Skema Modul Geografi Tingkatan 4 by Buku Geografi

Nama: __________________________________________________ Kelas: __________________________________________________ Guru: __________________________________________________ 1

BAB 1

KEDUDUKAN Sistem Grid Kebangsaan

1.1

 Sistem Grid Kebangsaan -Sistem grid kebangsaan merujuk kepada segi empat grid yang meliputi seluruh negara. -Sistem grid kebangsaan peta Malaysia bermula dari satu titik di penjuru _barat daya yang dikenali fsebagai _punca grid_. -Sistem grid kebangsaan Malaysia berdasarkan dua punca grid, iaitu : a) punca grid Semenanjung Malaysia (0°98°T)__________ b) punca grid Sabah dan Sarawak (0°109°T)____________ km

Rajah 1.1 : Peta sistem grid kebangsaan

 Segi Empat Grid Kebangsaan -Dari punca grid, garisan _utaraan_ (mendatar) dan garisan _timuran_ (menegak) dilukis dengan ukuran jarak _100_ fkilometer. -Maka setiap segi empat grid kebangsaan meliputi kawasan fseluas 10 000 kilometer persegi.

Rajah 1.2 : Segi empat grid kebangsaan

 Segi Empat Grid Peta -Seterusnya segi empat grid kebangsaan dibahagikan fkepada 100 segi empat yang lebih kecil yang dikenali fsebagai segi empat grid peta . -Jarak segi empat peta dengan ukuran _10 fpanjang dan _10_ kilometer lebar.

kilometer

-Maka keluasan setiap segi empat grid peta ialah _100_ fkilometer persegi.  Segi Empat Grid -Merupakan segi empat yang lebih kecil yang telah fdibahagikan kepada 100 segi empat daripada _segi empat fgrid peta_. Rajah 1.3 : Segi empat grid peta

-Setiap segi empat grid dilukis dengan ukuran _1_ kilometer flebar dan _1_ kilometer panjang. -Maka keluasan satu segi empat grid ialah _1 _ kilometer fpersegi.

Rajah 1.4 : Segi empat grid

1.2

Rujukan Grid

-Rujukan grid merupakan _titik persilangan _ antara garisan Timuran dan garisan Utaraan. -Terdapat dua cara menyatakan rujukan grid, iaitu: a) Rujukan Grid 4 angka b) Rujukan Grid 6 angka -Garisan grid yang menegak dan dinomborkan dari barat ke timur ialah garisan _Timuran_. -Garisan grid yang mendatar dan dinomborkan dari selatan ke utara ialah garisan _Utaraan_. -Untuk menyatakan kedudukan sesuatu tempat pada peta topografi, nilai _Timuran _ dinyatakan fterlebih dahulu, diikuti oleh nilai _Utaraan_.

ď ´ Rujukan Grid 4 Angka f-Digunakan untuk menyatakan kedudukan sesuatu _kawasan_ fseperti kawasan tanaman, bandar, ladang dan hutan. -Berdasarkan Rajah 1.5, Rujukan Grid 4 Angka bagi tempatftempat adalah seperti berikut: Tempat

25 Pekan Maju 24

Rujukan Grid 4 Angka

a) Pekan Maju

RG 1624

b) Kampung Setia

RG 1723

c) Daerah Pinang

RG 1623

Kg. Setia 23 16

Rajah 1.5 : Segi empat grid Daerah Pinang

-Untuk menentukan kedudukan sekolah di Pekan Maju, fpecahkan segi empat grid kepada _9_ unit pecahan sekata fseperti yang ditunjukkan pada rajah 1.6.

-Maka Rujukan Grid 6 angka bagi sekolah di Pekan Maju ialah _RG 167242_. -Berdasarkan Rajah 1.7, Rujukan Grid 6 angka bagi lokasi di fbawah jadual adalah seperti: Tempat

RG 163243

b) Pejabat Pos

RG 177238

c) Masjid

RG 170244

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Rajah 1.6 : Segi empat grid Pekan Maju

Rujukan Grid 6 Angka

a) Balai Polis

Sek.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

ď ´ Rujukan Grid 6 Angka -Digunakan untuk menyatakan kedudukan sesuatu ciri yang flebih _kecil_ dengan tepat seperti masjid, hospital, sekolah dan fpejabat pos.

B.P. 24 P.P.

23 16

Rajah 1.7 : Bangunan utama di Daerah Pinang

Latihan Praktis 1.1 1) Tuliskan definisi bagi a) Sistem Grid Kebangsaan : Sistem grid kebangsaan merujuk kepada segi empat grid yang meliputi seluruh negara.____________________________________________ b) Rujukan Grid

: Kedudukan berasaskan titik persilangan antara garisan Timuran dan___ garisan Utaraan.____________________________________________

2) Namakan dua jenis rujukan grid dan nyatakan fungsinya. Rujukan Grid 4 angka dan Rujukan Grid 6 angka. Rujukan Grid 4 angka digunakan untuk menentukan kedudukan kawasan yang luas, manalakala Rujukan Grid 6 angka digunakan untuk menentukan tempat yang lebih kecil dan tepat.___________________________________________

Latihan Praktis 1.2

Menjawab soalan berikut berdasarkan peta topografi di bawah.

Petunjuk Ladang Mutu

Jalan raya Masjid

B.P.

Petempatan

Kg. Setia

Kelapa sawit

Pekan Berjaya

Sungai

Sek.

ng ai B

ua ya

P.D.

Sek.

Sekolah

B.P.

Balai polis

P.D.

Pejabat daerah Tasik

Tasik Suci

Kilang Jambatan

Skala :

1 cm mewakili 0.5 kilometer

1) Nyatakan Rujukan Grid 4 angka bagi a) Kampung Setia b) Pekan Berjaya c) Tasik Suci

: RG 2765_______________________________________________________ : RG 2564 / RG 2565______________________________________________ : RG 2663_______________________________________________________

2) Nyatakan Rujukan Grid 6 angka bagi a) Balai polis b) Sekolah c) Kilang d) Simpang jalan Pekan Jaya

: RG 255662______________________________________________ : RG 272652______________________________________________ : RG 254640______________________________________________ : RG 258652______________________________________________

3) Tuliskan nama tempat yang berkedudukan RG 255649 Pejabat daerah__________________________________________________________________

BAB 2 2.1

ARAH Arah Utara

-Arah ialah _kedudukan_ sesuatu tempat berdasarkan _titik rujukan sesuatu tempat dari tempat lain. -Arah boleh ditentukan berpandukan kedudukan _matahari_ pada waktu siang dan kedudukan _bintang_ pada waktu malam. Cara paling tepat menentukan arah ialah menggunakan _kompas_ fmagnetik. -Arah yang paling penting untuk dijadikan sebagai tanda rujukan bagi arah lain ialah _utara_. -Tiga jenis utara yang digunakan dalam kajian geografi, seperti yang berikut:

Utara Magnet

Utara Grid

20‟29‟‟

Utara Magnet

Utara Benar di Kutub Utara

Utara Benar

01‟51‟‟

Rajah 2.1 : Tiga jenis utara

Rajah 2.2 : Selisih sudut antara Utara Benar dan Utara Magnet

 Utara Benar -Kedudukan Utara Benar tetap di _Kutub Utara bumi pada 90°U.  Utara Magnet -Utara yang ditunjukkan oleh jarum kompas magnet. -Kutub Utara Magnet bumi terletak di luar pantai utara Kanada berhampiran dengan Pulau Bathurst, fkira-kira 1900 km dari Kutub Utara Benar. -Utara Magnet penting untuk menjadi penunjuk arah di dalam kapal terbang dan kapal laut, kerana fjarum kompas magnet sentiasa menghala ke arah Utara Magnet. -Faktor atau sebab perubahan kedudukan Utara Magnet mengikut masa dan tempat : a) Perubahan kekuatan dan arah medan magnet bumi________________________________ b) Pengaruh matahari__________________________________________________________ c) Putaran bumi_______________________________________________________________ d) Kecondongan paksi bumi pada 66 1/2°_________________________________________________________________________________  Utara Grid -Utara yang mengikut arah garisan _Timuran pada peta _topografi_.

2.2

Bearing

-Bearing ialah arah sesuatu tempat yang dinyatakan dalam unit _darjah_ (°). -Bearing dapat diukur dengan menggunakan _kompas magnetik_ di kawasan lapangan dan fmenggunakan _jangka sudut pada peta topografi. -Bearing sudutan juga dikenali sebagai _bearing azimut_. 5

Utara Magnet

Sek.

B.P.

Utara Grid

11‟11‟‟

Utara Benar

15‟08‟‟ Utara

 Mengukur Bearing Yang Kurang Daripada 180° Contoh Soalan

Mengukur Bearing balai polis dari sekolah

Langkah 1: Lukiskan garisan lurus untuk menghubungan sekolah dan balai polis dengan _pembaris_.

Sudut yang hendak diukur

Sek.

Langkah 2: Lukiskan garisan lurus melintang dan menegak pada titik rujukan iaitu sekolah. (dari sekolah) Langkah 3: Letakkan _jangka sudut_ pada garisan lurus utara-selatan di sebelah kanan. Pastikan titik tengah jangka sudut _bertindih_ dengan titik rujukan iaitu sekolah. Langkah 4: Ukur sudut mengikut arah _pusingan jam dari _utara_. Baca nilai sudut pada garisan yang menghubungkan sekolah—balai polis.  Bearing Balai Polis Dari Sekolah ialah : _150_°.

B.P.

Utara

Sek.

150°

Selatan

B.P.

 Bearing Magnet Balai Polis Dari Sekolah 150_° + _11‟11‟‟_ = _150°11‟11‟‟_  Bearing Benar Balai Polis Dari Sekolah 150_° — _15‟08‟‟_ = _149°44‟52‟‟_ 1° diambil daripada 150°bersamaan dengan 60’, tolak dengan nilai utara benar

60’00’’ — 15’08’’ 44’52’’

 Mengukur Bearing Yang Melebihi 180° Contoh Soalan

Mengukur Bearing sekolah dari balai polis

Langkah 1: Lukiskan garisan lurus untuk menghubungan sekolah dan balai polis dengan pembaris_. Langkah 2: Lukiskan garisan lurus melintang dan menegak pada titik rujukan iaitu _balai polis. (dari balai polis) Langkah 3: Letakkan _jangka sudut_ pada garisan lurus utara-selatan di sebelah kiri. Pastikan titik tengah jangka sudut _bertindih_ dengan _titik rujukan iaitu balai polis.

Utara Sudut yang hendak diukur

B.P. Sek. Utara

150°

B.P.

180°

Langkah 4: Ukur sudut mengikut arah _pusingan jam dari _utara_. Sudut garisan yang menghubungkan balai polis—sekolah ialah _150_°.  Bearing sekolah dari balai polis ialah : _150_° + _180_° = _330_°

Sek.

Selatan

 Bearing Magnet Sekolah Dari Balai Polis _330_° + _11‟11‟‟_ = _330°11‟11‟‟_  Bearing Benar Sekolah Dari Balai Polis 330_° — _15‟08‟‟_ = _329°44‟52‟‟_ 1° diambil daripada 330° bersamaan dengan 60’, tolak dengan nilai utara benar

60’00’’ — 15’08’’ 44’52’’ 6

Latihan Praktis 2.1 1) Tuliskan definisi atau maksud bearing. Bearing ialah arah sesuatu tempat yang dinyatakan dalam unit darjah (°).____________________ ______________________________________________________________________________

Menjawab soalan berikut berdasarkan peta topografi di bawah.

Latihan Praktis 2.2

Petunjuk

Jalan raya

Ladang Mutu

Masjid

B.P.

Petempatan

Kg. Setia Pekan Berjaya Sek.

65 P.D.

Kelapa sawit

Sek.

Sekolah

B.P.

Balai polis

P.D.

Pejabat daerah Kontur

Utara Magnet

Utara Grid

20‟18‟‟

Utara Benar

15‟20‟‟

Kilang Stesen trigonometri

63 23

Skala = 1 cm mewakili 0.5 kilometer

1) Bearing sekolah (RG 272652) dari balai polis (RG 255662) ialah ___________120°_________ 2) Bearing pejabat daerah (RG 255649) dari kilang (RG 248665) ialah _________155°_________ 3) Bearing grid simpang jalan Ladang Mutu (RG 246662) dari stesen trigonometri (RG 279639) ialah _______305°______ 4) Kira bearing magnet bagi (a) Sekolah dari balai polis

: _______120°20‟18‟‟___________

(b) Pejabat daerah dari kilang

: _______155°20‟18‟‟___________

5) Kira bearing benar bagi (a) Sekolah dari balai polis

: _______119°44‟40‟‟____________

(b) Pejabat daerah dari kilang

: _______154°44‟40‟‟____________

6) Berapakah bearing masjid (RG 277657) ke kilang (RG 248665)? ______________286°___________________________________________________________ 7) Bearing magnet sekolah (RG 272652) dari pejabat daerah (RG 255649) ialah __80°20‟18‟‟__ 8) Bearing benar kilang (RG 248665) dari masjid (RG 277657) ialah __285°44‟40‟‟____

BAB 3

SKALA DAN JARAK Skala

3.1

-Skala bermaksud nisbah antara jarak pada peta dengan jarak sebenar di permukaan bumi. -Tiga jenis skala yang digunakan dalam peta topografi adalah: a) Skala lurus b) Skala penyata c) Pecahan wakilan ď ´ Skala Lurus -Skala yang dinyatakan dengan _garisan lurus fpecahan yang sama jaraknya. 0

Nilai jarak sebenar 2 3

Jarak pada peta

1000

500

yang dibahagikan kepada beberapa bahagian

Kilometer 4

Unit jarak

Rajah 3.1 : Skala lurus mudah

Rajah 3.2: Skala lurus penuh

-Skala lurus mudah damaksud _1 cm mewakili 1 kilometer_.

lam Rajah 3.1 ber-

-Skala lurus penuh dalam Rajah 3.2 bermaksud _1 cm mewakili 0.5 kilometer atau 1 cm mewakili _500_ meter. ď ´ Skala Penyata -Skala yang dinyatakan dengan menggunakan _ayat_. ď ´ Pecahan Wakilan -Skala yang dinyatakan dalam bentuk _nisbah_ atau _pecahan_. -Angka di hadapan ialah 1_ dan merupakan unit asas _peta_, manakala angka selepasnya adalah funit di permukaan _bumi_.

1 : 100 000 Rajah 3.3 : Pecahan wakilan

1 : 50 000

-Pecahan wakilan dalam Rajah 3.3 bererti 1 cm mewakili _100 000 _cm atau f1 cm mewakili 1_ km. -Pecahan wakilan dalam Rajah 3.4 bererti 1 cm mewakili _50 000 cm atau f1 cm mewakili _0.5 km.

Rajah 3.4 : Pecahan wakilan Rajah 3.4 : Pecahan wakilan

Lengkapkan jenis skala dalam jadual di bawah.

Latihan Praktis 3.1 Skala Penyata

Skala Lurus Mudah 0

1 cm mewakili 500 meter 0

500

10000

1500 m

1.5

3.0

4.5

1 : 50 000 3

1 cm mewakili 0.5 km

1 cm mewakili 1.5 km

Pecahan Wakilan

1 : 50 000

1 : 150 000 8

Jarak

3.2

-Jarak bermaksud _ukuran jauh antara dua tempat atau objek. -Terdapat dua jenis jarak, iaitu: a) Jarak mutlak b) Jarak relatif -Jarak mutlak diukur dalam unit sentimeter, __meter__ dan _kilometer_. -Jarak relatif diukur dari segi _kos_ dan _masa_.

B.P.

ď ´ Mengukur Jarak Lurus -Jarak lurus boleh diukur dengan menggunakan _pembaris_, _jangka tolok dan _jalur kertas_. -Berdasarkan Peta 3.1, jarak lurus antara balai polis dengan fsekolah ialah _6.5_ cm. -Dengan merujuk skala peta, maka __6.5_ cm diukur pada fpeta ditukarkan kepada jarak sebenar ialah __3.25_ km.

ď ´ Mengukur Jarak Melengkung -Jarak melengkung boleh diukur _benang_ dan _jalur kertas_.

Sek.

dengan

menggunakan

-Berdasarkan Peta 3.1, jarak melengkung antara balai polis fdengan sekolah melalui jalan raya ialah _7_ cm. -Dengan merujuk skala peta, maka _7_ cm diukur pada peta fditukarkan kepada jarak sebenar ialah _3.5__ km.

Skala : 1 : 50 000 Peta 3.1

Latihan Praktis 3.2

Jawab soalan berikut berdasarkan Peta 3.2.

Kg. Gula Sek.

1) Jarak lurus sekolah ke balai polis ialah __2__ km.

B.P.

2) Jarak lurus balai polis dari pejabat daerah ialah __2__ fffffkm. 3) Panjang jalan raya dari simpang jalan Kampung Gula ke ffffKg Fakti ialah _4__ km.

Kg. Maju

4) Panjang jalan raya dari simpang jalan Kampung Maju ke ffffKg Fakti ialah _2.5__ km. 5) Tuliskan skala penyata berdasarkan skala peta yang fffffdiberikan.

P.D.

____________1 cm mewakili 0.5 kilometer_____________ Kg. Fakti

Skala : 1 : 50 000 Peta 3.2

Mengira Keluasan Kawasan Dengan Kaedah Segi Empat Grid

3.3

-Keluasan sesuatu kawasan pada peta boleh dikira dengan menggunakan kaedah seperti : a) Kaedah segi empat grid b) Kaedah segi empat tepat c) Kaedah matematik d) Menggunakan alat planimeter ď ´ Formula Pengiraan Keluasan Kawasan Kaedah Segi Empat Grid Langkah Pengiraan Keluasan Kawasan Sekata :

Petunjuk Sawah padi

1. Ukurkan tinggi dan lebar petak grid sawah padi pada Peta 3.3, iaitu _2_ cm. 2. Merujuk skala peta, ukuran tinggi dan lebar sebenar sawah padi ialah _1_ km. 3. Kirakan keluasan dengan formula yang berikut:

Skala : 1: 50 000

Formula Keluasan = Tinggi X Lebar _1_ km X _1_ km = _1_ km2

Peta 3.3

Langkah Pengiraan Keluasan Kawasan Tidak Sekata : 1. Ukurkan tinggi dan lebar satu petak grid pada Peta 3.4, iaitu _2_ cm. 2. Merujuk skala peta, ukuran tinggi dan lebar sebenar satu petak grid ialah _1_ km. 3. Maka keluasan satu petak grid yang penuh ( 4/4) ialah 1 km X 1 km = 1 km2 4. Kenalpastikan jumlah petak yang penuh dengan kaedah cantuman seperti yang ditujukkan dalam Rajah 3.1. Petunjuk

5. Berdasarkan Rajah 3.1, bilangan petak grid yang penuh ialah sebanyak _5_. Tambah lagi dengan 1 /4 petak yang tidak penuh.

Skala : Tasik

1: 50 000

6. Keluasan bagi petak grid penuh ialah :

Peta 3.4

_5_ X _1_ km2 = _5_ km2

7. Keluasan bagi petak grid yang tidak penuh ialah

4 4

_1/4 X 1 km2 = _0.25 km2 8. Keluasan keseluruhan tasik ialah _5.25_ km2.

Nota Tambahan: Sekiranya keluasan 1 petak grid (4/4) ialah 1 km 2, maka Rajah 3.1

1/4 = 0.25 km2

2/4 = 0.5 km2

3/4 = 0.75 km2 10

BAB 4

KETINGGIAN Kontur

4.1

20 60

-Ketinggian dalam peta boleh ditunjukkan dengan menggunakan fkontur, tanda tinggi, tanda aras, stesen trigonometri dan fwarna_______. -Kontur ialah garisan-garisan_ yang dilukis bagi menyambungkan ftempat-tempat ketinggiannya yang _sama_ dari aras laut.

Rajah 4.1 150 100

-Kontur dilukis mengikut _sela kontur atau selang kontur yang tetap. fSela kontur ialah perbezaan _ketinggian_ di antara dua garisan fkontur yang berturutan. -Sela kontur yang digunakan dalam Rajah 4.1 ialah _20_ meter.

-Sela kontur yang digunakan dalam Rajah 4.2 ialah _50 meter_. Rajah 4.2

4.2

Bentuk Muka Bumi Berdasarkan Kontur

-Kita dapat mengenal pasti sesuatu bentuk muka bumi berdasarkan _susunan_ kontur dan _jarak_ fantara kontur pada peta topografi seperti yang ditunjukkan di bawah:

a) Gunung

Rajah 4.3 (a)

b) Dataran tinggi

Rajah 4.3 (b)

d) Lurah

c) Tebing Tinggi

Rajah 4.3 (d)

Rajah 4.3 (c)

f) Rabung

e) Genting g) Pelana h) Kol

Rajah 4.3 (e)

Rajah 4.3 (f)

Rajah 4.3 (g)

a) Susunan kontur berbentuk bulat dengan ketinggian kurang daripada 600 meter b) Susunan kontur berbentuk bulat dengan ketinggian melebihi ketinggian 600 meter

Bukit Gunung

c) Susunan kontur rapat di tepi tetapi tiada kontur di tengahnya. Tanah tinggi yang mempunyai kemuncak yang rata dan pinggirnya curam.

Dataran tinggi

d) Susunan kontur sangat rapat sehingga bertindih dan merupakan tebing yang mempunyai cerun yang sangat curam dan hampir tegak (90Â°)

Tebing tinggi

e) Susunan kontur berbentuk V merupakan tanah rendah yang terletak di antara tanah tinggi yang disalir sungai.

Lurah

f) Terletak di antara dua set kontur tanah tinggi merupakan laluan sempit dan dalam merentangi legeh.

Genting

g) Susunan kontur yang memanjang dan rapat merupakan tanah tinggi yang panjang dan sempit.

Rabung

h) Lekukan sempit di antara dua rabung yang menjadi legeh dua batang sungai.

Kol

i) Lekukan cetek di antara dua puncak

4.3

Pelana

Cerun

-Berbagai jenis cerun dapat ditunjukkan oleh _susunan_ dan _jarak_ kontur yang berlainan seperti di fbawah:

a) Cerun landai

f) Cerun cembung

b) Cerun curam

c) Cerun seragam

d) Cerun bertangga

e) Cerun cekung

a) Susunan kontur yang jarang

Cerun landai

b) Susunan kontur yang rapat

Cerun curam

c) Susunan kontur yang mempunyai jarak yang sama

Cerun seragam

d) Susunan kontur yang rapat dan jarang secara selang seli

Cerun bertangga

e) Susunan kontur yang jarang pada bahagian rendah, susunan rapat di bahagian tinggi f) Susunan kontur yang rapat pada bahagian rendah, susunan jarang di bahagian tinggi

Cerun cekung Cerun cembung 12

4.4

Kecerunan

-Kecerunan ialah nisbah di antara jarak tegak dengan jarak mendatar. -Formula mengira kecerunan adalah seperti berikut:

Jarak Tegak

Kecerunan Dalam Nisbah =

JarJarak Tegak ak Tegak Jarak Mendatar

Kecerunan Dalam Peratus=

Jarak Mendatar

X 100 %

 Mengira Kecerunan Dalam Nisbah Langkah Pengiraan: kecerunan di antara A dengan B. 1. Menyambungkan titik A dan titik B dengan garisan lurus.

3.Cari Jarak Tegak, iaitu perbezaan ketinggian A dan B ialah: _388_ m — _18_ m = 370 m

2. Kenal pasti ketinggian A dan ketinggian B, iaitu: -Ketinggian A = 388 m -Ketinggian B = 18 m

388

4. Cari Jarak Mendatar, iaitu: -Jarak mendatar AB pada peta : _4.5_ cm -Jarak mendatar sebenar AB : _4.5_ X _500_ m = 2250_ m 5. Kira dengan formula mengira kecerunan, iaitu:

Kecerunan AB =

370

2250

Skala :

Nilai di bawah bahagi (÷) nilai di atas untuk dapat nilai nisbah

1: 50 000

= 1 : _6_ Ini bermakna bagi setiap _6_ meter jarak mendatar, terdapat kenaikan ketinggian sebanyak _1_ meter.

 Mengira Kecerunan Dalam Peratus Langkah Pengiraan: kecerunan di antara X dengan Y. 0

1. Menyambungkan titik X dan titik Y dengan garisan lurus. 10

Skala : 1: 50 000

2. Kenal pasti ketinggian X dan ketinggian Y, iaitu: -Ketinggian X = 200 m -Ketinggian Y = 80 m 3.Cari Jarak Tegak, iaitu perbezaan ketinggian X dan Y ialah: _200_ m — _80_ m = 120 m 4. Cari Jarak Mendatar, iaitu: -Jarak mendatar XY pada peta : _4_ cm -Jarak mendatar sebenar XY : _4_ X _500_ m = _2000_ m 5. Kira dengan formula mengira kecerunan, iaitu:

Kecerunan XY =

120

2000

X 100 %

= __6__ % 13

Latihan Praktis 4.1 1) Tuliskan definisi atau maksud kecerunan. Kecerunan ialah nisbah antara jarak tegak dengan jarak mendatar._________________________ ______________________________________________________________________________ 2) Nyatakan makna nilai kecerunan PQ yang ditunjukkan seperti berikut:

Kecerunan PQ = 1: 38 Bagi setiap 38 meter jarak mendatar, terdapat kenaikan ketinggian 1 meter.__________________ ______________________________________________________________________________

Latihan Praktis 4.2

Menjawab soalan berikut berdasarkan peta topografi di bawah. Petunjuk

67 40.8

Pekan Berjaya

Ladang Mutu

B.P.

P.D.

Jalan raya Masjid

Sek.

Utara Magnet

Utara Grid

Utara Benar

Petempatan Kelapa sawit

Sek.

Sekolah

B.P.

