Flevoland & Gooi en Eemland Business by People's Business

Flevoland & Gooi en Eemland

Marc Muller, Emesa:

“We zijn niet te snel gegroeid”

Robert Cobben:

‘Met mijn sportwagen ben je echt exclusief’

Floriade Almere 2022:

Enthousiasme is groot bij het lokale bedrijfsleven

regionaal zakenmagazine | nummer 2 | mei 2013

De makelaar die voor ú werkt

De Steiger 196

• • • • •

TE HUUR / TE KOOP

Gelegen op bedrijventerrein De Steiger, langs A6; Multifunctioneel bedrijfspand; Circa 900 m² kantoorruimte; Circa 372 m² bedrijfsruimte op begane grond; Circa 395 m² buitenruimte;

De Steiger 104

TE KOOP/TE HUUR • • • • • • • •

Almere-Haven

Representatief bedrijfspand met eigentijdse afwerking; Bedrijventerrein De Steiger, zichtlocatie naar A6; Ca. 2.248 m² bedrijf-, productie- en archiefruimte; Ca. 645 m² kantoor op begane grond + verdieping; Parkeren op eigen terrein; Vraagprijs € 1.350.000,-, k.k. excl. BTW; Huurprijs € 130.000,- per jaar excl. BTW; Aanvaarding in overleg.

• Ruime parkeergelegenheid op eigen terrein; • Huurprijs € 78.000,- per jaar excl. BTW; • Vraagprijs € 750.000,- k.k. excl. BTW.

Transistorstraat 40-46

Almere-Stad

TE HUUR

• • • • • •

‘Veloce’ op business park ‘Gooise Poort’; ‘Turn-key’ kantoor- en/of bedrijfsruimte tussen 100 m² - 500 m²; Ruime parkeervoorzieningen op eigen terrein; Huurprijs kantoorruimte: € 145,- per m² per jaar excl. BTW; Huurprijs bedrijfsruimte: € 70,- per m² per jaar excl. BTW; Aanvaarding per direct.

K i j k v o o r a l h e t a a n b o d o p w w w. a r c u r i s . e u Arcuris Bedrijfshuisvesting Schoutstraat 110 1315 EZ Almere T. 036 - 521 19 00 bedrijfshuisvesting@arcuris.eu www.arcuris.eu

De makelaar die voor ú werkt

Randstad 22-04

• • • •

TE HUUR

Representatieve kantoorvilla; Gelegen nabij het centrum van Almere Stad en CS; Ca. 370 m² kantoorruimte verdeeld over begane grond en 1e verdieping; 9 parkeerplaatsen (gedeeltelijk op eigen terrein);

Gordingweg 2

TE KOOP

• • • • • • •

Almere-Stad

Almere-Buiten

Bouwkavel; Gelegen op bedrijventerrein De Vaart; De kavel is 1.103 m² groot en mag voor 90% bebouwd worden; Het bestemmingsplan De Vaart – Gordingweg is van toepassing; Vraagprijs bedraagt € 160.000,- kosten koper; De kavel zal worden opgeleverd in de huidige staat; Aanvaarding in overleg.

• • • •

Huurprijs € 3250,- per maand, excl. BTW; Service kosten € 16,50 per m² per jaar exclusief BTW; Aanvaarding in overleg; Voor uitgebreide informatie: www.randstad2204.nl.

Busplein 36

Almere-Stad

TE HUUR • • • • • • • •

Representatief compleet ingericht kantoor, centrumlocatie Almere Stad; Gelegen naast NS Station Almere Centraal; Ingericht kantoor, 24/7 toegankelijk; Gebruik algemene ruimtes, schoonmaak, beveiliging/alarm; Ondersteuning receptiediensten; Telefoonservice; Huurprijs vanaf € 299,- per maand, excl. BTW Oplevering per direct.

