Helpende Handen

Page 1

helpende handen

MAGAZINE

voor broeders en aangesloten leden

BROEDERS VAN LIEFDE

verschijnt 4 keer per jaar • 57ste jaargang • september 2012 • nr. 3

18

9

21


COLOFON Helpende Handen is een intern magazine voor broeders en aangesloten leden in de SintVincentiusregio. Het magazine heeft tot doel om de band tussen broeders en aangesloten leden onderling te versterken. Helpende Handen wil informatie vanuit het regionaal bestuur doorgeven, inspiratie aanreiken en congregationeel nieuws verspreiden. Redactieraad: Br. Veron Raes, Br. Luc Maes, Br. Frits Swinnen, Br. Michel Paquet, Br. Frans Van Hoorde, Br. Victor Quets, Br. Guido Cranshoff, Br. Jules Cocquyt, Patrick de Pooter en Lieven Claeys.

Cover: Bro. Jozef Peeters geeft orgelinitiatie (foto: Br. Jef De Wit) Vormgeving: Dienst Communicatie Broeders van Liefde Redactiesecretariaat: Br. Jules Cocquyt en Patrick de Pooter Alle bijdragen zijn welkom via: Helpende handen Broeders van Liefde Stropstraat 119 9000 Gent tel. 09/241.19.16 Helpende.Handen@fracarita.org

IN BEELD

Sint-Paulus, 1962, Gouden jubileum Br. Secundinus

rij 3: Brs. Ebergist, Michel, Clarus, Evarist, Maximianus, Thaddeus, Anterius, Valericus, EzechiĂŤl, Leolinus, Richard en Edward. rij 2: Brs. Arnulf, Embertus, ???, Robert, Avertinus, Didace, Fidentius, Salvator, Novatus, Gonzalvus, Julianus, Leobard. rij 1: Brs. Landulf, Albinus, Cesar, ???, Koenraad, Secundinus, Warner, Revocatus, Alfred, Vianney, ???. 2 |Helpende Handen |Magazine 2012-3


EDITORIAAL

Broeder Michel, Regionaal Raadslid

Mains secourables

C “C’est en avançant en âge que notre vocation religieuse se rapporte plus à la volonté de Dieu.”

her lecteur, chère lectrice,

D’emblée je vous demande pardon pour cet article en français. C’est hélas la seule langue que je manie assez bien, vu qu’elle est ma langue maternelle. Tout simplement. Très peu de lecteurs sont francophones et une fois tous les cinquante ans me semble être une fréquence raisonnable pour satisfaire à leur volonté de savoir, à leur curiosité… Helpende handen. «Mains secourables» était la traduction employée comme titre du film homonyme sorti lors du jubilé de 150 ans de notre Congrégation. Jamais je n’oserais dire que c’était une mauvaise traduction, mais la nuance de liberté exprimée par «helpende» n’est pas tout à fait rendue par l’usage de «secours». Ce dernier est donné, imposé peut-être ; ce n’est pas une action d’aide humblement proposée.

Le frère Véron l’a si bien expliqué dans l’homélie prononcée lors des fêtes jubilaires de nos confrères, cette année-ci. C’est en avançant en âge que notre vocation religieuse se rapporte plus à la volonté de Dieu, en se purifiant de tous nos apports par trop personnels. «Plus que jamais je me sens dans la main de Dieu». Je souligne encore volontiers toutes les mains figurant sur les nombreuses photos: mains touchant les orgues pour en faire résonner un accord en fa majeur, mains cuisinant, mains poétiques, mains composantes, mains discrètes au bout des bras croisés, mains levant un verre à sa santé, mains supportant une tête pensante, mains discrètes en dessous du scapulaire, mains croisées sur le scapulaire, mains d’un Chevalier, etc., etc… Bonne lecture, et bon amusement à ceux et celles qui se contenteront de regarder les images et les photos…

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 3


HART VAN DE ZAAK

Broeder Veron Raes, Regionale Overste

Meer dan ooit ben ik nu in Gods hand! OVERWEGINGEN BIJ DE GERIJPTE BROEDERROEPING Deze tekst werd uitgesproken tijdens de jubilarissenviering van 30 juni 2012 in Beernem.

“Meer dan ooit ben ik nu in Gods hand! Dat heb ik mijn hele leven vanaf mijn jeugd gewenst. Nu is er weliswaar een verschil: vandaag ligt het initiatief helemaal bij God. Mij zo volledig in Zijn handen te weten en te voelen is waarlijk een diepe geestelijke ervaring.” (Pedro Arrupe, gewezen Algemeen

meer laten leven in ons,.. dit zijn de doelstellingen van ons leven. Dit is de essentie van onze roeping. Maar onze menselijke energie als jonge man lieten niet altijd toe dat Gods wil gerealiseerd werd. Vaak hadden we de neiging zelf op de voorgrond te treden. We streefden onze eigen idealen na, veeleer dan dat we Gods wil zochten te doen. Inderdaad, het was goed bedoeld, we handelden in Gods naam.

Op gepaste wijze God kennen

Overste bij de Jezuïeten)

Handen, voeten en stem Beste Broeders, is dit niet de essentie van ons leven als religieus, als Broeder van Liefde? Is dit niet het doel van onze spirituele reis gedurende ons leven als religieus? Ik denk het wel. Als jonge man was het ons ideaal in dienst te treden van God. We zijn geroepen door Hem en willen trouw en dienstbaar Zijn weg volgen. God beter leren kennen, een intiemere relatie uitbouwen, Hem meer en

Maar God is ook stilte, Hij is rust als een zachte bries, als een kabbelend beekje. God is onmacht, machteloosheid en God is ook pijn en lijden. Dit beeld van God is een beeld waar we weinig aan hebben als we jong zijn en energiek. Het is echter wel noodzakelijk. In dit facet van God ligt de uitdaging voor ons als we ouder worden. Het is een beeld van God dat beter bij ons past.

En inderdaad, God heeft geen andere handen, geen andere voeten, geen andere stem,… dan de onze. Het is via mensen dat God zichtbaar wordt in de wereld. Het is via ons dat Gods Koninkrijk vorm krijgt hier op aarde. Er is geen andere weg. We hebben ons hiervoor ingeschreven en hebben consequent aan het Koninkrijk getimmerd dag na dag.

4 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Het is mooi om te zien en te ervaren dat bij elk van onze levensfasen God op een eigen wijze ons tegemoet treedt, dat we telkens weer God op een gepaste wijze mogen leren kennen en niet onwaardig zijn Hem zichtbaar te mogen maken voor onze omgeving. Dit veronderstelt dat we geestelijk blijven groeien. Dat we niet enkel fysiek ouder worden, maar dat we ook geestelijk groeien, dat we in ons geestelijk leven ook ouder en wijzer kunnen worden.


Beste Broeders, dit is de wijze waarop jullie als ervaren religieuzen jullie roeping kunnen beleven. Als je ouder wordt en de fysieke en soms ook mentale aftakeling begint, ook dan kunnen we authentiek religieus zijn. Ook dan kunnen we onze roeping een authentieke en waardevolle, ja zelfs noodzakelijke, invulling geven. Om op deze wijze onze roeping te ervaren zijn er enkele voorwaarden. Ik sprak reeds over onze voortdurende spirituele groei. Dat is de eerste voorwaarde. We moeten blijven reflecteren en mediteren over onze relatie met God. We moeten blijven openstaan voor de eigen wijze waarop God in ons leven binnentreedt. We moeten ons blijven voeden, evolueren en groeien. Wie stil staat is verloren. Hij leeft niet in harmonie tussen zijn fysieke conditie en zijn spiritueel inzicht. De weg van het geluk Een tweede voorwaarde is dat we, doorheen onze menselijke groei, de weg van het geluk hebben gevonden. Dat we een staat van welbevinden hebben bereikt die het ons mogelijk maakt onze ogen gericht te houden op de kern van ons religieus leven. De gemeenschap, de medebroeders zijn hierbij van onschatbare waarde. Maar ook de kwaliteit van zorg waarmee we omgeven zijn, zal het welbevinden bevorderen. Je mag niet de indruk krijgen dat jullie je roeping niet authentiek zouden beleven. Niets is minder waar. Ik zie en ik ervaar dat heel

Br. Fernand Gevers(+) en Br. Lambert Stouten in Rustoord Sint-Jan, Zelzate.

wat van onze oudere broeders op een heel intense wijze hun roeping beleven, dat zij er inderdaad in slagen om hun relatie tot God heel intens en persoonlijk gestalte te geven. Maar bij een gelegenheid als vandaag, wanneer we zoveel jaar religieus leven vieren, is het zinvol hierover te reflecteren en de wijze van leven van zoveel van onze broeders eens uitdrukkelijk te verwoorden. Het is immers nodig ook dit beeld van God zichtbaar te hebben om het volledig te maken. Het zou wel eens kunnen dat het beeld van de stille, de onmachtige, de lijdende God het beeld is waar onze wereld vandaag zoveel nood aan heeft. In een wereld waar we denken alles zelf te kunnen oplossen, waar we geweld en oorlog kennen, is het beeld van de onmachtige God een heel sterk en uitdagend antwoord. Dit is het antwoord dat jullie aan de wereld geven. Beste Broeders, blijf getuigen, blijf leven volledig in de handen van de Heer. Het is een heel sterke getuigenis. Of om het te zeggen met onze leefregel: “Als dan de avond over je leven valt, of wanneer je door ziekte getroffen bent, blijft je gelovige aan-

wezigheid in de gemeenschap een bevestiging van je gedurfd antwoord op de keuze van God en een uitnodiging voor je medebroeders om in hun roeping te volharden. Christus is je hoop, God zelf is je sterkte en beloning. “

FR «Plus que jamais je me sens dans la main de Dieu» Étant jeunes, notre idéal était de nous mettre au service de Dieu. Pourtant nos énergies de jeunes frères nous poussaient à réaliser NOTRE projet. Quand même, Dieu n’a d’autres mains que les nôtres. C’est par des hommes qu’Il se montre au monde, c’est pour cela que nous sommes religieux. Nous nous sommes inscrits dans ce fonctionnement et c’est bien encore cette facette de Dieu qui reste un réel défi à notre âge avancé. Dans toutes les phases de la vie nous nous sentons proches de Dieu et maintenant que nous constatons nos diminutions physiques et mentales, nous avons l’assurance de donner à notre vocation une signification authentique et valorisante.

