peux la commencer dès aujourd’hui et montrer au premier qui frappera à la porte de mon bureau que je suis prêt à lui donner du temps, que mon temps sera son temps et que je ferai fi de mon impatience. Il m’appartiendra par la suite de rattraper ce temps perdu, et de me dire demain sera un autre jour, ce que nous espérons, bien sûr. ¶ Fr. René Stockman ˘ rene.stockman.fc@fracarita.org

deus caritas est

italy

pier giorgio frassati:

Man of the Beatitudes

O

n 20 May 1990, Pier Giorgio Frassati was beatified by Pope John Paul II, who called him Man of the Beatitudes and proclaimed him a model for young people today. This took even more shape when he was chosen as one of the patron saints of the World Youth Day in 2000 and when his mortal remains were brought to Sydney in 2008, also in celebration of the World Youth Day. What is so special about this young man, who passed away at the very young age of 24, on the eve of his graduation as a mining engineer, for which he was awarded a posthumous degree in 2001, one hundred years after he was born?

his life

magazine | 2013 # 01

Faith, humility and charity symbolize the life of Frassati.

Geloof, nederigheid en naastenliefde symboliseren het leven van Frassati.

La foi, l’humilité et l’amour du prochain sont les trois mots-clés à retenir pour la vie de Pier Giorgio Frassati.

and cold relationship, and later they even considered a divorce. This atmosphere affected the children, of course. Adelaide developed an intense relationship with her sister Elena, who came to live with the family, which created a rather oppressive atmosphere for her husband Alfredo. He was a liberal and a non-practising Catholic, while Adelaide was rather scrupulous.

She experienced her faith in a very formal way and tried to pass it on to her children.

In 1913, Alfredo became a senator at the age of 45 but continued to run the newspaper. In 1921, he was also appointed Ital-

ian ambassador in Germany where he had finished his studies. Pier Giorgio would often go on holiday there. In his newspaper, Alfredo would often voice his views on the First World War and later on Mussolini’s rising fascism, which would lead him to withdraw his position as ambassador in Germany. The Catholics hadn’t assumed any political mandates after the reunification of Italy to express their loyalty to the Pope, yet they had founded their own congress and would only establish a proper political party after 1918 and once again play an active political role. This was the

9

Pier Giorgio Frassati was born in Turin on 6 April 1901, the son of the prominent journalist Alfredo Frassati and art painter Adelaide Ametis. Alfredo was the founder of ‘La Stampa’, a newspaper that is published in Turin to this day. He became a senator in the Italian parliament and later Italian ambassador in Germany for two years. The family already had a daughter, Luciana, with whom young Pier Giorgio would develop a very profound relationship, partly because of the fact that their father was often not there and their mother had quite a difficult personality, was very demanding and mostly preoccupied with her painting. The mother had hoped of having a second daughter, and so it happened that she would dress her little boy in girls clothing from time to time. Both children were raised in this close bourgeois environment and were homeschooled at first, and so they were unable to meet any other children their own age. Obedience and the spirit of sacrifice were imprinted in the hearts of the children mostly by their mother. In addition to the house in Turin, the family had a country estate in Pollone, where they stayed quite often. The children played in the vast gardens, and their grandparents were there, as well.

The mother and father had a rather distant

10

environment in which Pier Giorgio grew up: a strict bourgeois environment, where money was no issue, where one’s career and politics were of the greatest importance, and where faith was considered a mere formality. Still, Pier Giorgio distinguished himself at a very early age in his attention for others. In nursery school, he saw a little boy eating his lunch all by himself. The others wouldn’t sit with him because he had eczema. Pier Giorgio went to sit beside him and shared his sandwiches.

When a beggar woman was at the door, little Pier Giorgio saw that she was carrying a barefoot child on her arm. He took off his shoes and socks and offered them to the child. His sister noticed that her brother was rather impulsive at that young age, that he was very strong-minded in his decisions and reacted quite obstinately. In spite of the cold affective relationship between the parents and their children, Pier Giorgio had a great fondness for his mother, whom he would always treat with great respect. Affection he received from his grandmother and his governess, and from the gardener in Pollone, with whom he loved to work and share the love of nature.

In September 1907, Pier Giorgio and Luciana started primary school, with Rosina Buratto as their teacher. They took their exams in July 1910. At the age of 8, he took part in mountain excursions, which would develop into a true passion for him. In the mountains, he descried God’s greatness.

He also enjoyed skiing and swimming. And so, Pier Giorgio grew up to be a sports-loving young man. Starting from October 1910, both children attended the well-known Massimo d’Azeglio College and also went to grammar school.

Meanwhile, Pier Giorgio had made his first Communion on 11 June 1911, an event that did not go unnoticed. It was notable that the boy enjoyed secluding himself to pray and that he did not feel at ease at the receptions that were held at his parental home. Studying did not always go very smoothly; he had to take the Latin exam several times, which caused his father to be very disappointed as he saw his son as his successor and future head of ‘La Stampa’. No one knew that, in the meantime, he had started dedicating himself more and more to the poor, through the Saint Vincent Society, of which he had become a very active member. By doing so, he clearly

renounced the family’s bourgeois lifestyle, and, although he was very intelligent, he decided not to spend all of his time studying but he dedicated himself to the poor, with whom he would share absolutely everything. He used to walk to school so that he could help a poor person with the money that he saved, or he travelled in third class, again to donate the money that he saved to the poor. He regularly gave away his own clothes, and his dream was to one day help the poor on a larger scale with his inheritance, which would be quite substantial. Attending school with the Jesuits aided him in deepening his spiritual life,

after which he chose to study as a mining engineer in order to be able to work with the miners. “I would love to be a priest but I fear that I won’t be able to reach the poor anymore.” Pier Giorgio only saw priests in his environment who were very distant when it came to the great social problems that also affected Turin. His ideal was to be a committed layman among the poor.

He was never able to realise his ideal as he passed away following a brief illness on 4 July 1925. He got infected with poliomyelitis when he was taking care of a sick person. The disease felled him in just 6 days.

His parents, completely consumed by the death of his grandmother, did not see how sick their son actually was. Only in the final two days, they realised that he could not be saved. His funeral on 6 July was a

triumphal procession through the streets of Turin. At that moment, it became clear what Pier Giorgio had done all those years for the poor: thousands followed his bier to express their gratitude to ‘their’ Pier Giorgio Frassati. His father, totally moved by what had happened at the funeral, gave up his life of money and career, and became his son’s first convert.

a few significant facts from his life Faith, humility, and charity are the three key words of Pier Giorgio Frassati’s life.

His father wanted a strict Catholic upbringing, as to him this was the sure path towards an edifying humane life.

For Pier Giorgio, it became the path towards a very own spirituality lived and experienced in the world. He was a young man who had everything he could dream of: a wealthy family, a wonderful future, good health, a love for sports, many friends and great intellect. However, the miracle was that God used this young man to become a beacon in his time and to continue to shine for other young people, right until today. In an environment that was swept by an anti-religious wave, he was not afraid of being open out his faith. That which others witnessed, was the result of a profound prayer life and a powerful Eucharistic life. Even when he went on great mountain excursions, he would always try to attend the celebration of the Eucharist.

He often went to the chapel to pray in silence and kneeled before the Holy Sacrament for hours on end. His faith became the foundation of his life.

“When God is with us, we need not fear anything.” He did not keep his faith to himself but shared it with his many friends.

In his letters, he constantly mentions his faith and urges people to make it a part of a full life. So, for Pier Giorgio, faith most definitely a part of life; it was a spirituality that was truly and thoroughly lived and experienced. Every day, he would say the rosary, usually in the security of his own room, as he knew that his parents did not appreciate it. As we have mentioned before, his parents considered faith to be more of a formal matter. He was also open about his faith at the university, and he regularly had disagreements with people who mocked it. The sporty, sturdy Pier Giorgio was not some sort of poor wretch, by no means. It made an even greater im-

deus caritas est

italy

magazine | 2013 # 01

his savings go to the poor. His dedication to the poor only acquires value when it occurs with love, according to Pier Giorgio, and he always quotes Saint Paul’s Hymn to Love (1 Co 13:1-13). To visit the poor is to visit Jesus himself, as Saint Vincent would say. When he believes that the Saint Vincent Society has got too many rules, creating a distance with the poor, he goes out looking for another setting, and in the end he continues his charitable work in the university circle. He regularly asks his father to help the unemployed. In the city of the Fiat (cars), Pier Giorgio and his friends playfully establish ‘Fit’ (Frassati Moving Company), as they bring goods to the poor almost every day in a handcart.

He also visits the sick on a regular basis at the San Lazzaro Hospital and the Cottolengo Home.

Politically, his interests go out to the socially-oriented political parties and that is why he openly renounces the fascist movement and the liberal party, of which his father was a member. The Social Doctrine of the Church, as proclaimed by Pope Leo XIII in ‘Rerum Novarum’ in 1891, is the right doctrine for Pier Giorgio, and in it he sees the way to lead the working classes towards a higher humanity. In 1920, he joins the new Catholic party while remaining loyal to his own principles. For instance, when the Balbo student union uses its flag to honour Mussolini during his visit to Turin in 1924, he immediately resigns. This situation was only resolved after many lengthy discussions. Pier Giorgio is a man who fights for his ideals, and who goes quite far. And, at the same time, he is a man of peace; open to debate.

Pier Giorgio is a man of his time, and he has many friends. Friendship is an important value in his life, and, in addition to his study and his dedication to the poor, he enjoys going on mountain excursions with his friends. His friends are involuntarily influenced by Pier Giorgio; nothing will ever keep him from talking about

Faith, humility, and charity are the three key words of Pier Giorgio Frassati’s life.

faith with them or from inviting them to pray with him or celebrate the Eucharist with him. In May 1924, Pier Giorgio and a group of friends founded the Society of the Tipi Loschi, which translates as ‘shady characters’. Everyone gets a nickname; Pier Giorgio’s was ‘Robespierre’. With this group of friends, he regularly goes into the mountains, becoming a true mountaineer. He falls in love with Laura, one of the members. It is a matter of conscience for Pier Giorgio but as he realises that his parents will not approve of this girl, certainly not his mother, and that the relationship between his father and mother is about to collapse, he decides not to pursue the relationship, also knowing that, by doing so, he can fully give shape to his ideal to dedicate himself to the poor as a committed layman. It is the umpteenth sacrifice that he makes, not without problems of conscience that he shares with some.

Pier Giorgio speaks of death without fear.

When others ask him if he is not afraid of death, he says very naturally that it has to be the most beautiful moment in life when we are able to meet God. Of course, he did not know that this meeting with God was so close. Yet, even after a few days as he became ill and realised that he was going to die, he remained calm and repeated what he had said so many times before.

While being severely ill, he did everything not to alarm his parents, knowing that his grandmother was dying at home and that everything had to be arranged for the funeral. Eventually, when they realised how sick Pier Giorgio really was, and he himself understood that death was near, he asked his sisters to take care of a few things for some poor people. It was his last act of charity.

pier giorgio frassati’s spirituality How could we summarise Pier Giorgio Frassati’s spirituality? We would like to discuss a few aspects from his life that are probably very meaningful and wholesome for our own lives.

Pope John Paul II, who beatified him in 1990, called him Man of the Beatitudes.

The kingdom of God became visible and tangible in him, and that is why his life is so important to all of us, who are also looking to give shape to the kingdom of God. First of all, there’s his prayer life, which is very Marian and Eucharistic. Mary and the Eucharist were the two poles of his

11

pression: he smoked cigars and a pipe, he went swimming, skiing, and mountaineering, he had many friends, and he was the son of a senator, and, at the same time, he was permeated by faith and the love of God. Before achieving an even greater benevolence among the poor, he finds his inspiration in the prayer groups that emerged in those days and that were very Eucharistically oriented. He became a member of several groups: the Apostolate of Prayer, the Eucharistic Crusade, and in 1922 he joined the Third Order of the Dominicans, taking as his name ‘Jerome’. He particularly envisions his dream of uniting contemplation and action. The example that is Saint Catherine of Siena is very dear to him, and he adopts her motto: “Il fare giova sempre” – we must always go on. All of these societies aid in deepening Pier Giorgio’s prayer life, so that his life becomes constant prayer, as he said himself. His favourite authors are Saint Thomas Aquinas, Saint Augustine, Saint Bernard, Saint Paul, Saint Catherine of Siena, and Dante.

For Pier Giorgio, three forms of apostolate apply: example, charity, and convincing others. In 1919, as a student of the Polytechnic University of Turin, he becomes a member of the university’s Cesare Balbo Circle and the Milites Mariae. We see him taking part in processions, where he is often responsible for keeping order. With this group, he went to Rome in 1921, where the fascist authorities did not give them a very warm welcome. Pier Giorgio defends their colours, and only when a friend is handled roughly, he reveals his identity as the son of a senator, not to save himself, but to aid his companion. Groups such as these would be supported by Mgr. Montini, the later Pope Paul VI, as new forms of Christian presence in secular environments.

Pier Giorgio’s highlight is his dedication to the poor through the Saint Vincent societies. After a while, this is the young student’s main occupation. It is where he spends all of his time and means. “The good must take place discreetly, in small measures, every day and very intimately,” is Pier Giorgio’s view. Very typical is his great respect for the poor, to whom he would always raise his hat. His family is not aware of their son’s charitable work.

He helps the poor without reproaching his family for being rich and not sharing his ideals. He does call on other young people to aid the poor with him, and all of

12

prayer life. Every day, he used to say the rosary. He gave his friends rosaries made by sisters from seeds from the garden in Pollone. He would never pass little chapels of Mary without reposing there for a bit, to greet Mother Mary, as he put it. He felt an enormous attraction to be close to the Holy Sacrament. He followed the Eucharistic Jesus in the processions, he took part in the Eucharistic conferences, and he spent hours in nocturnal adoration before the Holy Sacrament. As a result of this, he made time for daily spiritual reading, for saying the office of Mary, a task assigned to him as a member of the Third Order of Saint Dominic. And he did everything to regularly receive the sacraments. Someone once said that the rosary, the liturgy of the hours, the lectio divina, and the Eucharist were as much part of his life as his skiing, mountaineering, and cycling. Physically, he was an athlete; he wanted to become an athlete on a spiritual level, as well. Perhaps his own words from a letter that he sent to his friends in 1923 can still inspire us today: “I urge you with all the strength of my soul to approach the Eucharistic table as often as possible. Feed on this Bread of the Angels from which you will draw the strength to fight inner struggles, the struggles against passions and against all adversities, because Jesus Christ has promised to those who feed themselves with the most Holy Eucharist, eternal life and the necessary graces to obtain it.

And when you become totally consumed by this Eucharistic Fire, then you will be able to thank with greater awareness the Lord God who has called you to be part of his flock and you will enjoy that peace which those who are happy according to the world have never tasted. Because true happiness, young people, does not consist in the pleasures of the world and in earthly things, but in peace of conscience which we can have only if we are pure in heart and in mind.”

In every picture ever taken of him, Pier Giorgio exudes joy.

This brings us to the second element of his spirituality: the joy in his life. In every picture ever taken of him, Pier Giorgio exudes joy. He said that a person who has faith can only be happy. Saint Paul’s words in this matter were very dear to him: “For I am certain of this: neither death nor life, nor angels, nor principalities, nothing already in existence and nothing still to come, nor any power, nor the heights nor the depths, nor any created thing whatever, will be able to come between us and the love of God, known to us in Christ Jesus our Lord” (Rm 8:38-39). On a photo of him climbing a mountain, he wrote: “Verso l’alto” – to the top. It was always his goal: to always go higher, particularly in love. That is why friendship was so important to him. He writes about it in one of his letter: “In this earthly life, next to the affection for our parents and sister, friendship is the most beautiful affection that we receive. Every day I thank God for giving me so many good friends who are the true guides in my life.”

Obviously, there is his love for the poor.

His dedication to the poor – and he went very far in this – was fully integrated in his spiritual life. “Every morning Jesus visits me in the Holy Communion, and I pay him back by simply visiting Him in the poor.

We must always remember that we are going to see Jesus: I see a special light that surrounds the sick, the poor.” At the young age of 17, he joined the Saint Vincent Society and spared no expense to aid the poor.

When it was planned that he would go to the country house in Pollone during the holidays, he sometimes said: “No, I have to stay in Turin. Who would take care of the poor?” When he was at the embassy in Berlin, he met a poor person in very cold weather. He gave the man his overcoat and continued his walk in the cold. When his father spoke to him about this, he replied: “But father, you saw how cold that man was.” We already mentioned that for Pier Giorgio it was not about social aid in the first place but about very concrete love for the poor. He made a clear distinction between philanthropy and charity, entirely in line with that which we read in the encyclical letter ‘Deus Caritas Est’ by Pope Benedict XVI. We must certainly never forget his spirit of sacrifice and the radical observance of the will of God in his life. Spirit of sacrifice is a notion that is not very marketable nowadays. But for Pier Giorgio, it was about finding God’s will in everyday events and

observing it radically. Let us use an example to clarify. Even though the relationship with his parents was rather distant, he loved them a great deal and he would have done nothing against their will. When he finished studying, his father asked him to work at the newspaper company and gradually take over management. It went completely against his dream to work with the poor miners. With a lot of pain in his heart, he accepted his father’s offer as, in his father’s request, he saw God’s request.

His consent was a great sacrifice but afterwards he said that God would provide opportunities for him to take care of the poor.

And we know the further course of his life!

A final aspect that we can indicate is the way in which he dealt with suffering and death. Due to the specific circumstances at home, his condition was ignored. Pier Giorgio accepted this without complaining and tried to be as little a burden on others as possible. One of his favourite phrases was: “The day of my death will be the most beautiful day of my life.” He lived up to it and accepted his suffering and death in a wondrous manner. Let this be a great sign for today, in a time when suffering and death are so difficult to discuss. If we indeed profess that eternal life with the Lord will be our part, how is it then that we fear death so much, and that it is so difficult to find meaning in suffering. Again, Christians have a huge head start to discover meaning in suffering in imitation of Christ himself, and to be able to come so far to place it on the cross and, by doing so, share in salvation. Only when we meditate regularly about suffering and death, and not push our death forward as the most tragic thing that can occur, we will be able to repeat Pier Giorgio’s words: “The day of my death will be the most beautiful day of my life.” This might be one of the most powerful messages that he can bring us today. ¶ Bro. René Stockman

bibliography Siccardi, Cristina, Pier Giorgio Frassati. Perpignan, Artège, 2010, pp. 355.

Frassati, Luciana, Pier Giorgio Frassati, les jours de sa vie. Paris, Fayard, 1990, pp. 225.

Frassati, Pier Giorgio, Letters to his friends and family. New York, St Pauls, 2009, pp. 258.

deus caritas est

italië

pier giorgio frassati

de heilige van de zaligsprekingen

zijn levensloop Pier Giorgio Frassati werd geboren in Turijn op 6 april 1901 als zoon van een prominente journalist Alfredo Frassati en Adelaide Ametis, een kunstschilderes. Alfredo was stichter van “La Stampa”, een dagblad dat nog steeds verschijnt in Turijn.

Hij werd senator in het Italiaanse parlement en later zelfs voor twee jaar Italiaans ambassadeur in Duitsland. In het gezin was er reeds een dochtertje, Luciana, met wie de jonge Pier Giorgio een bijzondere diepe relatie zou ontwikkelen, mede door het feit dat de vader veel afwezig was en de moeder een moeilijk karakter had, zeer

magazine | 2013 # 01

veeleisend en vooral bezig met haar schilderkunst. Deze laatste had gehoopt een tweede dochtertje te hebben, en stak haar zoontje tijdens zijn eerste levensjaren dan ook graag in een meisjesplunje. De beide kinderen werden in dit bourgeoismidden in gesloten kring opgevoed en ontvingen in aanvang ook huisonderwijs en hadden daarmee niet de gelegenheid om met andere leeftijdsgenoten in contact te komen. Gehoorzaamheid en offerzin werden vooral door de moeder in het hart van de kinderen geprent. Naast een huis in Turijn had de familie een buitengoed in Pollone, waar ze veel verbleven. Daar konden de kinderen in de grote tuinen spelen en ook hun grootouders ontmoeten. Tussen man en vrouw was de relatie eerder afstandelijk en koud, en later zouden ze zelfs overwegen van elkaar te scheiden. Deze sfeer drukte op de kinderen. Adelaide ontwikkelde op haar beurt een intense relatie met haar zuster Elena die finaal bij de familie kwam inwonen, wat voor haar man Alfredo eveneens een drukkend klimaat veroorzaakte. Hijzelf was een liberaal en niet pratikerend, terwijl Adelaide eerder scrupuleus was en haar geloof zeer formeel beleefde en dit ook probeerde mee te geven aan de kinderen. In 1913 werd Alfredo op 45-jarige leeftijd senator, maar bleef tegelijk zijn dagblad behartigen. In 1921 werd hij eveneens Italiaanse ambassadeur in Duitsland, waar hij zijn studies

had afgewerkt. Pier Giorgio zal er dikwijls op vakantie gaan. Via de krant gaf hij geregeld uiting van zijn visies tegen de eerste wereldoorlog en naderhand ook tegen het oprukkend fascisme van Mussolini, wat hem finaal als ambassadeur in Duitsland zal doen terugtreden. De katholieken hadden na de hereniging van Italië nog geen politieke mandaten opgenomen om zo hun trouw aan de Paus te uiten, maar hadden wel een eigen congres opgericht en zouden slechts na 1918 effectief een politieke partij oprichten en dus opnieuw een actieve politieke rol gaan spelen. Dit was het milieu waarin Pier Giorgio opgroeide: een strak burgerlijk milieu, waar geld geen probleem was, waar carrière en politiek op de bovenste plank stonden en waar het geloof als een formaliteit werd beleefd.

Nochtans wist Pier Giorgio zich reeds heel vroeg te onderscheiden in de aandacht voor de anderen. In de kleuterschool zag hij een jongetje helemaal geïsoleerd zijn boterhammen opeten, door de anderen aan de kant gelaten omdat hij eczema heeft. Pier Giorgio ging erbij zitten en deelde met hem zijn boterhammen. Wanneer een bedelaarster aan de deur kwam aanbellen, deed de kleine Pier Giorgio open en zag op de arm van de moeder een kindje met blote voeten. Hij deed zijn schoenen en kousen af en gaf het aan het kindje. Zijn zuster merkte hierbij op dat haar broer vanaf zijn jonge leeftijd eerder impul-

13

O

p 20 mei 1990 werd Pier Giorgio Frassati door Paus Johannes Paulus II zalig verklaard die hij de heilige van de zaligsprekingen noemde en tegelijk uitriep als model voor de jongeren van vandaag. Dit kreeg bijzondere gestalte wanneer hij als één van de patroonheiligen werd aangeduid voor de Wereldjongerendagen in 2000 en wanneer zijn stoffelijke resten zelfs in 2008 naar Sydney werden gebracht ter gelegenheid van de Wereldjongerendagen aldaar. Wat is zo bijzonder aan deze jonge man, overleden op de jeugdige leeftijd van amper 24 jaar, juist aan de vooravond van zijn afstuderen als mijningenieur en waarvan hij het diploma post mortem ontving in 2001, honderd jaar na zijn geboorte.

14

sief was, absoluut in zijn beslissingen en daarbij koppig kon reageren. Ondanks de koele affectieve relatie van de ouders met hun kinderen, ontwikkelde Pier Giorgio toch een zeer grote genegenheid voor zijn moeder, die hij steeds met groot respect zal bejegenen. Affectie was er wel bij de grootmoeder en de gouvernante, en ook met de tuinman in Pollone, met wie hij zeer graag samenwerkte en er een liefde voor de natuur ontdekte. In september 1907 startten Pier Giorgio en Luciana de lagere school met Rosina Buratto als huismeesteres en ze legden examen af in juli 1910. Amper 8 jaar oud nam hij reeds deel aan bergtochten, wat naderhand een ware passie voor hem zal worden. In de bergen kon hij de grootsheid van God ontwaren.

Maar ook skiën en zwemmen werden zijn geliefde sporten, en zo groeide Pier Giorgio uit tot een sportieve jonge man. Vanaf oktober 1910 volgden beide kinderen les in het gekende Massimo d’Azeglio college en daarna volgden ze er ook het lyceum.

Ondertussen had Pier Giorgio op 11 juni 1911 zijn eerste communie ontvangen, een gebeurtenis die niet ongemerkt in zijn leven voorbijging. Het viel op dat de jongen zich heel graag afzonderde om te bidden en zich helemaal niet thuis voelde op de recepties in de ouderlijke woning. Met zijn studies ging het niet steeds evengoed, en zo moest hij verschillende malen herkansen voor Latijn, waarvoor zijn vader zeer teleurgesteld was, want hij zag zijn zoon als zijn opvolger in het beheer van “La Stampa”. Niemand wist dat hij zich ondertussen steeds meer en meer ging inzetten voor de armen, via de Sint-Vincentiusvereniging, waarvan hij een heel actief lid werd. Hij deed hiermee duidelijk afstand van het bourgeois leven dat hem van thuis uit werd aangeboden, en alhoewel zeer verstandig, besliste hij toch zijn tijd niet alleen voor zijn studie te gebruiken, maar zich in te zetten voor de armen, met wie hij echt alles ging delen. Zo ging hij geregeld te voet naar school om met het uitgespaarde geld een arme te kunnen helpen, of hij reisde in derde klas om zo het uitgespaarde geld aan de armen te kunnen geven. Regelmatig gaf hij zijn eigen klederen weg en zijn droom was om later met zijn erfdeel, dat niet gering zou zijn, grootschalig de armen te kunnen helpen. Een schoolperiode bij de Jezuïeten hielp hem om zijn spiritueel leven te verdiepen, waarna hij verkoos om voor mijningenieur te studeren, om later bij de mijnwerkers te kunnen werken. “Ik zou graag priester worden, maar

dan vrees ik dat ik niet meer bij de armen zal kunnen komen.” Pier Giorgio zag om zich heen alleen maar priesters die zich eigenlijk afstandelijk opstelden tegenover de grote sociale problemen die ook in Turijn zeer schrijnend waren. Hij zag zijn levensideaal als geëngageerde leek tussen de armsten. Dat ideaal zou hij nooit kunnen verwezenlijken, want hij stierf na een korte ziekte op 4 juli 1925. Bij de zorg voor een zieke werd hij besmet door polyomyelitis die hem in 6 dagen volledig velde. Zijn ouders, helemaal in beslag genomen door het overlijden van zijn grootmoeder, zagen niet hoe ziek hun zoon was, en slechts de laatste twee dagen beseften ze dat hij niet meer te redden was. Zijn begrafenis op 6 juli werd een triomftocht doorheen de straten van Turijn, en dan pas werd duidelijk wat Pier Giorgio al die jaren had gedaan voor de armsten: met duizenden kwamen ze achter de lijkbaar om hun dank aan “hun” Pier Giorgio Frassati te uiten. Zijn vader, totaal ontdaan door het gebeuren, brak met zijn leven van geld en carrière en werd de eerste bekeerling van zijn zoon.

enkele belangrijke feiten uit zijn leven Geloof, nederigheid en naastenliefde zijn de drie sleutelwoorden die we bij het leven van Pier Giorgio Frassati kunnen plaatsen.

Zijn vader wenste een strikte katholieke opvoeding, omdat dit voor hem de zekere weg was voor een hoogstaand humaan leven. Voor Pier Giorgio werd het de weg voor een heel eigen spiritualiteit beleefd in de wereld. Hij was werkelijk een jonge man die alles had waarvan hij kon dromen: een rijke familie, een schitterende toekomst in het vooruitzicht, een sterke gezondheid en een liefde voor de sport, veel vrienden en een groot verstand. Maar het mirakel was dat God deze jonge man gebruikte om een lichtbaken te worden in zijn tijd en dit verder uit te stralen tot op vandaag naar de andere jongeren toe. In

Geloof, nederigheid en naastenliefde zijn de drie sleutelwoorden die we bij het leven van Pier Giorgio Frassati kunnen plaatsen.

een midden dat door een antireligieuze golf werd geteisterd, schrok hij er niet voor terug om heel openlijk voor zijn geloof uit te komen. Wat anderen zagen was het resultaat van een diep gebedsleven en een sterk eucharistisch leven. Zelfs wanneer hij grote bergtochten ondernam, zou hij steeds proberen om eerst de eucharistieviering mee te maken, en hoe dikwijls ging hij niet in de stilte van een kapel bidden en zelfs ’s nachts uren voor het heilig Sacrament neerknielen. Zijn geloof werd het fundament van zijn leven. “Wanneer God met ons is, hoeven we van niets bevreesd te zijn”. Hij hield zijn geloof niet voor zichzelf, maar deelde het met zijn vele vrienden. In zijn brieven komt het geloof voortdurend ter sprake en de oproep om er iets van het volle leven van te maken. Dus bij Pier Giorgio was het allesbehalve een levensvreemd geloof, maar een doorleefde spiritualiteit.

Dagelijks bidt hij de rozenkrans, meestal in de geborgenheid van zijn kamer, want hij weet dat dit niet werd geapprecieerd door zijn ouders, voor wie het geloof, zoals reeds gemeld, eerder een formele aangelegenheid was. Ook aan de universiteit komt hij openlijk voor zijn geloof uit, en regelmatig gaat hij in de clinch wanneer sommigen het geloof willen belachelijk maken.

De sportieve, robuuste Pier Giorgio is helemaal geen “kwezels”-type, en dat maakt nog meer indruk bij de anderen: hij rookt pijp en sigaar, hij gaat zwemmen, skiën en doet aan bergsport, heeft vele vrienden en vriendinnen en is zoon van een senator, en tegelijk is hij doordrongen door het geloof en de liefde van God. Vooraleer hij tot grotere liefdadigheid bij de armen komt, gaat hij inspiratie vinden in de gebedsgroepen die in die tijd ontstonden en zeer eucharistisch georiënteerd waren. Hij wordt lid van verschillende groepen: Apostolaat van het gebed, Eucharistische Kruistocht, en in 1922 ook derde ordeling bij de Dominikanen, waar hij de naam “Broeder Jeroom” ontvangt.

Als derde ordeling ziet hij vooral de realisatie van zijn droom om contemplatie en actie met elkaar te verzoenen. Ook het voorbeeld van Catherina van Siëna is hem zeer dierbaar en hij neemt als lijfspreuk haar gezegde: “Il fare giova sempre – werken zonder ophouden”. Al deze verenigingen verdiepen bij Pier Giorgio vooral het gebedsleven, zodat zijn leven een constant gebed wordt, zoals hij zelf aangeeft.