K i j k v o o r a l h e t a a n b o d o p w w w. a r c u r i s . e u Arcuris Bedrijfshuisvesting Schoutstraat 110 1315 EZ Almere T. 036 - 521 19 00 bedrijfshuisvesting@arcuris.eu www.arcuris.eu

Uw specialist in creatie, ICT services, druk- en printwerk, opslag en distributie. Wij bieden totaaloplossingen in cross media. Hoe u ook wilt communiceren,

wij

maken

het

mogelijk!

Deskundig en betrokken, van advies tot duurzaam serviceconcept, zoals u van ons als partner mag verwachten.

Fulfilment en Warehousing

w .sm g-

Print en Drukwerk

ICT Services

Creatie en Design

www.smg-groep.nl

Voorwoord Is het een crisis of een mindset? Nu ik dit schrijf is het eind april. Het is lente! Maar het weer is nog niet toe aan lente. Iets klopt er niet. Normaal gesproken horen we nu nieuwe energie te putten uit de eerste warme lentedagen. Maar dit jaar is alles anders. Ik kan het niet helpen, maar kan er niet omheen, om de vergelijking te trekken met onze Nederlandse economie. Ook economisch gezien is het inmiddels ijskoud in Nederland. Als je op alle berichten af gaat, kun je bijna niet anders concluderen dat we door de bodem heen zaken. Het consumentenvertrouwen is in Nederland inmiddels net zo laag als in Griekenland. Inmiddels bevinden we ons sinds 2008 in de derde economische recessie. De werkloosheid heeft een recordhoogte bereikt, net als het aantal faillissementen. In het midden en klein bedrijf is het C-woord nog steeds het onderwerp van gesprek tussen ondernemers. Ik kan er zelf echter niets meer mee. Je lost er eenvoudigweg niets mee op om de huidige economische aan te duiden als een recessie. You just have to deal with it! Na vijf jaar kun je niet anders dan concluderen dat we in een nieuw tijdperk zijn aanbeland waarin andere waarden gelden. Dat vraagt dus om een geheel nieuwe aanpak en een bijbehorende mindset. Het is tijd om nu de balans op te maken over de afgelopen jaren. Dat geldt voor burgers, overheid en ondernemers. Trek een streep en bepaal een nieuwe koers. Een koers die past bij een nieuw tijdperk. Natuurlijk vraagt dat soms om pijnlijke maatregelen of om het maken van moeilijke keuzes. Ondernemingen zullen zich in veel gevallen opnieuw moeten uitvinden. De dag van gisteren is vandaag voorbij en komt nooit meer terug. Maak zaken niet dramatisch maar vooral realistisch. Het kan heel verhelderend werken om ‘schoon schip’ te maken en een nieuwe koers uit te zetten. Dat geeft een groot gevoel van vrijheid en maakt nieuwe energie vrij. Verlost van alle ballast kan een gevestigde onderneming ook de concurrentie weer aan met nieuwkomers. Nieuwkomers hebben in de huidige markt een groot voordeel. Ze hebben geen zware kostenstructuur. Ze zijn vrij om onbevangen op basis van een vernieuwend business model te ondernemen. En ze kunnen slim gebruik maken van de zwaktes van de gevestigde orde. Laatst hoorde ik iemand adviseren om eens volledig out of the box te filosoferen hoe het zou zijn als… je helemaal opnieuw zou kunnen beginnen in dezelfde branche. Met de kennis, ervaring en het inzicht van nu. Zonder de kosten en de belasting van gisteren. Hoe zou je het dan aanpakken? Best een interessante gedachtegang voor een wandeling over de heide, onder een heerlijke lentezonnetje!