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 5


UIT HET LEVEN

door Broeder Jaak Meylaers

Het engeltje van Sint-Job

E

nkele

jaren

Broeder Victor Willems op te vrolijken.

geleden

tekende ik wat kerstkaarten. Op één daar-

Nu trekken wij zingend door Vlaanderen, van Sint-Job naar Zelzate (om Broeder Adriaan Marinus te vieren), naar Turnhout (om Broeder Jan Aerts te vieren), naar Postel (om onze retraite wereldkundig te maken), en zo verblijden wij met aangepaste teksten op kinderlijk eenvoudige wijze confraters en jarigen, retraitanten en vicarissen, studenten en studentinnen en wie weet … lezers van Helpende Handen.

van staat een zingend engeltje, waaronder ik deze tekst schreef: “Dit engeltje zingt met de hemelse koren: Herders, kom zien waar het Kind is geboren.” Broeder Maurice Mortelmans kwam ons eens bezoeken, ik toonde hem de kaart en vroeg:‘Maurice, zet dat eens op muziek!’ Hij mopperde even maar schudde kort daarop iets uit zijn mouw. Hier volgt een citaat uit zijn schrijven:‘De ingehuurde gelegenheidscomponist van het kerst- en verjaardagslied heeft gelukkig ooit wel iets beters gemaakt. Hij vertrouwt erop dat het dingetje zal zwichten voor de kleurrijke versieringen, de smaakrijke spijzen en de nogal geestrijke dranken die het zullen overtroeven.’ Sinds toen kent iedereen die hier komt het engeltje van Sint-Job, met tekst en melodie. Interesseert het u? Begin maar te zingen!

Op de verjaardag van een confrater zingen wij een berijmd curriculum vitae op de wijze van een bekend volkslied. Dat brengt wat leven in de brouwerij. Om de feeststemming te intensifiëren zingen wij op de melodie van ons engeltje een aangepaste tekst. Om dit alles duidelijk te maken drukken wij hier af wat wij gebruikten om de verjaardag van

6 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Wat Broeder Maurice Mortelmans hierover denkt weet ik niet, maar hij citeert in zijn brief de psalmist (Quam bonum et quam jucundum est habitare fratres in unum), en dus ben ik zeker dat hij mij mijn voortvarendheid van harte vergeeft. Dank u wel, Broeder Maurice. Vrede, vreugde op aarde, daarover zingt ons engeltje en dat wordt waar gemaakt als mensen hun gaven en talenten samenbrengen, als de bassen en de tenoren zingen, als er wordt getekend en gerijmd,


muziek geschreven en foto’s genomen, met de computer gewerkt‌ Wij zorgen voor water en Jezus maakt wijn, wij lachen en zingen, jolijt zal er zijn. Tegen Kerstmis drukken wij weer kaarten met ons engeltje. Ik hoor u al zingen met de hemelse koren. Adeste, adeste, alleluia! Adeste, adeste, alleluia!!

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 7


ZAAK VAN HET HART

Op kot bij de Broeders Eindelijk 18 jaar! Eindelijk mag je naar de universiteit en op kot! Eindelijk de vrijheid! En dan… dan beland je in een klooster. Hoe valt dit te rijmen? Vooreerst was er natuurlijk de zachte dwang van mijn christelijk geïnspireerde ouders. En je denkt dan: ”oké, voor één jaar, daarna zien we wel”. Welnu, het werden er vier. Vier mooie en verrijkende jaren. Want het klooster Br. Frits Swinnen (uiterst rechts) met zijn jongeren van de Emmaüsgemeenschap was voor mij als een open huis. Een plaats waar het goed was te vertoeven. Waar aandacht werd gegeven aan spiritualiteit en mensen. Een thuis waar, met een goede balans tussen privacy en gemeenschap, broeders en jongeren als een echte familie samenwoonden. Zo herinner ik me broeder Leon zaliger, alsook broeder Albert en Adriaan die nu in het rusthuis vertoeven. Ze leefden altijd mee met ons jonge geweld. Met een glimlach die nooit uitbundig was, met een beetje bezorgdheid op de achtergrond, maar met altijd veel pret in de ogen. Ja, het was verrijkend voor beide partijen: studenten en broeders. Ons enthousiasme en hun wijsheid zorgden voor een perfecte symbiose: het jeugdig enthousiasme werd wat wijzer en de broederlijke wijsheid bleef enthousiast. Ook om nooit te vergeten, waren onze jaarlijkse kerstfeestjes. Broeder Frits was er een specialist in om via feestelijke en vreugdevolle momenten ‘zijn’ studenten christelijk te inspireren. De avond startte met een gebedsviering in de kapel. En van de studenten werd verwacht dat ze tijdens de viering hun creativiteit de vrije loop lieten: de één speelde muziek, een ander zong en de minder artistiek begaafden (zoals ik) lazen een mooi gebedstekstje voor. Achteraf ontbraken natuurlijk de kleine cadeautjes en een gezellig etentje niet. Het zegt wel wat: oudere broeders die samen met hun studenten Kerstmis vieren en zo de Kerstboodschap waar maken. Enfin, weg met de nostalgie en nu een blik op de toekomst. Broeder Frits, jij blijft toch altijd jong, ik hoop dan ook dat je nog vele generaties studenten in contact brengt met de geest en de waarden van de Congregatie. Alleszins ik zal, als economiste te werk gesteld bij PricewaterhouseCoopers, belanden in de financiële wereld van het bedrijfsrevisoraat. En toch wil ‘ons Katrijntje’(zo noemde Br. Frits mij altijd) trachten in deze harde wereld de evangelische waarden te verwezenlijken die mijn ouders en de broeders voorleefden. Bedankt. Katrijn Verhaegen [n.v.d.r. Katrijn is de dochter van aangesloten lid Jef Verhaegen.]

Ook dit nieuwe schooljaar zijn opnieuw 10 studenten ‘op kot’ bij Br. Frits en zijn gemeenschap in Leuven. Het is een bijzonder en eigentijds apostolaat. Is jullie gemeenschap of een specifieke broeder of aangesloten lid van jullie gemeenschap op een bijzondere manier actief ? Laat het ons weten. E-mail naar Helpende.Handen@fracarita.org of bel naar: 09/241.19.16 8 |Helpende Handen |Magazine 2012-3


OP LOCATIE

Het Meduceum in Turnhout

DR. PAUL JANSSEN HERLEEFT OP HET INTERNAAT SINT-VICTOR Sinds een aantal jaren bevindt zich in het ‘oud-internaat’, gelegen in de tuin van het SintVictorinstituut in Turnhout, het “Meduceum” (medisch-educatief centrum). Je vindt er een indrukwekkende collectie van oude medische toestellen, een afdeling over de ontwikkeling van geneesmiddelen. De collecties vormen een boeiend verhaal van de evoluties in de geneeskunde en farmacologie van Janssen Pharma tot 2003. Je vindt er bijvoorbeeld ook het eerste anesthesietoestel van de Kempen. Dat is dokter Isodore DeVel op eigen kosten gaan halen in Londen. Ook de pop Jef, die alle ledematen kan bewegen en evenveel weegt als een mens, wordt tentoongesteld. De Gasthuiszusters gebruikten de pop tot de jaren zeventig in de lessen van de verpleegstersopleiding. Voorts is een hele verdieping gewijd aan de figuur Paul Janssen, met o.a. alle memokalenders van de dokter. Hij schreef zelf zijn afspraken (zelfs zijn laatste afspraak voor 9 november 2003 in Rome waar hij twee dagen later overleed) op deze kalenders om ze binnen handbereik te hebben. Ook de bibliotheekkast, waarin boeken met zijn aantekeningen, heeft hier een plaats gekregen. Vitrines tonen een indrukwekkende verzameling attributen die verband houden met zijn vele onderscheidingen en ere-doctoraten. Blikvangers zijn ongetwijfeld: een replica van een soldaat uit het terracottaleger Xian (China) en een mummie uit Mexico, die bedreigd werden door schimmels en waartegen Janssen Pharmaceutica een afdoend bestrijdingsmiddel ontwikkelde. Als blijk van waardering schonken de betrokken landen deze blikvangers aan het bedrijf. Het museum is een initiatief van de stad Turnhout, het OCMW en Janssen Pharmaceutica. Zuster Alena van de Gasthuiszusters had het idee om van alle medische toestellen minstens

één exemplaar te bewaren. Zij lanceerde begin 2000 een oproep om die spullen op één locatie samen te brengen. Alex Op de Beeck van Janssen Pharmaceutica wilde vermijden dat het schitterende archief van dokter Paul Janssen zou verdwijnen. Het Sint-Victorinstituut was, na overleg met het Provincialaat, bereid om het oude internaat ter beschikking te stellen. Een rondleiding met gids duurt 2 uur, en is alleszins een aanrader. Br. Hugo Backx Magazine 2012-3|Helpende Handen | 9


MEEGEMAAKT

Jubilarissen gevierd!