Zijn geliefde auteurs worden Thomas van Aquino, Augustinus, Bernardus, Paulus, Chatherina van Siëna en Dante. Voor Pier

deus caritas est

magazine | 2013 # 01

ciaal gerichte politieke partijen en daarom neemt hij openlijk afstand van de fascistische beweging en ook van de liberale partij waar zijn vader toe hoorde. De sociale leer van de Kerk, zoals ze door Paus Leo XIII in 1891 in “Rerum Novarum” werd verkondigd is voor Pier Giorgio de juiste doctrine en daarin ziet hij de weg om de arbeidende klasse tot een hogere humaniteit te brengen. In 1920 wordt hij lid van de nieuwe katholieke partij maar blijft er zijn eigen principes trouw. Wanneer bijvoorbeeld de studentenclub Balbo in 1924 hun vlag gebruikt om Mussolini te huldigen tijdens zijn bezoek aan Turijn, neemt hij onmiddellijk ontslag, wat pas na lange discussies opnieuw ongedaan wordt gemaakt. Pier Giorgio is een man die strijdt voor zijn idealen, en daarvoor heel ver kan gaan, en tegelijk is het een man van vrede, die openstaat voor overleg.

Pier Giorgio is een man van zijn tijd en heeft vele vrienden. Vriendschap wordt een belangrijke waarde in zijn leven, en naast zijn studie en zijn inzet voor de armen geniet hij van de berguitstappen met zijn vrienden. Maar ook deze vrienden worden onwillekeurig beïnvloed door Pier Giorgio, en het zal hem nooit weerhouden hen over het geloof te spreken en hen uit te nodigen om met hem te bidden of eucharistie te vieren. Zo start hij in mei 1924 met een groep vrienden een kring die ze ludiek “vereniging van de slinkse typen” noemen. Iedereen krijgt er een bijnaam, en Pier Giorgio wordt er “Robespierre”.

Het is met deze groep dat hij geregeld de bergen intrekt en een ware alpinist wordt.

Op één van de leden, Laura, wordt hij ook verliefd. Het wordt voor Pier Giorgio een ware gewetenskwestie, maar aangezien hij inziet dat het meisje niet zal aanvaard worden bij zijn ouders, zeker niet bij zijn moeder, en tevens de thuissituatie indachtig dat de relatie tussen vader en moeder

op springen staat, besluit hij af te zien van de verdere relatie, tegelijk beseffend dat hij daarmee gestalte kan geven aan zijn ideaal om zich als geëngageerde leek volledig te kunnen inzetten voor de armsten. Het wordt het zoveelste offer dat hij brengt, niet zonder gewetensproblemen die hij met enkelen deelt.

Over de dood spreekt Pier Giorgio zonder schroom. Wanneer anderen hem de vraag stellen of hij dan niet bevreesd is van de dood, stelt hij ongedwongen dat dit toch het mooiste moment van ons leven moet zijn wanneer we God zullen mogen ontmoeten. Natuurlijk wist hij niet dat deze Godsontmoeting voor hem zo nabij zou zijn, maar zelfs de dagen dat hij ziek werd en uiteindelijk besefte dat hij zou sterven, bleef hij rustig en herhaalde wat hij voorheen zo dikwijls had gezegd. Zwaar ziek zijnde deed hij alles om zijn ouders niet te verontrusten, wetende dat grootmoeder in huis op sterven lag, zou sterven en alles voor de begrafenis zou moeten worden geregeld. Toen men eindelijk besefte hoe ernstig zijn ziekte was, en hij zelf ook inzag dat de dood nabij was, vroeg hij nog aan zijn zuster om zaken te regelen voor een aantal armen. Het werd zijn laatste daad van naastenliefde.

spiritualiteit van pier giorgio frassati Hoe zouden we spiritualiteit van Pier Giorgio Frassati kunnen samenvatten. We willen uit zijn leven een aantal punten uitlichten die we wellicht heel heilvol op ons eigen leven kunnen plaatsen.

Paus Johannes Paulus II , die hem in 1990 zalig verklaarde, noemde hem de heilige van de zaligverklaringen. In hem werd het Rijk Gods zichtbaar en tastbaar, en daarom is zijn leven zo belangrijk voor ons allen, die ook op zoek zijn om het Rijk Gods gestalte te geven.

Vooreerst is er zijn gebedsleven, dat zeer mariaal is en eucharistisch. Maria en de eucharistie waren de twee polen van zijn gebedsleven. Dagelijks bad hij de rozenkrans, en hij gaf aan zijn vrienden rozenkransen die gemaakt werden door zusters met pitten uit de hof van Pollone. Ook waren er Maria-kapelletjes die hij nooit zou voorbijgaan zonder er even te verwijlen, om Moeder-Maria zoals hij zei te groeten.

Hij voelde een enorme aantrekking om dicht bij het heilig Sacrament te zijn. Hij volgde de eucharistische Jezus in de processies, hij nam deel aan de eucharistische congressen en hij bleef uren in nachtelijke

15

Giorgio gelden drie vormen van apostolaat: het voorbeeld, de naastenliefde en anderen overtuigen. In 1919, als student van de Polytechnische Universiteit van Turijn, wordt hij lid van de “Cercle Cesare Balbo van de universiteit en de Milites Mariae. We zien hem dan optrekken in de processies, waar hij dikwijls mede instaat voor de goede orde. Met die groep trekt hij ook in 1921 naar Rome, waar ze door de opkomende fascistische overheid zwaar worden aangepakt. Pier Giorgio verdedigt de vlag, en slechts wanneer een medestander hardhandig wordt aangepakt verklapt hij zijn identiteit als zoon van een senator, niet om zichzelf te redden, maar om zijn makker te helpen. Het zijn deze groepen die door Mgr. Montini, de latere Paus Paulus VI, zullen worden begeleid als nieuwe vorm van christelijke aanwezigheid in de seculaire middens.

Maar het hoogtepunt voor Pier Giorgio wordt zijn inzet voor de armen via de Vincentiusverenigingen. Dat wordt na een tijd de hoofdbezigheid van de jonge student, die er al zijn vrije tijd en middelen voor over heeft. “Het goede moet discreet gebeuren, met kleine maatjes, dagelijks en heel vertrouwelijk”, is de visie van Pier Giorgio. Heel typisch is zijn grote eerbied voor de arme, voor wie hij steeds zijn hoed zal afnemen. Zijn familie is helemaal niet op de hoogte van het caritatieve werk van hun zoon. Hij helpt de armen zonder zijn familie te verwijten dat ze rijk zijn en niet onmiddellijk zijn ideaal delen. Hij roept wel andere jongeren op om met hem de armen te helpen, en al zijn spaarcenten gaan naar de armen. De inzet voor de armen krijgt slechts waarde volgens Pier Giorgio wanneer het gebeurt met liefde, en steeds haalt hij het hooglied van de liefde aan van Paulus (1 Kor. 13, 1-13). De armen bezoeken, is Jezus zelf bezoeken, kan hij met St. Vincentius zeggen. Wanneer hij vindt dat de Vincentiusvereniging te veel regels heeft en daarom een afstand creëert met de armen, gaat hij op zoek naar een ander kader, en finaal gaat hij zijn caritatief werk verderzetten in de universitaire kring. Aan zijn vader vraagt het geregeld om werklozen te helpen . In de stad van de FIAT (auto’s) richt Pier Giorgio met zijn vrienden ludiek de FIT op (verhuisbedrijf Frassati), omdat ze met een stootkar bijna dagelijks goederen overbrengen naar de armen. Ook gaat hij regelmatig de zieken bezoeken in het San Lazzaro hospitaal en het tehuis van Cottolengo.

Politiek gaat zijn interesse uit naar de so-

16

aanbidding bij het heilig Sacrament. Daaruit volgde dat hij dagelijks tijd nam voor geestelijke lezing, voor het bidden van het Maria-officie dat hem als derde ordeling van Dominicus was opgedragen en dat hij alles deed om geregeld de sacramenten te ontvangen. Iemand zei ooit dat de rozenkrans, het getijdengebed, de lectio divina en de eucharistie evenveel deel uitmaakten van zijn leven als zijn skiën, bergbeklimmen en fietsen. Hij was fysiek een atleet, en hij wou het ook worden op geestelijk gebied. Misschien kunnen zijn eigen woorden uit een brief die hij zond aan zijn vrienden in 1923 ons vandaag nog inspireren: “Met alle kracht van mijn ziel spoor ik jullie aan om de communietafel zo vaak als mogelijk te benaderen. Voed je met dit brood van de engelen waaruit je de kracht zult halen om innerlijke gevechten te strijden tegen begeerten en alle tegenslagen, omdat Jezus Christus eeuwig leven en de nodige gaven om het te kunnen verwerven beloofde aan hen die de heilige communie tot zich namen. En wanneer het vuur van de eucharistie in jou ontvlamt, zal je de Heer onze God, die je heeft geroepen als deel van zijn kudde, met een groter bewustzijn kunnen danken, en je zal de vrede genieten die zij, die de wereld gelukkig acht, nooit hebben geproefd. Maar geluk bestaat immers niet uit wereldse genoegens en aardse bezittingen, maar uit gemoedsrust die we alleen kunnen verkrijgen indien we zuiver zijn van hart en van geest.”

Dit brengt ons tot een tweede element van zijn spiritualiteit: de blijheid van zijn leven. Op iedere foto die ooit werd gemaakt van Pier Giorgio valt het op welke blijheid deze jonge man uitstraalt. Hijzelf zei dat iemand die het geloof bezit alleen maar blij kan zijn. De woorden van Paulus daaromtrent waren hem zeer dierbaar: “Niets kan ons scheiden van de liefde van Christus. Ik ben ervan overtuigd, dat noch de dood noch het leven, noch engelen noch machten, noch wat is noch wat komt, geen

Op iedere foto die ooit werd gemaakt van Pier Giorgio valt het op welke blijheid deze jonge man uitstraalt.

macht in den hoge of in de diepte, noch enig ander schepsel, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die in Christus Jezus onze Heer is” (Rom. 8, 38-39). Op een foto aan een bergflank schreef hij: “Verso l’alto”- hogerop. Dat was steeds zijn streefdoel: hogerop in alles, vooral in de liefde.

Daarom ook dat vriendschap voor hem zo belangrijk was. In één van zijn brieven schrijft hij erover: “In dit aardse leven is na de affectie voor onze ouders en zuster de vriendschap de mooiste affectie die we mogen ontvangen. En iedere dag dank ik God opdat hij mij zovele goede vrienden en vriendinnen heeft gegeven die een echte gids vormen voor mijn leven”.

Natuurlijk is er zijn liefde voor de armen.

Zijn inzet voor de armen, waarin hij zeer ver ging, was volledig geïntegreerd in zijn spiritueel leven. “Jezus bezoekt me ieder morgen in de heilige Communie, en ik betaal hem terug door op mijn heel eenvoudige wijze Hem in de armen te bezoeken. We moeten ons altijd herinneren dat we naar Jezus gaan: ik zie een speciaal licht rond de zieke, de arme.” Op de jonge leeftijd van 17 jaar werd hij lid van de Vincentiusvereniging en spaarde hij geen tijd noch middelen om de armen te helpen.

Wanneer voorzien was dat hij tijdens de vakantieperiode naar het buitenverblijf in Pollone zou komen, zei hij soms: “Neen, ik moet in Turijn blijven, want wie zou anders zorgen voor de armen?” Toen hij in Berlijn op de ambassade was ontmoette hij bij heel koud weder een arme. Heel spontaan gaf hij zijn overjas en zette zijn wandeling in de koude verder. Toen zijn vader hem daarover een opmerking gaf, zei hij: “Maar papa, u ziet toch hoe koud het die man had”. Het werd reeds aangegeven dat het voor Pier Giorgio niet in de eerste instantie om sociale hulpverlening ging, maar om de heel concrete liefde voor de armen. Hij maakte een duidelijk onderscheid tussen de filantropie en de caritas, helemaal in de lijn met wat we nu kunnen lezen in de encycliek “Deus caritas est” van Paus Benedictus XVI. We kunnen zeker niet zijn offerzin en het radicaal volgen van de wil van God in zijn leven vergeten. Offerzin is een woord dat vandaag niet meer goed in de markt ligt.

Maar voor Pier Giorgio ging het om het zoeken van Gods wil in de dagelijkse gebeurtenissen en deze radicaal te volgen.

Een voorbeeld maakt het duidelijk. Ook al was de relatie met zijn ouders eerder afstandelijk, toch hield hij veel van hen en zou hij niets gedaan hebben dat tegen hun

wil inging. Op het einde van zijn studies vroeg zijn vader hem om in het dagbladbedrijf te komen en er geleidelijk aan de leiding van over te nemen. Dat ging volledig in tegen zijn droom om bij de arme mijnwerkers te werken. Met veel pijn in het hart zei hij ja tegen zijn vader, omdat hij in de vraag van zijn vader tegelijk de vraag van God zag. Zijn ja-woord was een groot offer, maar naderhand zei hij dat God er wel in zou voorzien dat hij verder voor de armen zou kunnen zorgen. En we kennen het verder verloop van zijn leven!

Een laatste element dat we kunnen aangeven is de wijze dat hij omging met lijden en dood. Wegens de specifieke omstandigheden thuis werd zijn eigen ziekte miskent.

Pier Giorgio aanvaardde dit zonder te klagen, en zocht zo weinig mogelijk mensen tot last te zijn. Eén van zijn geliefde uitdrukkingen was steeds geweest: “De dag van mijn dood zal de mooiste dag zijn van mijn leven”. Hij heeft dit ten volle waargemaakt en zijn lijden en dood op een wondere wijze aanvaard. Voor vandaag mag dit ook een groot signaal zijn, in een tijd dat er nog zo moeilijk over lijden en dood kan worden gesproken. Als we inderdaad belijden dat het eeuwig leven bij de Heer ons deel zal zijn, hoe komt het dan dat we zo een vrees hebben van de dood, en dat het zo moeilijk is om in het lijden een zin te vinden. Opnieuw hebben christenen een enorme voorsprong om in navolging van Christus zelf ook in het lijden een zin te ontdekken en zover te kunnen komen dat ze het kunnen plaatsen op het kruis en daardoor delen in de verlossing. Alleen wanneer we geregeld mediteren over het lijden en de dood, en onze dood niet steeds opnieuw vooruit schuiven als het meest tragische moment dat ons kan overkomen, zullen we de woorden van Pier Giorgio kunnen herhalen: “De dag van mijn dood zal de mooiste zijn van mijn leven”. Misschien is dit wel één van de sterkste boodschappen die hij ons vandaag kan brengen. ¶ Br. René Stockman

bibliografie Siccardi, Cristina, Pier Giorgio Frassati. Perpignan, Artège, 2010, pp. 355.

Frassati, Luciana, Pier Giorgio Frassati, les jours de sa vie. Paris, Fayard, 1990, pp. 225.

Frassati, Pier Giorgio, Letters to his friends and family. New York, St Pauls, 2009, pp. 258.

deus caritas est

italie

pier giorgio frassati

le Saint des Béatitudes

P

sa vie pier Giorgio Frassati naquit à Turin le 6 avril 1901, fils d’un éminent journaliste, Alfredo Frassati et d’Adelaide Ametis, artiste peintre. Alfredo était le fondateur de “La Stampa”, journal renommé qui continue à être publié de nos jours à Turin. Il devint sénateur auprès du parlement italien et plus tard ambassadeur d’Italie en Allemagne pendant deux ans. Le ménage comptait déjà une fille, Luciana, avec qui Pier Giorgio entretiendra des liens profonds, en partie suite aux absences fréquentes du père et du caractère difficile de la mère très exigeante, ayant pour première préoccupation son art de la peinture. Elle, qui avait espéré une seconde fille, se plaisait à habiller son fils, pen-

magazine | 2013 # 01

dant ses premières années, en fillette. Les deux enfants furent élevés dans le cercle fermé de la bourgeoisie et recevaient l’enseignement d’un précepteur à domicile ce qui les privait de contacts avec des enfants de leur âge. L’esprit d’obéissance et de sacrifice leur avait été inculqué principalement par la mère. En plus de leur maison à Turin, la famille possédait une résidence secondaire à Pollone où elle séjournait souvent. Les enfants y jouaient dans les grands jardins et y rencontraient leurs grands-parents. La relation entre les parents était plutôt distante et froide au point qu’ils songeront plus tard à se divorcer. Ces tensions pesaient sur les enfants.

Adélaide avait une relation très intense avec sa sœur Elena, qui finit par rejoindre le foyer, ce qui ne manqua pas, dans ce climat tendu, de rendre la vie difficile à Alfredo. Le père était un libéral non pratiquant alors qu’Adélaide, d’un caractère plutôt scrupuleux, pratiquait sa foi de manière très formelle, essayant de la transmettre à ses enfants. En 1913, à l’âge de 45 ans, Alfredo fit son entrée au sénat, sans pour autant délaisser son journal. En 1921, il fut nommé, ambassadeur d’Italie en Allemagne où il avait terminé ses études.

Pier Giorgio s’y rendra régulièrement durant les vacances. Par le journal, son père diffusa régulièrement ses vues sur la première guerre mondiale et plus tard sur le fascisme mussolinien montant, ce qui lui vaudra finalement la révocation de

sa charge d’ambassadeur en Allemagne.

Les catholiques, qui s’étaient abstenus d’assumer des mandats politiques après la réunification de l’Italie pour exprimer ainsi leur fidélité au Pape, avaient toutefois tenu leur propre congrès pour fonder, finalement en 1918, un parti politique afin d’exercer à nouveau un rôle politique actif. Voilà le milieu dans lequel grandit Pier Giorgio: un milieu bourgeois rigide, sans problèmes financiers, où la carrière et la politique avaient la première place et où la foi n’était qu’une formalité. Et pourtant, Pier Giorgio se distingua très vite par l’attention qu’il portait aux autres. À l’école maternelle déjà, il se préoccupa d’un petit garçon, seul à manger ses tartines et laissé pour compte parce qu’il avait de l’eczéma.

Pier Giorgio prit place auprès de lui pour partager son pain avec lui. Un jour, une mendiante sonnait à la porte et le petit Pier Giorgio remarqua que l’enfant, qu’elle portait sur les bras, était pieds nus. Aussitôt, il enleva ses chaussures et chaussettes pour les donner à l’enfant.

Sa sœur avait remarqué que son frère était, dès son plus jeune âge, d’un caractère plutôt impulsif, déterminé et parfois têtu dans ses réactions. Malgré la froideur de la relation affective des parents avec leurs enfants, Pier Giorgio tenait sa mère en grande affection et lui témoignait un grand respect. De l’affection, il en recevait certes de sa grand-mère et de la gouvernante, ainsi que du jardinier à Pollone,

17

ier Giorgio Frassati a été béatifié en date du 5 mai 1990 par le Pape Jean-Paul II qui l’appela le Saint des Béatitudes et en fit le modèle pour les jeunes d’aujourd’hui. Ce geste prit un sens très tangible lorsqu’il fut désigné comme patron de la Journée Mondiale de la Jeunesse en l’an 2000 et quand sa dépouille fut transportée à Sydney, en 2008, à l’occasion des Journées Mondiales de la Jeunesse qui y furent organisées. Qu’a-t-il donc de si spécial, ce jeune homme décédé à l’âge de 24 ans à peine, la veille de la fin de ses études d’ingénieur des mines, dont le diplôme post mortem lui a été remis en 2001, un siècle après sa naissance?

Par milliers, ils suivaient le corbillard pour exprimer leur gratitude à ‘leur’ Pier Giorgio Frassati. Son père, bouleversé et abattu, coupa net avec ses ambitions d’argent et de carrière pour devenir le premier converti de son fils.

18

quelques faits marquants de sa vie

avec qui il aimait travailler et découvrait aussi son amour pour la nature. En septembre 1907, Pier Giorgio et Luciana entamèrent leur enseignement primaire avec pour préceptrice Rosina Buratto et ils firent leurs examens en juillet 1910. Âgé de 8 ans à peine, il se mit à faire des randonnées en montagne ce qui, par la suite, devint une véritable passion. La fascination des montagnes l’amenait à découvrir la grandeur de Dieu. Le ski et la natation devinrent ses sports favoris pour en faire un jeune sportif accompli. A partir d’octobre 1910, les deux jeunes fréquentèrent les cours au collège Massimo d’Azeglio ainsi que le lycée. Pier Giorgio avait entretemps fait sa première communion le 11 juin 1911, événement qui ne fut pas sans le marquer pour sa vie future. On remarquait que le garçon aimait s’isoler pour prier et ne tenait pas à assister aux réceptions qui se donnaient dans la maison de ses parents. Il n’avait pas que de bonnes notes et devait repasser plusieurs fois les épreuves de latin, ce qui attristait fortement son père qui avait vu en lui son successeur au conseil d’administration de “La Stampa”.

Personne ne savait à l’époque qu’il s’occu-

La foi, l’humilité et l’amour du prochain sont les trois mots-clés à retenir pour la vie de Pier Giorgio Frassati.

pait toujours davantage des pauvres, devenant un membre actif de l’association de Saint-Vincent. Ainsi s’éloignait-il toujours plus de cette vie bourgeoise qui lui avait été réservée et bien qu’il en eût les dons et l’intelligence voulus, il décidait de ne pas consacrer son temps uniquement à l’étude mais de s’engager pour les pauvres avec qui il voulait tout partager. Il se rendait par exemple souvent à l’école à pied ou voyageait en troisième classe afin de pouvoir donner l’argent ainsi économisé aux pauvres. Il leur donnait souvent ses propres vêtements et aspirait à pouvoir leur léguer plus tard sa part d’héritage qui serait assez considérable pour les aider avec largesse. Sa scolarité chez les Jésuites lui avait permis d’approfondir sa foi. Il désirait devenir ingénieur des mines.

“J’aimerais devenir prêtre, mais je crains qu’ainsi je ne pourrai plus aller chez les pauvres”, disait-il. Pier Giorgio ne voyait que des prêtres qui se tenaient à distance des problèmes sociaux qui, à Turin également, étaient poignants. Il se voyait plutôt comme laïc au service des démunis. Il ne pourra jamais réaliser cet idéal, puisqu’il mourut à l’âge de 24 ans, après une courte maladie, le 4 juillet 1925. En soignant un malade, il contracta une polio qui l’emporta après six jours. Ses parents, qui étaient alors encore tout affairés par la mort de la grand-mère, n’avaient pas trop perçu la gravité de sa maladie, ce n’est que les deux derniers jours qu’ils réalisaient qu’il ne pouvait plus être sauvé. Ses funérailles, en date du 6 juillet, avaient donné lieu à un impressionnant cortège dans les rues de la ville, au point qu’on se rendit compte de tout ce que Pier Giorgio avait fait pour les pauvres au cours de toutes ces années.

La foi, l’humilité et l’amour du prochain sont les trois mots-clés à retenir pour la vie de Pier Giorgio Frassati. Son père voulait lui donner une éducation catholique rigoureuse, convaincu que c’était la meilleure façon de préparer son fils à un humanisme élevé. Pier Giorgio choisit une voie spirituelle personnelle vécue dans le monde. Il était un jeune homme qui avait tout pour réussir: une famille riche, un bel avenir en perspective, une santé robuste, le goût du sport, un grand nombre d’amis et une grande intelligence. Mais le miracle a été que Dieu a choisi ce jeune homme pour en faire un phare pour son époque et pour continuer à rayonner pour les jeunes d’aujourd’hui. Dans un milieu où déferlaient les vagues de l’anti-cléricalisme, il n’hésitait pas à proclamer ouvertement sa foi. Ce que les autres voyaient, était le fruit d’une vie de prière profonde et d’une pratique eucharistique intense.

Même avant d’entreprendre de grandes randonnées en montagne, il essayait toujours d’assister d’abord à la célébration eucharistique et combien de fois ne s’estil pas retiré dans une chapelle ou s’est-il agenouillé la nuit, pendant des heures, devant le Saint-Sacrement. Il fit de la foi le fondement de sa vie. “Quand Dieu est avec nous, nous n’avons rien à craindre”.

Il ne gardait pas sa foi pour lui seul mais la partageait avec ses nombreux amis. Ses lettres parlent toujours de sa foi et sont un appel à s’ouvrir à la plénitude de la vie. Pour Pier Giorgio la foi n’était pas en marge, à l’écart de la vie, mais procédait d’une spiritualité profondément vécue.

Chaque jour, il priait le chapelet, le plus souvent dans l’intimité de sa chambre, conscient que ses parents n’appréciaient guère sa dévotion, la religion étant pour eux, comme nous l’avons déjà dit, une formalité. À l’université aussi, il défend sa foi même si certains lui cherchent querelle ou veulent s’en moquer. Robuste et sportif, Pier Giorgio n’a pourtant rien d’un bigot, ce qui impressionne davantage les autres.

Il fume la pipe et le cigare, il va nager, skier, fait de longues randonnées en montagne, compte un grand nombre d’amis

deus caritas est

magazine | 2013 # 01

par amour et il cite toujours l’hymne à la charité de saint Paul (1 Cor. 13, 1-13). Visiter les pauvres, c’est visiter Jésus, peut-il dire avec saint Vincent. Lorsqu’il juge que les associations vincentiennes ont trop de règles et se distancient ainsi des pauvres, il cherchera un autre cadre pour continuer finalement son œuvre dans le milieu estudiantin. Il prie régulièrement son père de venir en aide aux chômeurs. Dans la ville de FIAT, Pier Giorgio donne une réplique ludique au roi de l’automobile en créant la FIT, (entreprise de déménagement Frassati) qui utilise une charrette à bras pour transporter quotidiennement des vivres et autres pour les pauvres. Il se rend aussi régulièrement au chevet des malades de l’Hôpital Saint-Lazare et de l’asile Cottolengo.

Son intérêt politique penche vers les partis socialement engagés ce qui l’oppose ouvertement aux mouvements fascistes et le désolidarise du parti libéral de son père. La doctrine sociale de l’Église, telle qu’elle fut promulguée en 1891 par le Pape Léon XIII dans “Rerum Novarum”, constitue pour Pier Giorgio la juste doctrine et la voie à suivre pour élever la classe ouvrière à une plus grande humanité. Membre du nouveau parti catholique en 1920, il restera toutefois fidèle à ses propres principes.

En 1924, lorsque son cercle d’étudiants Balbo saluera de sa bannière le passage de Mussolini durant sa visite à Turin, il n’hésitera pas à leur signifier d’emblée sa démission qu’on ne pourra annuler qu’après de longues discussions. Pier Giorgio est un homme qui se bat pour ses idéaux, jusqu’à être intrépide mais toujours généreux, cherchant la paix et ouvert à la concertation.

Pier Giorgio est un homme de son époque qui a beaucoup d’amis. L’amitié compte beaucoup dans sa vie. En plus de ses études et des actions menées pour les pauvres, il aime faire de l’alpinisme avec ses amis. Il ne manquera pas de les influencer par son attitude, et ne se retiendra jamais de leur parler de sa foi ni de les inviter à la prière ou à l’eucharistie. En 1924, il démarre un cercle avec un groupe d’amis qu’ils appellent ludiquement “l’association des types sournois” où tout le monde reçoit un sobriquet, celui de Pier Giorgio étant “Robespierre”. C’est avec eux qu’il sillonnera souvent les sentiers de montagne pour devenir finalement un alpiniste avéré. Il tombera amoureux de Laura, membre du groupe, ce qui lui pose un cas de conscience, sachant qu’elle ne

plaira pas à ses parents et sûrement pas à sa mère, alors que l’entente des parents risquait déjà de faillir. Il décide alors de renoncer à cette relation, sachant par ailleurs, qu’il pourra ainsi mieux poursuivre son idéal de laïc engagé pour les plus pauvres. Il s’agit d’un sacrifice accompagné de problèmes de conscience qu’il partagera avec quelques-uns.

Pier Giorgio parle de la mort sans crainte.

Lorsqu’on lui demande si la mort ne l’effraie pas, il déclare spontanément qu’il ne peut s’agir que de l’un des plus beaux moments de la vie, sachant qu’on pourra bientôt rencontrer Dieu. Bien sûr, il ne se doutait pas que cette rencontre avec Dieu lui arriverait si vite. Même, lors des derniers jours d’une maladie qu’il lui savait être fatale, il ne faisait que répéter ce qu’il avait dit avant, gardant toute sa sérénité. Gravement malade, il ne voulait en rien déranger ses parents sachant que sa grand-mère était morte dans la même demeure et qu’il aurait fallu tout régler pour les funérailles. Se sachant mourant, alors que l’entourage finit par se rendre compte de la gravité de son état, il demanda à sa sœur de prendre des dispositions pour un certains nombre de pauvres et fit ainsi son dernier acte de charité.

la spiritualité de pier giorgio frassati Comment mieux résumer la spiritualité de Pier Giorgio Frassati sinon en relevant des événements dont l’application à notre propre vie sera très bénéfique ?

Le Pape Jean Paul II le béatifia en 1990 le nommant Saint des Béatitudes. Car en lui, le Royaume de Dieu devenait visible ce qui rend sa vie tellement importante pour nous tous, en recherche d’un avènement tangible.