Remco Voorn Uitgever

COLOFON

6 Beeldspraak 10 Economie

Snelle groeier koos voor holacratie als werkproces mei 2013, editie 2

Otto Brands

REDACTIE ADRES Postbus 257 8530 AG Lemmer Tel. 0514 - 560166 E-mail info@businessontmoetbusiness.nl UITGEVER Remco Voorn E-mail remco@businessontmoetbusiness.nl

12 Advies

13 Gadgets 14 Batavia Sailing Center

Derde weekend juni: EK Teamzeilen in Lelystad

16 Floriade Almere 2022:

Enthousiasme is groot bij het lokale bedrijfsleven

21 EBU Update

Twintig Nederlandse ziekenhuizen als partner

22 Innovatie

DIRECTIE Gerda Voorn E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

TRAFFIC & COÖRDINATIE E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

30 BOB Agenda 32 ‘Met mijn wagen ben je echt exclusief’

REDACTIE Remco Voorn | Thijs Wartenbergh Erik Endlich | Gerda Remmers Yvonne de Haan | Ronella Bleijenburg

Het is groen, het is mooi en het is beter

De nieuwe Nederlandse sportauto Vencer Sarthe

FOTOGRAFIE Ebel-Jan Schepers | Frans Davids

VORMGEVING Linda Havelaar-Verhage E-mail studio@businessontmoetbusiness.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Remco Voorn E-mail remco@businessontmoetbusiness.nl Mobiel 06-52306206

Word ‘Vriend van BOB’ BOB staat voor Business Ontmoet Business en is een initiatief van Business Company. Kijk voor uitgebreide informatie op www.businessontmoetbusiness.nl. Extra uitgaven kunnen worden aangevraagd door 7,75 euro per uitgave over te maken op bankrekeningnummer 39.82.13.747 t.n.v. Business Publishers Overijssel B.V. o.v.v. gewenste uitgave en aantal.

nationaal I De weloverwogen groei van Ben Woldring

‘Niet alles verandert automatisch in goud’

Kanttekeningen bij verdere flexibilisering arbeidsmarkt Kennisontwikkeling cruciaal voor Nederlandse economie

Aandacht voor welbevinden medewerkers betaalt zich terug Gezond reorganiseren, kan dat?

Abonnementen 47,50 euro per jaar E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

COPYRIGHT Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Word Vriend van BOB www.businessontmoetbusiness.nl

Lees Business Magazine vanaf nu ook digitaal op uw tablet, smartphone of computer. Download onze app in de App Store of surf snel naar www.businessontmoetbusiness.nl.

De Oostvaardersplassen en de Noorderplassen zijn de twee Flevolandse genomineerden voor de titel Prachtplek van Nederland.

Tafelen en herinneringen komen samen in het ontwerp van deze tafel. Binnenin deze tafel bevindt zich een ruimte waarin de dierbaarste herinneringen ronddwalen. Het kan een geschreven gedachte zijn, een foto of klein object met speciale waarde.

Er worden regelmatig zakelijke evenementen georganiseerd, waar volop gelegenheid is om met elkaar te netwerken. Waarom is het überhaupt zinvol om naar deze netwerkbijeenkomsten te gaan?

De marketingmens wordt gemist in innovatieland. Kennis van techniek, materialen, chemie et cetera is nooit het probleem bij de innovatieve ondernemer.

Nadat hij twee installatiebedrijven had verkocht in 2008, deed Robert Cobben korte tijd niets. Hij keek rond en bedacht wat hij, als dertiger, verder kon gaan doen. Hij zou zijn droom achterna gaan en een exclusieve sportauto gaan bouwen!

Beeldspraak

Prachtplek De Oostvaardersplassen en de Noorderplassen zijn de twee Flevolandse genomineerden voor de titel Prachtplek van Nederland. Dat is een wedstrijd van Staatsbosbeheer, waarbij mensen online kunnen stemmen. Op prachtplekken.nl zijn 46 filmpjes te zien van natuur in verschillende plaatsen. ÂŠ Foto Staatsbosbeheer

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Economie

Ondanks crisis formidabele toename in omzet

Snelle groeier koos voor holacratie als werkproces Tekst Thijs Wartenbergh

Een – crisis of niet - razendsnelle groei doormaken als bedrijf is leuk, maar hoe leid je dat intern in dusdanige, gestructureerde banen dat de sterke toename van werkzaamheden en personeel niet de ondergang van zo’n Titanic wordt? Hoe houd je grip op de zaak? Emesa, de onderneming achter o.a. vakantieveilingen.nl met een groeicurve als een hockeystick, heeft tijdig ingegrepen door Marc Muller aan te stellen als man die de opwaartse druk (groei van 3500 procent over de afgelopen jaren, 180 man personeel in 5 jaar tijd en consumentenbestedingen via Emesa van 125 mln euro) moest ordenen: daarbij werd gekozen voor holacratie als werkmethode. Dat blijkt de juiste aanpak.