Over eik, albast, platina, briljant, diamant, goud en leder Br. Luc Maes, Provinciale Overste hield een gelegenheidstoespraak n.a.v. de jubilarissenviering in Beernem op 30 juni 2012. U treft hier een uittreksel:

Br.Jean Diepvens Br. Frits Swinnen

Br. Louis Verschueren

10 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Beste broeders jubilarissen. Heel deze namiddag staat in het teken van jullie jubileumviering : 21 jubilarissen in een bonte schakering van eik, albast, platina, briljant, diamant, goud. Ieder van jullie zullen je jubileumjaar wellicht nog met communiteit, familie, met vrienden verder vieren.

Br.Romain Br. Luc Van Hyfte Baes Br. Veron Br.DaniĂŤl Raes Baete

Br. Roger Houck Br. Lambert Stouten


Toch houdt ook onze congregatie eraan om dit mooie gebeuren in je leven gezamenlijk te vieren en zo uitdrukking te geven van dankbaarheid en waardering voor ieder van jullie voor je zichtbare en onzichtbare inzet.

manier ‘schitterend’ waren in onze inzet voor anderen. We zijn God daarvoor dankbaar en we hebben met de jaren ook dieper mogen aanvoelen die blijvende, grenzeloze, barmhartige nabijheid van de Vader, van Jezus, van de H. Geest.

Als één van de verantwoordelijken in de congregatie wil ik erkennen dat onze congregatie zich niet steeds voldoende heeft ingespannen om ieder als persoon tot volle bloei te laten komen. Dit werd ook al in de schuldbelijdenis uitgedrukt. Maar in ons hart leven ook gevoelens van een milde dankbaarheid. Met mildheid blikken we terug op de voorbije jaren: ja, we weten het van onszelf dat we niet altijd het beste en het mooiste realiseerden maar ieder van ons heeft toch die schitterende diamantjes in zijn leven waar we op onze eigen

Naast een terugblik kent ieder jubileum ook een vooruitblik. Vertrouwvol in de Voorzienigheid willen we met onze beperkte mogelijkheden ons nog beter geven aan de essentiële dingen van het leven. Wij weten op onze beste momenten waar het erop aankomt. Een oproep tot een nog grotere dienstbaarheid in allerlei vormen. Een onophoudelijk streven om God, om de Liefde de centrale plaats nog meer te geven. Om meer gemeenschapstichtende mensen te worden.

Br. Alfons Br. Frans Cleeren Van Hoorde Br. Albert Br. Jeroom Br. Eric Deloof Vanrooy Thant

E.P. Raf Ingels

Br. Jozef Peeters Br. Gaston Br. Maurice Jeurissen Mortelmans

Br. Luc Maes

Br. Johan Creemers

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 11


Een jubilaris aan het woord Tijdens een viering, in organisatie van de kloostergemeenschap Sint-Pieter op 6 juli 2012, sprak Br. Maurice Mortelmans, mede namens Br. Jean Diepvens volgend dankwoord uit: Wanneer we vandaag dankbaar zijn dan gaat die dank natuurlijk naar de organisators, de medewerkers en de welgekomen gasten van deze dag, maar toch vooral naar diegenen die aan de verre oorsprong stonden van deze 60 jaar en naar diegenen die deze 60 jaar mee zinvol hebben gemaakt. En dat zijn in de eerste plaats onze ouders en onze familie, onze parochie en onze school, onze jeugdbeweging en enkele uitstekende, inspirerende personen – soms alleen gekend door lectuur - die we tijdens deze jaren mochten ontmoeten. We komen uit een tijd toen kerkbezoek nog gewoon was en roeping nog geen exotisch verschijnsel; toen woorden als vroomheid, eerbied, voornaamheid, karaktersterkte nog in het woordenboek stonden en niet zelden ook beleefd werden; toen geloven nog niet als naïviteit werd aangezien en idealisme nog geen psychische afwijking was, toen conservatief nog geen scheldnaam was en ascetisme nog niet met een meewarige glimlach bekeken werd, toen het landschap nog niet aan de architecten werd overgelaten en kunst zichzelf nog niet aan het vernietigen was, toen ontspanning nog geen synoniem was van infantilisme en vulgariteit, toen de school nog niet fun moest zijn en de leraar nog geen coach. Wel gebeurden er tóen óók stommiteiten en we hebben er ongetwijfeld aan meegewerkt. Mogen de slachtoffers ons dit vergeven. Toch kijken wij met dankbaarheid en vreugde, zelfs een beetje trots op ons verleden terug.We kozen beiden voor het mooiste, maar ook meest verantwoordelijke van alle beroepen: opvoeding en begeleiding van kinderen en jongeren in scholen van de congregatie; dat betekent ook kinderen in het B.O., in het geval van mijn confrater kinderen met een visuele handicap, aan wie hij 41 jaar van zijn leven gewijd heeft. We zijn nog juist op tijd om de herbenoeming mee te maken van de eeuwenoude geloften die ons op 15 augustus 1952 aan onze congregatie verbonden: gehoorzaamheid werd partnership, armoede werd stewardship, celibatair leven werd relatedness, of om het met andere woorden te zeggen: religieuzen streven naar en trachten te leven in rechtvaardigheid, barmhartigheid en harmonie. Is er een mooiere wens voor ons en u allen om dit dankwoord te besluiten? 12 |Helpende Handen |Magazine 2012-3


GENOTEERD

Jaarprogramma Kernen van Hoop Het jaarprogramma voor de Kernen van Hoop is definitief én veelbelovend. Dit jaar vinden zelfs op 6 locaties (nu ook in Knesselare en Tessenderlo) ontmoetingen van deze open groepen plaats. We geven hier alvast alle data mee zodanig dat niemand een bijeenkomst hoeft te missen. • Broeder Marc Bittremieux over ‘De verborgen bloei’, over de psychologische achtergronden van spiritualiteit. Gent: maandag 29 april 2013 Zelzate: dinsdag 14 mei 2013 Knessela re: donderdag 6 juni 2013 Lummen: donderdag 7 maart 2013 Tessenderlo: maandag 27 mei 2013 Merksem: maandag 18 maart 2013

• Medewerkers Arkgemeenschap over de spiritualiteit van de Arkgemeenschappen Gent: maandag 19 november 2012 Zelzate: dinsdag 27 november 2012 Knessela re: donderdag 15 november 2012 Lummen: donderdag 22 november 2012 Tessenderlo: maandag 11 maart 2013 Merksem: maandag 15 november 2012

• Bieke Van Kerckhove en/of Chantal Proost, een getuigenis over het omgaan met ziekte en onmacht Gent: maandag 4 maart 2013 Zelzate: dinsdag 12 maart 2013 Knessela re: donderdag 21 maart 2013 Lummen: donderdag 30 mei 2013 Merksem: maandag 20 mei 2013

• Hervé Meykens, Is dit een mens? Van Auschwitz naar de klas...en terug. Tessenderlo: maandag 15 oktober 2012

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 13


SCHAKELS die Hij voor ons droomde?” Wij willen deze droom voor elkaar en voor Hem waarmaken!!!

SINT-VINCENTIUS Gent

Sint-Ferdinand Lummen (1)

• Op vrijdag 29 juni werd het personeel uitgenodigd op een eucharistieviering voor het afsluiten van het werkjaar. Eerwaarde Heer Theo Brandt ging daarin voor en de teksten waren voorbereid door de dienst identiteit. Dhr. Michael De Geest zorgde voor de muzikale omlijsting.

Feesten en vakantie-nemen doen we samen

Br. Gaston Briers

Feest en vakantie geeft ons de kans om dankbaar terug te kijken wat we samen gedaan en beleefd hebben. Feest geeft je het gevoel van “bij elkaar te horen”. Feest doet de scherpe kantjes tussen de mensen vergeten. Vakantie tilt je boven de dagelijkse sleur uit. Vakantie is een tijd om de batterijen op te laden. Gelukkig hangt de lijst van de feestjes en de uitstapjes uit. Het is nogal een lange lijst: Op zondag 1 juli vierden we de verjaardag van Br. René samen met zijn familie. Op dinsdag 17 juli kreeg Br. René bezoek van zijn moeder en zijn twee zussen. Het weekend van 21 juli en 28 juli verbleef Br. Jan van Den Borre in onze gemeenschap. Op zaterdag 28 juli kwam Br. Jan Scherpenbergh de sleutel van de achterdeur halen, zodat hij, na zijn familiebezoek, bij ons kan overnachten. Br. Auxille kreeg van 6 augustus tot 10 augustus bezoek van zijn vrienden uit Frankrijk, echtpaar en twee kinderen.