Retenons tout d’abord sa vie de prière, toujours très mariale et eucharistique. Marie et l’eucharistie étaient les deux pôles de sa vie. Il priait chaque jour le rosaire et donnait à ses amis des chapelets confectionnés par les sœurs avec des graines du jardin de Pollone. Il y avait aussi les chapelles de la Sainte-Vierge qu’il n’aurait jamais passées sans s’y être arrêté pour -comme il le disait- saluer la Sainte-Marie. Il se sentait très attiré par la contemplation du Saint-Sacrement. Il suivait le Christ eucharistique dans les processions, participait à des congrès eucharistiques, et priait pendant de longues heures de la nuit devant le Saint-Sacrement. Il réservait ainsi chaque jour le temps nécessaire

19

et d’amies et se conduit comme un fils de sénateur, tout investi d’une foi fervente et de l’amour de Dieu Avant de faire aussi généreusement œuvre de charité aux pauvres, il cherchera ­l’inspiration dans les groupes de prière qui existaient à l’époque dans une mouvance très eucharistique. Il s’affilie à de nombreuses associations: Apostolat de la Prière, Croisade eucharistique et, en 1922, tertiaire dominicain, sous le nom de Frère Jérôme. Comme membre du Tiers Ordre, il réalise son rêve d’allier la contemplation à l’action. Un exemple qui lui est cher, est celui de sainte Catherine de Sienne dont il reprend l’adage: «ll fare giova sempre – Etre bon réjouit toujours.» Toutes ces affiliations ont pour résultat d’intensifier sa vie de prière de sorte que sa vie soit une oraison incessante comme il se plaît à le signaler. Ses auteurs de choix sont Thomas d’Aquin, Augustinus, Bernard, Paul, Catherine de Sienne et Dante. Pier Giorgio met en exergue trois formes d’apostolat: donner l’exemple, pratiquer l’amour du prochain et convaincre les autres. Étudiant à l’Université Polytechnique en 1919 à Turin, il se fait membre du “Cercle Cesare Balbo de l’université et des Milites Mariae”. On le voit alors marcher en procession dont il assure souvent aussi le service d’ordre. C’est avec ce groupe qu’il se rendra à Rome pour s’y faire malmener par la foule en pleine exaltation fasciste.

Pier Giorgio défend sa bannière et ce n’est que lorsque l’un de ses compagnons sera attaqué brutalement qu’il se dira fils de sénateur dans le seul but de lui venir en aide. Ce sont ces mêmes groupes que Mgr. Montini, le futur Pape Paul VI, choisira par la suite pour représenter la mouvance chrétienne dans un monde sécularisé.

C’est dans les associations vincentiennes que l’engagement de Pier Giorgio pour les pauvres sera le plus grand pour devenir la principale préoccupation du jeune étudiant qui y consacra tout son temps libre et ses moyens. “Le bien doit se faire discrètement, par de petites doses, chaque jour et de manière confidentielle”, est sa vision.

On remarque chez lui un grand respect pour les pauvres, pour qui il lève le chapeau. Sa famille ignore tout de ses actions caritatives. Il aide les pauvres sans vouloir reprocher à sa famille le fait d’être riche et de ne pas partager son idéal. Il incitera d’autres jeunes à se joindre à lui pour aider les pauvres, à qui il donne toutes ses économies. L’aide aux pauvres n’a pour Pier Giorgio de valeur que lorsqu’on le fait

20

à la lecture spirituelle et à la récitation de l’office de Marie qui lui avait été ordonné en tant que tertiaire dominicain et il faisait tout pour recevoir régulièrement les sacrements. On a dit de lui que le rosaire, la récitation de l’office, la lectio divina et l’eucharistie faisaient autant partie de sa vie que le ski, l’alpinisme et le cyclisme.

Il avait le physique d’un athlète et voulait le devenir également sur le plan spirituel. Les mots envoyés à ses amis en 1923 peuvent sans doute encore nous inspirer aujourd’hui: “Je vous enjoins de toute mon âme à vous approcher de la table de l’eucharistie autant de fois que vous le pourrez. Nourrissez-vous du pain des anges d’où vous retirerez la force pour mener vos combats intérieurs, lutter contre les passions et les adversités, car Jésus-Christ a promis la vie éternelle à ceux qui se nourriraient de la très Sainte Eucharistie, ainsi que les grâces nécessaires pour l’obtenir.

Et lorsque vous aurez été entièrement consumé par ce feu eucharistique, vous serez en mesure de remercier de manière plus consciente le Seigneur qui vous a appelés à faire partie de ses ouailles et vous savourerez une paix, que ceux, qui sont heureux dans ce monde, n’auront jamais connue. Parce que le vrai bonheur, jeunes gens, ne réside pas dans les plaisirs du monde mais dans la paix de la conscience que nous ne pouvons avoir que purs de cœur et d’esprit”.

Voilà ce qui nous amène au deuxième élément de sa spiritualité: la joie dans sa vie.

Dans chaque photo prise de Pier Giorgio, on remarque la joie qu’il rayonne. Il a dit lui-même que qui possède la foi possède la joie. Les paroles exprimées à ce propos par saint Paul lui tenaient particulièrement à cœur: “Oui, j’en ai l’assurance, ni mort ni vie, ni anges ni principautés, ni présent ni avenir, ni puissances, ni hauteur ni profondeur, ni aucune autre créature ne pourra nous séparer de l’amour de Dieu manifesté dans le Christ Jésus notre Seigneur” (Rom.

Dans chaque photo prise de Pier Giorgio, on remarque la joie qu’il rayonne.

8, 38-39). Il écrira sur la photo prise d’un flanc de montagne «Verso l’alto”– vers les hauteurs». Cela aura toujours été son objectif: s’élever en tout, surtout en amour.

C’est à ce même titre que l’amitié lui était si chère. Il écrit dans l’une de ses lettres à ce propos: “Dans cette vie ici-bas l’amitié est, après l’affection que nous pouvons recevoir de nos parents, frères et sœurs, la plus belle chose que nous puissions obtenir. Et chaque jour je remercie Dieu de m’avoir donné tant de bons amis et amies qui sont de véritables guides dans ma vie”.

Et puis, il reste naturellement son amour pour les pauvres. Son engagement pour les pauvres, dans lequel il allait très loin, était parfaitement intégré dans sa vie spirituelle? “Jésus me visite chaque matin dans la Sainte communion et je le lui rends d’une manière toute simple, qui est la mienne, en allant Le visiter dans la personne des pauvres. Il nous faut toujours nous souvenir que nous allons chez Jésus: je vois une lumière particulière autour du malade, du pauvre.” Âgé de 17 ans seulement, il devient membre de l’association de Saint-Vincent et ne compte ni son argent ni son temps pour venir en aide aux pauvres. Lorsqu’il était prévu de passer des vacances dans la résidence secondaire de Pollone, il disait parfois: “Non, je dois rester à Turin, car qui s’occupera sinon des pauvres” ? Lorsqu’il séjournait à l’ambassade de Berlin, il rencontrait par un temps glacial un pauvre, lui donnait son manteau et continuait son chemin dans la froideur.

Lorsque son père lui fit une remarque à ce propos, il répondit: ” Mais papa tu as quand même vu combien cet homme avait froid.” Il était déjà clair qu’il ne s’agissait pas pour Pier Giorgio d’une action sociale mais bien d’une charité profonde à l’égard du pauvre. Il fit une nette distinction entre la philanthropie et la caritas, comme nous pouvons exactement le lire aujourd’hui dans l’encyclique du Pape Benoît XVI: “Deus caritas est”.

Nous ne pouvons certainement pas oublier son sens du sacrifice ni sa soumission radicale à la volonté divine. Le sacrifice est devenu aujourd’hui un article qui ne se vend plus très bien. Toutefois, pour Pier Giorgio, il s’agissait de reconnaître la volonté de Dieu dans les événements quotidiens et de s’y soumettre radicalement.

Un exemple à ce propos nous le démontre bien: même si ses relations avec les parents étaient plutôt distantes, il continuait à les aimer et n’aurait rien fait qui aille à l’encontre de leur volonté. À la fin de ses

études, son père lui demanda de rejoindre le journal et d’en prendre la direction. Cela allait à l’encontre de son désir de travailler avec les pauvres mineurs. À contrecœur, il dit oui à son père parce qu’il voyait dans la requête de celui-ci, la demande de Dieu.

Son acquiescement était pour lui un grand sacrifice mais il dira plus tard qu’il pensait bien, que Dieu ferait en sorte qu’il puisse encore aider les pauvres et nous connaissons la suite de sa vie!

Un dernier élément à mentionner est la manière dont il se comportait face à la souffrance et à la mort. Les circonstances à la maison ont fait qu’on ne prêtait pas attention à sa propre maladie. Pier Giorgio l’accepta sans se plaindre en faisant tout pour ne pas être une charge pour les autres. L’une de ces expressions qu’il répétait jusqu’au bout était: “le jour de ma mort sera le plus beau jour de ma vie”. Il l’aura pleinement appliqué en acceptant avec une remarquable sérénité sa souffrance et sa mort. C’est là peut-être, pour nous également, un signal très important à une époque où l’on a encore tant de mal à parler de la souffrance et de la mort. Si nous croyons en effet que la vie éternelle sera notre destin auprès du Seigneur, comment se fait-il alors que nous craignons tellement la mort et qu’il est si difficile de donner un sens à la souffrance?

Les chrétiens ont là aussi une énorme longueur d’avance en découvrant, dans l’imitation du Christ, un sens à la souffrance au point de pouvoir la déposer sur la croix et de pouvoir prendre part au salut. Ce n’est qu’en méditant régulièrement sur la mort et la souffrance, sans toujours voir en la mort le moment le plus tragique qui puisse nous arriver, que nous pourrons répéter les paroles de Pier Giorgio: “le jour de ma mort sera le plus beau jour de ma vie”. Sans doute est-ce là le message le plus frappant qu’il puisse nous apporter aujourd’hui. ¶ Fr. René Stockman

bibliographie Siccardi, Cristina, Pier Giorgio Frassati. Perpignan, Artège, 2010, pp. 355.

Frassati, Luciana, Pier Giorgio Frassati, les jours de sa vie. Paris, Fayard, 1990, pp. 225.

Frassati, Pier Giorgio, Letters to his friends and family. New York, St Pauls, 2009, pp. 258.

deus caritas est

rome

We have seen the pope

magazine | 2013 # 01

During the Holy Eucharist we had to serve him, more closely several times. We were all emotional but it also was a challenge, to live and long for sanctity.

For his homily he read the biography of each of the saints and mentioned several times that they were truly models of holiness. And through them, he remembered all the Christians who are undergoing martyrdom in one way or another in different countries, particularly the Middle-East and in Africa.

We were emotionally proud to be there as ambassadors of the Brothers of Charity but also of the universality of our Church.

Just to recognize the universality of the Church but in particular the international-

We were emotionally proud to be there as ambassadors of the Brothers of Charity but also of the universality of our Church.

ity of our Congregation, which we have to cultivate not only with our words but from our hearts to our daily life, accept it as a gift from God and the richness of our Congregation.

We were happy and encouraged by the presence of Brother General Superior, who in spite of him being tired and weak from travelling, accepted to come and live this day with us, which was really a gift from God; accompanied by the Brothers Seraphin and Janvier.

In conclusion, we would like to sincerely express our gratitude to Brother General Superior for the initiative that he took, which led us there and also to take it as a challenge, seeing in it that the Church (Congregation) needs us; and that we should pray for the swift beatification of the Servant of God, our beloved founder, Canon Peter Joseph Triest, which is proceeding well.

We have seen the Pope, and really found in him the willing zeal of serving the people of God in humility, despite his intellectual capacities and his physical weakness. ¶ Brothers: Francis Verzosa, Daniel Mbenga, Floyd Kalyati, Augustin Mulila and Bienvenue.

21

I

t was Friday afternoon when Brother Jean Baptist received a call from the Vatican. Brother General had agreed that five of us (Brothers of Charity) should go to serve the Mass of the canonization.

And so started the most unforgettable experience. First, on Saturday, we met several important people, such as Monsignor Marini. Apart from the emotional aspect of the meeting, we were touched by something; the humility and simplicity of the above-mentioned people, and we really felt the closeness to holiness.

Sunday 21 was the most remarkable day.

First of all because of the impressive numerous amount of people from all corners of the world, who came to experience this event, some of which were in Saint Peter’s Square as early as 5 am for a celebration that was to start at 9:30.

After we had entered the sacristy and after the last practice, we were ready to experience the event, not only the event as such but also to see the Holy Father up close, whom we had seen several times from some distance. It was quite emotional when we were asked to dress him when he would be around. After the recitation of the Glorious Mysteries conducted by one of the Maestri came the Holy Father, whom we had to dress and whom we met more closely.

We hebben de paus gezien

22

H

et was vrijdagnamiddag toen Br. Jean Baptist een telefoontje kreeg vanuit het Vaticaan. Br. Generaal had erin toegestemd dat vijf Broeders van Liefde zouden deelnemen aan de misviering bij de heiligverklaring.

Zo begon onze meest onvergetelijke ervaring. Op zaterdag mochten we verschillende belangrijke figuren ontmoeten, zoals Mgr. Marini. Naast het emotionele aspect van de ontmoeting werden we geraakt door de nederigheid en eenvoud van deze mensen, en we voelden ons in de nabijheid van heiligheid.

Zondag 21 oktober was de markantste dag.

Eerst en vooral omwille van het groot aantal mensen uit alle hoeken van de wereld, die waren samengekomen om dit gebeuren bij te wonen. Sommigen stonden reeds op het Sint-Pietersplein om 5 uur ’s morgens voor de dienst die pas om 9u30 zou beginnen.

Nadat we de sacristie waren binnengegaan en na de laatste repetitie waren we klaar om het gebeuren te beleven. En niet alleen het gebeuren op zich, maar ook om de Heilige Vader van dichtbij te mogen aanschouwen. We hadden hem al enkele malen van op een afstand kunnen zien.

Het was erg emotioneel wanneer we gevraagd werden hem te kleden wanneer hij zou komen. Na de overweging van de

glorierijke mysteries, geleid door een van de Maestri, kwam de Heilige Vader, die we moesten kleden en van zeer nabij mochten ontmoeten.

Tijdens de eucharistie assisteerden we hem verschillende malen van zeer dichtbij. We waren allen vervuld van emotie, maar het was ook een uitdaging, te leven en te verlangen naar heiligheid.

Tijdens zijn homilie las hij de levensbeschrijving van elke heilige voor en vermelde verscheidene malen dat zij voorbeelden waren van ware heiligheid. En door hen gedacht de paus alle christenen die op de ene of andere manier het martelaarschap moeten ondergaan in verschillende landen, vooral in het Midden-Oosten en in Afrika.

We waren zeer trots om als ambassadeurs van de Broeders van Liefde te mogen optreden, maar ook van de universaliteit van de Kerk. Als erkenning van de universali-

We waren zeer trots om als ambassadeurs van de Broeders van Liefde te mogen optreden, maar ook van de universaliteit van de Kerk.

teit van de Kerk, maar vooral van het internationaal karakter van onze congregatie, wat we moeten cultiveren, niet alleen met woorden, maar vanuit ons hart in ons dagelijks leven; het aanvaarden als een geschenk van God en de rijkdom van onze congregatie.

We waren blij en voelden ons gesterkt door de aanwezigheid van Br. Generaal, die ondanks dat hij vermoeid was en zich zwak voelde door het vele reizen, toch was gekomen om deze dag met ons te beleven, wat een waar geschenk van God was. Hij werd vergezeld door de Br. Séraphin en Br. Janvier.

Tot slot willen wij graag Br. Generaal oprecht bedanken voor het initiatief dat hij nam, dat ons naar hier leidde, naar deze uitdaging, ten dienste van de Kerk en van de congregatie. We bidden ook voor de snelle zaligverklaring van de Dienaar Gods, onze beminde stichter, Kanunnik Petrus Jozef Triest.

We hebben de paus gezien en zagen dat hij met bereidwillige ijver de mensen van God nederig wil dienen, ondanks zijn fysiek zwakkere toestand. ¶ Broeders: Francis Verzosa, Daniel Mbenga, Floyd Kalyati, Augustin Mulila en Bienvenue

Nous avons vu le pape “Participate in the celebration of Mass at the canonization: our most memorable experience.”

“Deelnemen aan de misviering bij de heiligverklaring: onze meest onvergetelijke ervaring.” « Participer à la célébration de la Messe lors de la canonisation: notre plus mémorable expérience. »

rome

deus caritas est

Nous avons vu le pape

N

magazine | 2013 # 01

l’universalité de l’Église mais surtout du caractère international de notre congrégation, ce qu’il nous faut cultiver, non seulement en paroles mais dans notre cœur et dans notre vie quotidienne pour la recevoir comme un cadeau de Dieu et comme faisant partie du riche patrimoine de notre congrégation. Nous nous réjouissions et nous nous sentions appuyés par la présence du Frère Général qui, malgré sa fatigue et affaibli de ses très nombreux voyages, n’avait pas hésité à vivre cette journée avec nous, un véritable présent de Dieu. Il était accompagné par les Frères Séraphin et Janvier.

En conclusion, nous tenons à remercier sincèrement le Frère Général de l’initiative prise pour nous amener au service de l’Église et de la congrégation. Nous prions également pour la rapide béatification du serviteur de Dieu, notre bien-aimé fondateur, le Chanoine Pierre Joseph Triest.

Nous avons vu le pape et nous avons expérimenté avec quel dévouement il veut servir le peuple de Dieu malgré les précarités de son état de santé. ¶ Frères: Francis Verzosa, Daniel Mbenga, Floyd Kalyati, Augustin Mulila et Bienvenue.

Nous étions très fiers de pouvoir être les ambassadeurs des Frères de la Charité mais aussi dans la reconnaissance de l’universalité de l’Église.

23

ous étions un vendredi après-midi lorsque le Frère Jean-Baptiste recevait un coup de fil du Vatican.

Le Frère Général avait autorisé que cinq Frères de la Charité participent à la messe de canonisation.

Ce fut une expérience inoubliable. Le samedi nous avons pu rencontrer plusieurs personnages importants tels que Mgr. Marini. En plus de l’aspect émotionnel de cette rencontre, nous avons été frappés par l’humilité et la simplicité de ces personnes et nous nous sommes ainsi sentis dans une ambiance sainte.

Le dimanche 21 octobre fut sans doute la journée la plus marquante. Tout d’abord, pour le grand nombre de personnes venues des quatre coins du monde pour assister à cet événement. Certains se trouvaient déjà dès 5h00 du matin sur la place Saint-Pierre alors que l’Office ne commencerait qu’à 9h30.

Entrés dans la sacristie et après une dernière répétition, nous étions prêts à vivre l’événement. Et il n’y avait pas que l’événement en soi, mais aussi la présence du Saint-Père et la joie de pouvoir le voir près de nous. Auparavant, nous avions pu l’apercevoir quelquefois à distance. L’émotion fut grande lorsqu’il nous fut demandé de le vêtir à son arrivée. Après la méditation des mystères glorieux du Rosaire, guidés par un des Maestri, arriva le Saint-Père que nous devions vêtir et que nous pouvions ainsi rencontrer de près.

Pendant cette même eucharistie nous l’avons assisté de près ce qui nous émotionnait tout en nous lançant le défi de vivre et de désirer la sainteté.

Lors de son homélie, il lut la biographie de chaque saint et insista plusieurs fois sur le fait qu’ils étaient des exemples de sainteté. Et par leur biais, le pape a commémoré tous les chrétiens qui, d’une manière ou d’une autre, doivent subir le martyre dans plusieurs pays, principalement au MoyenOrient et en Afrique.

Nous étions très fiers de pouvoir être les ambassadeurs des Frères de la Charité mais aussi dans la reconnaissance de

rome

12-12-12

tanzania

in Kasaka

24

A

magical number which we will not see again for a very long time and which most of us will not experience again in our lifetime. On this 12th day of December, we were in Kasaka, Tanzania to open a new psychiatric centre. It had been an extended wait as the construction had taken longer than expected. Recognition had also proved more complicated than anticipated. However, on 12 December 2012, everything was ready for the official consecration and inauguration of this new initiative in the Saint Dominic region.

We looked back in time and remembered our first visit in 1998, along with Bro. Waldebert, during which we explored the needs with regard to mental health care in Kigoma and the possibility to effectively start up a project at the request of the region. The first issue soon became clear: all we had to do was walk to the centre of Kigoma, to the historic railway station (the first building in Central Africa with another floor), to see the mentally ill. Indeed, it was like so many other places in Africa where the chronic mentally ill were crowded together and were leading a painful life, stripped of their human dignity. Several good contacts were established, and Bro. Stan, along with Dr. Chantal, started ambulatory care for mentally ill persons in Maendeleo. It was decided to add the care for mentally ill persons who reached the chronic state in Marumba, a location offered to us for further development by the diocese. Bro. Emile was the most suitable person to accomplish this task, and gradually the psychiatric nursing home St Dymphna was developed in the remote town of Marumba. Some said that it was to isolated and that the patients would never find this place. However, very soon it became clear that this was not the case at all, and now Marumba is practically a household name in the field of psychiatry in Tanzania.

We erected the first pillar with Marumba: the expert relief of primarily chronic psy-

chiatric patients who would be offered an adapted rehabilitation programme. Gradually, buildings were added to the hill of Marumba, and a few brothers were able to indulge in different trades such as architecture, brickmaking, masonry, etc. We fondly remember Bro. Dirk Debusschere who lost his heart there and who still lingers in the hearts and minds of the people of Marumba.

It soon became clear that there was a much greater need. Consultations in Maendeleo in Kigoma grew ever more frequent, and the need for more acute care made itself felt. For a moment, we thought about turning Marumba into a more acute centre.

Fortunately, we decided not to do so. With our NGO Caraes, now Fracarita Belgium, we looked for means, and the Belgian government was found willing to partially finance the construction of a new centre. A suitable plot of land was found in Kasaka, just outside of Kigoma, near our school in Kihinga. The local population gave the property to the Congregation; grounds of no less than 40 ha! It was a beautiful plot, somewhat removed from the public roads but close enough to the city to function as an acute centre. The construction did not always go smoothly and luckily we found a few benefactors from the United States of America who were willing to add to our government grant. And so, our project could be finished by the due date of 12/12/12. Our development-aid worker,

Our new Kasaka Psychiatric Centre is facing a great challenge to become a true centre of reference for mental health care in Northern Tanzania.

Veerle Verveck, had to make an effort to reach the finish line with the help of local brothers.

On Wednesday, 12 December we could hear music and singing from afar in Kasaka. Gradually, the guests arrived and all the neighbours were curious to see what was going on, of course. The vicar general attended as replacement for the archbishop of Tabora, currently the administrator of Kigoma. Government representatives from both the region and the district also attended. Bro. Stan, initiator of the project and regional superior of the Saint Dominic region until recently, was asked to give an outline of the history from the moment when he arrived in Kigoma in 1996, and he stated that we had now erected the second pillar: treatment and relief for more acute psychiatric patients. Moving was the testimony of the people of the government who admitted in all honesty that there were only two initiatives in the field of mental health care in the entire state of Tanzania: one in Dar es Salaam and one in Dodoma.

Now, they were really looking forward to the new initiative to cater to the needs of the entire north of the country. The day before, I had experienced how vast Tanzania actually is as a scheduled flight from Mwanza to Kigoma was cancelled and I had to make the journey by car; about 400 kilometres over roads of variable quality. It was 1 o’clock in the morning when I finally arrived.

We were thinking about our third pillar that we wanted to add in the future: the training of mental health care professionals. Our higher institute for social workers, which originated from Ahadi, might provide an answer to the need for adapted formation of the many refugees who have lived in camps in Kigoma over the past 15 years, and offer a suitable framework for the organisation of a number of mental health care courses. However, this is still in the future!

In our address, we compared 12/12/12 to 30 September 1815, when the first brothers

deus caritas est

New psychiatric center in Tanzania.

Nieuw psychiatrisch centrum in Tanzania.

Nouveau centre psychiatrique en Tanzanie.

Bro. René Stockman

Our higher institute for social workers might provide an answer to the need for adapted formation and offer a suitable framework for the organisation of a number of mental health care courses.

magazine | 2013 # 01

12-12-12 in Kasaka

E

en magisch getal waar we nu heel lang zullen moeten voor wachten en dat de meesten van ons niet meer zullen meemaken. Het was op deze 12de dag in december dat we in Kasaka in Tanzania een nieuw psychiatrisch centrum mochten openen. Het was lang wachten geweest, want de bouwwerken hebben langer aangesleept dan verwacht, en ook de erkenning was meer gecompliceerd dan gehoopt. Maar op 12 december 2012 was alles klaar om een officiële inzegening en opening te voorzien van dit nieuwe initiatief van de St. Dominic regio.

We keken even terug in de tijd, en herinnerden ons het eerste bezoek in 1998 samen met Br. Waldebert, waar we op vraag van de regio een exploratie deden van de noden op het vlak van de geestelijke gezondheidszorg in Kigoma en de mogelijkheden om effectief iets op te starten. De eerste vraag werd heel vlug duidelijk: we moesten maar even naar het centrum van Kigoma wandelen, naar het historische station (eerste gebouw met een verdieping in Centraal Afrika), om de geesteszieken te ontmoeten. Jawel, het was er zoals op vele plaatsen in Afrika waar in de steden de chronische geesteszieken samentroepen en, ontdaan van hun menselijke waardigheid, een penibel leven lijden. Er werden goede contacten gelegd, en Br. Stan begon in Maendeleo samen met Dr. Chantal een ambulante opvang van geesteszieken. Het besluit werd genomen om dit aan te vullen met een opvang voor chronisch geworden geesteszieken in Marumba, de plaats die ons door het bisdom was aangeboden om

tanzania

verder te ontwikkelen. Br. Emile was de geschikte persoon om dat op zich te nemen, en geleidelijk ontwikkelde zich het psychiatrisch verzorgingstehuis St. Dymphna in het afgelegen Marumba. Sommigen beweerden dat dit te geïsoleerd was en dat de patiënten nooit deze plaats zouden vinden. Maar heel vlug werd duidelijk dat dit helemaal niet het geval was, en nu is Marumba reeds een begrip in de wereld van de psychiatrie in Tanzania.

Met Marumba was een eerste pijler geslagen: de deskundige opvang van overwegend chronische psychiatrische patiënten aan wie een aangepast rehabilitatieprogramma zou worden aangeboden.

Geleidelijk kwamen er op de heuvel van Marumba gebouwen bij, en sommige broeders konden er zich uitleven als architect, steenbakker, metselaar. We trekken graag

Wellicht zal ons hoger instituut voor sociale assistenten een geschikt kader kunnen bieden om een aantal opleidingen in de geestelijke gezondheidszorg te kunnen opstarten.

25

liberated the mentally ill in Ghent. These dates should not and cannot be forgotten; they are stepping stones in the development of mental health care.

Our new Kasaka Psychiatric Centre, which was placed under the protection of Saint Cornelius, is facing a great challenge to become a true centre of reference for mental health care in Northern Tanzania. We were pleased to welcome our directors from Rwanda and Burundi as our guests.

We will work together with them, as well.

Coordination in the region of the Great Lakes will be our strong point; it will help the institutions to keep pace, to learn from each other, and to develop very specific forms of collaboration.

Two of the three steps formulated back in 1998 have now been realised, and we are hoping to take that one missing step in the near future: the organisation of education and training for mental health care workers.

Today, however, on this magical day that is 12/12/12, we were grateful for the many things that have already been accomplished under sometimes very difficult circumstances. It was a day to be proud as a congregation. Once more, we were able to contribute to the promotion of the human dignity of so many people by offering loving and professional care. Good luck to our last born in Tanzania! ¶

26

een knipoog naar Br. Dirk Debusschere die er zijn hart verloor en nog steeds door de inwoners van Marumba wordt herinnerd.

Maar heel vlug werd duidelijk dat er nood was aan meer. De consultaties in Maendeleo in Kigoma werden steeds frequenter, en de nood aan een meer acute opvang deed zich voelen. Even werd gedacht om Marumba om te vormen tot een meer acuut centrum, maar daar werd gelukkig van afgezien. Met onze ngo Caraes, nu Fracarita Belgium, werd naar middelen gezocht, en de Belgische overheid werd bereid gevonden om de bouw van een nieuw centrum gedeeltelijk te financieren. Er werd een geschikt terrein gevonden in Kasaka, even buiten Kigoma en vlakbij onze school in Kihinga, en de lokale bevolking gaf aan de congregatie het terrein in eigendom, een terrein van niet minder dan 40 ha!

Een mooi terrein, wel wat afgelegen van de openbare weg, maar voldoende dicht bij de stad om als acuut centrum te kunnen functioneren. De bouwwerken liepen niet steeds even vlot, en gelukkig vonden we een aantal weldoeners in de Verenigde Staten van Amerika om wat ontbrak bij de overheidssubsidie toe te voegen. En zo kon het project afgewerkt worden tegen de voorziene datum van 12/12/12. Onze coöpe-

Ons nieuw psychiatrisch centrum Kasaka staat voor een grote uitdaging om een echt referentiecentrum te worden voor de geestelijke gezondheidszorg in Noord Tanzania.

rant Veerle Verveck moest wel een tandje bijzetten om samen met de broeders ter plaatse de eindstreep te bereiken.

Maar op woensdag 12 december hoorden we reeds van verre muziek en zang klinken in Kasaka, en geleidelijk stroomden de genodigden toe en de vele geburen kwamen natuurlijk nieuwsgierig kijken.

De aartsbisschop van Tabora, die momenteel administrator is van Kigoma, liet zich vervangen door de Vicaris-generaal, en zowel vanuit de regio als het district waren er vertegenwoordigers van de overheid.

Br. Stan, de initiator van het initiatief en tot voor kort de regionale overste van de St.- Dominic regio, werd gevraagd de voorgeschiedenis te schetsen vanaf het ogenblik dat hij in 1996 in Kigoma aankwam en stelde dat hiermee de tweede pijler was geslagen: de behandeling en opvang van meer acute psychiatrische patiënten. Treffend was de getuigenis van de overheid die in alle eerlijkheid moest aangeven dat er in gans Tanzania eigenlijk maar twee initiatieven zijn op het vlak van de geestelijke gezondheidszorg: in Dar es Salaam en Dodoma, en dat men nu echt uitkeek naar het nieuwe initiatief voor het ganse noorden van Tanzania. De dag voordien had ik mogen ervaren hoe uitgestrekt Tanzania wel is omdat een voorziene vliegtuigreis van Mwanza naar Kigoma gecanceld was en ik de tocht per wagen had moeten afleggen, een 400-tal kilometer langs niet steeds goede banen en pas om 1 uur in de vroege morgen was aangekomen.

We dachten even aan onze derde pijler die we graag in de toekomst zouden toevoegen: de vorming van professionelen in de geestelijke gezondheidszorg. Wellicht zal ons hoger instituut voor sociale assistenten, dat gegroeid is vanuit Ahadi, als antwoord op de nood aan aangepaste vorming van de vele vluchtelingen, die de voorbije 15 jaar in de streek van Kigoma in kampen verbleven, een geschikt kader kunnen bieden om een aantal opleidingen in de geestelijke gezondheidszorg te kunnen opstarten. Maar dat is vandaag nog

toekomstmuziek!

In onze toespraak vergeleken we 12/12/12 met 30 september 1815 toen de eerste broeders de geesteszieken in Gent bevrijdden.