Enige kenmerken van holacratie: transparantie, betrokkenheid, eigen verantwoordelijkheid, niet aarzelen feedback te geven, snel kunnen bijsturen, effectief en creatief werken, ‘spanningen’/problemen worden binnen afzienbare tijd uit de wereld geholpen waarbij wordt gezocht naar een werkbare oplossing die niet altijd de beste oplossing hoeft te zijn (deze spanningen helpen de organisatie zich verder te ontwikkelen), geen hiërarchie maar gelijkwaardigheid en invloed, niet eindeloos vergaderen en het inzetten van individuele kwaliteiten om een gezamenlijk doel te bereiken. Het maakt het mogelijk om dagelijks tijdens korte bijeenkomsten een snel overzicht en inzicht te krijgen in de gang van zaken: het leidt tot een dynamiek die nodig is in een branche waarvan snelheid een van de kenmerken is. Muller die in 2009 neerstreek bij het in 2004 opgerichte bedrijf had eerder ervaringen opgedaan bij (ICL, Logica CMG en Atos Origin) snel groeiende organisaties. Hij werd daarom gezien als de juiste man op de juiste plaats. Dat bleek geen v erkeerde inschatting, gezien de explosieve

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

toename van werk en personeel en daarmee omzet die Emesa met vakantieveilingen.nl en andere websites in reizen en vrije tijd, kortom sterk in e-commerce, heeft weten te realiseren.

Structuur ontbrak aanvankelijk bij groep ‘jonge honden’

Jonge honden “Je moet een snelle groeier zien als een kind dat een paar groeifasen overslaat en veel te vlug volwassen wordt”, legt Muller een vergelijking. “Eigenlijk worden een paar essentiële stappen overgeslagen omdat er geen tijd is om je alles rustig eigen te maken. Aanvankelijk zijn inzet en motivatie voldoende, maar dat blijkt op een bepaald moment niet meer genoeg. Op een bepaald moment komt een bedrijf in

een soort rollercoaster terecht. Zie dat maar eens te managen, als alles enigszins vrijblijvend en informeel is opgezet. Dat gaat niet. Er ontstaan scheurtjes in de organisatie, omdat een gedegen structuur ontbreekt. Er zijn bijvoorbeeld geen algemene leveringsvoorwaarden of arbeidscontracten. Ik zag hier wat je bij veel ondernemers ziet: eerst doen en daarna kijken we wel hoe we de ontwikkelingen opvangen. Vergelijkbaar met, met alle respect, een groep jonge honden. Om door te kunnen ontwikkelen is een andere aanpak nodig.” Om de dagelijkse stroom van werkzaamheden goed te structureren werd de hulp in geroepen van Realize!, een specialist in het begeleiden van snelle groeiers. Na een inventarisatie van het bedrijf werd besloten dat holacratie de beste structuur voor Emesa zou zijn: dit zou er voor zorgen dat iedere dag, via korte sessies door acht tot tien mensen per afdeling, een goed beeld ontstond van de stand van zaken. Afgestemd op een zich snel bewegende en dito veranderende sector als de online/ e-commerce onderneming die Emesa is.