H. Pater Damiaan Kruibeke

• Op 17 juli lazen we in de krant dat onze gedelegeerd bestuurder Raf De Rycke door de koning tot Ridder werd benoemd. Van harte gefeliciteerd! • De zaterdag van de Gentse Feesten trok Br. Maurits er op uit, maar hij kwam niet terug. Pas op zondagmorgen stelden we vast dat hij niet thuis was. Br. Louis belde de St-Lucaskliniek op en toen vernamen we dat Br. Maurits onwel was geworden en werd opgenomen in de Volkskliniek. Pas de donderdagnamiddag werd hij ontslagen en keerde de verloren zoon terug naar huis. • De tweede helft van augustus hadden we grote werken in de Stropstraat.Tussen de Lentestraat en de Ottergemsesteenweg werd het wegdek volledig vernieuwd. Dat veronderstelde heel wat voorbereidende werkzaamheden, o.a. met de riolering. Dankzij het goede weer schoten de werken goed op. Dat bracht natuurlijk heel wat hinder mee. Personeel en leveranciers moesten nu via de Stropkaai het Provincialaat bereiken. Al bij al is de zaak vrij goed verlopen en nu kunnen we genieten van een volledig nieuwe Stropstraat. Br. Jules

Wat we ook nog plannen: op een zaterdag of zondag mosselen gaan smullen in het mosselhuis Roger te Diest en een uitstap naar het Donkmeer (met paling op het menu) en ’s namiddags naar het rusthuis te Beernem of Zelzate. Hier zal nog wel wat bijkomen … Ergens las ik volgende tekst: “Zo iets als een band, mensen die ‘broeder’ zijn. Is dat niet de droom van Christus

14 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

We beginnen met het laatste nieuws over onze communiteit. Tegen eind augustus zal onze communiteit wellicht voltallig zijn. Maar het is een specialletje geworden. Niet alleen dat ze interraciaal, internationaal, intercultureel is, maar ook gendergemengd is. Even een sommetje maken: 9 chinese zusters van 6 verschillende diocesane congregaties, 3 chinese priesters en 5 Broeders van Liefde. Allen komen de sociale leer van de Kerk bestuderen en dat onder de hoede van de Universiteit van Lateranen. En om ons getal nog wat op te drijven is er ook een postulant van de Belgische regio plus drie gevestigde waarden van kranige bejaarde broeders. Alles samen een ‘dubbel klooster ‘zoals dat genoemd werd in de middeleeuwen, van 21 mannen en vrouwen. We kregen bezoek van een vijftal beursstudenten van de Ferdinand Verbieststichting. Tijdens hun bezoek ontstond er een hevige tropische regenbui. Toen die over was ging één van hen op verkenning in de plassen water. Hij kwam heel enthoesiast terug met een pekzwart kleverig goedje. Bij de Europeanen werd dat maar met een scheef oog bekeken. Maar de Chinese gasten ontvlamden in laaiende vreugde. Blijkbaar waren


het algen of zwammen die de Chinese tafel erg waardeert. Een plasticzakje vol van dat spul verhuisde mee naar Leuven waar ze op de digestieve route werden gezet. Een googlefreak van de communiteit wist ons te melden dat het kombu, wakome, zeespaghetti, kelp, of blaaswier kon zijn. De voedselwaarde van dat goedje werd door de kenners in superlatieven beschreven en jawel nu is dat al een paar keer op de westerse kloostertafel gekomen. De meningen zijn verdeeld. Enkelen juichen omdat wellicht langs deze weg de voedselschaarste een stevige deuk zal krijgen. De gezetenen met voorkeur voor een Bourgondisch gerecht deelden niet zomaar in het geschetste perspectief. Tenslotte moet ik met treurnis vermelden dat onze kelder die eeuwen kurkdroog is geweest door het grondwater herschapen is in een oord van minder huiselijke waterpret. Het is pompen of verzuipen. Bezwerende gedachten verwijzen naar de aanleg van een nieuwe potpolder als oorzaak van onze watersnood. Maar toch is er aan dit voorval een leuk kantje. Volgens een persbericht is er in dit gebied gelegen achter ons huis en aan de Schelde een intact menselijk sleutelbeen gevonden. Nu bevestigd onderzoek van de Gentse universiteit en van het Agentschap Onroerend Erfgoed dat het hier gaat om de oudste beendervondst van een man of vrouw. De oudste mens van Vlaanderen rust in Kruibeke. En de pers voegt er aan toe: De man of vrouw liet tussen 4720 en 4546 voor onze jaartelling het leven. Tot nu toe waren bewaarde menselijk resten hooguit 2000 jaar oud. Geloof me of geloof me niet maar bij de grijze koppen van onze gemeenschap werd er diep geademd en met hoge verwachting

De broeders die zingen, de bassen, tenoren:

naar de toekomst gekeken. Zelfs de verontrustende scheurtjes in de kerncentrale van Doel konden de belovende toekomst niet smoren. Toch voor alle zekerheid heeft de overste de pillen ‘Protection nuclear disturbance’ onder handbereik gesteld.

Adrianus verjaart en ze zullen het horen. Wij zingen en feesten, kom vier met ons mee. Als Ambrosianus zo zijn er geen twee.

Met de groeten van de Baron

SINT-MAARTEN Kloostergemeenschap Om voort te gaan in dezelfde optie van het nummer van juni 2012 melden we hier onze gezamenlijke activiteiten. 29 mei: Daar we Br. Adriaan Marinus niet konden vieren op zijn eigenlijke verjaardag (27 februari, toen lag hij in de kliniek.) gingen nu 4 broeders uit Sint-Job en 2 personen uit Sassenhout en Br. Hugo uit Turnhout, naar Zelzate: Rusthuis Sint-Jan om daar met de bewoners en het personeel zijn verjaardag te vieren. Er werd gedronken, gesnoept en gezongen! Br. Adriaan was in zijn nopjes!

Tekst: Br. Jaak Meylaers. Zang: Br. M. Mortelmans.

(Zoek de melodie elders in Helpende handen bij:”De engeltjes van Sint-Job)

19 juni: De Nederlandse regio organiseerde dit jaar de internationale broederdag. We gingen daar graag op in: Brs. Jaak, Eric en Frans uit Sint-Job; Br. Jef, Wiske en zuster Bernadette uit Sassenhout en Br. Hugo uit Turnhout. Een prachtige bootreis werd ons aangeboden over het riviertje “de Linge” richting Beesd. Zo boeiend en zo mooie natuur … De dag werd afgesloten met een smakelijke en zeer verzorgde maaltijd te Veldhoven in het Conferentieoord: “Koningshof.” Zulk een dag van broederlijk samenzijn doet

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 15


iedereen goed … om nog lang van na te genieten …. Bedankt Nederland!

viering en bespreking. 19.00u tot 22.00u.

23 juni: Een grote dag voor Ronse. De aangesloten leden spreken hun beloften uit: vernieuwen of voor de eerste maal. Onder de nieuwelingen zijn er 3 dames uit onze Sint-Maarten gemeenschap: Myriam, Lutgard en Ingrid. Onze kloostergemeenschap was flink vertegenwoordigd bij de plechtigheid. Ook Wiske en Rita, een kandidate aangesloten lid, waren er bij. 2 juli: We bidden te Zelzate voor Br. Clemens Demarelle bij zijn uitvaart plechtigheid. Br. Frans Serroeyen

KRISTUS-KONING Sint-Job-in-’t-Goor Beste lezers, hopelijk is onze wens: “een zonnige, warme zomer met een ontspannende zorgeloze verlofperiode” uitgekomen. Onze communiteit probeert zoveel mogelijk mee te leven met het O.C. en onze scholen, vooral op godsdienstig gebied. We waren aanwezig op 5 mei bij de eerste communieviering van 20 jongeren uit onze campus KristusKoning. Ook waren we aanwezig bij de vormselviering van 9 jongeren in onze kapel op 12 mei. De plechtigheid werd voorgegaan door de vormheer: E.H. Van Lommel. Onze diaken, dhr. Chris Nollet heeft als catechist deze jongeren begeleid, hierbij geholpen door Br. Jaak Meylaers. 23.05 Een gebedsgroep “Pinksternoveen” Sint-Job, kwam in onze grote kapel voor een mis-

Op 2 juni kregen we het bezoek van 9 “Vrijwilligers” (waaronder Br. Frans Kemps) van Huize Betanië – Knesselare. Aankomst: 10.15u welkomsdrank, wandeling naar de begraafplaats van de broeders. 11.40u H. Mis en daarna middagmaal. Het was echt gezellig. Daarna vertrokken ze naar Antwerpen voor een rondgang. 05.06 Godsdienstlerares Ingrid Vandeputte vroeg om met een 8-tal leerlingen van de beroepsschool ons klooster te bezoeken. De leerlingen waren echt geïnteresseerd. 2 dagen later kwamen ze (nu met 2 leerkrachten) nog met een andere groep van 10 leerlingen. 19.06 Onze medebroeder Victor Willems wordt opgenomen in de kliniek te Malle voor de chirurgische wegname van zijn darmgezwel. Onze “Parelvissers” komen nog iedere maand samen om parels te vinden. Br. Jaak vindt telkens wel