Het zijn data die niet zomaar kunnen en mogen vergeten worden, maar stapstenen zijn in de ontwikkeling van de geestelijke gezondheidszorg.

Ons nieuw psychiatrisch centrum Kasaka, dat onder de bescherming werd gesteld van de heilige Cornelius, staat voor een grote uitdaging om een echt referentiecentrum te worden voor de geestelijke gezondheidszorg in Noord-Tanzania. Het deed deugd onze directeurs uit Rwanda en Burundi te mogen begroeten als onze gasten. Want ook met hen zal moeten worden samengewerkt, en het is onze sterkte in de landen van de grote meren een coördinatie te hebben, die ervoor zorgt dat de instellingen gelijkte tred kunnen houden, veel van mekaar mogen leren en ook heel concrete samenwerkingsverbanden kunnen uitbouwen.

Twee van de drie stappen die in 1998 werden geformuleerd zijn nu gerealiseerd en we hopen in de nabije toekomst ook nog de ontbrekende stap te kunnen zetten: de organisatie van de vorming van werkers in de geestelijke gezondheidszorg.

Maar vandaag, op deze magische dag 12/12/12 waren we alvast dankbaar voor het vele dat reeds werd verwezenlijkt in soms heel moeilijke omstandigheden.

Het was een dag om als congregatie fier te zijn dat we opnieuw een bijdrage konden leveren om de menswaardigheid van zovelen te verhogen door het aanbieden van een liefdevolle en professionele zorg.

Good luck aan onze laatstgeborene in Tanzania! ¶ Br. René Stockman

deus caritas est

Le

12-12-12

V

à Kasaka accueil ambulatoire pour malades mentaux. Il a été décidé de créer une structure pour malades mentaux chroniques à Marumba, lieu mis à disposition par l’évêché et dont nous devions poursuivre le développement. Le Fr. Emile s’avérait être à ce propos l’homme de la situation, de sorte que la maison de soins psychiatriques St. Dymphna a pu voir le jour dans ce lieu éloigné qu’est Marumba. Certains avaient prétendu qu’il s’agissait d’un endroit bien trop retiré pour que les patients puissent le trouver. La chose a été démentie très vite, Marumba est devenu actuellement un centre de référence pour la psychiatrie en Tanzanie.

Avec Marumba, un premier pillier était mis en place: l’accueil spécialisé de patients psychiatriques à prédominance chronique

Sans doute que notre institut supérieur d’assistants sociaux pourra répondre en fournissant une structure de formation appropriée afin de pouvoir y démarrer un certain nombre de programmes de soins psychiatriques.

auxquels un programme de réhabilitation adapté pouvait être proposé. Petit à petit, des bâtiments sont venus s’ajouter sur la colline de Marumba et certains frères ont pu y faire montre de leur savoir-faire en tant qu’architectes, briquetiers, maçons,… faisant au passage un clin d’œil au Fr. Dirk Debusschere qui y perdit son cœur et de qui les habitants de Marumba gardent le vivant souvenir.

Mais, on s’était rendu compte très vite que cela ne suffisait pas. Les consultations à Maendeleo à Kigoma étaient de plus en plus fréquentés et une structure d’accueil d’urgence toujours plus nécessaire. On avait même pensé de faire de Marumba davantage un centre d’accueil pour les pathologies aiguës, mais heureusement on changea d’avis. Avec notre ong Caraes, actuellement Fracarita Belgium, on se mit à la recherche de moyens financiers et les autorités belges se sont déclarées disponibles à financer partiellement un nouveau centre. Un emplacement approprié a alors pu être trouvé à Kasaka, un peu en dehors de Kigoma et tout près de notre école à Kihinga. La population locale donna à la congrégation le terrain en propriété alors que celui-ci s’étendait sur non moins de 48 ha! Un beau terrain en tout cas, situé légèrement en retrait de la voie publique mais suffisamment rapproché de la ville pour faire office de centre d’accueil de crise. Les travaux de construction ne se sont toutefois pas effectués aussi aisément que prévus et notre bonheur a été de trouver aux États-Unis un certain nombre

27

oilà une date magique qui ne reviendra pas d’aussitôt et que la plupart d’entre nous n’auront plus l’occasion de revivre. C’est en effet en ce 12e jour de décembre à Kasaka, en Tanzanie, qu’a pu être inauguré un nouveau centre psychiatrique. Il aura fallu attendre longtemps car les travaux avaient duré bien plus longtemps que prévu et aussi parce que l’approbation s’est avérée plus compliquée à obtenir que nous ne l’avions espérée. Enfin, le 12 décembre 2012, tout était prêt pour l’inauguration officielle et l’ouverture de cette nouvelle initiative de la région de Saint-Dominique.

Nous remontions le temps pour nous souvenir de notre première visite en 1998, lorsqu’avec le Fr. Waldebert, nous avions effectué, à la demande de la région, une enquête exploratoire sur les besoins existants au niveau des soins de santé mentale à Kigoma tout en examinant la possibilité d’y commencer quelque chose. La réponse à la première question est venue de suite: il nous avait suffi de nous promener dans le centre de Kigoma, vers la gare historique -vu qu’il s’agissait du premier bâtiment à étage en Afrique centrale- pour trouver sur notre chemin des malades mentaux. Eh oui, et comme dans beaucoup d’endroits et de villes d’Afrique, on y trouvait des attroupements de malades mentaux chroniques, privés de leur dignité humaine, menant une existence misérable. Mais heureusement de bons contacts avaient pu être établis et le Fr. Stan avait pu commencer à Maendeleo, avec le Dr. Chanta,l un

magazine | 2013 # 01

tanzanie

28

de bienfaiteurs venant compenser ce qui manquait aux allocations des autorités.

Et c’est ainsi qu’heureusement le projet a pu être mené à bien pour la date prévue du 12/12/12. Notre coopérante, Veerle Verveck, avait en tout cas dû se retrousser les manches pour atteindre avec les frères la dernière ligne droite d’arrivée.

Quel bonheur alors d’entendre ce mercredi 12 décembre de loin la musique et les chants à Kasaka, et d’y voir arriver petit à petit les flux d’invités ainsi que les voisins qui, curieux, ne pouvaient s’empêcher de jeter un coup d’œil .L’archevêque de Tabora, momentanément administrateur de Kigoma, s’est fait remplacer par le vicaire général, alors que tant au départ de la région que du district, des représentants des autorités publiques étaient présents. Fr. Stan, l’initiateur du projet et jusqu’alors supérieur régional de la région de SaintDominique, a été invité à esquisser les préalables depuis son arrivée à Kigoma en 1996 et annonça qu’un deuxième pilier avait ainsi été mis en place pour l’accueil et le traitement des cas plus aigus. Nous avons en tout cas été frappés par le témoignage des autorités qui, en toute honnêteté, devaient avouer qu’il n’existait pour l’ensemble du territoire de la Tanzanie que deux structures fournissant des soins de santé mentale: à Dar es Salaam et à Dodoma, et que l’on ne pouvait qu’attendre et espérer le développement d’un projet couvrant toute la partie septentrionale de la Tanzanie. Quelques jours avant, j’avais pu me rendre compte de l’ampleur de ce territoire étant donné que le vol que je devais prendre pour me rendre de Mwanza à Kigoma avait été supprimé, ce qui m’avait

obligé à faire 400 km en voiture sur des routes pas toujours en bon état pour n’y arriver finalement que vers 1h00 du matin.

Tout cela nous fit songer au troisième pilier que nous voudrions mettre en place à l’avenir: la formation de professionnels pour les soins de santé mentale. Sans doute que notre institut supérieur d’assistants sociaux, qui s’est développé au départ d’Ahadi, pourra répondre en fournissant une structure de formation appropriée aux nombreux réfugiés qui ont au cours de ces 15 dernières années séjourné dans les camps de la région de Kigoma afin de pouvoir y démarrer un certain nombre de programmes de soins psychiatriques.

L’avenir nous le dira !

Dans notre discours du 12/12/12 nous avons comparé la situation d’aujourd’hui à celle du 30 septembre 1815 lorsque les premiers frères libérèrent les malades mentaux enfermés à Gand en Belgique car ce sont des dates qu’on ne peut oublier ni passer sous silence, vu qu’elles correspondent aux

Notre centre psychiatrique de Kasaka doit relever le grand défi de devenir un véritable centre de référence pour les soins de santé mentale dans le nord de la Tanzanie.

premiers jalons posés dans le développement des soins de santé mentale.

Notre centre psychiatrique de Kasaka, placé sous la protection de saint Corneille doit relever le grand défi de devenir un véritable centre de référence pour les soins de santé mentale dans le nord de la Tanzanie. Grand était notre plaisir de pouvoir accueillir parmi nos hôtes, les directeurs du Rwanda et du Burundi étant donné que nous devons pouvoir compter sur leur collaboration et que notre atout est de pouvoir compter dans la région des Grands Lacs sur une coordination qui permet de faire évoluer en syntonie les différentes institutions, d’assurer l’échange de leurs expériences et d’aboutir ainsi à des accords de collaboration concrets.

Voilà donc que deux des trois étapes annoncées en 1998 se trouvent maintenant réalisées et que nous espérons que, dans un avenir proche, la troisième étape manquante pourra être prévue afin d’organiser la formation des travailleurs dans le secteur des soins de santé mentale.

Mais aujourd’hui, en cette journée magique du 12/12/12, nous ne pouvions être reconnaissants des nombreuses choses jusqu’ici menées à bien dans des conditions parfois difficiles. Ce fut une journée où nous pouvions être fiers de notre congrégation après avoir pu ainsi une nouvelle fois contribuer à accroître la dignité humaine d’un aussi grand nombre en leur offrant des soins charitables et professionnels. Bonne chance à notre nouveau-né en Tanzanie ! ¶ Fr. René Stockman

deus caritas est

extra

Colours in the life of a retired Little Sister

J

red: love!

As a child, I was moved by the crucified Christ: He loved me so… and I wanted to do everything out of love in return for Him. Cardinal Cardijn’s message, “Every man is a child of God worthy of sacrificing one’s life”, has been the inspiration of my youth, and the connecting thread of my life as a Little Sister of Nazareth. “Every person whom you meet, whom you visit, who lives with you or with whom you set out, is your brother or your sister. You belong to the same family” (Rule of Life). Consciously and concretely living this family connection became a life’s task.

black The night, the darkness in the lives of so many people caused by sadness, loss, loneliness, exclusion, fear, despair… I cannot get around it: I know about it, I have

magazine | 2013 # 01

“To be close to the people so that they may discover God’s love, was my great desire.”

“De mensen nabij zijn opdat zij Gods liefde mogen ontdekken, was mijn groot verlangen.” « Etre auprès des gens afin qu’ils puissent découvrir l’amour de Dieu, a été mon grand désir. »

29

oy and gratitude fill my heart when I look back upon my life as a Little Sister now that I have reached the age of 70. Gratitude for convent community where I was and where I still am able to realise my life’s dream for 46 years and counting.

Jesus of Nazareth, Love Incarnate, touched me and invited me to follow Him, to be near to people, particularly the little ones, the poor, the helpless, the oppressed, the unregarded. To be near to these people, to share their life, to become one of them so that they might also discover God’s love and be happy, that was my great desire.

It was one huge adventure of love: from getting to know and appreciate each other to mutual friendship and connection, in the convent, in the community, in the work.

I will always remember the many years of hard labour in a cable works in Charleroi, later as a cleaning lady and a cafeteria attendant at the Dr. Guislain Psychiatric Centre in Ghent. These years have left their mark on my body and are stamped indelibly on my heart.

Is there yet colour in my life now that I am retired? Definitely!!!

seen it, heard it, I know their suffering.

That is why I want to go to them, be with them, feel for them, listen to them, comfort and embrace them. On parting, I was asked if I would come and visit a few residents of PVT (psychiatric nursing home) once in a while. They suffer as they never have any visitors. And so I became a ‘member of the family’ to Freddy, William, Regina, and Jaqueline.

The other residents also look forward to my weekly visit. Still, I make sure that the family that was entrusted to me receives special attention: a hug, going to the cafeteria together, a present for their birthday, sometimes a trip to the city. They taught me the importance of ‘being there for them’, for every single one of them individually. Freddy does not speak much, not even a word at times, and so I leave early. But then he suddenly begs me: “Are you leaving already… Please, stay a little while longer…”

My good friend (or should I say problem child?) is Gill: he was 20 years of age when I got to know him at the Dr. Guislain Centre. Now, he is 42. He spent most of his life in institutions, in psychiatry. He is cur-

rently in a home in Aalst. He knows from experience that I always want to be there for him… “A mother may forget her child but I will never forget you,” says God, and “I regard you as precious, I love you.” Yet I cannot say this to him. He will not have anything to do with God. However, I can make him feel it. One day a month, usually on Saturdays, he has a day off. Then we take trips together. He always chooses Ghent: we go to the flea market, eat a sandwich, have a cup of coffee with my former

That which God accomplishes in his great love He will complete in great love. I want to sing and testify to this love, every day of my life!

30

colleague from Guislain’s who is also fond of Gill, we have an ice cream or pancakes, and then we return to Aalst. It’s like a holiday for him! And every day I receive a telephone call about what he did that day, his conflicts with the carers and his fellow residents, his worries and desires. He also wants to know about my day, and he shares my sorrows and joys, as well.

Other friends in psychiatry live independently in the city. They have grown lonely, excluded. Except for the nursing in the morning and someone from the homecare services, they have nothing and no one else to look forward to. Why go on with life, and for whom? With what great joy I am greeted, welcomed… Happy moments for both of us!

In the rest homes, as well, so many people are just waiting… waiting for that ultimate release or for someone who has not forgotten about them and wants to listen to their story. Maurice, Albert, Gaby, Willy, Olga…

To me, you are beautiful people. How I admire you, love you, thank you…

The night is also a wholesome experience, I believe: It is entering silence, quietness, letting go of everything and entrusting it to the Father of all men, of all people I met during the daytime. “I place my life in your hands, I place their lives in your hands, Lord.” When there is fear or powerlessness, I say the Jesus Prayer: “Lord Jesus Christ, Son of God, have mercy on us, have mercy on Gill (and others).” And so I can fall asleep peacefully, without worry, until the next morning.

white: the moon, the stars They give light in the night: the nurses and caregivers whom I meet. The comforting telephone call from a friend who has found a new zest for life. The elderly friend who thanks God for the good care and who prays for all Little Sisters, especially for the sick ones. Jaqueline’s son, a student, who comes to visit his mother at the psychiatric centre every week. Gaby at the rest and nursing home who looks after another

lonely resident like a mother. The connection with my fellow Little Sisters near and far. Our families, the friends of the convent communities, all who have sympathised with us over the years. The dedication of the people of Oase, the Taizé Community that gathers at our convent community… their dedication to the Church and society… Also those I have known who have died remain as stars in ‘my’ night: my sweet brother Eduard, the priest-workers Roger and Fr. Crocquet of Charleroi…

yellow: the sun Image of God who is and will always be (Ex 3:14). Source of light, warmth, security, life… It is so wholesome to abide in the sunlight. This is what I experience every morning in the adoration of the Eucharist in our chapel: being present in love and surrender to the Lord who is love… looking to Jesus, listening to His Word to get to know Him better, follow Him, love Him. And the rest of the day I can live in this light, I can meet God in my path, in nature, in man…

blue: the air and the birds in the sky Free! This is how I feel when I am riding my bicycle (and often singing). No more obedience to the time clock from work but to the man who eagerly awaits a fellow man to be happy together. Free for the service, the love in return to God: “Father, do with me what you will. I am ready for all…” (Prayer of Abandonment).

and once in a while, there’s a rainbow The sign of the everlasting covenant between God and His creation, and every living creature (Gn 9:12-13). That which God accomplishes in his great love He will complete in great love.

I want to sing and testify to this love, every day of my life!

Sr. Rita Clauwaert

V

reugde en dankbaarheid vervullen mijn hart als ik mijn leven als kleine zuster overschouw nu ik 70 jaar geworden ben.

Dankbaarheid om de Fraterniteit waarin ik reeds 46 jaar mijn levensdroom heb mogen en nog mag waarmaken.

Jezus van Nazaret, de mens-geworden Liefde heeft mij aangeraakt en uitgenodigd Hem na te volgen, de mensen nabij te zijn, vooral de kleinen, de armen, de weerlozen, de verdrukten, de niet getelden.

Deze mensen nabij zijn, hun leven delen, één van hen worden opdat ook zij Gods liefde mogen ontdekken en gelukkig zijn, dat was mijn groot verlangen.

Het is één groot liefdesavontuur geworden: van mekaar stilaan leren kennen en waarderen tot wederzijdse vriendschap en verbondenheid, in de fraterniteit, in de buurt, op het werk.

De vele jaren van harde arbeid in de kabelfabriek van Charleroi, nadien als poetsvrouw en medewerkster in de cafetaria van het Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain in Gent blijven mij nabij, zij hebben hun sporen nagelaten in mijn lichaam, maar vooral onuitwisbaar in mijn hart.

Zit er nog kleur in mijn leven nu ik met pensioen ben? En of !!!

rood: de liefde!

Reeds als kind werd ik geraakt door de gekruisigde Jezus: zozeer heeft Hij mij liefgehad… en ik wilde alles doen uit wederliefde voor Hem.

deus caritas est

extra

Kleuren in het leven van een kleine zuster met pensioen

zwart De nacht, de duisternis in het leven van zoveel mensen, door verdriet, gemis, eenzaamheid, uitsluiting, angst, wanhoop …

Ik kan er niet omheen: ik weet ervan, ik heb het gezien, gehoord, ik ken hun lijden.

Daarom wil ik naar hen toe gaan, bij hen zijn, meeleven, luisteren, troosten, omarmen. Bij mijn afscheid op het werk werd mij gevraagd of ik af en toe eens op bezoek kon komen bij enkele bewoners van het PVT (Psychiatrisch Verzorgingstehuis) die eronder lijden nooit bezoek te krijgen.

Zo ben ik “familie” geworden van Freddy, William, Regina, Jaqueline.

Ook de medebewoners zien uit naar mijn wekelijks bezoek. Toch zorg ik ervoor dat de mij toevertrouwde familie speciaal aandacht krijgt: een omhelzing, samen eens naar de cafetaria, een attentie bij hun verjaardag, soms een uitstap naar de stad. Zij hebben mij het belang geleerd van “er te zijn voor hen”, voor elk afzonderlijk. Fred-

magazine | 2013 # 01

uiteindelijke bevrijding of op iemand die hen niet vergeten is en wil luisteren naar hun verhaal. Maurice, Albert, Gaby, Willy, Olga… jullie zijn voor mij prachtmensen, hoe moet ik jullie bewonderen, van jullie houden, jullie danken…

De nacht heeft voor mij ook een weldoende ervaring: Het is binnengaan in de stilte, de rust, alles loslaten en toevertrouwen aan de Vader van alle mensen, van allen die ik tijdens de dag mocht ontmoeten. “Ik leg mijn leven in jouw handen, ik leg hun leven in jouw handen, mijn God”… Of bij angst of machteloosheid bid ik het Jezusgebed: “Heer Jezus, Zoon van God, wees ons genadig, wees Gill (en anderen)… genadig”.

Zo kan ik vredig slapen zonder zorgen, tot de volgende morgen.

wit: de maan, de sterren. zij geven licht in de nacht De verzorgenden en begeleiders die ik ontmoet.

Het rustgevend telefoontje van de vriendin die het weer ziet zitten om verder te leven.

De bejaarde vriend die God dankt voor de

Wat God in zijn grote liefde tot stand brengt zal Hij in grote liefde voltooien. Van deze liefde en trouw wil ik zingen en getuigen, alle dagen van mijn leven!

31

De boodschap van kardinaal Cardijn “Elke mens is een kind van God, waard dat men er zijn leven voor geeft” is de bezieling en de inzet geweest in mijn jeugd, de rode draad in mijn verder leven als kleine zuster van Nazaret. “Iedere mens die je toevallig ontmoet, die je bezoekt, die met jou leeft of waar je een eind mee op weg gaat, is je broer en je zus. Je behoort tot dezelfde familie” (Leefregel). Deze familieverbondenheid bewust en concreet beleven werd een levensopdracht.

dy zegt niet veel, soms geen woord en dan wil ik vroeger weggaan. Maar dan komt plots de smeekbede: “Ga je nu al weg … blijf toch nog een beetje …”

Mijn grote vriend (of zorgenkind?) is Gill: hij was 20 jaar toen ik hem leerde kennen in het Centrum Dr Guislain, nu is hij 42 jaar. Kind van de instellingen, van de psychiatrie, nu in een tehuis in Aalst. Hij weet uit ervaring dat ik er steeds wil zijn voor hem… “Als een moeder haar kind zou vergeten, Ik vergeet je nooit” zegt God, en “Jij bent kostbaar in mijn ogen, Ik heb je lief”…

Dat kan ik hem niet zeggen, want van God wil hij niets weten. Maar ik kan het hem laten aanvoelen. Een dag per maand, gewoonlijk een zaterdag, heeft hij een vrije dag. Dan gaan we er samen op uit. Hij kiest steeds voor Gent: rommelmarkt, een broodje eten, op de koffie bij mijn ex-collega van Guislain die Gill ook heel genegen is, nog een ijsje of een pannenkoek eten in de Hema en dan terug naar Aalst. Een feestdag voor hem!

En elke dag mag ik een telefoontje ontvangen met het verslag van de voorbije dag, zijn conflicten met de begeleiders en bewoners, zijn zorgen en verlangens, maar hij wil ook vernemen wat ik beleefd heb en hij deelt mijn zorgen en mijn vreugden.

Andere vrienden uit de psychiatrie wonen zelfstandig in de stad. Zij voelen zich vereenzaamd, uitgesloten, zij hebben buiten de verpleging ’s morgens en iemand van Familiehulp, niemand te verwachten.

Waarom en voor wie nog verder leven? Met wat een vreugde word ik begroet, word ik ontvangen… gelukkige momenten voor ons beiden!

Ook in het bejaardentehuis zijn er zovelen die alleen maar wachten… wachten op de

goede zorgen en bidt voor alle kleine zusters, vooral voor de zieken.

De zoon-student van Jaqueline die wekelijks zijn moeder komt bezoeken in de psychiatrie.

Gaby in het RVT die zorgt als een moeder voor een andere eenzame bewoner.

De verbondenheid met mijn mede-kleine zusters dichtbij en veraf.

Onze families, de vrienden van de fraterniteiten, allen die meeleven doorheen de jaren.

De inzet van de mensen van Oase, de Taizé-gemeenschap die samenkomt in onze fraterniteit... hun inzet voor Kerk en Maatschappij…

Ook hen die ik heb gekend en gestorven zijn, blijven als sterren in “mijn” nacht: mijn lieve broer Eduard, de priester-arbeiders Roger en père Crocquet van Charleroi…

32

geel: de zon Beeld van God die is en er altijd zal zijn (Exodus 3, 14). Bron van licht, warmte, geborgenheid, leven… Het is zo weldoend in het zonlicht te vertoeven. Ik ervaar dit elke morgen in de aanbidding van de eucharistie in onze kapel: het is aanwezig zijn in liefde en overgave bij de Heer die liefde is… kijken naar Jezus, luisteren naar Zijn Woord om Hem beter te leren kennen, na te volgen, te beminnen. En ik mag gans de dag verder leven in dit licht, ik mag God ontmoeten op mijn weg, in de natuur, in de mens…

blauw: de lucht en de vogels in de lucht Vrij! Zo voel ik mij als ik fietsend (en dikwijls zingend) op weg ben. Niet meer gehoorzaam aan de prikklok van het werk, maar aan de mens die wachtend uitziet naar een medemens om samen gelukkig te zijn. Vrij voor de dienst, de wederliefde aan God: “Vader, doe met mij wat Jij goedvindt, tot alles ben ik bereid…” (Gebed van overgave).

en af en toe is er de regenboog Teken van eeuwigdurend Verbond van God met zijn schepping, met alles wat leeft (Gen. 9, 12-13). Wat God in zijn grote liefde tot stand brengt zal Hij in grote liefde voltooien.

Van deze liefde en trouw wil ik zingen en getuigen, alle dagen van mijn leven!

Zr. Rita Clauwaert

Les couleurs dans la vie d’une petite sœur en retraite

J

oie et gratitude emplissent mon cœur lorsque je considère ma vie comme petite soeur à l’âge de 70 ans, l’ âge que je viens d’atteindre.

Gratitude pour la fraternité où au cours de ces 46 ans, j’ai pu réaliser le rêve de ma vie pour encore le poursuivre.

Jésus de Nazareth, l’Amour incarné m’a touchée et invitée à Le suivre et à être proche des gens, surtout des petits, des pauvres, des sans défense, des opprimés, de ceux et de celles qui ne comptent guère. Être près des gens, partager leur vie, s’unir à eux pour qu’ils puissent à leur tour découvrir l’amour de Dieu et être heureux : voilà ce qui constituait mon grand désir.

Ce fut une grande aventure d’amour : des moments pour se connaître, s’apprivoiser mutuellement, s’apprécier jusqu’à ce que fleurissent l’amitié et la solidarité, dans la fraternité, dans le voisinage et au travail.

Les nombreuses années passées dans le dur labeur de la câblerie de Charleroi, mon travail de nettoyeuse et de collaboratrice à la cafétéria du Centre psychiatrique Dr. Guislain à Gand, sont autant de moments encore bien vivants qui ont laissé des traces dans mon corps mais aussi indélébiles dans mon cœur. Y a-t-il encore des couleurs dans ma vie maintenant je suis retraitée? Et comment!!!

rouge: l’amour!

Tout enfant, j’avais déjà été frappée par l’effigie de Jésus crucifié : Il m’avait tant aimée … Et je voulais tout faire en retour par amour de Lui. Le message du cardinal Cardijn “ Chaque homme est un enfant de Dieu, digne qu’on donne sa vie pour lui” a inspiré ma vie et l’engagement de ma jeunesse pour constituer le fil rouge dans ma tranche de vie successive en tant que petite soeur de Nazareth. “Chaque être que tu croises par hasard sur ton chemin, que tu visites, avec lequel tu vis ou fais un bout de chemin est ton frère et ta sœur. Tu appartiens

à la même famille.” (Règle de vie). Vivre consciemment et concrètement cette solidarité familiale est devenue une mission de vie.

noir La nuit, les ténèbres dans la vie de tant de gens, par le chagrin, le manque, la solitude, l’exclusion, l’angoisse, le désespoir… Je ne peux y passer outre : je les connais, je les ai entendus, je connais leur souffrance. C’est la raison pour laquelle je veux aller vers eux, être près d’eux, compatir, écouter, consoler, embrasser.

Lors de la cérémonie d’adieu, il me fut demandé si je pourrais de temps à autre continuer à rendre visite à quelques résidents du centre de soins psychiatriques, qui souffrent de ne jamais avoir de visiteurs. C’est ainsi que je suis devenue un peu famille avec Freddy, William, Regina, Jaqueline.

Les co-résidents attendent également ma visite hebdomadaire. Je veille toutefois à ce que la famille qui m’a été confiée reçoive une attention particulière : une embrassade, s’attabler à la cafétéria, une attention à l’occasion de leur anniversaire, parfois un petit tour en ville. Ils m’ont appris l’importance d’y être pour eux, pour chacun d’eux. Freddy ne dit pas grandchose, parfois même pas une parole, ce qui m’incite alors à prendre congé plus tôt, jusqu’à ce qu’il implore : “ Tu pars déjà? …

Reste encore un peu…”

Mon grand ami, (mon grand souci?) est Gilles. Il n’avait que 20 ans lorsque je l’ai rencontré pour la première fois au Centre Dr. Guislain. Il en a 42 aujourd’hui. Enfant d’institutions, de la psychiatrie, il se trouve maintenant dans un établissement à Alost. Il sait par expérience que je veux toujours être là pour lui… “Même si une mère oubliait son enfant, moi je ne t’oublierais pas, » dit Dieu « parce que tu es précieux et cher à mes yeux, et que moi je t’aime. Cela, je ne peux évidemment pas

deus caritas est

Car ce que Dieu établit sur terre dans son grand amour, Il l’achèvera dans son grand amour. C’est de cet amour et de cette foi que je veux témoigner en chantant tous les jours de ma vie!

magazine | 2013 # 01

tendre… Attendre la libération ultime ou quelqu’un qui ne les a pas oubliés et prend le temps d’écouter leurs histoires Maurice, Albert, Gaby, Willy, Olga… Vous êtes pour moi des êtres merveilleux et je ne peux que vous admirer, vous aimer, vous remercier.

La nuit aussi constitue pour moi une expérience bienfaisante :. c’est entrer dans le silence, la quiétude, lâcher prise et tout confier au Père de tous les hommes ce qui m’a été confié de la part de ceux et de celles que j’ai rencontrés en journée. “Mon Dieu, je mets ma vie dans Tes mains, je mets leur vie dans Tes mains”… Lorsque j’ai peur ou que je me sens impuissante, je fais alors la prière à Jésus: “Seigneur Jésus, sois nous propice, soit propice à Gilles et aux autres”. Ainsi, je puis m’endormir sereinement, sans souci jusqu’au prochain matin .

blanc: la lune, les étoiles. elles illuminent la nuit Les soignants les accompagnateurs que je rencontre.

Le coup de fil apaisant d’une amie qui a repris courage pour poursuivre sa vie.

L’ami aîné qui remercie Dieu des bons soins reçus et prie pour toutes les petites sœurs particulièrement pour celles qui sont malades..

jaune: le soleil Image du Dieu toujours proche (Exode 3, 14). Source de lumière, de chaleur, d’intimité, de vie. Cela fait tant de bien de se mettre au soleil. Je m’en rends compte pendant l’adoration de l’eucharistie dans notre chapelle : être présentes dans l’amour et dans la dévotion du Seigneur qui est amour… Regarder Jésus, écouter sa parole pour mieux Le connaître mieux Le suivre, pour L’aimer. Je peux alors passer toute la journée dans cette lumière, je peux rencontrer Dieu sur ma route, dans la nature dans les hommes…

bleu: le ciel et les oiseaux dans le ciel Libre! Voilà comment je me sens en pédalant sur ma bicyclette, souvent en chantonnant aussi. Je n’ai plus à songer à la pointeuse au travail mais à cet homme ou à cette femme qui attend un semblable pour se rendre heureux avec lui. Libre de rendre service, de répondre à l’amour de Dieu : « Père fais de moi ce qu’il te semble bon, je suis prête à tout (Prière d’abandons)

et parfois aussi, l’arc-en-ciel Signe de l’alliance éternelle de Dieu avec Sa création, avec tout ce qui vit. (Gen. 9, 12-13). Car ce que Dieu établit sur terre dans son grand amour, Il l’achèvera dans son grand amour.