Balai polis

20‟18‟‟

15‟20‟‟

Kontur

16.5

Tanda tinggi

64 358 150

Batu aras Stesen trigonometri

300

Skala

1 : 50 000

1) Kecerunan antara Tanda Tinggi (RG 237669) dengan titik Aras Batu (RG 234646) ialah ____________________________1 : 93_____________________________________________ 2) Kecerunan antara Stesen Trigonometri (RG 279639) dengan titik Tanda Tinggi (RG 252636) ialah ________________________1 : 7______________________________________________ 3) Kira Kecerunan antara titik Tanda Tinggi (RG 269650) dengan titik Tanda Tinggi (RG 252636) dalam bentuk (a) nisbah

: _______________1 : 31_______________________

(b) peratus

: _______________3 %_________________________

4) Kira Kecerunan antara Stesen Trigonometri (RG 279639) dengan titik Aras Batu (RG 234646) dalam bentuk (a) nisbah

: ________________1 : 12_________________________

(b) peratus

: _________________8 %________________________ 14

BAB 5

KERATAN RENTAS

-Keratan rentas ialah profil bentuk muka bumi di sepanjang satu garisan pada peta. -Fungsi dan kepentingan keratan rentas adalah membolehkan kita melihat pandangan sisi bentuk fmuka bumi. -Keratan rentas boleh dilukis dengan menggunakan _skala tegak dan _skala mendatar. Skala fmendatar fyang digunakan adalah sama dengan skala peta, skala tegak biasanya beberapa kali flebih besar daripada skala peta.

Langkah-Langkah Melukis Keratan Rentas

5.1

Langkah-Langkah Melukis Keratan Rentas PQ

1. Tentukan kedudukan P dan Q pada peta.

30 45 60

3. Letakkan satu jalur kertas di sepanjang garisan PQ untuk tandakan nilai ketinggian setiap titik garisan kontur yang bertemu pada jalur kertas. 4. Lukiskan paksi Y yang menegak pada kertas graf dengan memilih skala tegak yang sesuai untuk menggambarkan sela kontur. Contohnya 1 cm mewakili 30 m.

Skala 1 : 50 000 Rajah 5.1 : Garisan kontur PQ

5. Lukiskan paksi X yang mendatar mengikut __skala peta_, ffffjadi jarak PQ sama seperti pada peta.

15 30 45 60

P 15

2. Lukis garisan lurus bagi menyambung titik P dan titik Q.

Q 60

Jalur Kertas

6. Letakkan jalur kertas yang ada catatan ketinggian garisan kontur bertindih dengan paksi X. Kemudian, tandakan titik berdasarkan nilai ketinggian yang sama dengan catatan jalur kertas secara menegak. 7. Sambungkan titik-titik yang ditanda mengikut ketinggian untuk mendapat bentuk muka bumi keratan rentas PQ.

Rajah 5.2: Menanda nilai ketinggian garisan kontur

Meter

120

X X

X X X X

0 15

Jalur Kertas Rajah 5.3: Ketinggian ditanda pada kertas graf

Rajah 5.4: Keratan rentas PQ yang lengkap

Lampauan Tegak

5.2

-Lampauan tegak ialah nisbah di antara skala tegak dengan skala mendatar keratan rentas. -Lampauan tegak menunjukkan berapa kali skala tegak dibesarkan berbanding dengan skala fmendatar. -Tujuan skala tegak dibesarkan supaya bentuk muka bumi keratan rentas kelihatan _lebih jelas. -Formula mengira lampaunan tegak :

Lampauan Tegak =

Skala Tegak Skala Mendatar

….. Kali

Langkah-Langkah Mengira Lampauan Tegak: Rajah 5.5 1. Kenal pasti skala mendatar dan skala tegak: -Skala mendatar = 500 m -Skala tegak = 100 m

Meter 400

2. Tukarkan skala mendatar dan skala tegak kepada pecahan wakilan: -Skala mendatar = 1 : 50 000 -Skala tegak = 1 : 10 000

300 X

200 X

3. Kira dengan formula :

100 X

Lampauan Tegak=

1 : 10 000 1 : 50 000

Nilai belakang nisbah 1 di bawah bahagi (÷) nilai belakang nisbah 1 di atas untuk dapat jawapan

= 5 kali

Skala 1 : 50 000 Rajah 5.5: Keratan rentas I

1. Kenal pasti skala mendatar dan skala tegak: Langkah-Langkah Mengira Lampauan Tegak: Rajah 5.6

Meter 400

-Skala mendatar = 500 m -Skala tegak = 50 m

350

300

2. Tukarkan skala mendatar dan skala tegak kepada pecahan wakilan: -Skala mendatar = 1 : 50 000 -Skala tegak = 1 : 50 00

250

3. Kira dengan formula : 200

150

Lampauan Tegak=

100 X

1 : 50 00 1 : 50 000

Nilai belakang nisbah 1 di bawah bahagi (÷) nilai belakang nisbah 1 di atas untuk dapat jawapan

= 10 kali

50 0

Skala 1 : 50 000 Rajah 5.6: Keratan rentas II

Nota Tambahan:

-Jika skala mendatar dan skala tegak adalah sama menunjukkan keadaan sebenar bentuk muka bumi. -Nilai skala tegak lebih kecil menunjukkan lampauan tegak yang lebih besar.

Latihan Praktis 5.1 1) Tuliskan maksud keratan rentas dan objektif melukis keratan rentas. Keratan rentas ialah profil bentuk muka bumi di sepanjang satu garisan pada peta. Melukis keratan rentas adalah membolehkan kita melihat pandangan sisi bentuk muka bumi.__________________ 2) Nyatakan makna atau definisi lampauan tegak: Lampauan tegak ialah nisbah di antara skala tegak dengan skala mendatar keratan rentas.______ Lampauan tegak menunjukkan berapa kali skala tegak dibesarkan berbanding dengan skala_____ mendatar_______________________________________________________________________

Lukiskan keratan rentas Peta (a) dan (b) pada kertas graf berdasarkan skala tegak yang diberikan.

Latihan Praktis 5.2

Peta (b) : Keratan Rentas VW

Peta (a) : Keratan Rentas XY 100 200 300 400

V 100 80

500

40 20

Skala peta 1 : 25 000 Skala tegak 1 cm mewakili 40 m

Skala peta 1 : 50 000 Skala tegak 1 cm mewakili 100 m

Meter 500

400

300 X

X X

Meter 120

X X

200

X X

100

X X X X X

Latihan Praktis 5.3 1) Kira lampauan tegak bagi keratan rentas XY. 5 kali_(50 000 รท 10 000)___________________________________________________________ 2) Lampauan tegak keratan rentas VW ialah 6.25 kali_(25 000 รท 4 000)__________________________________________________________

BAB 6

PETA TOPOGRAFI

-Peta topografi ialah peta yang menggambarkan pandang darat fizikal dan pandang darat budaya fsesuatu kawasan melalui simbol-simbol.

6.1

Simbol

-Simbol merupakan bahasa grafik bagi peta topografi. -Kepentingan atau fungsi penggunaan simbol ialah membolehkan kita mendapat maklumat sesuatu fciri geografi dengan cepat, mudah dan berkesan. -Terdapat lima jenis simbol iaitu : simbol titik, simbol garisan, simbol kawasan, simbol bergambar dan fsingkatan perkataan.  Simbol Titik -Digunakan untuk mewakili ciri-ciri fizikal dan ciri-ciri budaya dalam bentuk titik, bulatan kecil, segi fempat kecil atau bentuk-bentuk lain. -Contoh simbol titik berdasarkan pelan seperti : tangki air dan empangan. -Contoh simbol titik berdasarkan profil seperti : masjid, gereja, tokong, kuil, rig minyak. -Contoh simbol titik berdasarkan fungsi seperti : ciri arkeologi dan perkuburan. -Contoh simbol titik menunjukkan kedudukan dan ketinggian seperti : stesen trigonometri, tanda aras fdan tanda tinggi.  Simbol Garisan -Digunakan untuk ciri-ciri yang memanjang seperti jalan raya, sempadan, talian elektrik, benteng, fsungai, dan lorong jalan kaki.  Simbol Kawasan -Digunakan untuk ciri-ciri yang meliputi kawasan yang luas seperti sawah, ladang kelapa sawit, fhutan, paya, tasik dan bandar. -Warna hijau digunakan untuk kawasan tumbuh-tumbuhan. -Warna biru digunakan untuk ciri-ciri air atau hidrologi. -Warna coklat digunakan untuk kawasan tanah tinggi. -Warna merah jambu dan kelabu digunakan untuk kawasan bandar.  Simbol Bergambar -Digunakan untuk menunjukkan ciri-ciri yang unik seperti jeti, batu bonjol dan kuari.  Singkatan Perkataan -Digunakan untuk menunjukkan lokasi ciri-ciri fizikal dan ciri-ciri budaya. -Melalui singkatan perkataan lebih banyak ciri fizikal dan ciri budaya dapat ditandakan dengan jelas fpada peta topografi.

6.2

Ciri-Ciri Padang Darat Fizikal

-Pandang darat fizikal merujuk kepada ciri-ciri __semula jadi seperti bentuk muka bumi, saliran, dan ftumbuhan semula jadi. 67

Petunjuk

Pekan Jaya

Jalan raya Ladang Mutiara

Petempatan 23

Utara Magnet

Utara Grid

Utara Benar

Getah Kelapa sawit Sungai

20‟18‟‟

15‟20‟‟

Paya Hutan rimba Kontur

64 358 150

Bt. 300 Muda

63 23

Tanda tinggi Stesen trigonometri

Skala

1 : 50 000

Peta 6.1

Tafsiran Peta Topografi Berdasarkan Peta 6.1  Bukti Kawasan Tanah Pamah Dalam Peta Topografi Kawasan tanah pamah terdapat pada bahagian barat laut peta, buktinya: a) Mempunyai jaringan jalan raya yang pesat b) Mempunyai banyak petempatan c) Tiada garisan kontur  Bukti Kawasan Tanah Beralun Dalam Peta Topografi Kawasan tanah beralun terdapat pada bahagian timur laut peta, buktinya: a) Mempunyai ladang kelapa sawit dan ladang getah b) Terdapat garisan kontur c) Terdapat tanda tinggi  Bukti Kawasan Tanah Tinggi Dalam Peta Topografi Kawasan tanah tinggi terdapat pada bahagian tenggara peta, buktinya: a) Terdapat garisan kontur b) Terdapat stesen trigonometri c) Sungai yang sempit menunjukkan peringkat hulu  Bukti Sungai Peringkat Hilir / Tua Di Bahagian Barat Peta Topografi a) Sungai berliku-liku / Aliran sungai lebar b) Terdapat tasik ladam / Bentuk muka bumi pamah c) Terdapat likuan terpenggal / Berhampiran dengan muara sungai, laut  Bukti Sungai Peringkat Hulu / Muda Di Bahagian Timur Peta Topografi a) Sungai lurus / Aliran sungai sempit b) Bentuk muka bumi tinggi / Terdapat garisan kontur  Ciri-Ciri Fizikal Dalam Peta Topografi a) Hutan rimba, sungai, tasik ladam, bukit__________________________________ b) Paya, muara sungai, likuan terpenggal ________________________

6.3

Ciri-Ciri Padang Darat Budaya

-Pandang darat budaya merujuk kepada ciri-ciri _buatan manusia seperti petempatan, pengangkutan fdan perhubungan, kegiatan ekonomi dan kemudahan sosial serta tanaman manusia. 67

P.D.

Petunjuk

Bandar Jaya Sek. B.P.

Bandar Mutiara

Pekan Jaya

Sek.

Ladang Mutiara Tasik Mutiara

Jalan raya

B.P.

Balai polis

Petempatan

Sek.

Sekolah

Getah

P.D.

Pejabat daerah

Kelapa sawit Sungai

Sawah padi

a Sg. Mud

Hutan rimba

Utara Magnet

Utara Grid

Utara Benar

Kontur

Lorong

Kg. Ceria

Bt. Muda

Kg. Muda

63 23

Paya Sek.

Sekolah

P.D.

Pejabat daerah

20‟18‟‟ Skala

15‟20‟‟ 1 : 50 000

Peta 6.2

Tafsiran Peta Topografi Berdasarkan Peta 6.2  Pola Petempatan 1) Pola petempatan berjajar terdapat di Kampung Ceria dan Pekan Jaya. Faktor yang mempengaruhi pola petempatan ini adalah: a) Darjah ketersampaian yang baik seperti berhampiran dengan jalan raya b) Bentuk muka bumi seperti berhampiran dengan sungai c) Kegiatan ekonomi yang dijalankan seperti di kawasan sawah padi 2) Pola petempatan berselerak terdapat di Kampung Muda dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Darjah ketersampaian yang rendah, jaringan pengangkutan yang terhad b) Bentuk muka bumi yang beralun dan tanah tinggi / Kegiatan ekonomi yang terhad 3) Pola petempatan berpusat terdapat di Bandar Jaya dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Darjah ketersampaian yang tinggi, jaringan pengangkutan yang padat b) Bentuk muka bumi yang pamah memudahkan pembinaan bangunan c) Kegiatan ekonomi yang pesat / Jumlah penduduk ramai, bangunan yang padat 4) Pola petempatan terancang terdapat di Bandar Mutiara dipengaruhi oleh faktor seperti: a) Jaringan pengangkutan yang terancang / Dasar kerajaan b) Bentuk muka bumi yang pamah memudahkan susun atur bangunan c) Kegiatan ekonomi yang dijalankan seperti kegiatan pertanian  Pengangkutan Dan Perhubungan 1) Faktor yang mempengaruhi kepesatan dan perkembangan jaringan pengangkutan di Bandar Jaya: a) Bentuk muka bumi yang pamah, memudahkan pembinaan, kos pembinaan rendah b) Penduduk ramai / Kegiatan ekonomi pesat / Permintaan tinggi terhadap infrastruktur 2) Sebab dan faktor jaringan pengangkutan di bahagian tenggara dan timur laut peta adalah jarang: a) Bentuk muka bumi yang tinggi, kerja pembinaan yang sukar, kos pembinaan tinggi b) Penduduk sedikit, kepadatan penduduk jarang / Kegiatan ekonomi terhad

ď ´ Kegiatan Ekonomi 1) Jenis tanaman kontan dalam Peta 6.2: a) Kelapa sawit_______________

b) Getah______________

2) Faktor yang mempengaruhi kegiatan dan penanaman tanaman kontan: a) Bentuk muka bumi yang pamah / Bekalan buruh yang mencukupi / Ada permintaan b) Jaringan pengangkutan yang baik / Mudah memperoleh sumber air 3) Faktor yang mempengaruhi kegiatan pertanian di kawasan barat dalam Peta 6.2: a) Bentuk muka bumi yang pamah / Bekalan buruh yang mencukupi b) Mudah memperoleh sumber air / Ada permintaan / Jaringan pengangkutan yang baik 4) Kegiatan ekonomi yang boleh dijalankan di sungai dan tasik tanpa menjejaskan alam sekitar: a) Sebagai pusat ekopelancongan / Taman tema air / Pusat alkuakultur / Pusat perikanan 5) Kegiatan ekonomi yang boleh dijalankan di hutan rimba tanpa menjejaskan alam sekitar: a) Sebagai pusat ekopelancongan / Pusat pemuliharaan haiwan / Pusat pengeluaran herba ď ´ Fungsi Petempatan Dan Potensi Kawasan 1) Fungsi dan peranan di Bandar Jaya dan Pekan Jaya: a) Sebagai pusat pentadbiran adanya pejabat daerah / Sebagai pusat petempatan b) Sebagai pusat pendidikan adanya sekolah / Sebagai pusat perkhidmatan c) Sebagai pusat pengangkutan adanya jaringan pengangkutan yang baik d) Sebagai pusat keselamatan adanya balai polis mengawal keselamatan 2) Fungsi, peranan, potensi dan kepentingan di Ladang Mutiara: a) Pusat pengeluaran hasil pertanian / Pusat pengedaran hasil pertanian b) Beri peluang pekerjaan / Pusat pemprosesan hasil pertanian / Pusat agropelancongan 3) Kepentingan, sumbangan dan fungsi sungai dan tasik terhadap penduduk dan alam: a) Sumber air untuk pertanian / Membekalkan sumber ikan / Peluang pekerjaan nelayan b) Menyederhanakan suhu / Habitat hidupan akuatik / Kepelbagaian biologi 4) Kepentingan, kebaikan dan sumbangan hutan rimba di Bukit Muda terhadap alam dan penduduk: a) Sebagai kawasan tadahan / Menyederhanakan suhu / Mengurangkan hakisan tanih b) Sebagai pusat pelancongan / Membekal sumber hutan / Membekalkan gas oksigen ď ´ Punca, Kesan Dan Langkah 1) Faktor, sebab dan punca Bandar Jaya berlaku kesesakan lalu lintas: a) Penduduk ramai / Kenderaan banyak b) Kepesatan ekonomi / Pengangkutan awam kurang digunakan 2) Langkah dan cadangan mengatasi masalah kesesakan lalu lintas: a) Mengadakan kempen kongsi kereta / Pembinaan jalan raya bertingkat b) Memajukan sistem pengangkutan awam / Menambah jalan alternatif seperti lebuh raya 3) Kesan, akibat dan implikasi kegiatan manusia seperti penerokaan hutan, tasik dan kawasan paya: a) Kemusnahan habitat flora dan fauna / Ekosistem terjejas / Rantaian makanan terjejas b) Kepupusan flora dan fauna / Hakisan tanih 4) Langkah dan cadangan untuk mengurangkan kesan penerokaan kawasan hutan: a) Penguatkuasaan undang-undang / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam b) Memberi pendidikan alam / Mewartakan taman negara / Penghutanan semula c) Mengadakan program kitar semula

Jawab soalan 1 hingga 41 berdasarkan peta topografi di bawah.

Latihan Praktis 6.1 05 90

50 100

Bkt. Indah

150 200 250 300

365

344

HUTAN RIZAB SEGAR

Bkt. Intan

Bkt. Duri

315

284

250 200 150 100 50

Pekan Utara

100

Tasik Tekun

Sek.

B.P.

Hosp.

12.5

Sek.

Sg .M

en an

85 Bandar Setia B.P.

P.D.

84 Kg. Budaya

Kawasan Perindustrian Bandar Setia

81 Kg. Cahaya

P. Relau

Petunjuk Jalan Raya

Tasik

P.D.

Pejabat Daerah

Jalan Kereta Api

Paya

Hosp.

Hospital

Lorong

Sawah

B.P.

Balai Polis

Sungai

Sek.

Sungai

Petempatan

Kg.

Kampung

Bangunan Perniagaan/Perusahaan

Stesen Trigonometri

Pulau

Kelapa sawit

Titik Tanda Tinggi

Bkt.

Bukit

Getah

Batu Aras

Sg.

Sungai

Utara Magnet

20‟18‟‟ Skala

Utara Grid

Utara Benar

15‟20‟‟ 1 : 50 000

1) Berapakah bearing stesen trigonometri (RG130890) dari sekolah (RG 086871)? ____________________________67Â°_______________________________________________ 2) Berapakah bearing Bukit Indah (RG 075894) dari titik tanda tinggi (RG 123879)? ____________________________287Â°_______________________________________________ 3) Berapakah jarak jalan kereta api dari RG 050847 ke RG 140863? ____________________________9.25 km____________________________________________ 4) Panjang jalan raya dari persimpangan RG 088872 ke persimpangan RG 118857 ialah _3.5_ km. 5) Kira jarak relatif berdasarkan kos sekolah (RG087871) ke simpang jalan (RG 118857). Jika tambang teksi ialah RM 2 bagi setiap kilometer? ____________________________RM 7.00____________________________________________ 6) Kira jarak relatif berdasarkan masa sekolah (RG087871) ke pejabat daerah (RG 123847). Jika kelajuan teksi ialah 5 minit bagi setiap kilometer? ____________________________17 minit 30 saat_____________________________________ 7) Nyatakan rujukan grid enam angka Pejabat Daerah di Bandar Setia. _______________________________RG 123847______________________________________ 8) Namakan bukit tertinggi di bahagian timur laut garisan Timuran 12 hingga 13 dalam peta. ________________________________Bukit Intan______________________________________ 9) Nyatakan aras ketinggian jalan raya dalam segi empat grid di bawah. 87

________12.5________ meter 86 10

10) Berapa keluasan kawasan sawah padi dalam segi empat grid di bawah? 84

81 10

______2_____ kilometer persegi 12

11) Kecerunan antara stesen trigonometri (RG 130890) dengan stesen trigonometri (RG 121889) ialah ________________________________1 : 29_________________________________________ 12) Kira kecerunan antara stesen trigonometri (RG 074893) dengan titik tanda tinggi (RG 061867) dalam i) Nisbah : _1 : 9___________

ii) Peratus : _11 %___________

13) Mengapakah Bandar Setia mengalami hujan asid, pencemaran udara dan pulau haba? i) Banyak asap kenderaan bermotor / Banyak asap dari kilang / Aktiviti pembakaran terbuka ii) Banyak bangunan tinggi dibina rapat-rapat / Jalan raya berturap 14) Langkah dan usaha mengurangkan masalah pembandaran di Bandar Setia. i) Menguatkuasakan undang-undang / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam ii) Menggalakkan pengangkutan awam / Guna petro tanpa plumbum / Pasang catalytic converter

15) Lampauan tegak bagi keratan rentas di bawah ialah Meter

300 X

200

X X

100

X X

________5________ kali

16) Berikan dua bukti bahagian timur laut dan barat laut dalam peta ialah kawasan tanah tinggi. i) Terdapat garisan kontur / Terdapat stesen trigonometri ii) Sungai peringkat hulu/ Sungai yang sempit 17) Berikan dua bukti bahagian selatan peta ialah kawasan tanah pamah. i) Berhampiran dengan laut/ delta/ muara sungai ii) Tiada garisan kontur / Sungai berliku-liku/ Sungai yang lebar 18) Apakah peringkat aliran sungai dalam segi empat grid di bawah? 90

88 05

__________Peringkat hulu / Muda___________ 07

19) Kemukakan dua bukti yang terdapat dalam peta bagi menyokong jawapan soalan 16. i) Bentuk muka bumi yang tinggi/ Terdapat garisan kontur ii) Terdapat stesen trigonometri / Sungai yang sempit / Sungai yang lurus 20) Jelaskan tiga fungsi dan peranan Bandar Setia berdasarkan bukti dalam peta. i) Pusat pengangkutan adanya jaringan pengangkutan yang lengkap / Pusat pentadbiran ii) Pusat keselamatan adanya balai polis mengawal keselamatan / Pusat perubatan iii) Pusat pendidikan adanya sekolah / Pusat perniagaan / Pusat perkhidmatan 21) Nyatakan tiga potensi dan peranan Kampung Budaya berdasarkan bukti dalam peta. i) Sebagai pusat pengeluaran hasil padi / Pusat pemprosesan hasil pertanian ii) Pusat pengumpulan hasil padi / Membekalkan makanan kepada penduduk di bandar iii) Pusat agropelancongan 22) Nyatakan dua potensi dan kegiatan ekonomi yang boleh dimajukan di Kampung Cahaya. i) Sebagai pusat perikanan / Menjalankan akuakultur / Pusat penanaman pokok kelapa ii) Sebagai pusat pelancongan / Sebagai pusat perdagangan dengan membina pelabuhan 23) Nyatakan dua potensi dan kegiatan ekonomi yang boleh dibangunkan di Pulau Relau dan delta tanpa menjejaskan ekosistem dan alam sekitar. i) Sebagai pusat ekopelancongan / Menjalankan akuakultur ii) Sebagai pusat perlindungan hidupan akuatik / Sebagai tapak pertanian organik 24) Kemukakan alasan untuk menyokong jawapan anda pada soalan 23. i) Kegiatan tidak melibatkan penerokaan sumber alam ii) Kegiatan mengekalkan bentuk muka bumi asal / Tumbuhan semula jadi dikekalkan iii) Kegiatan tidak menggunakan bahan pencemaran alam / Hidupan liar tidak terancam

25) Berikan dua kepentingan Hutan Rizab Segar kepada alam dan penduduk sekitar. i) Sebagai kawasan tadahan / Mengurangkan hakisan tanih / Menyederhanakan suhu iI) Mengekalkan kelembapan udara / Membekalkan gas oksigen / Habitat flora dan fauna 26) Berikan dua kepentingan dan potensi Tasik Tekun kepada kawasan sekitarnya. i) Membina empangan untuk menjana kuasa hidroelektrik dan membekalkan sumber air ii) Sumber air untuk kegiatan pertanian / Sebagai pusat pusat pelancongan / Tapak perikanan 27) Nyatakan dua kesan dan implikasi penerokaan Hutan Rizab Segar terhadap alam sekitar. i) Hakisan tanih / Tanah runtuh / Peningkatan suhu / Kemusnahan habitan flora dan fauna ii) Ekosistem hutan terjejas / Kepupusan / Rantaian makanan terjejas 28) Berikan tiga kesan penerokaan dan pembangunan tanpa kawalan di segi empat grid berikut. 82

i) Pantai terhakis / Habitat hidupan akuatik terancam / Peningkatan suhu ii) Kepupusan hidupan akuatik / Rantaian makanan terjejas iii) Ekosistem pantai dan laut terjejas / Kepupusan hidupan akuatik

80 05

29) Cadangkan dua langkah bagi mengatasi kesan terhadap alam sekitar di soalan 24 dan 25. i) Mewartakan hutan simpan / Penghutanan semula / Memberi pendidikan alam ii) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam / Menguatkuasakan undang-undang 30) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi perletakan dan perkembangan Bandar Setia. i) Bentuk muka bumi yang pamah memudahkan kerja pembinaan / Kos pembinaan rendah ii) Darjah ketersampaian yang tinggi / Dasar kerajaan / Berhampiran dengan sungai 31) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi kegiatan ekonomi di Kampung Budaya. i) Bentuk muka bumi yang pamah dan rata / Berhampiran dengan sungai ii) Mudah mendapat sumber air / Tenaga buruh mencukupi / Ada permintaan 32) Tuliskan pola petempatan berdasarkan segi empat grid berikut. 84

82 07

83 06

84 11

a) __Pola berselerak__

b) __Pola berjajar__

c) __Pola berpusat__

33) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi pola petempatan di jawapan 32 (a). i) Darjah ketersampaian rendah / Jaringan pengangkutan terhad ii) Berhampiran kawasan paya / Kegiatan ekonomi terhad 34) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi pola petempatan soalan 32 (b) dan Kampung Budaya. i) Berhampiran dengan jalan keretapi / Berhampiran dengan sawah padi ii) Kegiatan ekonomi pertanian / Bentuk muka bumi pamah 35) Nyatakan dua faktor yang mempengaruhi pola petempatan soalan 32 (c). i) Jaringan pengangkutan yang padat / Darjah ketersampaian tinggi ii) Kegiatan ekonomi pesat / Bentuk muka bumi pamah / Banyak bangunan / Penduduk padat

36) Nyatakan tiga ciri fizikal (pandang darat fizikal) dalam segi empat grid di bawah. 84

i) Sungai / Timbunan pasir / Pulau ii) Paya / Muara sungai / Likuan terpenggal iii) Laut / Delta

81 08

37) Namakan bentuk muka bumi sekiranya pemendapan ombak giat berlaku di kawasan X dalam segi empat grid di bawah. 82

____Tombolo_________________

X 80 05

38) Tuliskan pola saliran yang terdapat dalam segi empat grid berikut. 88

86 05

88 05

a) _Pola saliran setumpu__

80 08

b) _Pola saliran sepunca__

c) _Pola saliran bersirat_

39) Apakah ciri fizikal akan terhasil jika proses hakisan berterusan di kawasan Z dalam segi empat grid di bawah. 85

Z 83 07

__Tasik ladam__ 09

40) Nyatakan dua faktor dan sebab jaringan pengangkutan dan pembangunan terhad di utara peta. i) Bentuk muka bumi tinggi / Berhutan / Kegiatan ekonomi terhad / Penduduk jarang ii) Permukaan tidak rata menyukarkan kerja pembinaan / Kos pembinaan yang tinggi 41) Nyatakan dua tanaman kontan atau tanaman jualan dalam peta. i) Kelapa sawit

ii) Getah

42) Berikan dua faktor yang mempengaruhi perkembangan dan kegiatan penanaman soalan 41. i) Bentuk muka bumi pamah / Bentuk muka bumi beralun / Saliran baik / Pasaran luas ii) Jaringan pengangkutan baik / Bekalan buruh mencukupi / Sumber air mencukupi 43) Nyatakan dua simbol titik yang terdapat di garisan Utaraan 86 hingga ke 90. i) Stesen trigonometri

ii) Tanda tinggi / Batu aras

44) Nyatakan dua simbol kawasan yang terdapat di garisan Utaraan 80 hingga ke 84. i) Paya

ii) Sawah

45) Mengapakah suhu di bahagian utara lebih rendah dibandingkan dengan kawasan di timur? i) Bahagian utara mempunyai banyak pokok / Bahagian utara adalah kawasan tanah tinggi ii) Bahagian utara tiada kenderaan bermotor, tiada jalan berturap

Panduan Melukis :

BAB 7

GRAF DAN CARTA

Baca soalan dengan teliti untuk mengenalpasti jenis graf yang perlu dilukis. Tajuk graf boleh didapati dalam soalan iaitu daripada tajuk jadual yang disediakan atau dalam ayat selepas perkataan “menunjukkan”. Pastikan tajuk ditulis dengan lengkap meliputi perkara, tarikh dan tempat. Pengeluaran kelapa sawit dari tahun 1990 hingga tahun 1994 di Negara Y Tahun

Perkara

Tempat

Mengenalpasti skala yang diberi dalam soalan graf bar dan graf garisan, melukis paksi menegak berdasarkan skala dan nilai maksimum dalam data jadual.