16 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

een interessant onderwerp. In het personeelsblad “Dichtbij” van februari staat een boeiend interview met de voormalige minister van Welzijn,Volksgezondheid en Gezin, mevr. Inge Vervotte, over de zorgsector, geloof en geluk. Daarover ging dan op 21 juni onze bezinning. In deze kapittelperiode was het zeker aangewezen de aandacht toe te spitsen op onze apostolaatswerken. 24.06 Tijdens onze opendeurdag hield onze diaken dhr. Chris Nollet een mini-rommelmarkt in onze kapel waarvan de opbrengst ten goede komt aan het vastenproject Sri-Lanka: technische school in Trincolamee. Deze actie en de acties van de leefgroepen, de scholen enz. bracht de fijne som van: 7.031.47 euro op. Proficiat !!! 26.06 Onze “Parelvissers” bezinnen en praten over het onderwerp “Stress” uit het personeelsblad ”Dichtbij” van februari. Deze groep bestaat gewoonlijk uit ‘n 18 personen. 30.06 In Beernem worden de jubilea van het jaar gevierd. Br. Eric en Daniël waren van de partij. Br. Victor Willems wegens hospitalisatie was afwezig. 09.07 Br. Luc Maes, provinciale overste,brengt ons een bezoekje tot +/-21.00u. 12.07 De behandeling van Br. Victor Willems gaat verder. Opname in de kliniek tegen 8.00u. 15.07 Enkele dagen geleden kregen we een berichtje van Br.Veron: Br. Bernard Roose is op zoek naar een verblijf voor een goede maand, Hij heeft het momenteel wat moeilijk in Tessenderlo. Vandaag komt Br. Bernard toe in Sint-Job


Van hieruit zal hij toch nog de boekenprocuur beheren als directeurgeneraal. 22.07 Voor afwisseling mag Br.Victor nog eens de kliniek verlaten. 25.07 Br. Eric Thant sukkelt nog steeds met zijn rug. Vandaag speciaal onderzoek in de kliniek.

de echte beleving van Sint-Victor niet meer meegemaakt of zeker niet genoteerd. Toch blijft er leven in Sint-Victor. Op 15.05 werd de verjaardag gevierd van Broeder Jan Aerts.

03.08 De onderzoeken van Br. Eric gaan voort! Brs. Michel Paquet en Luc Baes komen naar onze communiteit voor een gesprek met mevr. Ingrid Vandeputte over de voorgestelde activiteiten. ’t Was een aangenaam en mogelijks vruchtbaar gesprek. Het bleef zelfs duren na de H. Mis bij het middagmaal.

Op 21 augustus komen we te weten dat broeder Luc ’s nachts omtrent 2.30u overgebracht is naar de Sint-Jozef kliniek. Intussen heeft Br. Luc laten weten geen bezoek te willen ontvangen We respecteren zijn wens. We hopen en bidden dat alles in de SintVictorcommuniteit goed komt. Hopelijk krijgen we terug Br. Luc of iemand anders als reporter tegen eind november 2012.

Br. Frans Serroeyen

O.-L.-VROUW-TEN-TROON Vorselaar

07.08 Onze jaarlijkse bezoekers: Jos en Els Vandemoortele, zijn er. ’t Was een gezellige namiddag.

In onze kleine gemeenschap wordt er nog intens gebeden, ter plaatse en op verplaatsing.

De rest van augustus verliep rustig, zonder meldenswaardige gebeurtenissen. We zijn gelukkig dat de gezondheidstoestand van Br.Victor gunstig evolueert. Hij is bijna de oude!

12 mei: Zuster Bernadette en Broeder Fernand Schepkens vertrekken op retraite naar Catsberg en dit tot 19 mei. Na deze gebedsweek verblijft Br. Fernand nog enkele dagen in Sassenhout.

Om deze schakel te eindigen wensen we al onze lezers na een hopelijk fijn verlof, een fijne toekomst tegemoet. We hopen er terug bij te zijn: eind november, begin december. Br. Danny

21 mei: gedurende de maandelijkse psalmwake wordt er stil gemediteerd. ’t Is een kleine groep van maar 5 personen … maar toch !!!

SINT-VICTOR Turnhout Br. Luc Van Dyck schreef op ’t einde van vorige schakel: “Nu mag het, stilaan wat serener worden in onze buurt !” Of dat zo inderdaad is gebeurd vernemen we niet! Br. Luc is namelijk met ‘ziekteverlof’ en heeft

Het was een gezellige koffietafel met aanwezigheid van 3 personen uit Sassenhout; 5 broeders uit Sint-Job; dhr. Marc Hendrickx en natuurlijk de broeders van SintVictor, Br. Luc was er ook bij! De maanden lopen rustig verder tot plots op 20 augustus Br. Luc met spoed opgenomen wordt rond 19.30u. in de Sint-Elisabeth kliniek.

23 mei: André Steenackers, pastoor van Vorselaar, komt deze avond voor de Eucharistie. We gedenken de overledenen van Sassenhout. Onze geburen zijn talrijk aanwezig. Deze H. Mis is een jaarlijkse traditie in de meimaand en dit in grote samenhorigheid. 30 mei: De priesters van de Dekenij vergaderen bij ons van 14 tot 17u. (12 personen) Vandaag ook groot feest in de

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 17


Troon! Georgette woont 35 jaar in de Troon en is één van de eerste bewoners. Onze communiteit is uitgenodigd en we vieren graag mee. Het gaat er gezellig aan toe! 31 mei: De laatste dag van de meimaand en tevens de laatste dag van het gezamenlijk rozenhoedje in onze kapel. Wij besluiten deze avond met lekkere rijstpap, gemaakt door André onze goede gebuur. Wij danken broeder Jef voor zijn dagelijks vroom voorbidden !! Wij danken mekaar voor het trouw aanwezig zijn en kijken al uit naar ’t volgend jaar !!! 4 juni: Buurtvergadering om 19.00u. dit als voorbereiding op het buurtfeest van 7 juli. Feest voor allle bewoners van Sassenhout. In een warme oproep naar helpende handen, voelt zich iedereen erbij betrokken. Dat belooft ! 10 juni: Br. Fernand Schepkens brengt het weekend bij ons door en geniet van de sassenhoutse buitenlucht. Hij weet dat hij altijd welkom is. 18 juni: De laatse psalmwake voor het groot verlof, om in september weer volhardend en met frisse moed te herbeginnen. Zij houden vol !!! 20 juni: Broeder Jef en zuster Bernadette nemen deel aan de ontmoetingsnamiddag de MRB. Thema van de samenkomst is het “Geluksplan CM” Dit om iedereen te overtuigen dat er heel wat redenen zijn om ons goed en gelukkig te voelen. 25 juni: Wiske gaat met de broeders naar Postel op retraite tot 29 juni. Broeder Luc Maes leidt deze

retraite. Proficiat Wiske! 6 juli: Met rugklachten en veel pijn wordt Wiske opgenomen in het A.Z. Sint Elisabeth om de nodige onderzoeken te ondergaan. Mits verdere behandeling mag zij, na een week, huiswaarts. 7 juli: Op het domein de Troon, houdt Sassenhout zijn buurtfeest. Voor klein en groot is er wat voorzien. Er wordt gezongen, gedanst en lekker gegeten. Dit alles in een aangename sfeer. Wij doen graag mee !!!

ders van Liefde? De Geest Gods waait waar Hij wil. Wij vertrouwen hun verlangens toe aan Gods Voorzienigheid. 25 augustus: Groot feest! Broeder Jef wordt op 29 aug. 86 jaar. Proficiat Jef! Heel Sint-Maartengemeenschap viert mee. Iedereen is in de gewenste stemming. Met een natje en een droogje, met een lach en een lied zingt Br. Jef en wij met hem:

13 juli: Het parochieteam van Wechelderzande houdt zijn jaarlijkse bezinningsdag, van 9.30u tot 17.00u Ze waren met 6 personen. Ze gebruikten een broodmaaltijd. 30 juli: Samenkomst van het parochieteam: Poederlee. 7 personen vergaderen tussen 9.30u en 17.00u. Intussen gebruikten ze ook een broodmaaltijd. 31 juli: Br. Jef krijgt familiebezoek. Nu hij om gezondheidsredenen zelf niet meer naar Neerpelt kan, vindt hij het heel fijn dat zijn broer en twee zussen hem eens komen bezoeken. Het doet hem veel plezier. We maken er een gezellige namiddag van! 4 augustus: Sidonie en Liliane van de Troon worden 80 jaar. Er wordt gefeest! Hun families, vrienden, geburen en ook wij – de kloostergemeenschap – mogen meevieren. Iedereen is in de nodige stemming om er nog lang van te genieten. 19 augustus: Eric Bodson wil komen kennismaken. Met twee andere gezinnen vormt hij samen een spirituele gemeenschap. Zij vragen zich af of de mogelijkheid bestaat aansluiting te zoeken bij de Broe-

18 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Ik loop met een stok en mijn rug staat gebogen, Fris blijft mijn geest, zie zijn glans in mijn ogen. Steeds loof ik de Heer met mijn krachtige stem, Mijn hart en mijn handen die kreeg ik van Hem. Nog de beste groeten uit Sassenhout! Zr. Bernadette