C’est de cet amour et de cette foi que je veux témoigner en chantant tous les jours de ma vie!

Sr. Rita Clauwaert

33

lui dire ainsi car il ne veut pas entendre parler de Dieu. Cela n’empêche que je peux le lui faire sentir. Un jour par mois, il est libre. Nous en profitons alors pour faire une petite sortie. Il opte toujours pour un voyage à Gand : visite du marché aux puces, manger un sandwich, prendre le café chez mon ex-collègue de Guislain qui aime également Gilles et terminer la journée en dégustant une glace ou une crêpe à Hema avant de retourner à Alost. C’est un jour de fête pour lui!

Et chaque jour je peux recevoir de sa part un coup de fil où il me fait le récit de la journée qu’il vient de passer : ses conflits avec les accompagnateurs, avec les résidents, ses soucis et ses désirs mais aussi, en retour, sa curiosité d’apprendre ce que j’ai fait de ma journée, de ce que j’ai vécu, mes soucis mes joies.

D’autres amis du centre psychiatrique habitent de manière autonome en ville. Ils se sentent esseulés, exclus car ils n’ont, en dehors des infirmiers du matin et de l’aide familiale, personne à attendre. Alors pourquoi et pour qui faut-il continuer à vivre ?

Combien est grande leur joie quand ils me saluent à l’arrivée et m’accueillent pour passer quelques bons moments ensemble ! Dans la maison de repos également tant d’hommes et de femmes sont là à at-

Le fils étudiant de Jaqueline qui chaque semaine vient visiter sa mère en psychiatrie.

Gaby au centre RVT qui entoure de soins maternels un autre résident isolé.

Ma solidarité avec mes petites consœurs de près ou de loin.

La famille, les amis et fraternités, tout ceux et celles qui s’unissent à nous au fil des années.

L’engagement des hommes et des femmes de ‘Oase’, la communauté de Taizé qui se réunit dans notre fraternité... Leur engagement à l’égard de l’Église de la Société… Également, ceux que j’ai connus et qui sont décédés, tout en brillant comme autant d’étoiles dans ma nuit: mon cher frère, Eduard, les prêtres-ouvriers Roger et le Père Crocquet de Charleroi…

farewell & graduation ceremony

Go, and be available at any moment, at any place, to any person

34

O

n Thursday 6 December, we were once again invited to participate in a graduation ceremony of the International Institute Canon Triest in Ghent. That evening we celebrated the brothers-students who graduated in the different training programs offered by the International Institute Canon Triest. We welcomed a first cohort of 7 students who successfully completed the Special Education Management Studies (S.E.S.) and a second cohort of 3 students who passed the International Health Management Studies (I.H.S.). Both 2-year courses were organised in collaboration with The Catholic University of America. We greeted our 4 graduating psychiatric nursing students who successfully finished their 3 year lasting psychiatric nursing training as well, and we said goodbye to 2 students who were mastering the formation in the Social Doctrine of the Church, a formation organised in collaboration with the Pontifical Lateran University. A very last student was put in the picture because of successfully attending a 3-month internship in the field of physical movement therapy.

The celebration was launched by one of the graduating students of International

It is a work that inspires reflection on social and environmental aspects that may trigger mental illness and that was exhibited in open air in the gardens of the Dr. Guislain Psychiatric Centre.

Health Studies, Bro. Javaid from Pakistan, who led us in a moment of reflection. Afterwards we were honoured to give the floor to Brother Dr. René Stockman, Superior General of the Brothers of Charity and president of the International Institute Canon Triest, to give the graduation address. He quoted to be very proud of the work that was realised, by the students, by the professors, the instructors, and by the whole staff of the International Institute Canon Triest. On this occasion he commented an interesting PowerPoint presentation about the historical background and current situation of the different apostolate works of the Brothers of Charity all over Asia. Because most of the graduating students are Asians it was quite pleasant to discover to which places our young brothers would go.

As the International Health Management Studies and the Special Education Management Studies programs were developed in a warm partnership with The Catholic University of America (Washington DC), we were glad to have Dr. Brennan, Provost of The Catholic University of America, in our midst. All day long he participated in the students portfolio defences as a member of the examination board. In his graduation address, he stressed the importance of a well-balanced intellectually and spiritually oriented approach of care.

We were very impressed by the students’ point of view of their past training. The SES and IHS students, represented by Bro. Jerson from the Philippines, surprised us with a creative and interesting video about the life and the study work in St.-MariaAalter, while the nursing students, represented by the voice of Bro. Pratap of India, joyfully focused on the highlights of their formation. Both representatives honoured the superiors and community members of St.-Maria-Aalter, Moerzeke and Kruibeke.

A few professors also brought a message.

belgium

On the one hand, Prof. Dr. Smith, Brothers of Charity and The Catholic University of America liaison, known for always being on the move and showing great enthusiasm in her guidance of students, addressed the audience in a creative word salad. She was very grateful to all the practicum co-workers who gave assistance to our brothers-students. A huge work done by so many hands.

On the other hand, Mrs. Caroline, nursing teacher, sent her students away in a metaphorical way by using images from the world of plants. She congratulated her students’ final project efforts in their creation of a conceptual piece of art. It is a work that inspires reflection on societal and environmental aspects that may trigger mental illness and that was exhibited in open air in the gardens of the Dr. Guislain Psychiatric Centre.

In between all the addresses there were 2 musical intermezzi: one by the Community Choir of St.-Maria-Aalter and one by the Community Choir of Kruibeke. The latter had a lot of Chinese students among its members and somewhat naughty they were announced as a ‘made in China’ choir. In a joyful way, they created a nice atmosphere that made our hearts peaceful. Meanwhile our thoughts wandered off to the popular tradition of Saint Nicolas.

Unfortunately, the good old brave holy

deus caritas est

belgië Het werk nodigt uit stil te staan bij de aspecten uit de samenleving en de omgeving die geestesziekte zouden kunnen teweegbrengen.

The graduation of several brothers-students was a big celebration.

Het afstuderen van verschillende broeders-studenten werd groots gevierd.

La remise des diplômes des frères-étudiants a été célébrée en grand.

farewell & graduation ceremony

man was apologised due to piles of work in delivering a lot of gifts to the Flemish children by climbing slippery roofs and narrow chimneys. As so many activities were passing by, little by little we proceeded to the most important moment of the celebration: the presentation of the certificates. Together, Bro. Superior General and Dr. Brennan handed out the certificates to the students who resisted a firework of camera flashes to memorise this joyful graduation. Afterwards there was a pleasant international gathering by participating in the graduation dinner.

Bro. Dominic from Vietnam performed some magic tricks, while everyone looked on in amazement as Bro. Pratap imitated an almost complete disco beat by creating some very special and unusual oral effects. Amidst the wining and dining, everyone shared the very last moments with our graduated students and wished them the best in their future challenges. ¶ Philippe De Meyer

magazine | 2013 # 01

Ga, en sta ten dienste op ieder moment, op iedere plaats en voor ieder mens

O

p donderdag 6 december werden we uitgenodigd om aanwezig te zijn op de graduation ceremony van het International Institute Canon Triest in Gent. De broeders-studenten die afstudeerden van de verschillende opleidingen die worden ingericht door the IICT werden die avond gevierd. We mochten een eerste groep van 7 studenten verwelkomen die de ‘Special Education Management Studies’ (SES) met succes hadden afgerond en een tweede groep van 3 studenten die geslaagd waren voor de opleiding ‘International Health Management Studies’ (IHS). Beide opleidingen worden gespreid over 2 jaar en werden georganiseerd in samenwerking met de Catholic University of America. We begroetten onze 4 geslaagde studenten van de driejarige opleiding psychiatrische verpleegkunde en we namen afscheid van 2 studenten die de masteropleiding ‘Sociale leer van

de Kerk’ hadden voltooid. Deze opleiding werd mogelijk gemaakt in samenwerking met Pauselijke Universiteit van Lateranen. Een laatste student vervolledigde een stage bewegingstherapie van 3 maanden.

De plechtigheid werd op gang getrokken door één van de studenten van de opleiding ‘International Health Studies’, Br. Javaid uit Pakistan, met een bezinningsmoment. Daarna nam Br. Dr. René Stockman, generale overste van de Broeders van Liefde en voorzitter van het IICT, het woord. Een hele eer. Hij zei zeer trots te zijn op het gerealiseerde werk van de studenten, de professoren, de docenten en alle medewerkers van het IICT. Voor deze gelegenheid gaf hij uitleg bij een boeiende PowerPointpresentatie rond de historische achtergrond en de huidige situatie van de verschillende apostolaatswerken van de Broeders van Liefde in Azië. Aangezien de meeste afstuderende studenten uit

35

We were very impressed by the students’ point of view of their past training.

36

Azië afkomstig zijn, was het interessant te ontdekken waar onze jonge broeders naartoe zullen worden gezonden.

De opleidingen ‘International Health Management Studies’ en ‘Special Education Management Studies’ werden ontwikkeld in nauwe samenwerking met de Catholic University of America (Washington DC).

We waren daarom zeer blij Dr. Brennan, rector van de Catholic University of America, te mogen ontvangen. Als lid van de examencommissie nam hij de hele dag deel aan de scriptieverdediging van de studenten. In zijn toespraak benadrukte hij het belang van een evenwichtige intellectuele en spirituele benadering van zorg.

We waren zeer onder de indruk van het standpunt van de studenten over hun voorbije opleiding. De SES- en IHS-studenten, met Br. Jerson uit de Filippijnen als vertegenwoordiger, verrasten ons met een creatieve en boeiende film over het leven en (studie)werk in St.-Maria-Aalter, terwijl de studenten verpleegkunde, vertegenwoordigd door Br. Pratap uit India, met veel vreugde de hoogtepunten van hun vorming naar voren brachten. Beide vertegenwoordigers eerden de oversten en leden van de gemeenschappen van St.Maria-Aalter, Moerzeke en Kruibeke.

Ook enkele professoren namen het woord.

Prof. Dr. Smith, contactpersoon tussen de Broeders van Liefde en de Catholic University of America, die steeds onderweg is en met groot enthousiasme studenten begeleidt, sprak het publiek in creatieve bewoordingen toe. Ze was alle practicum-

medewerkers, die de broeders-studenten bijstonden, zeer dankbaar. Met de hulp van vele handen is zeer groot werk verricht.

Mevr. Caroline, docente verpleegkunde, stuurde haar studenten de wereld in en maakte daarbij gebruik van beeldspraak ontleend aan de wereld van planten. Ze feliciteerde haar studenten voor hun inspanningen voor hun eindproject: de creatie van een conceptueel kunstwerk. Het werk nodigt uit stil te staan bij de aspecten uit de samenleving en de omgeving die geestesziekte zouden kunnen teweegbrengen. Het werk werd in openlucht tentoongesteld in de tuinen van het psychiatrisch centrum Dr. Guislain.

Tussen alle toespraken door waren er 2 muzikale intermezzo’s, een door het gemeenschapskoor van St.-Maria-Aalter en een door het gemeenschapskoor van Kruibeke. Dit laatste telde een groot aan-

tal Chinese studenten en werd daarom ondeugend aangekondigd als een ‘made in China’-koor. Op een vreugdevolle manier wisten ze een aangename, rustgevende sfeer te creëren. Onze gedachten dwaalden ondertussen af naar Sinterklaas. De goedheiligman was spijtig genoeg verontschuldigd omdat hij stapels werk had met het brengen van geschenken aan alle Vlaamse kinderen en daarvoor gladde daken en smalle schouwen moest trotseren. Naarmate de plechtigheid vorderde, kwamen we steeds dichter bij het belangrijkste moment van de avond: de diplomauitreiking. Br. Generaal en Dr. Brennan overhandigden samen de diploma’s aan de studenten die werden overspoeld door een vuurwerk aan cameraflitsen die dit blije moment wilden vastleggen. Naderhand schoof het internationale gezelschap aan voor het uitstekend avondmaal.

Br. Dominic uit Vietnam bracht enkele goochelnummers terwijl Br. Pratap hoge ogen gooide met zijn beatbox-talent. Tijdens het uitgebreid diner werden de laatste momenten met de studenten samen gedeeld en iedereen wenste hen het beste toe voor de toekomst. ¶ Philippe De Meyer

We waren zeer onder de indruk van het standpunt van de studenten over hun voorbije opleiding.

˘ International Institute Canon Triest

Jozef Guislainstraat 43A – 9000 Gent

deus caritas est

belgique cérémonie d’adieu et graduation

Soyez disponibles à tout moment, partout et pour chaque personne

L

Nous étions forts impressionnés par le point de vue des étudiants concernant leur formation passée.

magazine | 2013 # 01

profité de cette occasion pour expliquer un powerpoint extraordinaire parlant du passé historique et de la situation actuelle des œuvres des Frères de la Charité en Asie.

Etant donné que la plupart des étudiants diplômés provenaient de l’Asie, il était intéressant de découvrir les lieux où les jeunes Frères iront exercer leur apostolat.

Les programmes SES et IHS ont été développés en étroite collaboration avec l’Université Catholique d’Amérique (Washington DC). Nous étions très heureux d’avoir la présence du Dr. Brennan, recteur de l’Université Catholique d’Amérique. Comme membre de la commission des examens, il a participé toute la journée à la présentation des examens des étudiants. Dans son allocution, il a insisté sur l’importance de soins intellectuellement et spirituellement équilibrés.

Nous étions forts impressionnés par le point de vue des étudiants concernant leur formation passée. Les étudiants SES et les IHS avec le Frère Jerson comme représentant, nous ont surpris avec un film créatif et captivant d’une semaine de vie et d’étude à Maria-Aalter, tandis que les étudiants en Soins Psychiatriques, représentés par le Frère Pratap de l’Inde, ont apporté avec joie les points frappants de leur formation. Les deux représentants ont rendu honneur aux supérieurs ainsi qu’aux communautés de Maria-Aalter, Moerzeke et Kruibeke.

Quelques professeurs aussi ont pris la parole. Le Prof. Dr. Smith, personne de contact entre les Frères de la Charité et l’Université Catholique d’Amérique, courant toujours partout et dirigeant les étudiants avec beaucoup d’enthousiasme.

Elle a adressé le public d’une manière très créative. Elle a remercié ceux qui ont assisté les Frères-étudiants lors de leurs stages.

A l’aide de tant de mains, on a réalisé un très bon travail.

Mme. Caroline, professeur-infirmière, a envoyé ses étudiants dans le monde des plantes en utilisant une métaphore. Elle a félicité les étudiants pour l’effort fourni

lors de la réalisation de leur projet final, une œuvre d’art conceptuelle. L’œuvre nous invite à une réflexion sur les aspects de la vie en commun et l’environnement qui pourraient influencer la maladie mentale.

Cette œuvre a été exposée dans les jardins du centre psychiatrique Dr. Guislain.

Entre les allocutions, il y eut deux intermezzi : un chanté par la chorale de MariaAalter, l’autre offert par la communauté de Kruibeke. Ce dernier comptait un grand nombre d’étudiants chinois, annoncé avec un peu d’humour comme «made in China».

Ils ont créé une atmosphère joyeuse et pacifique. Nos pensées allaient aussi vers la tradition populaire de la fête de Saint-Nicolas. Le grand saint a été excusé, ayant trop de travail pour porter ses dons chez les enfants Flamands, ce qui lui demandait d’escalader les toits et les cheminées.

Finalement, arrive le moment le plus important de la soirée: la remise des diplômes. Le Frère Général et Dr. Brennan ont remis les diplômes aux étudiants qui étaient inondés par un feu d’artifice des caméras qui voulaient immortaliser ce moment joyeux. L’assemblée a également été invitée à un dîner de fête.

Le Fr. Dominic du Vietnam a exécuté quelques tours de passe-passe tandis que le Fr. Pratap nous étonnait avec son talent «beatbox». Les derniers bons moments ont été consacrés aux étudiants et toute l’assemblée leur a souhaité un bon apostolat. ¶ Philippe De Meyer

L’œuvre nous invite à une réflexion sur les aspects de la vie en commun et l’environnement qui pourraient influencer la maladie mentale.

37

e jeudi, 6 décembre, nous avons, une fois de plus, été invités à la cérémonie de graduation de l’Institut International Canon Triest à Gand. Ce soirlà, nous avons fêté les Frères-étudiants qui ont obtenu leur diplôme dans les différents programmes de spécialisations offerts par l’Institut International Canon Triest.

Le premier groupe de 7 étudiants a terminé le cours de «Special Education Management Studies» (SES) et un deuxième groupe de 3 étudiants a terminé le cours de «International Health Management» (IHS). Ces deux cours ont duré 2 ans et sont organisés en collaboration avec l’Université Catholique d’Amérique. Nous avons également félicité les 4 étudiants du cours de Soins Psychiatriques qu’ils ont fréquenté pendant trois ans ainsi que les 2 étudiants qui ont obtenu la Maîtrise en Doctrine Sociale de l’Eglise. Cette formation a été organisée en collaboration avec l’Université Pontificale du Latran. Un dernier étudiant a terminé un stage de 3 mois en «Physical Movement Therapy».

La cérémonie a débuté par un moment de méditation guidée par un étudiant de l’International Health Management, le Frère Javaid du Pakistan. Après cela, nous avons eu l’honneur de donner la parole au Fr. Dr. René Stockman, Supérieur Général des Frères de la Charité et président de l’Institut International Canon Triest. Il s’est dit très fier du travail réalisé par les étudiants, les professeurs, les instructeurs et tout le staff de l’Institut Canon Triest. Il a

Father Triest in duplicate in dar es salaam

38

a

s we enter our formation house in Dar es Salaam, Triest is smiling at us. Next to the gate, there is a beautiful mural of Father Triest. There is also an indication for a shrine and a dispensary. On Sunday, 9 December 2012, both were consecrated by Cardinal Polycarp Pengo, archbishop of Dar es Salaam.

The shrine is an initiative of the brothers of the Saint Dominic region who worked out a plan to show their support for the founder’s beatification process in their own way. Near the entrance, they built a small chapel with an effigy of our founder in the centre where the visitors can come to pray. On the occasion of its consecration, the first Eucharist was celebrated there, along with the profession of Bro. Saud. Three new associate members made their promise and five associate members renewed it. For this occasion, we referred to the inner Triest, how he allowed himself to be overwhelmed by God’s love and was filled with love for his neighbour. For the latter, we simply had to look to the other side of the grounds as part of the formation house had been converted into a dispensary, which was also named after our founder. Dr. Kayuni and Dr. Salome, who made their promise as associate members, had the proposition to open a dispensary

for the local population. In March 2010, the plan was submitted to the Congregation and with the help of Bro. Louis the conversion of the first part of the formation house was started. It was opened on 4 June 2012, and until today no less than 2800 people have used its services. One can of course wonder what is so special about this new dispensary. There are other dispensaries in the area, yet the standard of care is very low and many turn away because of the price. The initiators were truly inspired by Father Triest and Saint Vincent de Paul, and during the opening, Dr. Kayuni testified how happy he was to be able to realise his dream of opening a dispensary truly in the service of the poorest of the poor. A visit to the dispensary made the objectives of its founders immediately clear: there was an air of neatness, care, and dedication. And they are dreaming of opening a mental health care ward in the future, as well as a service for the detection and treatment of TB and HIV. Triest in duplicate, that is how we could call the new initiative in Dar es Salaam; the true Triest who was very charitably moved from his contemplative basic attitude. It reminded me of the sculpture in the garden of the Brothers of Charity in Eindhoven, the Netherlands, which was designed on the occasion of the Congregation’s bicentenary celebration. Triest is holding a crucifix in one hand and his other hand is resting on the shoulder of a poor person and a sick person. This is Triest all over, for we can only understand his boundless dedication to the poor in the light of his deeply spiritual and even mystical life, in which he fully focused on the greatness of God’s love. Here, in Dar es Salaam, that image came to life with an invitation to pray at the shrine and to find inspiration in Triest’s example, and to continue his care for the poor through the dispensary.

It is encouraging to see creativity flourish

in a formation house to take such initiatives in cooperation with associate members. It was a beautiful Sunday, and on the eve of the start of the diocesan beatification process, this shrine and this dispensary, both named after our founder, are direct proof of how very much alive the figure of Triest actually is, and on a global scale at that.

We can only hope that this example will be copied. Could we not ask our regions to see, with the start of a new apostolate, if they could make a reference to our founder: in the name of the initiative perhaps, or with a special place of devotion, or where the novena is held. If we truly believe in the greatness and authenticity of the charism of our founder and the message that he has to offer the world, even today, we can only cheer on that which was realised in Dar es Salaam! ¶ Bro. René Stockman

It is encouraging to see creativity flourish in a formation house to take such initiatives in cooperation with associate members.

deus caritas est

tanzania

Neatness, care and dedication: three important factors in the new dispensary in Tanzania.

Netheid, zorg en toewijding: drie belangrijke factoren in het nieuwe dispensarium in Tanzania.

Propreté, soins et dévouement: trois facteurs importants dans le nouveau dispensaire en Tanzanie.

het vormingshuis omgevormd tot een dispensarium, eveneens naar onze stichter genoemd. Hier waren het Dr. Kayuni en Dr. Salome, die hun belofte als aangesloten lid uitspraken, die het voorstel formuleerden om een dispensarium te openen voor de lokale bevolking. In maart 2010 werd dit plan aan de congregatie aangeboden en samen met Br. Louis werd gestart met de omvorming van het eerste gedeelte van het vormingshuis. Op 4 juni 2012 kon men de deuren openen, en tot op vandaag hebben niet minder dan 2800 zieken gebruik gemaakt van dit nieuwe aanbod. Men kan zich natuurlijk afvragen wat zo speciaal is aan dit nieuwe dispensarium? In de buurt zijn er nog dispensaria, maar de kwaliteit van de zorg is er beneden peil en de prijzen die men vraagt doet velen afschrikken

Vader Triest in tweevoud in dar es salaam

magazine | 2013 # 01

om zich te laten verzorgen. De initiatiefnemers hebben zich echt laten inspireren door Vader Triest en Vincent de Paul en bij de opening getuigde Dr. Kayuni hoe gelukkig hij was zijn droom hier te kunnen realiseren door een dispensarium te kunnen openen echt in dienst van de armsten. Een bezoek aan het dispensarium maakt onmiddellijk duidelijk wat de doelstellingen zijn van de stichters: alles getuigt er van netheid, zorg, toewijding. En ze dromen om naar de toekomst toe ook een afdeling voor geestelijke gezondheidszorg te kunnen openen en een dienst voor detectie en behandeling van TBC en HIV. Triest in duplo: zo kunnen we het nieuwe

Het stemt hoopvol dat in een vormingshuis de creativiteit groeit om in samenwerking met aangesloten leden dergelijke initiatieven te nemen.

Br. René Stockman

39

W

anneer we ons vormingshuis in Dar es Salaam binnengaan, lacht Triest ons toe. Naast de poort prijkt een mooie muurschildering met de beeltenis van Vader Triest. En tegelijk verwijst men naar een schrijn en een dispensarium. Op zondag 9 december 2012 werden beiden ingezegend door Kardinaal Polycarp Pengo, de aartsbisschop van Dar es Salaam.

Het schrijn is het initiatief van de broeders van de St. Dominic regio die het plan uitwerkten om op hun wijze het proces tot zaligverklaring van de stichter te ondersteunen. Bij de ingang bouwden ze een kleine kapel waar de beeltenis van onze stichter een centrale plaats kreeg en waar bezoekers kunnen komen om te bidden. Alvast werd er ter gelegenheid van de inzegening een eerste eucharistie in gevierd met de professie van Br. Saud en de belofte-uitspreking van drie nieuwe aangesloten leden en de vernieuwing van vijf aangesloten leden. We konden bij deze gelegenheid verwijzen naar de inwendige Triest, hoe hij zich liet overweldigen door Gods liefde en zo heel liefdevol werd naar de medemens toe. Voor dat laatste konden we verwijzen naar de overkant, want wat verder op het terrein werd een deel van

initiatief in Dar es Salaam noemen: de ware Triest die vanuit zijn contemplatieve grondhouding heel caritatief bewogen werd. Het deed me denken aan het beeld in de hof van de Broeders van Liefde in Eindhoven (Nederland) dat ter gelegenheid van de herdenking van de 200ste verjaardag van de congregatie werd ontworpen: we zien er Triest met een kruis in de ene hand en de andere hand rustend op de schouder van een arme en een zieke. Dat is de volle Triest, want we kunnen zijn grenzeloze inzet voor de armen maar begrijpen in het licht van zijn diep spiritueel en zelfs mystiek leven, waarbij hij zich volledig focuste op de grootsheid van Gods liefde.

Hier in Dar es Salaam kwam dat beeld tot leven met een uitnodiging om te bidden in het schrijn en inspiratie te vinden in het voorbeeld van Triest en zijn zorg voor de armen via het dispensarium voort te zetten.

Het stemt hoopvol dat in een vormingshuis de creativiteit groeit om in samenwerking met aangesloten leden dergelijke initiatieven te nemen. Het werd een mooie zondag, en aan de vooravond van de start van het diocesaan proces voor de zaligverklaring vormen dit schrijn en dispensarium, beiden genoemd naar onze stichter, een rechtstreeks bewijs hoe actueel de figuur van Triest wel blijft, en dat wereldwijd.

We kunnen alleen maar hopen dat dit voorbeeld navolging mag krijgen. Zouden we onze regio’s niet mogen vragen om te zien om bij gelegenheid van de start van een nieuw apostolaat, ook eens te denken om een verwijzing te voorzien naar onze stichter: via de naamgeving van het initiatief, via een speciale devotieplaats, via een plaats waar bijvoorbeeld het noveengebed kan verkregen worden. Als we echt geloven in de grootheid en de authenticiteit van het charisma van onze stichter en de boodschap die hij ook vandaag nog kan geven aan de wereld, dan kunnen we wat in Dar es Salaam werd verwezenlijkt alleen maar aanmoedigen! ¶

tanzanie

Le Père Triest en duplo à dar es salaam

40

L

orsque nous entrons dans notre maison de formation à Dar es Salaam, Triest nous sourit. À côté de l’entrée se trouve en effet une belle toile murale qui le représente. Par la même occasion, on y fait mention d’une châsse et d’un dispensaire, tous deux bénis par le cardinal Polycarpe Pengo, archevêque de Dar es Salaam, en date du dimanche 9 décembre 2012.

La châsse relève d’une initiative prise par les Frères de la région de Saint-Dominique afin de soutenir ainsi le procès de béatification du fondateur. Ils ont ainsi construit près du porche d’entrée une petite chapelle mettant en exergue l’effigie de notre fondateur et où les visiteurs peuvent venir prier. L’occasion de l’inauguration fut également celle d’y célébrer une eucharistie avec la profession religieuse du Fr. Saud et les promesses de trois nouveaux membres associés en plus du renouvellement de cinq membres anciens. Ce fut également l’occasion de rendre hommage à la spiritualité de Triest, par laquelle il se laissa envahir par l’amour de Dieu pour le rayonner ainsi vers son prochain. Rien de plus simple pour illustrer ce dernier aspect que de tourner nos regards en face, vers cette partie de la maison de formation située sur le même terrain qui a été transformée en dispensaire à l’enseigne de notre fondateur. Ce sont les Dr. Kayuni et Dr. Salome qui prononcèrent leur promesse de membres associés et ont formulé la proposition d’ouvrir un dispensaire pour la population locale. Le projet avait été soumis à la congrégation au cours du mois de mars 2010 avant que la transformation de la première partie de la maison de formation ne soit entamée avec le Fr. Louis. L’ouverture du centre a ainsi pu se faire en date du 4 juin 2012 et non moins de 2800 malades ont depuis lors déjà pu faire usage de ces nouvelles installations.

On peut se demander ce qui est tellement innovant au niveau de ce dispensaire ? Il est vrai qu’il en existe plusieurs dans les environs mais que la qualité des soins prodigués et loin d’y être satisfaisante alors que les prix exigés en rebutent plus d’un à s’y faire soigner. On remarque en tout cas combien les preneurs d’initiative se sont laissés inspirer par le Père Triest et saint Vincent de Paul, comme cela s’est d’ailleurs reflété dans le discours d’ouverture du Dr. Kayuni lorsqu’il exprimait sa joie d’avoir pu réaliser ainsi son rêve d’ouvrir un dispensaire réellement au service des plus pauvres. Il suffit d’une courte visite pour se rendre pleinement compte des objectifs que se sont fixés les promoteurs : tout reflète la propreté, les soins, le dévouement. Et ce rêve continue puisqu’ on envisage d’y ouvrir, à l’avenir, un département de soins de santé mentale ainsi qu’un service de détection et de traitement de la tuberculose et du VIH. Triest en duplo: voilà comment nous pourrions saluer cette nouvelle initiative à Dar es Salaam: dans le sillage authentique du Père Triest qui, partant de son attitude contemplative, a été profondément mû par la charité. Cela me faisait penser à la

On ne peut qu’espérer que la maison de formation en collaboration avec des membres associés génère une créativité aboutissant à de pareilles initiatives.

statue qui se trouve dans la cour des Frères de la Charité aux Pays-Bas, à Eindhoven, conçue lors de la commémoration de 200e anniversaire de la congrégation : on y voit le Père Triest tenant à la main un crucifix alors que l’autre tient l’épaule d’un malade et celle d’un pauvre. C’est le Père Triest dans toute sa plénitude car nous ne pouvons comprendre son engagement illimité à l’égard des pauvres qu’à la lumière de sa vie spirituelle profonde, voire mystique, tout emplis qu’il fut par l’amour divin. Ici, à Dar es Salaam, la statue devient vivante et est une invitation à prier près de la châsse, pour y trouver l’inspiration du Père Triest et à continuer à se dévouer, à son exemple, au service des pauvres.

On ne peut qu’espérer que la maison de formation en collaboration avec des membres associés génère une créativité aboutissant à de pareilles initiatives. Cela nous a valu de passer un beau dimanche et de souligner, par le truchement de cette châsse et par l’inauguration du dispensaire, à la veille du procès diocésain de sa béatification, tous deux à l’enseigne de notre fondateur, combien son personnage demeure vivant dans le monde entier.