Gok

“Het was enigszins een gok om voor deze

aannemen van co-workers in goede handen is. Daarbij wordt niet over één nacht ijs gegaan. Er staat zelfs een workshop op het programma voor de nieuwelingen zodat ze duidelijk wordt hoe de omgangsvormen zijn tussen de medewerkers onderling. Muller: “Op die manier weten ze waar ze aan toe zijn en voelen ze zich snel thuis. Ze komen niet voor verrassingen te staan omdat ze niet wisten wat onze bedrijfscultuur was. Als je je ergens op je gemak voelt, zorgt dat er tevens voor dat je met plezier naar je werk gaat en dat heeft vervolgens weer een gunstige invloed op de arbeidsprestaties.” Marc Muller: “We zijn niet te snel gegroeid”

werkwijze te kiezen”, aldus Muller. “We hadden er immers geen ervaring mee. Er moest echter wel iets gebeuren en het liefst een beetje snel. We stonden open voor een andere manier van denken en daarom zetten we het licht op groen voor deze structuur. Daar zijn we blij mee. Door dit te doen krijgen we een goed beeld van wat er goed gaat en wat niet en wat we eventueel moeten bijsturen.” Van de medewerkers wordt een nodige portie zelfwerkzaamheid en initiatief gevraagd.Daarbij mag een keer een fout gemaakt worden. Dat wordt geaccepteerd. “Je moet, naar mijn idee”, aldus Muller, “mensen de ruimte geven om fouten te kunnen maken. Tegelijkertijd is het zaak dat bepaalde risico’s die daarmee gepaard kunnen gaan worden

Schouderklopje afgedicht. Er moeten geen ongelukken gebeuren. We moeten wel ‘in control’ blijven.”

Bedrijfscultuur

Hij vindt, de afgelopen jaren overziende, dat Emesa niet te snel gegroeid is. Alles is, mede door de degelijk gebleken structuur, goed te behappen geweest. “We hebben nooit een kritisch punt bereikt.” Met de komst van voortdurend nieuwe mensen is het wel zaak dat deze in de bedrijfscultuur passen. Daarop wordt, aldus Muller, al aangestuurd tijdens een sollicitatiegesprek. Dan wordt duidelijk, na de toelichting van de bedrijfscultuur, of de nieuweling in dat plaatje past. Dat is belangrijk om verloop tegen te gaan. Volgens Muller stappen weinig mensen op, zodat kennelijk het

Werknemers die af en toe een schouderklopje krijgen: velen zijn er gevoelig voor. Daar hoeft niemand zich voor te generen: bijna iedereen vindt dat op zijn tijd prettig. Muller: “Wij realiseren ons dat. Onze stelling is: ‘Work hard, play hard’. Als we ietsmoois hebben bereikt, dan moet dat ook gevierd worden. We gaan dan met z’n allen naar Turkije, een popconcert, verblijven in vakantiebungalows en dergelijke. Zo heeft iedereen het gevoel dat hij/zij heeft bijgedragen aan het succes en dat dat wordt gevierd.” Emesa heeft inmiddels de nodige ervaring opgedaan met een interne groei en is daarom niet bang de horizon te verschuiven. Muller: “Ik denk dat ons personeelsbestand een verdere verdikking aan kan. Daarbij kun je uitgaan van zo’n 250 mensen. Dat moet binnen een paar jaar mogelijk zijn.” B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

advies

Belastingparadijs of Zorgparadijs?