Zalige Edward Poppe Moerzeke Terugblikkend kunnen we de vergadering met de vormingshuizen o.l.v. Br. Generaal op donderdag 21 juni vermelden. Eén van de genomen besluiten is dat de cursus spiritualiteit verbonden aan de universiteit van Lateranen vanaf september in het vormingshuis van Kruibeke georganiseerd wordt. Op donderdag 28 juni vond in het Vormingscentrum Guislain in Gent de graduationplechtigheid van de vorming spiritualiteit plaats waarmee dan de vorming in Moerzeke afgesloten werd. In het begin van de vakantie vertrokken verschillende jongeren naar hun thuisland. De anderen schakelden zich in om in het generalaat allerlei karweitjes te gaan opknappen en hadden daardoor ook de gelegenheid om een glimp van de Eeuwige Stad op te vangen. Onze Afrikaanse studenten die toch iets gewoon zijn, vonden het daar wel erg warm. Ook kunnen we bij de jaarlijkse retraite van maandag 13 augustus tot en met vrijdag 17 augustus o.l.v. Br. Generaal even stilstaan. Alle jongeren in vorming in België en Rome waren uitgenodigd. Voor het eerst werd ook het zijgebouw met vernieuwde logeerkamers volledig gebruikt. Er waren nog enkele kin-

derziektes te bespeuren zoals het warm water dat maar niet warm werd. Op woensdag, 15 augustus, namen we met de hele groep biddend aan de ‘kleine processie’ van Moerzeke deel: alle broeders waren in hun wit habijt en dit maakte indruk. Op vrijdag, 31 augustus, vertrokken onze laatste jongeren: drie gingen voor hun verdere vorming naar het vormingshuis in Sint-Maria-Aalter en de drie anderen moeten nog een gedeelte van hun vorming spiritualiteit omwille van hun laattijdig toekomen in het vormingshuis van Kruibeke verder te zetten. Op zaterdag 1 september hebben we dan weer even volk in huis: aartsbisschop Léonard komt dan in de conferentiezaal Zalige Priester Edward Poppe spreken over de figuur van priester Edward Poppe. Zondag 2 september is er in de grafkapel een grote viering ter gelegenheid van de overbrenging 50 jaar geleden van het stoffelijk overschot van de Priester Edward Poppe van het kerkhof achter de parochiekerk naar de grafkapel die daartoe gebouwd werd. Mgr. Dirk Smet, postulator van de zaak Edward Poppe, gaat de viering voor. Intussen blijft ons huis open als provinciaal huis voor Europa en voor allerlei groepen die hier op bezinning of op vergadering willen komen. De opleidingen van Spoor 2 voor mensen die terug opnieuw

op de arbeidsmarkt willen komen, blijven verder georganiseerd: de congregatie heeft met deze organisatie enkele overeenkomsten afgesloten. Voor de rest is het hier (even) afwachten.

Br. Luc Maes en Br. Jef De Wit

Saint-Gérard Dave EX MEMORIA ≠ IN MEMORIAM Au lieu d’attendre, à St. Gérard, qu’il soit souhaitable de faire un «in memoriam» nous préférons vous décrire nos confrères encore en vie…

Commençons donc par le frère Nicolas Peltier, résidant à Dave (St. Martin)

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 19


Il est né le 21 janvier 1942 à Montignies-lez-Lens, village du Hainaut, situé non loin d’Ath. Ses parents étaient les propriétaires d’une grande ferme, héritée de leurs ancêtres qui avaient pu l’acquérir après la révolution française. Actuellement les terres attenantes sont propriété de l’A.S.B.L. «Paradisio», dont fait partie frère Nicolas. Après l’école primaire, Nicolas fera des études en vue de la reprise de la gestion de la ferme. Puis, il manifeste le désir d’entrer en religion, chez les Frères de la Charité, qui ne lui sont pas inconnus, vue la proximité de notre institut médico-pédagogique de Casteau. Le recruteur et les frères Abel et Étienne dépensent une petite fortune pour bien lui montrer plusieurs œuvres de la Congrégation. Il fait son postulat à partir du 1 août 1961, puis son noviciat à Sint-Maria-Aalter. Première profession: 19 juillet 1963 (de ce temps-là, la fête de notre saint patron Vincent de Paul), profession perpétuelle l’année d’après. Immédiatement il est nommé recruteur (public relations) pour le sud de la Belgique et le nord de la France. En 1963 il est appelé à Gand, au Généralat: frère hôtelier et chauffeur. Le 7 août 1975 il est nommé à Woluwé comme responsable des aveugles. Il fera un très bon travail pour les impressions Braille, sur plaques de zinc. Parallèlement il sera dans le bataillon des pionniers de notre maison francophone de la rue Prékelinden. C’est de ce temps-là que datent ses certificats d’études en sciences religieuses à Lumen Vitae. Pour des raisons de santé, il quitte Woluwé pour Dave St. Martin. Puis il est requisitionné par le frère supérieur provincial, René

Stockman, pour s’occuper de la résidence, comme frère hôtelier. Pendant treize ans il y donnera le meilleur de ses forces avec les frères du provincialat, et sera leur plus grande gloire… Dès l’arrivée du frère Veron Raes il obtient la faveur de se retirer près du confortable cimetière de Dave… usque ad vitam aeternam. Fr. Michel Paquet

Sint-Ferdinand Lummen (2) Ik ken de congregatie van de broeders reeds van in mijn jeugd, ik heb mijn lager middelbaar als interne doorgemaakt bij de broeders in St. Victor. Mijn hoger middelbaar werd dan het St. Aloysiuscollege te Geel. Mijn contacten met de broeders vielen dan ook stil. Een missionaris van Scheut en dorpsgenoot, die ik goed ken en meerdere keren heb bezocht in de Filippijnen, kwam definitief terug naar België en de eerste job die hij hier kreeg, was aalmoezenier worden van de postulanten in Maria-Aalter. Hij nodigde mij uit om hem te komen bezoeken op deze plaats. De broedergemeenschap en de omgeving (natuur) maakte een enorme indruk op mij. Na mijn eerste bezoek volgden er nog meer en zo kwam ik in feite terug in contact met de broeders. Daar hoorde ik voor de eerste maal dat er zoiets bestond als “aangesloten leden”. Ik vroeg meer informatie met als gevolg dat ik kandidaat werd om me hierbij aan te sluiten. Na een jaar opleiding, in die tijd nog van Br. Stockman, legde ik samen met zeven anderen mijn eerste belofte af in Ronse. Dit is nu reeds meer dan 12 jaar geleden. Ieder nieuw aangesloten lid wordt toegewezen aan een bepaalde gemeenschap, voor mij werd dit Lummen St. Fer-

20 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

dinand. Ik vroeg en kreeg een job om als vrijwilliger in één van hun tehuizen, nl. ’t Hoeveke, te mogen werken. ’t Hoeveke is een dagverblijf waar men volwassen mentaal gehandicapten begeleidt. In het begin was het natuurlijk aanpassen geblazen. Ik had nooit eerder zoiets gedaan maar gelukkig, ik had interessante en goeie collega’s en na een zekere tijd was ik bijgeschoold. Samen met “Kernen van Hoop” worden de aangesloten leden meermaals uitgenodigd door de broeders van Lummen en zo ontstond er een goede band tussen ons. Zo leerde ik de broeders van deze gemeenschap beter en beter kennen. Een probleem is echter het steeds ouder worden van de broedergemeenschap en het wegvallen van de oudere broeders. We moeten er ons bij neerleggen dat er een tijd zal komen dat er geen broeders meer zullen zijn op de meeste plaatsen waar ze nu nog actief zijn. De communiteit in Lummen is een heel open gemeenschap waar iedereen welkom is en waar men zich vlug thuis voelt. Ik heb me al dikwijls afgevraagd of ik geschikt zou zijn om als leek in een gemeenschap te leven. Dit moet men leren en als men ouder wordt is het steeds moeilijker om zich aan te passen, iemand op jonge leeftijd kan dit gemakkelijker. In een gemeenschap moet men rekening houden met de mening en de gevoelens van anderen, dit is een leerschool. Telkens ik de gemeenschap in Lummen bezoek, heb ik het gevoel dat ik er zeer welkom ben. Ik word er hartelijk ontvangen en het is een plezier om met hen een babbeltje te slaan, ik hoop ten stelligste dat dit nog zeer lang mag duren.

Jos Verdonck Aangesloten lid


AANGESLOTEN LEDEN Welkom in de familie! Zeven nieuwe aangesloten leden legden in de kapel van Sint-Claragemeenschap in Ronse hun belofte af. Aan de hand van enkele uittreksels uit hun getuigenissen stellen wij de nieuwe aangesloten leden even aan u voor

Filip De Baets (°1968), Sleidinge, werkzaam bij de

Visitatieschool Mariakerke en Sint-Paulusschool Gent. “Wat mij zo boeit bij de Broeders van Liefde is vooral opkomen voor de zwakkeren en liefde delen met elkaar. In mijn job binnen de sector onderwijs bij de Broeders van Liefde heb ik de mogelijkheid om dit te verwezenlijken. Op de eerste plaats de leerlingen graag zien en de rest volgt wel… Het is juist daarom waarom ik vandaag mijn belofte wil afleggen als aangesloten lid, enerzijds uit dankbaarheid omdat de Broeders van Liefde mij al veel hebben geholpen en anderzijds omdat ik verder op weg wil gaan met een groep mensen die hetzelfde voelen en denken, om momenten te hebben dat men eens kan loskomen van al onze dagelijkse activiteiten.”

“In mijn jeugdjaren leefde ik altijd bij de doven. Ik nam een besluit op het moment dat een dove vriend opgenomen moest worden in de psychiatrie. Ik wou helpen en werken bij doven. (...) Tussendoor bracht ik bezoeken bij br. Stan in Tanzania - Kigoma. Daar leerde ik echt de armoede kennen. Van br. Stan leerde ik de 3 belangrijke woorden: welkom - luisteren - zich beschikbaar stellen.”