Latihan Praktis 7.1

Baca soalan di bawah dengan teliti, kemudian menjawab pada kertas graf yang disediakan.

Soalan 1 (a)

Jadual di bawah menunjukkan jumlah pengeluaran petroleum di Negara X antara tahun 1990 hingga tahun 1994. Tahun

Jumlah Pengeluaran Petroleum (Ribu Tong Sehari)

1990

780

1991

810

1992

1 000

1993

1 200

1994

1 280

Berdasarkan jadual di atas, lukis graf bar bagi menunjukkan jumlah pengeluaran petroleum di Negara X dari tahun 1990 hingga 1994. Lukis graf dengan menggunakan skala 1 cm mewakili 100 ribu tong.

(b)

Tahun

Nilai Eksport (RM Juta) Kelapa Sawit

Getah

1991

10 500

11 500

1992

13 200

9 600

1993

7 200

6 200

1994

8 600

7 400

Berdasarkan jadual di atas, lukiskan graf bar bagi menunjukkan jumlah nilai eksport kelapa sawit dan getah di Malaysia dari tahun 1991 hingga 1994. Guna skala 1 cm bersamaan RM 1 000 juta untuk membina graf bar. 27

Soalan 2 (a)

Jadual di bawah menunjukkan jumlah kedatangan pelancong dari Asia ke Malaysia antara tahun 2005 hingga tahun 2009. Tahun

Jumlah Pelancong (Ribu Orang)

2005

4 500

2006

5 800

2007

5 300

2008

5 900

2009

6 200

Berdasarkan jadual di atas, lukis graf garisan bagi menunjukkan jumlah kedatangan pelancong dari Asia ke Malaysia dari tahun 2005 hingga tahun 2009. Gunakan skala 1 cm mewakili 500 ribu orang.

(b)

Jadual di bawah menunjukkan pengeluaran dan eksport kelapa sawit dari tahun 1980 hingga tahun 1984 di Negara M Tahun

Pengeluaran Kelapa Sawit (Ribu tan metrik)

Eksport Kelapa Sawit (Ribu tan metrik)

1980

650

520

1981

450

380

1982

420

320

1983

390

260

1984

340

240

Lukiskan sebuah graf garisan bagi menunjukkan pengeluaran dan eksport kelapa sawit dari tahun 1980 hingga 1984 di Negara M. Gunakan skala 1 cm mewakili 50 ribu tan metrik.

Soalan 3 (a)

Jadual di bawah menunjukkan peratus eksport produk sektor pembuatan Malaysia pada tahun 2005. Negara

Peratus Eksport

Amerika Syarikat

Jepun

Singapura

China

Negara-negara lain

JUMLAH

100

Berdasarkan jadual di atas, lukis carta pai bagi menunjukkan peratus eksport produk sektor pembuatan Malaysia pada tahun 2005. Gunakan jejari 5 cm untuk carta pai anda.

Angka Giliran :______________________

No. Kad Pengenalan : _________________________ No. Soalan : ___1 a________________________

Jumlah Pengeluaran Petroleum Di Negara X Dari Tahun 1990 Hingga 1994

Jumlah Pengeluaran Petroleum (Ribu Tong Sehari)

1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1990

1991

1992

1993

1994

Tahun

Skala : 1 cm mewakili 100 ribu tong

Angka Giliran :______________________

No. Kad Pengenalan : _________________________ No. Soalan : ___1 b________________________

Nilai Eksport Kelapa Sawit Dan Getah Di Malaysia Pada Tahun 1999 Hingga 1994

Petunjuk Kelapa Sawit Getah

Nilai Eksport (RM Juta)

14000 13000 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0

1991

1992

1993

1994

Tahun

Skala : 1 cm mewakili RM 1000 juta 30

Angka Giliran :______________________

No. Kad Pengenalan : _________________________ No. Soalan : ___2 a________________________

Jumlah Kedatangan Pelancong Dari Asia Ke Malaysia Dari Tahun 2005 Hingga Tahun 2009

Jumlah Pelancong (Ribu Orang)

7000 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0

2005

2006

2007

2008

2009

Tahun Skala : 1 cm mewakili 500 ribu orang

Angka Giliran :______________________

No. Kad Pengenalan : _________________________ No. Soalan : ___2 b________________________

Pengeluaran Dan Eksport Kelapa Sawit Dari Tahun 1980 Hingga Tahun 1984 Di Negara M

Petunjuk Pengeluaran Kelapa Sawit Eksport Kelapa Sawit

Ribu Tan Metrik

700 650 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

1980

1981

1982

1983

1984

Tahun Skala : 1 cm mewakili 50 ribu tan metrik

No. Kad Pengenalan : _________________________

Angka Giliran :______________________

No. Soalan : ___3 a________________________

Peratus Eksport Produk Sektor Pembuatan Malaysia Pada Tahun 2005

Petunjuk Amerika Syarikat Jepun Singapura China Negara-negara lain

15 % 28 % 16 %

18 %

23 %

UNIT 1 1.1

SISTEM BUMI Sistem Bumi

Atmosfera

Biosfera

Udara/Gas

Benda-benda Hidup

Empat Kompenan Sistem Bumi

Hidrosfera

Litosfera

Air

Daratan

1) Empat komponen dalam sistem bumi terdiri daripada: a) Atmosfera b) Hidrosfera c) Litosfera

d) Biosfera

2) Semua kawasan air di permukaan bumi dikenali sebagai hidrosfera yang meliputi 70% daripada uu permukaan bumi. 3) Punca 97.2% air masin dan 2.8% air tawar di bumi boleh diperoleh dari: a) laut b) sungai c) paya d) salji

e) bawah tanah

4) Kepentingan dan sumbangan hidrosfera ialah: a) Sumber minuman untuk hidup / Sumber air untuk kegiatan pertanian b) Membekalkan sumber makanan / sumber protein / ikan c) Memajukan industri seperti pelancongan 5) Lapisan luar bumi yang sangat pejal dikenali sebagai _litosfera_ yang merangkumi _kerak bumi_ fffffdan bahagian atas mantel. 6) Kepentingan dan sumbangan litosfera ialah: a) Menjalankan kegiatan pertanian / Kaya dengan sumber tanih yang subur b) Menjalankan kegiatan perlombongan / Kaya dengan sumber galian c) Habitat pelbagai hidupan / Tapak perindustrian 7) Bahagian kerak bumi dan atmosfera yang dihuni oleh benda-benda hidup yang dikenali sebagai fffffbiosfera. 8) Contoh benda-benda hidup yang terdapat di biosfera: Manusia, haiwan, tumbuhan dan hidupan seni seperti bakteria, spora dan plankton 9) Kepentingan dan sumbangan biosfera ialah: a) Membekalkan sumber makanan / Membekalkan sumber perubatan / Bahan mentah industri b) Tumbuhan membekalkan oksigen / Menjamin keseimbangan ekosistem 10) Lapisan udara yang mengelilingi bumi dan mempengaruhi cuaca dikenali sebagai atmosfera. 11) Kepentingan dan sumbangan atmosfera ialah: a) Membekalkan gas oksigen kepada manusia b) Karbon dioksida kepada tumbuh-tumbuhan c) Kejadian pelbagai unsur cuaca seperti hujan / Menapis sinaran ultra ungu

Lapisan Atmosfera Eksosfera

Kandungan Gas Atmosfera Nitrogen Oksigen Lain-lain

Sebahagian besar terdiri daripada gas helium dan hidrogen

78 % 21 % 0.1 %

400 KM

Termosfera

Aurora (jalur cahaya berwarna-warni akibat tindakan

zarah bercas dengan magnet bumi dan gas-gas atmosfera)

Membalikkan gelombang radio (Penting untuk telekomunikasi)

Zarah gas bercas 80 KM

Mesosfera 50 KM

Meteorit terbakar dan hancur Lapisan Ozon (Ozonsfera)

Stratosfera Troposfera

Menapis sinaran ultraungu

Kapal terbang supersonik

Unsur cuaca tidak stabil

1) Lapisan atmosfera yang paling berhampiran dengan litosfera (permukaan bumi) ialah troposfera. 2) Senaraikan tiga ciri troposfera. a) Suhu dan tekanan berkurang mengikut ketinggian b) Perubahan cuaca berlaku seperti angin, ribut, kilat, petir, hujan dan salji (kurang stabil) c) Ketebalan 18 km di Khatulistiwa dan 8 km di Kutub 3) Nyatakan dua kepentingan troposfera. a) Menampung kehidupan manusia, haiwan dan tumbuhan b) Menyerap haba matahari dan permukaan bumi / Menghalang kehilangan haba bumi 4) Lapisan atmosfera yang terdapat lapisan ozon (ozonsfera) ialah stratosfera. 5) Berikan dua ciri stratosfera. a) Tidak berawan, kering dan lebih stabil

b) Mengandungi gas ozon

6) Tuliskan dua kepentingan stratosfera. a) Lapisan ozon melindungi pelbagai hidupan daripada sinaran ultraungu b) Sesuai untuk kapal terbang supersonik 7) Lapisan atmosfera yang terletak antara 50 hingga 80 km dari permukaan bumi ialah mesosfera. 8) Kepentingan mesosfera ialah pembakaran dan penghancuran meteorit pada lapisan ini. 9) Lapisan atmosfera yang juga dikenali sebagai ionosfera ion ialah termosfera. 10) Nyatakan empat ciri termosfera. a) Mengandungi banyak ion (boleh memantulkan gelombang radio) b) Suhu meningkat mengikut ketinggian (Suhu mencapai had melebihi 1200Â°C) c) Mempunyai aurora (jalur cahaya berwarna-warni ) d) Oksigen dan nitrogen menyerap sebahagian besar daripada bahangan gelombang pendek 11) Tuliskan satu kepentingan termosfera. Penting dalam sektor telekomunikasi (dapat memantulkan gelombang radio) 12) Lapisan atmosfera yang paling jauh dan luar dari bumi ialah eksosfera mempunyai udara yang ddd1tersangat nipis.

1.2

Struktur Bumi Sima (batuan basalt)

Sial (batuan granit)

Kerak Bumi Mantel Teras Luar Teras Dalam

Ketakselanjaran Mohorovicic Astenosfera Bahagian Atas Mantel Bahagian Bawah Mantel Ketakselanjaran Gutenberg Teras Luar

Teras Dalam

Kerak Bumi (Litosfera) -Sial: Tebal 30-50km, kaya dengan silika dan aluminium) -Sima: Tebal 5-10km, kaya dengan silika, besi dan magnesium) Mantel -82% daripada Isipadu bumi. -Arus perolakan menyebabkan gempa bumi, gunung berapi, hanyutan benua. -Astenosfera dalam bentuk spara cecair.

Teras Bumi -Dikenali sebagai barisfera. -Terbahagi kepada Teras Luar dan Teras Dalam. -Kaya dengan logam seperti nikel dan besi. -Teras Luar (Batuan bentuk cecair) -Teras Dalam (Batuan bentuk pepejal)

1) Kerak bumi (litosfera) terdiri daripada dua bahagian iaitu: a) Sial b) Sima 2) Nyatakan tiga kepentingan lapisan kerak bumi (litosfera) kepada manusia. a) Sebagai tapak pertanian / Tapak perindustrian b) Tapak petempatan / Tapak perlombongan / Membina jaringan pengangkutan c) Membekalkan sumber mineral / Menakung air 3) Batuan utama sial ialah granit dan batuan utama lapisan sima di bawah lautan ialah basalt. 4) Lapisan bumi yang terdapat arus perolakan ialah mantel yang meliputi 82% isipadu bumi. 5) Lava gunung berapi dan magma berasal dari lapisan mantel. 6) Berikan dua kepentingan lapisan mantel. a) Menghasilkan lava bes yang subur untuk kegiatan pertanian b) Membentuk pelbagai jenis batuan 7) Nyatakan kesan atau kejadian yang boleh berlaku akibar arus perolakan pada lapisan mantel. a) Gempa bumi b) Letusan gunung berapi c) Hanyutan benua d) Pertembungan plat e) Pencapahan plat 8) Kerak bumi â&#x20AC;&#x153;terapungâ&#x20AC;? di atas astenosfera yang bersifat spara cair. 9) Kerak bumi dan mantel dipisahkan oleh Ketakselanjaran Mohorovicic. 10) Teras bumi juga dikenali sebagai barisfera. 11) Teras bumi kaya dengan logam-logam seperti nikel dan besi. 12) Teras bumi dibahagikan kepada dua iaitu: a) Teras Luar

b) Teras Dalam

13) Teras luar terdiri daripada batuan dalam bentuk cecair. 14) Teras dalam terdiri daripada batuan dalam bentuk pepejal. 15) Teras bumi dan mantel dipisahkan oleh Ketakselanjaran Gutenberg.

16) Lapisan bertanda X dalam rajah ialah sial. 17) Lapisan beranda Y dalam rajah ialah sima.

Y Rajah : Kerak Bumi

1.3

Jenis Batuan Dan Kepentingan

*Batuan ialah bahan pepejal yang terdiri daripada himpunan atau campuran pelbagai jenis mineral.

Batuan Igneus

Batuan Enapan

Batuan Metamorfosis

-Terbahagi kepada dua jenis : a) Igneus Rejahan (dalam) b) Igneus Terobosan (luaran)

-Terbahagi kepada tiga jenis : a) Batuan Klastik b) Batuan Kimia c) batuan Organik -Terbentuk daripada penyejukan dan pemejalan magma & lava. -Terbentuk daripada mendapan dan mampatan serpihan batuan, sisa tumbuhan -Ciri-ciri : dan haiwan. a) Sangat keras. b) Berbentuk Hablur. -Dua proses pembentukan: c) Tidak berlapis-lapis. a) Pemadatan d) Tidak mengandungi fosil. b) Penyimenan. -Ciri-ciri : a) Rapuh. b) Berlapis-lapis. c) Mengandungi fosil.

1) Nyatakan tiga jenis batuan utama. a) Batuan Igneus b) Batuan Enapan 2) Berikan dua jeis batuan igneus. a) Igneus Rejahan

-Terbahagi kepada dua jenis : a) Batuan Berjalur b) Batuan Tidak Berjalur -Perubahan tekanan dan suhu yang tinggi terhadap batuan igneus dan batuan enapan menyebabkan batuan bertukar warna, bentuk dan mineral. -Ciri-ciri : a) Bersinar-sinar.

b) Cantik dan menarik.

Batuan Asal

Batuan Baru (Batuan Metamorfosis)

Batu Kapur

MARMAR

Batu Pasir

KUARZIT

Granit

GNEIS

Slat, Basalt, Granit

SYIS

c) Batuan Metamorfosis

b) Igneus Terobosan

3) Tuliskan cara dan proses pembentukan batuan igneus: Terbentuk daripada penyejukan dan pemejalan magma dan lava dari letusan gunung berapi 4) Senaraikan ciri-ciri batuan igneus. a) Sangat keras b) Tidak berlapis-lapis

c) Berbentuk hablur d) Tidak mengandungi fosil

5) Nyatakan tiga jenis batuan enapan. a) Batuan Klastik b) Batuan Kimia

c) Batuan Organik

6) Tuliskan cara pembentukan batuan enapan. Terbentuk daripada mendapan dan mampatan serpihan batuan, pasir, kelodak, lumpur atau cengkerang hidupan laut 7) Berikan dua proses dalam pembentukan batuan enapan. a) Pemadatan b) Penyimenan 8) Senaraikan ciri-ciri batuan enapan. a) Rapuh b) Berlapis-lapis

c) Mengandungi fosil

9) Berikan dua jenis batuan metamorfosis. a) Batuan Berjalur

b) Batuan Tidak Berjalur

10) Nyatakan ciri-ciri batuan metamorfosis. a) Bersinar-sinar

b) Cantik dan menarik

11) Tuliskan proses dan perubahan yang berlaku dalam pembentukan batuan metamorfosis. Perubahan tekanan dan suhu yang tinggi terhadap batuan igneus dan batuan enapan rrrrrrrrrmenyebabkan batuan bertukar warna, bentuk dan mineral 12) Berikan empat contoh batuan metamorfosis. a) Batu Marmar b) Kuartzit

c) Gneis

d) Syis

13) Nyatakan dua faktor yang menyebabkan batuan enapan dan batuan igneus berubah kepada ssssbatuan metamorfosis. a) Tekanan yang tinggi b) Suhu yang tinggi

Batuan Enapan (Proses Pemadatan)

Pembentukan Batuan Igneus Lava

Kelodak

Kelodak Baru

Tekanan

Lempung

Batuan Igneus Terobosan

Lempung

Kelodak

Lempung

Kelodak

Batuan Enapan

Kelodak

Batuan Enapan (Proses Penyimenan) Batuan Igneus Rejahan

Magma

Air dikeluarkan daripada cerah bahan enapan akibat tekanan lapisan atas

Penghabluran mineral berlaku. Mineral yang mengeras akan menyimen bahan enapan

Contohnya, konglomerat mengandungi pelbagai bahan enapan

Pembentukan Batuan Metamorfosis Tekanan

Haba dan Tekanan

Kepentingan Batuan : -Batu granit membina jalan raya, jambatan, bangunan. -Batu kapur membuat simen. -Batu pasir membuat kaca. -Batu marmar membuat barang hiasan seperti pasu dan meja. -Batu permata membuat barang kemas seperti rantai dan cincin.

1) Batuan yang terbentuk daripada magma yang membeku sebelum sampai ke permukaan bumi dddialah batuan igneus rejahan. 2) Magma yang mengalir keluar ke permukaan bumi sebagai lava dan membeku akan membentuk fffffbatuan igneus terobosan. 3) Bahan-bahan mendapan yang membentuk batuan enapan adalah seperti: Serpihan batuan, pasir, kelodak, lumpur dan cengkerang hidupan laut. 4) Dua lapisan yang dimendapkan oleh air terdiri daripada: a) Kelodak b) Lempung 5) Apakah yang menyebabkan lapisan-lapisan enapan terbentuk batuan enapan? Tekanan yang tinggi yang menyebabkan lapisan-lapisan enapan menjadi batuan enapan. 6) Nyatakan dua proses penyimenan yang membentuk batuan enapan. a) Air dikeluarkan daripada cerah bahan enapan akibat tekanan lapisan atas b) Penghabluran mineral berlaku. Mineral yang mengeras akan menyimen bahan enapan 7) Berikan faktor / punca batuan igneus dan batuan enapan berubah menjadi batuan metamorfosis. Akibat suhu tinggi dan tekanan yang tinggi. 8) Nyatakan perubahan X berdasarkan rajah di bawah. Tekanan Tinggi & Haba Tinggi

Batuan Metamorfosis

Batuan berubah bentuk, warna, dan mengalami perubahan kandungan mineral 9) Tuliskan lima kepentingan batuan kepada manusia. a) Batu granit membina jalan raya, jambatan, bangunan b) Batu kapur membuat simen c) Batu pasir membuat kaca d) Batu marmar membuat barang hiasan seperti pasu dan meja e) Batu permata membuat barang kemas seperti rantai dan cincin 38

PROSES PEMBENTUKAN DAN TABURAN BENTUK MUKA BUMI

UNIT 2 2.1

Pergerakan Plat Tektonik

Plat Eurasia

Plat Amerika Utara

Plat Pasifik Plat Nazca

Plat Amerika Selatan

Plat Pasifik

Plat Afrika Plat Indo-Australia

Plat Australia

-Mengikut Teori Tektonik Plat, kerak bumi berpecah kepada banyak kepingan yang disebut plat. -Plat dibahagikan kepada dua bahagian iaitu plat benua dan plat lautan. Contoh plat lautan ialah Plat Pasifik dan Plat Antartika. -Pergerakan plat disebabkan oleh pergerakan arus perolakan magma dalam mantel. -Plat tektonik boleh bergerak secara pertembungan dan pencapahan (pemisahan).

Plat Antartika

Pertembungan Plat

Pencapahan Plat -Disebabkan oleh Daya tegangan. -Bentuk Muka Bumi Yang Terbentuk: Lurah gelinciran, permatang tengah lautan, gunung bongkah. -Kesan: Hanyutan benua, plat baru terbentuk, daratan terangkat.

-Disebabkan oleh Daya mampatan. -Bentuk Muka Bumi Yang Terbentuk : Jurang lautan, arka pulau, banjaran gunung lipat. -Kesan: Gempa bumi, lipatan, gelinciran dan plat lautan termusnah.

1) Tuliskan dua isi tentang Teori Tektonik Plat. a) Kerak bumi berpecah kepada banyak kepingan yang disebut plat b) Plat dibahagikan kepada dua bahagian iaitu plat benua dan plat lautan 2) Nyatakan dua contoh plat lautan. a) Plat Pasifik

b) Plat Antartika

3) Apakah punca atau faktor yang menyebabkan pergerakan plat? Pergerakan arus perolakan magma dalam mantel. Arus perolakan dalam magma mempunyai daya yang kuat untuk menggerakkan plat-plat yang terapung atas magma. 4) Berikan dua cara pergerakan plat tektonik berlaku. a) Pertembungan Plat

b) Pencapahan Plat

5) Daya yang menyebabkan pertembungan plat dikenali sebagai daya mampatan. 6) Daya yang menyebabkan pencapahan plat dikenali sebagai daya tegangan. 7) Tuliskan tiga bentuk muka bumi yang terbentuk akibat pencapahan plat. a) Lurah gelinciran b) Permatang tengah laut

c) Gunung

8) Tuliskan tiga bentuk muka bumi yang dihasilkan oleh pertembungan plat. a) Jurang lautan b) Arka pulau c) Banjaran gunung lipat 9) Berikankan empat kesan pertembungan plat. a) Gempa bumi b) Lipatan c) Gelinciran 10) Berikan tiga kesan pecapahan plat. a) Hanyutan benua b) Plat baru terbentuk

d) Plat lautan termusnah c) Daratan terangkat

Pertembungan Plat Jurang lautan

Plat Lautan

Pla baw t laut ah an te rjun am ke

Astenosfera

Arka pulau

Litosfera Lautan

Pertembungan Plat Lautan Dengan Plat Lautan

Pentas benua

Magma

-Plat lautan yang lebih tumpat akan terjunam ke bawah disebut zon subduksi dan membentuk jurang lautan. -Plat lautan yang terjunam mengalami suhu dan tekanan tinggi menjadi magma. -Magma yang mengalir keluar ke permukaan plat membentuk arka pulau. -Zon pertemuan (subduksi) ini merupakan zon aktif gunung berapi dan gempa bumi. -Contoh arkah pulau: Kepulauan Jepun dan Kepulauan Hawaii.