Hoe zit dat? Een werknemer die 51.000 De politiek vraagt zich af of Nederland per jaar verdient krijgt 3.935 euro per een belastingparadijs is. De gemiddelde mr. Otto Brands maand bruto salaris. De werkgever burger zal volmondig nee antwoorden. moet over dit salaris nog premies De politicus zegt al snel ja. De burger Belastingadviseur van afdragen en de werknemer -via de baseert zijn antwoord op het eigen Meeuwsen Ten Hoopen Lelystad loonheffing- ook. Door (en voor) deze loonstrookje terwijl de politicus vooral medewerker wordt in totaal 938 euro oog heeft voor internationaal opererencolumn per maand belasting afgedragen en de concerns die in Nederland een maar liefst 963 euro per maand aan hoofdkantoor hebben en hier nauwelijks ‘zorg’-premies! Een ongelooflijk bedrag, belasting betalen. Dat komt overigens omdat ze in Nederland ook bijna niets verdienen. De inter- uitgaande van een volkomen gezonde medewerker. Dit maannationale concerns verdienen hun geld overal ter wereld en delijkse zorgbedrag is als volgt opgebouwd: 200 euro premie beschouwen Nederland als een tussenstation van de winsten ter dekking van arbeidsongeschiktheid (WAO/WIA), 305 euro op weg naar de rest van de wereld. Nederland heeft die rol op premie zorgverzekeringswet voor de normale zorgkosten, Schiphol en in Rotterdam in feite ook, maar dan voor personen 358 euro ter dekking van ziektekosten die geen mens zelf zou en goederen. Distributie en logistiek daar zijn we goed in. kunnen dragen (AWBZ) en tenslotte 100 euro per maand In dit geval gaat het om fiscale logistiek. Ons land heeft goede als premie basisverzekering ziektekosten om überhaupt in verdragen met veel andere landen gesloten waardoor het aanmerking te komen voor een behandeling. De eerste deze doorvoerfunctie van geld heeft kunnen verwerven. 350 euro van deze behandeling betaalt u overigens zelf (eigen Die verdragen hebben allen als doel om dubbele heffing te risico). In de komende jaren stijgen de zorgkosten met 4% voorkomen. Een land zonder dubbele heffing zou ik niet direct (per jaar), terwijl al 25% van uw bruto salaris wordt betaald aan met een paradijs associëren. De politiek kan zich dus beter zorg. Een eventuele opkomende hoofdpijn kunt u wegspoelen druk maken om de Nederlandse burger. Onze burger bekijkt met een goed glas wijn. Daarover betaalt u dan wel 21% btw zijn loonstrookje. Als hij die goed bekijkt en ook nog even en wat accijns maar uw eigen risico hoeft u dan nog niet aan te bedenkt wat de werkgever allemaal nog moet bijbetalen dan spreken. is er voor de burger maar een conclusie. Er is sprake van een zorgparadijs.

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Gadgets

Herinneringen verborgen in tafel Tafelen en herinneringen komen samen in het ontwerp van deze tafel. Binnenin deze tafel bevindt zich een ruimte waarin de dierbaarste herinneringen ronddwalen. Het kan een geschreven gedachte zijn, een foto of klein object met speciale waarde. Je schuift de schotel aan één zijde van de tafel naar binnen en het gebruik van de tafel zal bepalend zijn voor de weg die de herinneringen afleggen. Wanneer zal deze herinnering weer zichtbaar worden? En wanneer tastbaar? Soms kan dit maanden of zelfs jaren duren, dit doorgeefmeubel zal het verhaal van meerdere generaties vertellen. Niet alleen je eigen herinneringen, maar ook die van je dierbaren blijven terugkeren. Meer info: willemontwerpt.nl

Andere ijsblokjes dan gebruikelijk Wie eens andere ijsblokjes wil maken dan de gebruikelijke blokjes, kan terecht bij deze zogenaamde Giant Ice Cube. De ijsblokjesmaker maakt zeven perfect vormgegeven ijsblokjes van 4x4x4cm. De ijsblokjes gaan lang mee in een drankje, mede door de grootte. De ijsblokjes zijn ideaal voor cocktails. U kunt ook vruchten zoals aardbeien, frambozen of bessen bij het water invriezen of een schijfje citroen of sinaasappel. Probeer er ook eens wat (geconcentreerd) vruchtensap, vruchtenpulp of kruiden mee in te vriezen, dit lost dan langzaam op in de cocktail.Het deksel zorgt ervoor dat de ijsblokjes beschermd zijn en er geen eventuele diepvriesgeuren in de ijsblokjes kunnen komen. De Giant Ice Cube komt in een luxe full color gift verpakking met uitleg. Meer info: cookandco.nl

‘Onzichtbare’ tafels uit Japan De wereldberoemde Japanse ontwerper Tokujin Yoshioka heeft weer eens toegeslagen. Dit keer zijn lage tafels het onderwerp van zijn creatieve geest. De tafels hebben de titel ‘Invisible light’ meegekregen. Ze zijn ook vrijwel onzichtbaar. Transparant vooral. Wind en licht zijn de inspiratiebronnen geweest voor de Japanner om tot deze modellen te komen. Meer info: bigbrands.nl