Myriam Van Dun (°1952), Ravels, vroedvrouw op (relatieve) rust. Ik was vorig jaar in Oost-Congo in Walungu als vroedvrouw met artsen zonder vakantie. Een moederhuis met 4000 bevallingen per jaar. (...) Het is toen dat ik besefte dat je in die gemeenschap, als gehandicapt kind of geesteszieke het een godsgeschenk is als je terecht komt in één van de talrijke instellingen van de Broeders van Liefde. Het is daarom dat het voor mij een eer is Aangesloten lid te mogen zijn van de Broeders van Liefde.

Koen Van Oost (°1980), Berchem, werkzaam als Wilfried De Graef (°1958), Gentbrugge, werkzaam bij Dovencentrum Emmaüs.

geschiedenisleerkracht bij Sint-Eduardusinstituut in Merksem.

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 21


“Ik heb zelf kunnen zien hoe zij in het apostolaat opkomen voor de zwakke, de zieke, de gehandicapte, de arme en de kansarme. Dit heeft me altijd geraakt. Mensen die het moeilijk hebben in de maatschappij kansen geven en doen open bloeien. Mensen uit andere continenten die het moeilijk hebben op weg zetten naar een betere toekomst. Het zijn mooie taken die we mogen verrichten in dienst van deze mensen en in dienst van God.”

Ingrid Vandeputte (°1963), Brecht, werkzaam als

godsdienstleerkracht bij BuSO Kristus Koning(Sint-Job) “ Lieve mensen, voor u staat iemand die ontzettend dankbaar is voor wat mij het voorbije jaar overkomen is. Ik ben een gelukzak. Ik heb zoveel lieve, hartelijke , diepgelovige mensen mogen ontmoeten. Ik ben op plaatsen geweest waar ik waarschijnlijk anders nooit zou komen. Plaatsen met elk hun eigenheid, maar allemaal hadden ze één ding gemeen: de spirit, de liefde, het geloof vanwaaruit daar geleefd, gewerkt wordt. Dat doet iets met mij.”

Edwin Vercruysse (°1963), Deinze, werkzaam als

stafmedewerker vertaaldienst bij het Provincialaat Broeders van Liefde.

Ook een grote groep aangesloten leden hebben hun belofte hernieuwd. Broeder Generaal en vele andere broeders en aangesloten leden kwamen hen bemoedigen. Een delegatie van de aangesloten leden uit Wallonië kwam de Vlaamse collega’s een hart onder de riem steken. Hier twee bezielers: Br. Michel Paquet en Mevr. Micheline Sana.

22 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Lutgarde Willockx (°1949), Schilde, gewezen staf-

medewerkster van het Kristus-Koninginstituut in SintJob. “Verder wil ik langs deze weg mijn respect betonen aan de Broeders Van Liefde die hun leven totaal ten dienste stellen voor de zwakkeren en de armen, en dit door naast hen te staan. Ik dank jullie dat ik mee aan jullie missie mag deelnemen, dat ik me verder op zo’n positieve manier nuttig kan maken en aan mezelf kan blijven werken.”


OVER EN WEER Jongeren getuigen over hun inleefreis in Tanzania Caraes, de Belgische NGO voor ontwikkelingssamenwerking van de congregatie, organiseerde ook dit jaar voor de vijfde- en zesdejaars uit de secundaire scholen van de Broeders van Liefde een inleefreis naar het Maendeleo Jeugdcentrum in Kigoma,Tanzania. Dit jeugdcentrum, dat door Caraes wordt ondersteund, stond in 2006 centraal tijdens de Zuidactie ‘De Safari van Omari’. Ter plaatse maakten de jongeren uitgebreid kennis met hun leeftijdsgenoten in het Zuiden. Jongeren die zélf het heft in handen nemen om aan een betere wereld te bouwen.

Getuigenisavonden Op woensdagavond 24 oktober (Bovenbouw Sint-Michiel, Diestersteenweg 3, Leopoldsburg) en 7 november (Zaal Br. Ebergiste, Stropkaai 38b, Gent), brengen de inleefreizigers getuigenisavonden over hun impressies en belevenissen tijdens hun beklijvende reis. Als Warafiki wa Maendeleo (= vrienden van het jeugdcentrum Maendeleo) willen ze graag hun ervaringen delen met vrienden, familieleden, buren, klasgenoten en andere geïnteresseerden. De opbrengst van de getuigenisavonden gaat integraal naar het Maendeleo Jeugdcentrum. Kaarten (student: 4 euro in vvk en gewoon: 6 euro in vvk) zijn te koop via de inleefreizigers zelf, via Caraes (mail naar inleefreis.maendeleo@fracarita.org) of via de avondkassa (student: 5 euro aan de kassa en gewoon: 8 euro aan de kassa). Welkom vanaf 19u voor een hapje en een drankje en vanaf 19u30 voor de getuigenis. De dagelijkse belevenissen van de jongeren tijdens hun reis kan je nalezen op www.inleefreiscaraes.blogspot.be. Meer info over de inleefreis vind je op www. inleefreis.be. Magazine 2012-3|Helpende Handen | 23


PRIKBORD E-mail

De dikke Buyens

Hierbij de e-mailadressen van de nieuwe aangesloten leden: Filip De Baets (filipdb@gmail.com), Wilfried De Graef (degraef.ficquere@skynet.be), Myriam Van Dun (myriamvandun@hotmail.com), Koen Van Oost (koenvanoost@hotmail.com), Ingrid Vandeputte (ingrid.vandeputte@base.be), Edwin Vercruysse (edwinvercruysse@telenet.be) en Lutgarde Willockx (lutgart.willockx@igas.be). Aangesloten Lid William Buysse ging professioneel op rust. Hij vraagt om voortaan zijn privaat e-mailadres te gebruiken: wilbuy@hotmail.com.

Naar analogie met De Dikke Van Dale heeft Br. Maurice Buyens een b a s i s g e b a re n wo o r d e n b o e k uitgegeven bij uitgeverij Garant. Br. Maurice is hierbij niet aan zijn proefstuk. Nieuw is echter dat hij een hele reeks gebeden en religieuze gebaren in deze nieuwe uitgave heeft opgenomen. Met deze invalshoek oogst hij in binnen- en buitenland veel interesse. Het opgenomen gebaren zijn daarom ook in het Engels toegevoegd. Meer info: Br. Maurice Buyens, maurice.buyens.fc@skynet.be

Huize Nazareth

Huize Nazareth te Goedsenhoven maakt voortaan ook deel uit van de organisatie Broeders van Liefde. De congregatie Grauwzusters Tienen, eigenaar van het woon- en zorgcentrum Huize Nazareth te Goetsenhoven, heeft besloten het project over te dragen aan de Broeders van Liefde. Reeds een tijd was de congregatie voor WZC Huize Nazareth op zoek naar een overnemer die vanuit een gelijkaardige missie en spiritualiteit en met dezelfde zorg en bekommernis voor bewoners en medewerkers, de exploitatie ervan verder kan zetten. De Broeders van Liefde die in Tienen al aanwezig zijn in de Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen en het Woon-Zorgcentrum Sint-Alexius, hebben de voorbije jaren een reputatie opgebouwd in de zorg voor ouderen en zijn bereid gevonden die verantwoordelijkheid van de zusters over te nemen. “Ik ben ervan overtuigd dat Huize Nazareth ook onder onze vleugels verder kan uitgroeien tot een voorbeeldproject waarin de kwaliteit van leven en zorg van alle betrokkenen verzekerd kan worden”, aldus Gust Rector, directeur van de P.K. Broeders Alexianen te Tienen. 24 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Ridder Raf De Rycke Aan Raf De Rycke, aangesloten lid en Gedelegeerd Bestuurder van de Broeders van Liefde, zal de adellijke persoonlijke gunst van Ridder geschonken worden. Als congregatie zijn wij hierover bijzonder fier en wensen Raf van harte proficiat. Raf De Rycke over zijn nieuwe titel: “Ik ben vereerd. Zo’n titel is een erkenning van mijn persoonlijk werk, maar ook van de organisatie waarvoor ik sta”, aldus Raf De Rycke. “Daarom wil ik deze eer delen met onze congregatie, onze organisatie en met alle broeders en medewerkers.”