Pertembungan Plat Lautan Dengan Plat Benua -Plat lautan lebih tumpat akan terjunam ke bawah disebut zon subduksi dan membentuk jurang lautan. Plat lautan yang terjunam mengalami suhu dan tekanan tinggi menjadi magma. -Plat benua mengalami mampatan dan membentuk gunung lipat yang selari dengan jurang lautan. -Magma yang mengalir keluar akan membentuk gunung berapi dan banjaran gunung. -Contoh: Pertembungan Plat Nazca (lautan) dan Plat Amerika Selatan (benua) menghasilkan Jurang Peru Chile dan Banjaran Andes.

Pertembungan Plat Benua Dengan Plat Benua -Pertembungan ini akan menyebabkan kedua-dua plat benua dimampatkan dan dilipatkan. -Bahagian lipatan membentuk banjaran gunung lipat. -Tidak ada sempadan plat yang terjunam ke bawah kerak bumi. -Contohnya: Pertembungan Plat Indo-Autralia dengan Plat Eurasia menghasilkan banjaran lipat Himalaya..

Lipatan & Jenis Lipatan Kerak Bumi -Pertembungan plat tektonik menyebabkan mampatan terhadap kerak bumi dan membentuk banjaran gunung lipat. -Jenis lipatan kerak bumi dan bentuk lipatan bergantung kepada kekuatan daya mampatan dan ciri batuan. paksi

Paksi Cerun curam

Cerun landai

Paksi

Lipatan Monoklin

Lipatan Simetri

Lipatan Asimetri

Lipatan Rebah

Sesar

Lipatan Lampau

1) Tuliskan tiga jenis atau cara pertembungan plat berlaku. a) Pertembungan plat lautan dengan plat lautan b) Pertembungan plat lautan dengan plat benua c) Pertembungan plat benua dengan plat benua 2) Nyatakan punca atau faktor zon subduksi terbentuk. Pertembungan plat menyebabkan plat lautan yang lebih tumpat terjunam ke bawah kerak bumi. 3) Berikan dua kesan kewujudan zon subduksi. a) Membentuk jurang lautan b) Membentuk zon aktif gunung berapi dan gempa bumi 4) Nyatakan perubahan yang dialami oleh plat lautan yang terjunam ke bawah kerak bumi. Plat lautan mengalami suhu dan tekanan yang tinggi akan menjadi magma. 5) Nyatakan jenis pertembungan yang tidak melibatkan plat yang terjunam ke bawah kerak bumi. Pertembungan plat benua dengan plat benua 6) Kenapakan pertembungan plat boleh membentuk banjaran gunung lipat? Pertembungan plat menyebabkan kerak bumi dimampatkan dan dilipatkan 7) Berikan dua faktor yang mempengaruhi jenis dan bentuk lipatan kerak bumi. a) Kekuatan daya mampatan b) Ciri batuan 40

Pencapahan Plat -Pencapahan plat bermaksud dua plat berpisah apabila bergerak menjauhi satu dengan yang lain akibat daya tegangan pada kerak bumi. -Pencapahan menghasilkan daya tegangan yang kuat pada kerak bumi menyebabkan kerak bumi merekah. -Akibatnya, magma akan mengalir melalui rekahan dan membina kerak baru. Pencapahan Dua Plat Lautan -Apabila dua plat lautan mencapah, magma akan mengalir keluar melalui rekahan dan membentuk permatang tengah lautan. -Contoh: Permatang Tengah Lautan Atlantik. -Bahagian permatang yang tinggi muncul sebagai pulau-pulau, seperti Iceland dan Azores.

Pencapahan Dua Plat Benua -Kuasa tegangan menyebabkan kepingan kerak bumi antara dua sesar jatuh ke bawah dan membentuk lurah gelinciran. -Laut Merah terletak di lurah gelinciran yang terbentuk akibat pencapahan Plat Afrika dan Plat Arab. -Magma mengalir ke dasar laut apabila kerak bumi berpisah dan tergelincir ke bawah. -Laut Merah masih melebar pada kadar 2 cm setahun. -Lurah Gelinciran Afrika Timur yang berhampiran dengan Laut Merah merupakan lurah gelinciran terpanjang di dunia. -Terdapat gunung-gunung bongkah di kedua-dua belah lurah gelinciran. -Lurah-lurah gelinciran menunjukkan benua sedang berpecah dan berpisah. Hanyutan Benua

225 juta tahun dahulu

-Hanyutan benua telah menyebabkan benua-benua berpisah. -Hanyutan benua disebabkan oleh pecapahan plat. -Bukti hanyutan benua: 1) Struktur sempadan kedua-dua benua adalah sepadan. 2) Jenis batuan yang sama terdapat di kedua-dua benua. 3) Ciri fosil dan tumbuhan yang sama terdapat di benua-benua. Kedudukan benua sekarang

1) Tuliskan maksud pencapahan plat. Dua plat berpisah apabila bergerak menjauhi satu dengan yang lain akibat daya tegangan pada kerak bumi. 2) Nyatakan dua proses pembentukan permatang tengah lautan. a) Dua plat lautan mencapah akibat daya tegangan b) Magma mengalir keluar melalui rekahan yang membentuk permatang tengah lautan 3) Tuliskan satu persamaan antara percapahan dua plat lautan dengan percapahan dua plat benua. Kedua-dua percapahan plat membentuk lurah gelinciran 4) Berikan dua kesan percapahan dua plat lautan. a) Membentuk lurah gelinciran b) Membentuk permatang tengah lautan 4) Berikan dua kesan percapahan dua plat benua. a) Membentuk lurah gelinciran b) Membentuk gunung bongkah 5) Nyatakan punca atau faktor hanyutan benua berlaku. Percapahan plat berlaku menyebabkan benua berpisah hasil daripada daya tegangan 6) Kemukakan tiga bukti pemisahan benua akibat proses hanyutan benua. a) Struktur sempadan kedua-dua benua adalah sepadan b) Jenis batuan yang sama terdapat di kedua-dua benua c) Ciri fosil dan tumbuhan yang sama terdapat di benua-benua 41

2.2

Pembentukan Gunung Berapi Dan Gempa Bumi -Proses perolakan di bahagian mantel menyebabkan letusan gunung berapi. -Contoh negara yang terdapat gunung berapi: Amerika Syarikat, Jepun, Indonesia dan Filipina. -Negara yang terdapat gunung berapi disebabkan terletak di dalam Lingkaran Api Pasifik. -Terdapat tiga jenis gunung berapi: a) Gunung Berapi Hidup ialah gunung berapi yang aktif seperti Gunung Etna dan Gunung Pelee. b) Gunung Berapi Pendam ialah gunung berapi yang pernah meletus dan akan meletus pada masa depan. Contohnya Fuji Yama dan Gunung Vesuvius. c) Gunung Berapi Mati ialah gunung berapi yang tidak akan meletus lagi seperti Gunung Kilimanjaro di Afrika.

-Gempa bumi bermaksud gegaran kerak bumi akibat pelepasan tenaga dalaman bumi dengan tiba-tiba akibat pertembungan plat dan pencapahan plat. -Gempa bumi yang berlaku di dasar laut boleh menyebabkan tsunami.

Perbezaan Lava Asid Dengan Lava Bes Lava Asid

Lava Bes

-Sangat pekat, melekit -Mengalir dengan perlahan -Cepat membeku -Mineral silika yang tinggi -Takat lebur tinggi

-Cair -Mengalir dengan cepat dan jauh -Lambat membeku -Silika sedikit, besi dan magnesium tinggi -Takat lebur yang rendah dan sangat panas

Kepentingan & Potensi Letusan Gunung Berapi -Lava bes yang subur untuk kegiatan pertanian. -Sebagai sumber tenaga geoterma. -Membentuk tasik yang indah untuk kegiatan pelancongan. -Terdapat mata air panas dan tanih untuk tujuan perubatan dan kecantikan.

Kesan Letusan Gunung Berapi / Gempa Bumi -Kemusnahan infrastruktur dan harta benda. -Menyebabkan tsunami berlaku. -Kematian dan kecederaan. -Kemusnahan tanaman.

Langkah / Cadangan Mengatasi Kesan -Membina benteng di pinggir laut mengurangkan kuasa ombak tsunami. -Menanam pokok bakau sebagai benteng semula jadi. -Meningkatkan teknologi mengesan kejadian lebih cepat dan awal. -Memperbaiki teknologi pembinaan bangunan yang tahan gegaran.

1) Nyatakan dua sebab atau faktor berlaku letusan gunung berapi dan gempa bumi. a) Proses perolakan mantel b) Pertembungan plat / Pencapahan plat 2) Nyatakan empat kepentingan atau potensi kawasan gunung berapi. a) Lava bes yang subur untuk kegiatan pertanian b) Sebagai sumber tenaga geoterma c) Membentuk tasik yang indah untuk kegiatan pelancongan d) Sebagai kawasan perlombongan / Menghasilkan bahan mentah produk kecantikan 3) Berikan tiga kesan tsunami, letusan gunung berapi dan gempa bumi. a) Kemusnahan infrastruktur b) Kematian dan kecederaan c) Kemusnahan tanaman / Kebakaran 4) Cadangkan tiga langkah mengurangkan kesan tsunami, gempa bumi dan letusan gunung berapi. a) Penguatkuasaan undang-undang bagi memastikan struktur bangunan yang kukuh b) Mengadakan latihan kecemasan / Menubuhkan pasukan penyelamat yang cekap c) Meningkatkan teknologi mengesan kejadian lebih berkesan 5) Bandingkan tiga ciri antara lava asid dengan lava bes. a) Lava asid pekat dan lava bes cair b) Lava asid mengalir dengan perlahan dan lava bes mengalir dengan cepat c) Lava asid cepat membeku dan lava bes lambat membeku

Proses Pembentukan Bentuk Muka Bumi Jalar Dalam (Rejahan)

-Bentuk muka bumi jalar dalam (rejahan) ialah bentuk muka bumi yang dihasilkan oleh magma fyang membeku sebelum sampai ke permukaan bumi. a)

Pakolit

Lakolit c)

Daik

Batolit

Sil Lopolit

Proses Pembentukan Bentuk Muka Bumi Jalar Luar (Terobosan)

-Bentuk muka bumi jalar dalam (rejahan) ialah bentuk muka bumi yang dihasilkan oleh magma fyang membeku di permukaan bumi. -Sebahagian besar terbentuk hasil daripada pembekuan lava yang mengalir dari kerak bumi gsecara lapisan demi lapisan. -Bentuk kon gunung berapi bergantung kepada kelikatan atau kepekatan lava. Kon kecil

Lohong

Cerun curam

Cerun landai

Magma

Cerun yang lebih curam

Aliran lava

Lapisan abu

Kon Lava Bes

Terbentuk oleh lava asid yang Terdiri daripada lapisan lava bes mengalir keluar ke permukaan yang cair mengalir jauh di bumi dan membeku cepat permukaan bumi sebelum membeku. Disebut sebagai gunung berapi perisai.

Magma

Kon Abu

Terbentuk daripada bahan abu dan serpihan batu yang keluar semasa letusan gunung berapi yang sangat kuat.

Krater

Letusan rekahan

Lava Abu

Magma

Kon Lava Asid

Aliran lava

Kon Komposit

Terbentuk apabila magma keluar melalui beberapa rekahan dan membentuk beberapa kon kecil (parasit) yang terdiri daripada bahan lapisan abu dan lava secara berselang-seli.

Kaldera

Anak gunung berapi

Penara basalt

Magma

Penara Basalt

Dataran lava yang luas. Terbentuk apabila lava bes keluar melalui rekahan dan mengalir meluas di permukaan bumi membentuk dataran yang tinggi. Dataran ini merupakan dataran yang subur untuk pertanian.

Krater

Kaldera

Terbentuk daripada letusan gunung Pengaliran keluar magma yang terlalu berapi yang memecahkan bahagian banyak menyebabkan berlaku runtuhan mulut lohong gunung berapi seterusnya dan membentuk kawah yang besar. membentuk satu lekukan atau kawah yang disebut krater. Air akan bertakung dan membentuk tasik krater. 43

UNIT 3 3.1

PERUBAHAN PANDANG DARAT FIZIKAL Luluhawa

-Maksud: Proses pemecahan dan penguraian batuan kepada serpihan yang lebih kecil. -Fakor yang mempengaruhi luluhawa: a) Jenis Batuan b) Kekerasan Batuan c) Iklim d) Bentuk Muka Bumi

Tiga Jenis Luluhawa Luluhawa Mekanika (Fizikal) -Proses pemecahan dan penguraian batuan secara fizikal tanpa perubahan sifat kimia batuan. -Punca luluhawa mekanikal berlaku: a) Perubahan suhu ekstrem b) Basah-kering batuan c) Tindakan ibun (fros) d) Penghabluran garam e) Pelepasan tekanan

Luluhawa Kimia -Proses penguraian mineral dalam batuan dengan air, karbon dioksida atau oksigen yang menyebabkan perubahan struktur mineral asal. -Jenis luluhawa kimia: a) Hidrolis b) Penghidratan c) Larutan d) Pengoksidaan e) Pengkarbonan

Luluhawa Organik (Biologi) -Proses pemecahan dan penguraian batuan oleh manusia, tumbuh-tumbuhan hidupan liar dan bakteria. -Contoh: a) Akar pokok boleh menyebabkan batuan pecah. b) Transpirasi tumbuhan mewujudkan kelembapan dan mempercepatkan luluhawa kimia. c) Bakteria mengeluarkan cecair asid akan menguraikan mineral dalam batuan.

1) Tuliskan definisi luluhawa. Proses pemecahan dan penguraian batuan kepada serpihan yang lebih kecil. 2) Nyatakan tiga jenis luluhawa. a) Luluhawa mekanika

b) Luluhawa kimia

c) Luluhawa organik

3) Nyatakan perbezaan antara luluhawa fizikal dengan luluhawa kimia. Luluhawa fizikal merupakan pemecahan dan penguraian batuan tanpa perubahan sifat kimia ggggggbatuan, tetapi luluhawa kimia ialah proses penguraian batuan yang menyebabkan perubahan ggggggstruktur mineral batuan asal. 4) Berikan empat faktor yang mempengaruhi luluhawa berlaku. a) Jenis batuan b) Kekerasan batuan c) Iklim

d) Bentuk muka bumi

5) Berikan tiga unsur yang bertindak balas dalam penguraian mineral semasa proses luluhawa kimia. a) Air b) Karbon dioksida c) Oksigen 6) Nyatakan maksud luluhawa organik. Proses pemecahan dan penguraian batuan oleh manusia, tumbuh-tumbuhan hidupan liar dan eeeeeebakteria. 7) Tuliskan empat agen yang menyebabkan huluhawa biologi berlaku. a) Manusia b) Tumbuh-tumbuhan c) Hidupan liar

d) Bakteria

8) Nyatakan dua kegiatan manusia yang menyebabkan huluhawa organik. a) Kegiatan perlombongan seperti perlombongan arang batu dan batu kapur b) Pembinaan jalan raya / Pembinaan terowong 9) Berikan dua cara luluhawa biologi berlaku berpunca daripada tumbuh-tumbuhan. a) Akar tumbuh-tumbuhan menyebabkan batuan pecah b) Transpirasi tumbuhan mewujudkan kelembapan dan mempercepatkan luluhawa kimia 10) Bagaimanakah bateria bertindak dalam luluhawa organik? Bakteria mengeluarkan cecair asid akan menguraikan mineral dalam batuan.

Luluhawa Mekanika (Fizikal) Perubahan Suhu Ekstrem -Mineral batuan mengembang apabila panas dan mengecut apabila sejuk, proses kembang-kecut menyebabkan batu retak dan pecah. -Berlaku di gurun panas yang mempunyai julat suhu harian yang besar. -Proses kembang-kecut akan menyebabkan pengelupasan, pemecahan bongkah dan penyepaian berbutir. Pengelupasan

Pemecahan bongkah

Penyepaian berbutir

Basah-Kering Batuan -Berlaku di kawasan tropika yang mengalami musim hujan dan musim kering yang nyata. -Berlaku di pinggir laut Malaysia yang akibat pasang surut air laut.

Tindakan Ibun (Fros) -Pemecahan batuan akibat proses beku-cair air dalam batuan berulang kali. -Banyak di kawasan beriklim sederhana sejuk dan kawasan pergunungan. -Terdapat cerun gunung yang dilitupi serpihan batuan akibat tindakan ibun yang dikenali sebagai talus atau skri.

Penghabluran Garam -Hablur garam tertinggal di dalam rongga-rongga batuan selepas air tersejat, hablur garam semakin besar akan memberi tekanan terhadap batuan di sekelilingnya. Terdapat di kawasan gurun panas yang terdapat air bawah tanah mengalir ke permukaan bumi.

Pelepasan Tekanan Tekanan daripada batuan di atas

Batuan igneus

Tekanan daripada batuan di atas

Batuan terdedah selepas bahagian atas terhakis

Tekanan daripada Rekahan batuan di atas

Batuan merekah secara Tekanan daripada berlapis-lapis batuan di atas

Pelepasan tekanan menyebabkan batuan merekah

1) Tuliskan lima jenis luluhawa fizikal berlaku atau keadaan yang menyebabkan luluhawa fizikal. a) Perubahan suhu ekstrem c) Tindakan ibun/ fros d) Pelepasan tekanan b) Basah-kering batuan d) Penghabluran garam 2) Berikan tiga cara atau jenis luluhawa yang kerap terjadi di gurun panas. a) Pengelupasan b) Pemecahan bongkah c) Penyepaian berbutir 3) Nyatakan dua contoh kawasan yang berlaku luluhawa dengan proses basah-kering. a) Kawasan tropika yang mengalami musim hujan dan musim kering yang nyata b) Pinggir laut Malaysia yang akibat pasang surut air laut 4) Terangkan bagaimana perubahan suhu ekstrem dapat menyebabkan perpecahan batuan. Mineral batuan mengembang apabila panas dan mengecut apabila sejuk, proses kembanghhhhhhkecut menyebabkan batu retak dan pecah 5) Jelaskan tindakan fros dalam pemecahan batuan. Pemecahan batuan akibat proses beku-cair air dalam batuan berulang kali yang banyak hhhhhhberlaku di kawasan beriklim sederhana sejuk dan kawasan pergunungan 6) Bagaimanakan proses penghabluran garam memecahkan batuan? Hablur garam tertinggal di dalam rongga-rongga batuan selepas air tersejat, hablur garam ggggggsemakin besar akan memberi tekanan terhadap batuan di sekelilingnya 7) Tuliskan definisi luluhawa mekanika. Proses pemecahan dan penguraian batuan secara fizikal tanpa perubahan sifat kimia batuan.

Luluhawa Kimia Hidrolisis -Proses tindak balas kimia antara mineral batuan dengan air menyebabkan mineral asas menjadi lemah. -Banyak berlaku di kawasan iklim tropika lembap seperti Malaysia. Batu Granit (Feldspar, Mika)

Air

ď&#x20AC;˘

Kaolin

Penghidratan -Proses mineral batuan menyerap air, mengembang dan menjadi mineral baru.

Anhidrit

Air

ď&#x20AC;˘

Gipsum

Larutan -Proses mineral menjadi cair apabila bercampur dengan air. Air dapat melarutkan mineral seperti gipsum dan kalsium. -Berkesan di sekitar batuan yang mengandungi sedikit asid dan keadaan suhu yang tinggi. Contoh mineral yang mudah larut di dalam air ialah batu garam.

Pengoksidaan -Proses tindak balas antara mineral batuan dengan oksigen di udara menghasilkan oksida yang berstruktur lemah. -Pengoksidaan besi menghasilkan oksida besi dan pengoksidaan aluminium menghasilkan oksida aluminium. -Di kawasan tropika, batuan yang mengandungi besi terluluhawa dan menghasilkan tanih laterit.

Pengkarbonan -Proses tindak balas antara batu kapur (kalsium karbonat) dengan asid karbonik. -Air hujan bercampur dengan karbon dioksida dalam udara membentuk asid karbonik yang lemah. -Berlaku di kawasan batu kapur, tindak balas seperti : Asid Karbonik Batu Kapur (Air + Karbon Dioksida) +

ď&#x20AC;˘

Kalsium Bikarbonat

Dolin Lubang Langgah

Stalaktit

Lohong Batu Kapur

Tiang Batu Kapur

Stalagmit

Potensi / Kepentingan gua batu kapur : -Kawasan pelancongan. -Menghasilkan bahan mentah iaitu batu kapur membuat simen. -Pusat ibadat seperti Batu Caves. Kepentingan luluhawa kimia : -Menghasilkan pandang darat fizikal yang menarik menjadi pusat pelancongan. -Membekal bahan mentah kepada sektor pembinaan. -Menghasilkan sumber tanih yang subur untuk kegiatan pertanian.

1) Tuliskan maksud luluhawa kimia. Proses penguraian mineral dalam batuan dengan air, karbon dioksida atau oksigen yang fffffffffffmenyebabkan perubahan struktur mineral asal. 2) Berikan tiga unsur atau agen yang bertindak balas dengan mineral batuan dalam luluhawa kimia. a) Air b) Oksigen c) Karbon dioksida 3) Namakan jenis luluhawa kimia yang menyebabkan mineral batuan yang baru terbentuk. Penghidratan 4) Namakan jenis luluhawa kimia yang menyebabkan mineral batuan asal menjadi lemah. Hidrolisis 5) Nyatakan dua jenis mineral yang mudah dilarutkan oleh air dalam luluhawa kimia. a) Gipsum b) Kalsium 6) Namakan jenis luluhawa kimia yang menghasilkan pandang darat fizikal di gua batu kapur. Pengkarbonan 7) Berikan tiga nama pandang darat fizikal dalam gua batu kapur. a) Stalaktit b) Stalagmit

c) Tiang batu kapur

8) Senaraikan tiga kepentingan atau sumbangan daripada proses luluhawa kimia. a) Menghasilkan pandang darat fizikal yang menarik menjadi pusat pelancongan. b) Membekal bahan mentah kepada sektor pembinaan. c) Menghasilkan sumber tanih yang subur untuk kegiatan pertanian. 46

3.2

Gerakan Jisim

-Maksud : Pergerakan tanih, bongkah tanah, bahan regolit dan batu menuruni cerun. -Faktor/ Sebab berlaku gerakan jisim : a) Daya graviti b) Air hujan

c) Kecerunan cerun

Kesotan Tanih (Pergerakan Paling Perlahan) -Tindakan air mengalir menyebabkan tanih mengembang dan mengecut apabila kering. -Punca/ Sebab Kesotan Tanih: a) Tindakan ibun c) Kegiatan binatang ternakan

c) Tindakan air mengalir

-Kesan/ Akibat Kesotan Tanih : a) Objek di atas cerun condong ke bawah cerun. b) Membentuk cerun-cerun berteres di bahagian kaki cerun.

Gelangsar Tanah (Pergerakan Perlahan) -Berlaku di pinggir praglasier (kawasan yang ada musim sejuk bersalji). -Punca/ Sebab Gelangsar Tanah: a) Tindakan fros b) Proses panas-sejuk berselang-seli -Kesan/ Akibat Gelangsar Tanah: a) Cerun menjadi lekuk b) Cerun menjadi berteres

c) Aktiviti salji c) Membentuk permatang

Gelongsoran Tanah (Pergerakan Pantas) -Punca/ Sebab Gelongsoran Tanah: a) Kegiatan pembalakan di cerun bukit

b) Hujan lebat

-Kesan/ Akibat Gelongsoran Tanah: a) Kerosakan infrastruktur b) Nyawa terkorban dan kecederaan

c) Pembinaan jalan raya di lereng bukit

e) Kemusnahan harta benda

b) Kesesakan lalu lintas

Aliran Lumpur (Pergerakan Sangat Pantas) -Punca/ Sebab Aliran Lumpur: a) Hujan lebat b) Kegiatan pembalakan di cerun bukit -Kesan/ Akibat Aliran Lumpur: a) Kerosakan infrastruktur b) Nyawa terkorban

c) Kemusnahan harta benda

d) Pembentukan lurah bentuk â&#x20AC;&#x2022;vâ&#x20AC;&#x2013;

e) Pembentukan kipas aluvium

-Langkah Mengatasi / Mengurangkan Pergerakan Jisim (Gelongsoran Tanah / Tanah Runtuh) : a) Membina teres c) Membina tembok e) Guna sangkar berdawai b) Menanam tutup bumi d) Menguatkuasa undang-undang f) Bina perparitan, groin

1) Tuliskan definisi pergerakan jisim. Pergerakan tanih, bongkah tanah, bahan regolit dan batu menuruni cerun 2) Senaraikan tiga faktor yang mempengaruhi pergerakan jisim. a) Daya graviti b) Air Hujan

c) Karbon dioksida

3) Nyatakan dua bukti yang menunjukkan kesotan tanih berlaku. a) Objek di atas cerun condong ke bawah cerun. b) Membentuk cerun-cerun berteres di bahagian kaki cerun. 4) Berikan dua jenis pergerakan jisim yang perlahan. a) Kesotan tanih b) Gelangsar tanah 5) Nyatakan tiga faktor atau punca gelongsoran tanah dan aliran lumpur berlaku. a) Kegiatan pembalakan di cerun bukit c) Hujan lebat b) Pembinaan jalan raya di lereng bukit 6) Berikan tiga kesan gelongsoran tanah dan aliran lumpur. a) Kerosakan infrastruktur b) Nyawa terkorban / Kecederaan c) Kemusnahan harta benda seperti bangunan dan kenderaan 7) Cadangkan tiga langkah bagi mengelakkan pergerakan jisim berlaku. a) Membina teres b) Membina tembok c) Menanam tutup bumi 47

3.3

Tindakan Air Mengalir Dan Tindakan Ombak Tindakan Air Hujan

-Air hujan yang mengalir di atas permukaan bumi (aliran permukaan) melakukan hakisan lembar yang membawa bersama bahan dalam lapisan yang nipis. -Hujan lebat menyebabkan hakisan ril kerana kuasa menghakis berupaya mengorek dan membentuk lurah-lurah kecil. -Proses hakisan ril berterusan akan menyebabkan hakisan galur dengan membentuk lurah-lurah yang lebih lebar dan dalam.