Il ne nous reste plus qu’à espérer que l’exemple soit suivi. Pourrions-nous demander à nos régions à prévoir lors du lancement d’un nouvel apostolat une référence à notre fondateur: par la dénomination de l’initiative, par la création d’un lieu de dévotion ou par exemple un endroit où une neuvaine pourra avoir lieu? Si nous croyons vraiment à la grandeur et à l’authenticité du charisme de notre fondateur, au message qu’il peut aujourd’hui encore apporter au monde, nous ne pourrons qu’encourager ce qui vient d’être réalisé aujourd’hui à Dar es Salaam! ¶ Fr. René Stockman

deus caritas est

ethiopia

Joy

in gefersa The new buildings for 136 chronic mental patients in Ethiopia.

De nieuwe gebouwen voor 136 chronische geesteszieken in Ethiopië.

Les nouveaux bâtiments pour 136 malades mentaux chroniques en Ethiopie.

magazine | 2013 # 01

specialised staff for that. We do not even have regular visits from a psychiatrist.

So, during the first formal meeting of the board, a clear strategic plan was presented, and we have high hopes that all the points of action will be implemented.

During this Christmas week, it was quite a special feeling to arrive in the second week of Advent in the thirteenth month of the year 2004. Ethiopia still has its own calendar. With regard to liturgy, they follow the Orthodox calendar. On 7 January, the day after our Epiphany, they celebrate Christmas. Our brothers, however, follow the Latin rite. All very confusing; during the liturgical hours it is Christmas time, and in the Eucharist celebration we are still in the Advent season.

Following the Sunday Eucharist at ‘the Vatican’ – as the chapel of the nunciature in Addis Ababa is called – where Christmas hymns sounded, we were guests at our second community in Mekanisa, where two brothers, Bernard and Alex, provide guidance for about 10 candidates. We were happy to see these young people again. A few of them I had met twice before, and they all said that they were making a lot of progress in their training. Now, they were getting ready for their further religious formation. Hopeful news from Ethiopia.

Of course, we also went to Awassa, where Bro. Pasco is staying with our two brother-students Charles and Godfrey. We got a warm welcome from the local bishop, Mgr. Giovanni Migliorati, who was the first to invite the Brothers of Charity to come to Ethiopia. The brothers are taking up residence on the grounds of the diocese, in the former convent of the Combonian Missionaries. The plan to set up a youth centre did not work out, but the bishop had a new proposition. In Yirgacheffe, the Salesians established a branch of their larger school in Dilla, which they want to entrust to the Brothers of Charity. A number of workshops have already been set up inside the buildings, and there is a small

It is definitely not easy to change a dated institution for chronic patients that was used rather as a storage space into a genuine rehabilitation centre.

41

T

he new year started with great joy in Gefersa. The 136 chronic mentally ill at our centre near Addis Ababa, Ethiopia could move into their new facilities. After so many years, they finally have a decent bed, they can eat in a clean refectory, and they have their own ‘home’. It was one of the decisions made during our visit to Ethiopia between Christmas and New Year in 2012. When we received an e-mail from Bro. Eric which said that the entire operation had been successfully completed, we shared in the joy of the patients. Before I left, I had spoken to a few patients and when I asked them if they were keen on moving, they all replied that they were.

The brothers have been running the institution for one year now, and we have noticed a gradual improvement. There is still a lot that needs to be done, which everyone realises. It is definitely not easy to change a dated institution for chronic patients that was used rather as a storage space into a genuine rehabilitation centre.

Both the government and the church leaders have high expectations for the Congregation, and the buildings, constructed by Salini, a company from Italy, were ready to receive the patients. After the material improvements, the more active programmes will now be initiated. However, we need

42

ethiopië

community building, as well. It was good to see this place to get an idea of the demand and the possibilities. In the future, we will consider if we are going to start an apostolate in Yirgacheffe out of the community of Awassa.

Addis Ababa airport is no longer unfamiliar territory. Before, we were only passing through. Now, it is a place of welcome thanks to our repeated visits to this fastgrowing new sprig in Africa. Gefersa came as a total surprise, call it a work of Providence. It is up to us to respond to these invitations, entirely at the heart of our charism.

To me, the visit to the sick people of Gefersa was the highlight. No, the brothers are no longer visitors, they are fellow residents. It reminded me of my time as a director at Dr. Guislain’s in Ghent when a patient came to me and said: “Brother, at night the staff go home but you, you stay with us. Your room is under the same roof as our dormitory.” This patient felt safe thanks to our presence. That’s what made the difference for him. Let us hope that our brothers in Gefersa, and in other places in Ethiopia, can make that same difference!

Again, it was clear to me how relevant our charism still is if we translate it into the care for these people who were considered society’s rejects barely a year ago. January 2013 was a historic moment for them: they were able to move to their new home, and as a result they felt a little more human.

Their human dignity is restored; they no longer need to disappear in the masses or be forgotten. When I was leaving, one of the patients said: “Brother, I am happy with my new room but I would still rather be with my family.” Hopefully for him and for those many others this can be the next step towards true rehabilitation!

Bro. René Stockman

Vreugde in gefersa

H

et nieuwe jaar werd in Gefersa vreugdevol ingezet. De 136 chronische geesteszieken in ons centrum nabij Addis Abeba in Ethiopië konden allen overgaan naar hun nieuwe gebouwen.

Na zovele jaren hebben ze een deftig bed, eten ze in een verzorgde refter en hebben ze hun eigen “huis”. Het was één van de besluiten die werden genomen tijdens ons bezoek aan Ethiopië tussen kerst en Nieuwjaar 2012 en toen we van Br. Eric de e-mail ontvingen dat de operatie was uitgevoerd en geslaagd, deelden we de vreugde met de patiënten. Voor ik vertrok had ik een aantal zieken aangesproken en hen de vraag gesteld of ze ook graag zouden verhuizen, en allen antwoordden positief.

De broeders hebben nu één jaar de instelling in handen en geleidelijk zien we de verbetering. Maar er moet nog heel veel gebeuren, dat beseffen ze allemaal. Het is geen sinecure een totaal verouderde instelling voor chronische patiënten die eerder als een bewaarplaats werd gezien nu om te vormen tot een heus rehabilitatiecentrum. Zowel de overheid als de kerkelijke leiders stellen hoge verwachtingen in de congregatie, en de gebouwen, opgetrokken door de Italiaanse onderneming “Salini”, konden niet langer wachten om de patiënten op te nemen. Na de verbetering van de materiële omgeving, moet nu begonnen worden met de meer actieve

programma’s. Maar daarvoor hebben we gespecialiseerd personeel nodig, en zelfs het regelmatig bezoek van een psychiater ontbreekt tot op vandaag. Maar tijdens de eerste formele raad van bestuur werd een duidelijk strategisch plan voorgesteld, en we hebben goede hoop dat stap na stap de volgende acties kunnen worden ondernomen.

Het was een speciaal gevoel om tijdens deze kerstweek plots weer in de tweede week van de advent te belanden in de dertiende maand van het jaar 2004. Ethiopië houdt er nog een eigen tijdrekening op na, en ook liturgisch volgt men er de orthodoxe kalender. Op 7 januari, dag na onze Epifanie, zullen ze er kerstmis vieren, maar onze broeders volgen de Latijnse ritus en zo is de verwarring compleet: tij-

Het is geen sinecure een totaal verouderde instelling voor chronische patiënten die eerder als een bewaarplaats werd gezien nu om te vormen tot een heus rehabilitatiecentrum.

deus caritas est

dens de liturgische uren is het kersttijd en in de eucharistieviering verwijlen we nog in de advent.

Na de zondagseucharistie in het “Vaticaan”, in feite de kapel van de nuntiatuur in Addis Abeba, waar de kerstmisliederen klonken, waren we te gast in onze tweede communiteit in Mekanisa waar twee broeders, Bernard en Alex, instaan voor de begeleiding van een 10-tal kandidaten. Het was een blij weerzien van deze jongeren waarvan ik sommigen voor de derde maal ontmoette en die allen zeiden dat ze heel wat vorderingen maakten in hun opleiding en zich nu geleidelijk gereedmaken voor de verdere religieuze vorming. Het klinkt hoopvol in Ethiopië.

We trokken natuurlijk ook een dag naar Awassa waar Br. Pasco met onze twee broeders-studenten Charles en Godfrey verblijven. Het werd een hartelijke verwelkoming door de plaatselijke bisschop Mgr. Giovanni Migliorati die als eerste de Broeders van Liefde uitnodigde naar Ethiopië.

De broeders verblijven er op het domein van het bisdom in het vorig klooster van de Comboniani-missionarissen. Het plan om er te starten met een jeugdcentrum lukte niet, en nu heeft de bisschop een

nieuw voorstel. In Yirgacheffe hebben de Salesianen een afdeling opgericht van hun grotere school in Dilla, en deze zouden ze willen toevertrouwen aan de Broeders van Liefde. Momenteel zijn er een aantal werkplaatsen ingericht in de gebouwen en er is eveneens een klein communiteitsgebouw.

Het was goed deze plaats te zien om ons een idee te vormen van de vraag en de mogelijkheden, en in de toekomst zullen we overwegen of een apostolaat kan worden opgestart in Yirgacheffe vanuit de communiteit van Awassa.

De luchthaven van Addis Abeba is nu geen onbekende meer. Voorheen was het een passage, nu de verwelkomingsplaats bij onze herhaalde bezoeken aan deze snel groeiende nieuwe spruit in Afrika. Gefersa kwam erbij als totale verrassing, noem het het werk van de Voorzienigheid en het is aan ons om in te spelen op deze uitnodigingen, helemaal in het hart van ons charisma.

Voor mij bleef de topper het bezoek aan de zieken van Gefersa. Neen, de broeders zijn er geen bezoekers meer, maar hun medebewoners. Het deed me herinneren aan mijn tijd als directeur in het Dr. Guislaininstituut in Gent toen een zieke me zei:

“Broeder, de medewerkers gaan ‘s avonds naar huis, maar u blijft bij ons. Uw kamer is onder hetzelfde dak als onze slaapzaal”.

Deze patiënt voelde zich veilig door onze aanwezigheid. Dit was voor hem het verschil. Laat ons hopen dat onze broeders in Gefersa en ook in de andere plaatsen in Ethiopië dat verschil kunnen maken! Opnieuw werd het me duidelijk hoe actueel ons charisma is als we dit kunnen vertalen in de zorg voor deze mensen die amper een jaar geleden nog tot de totaal vergetenen van de maatschappij behoorden.

Januari 2013 werd voor hen een historisch moment: ze mochten verhuizen naar hun nieuwe woonst en ze voelden zich daardoor wat meer menselijk. Hun menselijke waardigheid werd verhoogd, ze hoeven niet meer in die naamloze massa te verdwijnen en vergeten te worden. Toen ik vertrok zei één van de zieken: “Broeder, ik ben hier gelukkig met mijn nieuwe kamer, maar toch zou ik nog liever bij mijn familie zijn”. Hopelijk wordt dit voor hem en voor de vele anderen de volgende stap tot de echte rehabilitatie!

Br. René Stockman 43

Réjouissances à gefersa

À

Gefersa, l’année nouvelle a commencé dans la joie. Les 136 malades mentaux chroniques dans notre centre près d’Addis Abeba en Éthiopie, ont pu être transférés dans les nouveaux bâtiments. Après tant d’années ils y disposent maintenant d’un lit convenable, prennent leur repas dans un réfectoire soigné et disposent de leur propre ‘maison’.

Ce fut l’une des résolutions prises pendant notre visite à l’Éthiopie entre la Noël et le nouvel an 2012 ce qui explique combien nous avons partagé avec les patients la joie d’apprendre par un courriel du frère Éric que l’opération, alors lancée, était pleinement réussie. Avant mon départ, je m’étais entretenu avec quelques malades en leur demandant s’ils voulaient déménager et tous avaient répondu positivement.

magazine | 2013 # 01

Les frères gèrent maintenant depuis une année cette institution et nous y remarquons progressivement des signes de l’amélioration. Toutefois, beaucoup de choses restent à faire et tout le monde le sait. Ce n’est pas simple de transformer une vieille infrastructure pour patients chroniques qui auparavant étaient considérée plutôt comme un lieu de collocation pour devenir aujourd’hui un centre de réhabilitation digne de ce nom. Tant les instances civiles qu’ecclésiastiques ont placé de grands espoirs dans la congrégation alors que le bâtiment érigé par l’entreprise italienne “Salini” ne pouvait pas attendre plus longtemps pour accueillir les patients. Après l’amélioration matérielle, il fallait penser à des programmes d’activation. Pour cela il nous

éthiopie fallait pouvoir compter sur un personnel spécialisé alors que la visite régulière de psychiatres fait aujourd’hui encore défaut. Mais lors du premier conseil officiel de la direction, un plan stratégique précis à pu être établi et nous espérons que les actions successives pourront être entreprises pas à pas.

Ce fut un sentiment particulier de me trouver, lors de cette semaine de Noël dans la deuxième semaine de l’avent, dans le 13e mois de l’année 2004. L’Éthiopie suit en effet le calendrier orthodoxe qui y est également adopté pour la liturgie. Le 7 janvier, jour de notre épiphanie, ils fêteront la Noël, alors que nos frères suivent le rite latin ce qui fait une confusion complète: lors de la liturgie des heures, on se trouve dans la période de Noël alors qu’au niveau de la

˘ Blessed Frederic Ozanam - Gefersa

dawsondunstan80@yahoo.com

44

There is need for specialized personnel.

Er is nood aan gespecialiseerd personeel.

Il y a un besoin de personnel spécialisé.

célébration eucharistique on est encore en période de l’avent.

Après l’eucharistie dominicale au “Vatican”, qui est en fait la chapelle de la nonciature à Adis Abeba où l’on pouvait entendre des chants de Noël, nous étions les hôtes de notre deuxième communauté à Mekanisa où deux frères, Bernard et Alex, assurent l’encadrement d’une dizaine de candidats. Ce furent d’heureuses retrouvailles avec ces jeunes dont je rencontrais certains pour la troisième fois et qui m’assurèrent tous avoir fait de bons progrès dans leur formation et s’apprêtaient maintenant progressivement à une formation religieuse poursuivie. Tout cela semble bien prometteur en Éthiopie.

Nous nous sommes également rendus un jour à Awassa où le Frère Pasco séjourne avec nos deux frères étudiants, Charles et Godfrey. Ce fut un chaleureux accueil par l’évêque local, Mgr. Giovanni Migliorati qui fut le premier à inviter les Frères de la Charité en Éthiopie. Les frères résident dans le domaine de l’évêché dans l’ancien

couvent des missionnaires comboniens.

Le projet de lancer un centre de jeunesse n’a pas abouti, et l’évêque envisage maintenant un autre projet. À Yirgacheffe, les Salésiens ont mis en place un département de leur établissement scolaire plus important situé à Dilla, qu’ils veulent confier aux Frères de la Charité. Un certain nombre d’ateliers ont momentanément été aménagés dans les bâtiments ainsi qu’une petite bâtisse communautaire. Il était bon de voir ces lieux afin de nous faire une idée des besoins et des possibilités et nous examinerons à l’avenir si un apostolat peut être initié à Yirgacheffe à partir de la communauté d’Awassa.

L’aéroport d’Addis Abeba n’est plus une inconnue. Il s’agissait avant d’un simple passage mais c’est devenu maintenant le lieu d’accueil pour nos visites régulières dans cette nouvelle branche d’Afrique d’un épanouissement rapide. Gefersa s’y est ajouté d’une manière surprenante, œuvre de la Providence et il nous appartient de répondre à cette invitation cor-

The visit to the sick of Gefersa was a top.

Een topper was het bezoek aan de zieken van Gefersa.

Un point culminant a été la visite aux malades de Gefersa.

respondant pleinement au cœur de notre charisme.

Le grand moment était toutefois la visite aux malades à Gefersa. Non, les frères ne sont plus des visiteurs mais leurs co-résidents. Cela me rappelait mon époque où j’étais directeur à l’institut Dr. Guislain à Gand lorsqu’un malade me dit : “Frère, les collaborateurs entrent le soir chez eux mais vous, vous restez auprès de nous.

Votre chambre est sous le même toit que notre dortoir”. Ce patient se sentait sécurisé par notre présence. C’est ce qui faisait la différence pour lui. Espérons que nos frères à Gefersa ainsi que ceux d’autres endroits d’Éthiopie puisse faire cette différence. Une nouvelle fois il m’apparaissait clair combien notre charisme pouvait être actuel lorsqu’on peut l’appliquer aux soins et à l’amélioration du sort de personnes qui, il y a un an à peine, faisaient encore partie des oubliés de la société.

Janvier 2013 devint pour eux un moment historique: ils ont pu prendre possession de leur nouveau logement et se ressentir plus humains. Leur dignité humaine s’en trouve améliorée et ils ne doivent plus disparaître dans la masse anonyme pour être oubliés. À mon départ, l’un des malades me dit : “Frère, je suis heureux ici avec ma nouvelle chambre mais je préférerait quand même être près de ma famille”.

Espérons que ce sera pour lui comme pour beaucoup d’autres la prochaine étape d’une authentique réhabilitation!

Fr. René Stockman

Ce n’est pas simple de transformer une vieille infrastructure pour patients chroniques qui auparavant étaient considérée plutôt comme un lieu de collocation pour devenir aujourd’hui un centre de réhabilitation digne de ce nom.

deus caritas est

dr. guislain

award

B

magazine | 2013 # 01

ness. Janssen Research & Development provides the prize money in the amount of 50,000 dollars.

The aim of the Dr. Guislain Award is reflected in the phrase ‘Breaking the Chains of Stigma’. It was former Congressman and member of the panel of judges Patrick Kennedy, who, after seeing the chains at the Museum Dr. Guislain in Ghent, summarised the purpose of the award as such.

The shackles that are on display at the museum were used to fetter the mentally ill at Gerard the Devil’s Castle for a very long time. Canon Triest and his Brothers of Charity broke these chains two hundred years ago and by doing so they ushered in the actual and symbolic start of dignified care for people with mental illness in Ghent. And when these shackles were found in a dusty corner of the attic of the old Guislain Hospice about thirty years ago, in part they led to the onset of the establishment of the Museum Dr. Guislain for Brother Stockman. Breaking the chains of stigma is also one of the goals of the Museum Dr. Guislain. By showing the history of madness, preserving it and documenting it, the museum wants to promote reflection on our dealing with people with mental illness, interpret the preconceptions and bring them down. With this award, the Museum Dr. Guislain can make a global contribution to the improvement of the fate of mentally ill people.

After all, erasing the stigma that surrounds mental illness is an essential condition to achieve recovery. Stigma greatly harms those who are forced to live with a mental disorder – from their condition worsening to not seeking treatment because they feel ashamed, to rendering reintegration into society after recovery impossible. People with mental illness often need their human dignity restored just as much as they require medical assistance. The former

45

agus Utomo took care of his schizophrenic brother for years. He did it as best he could yet he felt hopelessly limited and helpless because of his lack of knowledge about the disease.

Partially because of the taboo that encompasses mental illness in Indonesian society, it proved very difficult for him to find the right information about his brother’s condition, let alone to share experiences about dealing with mental illness with others. And just when he was on the brink of despair, he read an article on the internet that finally gave him the answers that he was looking for.

He assumed that, in a country of 235 million people, he would not be the only one with such problems, and that is why he subsequently set up an association to remedy these shortcomings. Via a website, they provide all kinds of information about mental disorders, and by means of social media, they brought together more than 6,000 users who are able to share their views on these platforms. It is not a purely digital story; in about a dozen cities in Indonesia, Bagus unites patients and families to share their experiences, with art sessions and exhibitions, among other things. And so, mental illness can be discussed, and the stigma that rests on it is fought.

For this exceptional achievement, Utomo won the very first Dr. Guislain Award, handed to him by Bro. Stockman and Dr. Manji (Janssen R&D), during a ceremony in Ghent on 10 October, World Mental Health Day. This award supports groundbreaking social or cultural initiatives that aim to combat the stigma of mental health issues. The award is an initiative of the Museum Dr. Guislain and Janssen Research & Development. Both organisations found each other in their rich history and longterm commitment in research, treatment, and education in the field of mental ill-

cannot be fully achieved when stigma exists.

This insight was already there when the abovementioned shackles were removed by the Brothers of Charity in Ghent two hundred years ago. Of course there definitely was the intention to improve the purely medical condition of the mentally ill of Ghent but it was just as much about breaking the figurative chains. Restoring the patients’ human dignity as well as being a zealous advocate of this in society were essential parts of the work of the first Brothers and Sisters of Charity.

With his initiatives, Bagus Utomo tries to fight this stigma. And there is actually a beautiful parallel to be drawn between his way of working and the Brothers of Charity’s way. Originally, he himself translated all kinds of articles on the medical facts of mental illness and put them on the internet, available for a wide audience to read.

Meanwhile, his organisation has grown to such an extent that he can leave this to people who were specifically trained to do so – he works as a librarian at the Minis-

dr. guislain

award

B

46

nominate your candidate for the $50.000 dr. guislain award 2013!

Nominations for the Dr. Guislain Award 2013 are open. Do you know an initiative that deserves the prize? Nominate it on www.drguislainaward.org!. In a first stage, nominations are done by filling out a short nomination form on the website of the Dr. Guislain Award.

Out of these nominations, the most inspiring ones will be selected and asked to provide more in-depth information, which will be presented to the jury for deliberation. Please find further details and the nomination form on www.drguislainaward.org. Nominations for the Dr. Guislain Award 2013 are open until March 10 2013.

Please also spread the word on the Award within your network. Forward this text, or send an e-mail with the link to the website of the Dr. Guislain Award to your friends, colleagues or associated organisations. The more people are aware of this initiative the better we’ll be able to fight the stigma on mental health.

try of Forestry. Bagus Utomo is convinced that you can only improve the fate of the mentally ill when you start off on a highquality, solid basis.

From now on, the Dr. Guislain Award will be presented annually on 10 October, and for 2013 the ceremony will be held in Mumbai, India. For more information on the Dr. Guislain Award and Bagus Utomo, please check www.drguislainaward.org. Feel free to leave your information if you wish to receive updates for this initiative. Watch a video of the 2012 ceremony on the Museum Dr. Guislain’s Facebook page. ¶

agus Utomo zorgde jarenlang voor zijn schizofrene broer. Hij deed dit zo goed en kwaad als het ging, maar hij voelde zich hopeloos beperkt en onmachtig door zijn gebrek aan kennis over de ziekte. Ondermeer omwille van het taboe dat in de Indonesische samenleving op geestesziekte rust, bleek het voor hem zeer moeilijk om over de aandoening van zijn broer juiste informatie te vinden, laat staan ervaringen over de omgang met geestesziekte met anderen te delen. Juist toen hij helemaal moedeloos dreigde te worden las hij op het internet een artikel waarin hij eindelijk antwoorden op zijn vragen vond.

Hij veronderstelde dat hij in een land met 235 miljoen inwoners wel niet de enige zou zijn met dergelijke problemen en daarom richtte hij vervolgens een vereniging op om die gebreken te verhelpen. Via een website stellen ze ondertussen allerhande informatie over geestesaandoeningen beschikbaar, en door middel van sociale media brachten ze meer dan 6.000 gebruikers samen die op dergelijke platformen hun inzichten kunnen delen. Het blijft echter niet een louter digitaal verhaal, in een tiental steden in Indonesië brengt Bagus Utomo patiënten en familie samen om hun ervaringen uit te wisselen, ondermeer door middel van kunstsessies en tentoonstellingen. Zo wordt geestesziekte bespreekbaar gemaakt, en het stigma dat er op rust, bestreden.

Voor deze uitzonderlijke prestatie kreeg Utomo op 10 oktober, internationale dag voor de geestelijke gezondheidszorg, tijdens een ceremonie in Gent de allereerste Dr. Guislain Award uit handen van Broeder Stockman en Dr. Manji (Janssen R&D). Deze prijs ondersteunt baanbrekende sociale of culturele initiatieven die het stigma dat op geestesziekte rust proberen onderuit te halen. De Award is een initiatief van het Museum Dr. Guislain en Janssen Research & Development. Beide organisaties vonden elkaar in hun rijke geschiedenis en langdurig engagement in onderzoek, behandeling en onderwijs op vlak van mentale ziektes. Janssen Re-

search & Development zorgt voor het prijzengeld van 50.000 dollar.

Het doel van de Dr. Guislain Award wordt samengevat in de slagzin ‘Breaking the Chains of Stigma’. Het was jurylid en voormalig Congreslid Patrick Kennedy die na het zien van de ketenen in het Museum Dr. Guislain in Gent het opzet van de Award als dusdanig samenvatte. De boeien die in het museum tentoongesteld worden zijn lange tijd in het Gerard De Duivelsteen gebruikt om er de geesteszieken vast te ketenen. Kanunnik Triest nam deze met zijn Broeders van Liefde tweehonderd jaar geleden af en luidde daarmee meteen de concrete en symbolische start van de menswaardige zorg voor geesteszieken in het Gentse in. En toen deze boeien een

nomineer uw kandidaat voor de dr. guislain award 2013 t.w.v. $50.000!

De nominaties voor de Dr. Guislain Award 2013 zijn open. Kent u een initiatief dat deze prijs verdient? Nomineer het op www.drguislainaward.org! U vult eerst een kort formulier in met de kandidaat die u wenst voor te dragen op de website van de Dr. Guislain Award.

Uit alle nominaties worden de meest inspirerende geselecteerd en wordt er gevraagd naar meer informatie, wat aan de jury zal worden voorgelegd ter deliberatie. Voor meer details en het nominatieformulier, raadpleeg www.drguislainaward.org. Nominaties voor de Dr. Guislain Award 2013 zijn open tot en met 10 maart 2013.

Maak deze Award kenbaar binnen uw netwerk. Stuur deze tekst door of email de link van de website van de Dr. Guislain Award naar uw vrienden, collega’s of verwante organisaties. Hoe meer mensen op de hoogte zijn van dit initiatief, hoe beter we de strijd kunnen aangaan tegen de stigmatisering in de geestelijke gezondheidszorg.

deus caritas est

kleine dertig jaar geleden op een stoffige uithoek van de zolder van het oude Hospice Guislain gevonden werden vormden ze voor Broeder Stockman mee de aanzet om het Museum Dr. Guislain op te richten.

De ketenen van het stigma doorbreken is ook een van de doelstellingen van het Museum Dr. Guislain. Door de geschiedenis van de waanzin te tonen, bewaren en documenteren wil het aanzetten tot reflectie over onze omgang met geesteszieken en de vooroordelen er omtrent duiden en uiteindelijk onderuit halen. Met deze Award kan het Museum Dr. Guislain vanaf dit jaar ook wereldwijd bijdragen aan het verbeteren van het lot van geesteszieken.

Immers, het stigma dat op geestesziekte rust doorbreken is een essentiële voorwaarde om tot genezing te kunnen komen.

Stigma is enorm schadelijk voor zij die met geestesziekte moeten leven – van het verergeren van hun toestand over het niet zoeken van behandeling omwille van de schaamte die ze voelen tot het onmogelijk maken van herintegratie in de maatschap-

pij na genezing. Vaak is er bij geesteszieken evenzeer nood aan het herstellen van de menselijke waardigheid als aan concrete medische hulp, en dat eerste kan niet volledig bereikt worden als er een stigma op rust.

Dat inzicht was er al toen de eerder vermelde boeien tweehonderd jaar geleden in Gent door de Broeders van Liefde afgenomen werden. Natuurlijk, het was toen zeerzeker ook de bedoeling om de zuiver medische toestand van de Gentse geesteszieken te verbeteren maar het ging hen minstens even zeer om het breken van de figuurlijke boeien. De patiënten hun menselijke waardigheid teruggeven, en daar in de brede samenleving ook constant voor ijveren, was toen ook een essentieel onderdeel in het werk van de eerste Zusters en Broeders van Liefde.

Bagus Utomo probeert met zijn initiatieven evenzeer tegen dat stigma in te gaan.

Er is ten andere een mooie inhoudelijke parallel te trekken tussen zijn manier van werken en die van de Broeders van Liefde.

Aanvankelijk vertaalde hij zelf allerhande artikels over de medische toedracht van geestesziekte om deze op het internet voor een breed publiek beschikbaar te kunnen stellen. Ondertussen is zijn organisatie zodanig gegroeid dat hij dit kan overlaten aan zij die er specifiek voor opgeleid zijn – hij werkt als bibliothecaris in het ministerie van bosbouw. Bagus Utomo is er immers ook van overtuigd dat je pas effectief het lot van geesteszieken kan verbeteren als je van een kwalitatief stevige basis vertrekt.

Voortaan wordt de Dr. Guislain Award jaarlijks uitgereikt op 10 oktober, in 2013 zal dit in Mumbaï in India zijn. Meer informatie over de Dr. Guislain Award en Bagus Utomo kan je vinden op www. drguislainaward.org, daar kan je ook je contactgegevens opgegeven als je op de hoogte wil gehouden worden van dit initiatief. Een videofragment over de uitreiking op 10 oktober 2012 kan je op de Facebookpagina van het Museum Dr. Guislain bekijken. ¶

award

B

agus Utomo s'est occupé pendant plusieurs années de son frère. Il le fit le mieux possible mais se sentit désespérément limité et impuissant face aux manques de connaissance de la maladie. A cause des tabous qui existent à propos des maladies mentales dans la société indonésienne. Il lui était très difficile de trouver des informations fiables sur la maladie dont son frère était affecté et encore plus difficile de partager des expériences sur le comportement envers les malades mentaux. Au bord du découragement, il a heureusement pu lire sur Internet un article dans lequel il trouva finalement réponse à ses questions.

Il supposait que dans un pays comptant 235 millions d'habitants il ne serait pas le seul à être confronté à de pareils problèmes et a ainsi fondé une association pour y remédier. Entre-temps, on a mis toutes sortes d'informations sur les maladies mentales à disposition, ce qui leur a

magazine | 2013 # 01

permis, par le biais des médias sociaux, de réunir plus de 6000 usagers communicant, grâce cette plate-forme leurs points de vue. Mais l'action ne se limite pas au domaine digital vu que, dans une dizaine de villes d'Indonésie, Bagus Utomo rassembla des patients et des familles pour échanger leurs expériences par des événements artistiques et des expositions. Ainsi, la maladie mentale peut aujourd'hui être discutée et le stigmate, qui en est le corollaire, combattu.