Open deur Huize Triest Op zaterdag 6 oktober 2012 van 14 tot 20u houdt Huize Triest-Gemeenschapshuis Tabor open deur. Aanleiding zijn de vernieuwde gebouwen voor de acute nachtopvang en de nieuwe doucheruimtes. Toespraken van een aantal prominenten zijn er om 15 uur. www.huizetriest.be, huize.triest@fracarita.org

Nerveuze vrouwen Zijn vrouwen in werkelijkheid ‘zieker van geest’? Dat is het thema van de najaartentoonstelling in het Museum Dr. Guislain vanaf 13 oktober 2012. www.museumdrguislain.be


Broeder Clemens Demarelle [1924-2012] Beste Familie, Broeders en Vrienden, elke keer weer worden we geconfronteerd met de dood als we afscheid nemen van iemand die ons dierbaar was. Telkens weer worden we met de eindigheid van ons eigen leven geconfronteerd. Maar we moeten niet wanhopen, we mogen hopen, want de Heer verscheurt de bedekking die over alle volken ligt; Hij verscheurt de sluier die alle naties bedekt. God vernietigt de dood, zoals we hebben kunnen horen in de eerste lezing. Hoe komt het toch dat we de dood als bedreiging zien? Hoe komt het dat we de dood als het einde zien? Is er dan niets voorbij de dood? Als westerlingen hebben we het moeilijk met dit thema. We kunnen zo moeilijk vatten wat leven voorbij de dood betekent. We zijn als blinden die niet voorbij de grens van de lichamelijke dood heen kunnen kijken.We leven onder een sluier, een bedekking die ons het zicht ontneemt. Inderdaad, ons leven is heel sterk gericht op het zichtbare, op datgene wat we met onze eigen ogen kunnen zien, datgene wat we kunnen ruiken en voelen, horen of smaken. Wat we kunnen ervaren is voor ons de leerschool voor wat waar en reëel is. Ook datgene wat we kunnen beredeneren en vanuit ons logisch denken kunnen bevatten, nemen we aan voor waar. Of datgene wat de wetenschap als bewezen beschouwt. De rationaliteit en de ervaring zijn twee bronnen die voor ons mensen beschouwd worden als betrouwbaar. Als je in naam van de ratio of de ervaring een bewering kunt staven, dan mag je ook aannemen dat ze juist is. En vanuit deze twee uitgangspunten kunnen we nu net heel weinig zeggen over de dood. De dood ontsnapt aan onze rationaliteit, de dood ligt buiten onze ervaring, alhoewel we heel sterk ons best doen om vanuit de bijna-dood-ervaringen van sommige mensen dit thema bespreekbaar te maken. En toch hebben we als mens de mogelijkheid om de werkelijkheid van dood en leven te leren bevatten vanuit ons menselijk vermogen. De realiteit van de mystiek, het leren zien met ons spiritueel oog, het leren schouwen van het leven biedt de mogelijkheid om iets zinvols, waar en betrouwbaar te zeggen over

de dood. Wie kijkt met de ogen van het hart, met de ogen van God, zal doorheen de sluier kijken die over de dood heen hangt.Voor hem zal de sluier optrekken en hij zal de wereld van de hoop binnentreden. Wie als religieus leeft is deze wereld van de hoop binnengetreden. We worden dagelijks vanuit onze roeping uitgedaagd te leren kijken vanuit een spirituele werkelijkheid, een werkelijkheid die onze dagelijkse realiteit overstijgt. Hierin zit precies onze roeping dat we leren kijken over de dood heen naar de verrijzenis. We worden geroepen om te leven als mensen op wie de dood geen macht meer heeft. We worden geroepen om alles achter te laten en Hem te volgen. Laat de doden hun doden begraven. Er is immers geen dood meer voor mensen die leven vanuit het besef van het eeuwige leven. We worden geroepen om alles achter te laten en Hem te volgen zonder vaste woonplaats, als nomaden, als pelgrims rondtrekkend, we hoeven immers geen eigendommen te verzamelen op deze wereld; onze schat ligt in het eeuwige leven. Zo heeft ook Br. Clemens geleefd, alles achterlatend, zich ten dienste stellend van God. Hij is opgestaan en is gevolgd, waar men hem ook zond, zonder vaste woonplaats. In de eenvoudige diensttaken waar de oversten van de Congregatie hem zonden. Zich inzettend vanuit zijn hart, barmhartig Broeder van Liefde zijn voor de naasten. Zo werd hij gezonden als broeder in de verzorging van psychiatrische patiënten te Gent, Zelzate en Manage. Of als broeder in de huishoudelijke taken en als kok. Doorheen zijn leven als Broeder van Liefde is Br. Clemens steeds minder gaan kijken met zijn ogen, om steeds beter te leren zien met zijn innerlijk oog, met zijn spiritueel oog. De laatste jaren van zijn leven bleken zijn zintuigen helemaal te verdwijnen. En toch mogen we geloven en vertrouwen dat zijn innerlijk oog alert bleef en niets aan zijn scherpte heeft ingeboet. Als ogenschijnlijk de levenskwaliteit van mensen vermindert, naar onze maatstaven, wil dit niet zeggen dat we ook in de ogen van God aan kwaliteit moeten inboeten. Br. Clemens is stilletjes weggeglipt uit onze wereld. Hij is onttrokken aan ons oog, maar hij mag verder leven in God. Voor hem is de sluier die over ons begripsvermogen van de werkelijkheid hangt helemaal opgetrokken. Br. Clemens kan getuigen: “God vernietigt de dood en veegt de tranen van alle gezichten; ik hoopte op Hem en Hij heeft mij gered”. Het is aan ons om naar dat voorbeeld te leren leven. De zekerheden waar we zo aan vasthouden leren opgeven, om nieuwe zekerheden in God te vinden.Vanuit Magazine 2012-3|Helpende Handen | 25


een nieuwe manier van kijken naar de wereld en onze omgeving. Te leren kijken met het innerlijke oog, het oog dat kijkt doorheen de sluier van mist die over onze wereld hangt. Durven en leren hopen en geloven dat de dood een nieuwe geboorte is. Een geboorte soms doorheen pijn, soms heel natuurlijk en pijnloos. Daartoe worden we uitgenodigd en uitgedaagd, ook vandaag, nu we afscheid nemen van het aardse bestaan van Br. Clemens. Broeder Clemens, je was één van ons tijdens je leven, doorheen je roeping, je leven in onze gemeenschappen, doorheen je werk, je rust, je lijden en pijn heb je God beter leren kennen. Je was er klaar voor om je God en Heer nu in de ogen te kijken en Hem te zien zoals Hij echt is, zonder sluier, zonder onzekerheid. Wil nu vanuit de plaats waar je mocht thuiskomen als Broeder van Liefde mee waken over ons leven hier op aarde.

Br.Veron Raes

Duizend namen Bekende en onbekende kunstenaars hebben Maria uitgebeeld: met verf, in steen, uit marmer, op doek en haar kinderen geven haar vele namen: Moeder van God O.-L..-Vrouw van Vlaanderen Troosteres der bedrukten O.-L..-Vrouw van 7 weeën O.-L..-Vrouw van Lourdes O.-L..-Vrouw van de wijngaard Moeder van de ontheemden Moeder van de wezen Sterkte van de zwakken Troostende moeder De echte moeder Ivoren toren Vol van genade Zuivere maagde Eenvoudige dienstmaagd Koningin van de vrede Onze toevlucht in nood Sterre der zee Moeder van altijddurende bijstand Trap van God Moeder van alle moeders Helpende moeder Gezegende onder alle vrouwen Gevende moeder Koningin van de hemel Moeder van Jezus

Laten wij indachtig zijn voor de Heer • Eerw. Br. Léonard Roy, overleden te Saint-Sulpice (Canada) op 18 juni 2012 • Eerw. Br. Frans Maassen, overleden te Eindhoven op 19 juni 2012 • Eerw. Br.Vital Demarelle, overleden te Zelzate op 25 juni 2012 • Eerw. Br. Antonin Lemay, overleden te Saint-Sulpice (Canada) op 1 augustus 2012.

Dat zij rusten in de vrede van de Heer. 26 |Helpende Handen |Magazine 2012-3

Gelukkig zijt gij Maria want God heeft neergezien op uw geringheid en grote dingen aan U gedaan.

Br. Gaston Briers


Nieuwe Provinciale en Regionale Oversten Net voordat Helpende Handen in druk ging, konden we nog kennis nemen van de namen van de nieuwe regionale en provinciale oversten. We stellen ze hier graag nog kort aan u voor. In een volgend nummer van Helpende Handen gaan we hierop dieper in.

• Br. Luc Lemmens, regionale overste

Br. Luc Lemmens (°1957) werd Broeder van Liefde in 1979. Hij studeerde Bijzondere Jeugdzorg en vervolmaakte zich later aan het Salesianum in Rome. Na een grondige kennismaking met het zorgwerkveld, werd hij in 1983 verantwoordelijke voor De Beweging in Gijzenzele. In 1997 werd Br. Luc Lemmens algemeen directeur van het O.C. St.- Gregorius.Vanaf heden zal hij zijn taak als Regionale Overste op zich nemen.

• Br. Veron Raes, provinciale overste

Br.Veron Raes (°1961) werd Broeder van Liefde in 1980. Hij studeerde handelswetenschappen en godsdienstwetenschappen. Hij bekwaamde zich verder in Rome. Hij gaf les en hielp in het internaat. In 1989 werd hij directeur in BuSO Sint-Juliaan. In 1994 werd hij provinciale assistent en in 1995 ook verantwoordelijk voor de jongerenpastoraal van de Congregatie. In 2006 werd hij regionale overste en nu dus provinciale overste.

Magazine 2012-3|Helpende Handen | 27


Belofte-aflegging, 23 juni 2012, Ronse

Helpende Handen • 57e jg • nr. 3 • september 2012 Editoriaal: Mains secourables (Br. Michel Paquet) 3 Hart van de Zaak: Meer dan ooit ben ik nu in Gods hand!( Br.Veron Raes) 4 Het engeltje van Sint-Job (Br. Jaak Meylaers) 6 Zaak van het Hart: Op kot bij de broeders (Katrijn Verhaegen) 8 Het Meduceum in Turnhout (Br. Hugo Backx) 9 Jubilarissen gevierd (Br. Luc Maes en Br. Maurice Mortelmans) 10 Jaarprogramma Kernen van Hoop 13 Schakels 14 Aangesloten leden 21 Inleefreis Tanzania 23 Prikbord 24 In memoriam 25 Magazine 2012-3|Helpende Handen | 28


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.