Hakisan Sungai -Hakisan sungai berlaku di peringkat hulu (muda) yang mengalir deras melalui empat cara: a) Tindakan hidraul — Hempasan air menggali keluar dan mencungkil bahan-bahan batuan yang berstruktur longgar. Terdapat di kawasan air fffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffterjun yang berupaya menghakis dasar dan tebing lurah sungai. b) Geseran — Bahan yang diangkut oleh air seperti batu kelikir, kelodak dan pasir menggeser dinding dan dasar lurah sungai. Geseran fffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffsangat berkesan semasa berlaku banjir kerana pertambahan bebanan sungai dan isipadu aliran air. c) Lagaan — Bahan yang diangkut oleh aliran sungai berlaga sesama sendiri akan menjadi lebih kecil dan pecah. d) Larutan — Air sungai yang mengandungi asid lemah akan melarutkan batuan pada dinding dan dasar sungai yang mengandungi fffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffmineral yang mudah larut seperti batu kapur dan batu garam.

Pengangkutan Sungai -Pengangkutan sungai berlaku di peringkat tengah merupakan proses pemindahan bahan yang terhakis (bebanan) ke tempat yang lain melalui empat cara: a) Seretan — Berlaku pada bahan yang besar dan berat seperti batu tongkol yang biasanya berlaku di bahagian dasar sungai. b) Lompatan — Pemindahan bahan seperti kelikir dan serpihan batuan yang tajam dan bersegi-segi bergerak secara lompatan. c) Apungan — Bahan yang halus dan ringan seperti pasir, kelodak dan lumpur bergerak secara terapung. d) Larutan — Bahan atau mineral yang mudah larut dalam air seperti batu kapur dilarutkan dan dihanyutkan bersama-sama air sungai.

Pemendapan Sungai -Pemendapan sungai berlaku di peringkat hilir (tua) apabila air sungai tidak mampu untuk mengangkut bahan atau beban sungai disebabkan aliran yang perlahan.

1) Berdasarkan rajah di atas, tuliskan proses tindakan air mengalir bagi: a) P : Hakisan sungai b) Q : Pengangkutan sungai c) R : Pemendapan sungai 2) Berikan empat cara tindakan air mengalir yang berlaku di peringkat Q. a) Seretan b) Lompatan c) Apungan d) Larutan 3) Nyatakan empat cara tindakan air mengalir di peringkat P. a) Tindakan hidraul b) Geseran c) Lagaan

d) Larutan

4) Mengapakah proses pemendapan berlaku di peringkat R? Aliran sungai yang perlahan menyebabkan beban sungai tidak mampu untuk diangkat 5) Namakan jenis hakisan tanih oleh tindakan air hujan mengikut foto di bawah:

a) Hakisan lembar

b) Hakisan ril

c) Hakisan galur

6) Apakah punca dan kegiatan manusia yang menjejaskan keaslian dan ekosistem di aliran sungai? Kegiatan pembalakan / Aktiviti pelancongan / Pembuangan sisa kilang / Kegiatan perikanan 7) Kesan, akibat dan implikasi kegiatan manusia terhadap aliran sungai? Pencemaran air / Hidupan akuatik terancam / Ekosistem terjejas / Rantaian makanan terjejas 8) Langkah dan usaha memulihkan keaslian dan mengurangkan aliran sungai tercemar? a) Menguatkuasakan undang-undang / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam b) Memberi pendidikan alam / Mengadakan gotong-royong pembersihan sungai 48

Tindakan Ombak -Ombak merupakan permukaan air laut yang beralun akibat tiupan angin. Terdapat dua jenis ombak iaitu ombak membina dan ombak memusnah. -Ombak membina ialah ombak yang mampu membawa bahan pasir dan kelodak dan mendamparkan ke daratan untuk membina pantai. -Ombak memusnah ialah ombak yang mampu mengangkut banyak bahan pasir dan kelodak ke laut semasa berlaku basuhan balik.

Hakisan Ombak -Tindakan ombak menghakis melalui empat cara: a) Tindakan hidraul — Ombak menghempaskan air laut ke retakan batuan menyebabkan udara yang terperangkap di retakan batuan menjadi ffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffmampat. Apabila ombak mengundur, udara dalam retakan batuan dilepaskan. Proses pemampatan dan pelepasan akan ffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffmembesarkan retakan batuan seterusnya batuan akan pecah dan runtuh. b) Lagaan — Bahan yang dibawa oleh ombak berlaga sesama sendiri dan pecah menjadi serpihan yang lebih kecil. c) Kikisan & lelasan — Bahan yang dibawa oleh ombak menghentam, menggeser dan melelaskan dinding dan kaki cenuram laut menyebabkan fffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffcenuram laut pecah dan roboh. d) Larutan — Berlaku secara tindakan kimia di kawasan pinggir laut yang terdiri daripada batuan mudah larut. Contohnya, air laut ffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffmelarutkan batu kapur dan membawa bersama bahan yang dilarutkan ke dalam laut.

Pengangkutan Ombak Arah Hanyutan susur pesisir

Pantai

Laut

Arah tiupan angin Damparan Ombak

Basuhan Balik

-Pengangkutan ombak berlaku melalui pergerakan damparan dan basuhan balik ombak mengangkut dan memindahkan beban ombak secara zig-zag. -Pergerakan bahan di sepanjang garisan pesisir disebut pengangkutan litoral dan bahan yang diangkut disebut hanyutan litoral. -Pengangkutan litoral terdiri daripada hanyutan susur pesisir dan pengangkutan luar pesisir. -Damparan ombak akan mengangkut dan memindahkan beban ke pantai secara menyerong. -Basuhan balik akan mengangkut beban yang lebih ringan turun ke laut secara bersudut tepat.

Pemendapan Ombak -Faktor yang mempengaruhi pemendapan ombak ialah jenis ombak, tenaga ombak, bekalan sedimen dan sifat garis pesisir. -Damparan ombak yang kuat dan basuhan balik yang lemah memainkan peranan yang penting dalam proses pemendapan ombak. -Biasanya berlaku di kawasan pinggir laut yang terlindung daripada tiupan angin. -Bahan yang lebih berat seperti batu tongkol dan kerikil akan dilonggokkan di bahagian pantai lebih jauh. -Bahan yang lebih halus seperti pasir dan kelodak diseret oleh basuhan balik dan dimendapkan di bahagian pesisir gigi air.

1) Namakan dua jenis ombak. a) Ombak membina

b) Pengangkutan sungai

2) Tuliskan empat cara tindakan hakisan ombak. a) Tindakan hidraul b) Lagaan

c) Kikisan dan lelasan

d) Larutan

3) Nyatakan jenis hakisan ombak yang menyebabkan retakan batuan menjadi semakin besar akibat fffffproses pemampatan dan pelepasan. Tindakan hidraul 4) Nyatakan dua proses dalam pengangkutan litoral. a) Hanyutan susur pesisir

b) Pengangkutan luar pesisir

5) Tuliskan maksud pengangkutan litoral. Pergerakan bahan di sepanjang garisan pesisir 6) Nyatakan perbezaan di antara damparan ombak dan basuhan balik ombak. Damparan ombak mengangkut dan memindahkan beban ke pantai secara menyerong. Basuhan balik akan mengangkut beban yang lebih ringan turun ke laut secara bersudut tepat. 7) Senaraikan empat faktor yang mempengaruhi pemendapan ombak. a) Jenis ombak b) Tenaga ombak c) Bekalan sedimen

d) Sifat garis pesisir

8) Mengapakah pemendapan ombak biasanya berlaku di kawasan pinggir laut yang terlindung ffffffdaripada tiupan angin? Daya basuhan balik yang lebih lemah menyebabkan bahan muatan ombak dimendapkan. _______________________________________________________________________ 49

Kesan Tindakan Air Mengalir Dan Tindakan Ombak

3.4

Kesan Tindakan Hakisan Aliran Permukaan Batu Tongkol

-Pembentukan tonggak tanah di kawasan yang terdiri daripada tanah flembut dan batuan keras. -Tanah yang lembut seperti tanah liat akan terhakis dan meninggalkan fbatuan yang keras seperti batu tongkol.

Batu Keras

Rajah: Tonggak tanah

Kesan Hakisan Tindakan Air Mengalir Di Alur Aliran sungai

Tebing yang curam

Lapisan batuan keras

Batuan lembut Batuan keras

Lapisan batuan lembut

Lurah â&#x20AC;&#x17E;Vâ&#x20AC;&#x; terbentuk akibat aliran air sungai yang deras di bahagian hulu sungai.

__Air terjun_ terbentuk di kawasan mempunyai lapisan batuan keras dan lembut tersusun secara mendatar.

Cenuram Tebing cekung

Tebing cembung

ra Ali

Lubuk pusar

Jeram terbentuk di kawasan yang mempunyai batuan keras dan batuan lembut tersusun secara hampir menegak serta berselangseli.

Lubuk pusar ialah lekukan di dasar sungai terutamanya terdapat di dasar air terjun.

Tetambak

Pemendapan bahagian tebing dalam

ir na

Dataran banjir

Hakisan giat di tebing luar

Susuh bukit berpanca terdapat peringkat tengah yang terdiri daripada batuan keras dan batuan lembut. Hakisan sungai giat di batuan lembut akan membentuk cenuram. Hakisan kurang giat di batuan keras membentuk susuh bukit yang cembung.

Likuan sungai terdapat di kawasan lembah sungai kerana aliran sungai yang perlahan dan menggalakkan proses hakisan dan pemendapan. Hakisan giat terhadap tebing luar dan bahan terhakis dimendapkan di sebelah tebing dalam liku.

Dataran banjir dan tetambak___ terbentuk akibat air banjir yang melimpahi tebing sungai dan memendapkan bahan seperti lumpur, aluvium dan pasir.

Alur delta

Hakisan

Pemendapan

Pemendapan Mendapan

Liku Terpenggal

Tasik ladam

Hakisan

Tasik ladam terbentuk melalui tiga peringkat: 1) Hakisan giat di tebing luar liku sungai dan pemendapan di tebing dalam sungai. Kedua-dua lengkok liku semakin rapat akibat hakisan giat di bahagian luar liku sungai. 2) Lengkok liku di kedua-dua tebing bertemu. Liku terpenggal terbentuk. 3) Pemendapan berterusan menyebabkan liku terpenggal terpisah dan membentuk tasik ladam.

Daratan Mendapan

Delta ialah dataran mendapan di muara sungai akibat aliran sungai yang sangat perlahan menyebabkan beban sungai seperti kelodak dan lempung bertimbun. 50

Bentuk Muka Bumi Hasil Hakisan Ombak Batuan keras

Batuan lembut

Gerbang laut

Cenuram

Teluk

Aras air pasang Aras air surut

Teres hakisan ombak

LAUT

_Teluk_ dan _tanjung_ terbentuk serentak di pinggir laut yang terdiri daripada batuan keras dan lembut secara berselang-seli.

Hakisan ombak menyebabkan cerun yang landai membentuk cenuram. Hakisan ombak yang berterusan akan menyebabkan pengunduran cenuram dan membentuk teres hakisan ombak. Lohong Ombak Gua

LAUT

Tindakan hakisan ombak yang menyebabkan bumbung gerbang laut runtuh akan membentuk batu tunggul. Hakisan ombak seterusnya membentuk tunggul sisa.

Gua laut terbentuk akibat hakisan ombak secara hidraul terhadap cenuram. Gerbang laut terbentuk apabila dua buah gua yang bertentangan di sebuah tanjung bergabung.

Geo

Batu tunggul Tunggul sisa

LAUT

Gua

Tanjung

Apabila ombak yang kuat menembus dinding bumbung gua akan membentuk lohong ombak atau dikenali sebagai gloup.

Geo terbentuk akibat hakisan ombak terhadap cenuram atau gua. Geo merupakan satu serokan yang sempit dan panjang.

Bentuk Muka Bumi Hasil Pemendapan Ombak Beting pasir

Hanyutan susur pesisir

LAUT

Tombolo DARATAN

Terdapat dua jenis pantai, iaitu pantai gersik dan pantai berpasir. Pantai gersik mempunyai cerun yang lebih curam dan pantai berpasir bercerun landai.

LAUT

Tetanjung terbentuk hasil daripada proses pemendapan dan pergerakan ombak secara menyerong ke pantai. Tetanjung juga dikenali sebagai anak tanjung.

DARATAN

Pulau

Beting pasir terbentuk akibat pemendapan pasir dan kelikir yang membentuk permatang yang selari dengan pantai. Beting pasir yang menghubungkan daratan dengan pulau dikenali sebagai tombolo.

1) Contoh pantai yang indah di Malaysia : Pantai Merdeka, Pantai Port Dickson, Pantai Batu Ferringhi 2) Kegiatan yang menjejaskan ekosistem pinggir laut dan pulau : Kegiatan pelancongan / Tumpahan minyak kapal perikanan / Tumpahan minyak perlombongan petroleum / Pembinaan pelabuhan 3) Kesan kegiatan terhadap pantai : Pencemaran air laut / Hidupan akuatik terjejas / Ekosistem pantai terjejas / Rantaiam makanan terjejas / Kepupusan hidupan akuatik 4) Langkah mengurangkan kesan: Menguatkuasakan undang-undang / Memberi pendidikan alam / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam / Mewartakan taman laut 51

Pengaruh Kegiatan Manusia

3.5

KESAN

1) Hakisan tanih dan hakisan tebing sungai 2) Pecemaran sungai 3) Hidupan akuatik terancam 4) Ekosistem terjejas 4) Kejadian banjir

1) Penguatkuasaan undang-undang bagi mengawal pembangunan di tanah tinggi. 2) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam sekitar. 3) Menanam tumbuhan tutup bumi. 4) Guna sangkar berdawai (gabion). 5) Bina rangka konkrit tetulang. 6) Bina sistem perparitan (groin). 7) Guna kaedah guinite (campuran simen di permukaan cerun)

Rajah A

-Pembalakan hutan bakau -Pembinaan pelabuhan dan jeti -Pembinaan hotel di pinggir laut -Pembuangan sampah sarap oleh pelancong -Pembuangan sisa toksik ke laut oleh sektor perkilangan

-Pembalakan -Pertanian -Pengangkutan -Pembuangan sampah sarap dan bahan toksik oleh perindustrian

Gerakan Jisim berlaku seperti: 1) Gelongsoran tanah (tanah runtuh) 2) Aliran lumpur 3) Gelangsar tanah 4) Kesotan tanih

Langkah Mengurangkan Kesan

KEGIATAN

KEGIATAN -Pembalakan -Pertanian di lereng bukit. -Pembinaan jalan raya dan lebuh raya di tanah tinggi. -Penternakan di kawasan bercerun.

KESAN

Tindakan ombak seperti: 1) Hakisan pinggir pantai 2) Pencemaran air laut 3) Hidupan akuatik terancam 4) Ekosistem terjejas

Langkah Mengurangkan Kesan

1) Penguatkuasaan undang-undang. 2) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam sekitar seperti â&#x20AC;&#x2022;Cintai Sungai Kitaâ&#x20AC;&#x2013;. 3) Membina tembok konkrit. 4) Menanam semula pokok selepas pembalakan. 5) Memancang kayu bakau di tebing sungai. 6) Menanam tumbuhan tutup bumi.

Langkah Mengurangkan Kesan

1) Penguatkuasaan undang-undang. 2) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam sekitar. 3) Membina benteng konkrit. 4) Menanam semula pokok bakau.

Soalan 1 hingga 4 berdasarkan Rajah A. 1) Namakan kejadian dalam Rajah A. Gelongsoran tanah / Tanah runtuh 2) Nyatakan tiga punca atau faktor kejadian tersebut. a) Pertanian di lereng bukit / Pembalakan b) Pembinaan jalan raya dan lebuh raya di kawasan tanah tinggi c) Penternakan di kawasan bercerun

3) Nyatakan tiga kesan kejadian yang berlaku seperti dalam Rajah A. a) Kerosakan infrasturtur seperti jalan raya b) Nyawa terkorban dan kecederaan c) Kemusnahan harta benda / Pencemaran air sungai / Sungai menjadi cetek / Berlaku banjir Rajah B

Soalan 4 hingga 5 berdasarkan Rajah B. 4) Nyatakan tiga kesan terhadap alam sekitar akibat kegiatan yang fffffdijalankan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah B. a) Hakisan pinggir pantai b) Habitat hidupan akuatik terancam / Kepupusan hidupan akuatik c) Ekosistem terjejas / Rantaian makanan terganggu

5) Cadangkan tiga usaha bagi mengurangkan kesan negatif akibat kegiatan tersebut. a) Penguatkuasaan undang-undang / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam sekitar b) Menanam semula pokok bakau / Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekirar c) Membina beteng konkrit 52

UNIT 4

LAUT DAN LAUTAN

Profile Bentuk Muka Bumi Dasar Lautan

Kedalaman laut (meter)

Pinggir laut Pentas benua

Pentas Benua Cerun benua

Cangkat benua

Permatang tengah laut

0 5000

-Dasar laut cetek kurang daripada 180 meter dan bercerun landai. -Suhu sederhana panas kerana cahaya matahari dapat menembusi air laut. -Contoh: Pentas Sunda, Pentas Sahul -Kepentingan Pentas Benua : a) Kawasan pembiakan ikan, kerana pertumbuhan plankton. b) Kawasan pembentukan terumbu karang. c) Kawasan perlombongan gas asli dan petroleum.

Jurang lautan (zon pemisahan plat)

10 000 Rajah 4.1: Keratan rentas dasar lautan

Jurang Lautan -Bahagian lautan yang paling dalam antara 7000 meter hingga 11 000 meter. -Terbentuk akibat daripada pergerakan bumi dasar lautan oleh gerakan tektonik. -Banyak kawasan yang berkaitan dengan gempa bumi dan gunung berapi. -Contoh: Jurang Mariana dan Jurang Mindanao yang berhampiran dengan perairan Filipina. Petunjuk:

Permatang tengah lautan

Pentas benua

Jurang lautan

Pentas Sunda

Peta 4.1: Taburan permatang tengah lautan, jurang lautan, pentas benua dunia

1) Nyatakan tiga ciri pentas benua. a) Kedalaman kurang daripada 180 meter / Kelebaran antara 80 hingga 1500 kilometer b) Bercerun landai c) Suhu sederhana panas kerana cahaya matahari dapat menebusi air lautan 2) Berikan dua contoh pentas benua. a) Pentas Sunda

b) Pentas Sahul

3) Kemukakan tiga potensi atau sumbangan pentas benua. a) Kawasan pembiakan ikan, kerana pertumbuhan plankton b) Kawasan pembentukan terumbu karang c) Kawasan perlombongan gas asli dan petroleum 4) Nyatakan punca dan faktor kewujudan jurang lautan. Terbentuk akibat pergerakan plat tektonik / Pertembungan plat 5) Namakan dua contoh jurang lautan. a) Jurang Mindanao

b) Jurang Mariana

6) Berikan dua ciri jurang lautan. a) Bahagian dasar lautan paling dalam 7000 hingga 11 000 meter b) Banyak kawasan yang berkaitan dengan gempa bumi dan gunung berapi 53

Terumbu Karang

4.1

-Terumbu karang ialah sejenis organisma laut yang terdapat di kawasan lautan yang cetek seperti di Lautan Pasifik, Lautan Hindi dan kawasan pentas benua di rantau Asia. Proses Pembentukan Terumbu Karang a) Terbentuk daripada tulang dan kulit daripada hidupan seperti kerang dan tiram yang mati. b) Mendapan tulang dan kulit ini dimendapkan bersama mendapan lain di dasar laut. c) Polip-polip baru tumbuh pada bahan mendapan yang lama. Faktor Mempengaruhi Pembentukan Terumbu Karang 1) Suhu laut antara 23째C hingga 25째C 2) Air laut yang jernih. 3) Terdapat tindakan ombak, arus laut dan pasang surut. Terumbu Pinggir

4) Kedalaman air laut kurang daripada 55 meter. 5) Kemasinan air laut 30% hingga 40%.

Atol / Pulau Cincin

3 Jenis Terumbu Karang

Terumbu Sawar / Penghalang

Teori Pembentukan Terumbu Karang : Teori Darwin (Teori Ataman Bumi) Terumbu karang pada asalnya sudah tumbuh di pinggir pulau yang kedudukannya lebih tinggi berbanding dengan aras laut . Apabila pulau tersebut mengalami pertambahan berat beban, maka ia akan tenggelam (ataman) bersama-sama dengan terumbu pinggirnya. Pada masa ini, aras laut telah meningkat dan terumbu pinggir beransur-ansur berkembang menjadi terumbu penghalang. Terumbu penghalang seterusnya berkembang sehingga menutup seluruh bahagian atas pulau yang tenggelam lalu membentuk pulau cincin atau atol. Teori Pembentukan Terumbu Karang : Teori Daly (Teori Kawalan Glasier) Pembentukan terumbu karang berkait rapat dengan kenaikan aras laut akibat cairan glasier khususnya pada zaman Pleistosen. Sebelum zaman glasier, sudah terdapat terumbu pinggir atau terumbu penghalang yang tumbuh pada pinggir daratan atau pulau, tetapi terumbu tersebut tidak boleh membesar kerana ais yang membeku. Selepas zaman glasier, litupan ais mencair lalu menenggelamkan terumbu karang yang terdapat di pulau atau pinggir daratan tersebut. Kenaikan suhu laut akan menyebabkan karang tumbuh dan membesar semula di atas pulau yang telah tenggelam tadi dan seterusnya beransur-ansur membentuk atol atau pulau cincin.

1) Berikan tiga jenis terumbu karang. a) Terumbu pinggir

b) Terumbu sawar

c) Atol / Pulau cincin

2) Senaraikan tiga proses pembentukan terumbu karang. a) Terbentuk daripada tulang dan kulit daripada hidupan seperti kerang dan tiram yang mati b) Mendapan tulang dan kulit ini dimendapkan bersama mendapan lain di dasar laut c) Polip-polip baru tumbuh pada bahan mendapan yang lama 3) Berikan empat faktor yang mempengaruhi pertumbuhan terumbu karang. a) Suhu laut antara 23째C hingga 25째C / Kedalaman air laut kurang daripada 55 meter b) Terdapat tindakan ombak, arus laut dan pasang surut c) Kemasinan air laut 30% hingga 40% d) Air laut yang jernih 4) Nyatakan tiga kepentingan atau sumbangan terumbu karang. a) Menjadi pusat pelancongan / Kawasan pembiakan ikan / Sumber perubatan b) Mengurangkan halaju ombak besar / Menyerap karbo dioksida c) Habitat hidupan akuatik Y Z

5) Berdasarkan rajah di sebelah, namakan X, Y Z. a) X : Pulau b) Y : Terumbu sawar / Terumbu penghalang c) Z : Lagun 54

4.2

Kepentingan Dan Potensi Pantai & Lautan (Sumber Marin)

1) Membekalkan sumber makanan (sumber protein) seperti ikan, rumpai laut dan sumber iodin. 2) Membekalkan sumber mineral, seperti petroleum dan gas asli yang diperoleh daripada pentas benua. 3) Sebagai pusat pelancongan, contohnya pulau dan pantai berpasir yang bersih dan air jernih. 4) Merupakan jalan pengangkutan dan perhubungan. Contohnya, kapal kargo dapat mengangkut barangan dengan kos yang murah. 5) Menyediakan peluang pekerjaan, seperti nelayan. 6) Ombak boleh menjana kuasa elektrik yang tidak mencemari alam. 7) Menyederhanakan suhu, habitat hidupan akuatik, menyerap karbon dioksida, hutan bakau membekalkan oksigen.

4.3

Kesan Kegiatan Manusia Terhadap Pantai & Lautan (Marin)

Kegiatan Manusia Terhadap Sumber Pantai & Marin 1) Pembuangan sisa kilang seperti bahan kimia dan sisa toksik. 2) Pembuangan sampah sarap seperti beg plastik. 3) Penggunaan racun rumpai dan baja kimia dalam pertanian. 4) Tumpahan minyak kapal nelayan, kapal pelancong. 5) Kegiatan tebus guna pinggir laut, pembinaan pelabuhan. 6) Ujian senjata nuklear akan mengeluarkan bahan radioaktif. 7) Perlombongan di laut menyebabkan tumpahan minyak. 8) Penebangan hutan bakau.

Kesan-Kesan 1) Pencemaran air. 2) Mengancam hidupan akuatik seperti ikan dan penyu. 3) Menjejaskan ekosistem lautan. 4) Menjejaskan rantaian makanan lautan. 5) Menyebabkan kepupusan hidupan akuatik. 6) Pantai terhakis akibat penebangan pokok bakau. 7) Menjejaskan kegiatan pelancongan dan pendapatan. 8) Menjejaskan kesihatan manusia.

Langkah-Langkah Mengurangkan Kesan 1) Menguatkuasakan undang-undang. 2) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam. 3) Mewartakan taman laut (taman marin) 4) Mengadakan kerjasama antara negara-negara melalui PBB. 5) Menggalakkan aktiviti akuakultur, penternakan ikan dalam sangkar. 6) Mengadakan projek tukun tiruan untuk pembiakan ikan dan terumbu karang. 7) Mengadakan projek penanaman pokok bakau. 8) Membina benteng konkrit untuk mengatasi hakisan ombak.