Pour cette prestation exceptionnelle, Utomo a reçu en date du 10 octobre, à l'occasion de la journée internationale de la Santé mentale, lors d'une cérémonie tenue à Gand, le tout premier Dr. Guislain Award des mains du Frère Stockman et du Dr. Manji (Janssen R&D). Ce prix récompense des initiatives sociales ou culturelles dans le but de neutraliser le mystère qui frappe la maladie mentale.

L'Award est une initiative du Musée Dr.

Guislain et de Janssen Research & Development. Les deux organisations ont échangé une tradition très riche et un engagement de longue haleine au niveau de la recherche, du traitement et de formation dans le domaine des maladies mentales. Janssen Research & Development a mis à disposition le montant de 50.000 dollars.

L'objectif poursuivi dans le cadre du Dr. Guislain Award est résumé dans le slogan ‘Breaking the Chains of Stigma’. Ce fut le membre du jury et ancien membre du Congrès Patrick Kennedy qui, après avoir vu les chaînes exposées au Musée Dr. Guislain à Gand nous a exprimé ainsi le concept de l'Award. Ce sont ces chaînes exposées dans le musée qui ont été utilisées pendant très longtemps dans le Château de Gérard le diable à Gand pour y enchaîner des malades mentaux. Le chanoine Triest les en avait libérés avec les Frères de la Charité, il y a deux siècles et entama de

47

le dr. guislain

48

manière concrète et symbolique le traitement humain des malades mentaux dans la région de Gand. Lorsque ces mêmes chaînes ont été retrouvées dans un coin poussiéreux du grenier de l'ancien Hospice Guislain par le Frère Stockman, ce fut le point de départ de la fondation du Musée Dr. Guislain. Briser les chaînes de la stigmatisation constitue dès lors l'un des objectifs poursuivis par le musée. En montrant l'histoire de la folie la conservant et la documentant le but est de mener à la réflexion les visiteurs sur les maladies mentales pour en cerner et éliminer les préjugés. Par cet Award, le Musée Dr. Guislain veut contribuer également, à partir de cette année, à l'amélioration du sort des malades mentaux aux quatre coins du monde.

En effet, briser le stigmate frappant les maladies mentales est une condition essentielle pour aboutir à la guérison. Le stigmate est extrêmement nuisible pour ceux qui sont appelés à vivre avec une malade mentale de l’aggravation de leur état en ne cherchant pas le traitement à la suite de la gêne éprouvée par l'impossibilité de les réintégrer dans la société après la guérison. On constate souvent chez les malades mentaux autant de besoins au niveau du recouvrement de la dignité humaine qu'en matière d'assistance médicale, la première chose ne pouvant être obtenue tant que la stigmatisation perdure.

Cette évidence existait déjà il y a 200 ans lorsque les Frères de la Charité enlevèrent les chaînes aux malades à Gand. Si de toute évidence l'intention était également d'améliorer l'état purement médical des malades mentaux de cette ville, il s'agissait tout autant de briser les chaînes au sens figuré. Rendre aux patients leur dignité humaine et y œuvrer dans les larges couches de la société constituait alors également une partie importante de l'apostolat des premiers Frères et Sœurs de la Charité.

Bagus Utomo tente, par ses initiatives de contrer de la même manière cette stigmatisation. Il y a un parallélisme touchant entre sa manière de travailler et la manière dont procèdent les Frères de la Charité. Il s'est mis tout d'abord à traduire lui-même un grand nombre d'articles sur la portée médicale de la maladie mentale pour les mettre par la suite à la disposition d'un large public par le biais de l'Internet.

Entre-temps son organisation s’est développée tellement de sorte a être cédée aux personnes ayant reçu une formation spécifique à ce propos. Il travaille en tant que bibliothécaire au Ministère de l'exploitation forestière. Bagus Utomo est à son tour convaincu qu'on ne peut améliorer le sort des malades mentaux qu'à condition de disposer à ce propos d'une base de qualité.

Désormais le Dr. Guislain Award sera distribué chaque année le 10 octobre, le lieu retenu pour l'année 2013 étant Mumbaï en Inde.

De plus amples informations su le Dr. Guislain Award et Bagus Utomo peuvent être trouvées sur www.drguislainaward.org/, où l'on peut également fournir les coordonnées pour être continuellement informé de cette initiative. Un fragment vidéo sur la remise du prix le 10 octobre 2012 peut être visualisé sur la page Facebook du Musée Dr. Guislain. ¶

nommez votre candidat pour le dr. guislain award 2013 de $50.000!

Les nominations relatives au Dr. Guislain Award 2013 sont ouvertes. Connaissezvous une initiative entrant en ligne de compte pour ce prix? Soumettez-la sur www.drguislainaward.org/! La première étape consiste à compléter un formulaire de nomination succinct sur le site web du Dr. Guislain Award. Parmi ces présentations, les projets de nomination les plus inspirants seront sélectionnés et assortis d’un questionnaire d’informations plus fouillées. L’ensemble sera soumis au jury pour une délibération. Vous trouverez de plus amples détails ainsi que le formulaire de nomination sur www.drguislainaward.org. Les nominations pour le Dr. Guislain Award 2013 sont ouvertes jusqu’au 10 mars 2013.

Envoyez ce texte ou indiquez le lien vers le site Web du Dr. Guislain Award à vos amis, vos collègues, dans vos organisations partenaires. Plus grand sera le nombre de personnes informées de cette initiative et mieux nous serons en mesure de combattre la stigmatisation de la maladie mentale.

deus caritas est

news from the general administration. nieuws uit het generaal bestuur. nouvelles de l’administration générale.

magazine | 2013 # 01

tor. Fundraising offices will also be established in Montreal, Canada and in London, UK. Also, two formation events for regional superiors and coordinators were planned: in Africa by the end of May 2013 and in Asia in October. The main focus will be on local fundraising. In Vietnam, a tea plantation will be taken over as a means for local fundraising, and in Tanzania Fracarita International signed a partnership agreement with ‘Action humanitaire contre la délinquance’ in view of developing education for street children.

• The following brothers were accepted to pronounce their perpetual profession: Bro. Ameel Anjum (Pakistan), Bro. Samuel Yaqub (Pakistan), Bro. Theodore Médard (Congo), Bro. Richard Bunduki (Congo), Bro. Adelard Nganga (Congo), Bro. Emmanuel Twisile (Congo), Bro. Luc Lusolo (Congo).

• Two brothers with temporary professions received dispensation from their vows: Bro. Ranjith Roshan (India) and Bro. Datsun Silva (Sri Lanka).

• After consulting with the province and the region, it was decided to cancel the planned project in Edmonton, Canada.

• In Calicut (Kerala, India), a new community was established with an apostolate in the care for chronic psychiatric patients, and in Kenya, a new community was officially opened in Loitokitok.

• During the meeting with the provincial and regional superiors, the motions of the General Chapter, the organisation of the regional and provincial chapters, the follow-up of the protocol for the protection of minors and vulnerable adults against abuse, the organisation of the administrative follow-up, the implementation of the formation plan, the task description of the provincial and regional superiors, the superiors’ inspired leadership, the activities of the different departments of the Vatican, and the new financial system presented

by Bro. John O’Shea were discussed. With the whole group, we visited the Congregation for Institutes of Consecrated Life and Societies of Apostolic Life and the Congre-

gation for the Evangelisation of Peoples. We also visited the Vatican Museum and Saint Peter’s tomb. Afterwards, the group was welcomed at the Belgian Embassy to the Holy See. We spent an entire day under the guidance of Bro. Reginald Cruz, a Xaverian Brother, who talked about the way in which a congregation’s charism can applied today. We also met the postulator for the beatification of Father Triest who gave us an outline of the working of the process and of the state of affairs. During the meeting, 15 brothers were invited to bear testimony to Father Triest’s reputation of holiness. (…)

We concluded the meeting by taking part in a celebration of the Eucharist presided over by Pope Benedict XVI at Saint Peter’s Basilica on the occasion of the World Day for Consecrated Life on 2 February.

• The following meetings of the General Council were determined: the General Council will convene from 17 until 19 April.

From 9 until 13 September, they will meet with the provincial superiors, followed by a visit of the entire General Council and the 4 provincial superiors to the Belgian region from 14 until 20 September. ¶

49

From 14 until 18 January 2013, the General Council gathered in Rome. Starting from 16 January, the council members were joined by the provincial superiors. It is, after all, our intention to involve the provincial superiors more closely in the Congregation’s general policy with regard to the working of the provinces as well as the general policy of Fracarita International, the International Institute Canon Triest, and the different committees that were established as a follow-up of the General Chapter.

From 21 January until 2 February 2013, the first extensive meeting was held with the General Council, the provincial superiors, and the regional superiors. We welcomed many new faces, and a sufficient amount of time was spent on getting to know the different provinces and regions. On 21 January, the provincial and regional superiors were officially appointed during brief ceremony at the General House.

We would like to inform you of some of the topics that were discussed during these three weeks.

• As a follow-up of the General Chapter, the responsibilities of the General Council members were discussed and established, as well as the activities of the different committees: the financial committee, the committee for the preparation of the revision of the Constitutions, the group that is going to study the structures of the Congregation.

• Information was given on the beatification process, which has reached its cruising speed, and for which, in consultation with the other Triest congregations, a new postulator was appointed: Dr. Waldery Hilgeman.

• The activities of the Provincial Council was discussed with the provincial superiors, as well as the organisation of the province and the activities in the regions.

• With regard to Fracarita International, the strategic plan was clarified and approved, the regional coordinators were appointed, and a plan for the set-up of an international representation in the United States was drawn up. It was also decided to establish an office in Rome, with Bro. Jean Mbeshi, General Assistant, as its coordina-

50

news from the general administration. nieuws uit het generaal bestuur. nouvelles de l’administration générale.

Van 14 tot 18 januari 2013 was de generale raad samen in Rome, en vanaf de 16de werden de raadsleden vervoegd door de provinciale oversten. Het is immers de bedoeling om vanaf nu de provinciale oversten meer te betrekken bij het algemeen beleid van de congregatie wat de werking van de provincies betreft en eveneens het algemeen beleid van Fracarita International, het International Institute Canon Triest en de verschillende commissies die werden opgericht in opvolging van het generaal kapittel.

Van 21 januari tot 2 februari 2013 werd de eerste uitgebreide raad gehouden met de generale raad, de provinciale oversten en de regionale oversten. We mochten vele nieuwe gezichten verwelkomen en er werd dan ook voldoende tijd besteed om de verschillende provincies en regio’s te leren kennen. Op 21 januari werden de provinciale en regionale oversten officieel aangesteld tijdens een korte plechtigheid in het generalaat.

Graag geven we enige punten die tijdens deze drie weken werden behandeld.

• In opvolging van het generaal kapittel werden de verantwoordelijkheden van de generale raadsleden besproken en vastgelegd en eveneens de werking van de verschillende commissies: de financiële commissie, de commissie die de herziening van de constituties moet voorbereiden, de groep die de structuren in de congregatie moet bestuderen.

• Er werd informatie gegeven over het proces van zaligverklaring dat nu in kruissnelheid is gekomen, en waarbij, in overleg met de andere Triestcongregaties, een nieuwe postulator werd benoemd: Dr. Waldery Hilgeman.

• Met de Provinciale oversten werd de werking van de provinciale raad besproken, de organisatie van de provincie en de werking in de verschillende regio’s.

• Vanuit Fracarita International werd het strategisch plan toegelicht en goedgekeurd, werden de regionale coördinatoren benoemd en werd een planning opgesteld om de internationale representatie in de

Verenigde Staten op te starten. Tevens werd besloten om een kantoor in Rome op te richten met Br. Jean Mbeshi, generale assistent, als coördinator. Ook kantoren voor fondsenwerving in Montreal (Canada) en Londen (Verenigd Koninkrijk) zullen worden opgericht. Er werden eveneens twee vormingsmomenten gepland voor de regionale oversten en coördinatoren: in Afrika einde mei 2013 en in Azië in oktober.

Er zal vooral aandacht worden besteed aan de lokale fondsenwerving. In Vietnam zal een theeplantage worden overgenomen als middel voor lokale fondsenwerving en in Tanzania werd een samenwerkingsakkoord afgesloten tussen Fracarita International en “Action Humanitaire contre la Délinquance” voor de ontwikkeling van vormingspakketten voor straatkinderen.

• Volgende broeders werden toegelaten tot het uitspreken van hun eeuwige professie: Br. Ameel Anjum (Pakistan), Br. Samuel Yaqub (Pakistan), Br. Theodore Médard (Congo), Br. Richard Bunduki (Congo), Br. Adelard Nganga (Congo), Br. Emmanuel Twisile (Congo), Br. Luc Lusolo (Congo).

• Twee broeders met tijdelijke professie ontvingen dispensatie van hun geloften: Br. Ranjith Roshan (India) en Br. Datsun Silva (Sri Lanka).

• Na consultatie met de provincie en de regio werd besloten het geplande project in Edmonton (Canada) te annuleren.

• In Calicut (India – Kerala) werd een nieuwe communiteit opgericht met een apostolaat in de zorg voor chronisch psychiatrische patiënten en ook in Kenia werd de nieuwe communiteit in Loitokitok officieel geopend.

• Tijdens de vergadering met de provinciale en regionale oversten werd aandacht besteed aan de moties van het generaal kapittel, de organisatie van de regionale en provinciale kapittels, de opvolging van het protocol ter bescherming van minderjarigen en kwetsbare volwassenen tegen misbruik, de organisatie van de administratieve opvolging, de implementatie van het vormingsplan, de functie-invulling van de provinciale en regionale overste, het

geïnspireerd leiderschap van de oversten, de werking van de verschillende diensten in het Vaticaan en het nieuwe financiële systeem voorgesteld door Br. John O’Shea. Met de ganse groep werd een bezoek gebracht aan de Congregatie voor het Godgewijde leven en de Congregatie voor de Evangelisatie van de volkeren. Tevens werd een bezoek gebracht aan het Vaticaans museum en het graf van de H. Petrus, en werd de groep ontvangen op de Belgische Ambassade bij de Heilige Stoel. Een ganse dag werd besteed onder de leiding van Br. Reginald Cruz (Broeder Xaveriaan) over de wijze dat het charisma van een congregatie kan vertaald worden naar vandaag toe. Er werd ook kennisgemaakt met de postulator van de zaligverklaring van Vader Triest die een overzicht gaf van de werking van het proces en de stand van zaken. Tijdens de vergadering werden 15 broeders uitgenodigd om een getuigenis te geven over de roep van heiligheid van Vader Triest tegenover het diocesaan tribunaal dat voor de gelegenheid in Rome vergaderde. De vergadering werd afgesloten met de deelname aan de eucharistieviering voorgegaan door Paus Benedictus XVI ter gelegenheid van de dag van het Godgewijde Leven op 2 februari in de St.-Pietersbasiliek.

• Volgende vergadermomenten van de generale raad werden vastgelegd: van 17 tot 19 april alleen met de generale raad en van 9 tot 13 september met de provinciale oversten, gevolgd door een bezoek van de ganse generale raad en de 4 provinciale oversten aan de Belgische regio van 14 tot 20 september. ¶

deus caritas est

news from the general administration. nieuws uit het generaal bestuur. nouvelles de l’administration générale .

magazine | 2013 # 01

fut officiellement ouverte à Loitokitok.

• Au cours de la réunion avec les supérieurs provinciaux et régionaux, une attention particulière a été consacrée aux motions du chapitre général, à l’organisation des chapitres régionaux et provinciaux, à l’application du protocole pour la protection des mineurs et des personnes vulnérables contre les abus, à l’organisation du suivi administratif, l’implémentation du plan de formation, à la description des fonctions des supérieurs régionaux et provinciaux, au leadership inspiré des supérieurs, au fonctionnement des différents services au sein du Vatican et au nouveau système financier présenté par le Fr. John O’Shea. Tout le groupe a par ailleurs effectué une visite à la Congrégation de la Vie consacrée et à la Congrégation pour l’Évangélisation des Peuples.

Une visite a par ailleurs été organisée au musée du Vatican ainsi qu’au tombeau de Saint-Pierre, le groupe ayant par ailleurs été accueilli à l’ambassade de Belgique auprès du Saint-Siège. Une journée entière a été consacrée sous la conduite du Fr. Reginald Cruz (Frère Xavérien) à la manière d’appliquer le charisme de notre congrégation dans le monde d’aujourd’hui. L’occasion a également été donnée de faire la connaissance du postulateur de la béatification du Père Triest qui a donné un aperçu du fonctionnement du procès et de son bilan actuel lors de l’assemblée. Quinze frères ont été invités à témoigner devant le tribunal diocésain réuni pour cette occasion à Rome. L’assemblée a été conclue avec la participation à la célébration eucharistique présidée par le pape Benoît XVI à l’occasion de la journée de la Vie consacrée en date du 2 février à la basilique Saint-Pierre. Les réunions suivantes ont été fixées pour le conseil général : • du 17 au 19 avril pour le conseil général seul et du 9 au 13 septembre avec les supérieurs provinciaux, avec, par la suite une visite pour l’ensemble du conseil général et des quatre supérieurs provinciaux à la région belge du 14 aux 20 septembre. ¶

51

C’est du 14 au 18 janvier 2013 que le conseil général s’est réuni à Rome, les membres du conseil ayant à cette occasion été rejoints à partir du 16 par les supérieurs provinciaux.

Le but est en effet d’impliquer désormais davantage les supérieurs aux provinciaux dans la politique de direction générale de la congrégation pour ce qui est du fonctionnement des provinces ainsi qu’en matière de politique générale de Fracarita International, de l’institut international Chanoine Triest et des différentes commissions instaurées à l’issue du chapitre général .

Un premier conseil étendu a été tenu du 21 janvier au 2 février 2013 avec le conseil général, les supérieurs aux provinciaux et les supérieurs régionaux. Nous avons pu à cette occasion accueillir de nombreux nouveaux visages d’importants moments ayant été consacrés pour mieux connaître les provinces et les régions. Les supérieurs provinciaux et régionaux ont été désignés le 21 janvier dans le cadre d’une courte cérémonie tenue au généralat. Nous avons le plaisir d’énumérer ici un certain nombre de points traités au cours de ces trois semaines.

• Suite au chapitre général, des responsabilités imparties aux membres du conseil général entité commenté fixaient ainsi que le fonctionnement des différentes commissions : la commission financière, la commission appelée à préparer la révision des constitutions, le groupe devant examiner les structures au sein de la congrégation.

• Des informations ont également été données à propos du procès de béatification qui entre maintenant en vitesse de croisière et pour lequel, de concert avec d’autres congrégations Triest, un nouveau

postulateur a été désigné en la personne du Dr. Waldery Hilgeman.

• Le fonctionnement du conseil provincial ainsi que l’organisation de la province et le fonctionnement dans les différentes régions ont été discutés avec les supérieurs provinciaux.

• Du côté de Fracarita International, le plan stratégique a été commenté et approuvé, les coordinateurs régionaux désignés et un planning établi pour la mise en place de la représentation internationale aux États-Unis . Il fut également décidé d’établir un bureau à Rome avec le Fr. Jean Mbeshi, assistant général, en tant que coordinateur. Des bureaux pour la collecte de fonds seront par ailleurs établis à Montréal (Canada) et à Londres (Royaume-Uni).

Deux stages de formation ont également été planifiés à l’intention des supérieurs et coordinateurs régionaux : en Afrique pour la fin mai 2013 et en Asie en octobre. L’attention sera surtout portée sur la collecte de fonds locale. Au Vietnam, une plantation de thé sera reprise afin de permettre la collecte locale de fonds alors qu’en Tanzanie, un accord de collaboration a été conclu entre Fracarita International et “Action Humanitaire contre la Délinquance” en vue de développer des programmes de formation pour les enfants des rues.

• Les frères ci-après ont été admis à prononcer leurs vœux perpétuels: Fr. Ameel Anjum (Pakistan), Fr. Samuel Yaqub (Pakistan), Fr. Theodore Médard (Congo), Fr. Richard Bunduki (Congo), Fr. Adelard Nganga (Congo), Fr. Emmanuel Twisile (Congo), Fr. Luc Lusolo (Congo).

• Deux frères qui avaient effectué une profession provisoire ont été dispensés de leurs vœux: Fr. Ranjith Roshan (Indie) et Fr. Datsun Silva (Sri Lanka).

• Après consultation avec la province et la région, il a été décidé d’annuler le projet envisagé à Edmonton (Canada).

• Au Calicut (Inde – Kerala) une nouvelle communauté a été créée avec que comme apostolat des soins aux patients psychiatriques chroniques et une nouvelle communauté également créée, cette fois au Kenya,

Reflections on Bro. René Stockman’s distinction of Commander of the Order of Leopold Rome – Bro. René Stockman, Superior General of the Brothers of Charity, was awarded the distinction of Commander of the Order of Leopold at the Belgian Embassy to the Holy See in Rome on Tuesday evening, 29 January. This order is the most important and highest honour of the Kingdom of Belgium. Bro. René Stockman received this degree for personal merits and merits of the Congregation of the Brothers of Charity.

52

decoration of commander of the order of leopold On Tuesday, 29 January 2013 the provincial and regional superiors, who gathered at the Casa Generalizia in Rome with the General Council, were all invited to the Belgian Embassy to the Holy See in Rome.

Ambassador Charles Ghislain welcomed all of the guests and expressed his appreciation for the work of the Congregation all over the world. Then, his speech took an unexpected turn when he stated that it pleased His Majesty King Albert II to award Brother Stockman the distinction of Commander of the Order of Leopold for personal merits, particularly in the field of mental health care in Belgium and particularly in African countries, and for raising awareness of mental health care with international organisations such as the United Nations. To his and our great surprise.

in recognition of the Congregation Brother Stockman was grateful for the award but immediately he included the Congregation in this honour and appreciation from the government. “It is an official recognition of the government for what the Congregation has done all over the world and is still doing in the field of education and health care, and mental health care in particular. The many brothers and staff members who gave and continue to give their best in the schooling and education of young people and the care for those in need should be included in this hon-

our,” Bro. Stockman said. The fact that the distinction was awarded in the presence of the General Council, the provincial and regional superiors, made this occasion truly special as the entire Congregation was able to share in this exceptional recognition.

staff members, associate members, volunteer workers, and people in need included This highest civil award is a recognition and proof that the government wants to show its appreciation for the work of thousands of staff members, associate members, and so many volunteer workers for those who it is all about and are included in the honour conferred upon the Superior General of the Congregation. All can but appreciate the Belgian government’s implicit acknowledgement of the value of what the Congregation and its many workers do for people with specific needs.

appeal It is also an appeal to all of us to display a continuing dedication to make lasting efforts in the future to offer quality care. We must continue to realise the social recognition that the Congregation and its staff members was granted in the future. The Congregation has a great responsibility to continue to carry out this mission of care for people with specific needs by restoring their dignity and so rehabilitating them on a personal and social level. We are requested to continue to stand up for those in the margins of society by improving their quality of life and making them into a full member of society.

wish

linked to professional care. It is not just a distinction but an opportunity to continue to carry out this mission with renewed energy. ¶ On behalf of the Brothers of Charity, On behalf of all who are involved with the Congregation in one way or another, Bro. Jos Mathijssen

We wish that this message that is hidden in the presentation of this award to the Superior General on behalf of the Brothers of Charity might be a powerful sign to all brothers, associate members, volunteer workers, and staff members that is clearly understood, which will allow us to continue to realise our mission of inspiration,

deus caritas est

Bespiegelingen bij de onderscheiding van Br. René Stockman als commandeur in de Leopoldsorde Rome. De ambassadeur, Charles Ghislain, begon zijn toespraak met de verwelkoming van alle genodigden waarna hij zijn waardering uitsprak voor het werk van de Congregatie wereldwijd. Dan nam zijn speech een merkwaardige wending toen hij zei dat het Zijne Majesteit de Koning Albert II behaagd had om Broeder Stockman het ereteken van Commandeur in de Leopoldsorde toe te kennen voor zijn persoonlijke verdiensten vooral op vlak van de geestelijke gezondheidszorg, in België en speciaal in Afrikaanse landen evenals voor de aandacht die hij vraagt voor de geestelijke gezondheidszorg bij internationale organisaties zoals de Verenigde Naties. Tot zijn en onze grote verrassing.

Rome – Br. René Stockman, de Generale Overste van de Broeders van Liefde, werd op dinsdagavond 29 januari in de Ambassade van België bij de Heilige Stoel in Rome Commandeur in de Leopoldsorde.

Deze orde is de belangrijkste en hoogste Belgische Onderscheiding. Br. René Stockman kreeg deze onderscheiding voor zijn persoonlijke verdiensten en de verdiensten van de Congregatie Broeders van Liefde.

Broeder Stockman was dankbaar voor deze onderscheiding maar van meet af aan betrok hij de Congregatie in deze eer en erkentelijkheid vanwege de overheid.

“Het is een officiële erkenning vanwege de overheid voor wat de Congregatie wereldwijd gedaan heeft en nog doet ondermeer op het vlak van onderwijs en hulpverlening en in het bijzonder voor de Geestelijke Gezondheidszorg. Ook de vele broeders en medewerkers die vroeger en nu het beste van zichzelf hebben gegeven in het onderwijs en de opvoeding van jongeren en de zorg voor mensen met een hulpvraag, moeten in deze eer betrokken worden”, zo zei Br. Stockman. Dat deze onderscheiding werd toegekend in aanwezigheid van de Generale Raad, de Provinciale en Regionale Oversten maakte dit gebeuren bijzonder, omdat door hen de hele Congregatie in deze bijzondere erkenning deelt.

ereteken van commandeur in de leopoldsorde

ook medewerkers, aangesloten leden, vrijwilligers, personen met een zorgvraag

Op dinsdag 29 januari 2013 waren de provinciale en regionale oversten bijeen in de Casa Generalizia in Rome samen met de Generale Raad, uitgenodigd op de Belgische Ambassade bij de Heilige Stoel in

Deze hoogste civiele onderscheiding is een erkenning en een bewijs dat de overheid langs deze weg het werk van duizenden medewerkers, aangesloten leden, zoveel vrijwilligers weet te waarderen en speciaal

magazine | 2013 # 01

oproep Het is meteen ook een oproep aan ons allen om een blijvende inzet te betonen om in de toekomst blijvende inspanningen te leveren om kwaliteitsvolle zorg te bieden.

De maatschappelijke erkenning die de Congregatie en haar medewerkers te beurt valt, moeten wij in de toekomst blijven waar maken. Er rust een grote verantwoordelijkheid op de Congregatie om deze missie van zorg voor mensen met een specifieke hulpvraag te blijven realiseren door hen in hun waardigheid te herstellen en daardoor persoonlijk en maatschappelijk te rehabiliteren. Wij worden opgevorderd om te blijven opkomen voor mensen die aan de zijkant van de maatschappij staan door de kwaliteit van hun leven te verbeteren en door hen volwaardig lid van de maatschappij te maken.

wens Moge deze boodschap, die verborgen ligt in de toekenning van deze onderscheiding aan de Generale Overste in naam van de Broeders van Liefde, voor alle broeders, aangesloten leden, vrijwilligers en medewerkers, een krachtig signaal zijn dat duidelijk begrepen wordt waardoor wij onze missie van geïnspireerdheid, gekoppeld aan professionele zorg blijven realiseren. Het is niet enkel een onderscheiding maar een kans om deze missie met vernieuwde energie te blijven realiseren. ¶ Namens de Broeders van Liefde, Namens allen die op één of andere manier betrokken zijn bij de Congregatie, Bro. Jos Mathijssen

53

erkentelijkheid tegenover de congregatie

voor degenen waarom het allemaal gaat, betrokken zijn in de eer die de Generale Overste van de Congregatie te beurt valt.

Allen kunnen enkel waarderen dat hierdoor impliciet door de overheid wordt gezegd dat zij naar waarde schat wat een Congregatie met zijn vele medewerkers doet voor mensen met een bijzondere vraagstelling.

Réflexions suite à la distinction honorifique conférée au Frère René Stockman en tant que Commandeur de l’Ordre de Léopold Rome – Le Frère René Stockman, supérieur général des Frères de la Charité, a été nommé Commandeur de l'Ordre de Léopold lors d'une cérémonie tenue le mardi soir, 29 janvier, à l'ambassade belge près le Saint-Siège à Rome. Cet ordre, qui est le plus important et représente la plus haute distinction honorifique belge, fut conféré au Fr. René Stockman pour ses mérites personnels et ceux de la Congrégation des Frères de la Charité.

54

Médaille de Commandeur de l'Ordre de Léopold Le mardi 29 janvier 2013, les supérieurs provinciaux et régionaux réunis au généralat des Frères de la Charité à Rome ont été invités avec le Conseil général à l'ambassade belge près le Saint-Siège à Rome. Son excellence l'ambassadeur Charles Ghislain commença son discours en souhaitant la bienvenue à tous les invités après quoi il exprima son admiration pour l'œuvre entreprise par la Congréga-

tion dans le monde entier. Son discours prit alors une tournure remarquable lorsqu'il déclara qu'il avait plu à Sa Majesté le Roi Albert II de décerner au Frère Stockman la médaille de Commandeur de l'Ordre de Léopold pour ses mérites personnels, principalement au niveau des soins de santé mentale en Belgique et particulièrement dans les pays africains, ainsi que pour l'attention au profit des soins de santé mentale auprès des organisations internationales telles que les Nations Unies. Cette intervention a provoqué son grand étonnement ainsi que le nôtre.

reconnaissance à l'égard de la congrégation Le Frère Stockman, qui s'est dit reconnaissant de cette distinction, a associé d'emblée la Congrégation à cette marque d'honneur et de reconnaissance exprimée de la part des autorités publiques. “Il s'agit d'une reconnaissance officielle exprimée par les pouvoirs publics pour ce que la Congrégation à réalisé dans le monde entier et continue à réaliser entre autres en matière d'enseignement et d'assistance et plus particulièrement dans le domaine des soins de santé mentale. Il convient que les nombreux frères et collaborateurs, qui ont auparavant donné et continuent à donner aujourd'hui le meilleur d'eux-mêmes pour l'enseignement et l'éducation des jeunes et pour les soins prodigués aux personnes nécessiteuses, soient associés à cet honneur, disait le Frère Stockman. Que cette distinction ait pu être remise en la présence du Conseil général et des supérieurs provinciaux et régionaux conférait à l'événement un lustre particulier du fait que, par leur entremise, toute la Congrégation aura pu avoir part à cette reconnaissance.

mais également à l'égard des collaborateurs, des membres associés, des bénévoles et des demandeurs de soins Cette plus haute distinction civique est une reconnaissance et la preuve que les autorités publiques savent apprécier par cette voie le travail de milliers de collabo-

rateurs, de membres associés, et de tant de bénévoles, sans oublier surtout ceux et celles à qui revient notre plus grande attention, tous étant impliqués dans cette marque d'honneur dont le Supérieur Général put être l'heureux récipiendaire.