Foto A

1) Tuliskan tiga kesan daripada kegiatan yang dijalankan seperti dalam Foto A. a) Kepupusan hidupan akuatik seperti penyu, ikan dan terumbu karang b) Menjejaskan rantaian makanan di lautan c) Menjejaskan ekosistem lautan

2) Nyatakan tiga kegiatan manusia yang akan menjejaskan sumber pantai dan marin. a) Perlombongan di laut / Pembuangan sampah sarap / Pembuangan sisa kilang b) Ujian senjata nuklear / Tumpahan minyak kapal nelayan / Pembinaan pelabuhan c) Kegiatan tebus guna pinggir laut / Penebangan hutan bakau Foto B

3) Nyatakan empat kesan kegiatan yang dijalankan dalam Foto B terhadap sumber marin dan pantai. a) Pencemaran air laut akibat tumpahan minyak b) Menjejaskan rantaian makanan di lautan c) Menjejaskan ekosistem lautan d) Kepupusan hidupan akuatik

4) Cadangkan lima langkah pemeliharaan dan pemuliharaan sumber pantai dan marin. a) Menguatkuasakan undang-undang / Mengadakan kempen kesedaran cintai alam b) Mewartakan taman laut (taman marin) c) Menggalakkan aktiviti akuakultur, penternakan ikan dalam sangkar d) Mengadakan projek penanaman pokok bakau e) Mengadakan projek tukun tiruan untuk pembiakan ikan dan terumbu karang 55

Kertas II (Bahagian B)

Latihan Menulis Esei

Arahan: Tulis jawapan pada ruangan yang disediakan dengan tuliskan number soalan. 1. a) Jelaskan kepentingan sumber pantai dan sumber lautan terhadap alam sekitar. b) Huraikan sumbangan dan potensi sumber lautan dan pantai kepada pembangunan negara. c) Bagaimanakah kegiatan manusia akan menjejaskan sumber pantai dan sumber marin? d) Senaraikan usaha yang dapat mengurangkan kesan kegiatan manusia terhadap penerokaan pantai dan lautan.

1 a) -Lautan dapat menyederhanakan suhu. -Pokok bakau dan terumbu karang sebagai benteng semula jadi mengurangkan hakisan ombak dan tiupan ribut. -Hutan bakau di pinggir laut dan terumbu karang di lautan merupakan habitat dan tempat fperlindungan pelbagai hidupan akuatik. -Pokok bakau di pinggir laut membekalkan oksigen dan menjamin kualiti udara yang baik. -Pokok bakau dan terumbu karang menyerap karbon dioksida. -Kepelbagaian biologi membentuk ekosistem yang seimbang.

1 b) -Membekalkan sumber makanan, sumber protein, sumber iodin. -Membekalkan sumber bahan mentah kepada industri memproses makanan. -Menyediakan peluang pekerjaan seperti nelayan. -Menambahkan pendapatan negara dan penduduk dengan eksport hasil. -Pantai yang bersih dan air laut yang jernih menjadi pusat pelancongan. -Lautan menjadi jalan pengangkutan dan perhubungan dapat memajukan perdagangan. Kapal kargo dapat mengangkut barangan yang banyak dengan kos yang murah. -Membekalkan sumber mineral seperti petroleum. -Ombak boleh menjanakan elektrik yang mesra alam.

1 c) -Pembuangan sisa kilang seperti bahan kimia dan sisa toksik. -Pembuangan sampah sarap seperti beg plastik. -Penggunaan racun rumpai dan baja kimia dalam pertanian. -Tumpahan minyak kapal nelayan, kapal pelancong. -Kegiatan tebus guna pinggir laut, pembinaan pelabuhan. -Ujian senjata nuklear akan mengeluarkan bahan radioaktif. -Perlombongan di laut menyebabkan tumpahan minyak. -Penebangan hutan bakau.

1 d) -Menguatkuasakan undang-undang. -Mengadakan kempen kesedaran cintai alam. -Mewartakan taman laut (taman marin) -Mengadakan kerjasama antara negara-negara melalui PBB. -Menggalakkan aktiviti akuakultur, penternakan ikan dalam sangkar. -Mengadakan projek tukun tiruan untuk pembiakan ikan dan terumbu karang. -Mengadakan projek penanaman pokok bakau. -Membina benteng konkrit untuk mengatasi hakisan ombak.

TEMA 1 : BENTUK MUKA BUMI DAN POTENSINYA

KOLEKSI SOALAN OBJEKTIF

1. Lapisan atmosfera yang dapat membalikkan gelombang radio ialah A Stratosfera C Troposfera

B Mesosfera D Termosfera

2. Berdasarkan maklumat di bawah, lapisan atmosfera yang berkenaan ialah

Lapisan paling dekat dengan permukaan bumi Berlakunya kejadian angin, ribut dan kilat A Stratosfera C Troposfera

Lapisan Atmosfera Stratosfera Mesosfera Termosfera Troposfera

A I dan II C III dan IV

Kepentingan Kawasan pembentukan awan Perkembangan telekomunikasi Menapis sinaran ultraungu Menyerap haba matahari

I II III IV

Lapisan X 5 â&#x20AC;&#x201C; 10 km 2.7 g/cm Silika, aluminium basalt

A I dan II C I dan IV I II III IV

Lapisan Y 30 â&#x20AC;&#x201C; 50 km 3.0 g/cm Besi, magnesium granit B II dan III D III dan IV

5. Lapisan manakah terdapat arus perolakan boleh menyebabkan gempa bumi dan letusan gunung berapi? A I C III

B II D IV

6. Batu Igneus terbentuk akibat proses A mampatan batuan B penyejukan magma C pemendapan batuan D pengangkatan kerak bumi

B II dan III D I dan IV

11. Jenis batuan yang dihasilkan melalui proses perubahan suhu dan tekanan tinggi ialah A Batu marmar C Batu arang

B Batu garam D Batu pasir

12. Proses P dalam rajah di bawah ialah Magma

A pemadatan C pemendapan

4. Pilih kombinasi yang tepat tentang lapisan X dan Y Y

B II dan III D I dan IV

10. Batuan igneus dan enapan boleh bertukar kepada batuan metamorfosis disebabkan oleh perubahan I suhu II tekstur III warna IV tekanan

B Mesosfera D Termosfera

3. Kombinasi manakah yang benar tentang lapisan atmosfera dan kepentingannya? A B C D

9. Antara berikut yang manakah merupakan ciri batu enapan? I Berjalur II Berhablur III Berlapis IV Mengandungi fosil

Batuan Igneus

B penyejukan D penghakisan

13. Kombinasi manakah benar tentang kegunaan jenis batu? I II III IV

Jenis batu Batu kapur Batu pasir Konglomerat Granit A I dan II C II dan III

Tekanan Tinggi

Batu Kapur

Kegunaan Simen Kaca Jubin Tembikar B I dan IV D III dan IV

14. Apakah batu yang terhasil daripada proses pembentukan seperti rajah di sebelah?

Haba tinggi

A Gneis C Kuartzit

B Kalsit D Marmar

15. Apakah proses yang menyebabkan perubahan di bawah?

7. Kombinasi manakah yang benar tentang batuan dan proses pembentukannya? A B C D

Batuan Granit Marmar Kuartzit Gipsum

Proses pembentukan batuan Penyimenan bahan Penyejukan lava Tekanan dan suhu tinggi Pemejalan magma

8. Apakah jenis batuan yang banyak digunakan dalam pembinaan kemudahan infrastruktur seperti jalan raya? A Syal B Granit C Kuarzit D Konglomerat

A pecapahan plat C gempa bumi

B pertembungan plat D daya mampatan

16. Bentuk muka bumi akibat proses pencapahan plat ialah I arka pulau II lurah gelinciran III permatang tengah lautan IV gunung lipat

A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV 57

17. Apakah bentuk muka bumi jalar luar? I Sil II Daik III Kaldera IV Tasik kawah A I dan II C II dan III

25. Apakah tindakan manusia yang menyebabkan berlakunya kejadian gerakan jisim di Malaysia? A B C D

B I dan IV D III dan IV 18. Pilih kombinasi yang tepat berdasarkan rajah di sebelah.

X Y Z

A B C D

X lakolit sil daik batolit

Y sil daik lakolit pakolit

Z daik lakolit lapolit lapolit

Penanaman padi di tanah pamah perikanan akuakultur di kawasan pinggir laut Perlombongan petroleum di luar pantai Pembinaan jalan raya di kawasan tanah tinggi

26. Apakah bentuk muka bumi yang terhasil daripada proses pemendapan sungai? A Jeram C Tertambak

27. Bagaimanakah bahan yang halus dan ringan diangkut oleh aliran sungai?

19. Manakah yang tepat tentang lava asid dan lava bes? A B C D

Lava Bes Sangat pekat Aliran laju Cepat membeku Membentuk kon curam

Lava Asid Cecair Aliran perlahan Lambat membeku Membentuk kon landai

A Ampaian C Larutan

Hasil Tindakan Ombak Cenuram Tetanjung Gloup Gerbang laut

I II III IV

B kelikatan lava D kekerapan letusan

21. Gambar manakah menunjukkan jenis lipatan asimetri?

B Golekan D Seretan

28. Kombinasi bentuk muka bumi dan proses pembentukan manakah yang benar?

20. Perbezaan bentuk gunung berapi pada rajah di sebelah disebabkan oleh A kuantiti lava C kekuatan letusan

B Air terjun D Lubang pusar

A I, II dan III C I, III dan IV

Proses Pembentukan Hakisan Pemendapan Pemendapan Hakisan B I, II dan IV D II, III dan IV

29. Kombinasi yang manakah sesuai untuk pembentukan terumbu karang? A B C D

Suhu air 15째C 25째C 15째C 25째C

Kedalaman laut 40 meter 40 meter 80 meter 80 meter

Keadaan air Berkelodak Jernih Berkelodak Jernih

30. Pembentukan terumbu karang boleh berlaku di kawasan bertanda 22. Proses yang melibatkan perubahan dari A ke B ialah A B C D

Larut resap Tindakan ibun Perubahan suhu Pembasahan dan pengeringan

23. Proses luluhawa kimia manakah menghasilkan pandang darat dalam gambar di sebelah? A Hidrolisis C Pengoksidaan

B Penghidratan D Pengkarbonan

24. Kombinasi manakah benar tentang jenis gerakan jisim dan kadar pergerakan jisim? A B C D

Jenis Gerakan Jisim Gelangsar tanah Aliran lumpur Kesotan tanih Gelongsoran tanah

Kadar Pergerakan Jisim Sangat perlahan Sangat cepat Cepat Perlahan

A I

B II

C III

D IV

31. Apakah kepentingan lautan kepada ekonomi Malaysia? I Bekalan air minuman II Sumber protein III Sektor pelancongan IV Sumber tenaga ombak A I dan II C II dan III

B I dan IV D III dan IV

32. Antara yang berikut, yang manakah menjelaskan tentang usaha pemeliharaan laut di Malaysia? A B C D

Membina tukun tiruan di Laut China Selatan Membersihkan kawasan tumpahan minyak Mewartakan Pulau Tioman sebagai taman laut Menggalakkan aktiviti akuakultur di pinggir pantai 58

UNIT 5

SISTEM SURIA

Sistem suria terdiri daripada Matahari dan sembilan buah planet yang utama. Satelit-satelit semula jadi dan jasad-jasad lain seperti komet, metroroid dan asteroid juga terdapat dalam sistem suria ini.

5.1

Pergerakan Bumi Dan Kesan-Kesannya Putaran Bumi

Peredaran Bumi

Kutub Utara

23 1/2 °

Barat

Garisan Sartan Timur

Bumi

Matahari

Garisan Khatulistiwa Garisan Jadi

Kutub Selatan

Kesan– Kesan Putaran Bumi: 1) Kejadian siang dan malam 2) Pasang surut 3) Pembiasan angin lazim

Kesan– Kesan Peredaran Bumi : 1) Kejadian empat musim (Ekuinoks dan Solstis) 2) Gerhana bulan dan Gerhana matahari 3) Siang dan malam tidak sama panjang

Ciri-Ciri Putaran Bumi: -Berputar dari arah barat ke timur. -Berputar pada paksi bumi yang condong iaitu 23 1/2 ° pada satah tegak. -Satu putaran mengambil masa 24 jam atau 1 hari.

Ciri-Ciri Peredaran Bumi: -Bumi beredar mengelilingi matahari dalam orbitnya. -Mengikut arah lawan pusingan jam. -Satu peredaran yang lengkap selama 3651/4 hari. -Setiap empat tahun, satu hari ditambahkan dalam bulan Februari. -Tahun yang mempunyai 366 hari disebut sebagai tahun lompat.

1) Nyatakan dua cara pergerakan bumi dalam sistem suria. a) Putaran bumi b) Peredaran bumi 2) Tuliskan tiga kesan putaran bumi. a) Kejadian siang dan malam b) Pasang surut c) Pembiasan angin lazim 3) Mengapakah matahari kelihatan terbit di sebelah timur dan terbenam di sebelah barat? Kerana bumi berputar dari barat ke timur 4) Nilai darjah kecondongan paksi bumi pada satah tegak ialah 23 1/2 °. 5) Satu putaran bumi yang lengkap mengambil masa 24 jam atau 1 hari. 6) Peredaran bumi bermaksud bumi beredar mengelilingi matahari dalam orbitnya. 7) Bumi beredar mengelilingi matahari mengikut arah lawan pusingan jam. 8) Satu peredaran bumi yang lengkap mengambil masa 365 1/4 hari atau 1 tahun. 9) Tahun yang mempunyai 366 hari disebut sebagai tahun lompat. 10) Senaraikan tiga kesan peredaran bumi. a) Kejadian empat musim (Kejadian ekuinoks dan solstis) b) Gerhana bulan dan gerhana matahari c) Siang dan malam tidak sama panjang

Kejadian Pasang Surut Air Pasang Perbani

Air Pasang Anak

-Pasang surut ialah kejadian aras air tinggi dan aras air rendah di laut. -Punca dan faktor berlaku pasang surut adalah disebabkan oleh tarikan graviti bulan dan matahari. -Kejadian ini berlaku sebanyak dua kali air pasang dan dua kali air surut dalam tempoh 24 jam. -Kejadian pasang surut yang berlaku di sebelah barat dan timur bumi dikenali air pasang perbani. -Kejadian pasang surut yang berlaku di sebelah utara dan selatan dikenali air pasang anak.

Peredaran Bumi & Kejadian Empat Musim GS GK GJ

PETUNJUK : Sudut Tegak Pancaran Matahari 24 Jam Siang Di Kutub

24 Jam Malam Di Kutub

GS GK GJ

GS GK

III

Garisan Sartan

Garisan Khatulistiwa

Garisan Jadi

1) Bumi pada kedudukan I disebut Ekuinoks Musim Bunga bertarikh 21 Mac. Matahari tegak pada Garisan Khatulistiwa, oleh itu hemisfera utara dan hemisfera selatan mengalami siang dan malam yang sama panjang. Hemisfera utara mengalami musim bunga dan hemisfera selatan mengalami musim luruh. 2) Bumi pada kedudukan II disebut Solstis Musim Panas bertarikh 21 Jun. Matahari tegak pada Garisan Sartan yang berada di bahagian utara bumi, oleh itu hemisfera utara mengalami musim panas dan hemisfera selatan mengalami musim sejuk. Waktu siang di hemisfera utara adalah lebih panjang dan waktu siang di hemisfera selatan lebih pendek. Kutub Utara mengalami 24 jam siang dan Kutub Selatan megalami 24 jam malam. 3) Bumi pada kedudukan III disebut Ekuinoks Musim Luruh bertarikh 23 September. Matahari tegak pada Garisan Khatulistiwa, oleh itu hemisfera utara dan hemisfera selatan mengalami siang dan malam yang sama panjang. Hemisfera utara mengalami musim luruh dan hemisfera selatan mengalami musim bunga. 4) Bumi pada kedudukan IV disebut Solstis Musim Sejuk bertarikh 22 Disember. Matahari tegak pada Garisan Jadi yang berada di bahagian selatan bumi, oleh itu hemisfera selatan mengalami musim panas_ dan hemisfera utara mengalami musim _sejuk. Waktu siang di hemisfera selatan_ adalah lebih panjang dan waktu siang di hemisfera selatan lebih pendek. Kutub Utara mengalami 24 jam malam dan Kutub Selatan megalami 24 jam siang.

a) Solstis Musim Panas. b) Tarikh: 21 Jun. c) Matahari tegak pada Garisan Sartan. d) 24 jam siang di Kutub Utara. e) 24 jam malam di Kutub Selatan. f) Siang lebih panjang di hemisfera utara. g) Malam lebih panjang di hemisfera selatan. h) Hemisfera utara mengalami musim panas. i) Hemisfera selatan mengalami musim sejuk.

KS KU

a) Solstis Musim Sejuk. b) Tarikh: 22 Disember. c) Matahari tegak pada Garisan Jadi. d) 24 jam siang di Kutub Selatan. e) 24 jam malam di Kutub Utara. f) Siang lebih panjang di hemisfera selatan. g) Malam lebih panjang di hemisfera utara. h) Hemisfera utara mengalami musim sejuk. i) Hemisfera selatan mengalami musim panas.

Gerhana

-Gerhana merupakan keadaan apabila kedudukan Bulan, Bumi dan Matahari berada dalam satah fmendatar yang sama. Gerhana Bulan

-Gerhana bulan berlaku apabila bumi berada di antara Matahari dengan Bulan, cahaya Matahari fdihalang oleh Bumi. Bayang Bumi jatuh ke atas permukaan Bulan. -Penumbra merujuk kepada kawasan bayang gelap separa. -Umbra merujuk kepada kawasan bayang gelap penuh. Gerhana Matahari

Matahari

-Gerhana matahari berlaku apabila Bulan berada di antara Matahari dengan Bumi, cahaya Matahari fterlindung oleh Bulan dan bayang Bulan jatuh pada permukaan Bumi. -Penumbra merujuk kepada kawasan bayang gelap separa. -Umbra merujuk kepada kawasan bayang gelap penuh. 61

5.2

Zon Waktu

1. Bumi dibahagikan kepada 24 zon waktu berpandukan kepada longitud. 2. Setiap zon waktu bersamaan dengan 1_ jam yang diwakili oleh setiap 15° longitud. 3. Disebabkan satu putaran bumi (360°) mengambil masa 24 jam, maka 1° longitud bersamaan ffffdengan 4_ minit dan 15° bersamaan dengan 60_ minit. 5. Meridian Pangkal merupakan longitud 0° yang melalui sebuah pekan yang bernama Greenwich_ ffffyang berhampiran dengan London. Meridian Pangkal juga disebut sebagai Garisan Greenwich. 6. Waktu tempatan di Greenwich dikenali sebagai Waktu Min Greenwich atau Waktu Dunia. 7.Waktu Min Greenwich, iaitu waktu di Greenwich, London (longitud 0°) digunakan sebagai asas fffuntuk mengira waktu di seluruh dunia. 8. Disebabkan bumi berputar dari barat ke timur, maka waktu di zon barat lebih awal dan waktu ffffdi zon timur lebih lewat. 9. Longitud 180° T/B yang bertindih disebut sebagai Garisan Tarikh Antarabangsa menentukan ffffperubahan waktu dan tarikh.

Latihan Pratikal: 1. Kirakan waktu tempatan di P berdasarkan rajah di bawah. 15°T

45ºT

Q 12 pm

2. Kirakan waktu tempatan di X berdasarkan rajah di bawah. 15°B

0°

30ºT

Y 1 am

Langkah pengiraan Waktu P:

Langkah pengiraan Waktu X:

a) Cari jumlah perbezaan darjah longitud antara ffffP dan Q iaitu:

a) Cari jumlah perbezaan darjah longitud antara ffffX dan Y iaitu:

45° — 15° = _30_° b) _30_° X 4 minit = 120_ minit c) _120_ minit † 60 minit = _2_ jam d) Waktu P lebih lewat daripada Q, iaitu:

15° + 30° = _45_° b) __45_° X 4 minit = _180_ minit c) _180__ minit † 60 minit = _3_ jam d) Waktu X lebih awal daripada Y, iaitu:

12 pm + 2 jam =

2 pm

3. Kirakan waktu tempatan di Bandar A (45°B), jika waktu tempatan di Greenwich (0°) ialah pukul 2 petang.

1am — _3_ jam =

10 pm

4. Nyatakan kedudukan longitud Bandar V berdasarkan rajah di bawah.

45° - 0° = 45° 45° X 4 minit = 180 minit

Bandar U 15

Bandar V 8.00 malam

180 minit † 60 minit = 3 jam * 2 pm - 3 jam = 11 pagi. Perbezaan waktu tempatan Bandar U dan V = 5 jam

5 jam X 15° = 70° 70° - 15°B = 60°T 62

UNIT 6

UNSUR-UNSUR CUACA DAN IKLIM

-Cuaca merujuk kepada keadaan atmosfera di sesuatu kawasan bagi tempoh satu hari. -Unsur-unsur cuaca seperti suhu, hujan, angin, kelembapan, awan, tekanan udara dan pancaran matahari. -Iklim merujuk kepada purata unsur-unsur cuaca di sesuatu kawasan bagi tempoh yang panjang sekurang-kurangnya 30 tahun, merangkumi fkawasan yang luas pada latitud yang sama.

Suhu -Suhu merujuk kepada darjah kepanasan udara. -Suhu disukat dalam darjah Celsius (°C). -Alat untuk mengukur suhu ialah termometer. -Terdapat dua jenis termometer, iaitu termometer minimum digunakan untuk mengukur suhu terendah, termometer maksimum untuk fmengukur suhu tertinggi dalam satu hari. -Termometer disimpan di dalam Pelindung Stevenson yang diletakkan di kawasan lapang. -Isoterma merujuk kepada garisan-garisan yang menyambung nilai min suhu yang sama. -Julat suhu merujuk kepada perbezaan suhu tertinggi dengan suhu terendah. -Min suhu merujuk kepada purata suhu. -Faktor ketinggian mempengaruhi kawasan tanah tinggi mengalami suhu yang lebih rendah. Turun 1°C dengan kenaikan setiap 165 meter.

Latihan Pratikal: Jawab soalan berikut berdasarkan jadual di bawah. Bulan

Jan

Feb

Mac

Apr

Mei

Jun

Jul

Ogos

Sept

Okt

Nov

Dis

Kuala Lumpur

Tanah Tinggi Cameron

Jadual: Min Suhu Bulanan di Kuala Lumpur dan Tanah Tinggi Cameron 2012

1) Nyatakan satu alat untuk mendapatkan data dalam jadual. Termometer 2) Berikan dua jenis termometer yang digunakan. a) Termometer Minimum b) Termometer Maksimum 3) Kirakan julat suhu tahunan bagi a) Kuala Lumpur : 2°C

b) Tanah Tinggi Cameron : 3°C

4) Nyatakan min suhu tahunan bagi a) Kuala Lumpur : 27.6°C

b) Tanah Tinggi Cameron : 17.8°C

5) Berikan sebab atau faktor min suhu tahunan di Tanah Tinggi Cameron lebih rendah berbanding fffffdengan min suhu tahunan di Kuala Lumpur. Faktor ketinggian. Bentuk muka bumi Tanah Tinggi Cameron adalah lebih tinggi. 6) Terangkan dua faktor yang menyebabkan peningkatan min suhu di Tanah Tinggi Cameron. a) Kegiatan pembalakan menyebabkan kekurangan pokok b) Pertambahan penduduk / Kegiatan pelancongan menyebabkan pertambahan kenderaan 7) Jelaskan dua faktor dan punca mempengaruhi min suhu yang tinggi di Kuala Lumpur. a) Pembebasan asap kenderaan / Pembebasan asap kilang b) Bangunan tinggi dibina rapat-rapat / Jalan berturap yang banyak / Tumbuhan hijau kurang 8) Cadangkan empat langkah untuk menyederhanakan suhu di kedua-dua tempat di atas. a) Mewujudkan kawasan hijau / Penguatkuasaan undang-undang dengan hukuman berat b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam oleh Jabatan Alam Sekitar c) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik / Mengadakan kempen kongsi kereta d) Menggunakan petrol tanpa plumbum / Memberi pendidikan alam sekitar

Hujan Matahari

Pemeluwapan

Awan

Kerpasan

Sejatan dari tasik dan sungai

-Hujan berlaku dalam kitaran hidrologi.

Sejatpeluhan tumbuh-tumbuhan Sejatan dari laut

Aliran permukaan

-Hujan adalah sebahagian daripada kerpasan yang turun dalam bentuk ftitisan air. Kerpasan merujuk kepada segala lembapan fyang turun ke bumi seperti hujan dan salji.

Air kembali ke laut

Proses Pembentukan Hujan -Proses sejatan berlaku apabila air di permukaan bumi disejat oleh cahaya matahari. -Wap air naik ke udara dan disejukkan menjadi titisan air. -Apabila proses pemeluwapan berlaku, titisan air fmembentuk awan. -Titisan air yang berat turun sebagai hujan.

Air bawah tanah

Rajah: Kitaran hidrologi

-Tolok hujan digunakan untuk menyukat hujan. -Isohiet merujuk kepada garisan-garisan yang menyambung tempat yang mempunyai nilai jumlah hujan yang sama. -Jumlah hujan Malaysia adalah lebat melebihi 2000 mm. -Taburan hujan di negara Malaysia adalah tidak sekata.

1) Nyatakan tiga proses yang penting dalam kitaran hidrologi. a) Sejatan b) Pemeluwapan

Rajah: Tolok hujan

c) Kerpasan

2) Tuliskan maksud kerpasan. Segala lembapan yang turun ke bumi seperti hujan dan salji. 3) Senaraikan proses pembentukan hujan atau kerpasan. a) Proses sejatan berlaku apabila air di permukaan bumi disejat oleh cahaya matahari. b) Wap air naik ke udara dan disejukkan menjadi titisan air. c) Apabila proses pemeluwapan berlaku, titisan air membentuk awan. d) Titisan air yang berat turun sebagai hujan. 4) Peralatan untuk menyukat jumlah hujan ialah tolok hujan. 5) Berikan dua faktor mempengaruhi Malaysia menerima jumlah hujan tahunan yang lebat. a) Pengaruh tiupan angin monsun membawa hujan yang lebat b) Faktor kedudukan garis lintang, berhampiran dengan Garisan Khatulistiwa 6) Nyatakan dua ciri hujan di negara Malaysia. a) Taburan hujan adalah tidak sekata b) Jumlah hujan lebat sepanjang tahun Soalan 7 hingga 8 berdasarkan peta di sebelah. Z

7) Lokasi X paling banyak menerima hujan dalam peta ialah Bukit Larut. 8) Berikan sebab lokasi Y dalam peta menerima jumlah hujan yang kurang. Terlindung daripada angin lembap oleh tanah tinggi

9) Nyatakan tiga kesan hujan lebat yang dilanda di kawasan berlorek Z. a) Banjir b) Kemusnahan tanaman / Kecederaan dan nyawa terkorban c) Kemusnahan harta benda / Banjir membawa wabak penyakit

Angin -Angin ialah udara yang bergerak. Udara bergerak kerana perbezaan tekanan udara antara kawasan yang berlainan. -Angin bertiup dari kawasan (sejuk) tekanan tinggi ke kawasan tekanan rendah (panas). -Alat untuk menunjukkan arah tiupan angin ialah penunjuk arah angin. Kelajuan angin disukat dengan anemometer. -Halaju angin dicatatkan dalam meter per saat. Mawar angin mudah dibuat untuk menunjukkan arah tiupan angin mengikut bulan tertentu. -Skala Angin Beaufort menunjukkan simbol halaju angin, sifat cuaca dan kesanya.

Penerangan Rajah: Mawar Angin Mudah Bulan Ogos

21 20

1 5

-Angka dalam bahagian tengah merupakah bilangan hari yang tenang tanpa fangin. Contohnya, sebanyak 5 hari adalah hari tenang.

2 22 8

-Setiap angka dalam petak merupakah tarikh pada bulan Ogos mengikut arah ftiupan angin. Contohnya, 4 dan 17 Ogos tiupan angin pada arah timur laut.

16 25 26

No Skala

Kelajuan (km/ jam)

Keadaan Cuaca

Kesan

Kurang 1

Tenang

Asap naik tegak ke atas

39 â&#x20AC;&#x201D; 49

Bayu kencang

Dahan pokok bergoyang, wayar telefon berbunyi

Lebih 117

Ribut taufan

Bencana alam

5 28 31

Rajah: Mawar Angin Mudah Bulan Ogos

Simbol

Rajah: Contoh Skala Angin Beaufort

1) Bagaimanakan wujud angin di alam semula jadi? Perbezaan tekanan udara antara kawasan yang berlainan, angin bertiup dari kawasan ffffffffffftekanan tinggi ke kawasan tekanan rendah. 2) Nyatakan kegunaan atau fungsi mawar angin mudah dibuat. Menunjukkan arah tiupan angin mengikut bulan tertentu Soalan 3 hingga 6 berdasarkan rajah di sebelah.

24 20

1 22 8

3) Nyatakan jumlah hari tiupan angin arah barat laut. 4 hari

16 25 26

15 19

7 12

5 28 30

4) Senaraikan tarikh tiupan angin arah tenggara. 10, 15 dan 19 September 5) Berapakah bilangan hari tenang? 4 hari 6) Namakah alat untuk merekod data mawar angin tersebut. Penunjuk arah angin

Rajah: Mawar angin mudah Bulan September

7) Kenapakah udara bergerak dari kawasan yang bersuhu rendah ke kawasan yang bersuhu tinggi? Kawasan yang bersuhu tinggi mempunyai tekanan yang tinggi dan kawasan bersuhu rendah fffffffffffmempunyai tekanan yang rendah. 8) Nyatakan data yang ditunjukkan oleh Skala Angin Beaufort. Menunjukkan simbol halaju angin, sifat cuaca dan kesannya. 9) Nyatakan dua angin lazim atau sistem angin tempatan di Malaysia. a) Bayu laut b) Bayu darat 10) Berikan dua kepentingan angin kepada manusia. a) Menjana kuasa elektrik b) Menggerakkan pengangkutan seperti kapal 65

Fenomena Cuaca Dan Iklim Banjir / Banjir Kilat

1) Nyatakan empat punca dan faktor berlaku banjir. a) Tiupan angin monsun membawa hujan lebat b) Parit dan longkang tersumbat dengan sampah sarap c) Jalan raya berturap d) Sungai menjadi cetek akibat pembalakan 2) Nyatakan empat kesan dan akibat fenomena banjir. a) Kerosakan harta benda / Kemusnahan tanaman b) Nyawa terkorban / Kesesakan lalu lintas c) Aktiviti ekonomi seperti pelancongan terjejas d) Sungai menjadi cetek akibat pembalakan

3) Kemukakan empat langkah untuk mengatasi fenomena banjir dan banjir kilat. a) Mendalamkan sungai b) Memperbaiki sistem peparitan c) Penguatkuasaan undang-undang bagi mengawal kegiatan pembuangan sampah ke parit. d) Mengadakan kempen kesedaran / Mengurangkan kegiatan pembalakan

Kemarau

1) Nyatakan tiga punca berlaku fenomena cuaca kemarau. a) Kegiatan pembalakan menjejaskan kawasan tadahan b) Kesan rumah hijau c) Pemanasan global d) Fenomena El-Nino 2) Nyatakan tiga kesan dan akibat fenomena cuaca tersebut. a) Kemusnahan tanaman b) Kebuluran, kekurangan sumber makanan c) Kematian hidupan liar / Nyawa terkorban

3) Cadangkan empat langkah untuk mengurangkan kesan fenomena kemarau berlaku. a) Penguatkuasaan undang-undang mengawal kegiatan pembalakan b) Mewartakan taman negara untuk melindungi kawasan tadahan / Kitar semula air hujan c) Mengadakan kempen kesedaran jimat air / Membina kolam takungan air hujan d) Mengalakkan kenderaan berkuasa elektrik untuk mengurangkan gas rumah hijau.

Taufan

11) Nyatakan tiga faktor menyebabkan berlaku ribut taufan. a) Wujud kawasan tekanan tinggi b) Wujud kawasan tekanan rendah c) Fenomena El-Nino 2) Nyatakan empat kesan dan akibat fenomena cuaca tersebut. a) Kemusnahan tanaman b) Kemusnahan harta benda c) Nyawa terkorban d) Kematian haiwan ternakan / Wabak penyakit

3) Cadangkan empat usaha untuk mengurangkan kesan fenomena tersebut berlaku. a) Penguatkuasaan undang-undang mengawal kegiatan pembalakan hutan bakau b) Mewartakan taman negara hutan bakau c) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam d) Membina benteng di pantai / Meningkatkan sistem ramalan cuaca 66

PENGARUH CUACA & IKLIM TERHADAP KEGIATAN MANUSIA & SEBALIKNYA

UNIT 7

40°U

Sekitar Laut Mediterranean

California

Lembangan Amazon

0°

Malaysia Di Asia Tenggara

Lembangan Congo

Garisan Khatulistiwa

40°S

Afrika Selatan

Chile

Petunjuk:

Iklim Khatulistiwa

Australia Selatan

Iklim Mediterranean

Peta: Kawasan Iklim Khatulistiwa & Mediterranean Di Dunia

Iklim Khatulistiwa

Ciri-Ciri Iklim Khatulistiwa: a) Panas dan lembap sepanjang tahun. b) Min suhu tahunan tinggi, kira-kira 27°C. c) Julat suhu tahunan kecil, kurang daripada 2°C d) Hujan tahunan lebat lebih kurang 2600 mm. e) Tiada musim kemarau yang nyata. f) Terdapat dua sistem angin lazim : Angin Monsun Barat Daya dan Angin Monsun Timur Laut. -Contoh negara : Malaysia, Indonesia, Singapura, Brunei -Terdapat hutan hujan tropika yang malar hijau. Iklim Mediterranean

Ciri-Ciri Iklim Mediterrance: a) Suhu pada musim panas yang sederhana panas. (20°C —24°C) b) Suhu pada musim sejuk adalah sederhana sejuk. (6°C — 10°C) c) Hujan tahunan antara 275 mm hingga 900 mm. d) Hujan maksimum pada musim sejuk. e) Hujan minimum pada musim panas, keadaan amat kering. f) Angin lembap bertiup pada musim sejuk dari arah laut ke daratan. g) Angin kering bertiup pada musim panas dari arah daratan ke laut. -Contoh kawasan : Sepanyol, Turki, Afrika Selatan, Australia Selatan, California.

Pengaruh Iklim Khatulistiwa Terhadap Kegiatan Manusia Di Negara Malaysia: -Pertanian dapat dijalankan sepanjang tahun, seperti kelapa sawit dan getah. -Perikanan dapat dijalankan sepanjang tahun di pantai barat Semenanjung fMalaysia. -Perikanan tidak dapat dijalankan pada musim tengkujuh di pantai timur fSemananjung Malaysia kerana tiupan Angin Monsun Timur Laut. -Banyak pelancong dapat menikmati cuaca yang panas dan cerah di Malaysia. -Pembalakan dapat dijalankan kerana mempunyai hutan hujan tropika yang fluas. -Kegiatan seperti menuai padi dan menoreh getah tidak dapat dijalankan fsemasa musim hujan.

Pengaruh Iklim Mediterrance Terhadap Kegiatan Manusia: -Musim panas yang panjang dan musim sejuk yang pendek mewujudkan musim penanaman yang panjang. -Hujan turun pada musim sejuk membolehkan penanaman dimulakan pada musim sejuk. -Kegiatan menuai dijalankan pada musim panas. -Tanaman utama seperti anggur, tomato, zaitun dan sebagainya. -Kegiatan perikanan dapat dijalankan tanpa gangguan cuaca, kerana tiada hujan flebat dan angin kencang. -Pelancongan dapat berkembang kerana keadaan cuaca yang sederhana panas fdan sejuk. -Pokok-pokok malar hijau seperti pokok pain mengalakkan kegiatan pembalakan.

Kertas II (Bahagian B)

Latihan Menulis Esei

Arahan: Tulis jawapan pada ruangan yang disediakan dengan tuliskan number soalan. 1. a) Terangkan ciri-ciri iklim berdasarkan jadual di bawah. (i)

(ii)

b) Jelaskan pengaruh Iklim Khatulistiwa terhadap kegiatan manusia di negara kita. c) Bagaimanakah Iklim Mediterranean mempengaruhi kegiatan ekonomi manusia?

1 a (i) -Panas dan lembap sepanjang tahun. -Min suhu tinggi, kira-kira 27°C. Min suhu hampir sekata. -Julat suhu tahunan kecil, kurang daripada 2°C -Hujan tahunan lebat lebih kurang 2600 mm. -Tiada musim kemarau yang nyata. -Terdapat dua sistem angin lazim iaitu Angin Monsun Barat Daya dan Angin Monsun Timur Laut. -Contoh negara ialah Malaysia, Indonesia, Singapura, Brunei. 1 a (ii) -Suhu pada musim panas yang sederhana panas. (20°C —24°C) -Suhu pada musim sejuk adalah sederhana sejuk. (6°C — 10°C) -Hujan tahunan antara 275 mm hingga 900 mm. -Hujan maksimum pada musim sejuk. -Hujan minimum pada musim panas keadaan amat kering. -Angin lembap bertiup pada musim sejuk dari arah laut ke daratan. -Angin kering bertiup pada musim panas dari arah daratan ke laut. -Contoh kawasan ialah Sepanyol, Turki, Afrika Selatan, Australia Selatan, California. 1 b) -Pertanian dapat dijalankan sepanjang tahun, seperti kelapa sawit dan getah. -Perikanan dapat dijalankan sepanjang tahun di pantai barat Semenanjung Malaysia. -Perikanan tidak dapat dijalankan pada musim tengkujuh di pantai timur Semananjung Malaysia kerana tiupan Angin Monsun Timur Laut. -Banyak pelancong dapat menikmati cuaca yang panas dan cerah di Malaysia. -Pembalakan dapat dijalankan kerana mempunyai hutan hujan tropika yang luas. -Kegiatan seperti menuai padi dan menoreh getah tidak dapat dijalankan sewaktu musim hujan. 1 c) -Musim panas yang panjang dan musim sejuk yang pendek mewujudkan musim penanaman yang panjang. -Hujan turun pada musim sejuk membolehkan penanaman dimulakan pada musim sejuk. -Kegiatan menuai dijalankan pada musim panas. -Tanaman utama seperti anggur, tomato, zaitun dan sebagainya. -Kegiatan perikanan dijalankan tanpa gangguan cuaca, kerana tiada hujan lebat dan angin kencang. -Pelancongan dapat berkembang kerana keadaan cuaca yang sederhana panas dan sejuk. -Pokok-pokok malar hijau seperti pokok pain mengalakkan kegiatan pembalakan.

Pengaruh Kegiatan Manusia Terhadap Cuaca Dan Iklim Kesan Rumah Hijau

1) Tuliskan definisi kesan rumah hijau. Peningkatan suhu akibat haba dari permukaan bumi fffffffffffterperangkap di atmosfera 2) Nyatakan empat punca berlaku fenomena cuaca negatif ini. a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembebasan CFC oleh peti sejuk dan aerosol d) Pembakaran api fosil

3) Berikan contoh dua gas rumah hijau. a) Karbon dioksida / Metana

b) Nitrus oksida / CFC (Kloroflourokarbon)

4) Senaraikan empat kesan rumah hijau terhadap alam dan manusia. a) Pencairan ais di kutub / Kenaikan suhu menyebabkan kemarau b) Kenaikan aras laut akibat pencairan ais di kutub c) Kawasan yang rendah ditenggalami air / Banjir berlaku d) Kenaikan suhu menjejaskan kesihatan manusia 5) Cadangkan lima langkah untuk mengatasi masalah kesan rumah hijau. a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Menambah kawasan hijau / Menggunakan sumber tenaga suria, angin e) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

Pulau Haba

1) Tuliskan maksud pulau haba. Suhu di pusat bandar lebih panas daripada kawasan di fffffffffffpinggir bandar 2) Nyatakan empat faktor berlaku fenomena cuaca negatif ini. a) Bangunan tinggi dibina rapat-rapat b) Jalan berturap c) Kekurangan tumbuhan hijau d) Banyak asap kenderaan / Banyak asap kilang

3) Berikan contoh lokasi yang mengalami femonena tersebut. a) Kuala Lumpur / Bayan Lepas b) Shah Alam / Petaling Jaya 4) Senaraikan tiga kesan pulau haba terhadap alam dan manusia. a) Keselesaan penduduk terjejas b) Menjejaskan kesihatan manusia c) Menjejaskan kegiatan ekonomi 5) Cadangkan lima usaha untuk mengatasi pulau haba bandar. a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Menambah kawasan hijau / Menggunakan sumber tenaga suria, angin e) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

Hujan Asid

1) Nyatakan maksud hujan asid. Air hujan yang bergabung dengan karbon dioksida dan fffffffffffgas-gas berasid di atmosfera 2) Berikankan empat faktor berlaku fenomena cuaca negatif ini. a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembakaran api fosil d) Pembebasan gas metana oleh haiwan ternakan

3) Nyatakan dua contoh gas yang menyebabkan fenomena ini. a) Karbon monoksida / Metana b) Sulfur dioksida / Nitrogen oksida 4) Namakan dua lokasi yang menghadapi masalah fenomena tersebut. a) Kuala Lumpur / Bayan Lepas b) Shah Alam / Petaling Jaya 5) Senaraikan empat kesan hujan asid terhadap alam dan manusia. a) Memusnahkan tanaman, tumbuhan b) Mengancam hidupan akuatik c) Merosakkan harta benda / Melunturkan cat bangunan / Barangan besi berkarat d) Menjejaskan kesihatan manusia 6) Senaraikan empat cara untuk mengurangkan kesan hujan asid. a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

Jerebu

1) Tulis secara ringkas tentang konsep jerebu. Keadaan atmosfera dipenuhi oleh bahan pencemaran fffffffffffseperti debu, habuk, asap dan gas. 2) Nyatakan empat punca berlaku jerebu di negara kita. a) Asap dan gas pencemaran dari kilang b) Asap dari kenderaan bermotor c) Pembakaran api fosil d) Kebakaran hutan

3) Senaraikan empat kesan jerebu terhadap alam dan manusia. a) Jarak penglihatan terhad b) Menjejaskan kesihatan manusia / Membawa penyakit c) Membahayakan perjalanan pengangkutan seperti kapal terbang d) Menjejeskan kegiatan ekonomi seperti menjejaskan pelancongan 4) Cadangkan lima langkah untuk mengurangkan jerebu. a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Memberi pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar / Mengamalkan kitar semula d) Guna pengangkutan awam berkuasa elektrik

KOLEKSI SOALAN OBJEKTIF

TEMA 2 : CUACA DAN IKLIM SERTA PENGARUHNYA

1. Putaran bumi di atas paksinya menyebabkan kejadian I gerhana II empat musim III pasang surut IV siang dan malam A I dan II C III dan IV

6. Berdasarkan rajah di bawah, kedudukan manakah bulan mengalami gerhana?

B II dan III D I dan IV

-Siang dan malam sama panjang -Berlaku pada 21 Mac 2. Berdasarkan maklumat di atas, kedudukan bumi yang tepat ialah

7. Berdasarkan rajah di sebelah, Hemisfera Utara mengalami musim pancaran matahari

A B C D

Musim bunga Musim panas Musim luruh Musim sejuk

8. Di kawasan manakan air pasang perbani berlaku?

A P dan S C Q dan S 3. Kirakan waktu tempatan Bandar S berdasarkan rajah di atas. A 6.30 pagi C 2.30 petang

Bulan SuhuÂ°C

J 27

F 28

M 29

B P dan R D Q dan P A 29

M 29

J 28

O 28

S 28

O 28

N 28

D 27

9. Julat suhu tahunan dalam jadual di atas ialah

B 8.30 pagi D 4.30 petang

A 1 oC

B 2oC

C 28oC

D 29oC

10. Min suhu tahunan dalam jadual di atas ialah 4. Berdasarkan rajah di sebelah, Bandar Q terletak di longitud A 45Â°T C 75Â°T

A 1 oC

B 2oC

C 28oC

D 29oC

B 60oT D 90oT

5. Berdasarkan rajah di bawah, fenomena gerhana matahari berlaku apabila bulan berada di kedudukan bertanda

11. Rajah di atas menunjukkan Mawar Angin Bulan Ogos, berapakah hari yang tenang? A 2 hari

B 3 hari

C 4 hari

D 5 hari

12. Aktiviti manakah yang menyumbang kepada kejadian hujan asid? A B C D

Pembakaran hutan Aktiviti pertanian moden Pembakaran bahan api fosil Penggunaan pendingin hawa 71

Punca Pembakaran terbuka Pelepasan asap kilang

IV III II

Suhu : -10째C hingga 20째C Hujan tahunan melebihi 2000 mm Julat suhu harian kecil Tidak mengalami musim kemarau yang nyata

A I dan II C II dan III

B I dan IV D III dan IV

14. Maklumat di bawah adalah min suhu tahunan di Tanah Tinggi Cameron, Pahang.

Tahun 1980 2010 Min Suhu Tahunan 18 째C 21 째C Mengapakah perubahan suhu berlaku di lokasi tersebut? A B C D

Pembinaan jalan raya Pertambahan jumlah pelancong Penerokaan hutan secara berleluasa Penggunaan baja kimia secara meluas 15. Berdasarkan peta di sebelah, kawasan manakah berlaku pulau haba dan hujan asid? A B C D

16. Apakah fenomena cuaca yang berkaitan dengan maklumat berikut? B Hujan asid D Kesan rumah hijau

17. Kombinasi manakah benar tentang kegiatan manusia yang mempengaruhi perubahan cuaca dan iklim? A B C D

Kegiatan manusia Pembandaran Ekopelancongan Pembalakan Perkilangan

B Hujan asid D Kesan rumah hijau

19. Manakah langkah yang dapat meningkatkan kualiti udara di Lembah Klang? I Menambah kawasan hijau di bandar II Meningkatkan penggunaan alat penapis asap III Memperbanyak pembinaan jalan raya bertingkat IV Meningkatkan penggunaan kereta api elektrik A I, II dan III C I, III dan IV

B I, II dan IV D II, III dan IV

Karbon dioksida bertindak menyerap dan memantul balik haba ke permukaan bumi.

20. Apakah fenomena cuaca dan iklim yang dikaitkan dengan maklumat di bawah? A Jerebu C Hujan Asid

B Kemarau D Kesan Rumah Hijau

21. Antara berikut, manakah boleh mengurangkan kejadian Pulau Haba terutama di bandar-bandar besar? I Penggunaan kenderaan awam II Penggunaan petrol tanpa plumbum III Menambahkan tempat letak kereta IV Menambahkan kawasan hijau A I, II dan III C I, III dan IV

B I, II dan IV D II, III dan IV

I II III IV

-Bangunan konkrit dan berkaca -Pergerakan udara terhalang -Berlaku di bandar-bandar besar

A Jerebu C Pulau haba

18. Fenomena cuaca yang manakah boleh dikaitkan dengan maklumat di atas? A Jerebu C Pulau haba

13. Berdasarkan peta dunia di atas, manakan ciri-ciri iklim yang benar? I II III IV

Kesan Jarak penglihatan pendek Penyakit mata, kulit dan lelah

Perubahan cuaca dan iklim Peningkaatn suhu Pertambahan kelembapan udara Perubahan arah tiupan angin Peningkatan jumlah hujan

22. Berdasarkan peta di atas, kawasan manakah mempunyai ciri iklim seperti berikut: -Suhu sekata sepanjang tahun -Hujan sepanjang tahun A I

B II

C III

D IV

23. Kesan angin monsun dalam peta di sebelah kepada kegiatan ekonomi penduduk di pantai timur ialah A B C D

Hasil tangkapan ikan bertambah Kedatangan pelancong meningkat Perlombongan petroleum terganggu Hasil tanaman kontan merosot 72

UNIT 8

JENIS & TABURAN TUMBUH-TUMBUHAN SEMULA JADI & HIDUPAN LIAR

Garisan Sartan

0Â°

Garisan Khatulistiwa

Garisan Jadi

Petunjuk:

Hutan hujan tropika

Padang rumput sederhana

Hutan monsun tropika

Hutan konifer (tirus)

Peta: Taburan hutan di dunia

Hutan Hujan Tropika Renjong/ Emergen

Lapisan Kanopi

Lapisan Tengah Lantai Hutan

1) Senaraikan lima ciri tumbuhan semula jadi dalam foto. a) Malar hijau b) Berakar banir / Terdapat tumbuhan menjalar c) Berkayu keras / Tumbuhan lantai hutan jarang d) Terdiri daripada empat lapisan e) Pokok tinggi, lurus dan padat /Lapisan kanopi lebat 2) Berikan dua lokasi yang mempunyai hutan ini di Malaysia. a) Banjaran Titiwangsa / Banjaran Tahan b) Pedalaman Sarawak / Pedalaman Sabah

3) Namakan dua contoh tumbuhan semula jadi dalam hutan ini. a) Meranti / Cengal / Seraya / Keruing b) Paku-pakis (saprofit) / Tanduk rusa (epifik) / Rafflesia (parasit) / Rotan / Liana 4) Namakan dua contoh hidupan liar dalam hutan tersebut. a) Harimau / Tapir / Tupai b) Monyet / Lotong / Ular/ Musang 5) Berikan empat faktor yang mempengaruhi taburan hutan hujan tropika. a) Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun b) Suhu tinggi dan sekata sepanjang tahun / Faktor saliran yang baik c) Julat suhu tahunan kecil, kurang 2Â°C / Faktor tanih aluvium dan laterit d) Hujan turun sepanjang tahun / Kelembapan bandingan tinggi melebihi 90 % 6) Berikan empat kepentingan tumbuhan dalam hutan ini kepada ekosistem dan alam sekitar a) Menyerap karbon dioksida c) Mencegah hakisan tanih / Kawasan tadahan air b) Mengeluarkan oksigen d) Habitat flora dan fauna / Mengekalkan kelembapan 7) Nyatakan empat kepentingan dan sumbangan hutan ini kepada pembangunan negara. a) Menambahkan pendapatan negara c) Membekalkan bahan mentah kepada industri b) Menyediakan peluang pekerjaan d) Kawasan ekopelancongan 8) Cadangkan dua langkah pemeliharaan dan pemuliharaan hutan. a) Penguatkuasaan undang-undang b) Mewartakan taman negara

Hutan Monsun Tropika

1) Senaraikan lima ciri hutan dalam foto. a) Daun gugur pada musim kemarau b) Kebanyakan pokok berakar tunjang c) Terdiri daripada tiga lapisan / Terdapat hutan buluh d) Tumbuhan lantai hutan padat e) Terdapat pokok berkayu keras 2) Berikan dua lokasi yang mempunyai hutan jenis ini. a) Thailand / India / Vietnam b) Bangladesh / Myanmar 3) Namakan dua contoh tumbuhan semula jadi dalam hutan ini. a) Buluh / Jati b) Cendana 4) Namakan dua contoh hidupan liar dalam hutan tersebut. a) Harimau / Gajah / Badak air b) Monyet / Ular / Musang 5) Berikan empat faktor yang mempengaruhi taburan hutan monsun tropika. a) Iklim Monsun Tropika mempunyai musim kemarau yang nyata b) Jumlah hujan tahunan tidak melebihi 2000 mm / Hujan turun pada musim panas c) Min suhu tahunan 24Â°C / Kelembapan bandingan pada musim hujan 85% d) Julat suhu tahunan 5Â°C / Kelembapan bandingan pada musim kemarau 6% 6) Kemukakan tiga perbezaan hutan monsun tropika dengan hutan hujan tropika. a) Hutan hujan tropika malar hijau, hutan monsun tropika gugur daun pada musim kemarau b) Tumbuhan lantai hutan di hutan hujan tropika lebih jarang c) Hutan hujan tropika terdapat empat lapisan, hutan monsun tropika terdapat tiga lapisan 7) Mengapakah tumbuhan di lantai hutan jenis hutan ini lebih padat? Kanopi kurang lebat daun membolehkan cahaya matahari yang cukup sampai ke lantai hutan 8) Berikan dua sumbangan hutan monsun tropika kepada manusia dan alam. a) Membekalkan bahan mentah / Peluang pekerjaan / Menambahkan pendapatan negara b) Membekalkan oksigen / Menyerap karbon dioksida / Habitat flora dan fauna