Tous ne peuvent qu'apprécier que les pouvoirs publics reconnaissent ainsi implicitement d'évaluer à sa juste valeur ce que la Congrégation fait avec ses nombreux collaborateurs au profit des personnes demandant et méritant son aide spécifique.

appel Il s'agit dès lors d'un appel lancé à nous tous pour poursuivre notre engagement à fournir, à l'avenir, des efforts permanents assurant la qualité des prestations de soins. La reconnaissance sociale, que la congrégation et ses collaborateurs ont reçue, doit continuer à être méritée à l'avenir. Une grande responsabilité incombe à la Congrégation pour continuer la mission de répondre par ses soins aux demandes d'aide spécifiques de ces personnes en leur rendant la dignité par une réhabilitation personnelle et sociale. Nous sommes appelés à prendre la défense des personnes mises en marge de la société par l'amélioration de leur qualité de vie et par notre volonté d'en faire des membres à part entière de la société.

souhait Puisse le message, perçu dans la reconnaissance de cette distinction au Supérieur Général au nom des Frères de la Charité, constituer pour l'ensemble des Frères, des membres associés, des bénévoles et des collaborateurs un signal fort pour la bonne compréhension de notre mission inspirée, alliée au professionnalisme. Plus qu’une seule distinction, nous y trouvons l'occasion de continuer à mener à bien notre mission avec un regain d'énergie. ¶ Au nom des Frères de la Charité, Au nom de tous ceux et celles qui de près ou de loin sont liés à la Congrégation, Fr. Jos Mathijssen

deus caritas est

associated members. aangesloten leden. membres associés. china New associate members in China

Nieuwe aangesloten leden in China

Nouveaux membres associés en Chine

In Beijing we held a special mass for the renewal of promise of our associate member, Fr. Joseph Zhang Haihui, and the first promise of our new associate member, Bernard Zhang Yum(who is also our former postulant). Fr Zhang renewed his promise for three years, and Bernard made his promise of one year. Thus, the number of our associate members in China has now become five. Let us pray for them, may they be blessed with special grace from the Lord to further develop our charism among the Chinese society.

In Beijing werd een bijzondere viering gehouden voor de hernieuwing van de belofte van ons aangesloten lid, Fr. Joseph Zhang Haihui, en de eerste belofte van ons nieuw aangesloten lid en voormalig postulant, Bernard Zhang Yum. Fr. Zhang hernieuwde zijn belofte voor 3 jaar en Bernard legde de belofte af voor 1 jaar. We hebben nu vijf aangesloten leden in China. Laat ons voor hen bidden, opdat zij de bijzondere gave van God mogen ontvangen om ons charisma verder te ontwikkelen in de Chinese samenleving.

Nous avons célébré une messe spéciale à Pékin pour le renouvellement de la promesse de notre membre associé, Fr. Joseph Zhang Haihui, ainsi que pour la première promesse de notre nouveau membre associé, Bernard Zhang Yum(lequel est également notre ancien postulant). Fr Zhang a renouvelé sa promesse pour une période de trois ans, alors que Bernard a fait sa promesse pour un an. Cela porte à cinq le nombre de membres associés en Chine.

Prions pour eux pour qu’ils reçoivent de notre Seigneur la grâce nécessaire au développement de notre charisme dans la société chinoise.

New associate members in Pakistan

aangesloten leden verwelkomen: Mevr.

Christina Siraj en dhr. Johnson Bhatte. Op hetzelfde moment vernieuwde dhr. Ashraf Rahmat zijn belofte.

Nieuwe aangesloten leden in Pakistan De broedergemeenschap van Pakistan mocht op 2 november 2012 twee nieuwe Van: Aan: Onderwerp: Datum: Bijlagen:

55

The community of brothers in Pakistan welcomed two new associate members on 2 November 2012: Ms. Christina Siraj and Mr. Johnson Bhatte. Mr. Ashraf Rahmat reaffirmed his promise.

pakistan

De nouveaux membres associés au Pakistan Le 2 novembre 2012, la communauté des frères du Pakistan a pu accueillir deux nouveaux membres associés: Mme. Christina Siraj et Mr. Johnson Bhatte. En même temps, Mr. Ashraf Rahmat a renouvelé sa promesse.

Huize Triest Claeys, Lieven [Dienst communicatie] Foto van Opendag 6 oktober 2012 donderdag 28 februari 2013 13:21:41 ATT455414.dat

belgium Van: Aan: Onderwerp: Datum: Bijlagen:

Huize Triest Claeys, Lieven [Dienst communicatie] Foto van Opendag 6 oktober 2012 donderdag 28 februari 2013 13:25:39 ATT455419.dat

news from the communities. nieuws uit de huizen. nouvelles des communautés.

Van: Aan: Onderwerp: Datum: Bijlagen:

Huize Triest Claeys, Lieven [Dienst communicatie] Foto van Opendag 6 oktober 2012 donderdag 28 februari 2013 13:16:24 ATT455406.dat

In October 2012, Triest House - Tabor Community Home held its annual open house.

It was a good moment to bring people into contact with the homeless shelter before the winter.

magazine | 2013 # 01

Huize Triest-Gemeenschapstehuis Tabor organiseerde in oktober 2012 weer haar jaarlijkse opendeurdag. Een goed moment om voor de winter mensen in contact te brengen met het centrum voor dak- en thuislozen.

La Maison Triest-Communauté Tabor a organisé une nouvelle fois en octobre 2012 sa journée portes ouvertes annuelle: une bonne occasion de rétablir avant l’hiver les contacts entre les personnes et le centre pour les sans-abri et sans domicile.

associated members. aangesloten leden. membres associés.

brother massias vanderveken 1927-2012

belgium Associate Members’ Day in Belgium

56

As is tradition, 11 January was Associate Members’ Day. The associate members and many brothers came to Ghent for a celebration of the Eucharist, an exchange of information and a social gathering. The event was completely bilingual so that the French-speaking associate members were able to fully participate. Theme of the day was our Congregation’s internationalisation. A number of associate members spoke of their experiences with the Congregation abroad during a panel discussion. Associate members from the Netherlands and a few Dutch brothers also attended the event.

Dag van de aangesloten leden in België Traditiegetrouw was er op 11 januari de Dag van de Aangesloten Leden. De aangesloten leden en ook veel broeders zakten die dag af naar Gent voor een eucharistieviering, informatie-uitwisseling en ontmoeting. De bijeenkomst was volledig tweetalig zodat ook de Franstalige aange-

sloten leden maximaal konden participeren. Het thema van de dag was de internationalisering van onze congregatie. Een aantal aangesloten leden getuigden in een panelgesprek over hun ervaringen met de congregatie in het buitenland. Ook de aangesloten leden uit Nederland en enkele Nederlandse broeders tekenden present.

Journée des membres associés en Belgique Traditionnellement, la Journée des Membres associés s’est tenue le 11 janvier. Les membres associés et beaucoup de frères également sont venus à Gand ce jour-là pour une Eucharistie, un échange d’informations, et une rencontre. La réunion a été entièrement bilingue afin que les membres associés francophones pouvaient y participer au maximum. Le thème de la journée était l’internationalisation de notre congrégation. Plusieurs membres associés ont témoigné lors d’une table ronde au sujet de leurs expériences avec la congrégation à l’étranger. Les membres associés des Pays-Bas et quelques frères néerlandais étaient également présents.

tanzania Nieuwe aangesloten leden in Tanzania In Tanzania nam Br. Generaal de beloften af van drie nieuwe aangesloten leden op 9 december 2012: Salome Kafuria, Augustin Mtega en Thimothy Zakayuni.

New associate members in Tanzania In Tanzania, Bro. General heard the promise of three new associate members on 9 December 2012: Salome Kafuria, Augustin Mtega and Thimoth Zakayuni.

De nouveaux membres associés en Tanzanie En Tanzanie, le Frère Supérieur Général a reçu les promesses de trois nouveaux membres associés le 9 décembre 2012: Salome Kafuria, Augustin Mtega et Thimothy Zakayuni.

The Congregation will remember Brother Massias as a paragon of service. Hailing from SintNiklaas, Belgium, he joined the Congregation rather late; late for those days and without having had any previous classical training.

He had been working in a factory for many years before he decided that he wanted to be a brother. He wasn’t much of a scholar, though he was ready to serve and mainly work with his hands. And so, following his first profession in 1948, he immediately started working in the care for mentally challenged children in Ghent. Later on, his work became more diverse; he attended to the sick, the disabled, and the elderly, and he served his confreres as a sexton and by doing household work at the convent. Bro. Massias went to Zelzate, Mortsel, Leopoldsburg, and Dave before returning to Ghent in 1961, where he applied himself with great love and devotion to the care and support of the severely mentally challenged children of St.-Kamiel, an institution of note in those days, as Bro. Longinus’ right-hand man. As from 1968, Bro. Massias was sent to Beernem where he helped in the care for the sick brothers, and after a short stay in Diksmuide, he returned to deliver the mail, every day, come rain or shine, at the large institute, and he ran errands in his own, well-known style: with a witty remark, his very own sense of humour, well recognisable as a brother in his habit, and with a punctuality you could set your watch to. Over the past years, his health started deteriorating and he took things a little slower in our convent rest home in Beernem, where he passed away on 20 October 2012.

Brother Massias was utterly dependable, he stuck to the framework that he was given to him in his formation and this is where he felt safe. And so his life became a balanced interweaving of prayer, being together with his confreres, and service towards the poor and the humble. He felt at home among the simple and humble as he himself was simple and humble. He will now probably fully understand that which Saint Paul expressed in an urging manner: “For when I am weak, then I am strong.” And when we consider the virtues of Saint Vincent, humility first of all, we know that Bro. Massias lived and experienced it all without words, until the final day of his life.

“Let the little ones come to me,” he heard as he took the step towards eternal life with the Lord.

deus caritas est

In memoriam † broeder massias vanderveken 1927-2012

magazine | 2013 # 01

frère massias vanderveken 1927-2012 Le Frère Massias restera connu dans la congrégation comme un exemple de serviabilité.

Originaire de Saint-Nicolas-Waes en Belgique, c’est plutôt tard qu’il fit son entrée dans la congrégation, tard en tout cas pour cette époque et sans avoir reçu de formation préalable. Il avait déjà travaillé plusieurs années à l’usine comme ouvrier avant de devenir frère.

L’étude n’était pas son fort mais il excellait par contre en se mettant au service et en donnant tout ce qu’il pouvait faire de ses mains. Et c’est ainsi qu’après sa première profession en 1948 il se vit confier une tâche complète, à savoir: le soin des enfants handicapés mentaux à Gand. Après, suivront les soins aux hommes et femmes dans le cadre de l’assistance aux malades, aux handicapés et aux personnes agées et le service à ses confrères en tant que sacristain ainsi que les travaux ménagers au couvent. Nous retrouvons le Fr. Massias à Zelzate, à Mortsel, à Bourg-Léopold, à Dave pour retourner ensuite en 1961 à Gand où il se dévouera avec beaucoup d’amour et d’engagement dans les soins et l’accompagnement des enfants gravement handicapés mentaux en tant que main droite du Fr. Longinus du département de Saint-Camille qui, à l’époque était une référence. A partir de 1968 on retrouve le Fr. Massias à Beernem où il aide pour les soins aux frères malades et après un court séjour à Dixmude, il y reviendra pour y distribuer chaque jour, qu’il vente ou qu’il pleuve, le courrier dans le grand institut et y faire toutes sortes de courses dans ce style qui lui était propre, acceptant une remarque et avec un humour personnel. On pouvait le reconnaître comme frère ‘clergyman’ avec une ponctualité sur laquelle on aurait pu régler sa montre. Si au cours des dernières années sa santé laissait quelque peu à désirer, on lui reconnaissait bien le droit de s’y prendre un peu plus calmement dans notre maison de repos à Beernem où il décéda le 20 octobre 2012.

Le Frère Massias était un religieux d’une pièce qui se tenait au cadre de la formation qu’il avait

reçue et dans lequel il se sentait sécurisé. Sa vie devint ainsi un entrelacement de prière, de convivialité avec ses confrères et de services rendus aux pauvres et aux petits. Il se sentait d’ailleurs à l’aise avec eux étant donné qu’il se savait lui-même petit et humble. Sans doute pourra-t-il maintenant comprendre pleinement les paroles de saint Paul qui, exprimées d’une manière aussi pertinente: “Lorsque je suis faible, je suis fort”. Et lorsque nous énumérons encore les vertus de notre cher saint Vincent de Paul qui mettait l’humilité en exergue, nous réalisons alors que le Frère a vécu une vie sans paroles jusqu’au dernier jour de son existence.

“Laissez les petits venir à Moi”, voilà ce qu’il aura sans doute pu entendre lors de son passage à la vie éternelle auprès du Seigneur.

57

Broeder Massias zal in de congregatie gekend blijven als een voorbeeld van dienstbaarheid.

Afkomstig van Sint-Niklaas, trad hij eerder laat in de congregatie: laat voor die tijd en zonder de klassieke vooropleiding te hebben doorlopen. Hij had er reeds verschillende jaren fabrieksarbeid opzitten toen hij besloot broeder te worden. Studeren was niet aan hem besteed, maar wel dienstbaar zijn en vooral met zijn handen werken. En zo werd hij na zijn eerste professie in 1948 onmiddellijk in het volle werk geplaatst en dat in de zorg voor de kinderen met een mentale handicap in Gent.

Daarna zal het een afwisseling worden van rechtstreekse zorg voor mensen via de hulp bij zieken, gehandicapten en ouderen, en de zorg voor zijn medebroeders als koster en huishoudelijk werk in het klooster. We zien Br. Massias in Zelzate, in Mortsel, in Leopoldsburg, in Dave om dan in 1961 opnieuw naar Gent te komen waar hij met veel liefde en toewijding zich geeft in de zorg en begeleiding van de kinderen met een zware mentale handicap, als rechterhand van Br. Longinus op de afdeling St. Kamiel, een begrip voor die tijd. Vanaf 1968 vinden we Br. Massias in Beernem waar hij meehelpt in de zorg voor de zieke broeders en na een kort verblijf in Diksmuide er terugkeert om er dagelijks, door weer en wind, de post rond te dragen in het grote instituut en allerlei boodschappen te doen, met zijn eigen gekende stijl: niet wars van een opmerking en met een eigen humor, goed kenbaar als broeder in clergy en met een stiptheid waarop men het uurwerk kon regelen. De laatste jaren liet de gezondheid het wat afweten en mocht hij het rustiger aan doen in ons klooster rusthuis in Beernem waar hij ook is overleden op 20 oktober 2012.

Broeder Massias was een religieus uit één stuk, die het hield bij het kader dat hij in zijn vorming had meegekregen en waarin hij zich veilig voelde. Zo werd zijn leven een evenwichtig aan mekaar weven van gebed, samen-zijn met zijn medebroeders en dienstbaarheid naar de armen en de kleinen toe. Hij voelde zich thuis bij de eenvoudigen en de kleinen, omdat hij zelf eenvoudig en klein was. Wellicht zal hij nu ten volle mogen begrijpen wat sint Paulus zo opvorderend uitdrukte: “Als ik zwak ben, ben ik sterk”. En wanneer we nog eens de deugden van sint Vincentius voor ogen nemen, met de

nederigheid op kop, dan weten we dat Br. Massias dit alles zonder woorden heeft beleefd, tot de laatste dag van zijn leven. “Laat de kleinen tot Mij komen”, mocht hij nu horen bij de overstap naar het eeuwige leven bij de Heer.

brother frans horvers 1918-2012 Brother Odoricus (Frans) Horvers was born on 27th May 1918 in Tilburg. He entered the Congregation of the Brothers of Charity and took first vows in Ghent on 2nd February 1937.

He died at Eikenburg Brothers House in Eindhoven on 28th October 2012 at the age of 94, having been adminstered the last sacraments.

He completed 75 years of membership of the Congregation of the Brothers of Charity.

Brother Frans was gifted with a special sensitivity for his fellow people. He was fond of people and his concern showed in his lasting interest in what kept them busy. He enjoyed conviviality, ambiance; he did not forget any event and let no celebration go unheeded. He was loved by all because he was a grateful character who radiated warmth and goodness.

Once bound by his vows with the community of the Brothers of Charity, he continued to show that preference for people, especially for the less privileged, the disabled. In several places he pioneered and initiated projects.

Together with a few confreres he founded the Institute for the Deaf in Wonosobo, Indonesia, which after 50 years of existence his still

58

in memoriam

a splendid example of good education for the deaf. Before and after his stay in Indonesia, he showed the same sensitivity for the work done at Jonkerbosch Institute in Nijmegen for mentally disabled youths. He launched an occupational centre for mentally disabled adults in Roermand and at Eikenburg (Eindhoven).

Brother Frans lived his vocation with full engagement for people, especially for the most vulnerable ones. He made his talent produce tenfold: his educational and technical qualities, his skillfulness he made available to them. He did not spare himself and took upon himself all kinds of responsibilities as a group leader and man for all seasons.

During a few weeks he bid farewell to this life in full consciousness. His farewell was extended but he did not stop inviting people to whom he wanted to say goodbye, to thank them and to ask whether he had done well, and to arrange several things. He was not afraid of discussing his death; yet, he found the transition to eternal life cumbersome and exhausting. He realized that giving up life was in the hand of the Giver of all life; Brother’s spiritual director prepared Frans well for his death. Like the householder in the gospel parable, Brothers was ready to receive his Lord at the hour he was least expected.

Brother Frans, rest in peace.

Our Lady of Perpetual Help, patroness of Eikenburg, grant him your protection.

broeder frans horvers 1918-2012 Broeder Odoricus (Frans) Horvers werd geboren 27 mei 1918 te Tilburg. Hij trad toe tot de Congregatie van de Broeders van Liefde en legde zijn eerste geloften af te Gent op 2 februari 1937. Hij overleed in het Broederhuis Eikenburg te Eindhoven op 28 oktober 2012 op 94-jarige leeftijd, voorzien van het Sacrament van de Zieken.

Hij was 75 jaar lid van de Congregatie van de Broeders van Liefde.

Br. Frans was iemand met een bijzondere gevoeligheid voor mensen. Hij droeg mensen een warm hart toe en zijn bekommernis bleek uit zijn blijvende interesse voor wat hen bezig hield. Hij hield van gezelligheid, van sfeer, hij vergat geen enkele gebeurtenis en liet geen enkele viering zomaar voorbijgaan. Hij was geliefd omdat hij een dankbaar mens was en hij straalde op deze wijze warmte en goedheid uit.

Eenmaal door zijn professie verbonden met de gemeenschap van de Broeders van Liefde, bleef hij deze bijzondere gevoeligheid voor mensen tonen, vooral voor mensen met min-

der kansen ten gevolge van een beperking. Op verschillende plaatsen was hij pionier en initiatiefnemer van nieuwe projecten. Met enkele medebroeders startte hij het instituut voor doven in Wonosobo in Indonesië dat al meer dan vijftig jaar bestaat en nog steeds een voorbeeld is van goed dovenonderwijs. Voor en na zijn verblijf in Indonesië, heeft hij dezelfde gevoeligheid gestalte gegeven in zijn werk in het Instituut van Jonkerbosch in Nijmegen voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking. Hij startte met een activiteitencentrum voor volwassenen met een verstandelijke beperking in Roermond en op Eikenburg.

Br. Frans beleefde zijn roeping bewust in zijn inzet voor medemensen vooral voor de meest kwetsbare mensen. Zijn talenten hebben het tienvoudige opgebracht: zijn pedagogische en technische kwaliteiten en zijn handvaardigheid heeft hij voor hen ter beschikking gesteld.

Hij spaarde zichzelf niet en nam allerlei taken op zich als groepsleider en manusje van alles.

De voorbije weken heeft hij in volle bewustzijn afscheid genomen van dit leven. Het duurde lang maar hij liet niet na, mensen te blijven uitnodigen van wie hij bewust afscheid wilde nemen, om hen nog maar eens te bedanken, om te vragen ‘Heb ik het goed gedaan?’ en nog van alles te regelen. Hij had er geen moeite mee om zijn sterven bespreekbaar te stellen, alleen vond hij deze overgang naar het eeuwig leven lastig en uitputtend. Hij wist heel goed dat het leven uit handen geven, alleen van Hem afhangt en hij was er erg goed op voorbereid met de steun van zijn geestelijke begeleider. Zoals de huisbewaarder in de parabel heeft hij deze woorden tot de zijne gemaakt: ‘Gij moet klaar staan, want de Heer komt op het uur dat gij niet verwacht.’

Br. Frans, rust in vrede.

frère frans horvers 1918-2012 Le Frère Odoricus (Frans) Horvers est né le 27 mai 1918 à Tilburg aux Pays-Bas. Il est entré dans la Congrégation des Frères de la Charité et a prononcé ses premiers vœux à Gand, le 2 février 1937. Il est décédé à Eikenburg, Eindhoven, le 28 octobre 2012, à l’âge de 94 ans, après avoir reçu le Sacrement des Malades.

Il a été pendant 75 ans membre de la Congrégation des Frères de la Charité.

Le Frère Frans avait une sensibilité particulière pour les gens. Il avait à leur égard un cœur chaleureux qui s’exprimait dans le souci constant et l’intérêt renouvelé qu’il témoignait à l’égard de toutes leurs préoccupations. Il aimait l’intimité, la bonne ambiance, n’oubliait

aucun événement, aucune célébration. On l’aimait parce qu’il était un homme plein de gratitude et qu’il rayonnait ainsi tant de bonté et de chaleur humaine.

Lié par sa profession à la communauté des Frères de la Charité, il continuait à montrer cette même sensibilité à l’égard de son entourage et surtout de ses proches, moins bien lotis, suite à l’une ou l’autre limitation. Il était, en différents lieux, pionnier et porteur d’initiatives et de nouveaux projets. Avec quelques confrères, il lança l’institut des sourds et muets à Wonosobo, en Indonésie, qui existe aujourd’hui depuis plus de 50 ans et demeure un exemple pour l’enseignement aux sourds et muets. Avant et après son séjour en Indonésie, il concrétisa son implication caritative dans l’œuvre à l’Institut Jonkerbosch à Nimègue pour les enfants et jeunes retardés. Il lança un centre d’activités pour adultes retardés intellectuellement à Roermond et à Eikenburg.

Le Frère Frans vécut sa vocation dans l’engagement qu’il avait pris à l’égard de son prochain mais surtout des plus vulnérables parmi eux. Ses talents auront produit le décuple : ses qualités pédagogiques et techniques ainsi que sa dextérité ont été mises au service de tous.

Il ne s’épargna pas et assuma une grande diversité de tâches en tant que responsable de groupe ou homme à tout faire.

C’est en pleine conscience qu’il prit congé et fit ses adieux à cette vie. Il lui a fallu le temps mais il n’a pas manqué d’inviter les personnes à qui il voulait faire ses derniers adieux pour les remercier une fois encore et leur demander “Ai-je bien fait les choses?”. Il a pris le temps aussi de régler encore toutes sortes de choses.

Il ne rechignait pas à parler de sa mort si ce n’est que la transition vers la vie éternelle lui semblait parfois pénible alors qu’il savait très bien que lâcher prise de la vie ne dépendait que de Lui et s’y était bien préparé avec l’aide de son guide spirituel. Comme l’intendant dans la parabole, il a fait siennes ces paroles: ‘Tenez-vous prêts : c’est à l’heure où vous n’y penserez pas que le Fils de l’homme viendra’.

Fr. Frans, repose en paix.

deus caritas est

Italia Casa Generalizia dei Fratelli della Carità Via Giambattista Pagano, 35 00167 Roma Italia tel.: *39-06.66.04.901 fax: *39-06.66.31.466 casa.generalizia@fracarita.org

america _ Brasil Los Hermanos de la Caridad Aldeia Infantil “Estrêla de Manha” Rua Papa João XXIII, 540 86240 São Sebastião Da Amoreira Parana - Brasil tel.: *55-43-3265.11.77 fax: *55-43-3265.17.08 eric.verdegem@hotmail.com

_ Canada Frères de la Charité 4950, rue Coronet Montréal, PQ - H3V 1E1 - Canada tel.: *1-514-739.86.35 fax: *1-514-739.62.00 gastonpaquetfc@yahoo.com

_ Nicaragua Los Hermanos de la Caridad Carretera Granada - Nandaime, Km 51 tel.: *505 2552-7497 richard.bardier.fc@ hermanosdelacaridad.org

_ Peru Los Hermanos de la Caridad Av. Héroes del Cenepa, Lote 131 Comas - Lima 7 Peru Tel: +511-717.46.23 ja_hr@hotmail.com

_ U.S.A. Brothers of Charity 1359 Monroe Street, NE Washington, DC 20017 U.S.A. tel.: *1-202-636.43.06 joelponsaran@yahoo.com

europe _ Belgium Broeders van Liefde Stropstraat 119 - 9000 Gent België tel.: *32-9-221.45.45 fax: *32-9-221.98.89 luc.lemmens@fracarita.org

worldwide

Brothers of Charity | Broeders van Liefde | Frères de la Charité

_ Ireland

_ Côte d’Ivoire

Brothers of Charity Kilcornan House Clarinbridge - Co. Galway - Ireland tel.: *353-91-79.63.89 fax: *353-91-79.63.52 bronoelcorcoran@ galway.brothersofcharity.ie

Frères de la Charité B.P. 2473 - Yamoussoukro Côte d’Ivoire tel.: *225-05-30.61.09 ngendahimanafeli@yahoo.fr

_ Netherlands Broeders van Liefde Aalsterweg 289 5644 RE Eindhoven - Nederland tel.: *31-40-21.41.600 fax: *31-40-21.41.604 provincialaat@broedersvanliefde.com

_ Romania Fratii Caritatii Strada Brîndusa, 16 700374 Iasi Romania tel.: +40.722.267.798 sebteacu@hotmail.com

_ Ukraine Brate Mylocerdia vul. Raïvska 67 - Berezhany Oblast Ternopil 47501 Ukraine tel.: *380-354 825 738 fcrejo@gmail.com

_ United Kingdom Brothers of Charity Lisieux Hall - Whittle-le-Woods Chorley PR6 7DX - Lancashire - England tel.: *44-125-724.88.01 fax: *44-125-726.09.93 brothersofcharity@lisieuxhall.f9.co.uk

africa _ Burundi Frères de la Charité B.P. 666 - Bujumbura - Burundi Tel./ fax: *257-23.21.18 abwampamye@yahoo.fr

_ Central African Republic Frères de la Charité B.P. 2516 Begoua-Bangui République Centrafricaine tel.: *236-75 64 89 29 hubertkadiaba@gmail.com

_ Ethiopia Brothers of Charity Addis Ababa Addisu Gebeya P.O. Box 55297 Addis Ababa – Ethiopia tel.: *251-921.786.711 addisfc@boc-tz.org

_ Kenya Brothers of Charity P.O. Box 24080 00502 Karen – Nairobi Kenya tel.: *254-719.671.159 nyakasane@hotmail.com

_ Rép. Dém. Du Congo Frères de la Charité Av. Pumbu 9 B.P. 406 - Kinshasa - Gombe 1 R.D. Congo tel.: +243.8136.56.067 jeanmariemukonkole@yahoo.fr

_ Rwanda Frères de la Charité B.P. 423 - Kigali - Rwanda tel.: *250-788 30 78 84 deorwamasasi@gmail.com

asia _ India Brothers of Charity Meena Vayal Village - Ariyakudi Post Karaikudi Taluk Sivagangai District - 630 202 Tamil Nadu South-India tel.: +91-944.21.440.863 swamy.willy.fc@fracarita.org

_ Indonesia Bruder Karitas Jl.K.Wahid Hasyim 4 - Purworejo 54111 Indonesia tel.: *62-275-32.12.05 fax: *62-275-32.26.34 marcellinus28@yahoo.com

_ Japan Brothers of Charity Fushino, 1656 689-0201 - Tottori-Shi - Japan tel./fax: *81-857-59.00.82 brsjapan@crux.ocn.ne.jp

_ Pakistan Brothers of Charity G/block Mundri Chock Yohanabad P.O. Box 10352 - Ferozepur Road, P.O. Lahore 54600 - Pakistan tel.: +92.320.419.11.79 stan.goetschalckx.fc@fracarita.org

_ Papua New Guinea

Brothers of Charity 59 Rose Street P.O. Box 2296 Florida 1710 - South Africa tel.: *27-11-472.60.60 antoine.colpaert.fc@gmail.com

Brothers of Charity Catholic Church Mission of Sangurap P.O. Box 191 Wabag-Enga Province Papua New Guinea tel.: +675-547.11.80 fax.: +675.285.01.11 email: diocesewabag@yahoo.com

_ Tanzania

_ Philippines

Brothers of Charity P.O. Box 612 Kigoma Tanzania Tel: *255-28-280.41.82 venance.fc@gmail.com

Brothers of Charity 2002, Jesus Street Pandacan, 1011 Manila - Philippines tel.: *63-2-564.01.97 fax: *63-2-33.85.499 edcel_lacierda@yahoo.com

_ Zambia

_ Sri Lanka

Brothers of Charity Mwalule Road 1 (Northmead) P.O. Box 31203 10101 Lusaka Zambia tel.: *260-01-239.269 kkconstantino@yahoo.com

Brothers of Charity 565, Gohagoda Road Katugastota, 20800 - Sri Lanka tel.: *94-81.249.86.29 fax: *94-81-249.22.39 bekaertgodfried@hotmail.com

_ South Africa

Brothers of Charity Broeders van Liefde Frères de la Charité Fratelli della Carità Via Giambattista Pagano 35 I-00167 Roma deus.caritas.est.editor@fracarita.org

www.brothersofcharity.org