Padang Rumput Sederhana

1) Senaraikan tiga ciri tumbuhan di padang rumput sederhana. a) Tidak ada pokok kerana kurang hujan b) Rumput berwarna hijau pada musim panas dan musim bunga c) Rumput berwarna kuning pada musim luruh 2) Berikan dua lokasi yang mempunyai hutan jenis ini. a) Bahagian tengah Asia / Bahagian tengah Amerika Utara b) Argentina / Uruguay / Afrika Selatan 3) Namakan dua contoh hidupan liar yang terdapat di padang rumput sederhana. a) Kuda liar / Serigala b) Rubah / Arnab / Rusa 4) Berikan empat faktor yang mempengaruhi taburan padang rumput sederhana. a) Iklim Sederhana Sejuk Kebenuaan b) Min suhu musim panas 20Â°C c) Min suhu musim sejuk di bawah takat beku / Hujan tahunan 500 mm hingga 900 mm d) Hujan pada musim panas / Kemarau pada musim luruh 5) Namakan padang rumput sederhana bagi kawasan di bawah: a) Asia: Steppe c) Amerika Selatan: Pampas b) Amerika Utara: Prairie d) Afrika Selatan: Veld

e) Australia : Downs f) New Zealand: Canterbury 74

Hutan Konifer / Tirus / Taiga

1) Senaraikan lima ciri hutan dalam foto. a) Malar hijau b) Kebanyakan pokok berkayu lembut c) Satu lapisan pokok / Satu atau dua spesies pokok d) Berbentuk kon / Batang berkulit tebal dan lurus e) Daun kecil, berbentuk jarum dan bersalut lilin 2) Berikan dua lokasi yang mempunyai hutan jenis ini. a) Siberia / Amerika Utara b) Utara Eropah / Chile Selatan 3) Namakan dua contoh tumbuhan semula jadi dalam hutan konifer. a) Pain / Fir b) Sprus / Cedar 4) Namakan dua contoh hidupan liar dalam hutan tersebut. a) Karibu / Burung hantu b) Tupai / Rusa musk 5) Berikan empat faktor yang mempengaruhi taburan hutan pokok tirus. a) Iklim Siberia yang melampau sejuk b) Musim sejuk sangat sejuk dan panjang di bawah takat beku c) Musim panas singkat dan sederhana sejuk kira-kira 10Â°C d) Hujan tahunan (kerpasan) kira-kira 500 mm / Julat suhu tahunan besar lebih 30Â°C 6) Berikan dua persamaan pokok dalam hutan konifer dengan hutan hujan tropika. a) Malar hijau b) Pokok tinggi dan lurus 7) Nyatakan dua perbezaan antara hutan konifer dengan hutan hujan tropika. a) Hutan konifer satu lapisan tumbuhan, hutan hujan tropika empat lapisan b) Hutan konifer kurang spesies tumbuhan, hutan hujan tropika banyak spesies tumbuhan 8) Tuliskan dua kepentingan hutan konifer kepada manusia. a) Menyediakan peluang pekerjaan dalam sektor pembalakan b) Membekalkan bahan mentah membuat kertas 9) Senaraikan tiga kepentingan hutan konifer kepada ekosistem dan alam. a) Menyerap karbon dioksida b) Membekalkan oksigen c) Habitat flora dan fauna 10) Cadangkan lima usaha yang dapat melindungi hutan ini. a) Penguatkuasaan undang-undang untuk mengawal pembalakan haram b) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam c) Penghutanan semula d) Mewartakan taman negara e) Mengehadkan eksport kayu / Mengamalkan kitar semula 11) Tuliskan nama tempatan bagi hutan konifer di: a) Siberia: Taiga b) Eropah: Boreal

KEPENTINGAN TUMBUH-TUMBUHAN SEMULA JADI

UNIT 9 EKOSISTEM Biotik

Abiotik

Pengeluar Pengguna Primer Pengguna Sekunder Pengguna Tertier Pengurai

Cahaya Matahari Hujan Udara Mineral Tanih

Maksud/ Konsep/ Definisi : -Komuniti saling kaitan antara organisma hidup saling kaitan dan antara organisma hidup dengan alam fizikal. Jenis Ekosistem : -Ekosistem akuatik (di sungai, kolam, tasik dan lautan). -Ekosistem daratan (di hutan, padang rumput, gurun dan sebagainya) Dua Komponen Dalam Ekosistem : -Komponen biotik (benda-benda hidup seperti manusia, tumbuhan, binatang, burung, serangga) -Komponen abiotik (benda bukan hidup seperti cahaya matahari, hujan, udara, tanih, mineral)

Komponen Komponen--Komponen Biotik : 1) Pengeluar : Organisma yang dapat menghasilkan makanan sendiri. Tumbuhan menghasilkan makanan melalui proses fotosintesis. 2) Pengguna : Organisma yang tidak dapat menghasilkan makanan sendiri. : Pengguna Primer memakan tumbuhan (pengeluar) digelar herbivor, seperti arnab, beluncas, kambing dan kuda. : Pengguna Sekunder memakan Pengguna Sekunder digelar karnivor seperti ular. : Pengguna Tertier memakan haiwan lain juga digelar karnivor seperti harimau. 3) Pengurai : Organisma seperti bakteria dan kulat berfungsi untuk menguraikan tumbuhan, bangkai dan najis haiwan. : Nutrien dibekalkan kepada tumbuhan melalui proses penguraian.

Rantaian Makanan

Siratan Makanan

Aras trofik keempat Aras trofik ketiga Aras trofik kedua Aras trofik pertama

Setiap organisma merupakan makanan bagi organisma yang berikutnya.

Rantaian makanan yang lebih kompleks dan bertindih lapis dalam ekosistem. Rajah: Aras trofik

Aras Trofik : -Setiap aras trofik mengandungi organisma yang berkongsi makanan yang sama. -Aras trofik pertama terdiri daripada pengeluar. Aras trofik kedua terdiri daripada pengguna primer. -Aras trofik ketiga dan keempat terdiri daripada pengguna sekunder dan pengguna tertier. -Bilangan organisma semakin kurang pada aras trofik yang semakin tinggi.

1) Tuliskan maksud ekosistem. Komuniti organisma hidup yang mempunyai saling kaitan dan antara organisma hidup dengan alam fizikal 2) Berikan dua kompenan yang terdapat dalam sesuatu ekosistem. a) Biotik b) Abiotok 3) Berikan tiga contoh biotik dalam ekosistem lautan. a) Ikan b) Udang

b) Ketam / Rumpai laut

4) Nyatkan konsep pengeluar dalam ekosistem. Organisma yang dapat menghasilkan makanan sendiri seperti rumput 5) Tuliskan tiga kumpulan pengguna dalam ekosistem. a) Pengguna primer b) Pengguna sekunder

b) Pengguna tertier

6) Tuliskan dua kepentingan dan sumbangan pengurai dalam ekosistem. a) Menguraikan tumbuhan, bangkai dan najis haiwan b) Nutrien dibekalkan kepada tumbuhan melalui proses penguraian 7) Tuliskan dua contoh hidupan liar dalam aras trofik kedua. a) Arnab / Beluncas b) Tikus / Belalang 8) Nyatakan dua aras trofik yang terdiri daripada pengguna tertier. a) Aras trofik ketiga b) Aras trofik keempat 76

Kertas II (Bahagian B)

Latihan Menulis Esei

Arahan: Tulis jawapan pada ruangan yang disediakan dengan tuliskan number soalan. 1. a) Huraikan kepentingan tumbuh-tumbuhan semula jadi dalam ekosistem hutan hujan tropika. b) Jelaskan kepentingan dan peranan tumbuh-tumbuhan semula jadi dalam ekosistem hutan paya bakau. c) Terangkan kepentingan dan sumbangan hutan paya bakau kepada manusia dan pembangunan negara. d) Bandingkan hutan hujan tropika dengan hutan paya bakau.

1 a) -Menyerap karbon dioksida semasa fotosintesis. -Membekalkan oksigen semasa fotosintesis. -Mencegah hakisan, akar pokok dapat mengcekam tanih dan daun melindungi titisan air hujan. -Habitat flora dan fauna, merupakan tempat perlindungan dan tempat pembiakan. -Sebagai kawasan tadahan air, akar pokok dapat menyerap air hujan. -Keseimbangan rantaian makanan, tumbuhan sebagai makanan kepada hidupan liar. -Mengekalkan nutrien tanih melalui pereputan tumbuhan. -Mengekalkan kelembapan udara melalui proses perpeluhan tumbuhan.

1 b) -Menyerap karbon dioksida semasa fotosintesis. -Membekalkan oksigen semasa fotosintesis. -Mencegah hakisan, menghalang pantai terhakis oleh ombak. -Mengurangkan ancaman ribut. -Habitat flora dan fauna, merupakan tempat perlindungan dan tempat pembiakan hidupan akuatik. -Keseimbangan rantaian makanan, tumbuhan sebagai makanan kepada hidupan liar. -Mengekalkan kelembapan udara melalui proses perpeluhan tumbuhan.

1 c) -Membekalkan bahan mentah. Contohnya pokok bakau membuat arang kayu. -Membekalkan makanan. Contohnya ikan, udang dan ketam. -Membekalkan bahan binaan. Contohnya pokok bakau menjadi cerucuk. -Membekalkan bahan membuat kraftangan seperti daun nipah. -Sebagai kawasan pelancongan, dapat menambahkan pendapatan negara.

1 d) -Hutan hujan tropika terdapat di kawasan pedalaman, hutan paya bakau di pinggir laut. -Hutan hujan tropika bersaliran baik, hutan paya bakau bersaliran buruk. -Hutan hujan tropika terdapat empat lapisan pokok, hutan paya bakau hanya satu lapisan pokok. -Pokok hutan hujan tropika berakar banir, pokok bakau berakar jangkang dan ceracak. -Tumbuhan hutan hujan tropika tidak menghadapi masalah kemasinan. -Pokok bakau dapat hidup di kawasan kemasinan tinggi. -Spesies tumbuhan hutan hujan tropika paling kaya di dunia. -Spesies tumbuhan hutan paya bakau paling kurang.

UNIT 10

KESAN KEGIATAN MANUSIA TERHADAP TUMBUH-TUMBUHAN SEMULA JADI & HIDUPAN LIAR

Kertas II (Bahagian B)

Latihan Menulis Esei

Arahan: Tulis jawapan pada ruangan yang disediakan dengan tuliskan number soalan. 1. a) Terangkan kesan kegiatan pembalakan terhadap ekosistem hutan dan alam sekitar. b) Jelaskan kesan kegiatan tebus guna hutan paya dan penerokaan pantai terhadap alam sekitar. c) Huraikan kesan kegiatan pertaniah pindah terhadap ekosistem dan alam sekitar. d) Bagaimanakah pertanian ladang menjejaskan ekosistem dan alam sekitar.

1 a) -Kawasan tadahan air terjejas kerana tiada pokok menyerap air hujan. -Peningkatan suhu kerana kurang proses perpeluhan. -Karbon dioksida bertambah dan oksigen berkurangan. -Hakisan tanih kerana tiada perlindungan pokok. -Habitat flora dan fauna musnah. -Rantaian makanan terjejas. -Kepupusan sumber hutan. -Kehilangan nutrien tanih kerana tidak berlaku proses penguraian.

1 b) -Peningkatan suhu kerana kurang proses perpeluhan. -Karbon dioksida bertambah dan oksigen berkurangan. -Pantai terhakis kerana tiada perlindungan pokok bakau. -Habitat hidupan akuatik musnah. -Rantaian makanan terjejas. -Kepupusan sumber hutan.

1 c) -Kawasan tadahan air terjejas kerana tiada pokok menyerap air hujan. -Peningkatan suhu kerana kurang proses perpeluhan. -Karbon dioksida bertambah dan oksigen berkurangan. -Hakisan tanih kerana tiada perlindungan pokok. -Habitat flora dan fauna musnah. -Rantaian makanan terjejas. -Kepupusan sumber hutan. -Kehilangan nutrien tanih kerana tidak berlaku proses penguraian.

1 d) -Kepelbagaian biologi terjejas. -Penggunaan racun serangga dan baja kimia menyebabkan pencemaran air. -Keasidan tanih meningkat akibat guna baja kimia. -Habitat flora dan fauna musnah, hidupan liar terpaksa berpindah ke habitat baru. -Rantaian makanan terjejas. -Peningkatan suhu setempat akibat kekurangan jumlah pokok. -Hakisan tanih. -Kepupusan sumber hutan.

2. a) Terangkan kesan kegiatan pembangunan pengangkutan dan perhubungan kepada ekosistem dan alam sekitar. b) Jelaskan kesan kegiatan pembinaan empangan terhadap alam sekitar dan ekosistem hutan. c) Huraikan kesan kegiatan perlombongan seperti bijih timah dan petroleum terhadap alam sekitar dan ekosistem. d) Cadangkan lima langkah untuk mengurangkan kesan kegiatan manusia terhadap alam sekitar.

2 a) -Kegiatan pembinaan sistem pengangkutan seperti jalan raya menyebabkan hakisan tanih. -Berlaku tanah runtuh di kawasan tanah tinggi. -Penebangan hutan untuk membina jalan menyebabkan habitat flora dan fauna musnah. -Rantaian makanan dan ekosistem hutan terjejas. -Kepupusan sumber hutan. -Peningkatan suhu setempat.

2 b) -Pembinaan empangan menyebabkan hutan tenggelam oleh air. -Habitat flora dan fauna musnah. -Rantaian makanan terjejas. -Ekosistem hutan terjejas. -Kepupusan sumber hutan. -Peningkatan suhu setempat. -Bahan mendak terperangkap dalam empangan. -Bahan mendak untuk membentuk delta berkurangan.

2 c) -Kegiatan perlombongan menyebabkan pencemaran air. -Air menjadi berasid. -Tumpahan minyak berlaku. -Hidupan akuatik terancam. -Ekosistem terjejas. -Rantaian makanan terjejas. -Kepupusan hidupan. -Hakisan tanih dan tanah runtuh berlaku. -Penggunaan jentera berenjin menyebabkan pencemaran udara.

2 d) -Penguatkuasaan undang-undang untuk mengawal kegiatan manusia. -Mengadakan kempen kesedaran cintai alam. -Memberikan pendidikan alam oleh Jabatan Alam Sekitar. -Mengadakan penanaman semula. -Meningkatkan penyelidikan dan pembangunan.

UNIT 11

PEMELIHARAAN DAN PEMULIHARAAN TUMBUH-TUMBUHAN SEMULA JADI & HIDUPAN LIAR Pemeliharaan

Usaha untuk melindung dan mengurus sumber semula jadi supaya sumber dapat diperoleh secara beterusan. -Penguatkuasaan undang-undang untuk mengawal pembalakan haram. -Mewartakan taman negara dan hutan simpan. -Mengadakan Estet Hutan Kekal oleh Jabatan Perhutanan. -Mengadakan Sistem Pengurusan Terpilih, tebang pokok yang cukup matang. -Mengadakan penyelidikan oleh FRIM. Contoh menghasilkan baka pokok bermutu. -Mengadakan kempen kesedaran cintai alam. -Memberi pendidikan alam di sekolah. -Mengadakan kempen kitar semula. Contohnya, kitar semula surat khabar. -Gunakan bahan alternatif. -PERHILITAN melindungi hidupan liar yang hampir pupus.

Pemuliharaan Usaha untuk membaik pulih sumber yang telah diganggu supaya kembali kepada keadaan yang asal. -Penanaman pokok semula. -Mengadakan ladang hutan. -Mengadakan rawatan silvikultur. -Mengadakan pusat pemuliharaan hidupan liar. -Mengadakan projek pembiakan ternakan.

1) Tuliskan maksud langkah pemeliharaan. Usaha untuk melindung dan mengurus sumber semula jadi supaya sumber dapat diperoleh fffffffffffsecara beterusan 2) Nyatakan definisi pemuliharaan. Usaha untuk membaik pulih sumber yang telah diganggu supaya kembali kepada keadaan fffffffffffyang asal 3) Nyatakan dua langkah untuk mengurangkan penerokaan sumber hutan. a) Mengadakan kempen kitar semula b) Gunakan bahan alternatif 4) Senaraikan langkah-langkah pemeliharaan tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. a) Penguatkuasaan undang-undang untuk mengawal pembalakan haram b) Mewartakan taman negara dan hutan simpan c) Mengadakan Estet Hutan Kekal oleh Jabatan Perhutanan d) Mengadakan Sistem Pengurusan Terpilih, tebang pokok yang cukup matang e) Mengadakan penyelidikan oleh FRIM. Contoh menghasilkan baka pokok bermutu f) Mengadakan kempen kesedaran cintai alam g) Memberi pendidikan alam di sekolah h) Mengadakan kempen kitar semula. Contohnya, kitar semula surat khabar i) Gunakan bahan alternatif j) PERHILITAN melindungi hidupan liar yang hampir pupus 5) Senaraikan usaha pemuliharaan tumbuhan semula jadi dan hidupan liar. a) Penanaman pokok semula b) Mengadakan ladang hutan c) Mengadakan rawatan silvikultur d) Mengadakan pusat pemuliharaan hidupan liar e) Mengadakan projek pembiakan ternakan

TAMAN NEGARA & PUSAT PERLINDUNGAN HIDUPAN LIAR PETUNJUK: Taman Negara/ Hutan Simpan

Pusat Perlindungan Hidupan Taman Laut

1 3

5 6

Nama Taman Negara/ Hutan Simpan

Taman Negara

Hutan Belum

Taman Negara Kinabalu

Taman Negara Mulu

Taman Negara Niah

Taman Negara Similanjau

Taman Negara Bako

Nama Pusat Perlindungan Hidupan Liar

Jenis Hidupan Liar

Sepilok

Orang Utan

Semenggoh

Orang Utan

Hutan Simpan Endau-Rompin

Badak Sumbu

Hutan Simpan Krau

Seladang

Kuala Gandah

Gajah

Sungai Dusun

Tapir

Kuala Gula

Burung

Nama Taman Laut

Taman Pulau Penyu

Taman Tunku Abdul Rahman

Taman Pulau Tiga

Pulau Tioman 81

KOLEKSI SOALAN OBJEKTIF

TEMA 3 : TUMBUH-TUMBUHAN SEMULA JADI & HIDUPAN LIAR

1. Faktor yang mempengaruhi taburan tumbuhan semula jadi ialah I suhu II hujan III latitud IV angin A I, II dan III C I, III dan IV

B I, II dan IV D II, III dan IV

Hutan Pokok Tirus Hutan Hujan Khatulistiwa

Batang lurus Pokok berbentuk kon Daun berbentuk jarum

2. Ciri yang sama bagi kedua-dua jenis hutan di atas ialah A dirian tulen C malar hijau

B kayu lembut D tiga lapisan 3. Berdasarkan maklumat di sebelah, jenis tumbuhan semula jadi ialah

Malar hijau Berakar banir Empat lapisan Berkayu keras

A B C D

9. Berdasarkan peta di atas, kawasan manakah mempunyai ciri-ciri tumbuhan semula jadi seperti berikut? A I

A Lantai hutan jarang C Mempunyai tiga lapisan

B Pokok berakar tunjang D Terdapat tumbuhan liana

5. Mengapa hutan di kawasan Monsun Tropika menggugurkan daun pada bulan Mac hingga Mei? I Suhu yang tinggi II Musim kemarau yang nyata III Kelembapan bandingan tinggi IV Angin monsun bertiup kencang A I dan II C III dan IV

A Kulat

B II dan III D I dan IV

Akar banir Banyak spesies Batang lurus A I dan II C III dan IV

Faktor Hujan dan cahaya matahari sepanjang tahun Lapisan tanah yang subur Perubahan musim yang nyata Persaingan mendapat cahaya matahari B II dan III D I dan IV

7. Haiwan manakah adalah pengguna primer dalam rantaian makanan? A Ular

B Katak

C Helang

D Belalang

8. Apakah komponen biotik dalam ekosistem? A Tanih

B Bakteria

C Organik

D Hujan

B Hujan

C Cacing

D Belalang

11. Haiwan yang manakah pengguna tertier dalam rantaian makanan? A Ular

B Katak

C Helang

D Belalang

12. Apakah komponen abiotik dalam ekosistem? A Ular

B Bakteria

C Organik

D Tanih

13. Kombinasi manakah yang benar tentang komponen biotik dan fungsinya dalam ekosistem? I II III IV

6. Pasangan manakah faktor yang mempengaruhi ciri-ciri tumbuhan semula jadi di Hutan Hujan Khatulistiwa?

II III IV

D IV

10. Apakah jenis komponen ekosistem tersebut?

4. Apakah persamaan ciri tumbuh-tumbuhan tersebut?

Ciri Malar hijau

C III

Hutan Paya Hutan Konifer Hutan Hujan Tropika Hutan Monsun Tropika

Hutan Hujan Tropika Hutan Monsun Tropika

B II

Komponen Biotik Rusa Belalang Helang Harimau

A I dan II C III dan IV

Fungsi Pengguna primer Pengguna sekunder Pengguna primer Pengguna tertier B II dan III D I dan IV

14. Kombinasi manakah betul tentang kepentingan Hutan Tanah Pamah dan Hutan Paya Bakau kepada ekosistem? A B C D

Hutan Tanah Pamah Habitat hidupan akuatik Zon penampan tiupan angin Sumber nutrien Habitat hidupan liar

Hutan Paya Bakau Menghasilkan bahan organik Mengawal kemasinan air laut Kawasan tadahan air Menstabilkan pinggir pantai

15. Bagaimana pengurai berfungsi dalam sesebuah ekosistem Hutan Hujan Tropika? A B C D

Menyerap tenaga matahari Membekalkan nutrien kepada tanih Membekalkan air kepada pengeluar Membekalkan oksigen kepada pengguna

16. Apakah kepentingan hutan di sebelah kepada ekosistem? I Menjadi arang kayu II Kawasan tadahan III Mencegah hakisan IV Membekalkan oksigen A I dan II C III dan IV

23. Apakah kaedah perikanan yang menyumbang kepada kepupusan hidupan liar dalam foto sebelah? A Kelong C Tukun tiruan

B II dan III D I dan IV

24. Aktiviti di foto sebelah dijalankan secara meluas akan mengakibatkan I kepupusan flora II kemusnahan habitat fauna III kelajuan angin bertambah IV bekalan oksigen bertambah

17. Apakah kesan pembalakan secara tidak terkawal? A B C D

Fenomena jerebu Kejadian banjir kilat Peningkatan suhu setempat Perubahan arah tiupan angin

18. Apakah kesan penerokaan hutan terhadap alam sekitar di Kalimantan, Indonesia? A B C D

Kejadian kemarau Kejadian hujan asid Keasidan tanih meningkat Suhu persekitaran meningkat

19. Apakah kesan penebangan Hutan Paya Bakau terhadap alam sekitar? A B C D

Pencemaran air laut Perubahan aras laut Kemusnahan hidupan akuatik Kemasinan air laut meningkat

20. Bagaimanakah usaha pemeliharaan yang dilaksanakan di kawasan X dan Yt? A B C D

mewujudkan ladang hutan Mewartakan taman negara Melaksanakan sistem penebangan terpilih Melakukan program penghutanan semula 21. Manakah merupakan kesan kegiatan yang dijalankan seperti dalam foto? A B C D

kemusnahan hutan bakau kemusnahan terumbu karang menggalakan pembiakan ikan banyak penyu bertelur di pantai

Hutan tenggelam Tasik terbentuk 22. Apakah yang menyebabkan berlakunya kejadian di atas? A B C D

Kegiatan akuakultur Penerokaan hutan paya Kegiatan perlombongan bijih timah Pembinaan empangan kuasa hidroelektrik

B Akuakultur D Pukat tunda

A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV

25. Apakah kesan pembalakan yang tidak terkawal terhadap alam sekitar? I Pulau haba II Suhu meningkat III Peningkatan kandungan karbon dioksida IV Pencemaran udara A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV

26. Usaha yang dijalankan oleh kerajaan Malaysia untuk memulihara sumber hutan ialah A B C D

rawatan silvikultur penanaman semula hutan mengekalkan hutan simpan mewartakan Taman Negara

27. Antara berikut yang manakah usaha yang dijalankan oleh kerajaan Malaysia untuk memelihara hutan? I Rawatan silvilkultur II Mewartakan Taman Negara III Mengawal pembalakan haram IV Mewujudkan ladang hutan A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV

28. Mengapakah langkah mewartakan taman negara perlu dilaksanakan? I Memelihara kawasan tadahan II Mengekalkan bekalan oksigen III Mengehadkan pemberian lesen pembalakan IV Meningkatkan pengeluaran kayu balak A I dan II C III dan IV

B II dan III D I dan IV

29. Antara usaha yang berjaya untuk memelihara tumbuhan semula jadi ialah I pendidikan alam sekitar II mengadakan rawatan silvikultur III mewartakan kawasan hutan IV penguatkuasaan undang-undang A I,II dan III C I, III dan IV

B I, II dan IV D II, III dan IV

ÂŠ Hak Cipta Terpelihara Semua hak cipta terpelihara. Semua bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbit semula, disimpan dalam cara yang boleh digunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang cara, baik dengan cara elektronik, mekanikal, penggambaran semula, perakaman ataupun sebaliknya, tanpa izin terlebih dahulu daripada pengarang.

Penerbit: No. 7, Lorong Cengal 6, Taman Industri Cengal, Bagan Lallang, 13400 Butterworth, Pulau Pinang. Te/ Fax : 04-331 0028 Email : pennyprinters@gmail.com

http://bukugeo.blogspot.com

http://www.facebook.com/bukugeo