Cacaobier voor de nodige afwisseling Het bier van de bekende merken, dat kennen we wel zo onderhand. Voor de afwisseling is dit cacaobiertje misschien wel interessant. Het achterliggende idee is dat het bedrijf Metropolitan uit Amsterdam chocolade maakt van bonen die uit Cuba komen. Na het proces van de bonen roosteren blijven er schillen over. Daar wordt niets mee gedaan. Om daar toch iets nuttigs mee te doen worden deze bij een kleine bierbrouwerij verwerkt in een nieuwe biersoort: cacaobier. Meer info: metropolitandeli.nl

Zeilen

Derde weekend juni: EK Teamzeilen in Lelystad

Beleving belangrijk aspect bij activiteiten van Batavia Sailing Center Tekst Thijs Wartenbergh

Beleving. Dat woord staat centraal bij Batavia Sailing Center (op een steenworp aftand van Bataviastad) in Lelystad. Zeker als van 21 tot en met 23 juni de Europese Kampioenschappen teamzeilen in kielboten worden georganiseerd. “We willen ervoor zorgen dat tjjdens deze Batavia Regatta zowel deelnemers aan deze wedstrijden als belangstellenden dezelfde sensatie van een wedstrijd zeilen doormaken”, zegt Joop van Diest van het Batavia Sailing Center. Bedrijven kunnen zich inschrijven om ook het water op te gaan. Verder zijn er, los van dit EK, veel aantrekkelijke events.

Wat betreft de wedstrijd in juni: er wordt gestreden in 2 teams van twee MaxFun 25’s tot de Europees kampioen bekend is. De essentie van deze wedstrijden is dat in twee identieke boten tegen elkaar gestreden wordt. Daarbij vinden de races niet alleen plaats op het uitdagende zeilwater bij het Batavia Sailing Center (dat door zeilers hogelijk wordt gewaardeerd vanwege de wind en de golfslag die er op dit stuk water heerst), maar ook nog eens dichtbij de oever zodat het publiek het verloop ervan goed kan volgen.

Team Dit zogenaamde teamracing hoeft, zoals al werd gezegd, niet alleen beperkt te blijven tot geroutineerde zeilers. Ook degenen die al aardig overweg kunnen in een zeilboot kunnen een team samenstellen, en zo nodig wordt vanuit het Batavia Sailing Center iemand beschikbaar gesteld die van de hoed en de rand weet als je een boot moet besturen. De overige bemanningsleden van verschillende bedrijven moeten dan de rest doen. Deze teams gaan tegen elkaar het water op na afloop van de wedstrijd, in de namiddag, zo ligt het in de planning. Van Diest: “Daarbij komt om de hoek kijken of een ploeg goed met elkaar overweg

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

kan. Zo’n wedstrijd zeilen is uitstekend voor teambuilding. Wie is de baas aan boord, kun je zeggen. Zo’n situatie doet zich ook voor op het werk. Degene die het beste kan zeilen, hoeft niet per se de baas aan boord te zijn. Je moet communiceren met de anderen, zodat die jouw opmerkingen in de praktijk gebracht kunnen worden. Als je eigengereid en zonder overleg zomaar dingen gaat doen of die op een heel onvriendelijke manier van anderen verwacht, dan loopt het in de soep. Zo’n team van vier personen in een boot is de ultieme manier om te kijken of samenwerking mogelijk is. Want alleen dan kun je als winnaar aan de finish komen.”

Tactiek Misschien kan een ongeorganiseerde aanpak nog tot een aardig resultaat leiden als je twee boten in het water hebt, maar met vier boten wordt dat anders. Van Diest: “Dan speelt ook tactisch inzicht een grote rol. Je moet namelijk niet laatste worden, daar gaat het eigenlijk om. Eén zit aan het roer, een ander bedient het grootschoot, een derde de fokkeschoot en de vierde is de tacticus die goed in de gaten houdt welke route het beste gevaren kan worden aan de hand van het wedstrijdverloop. Hij of zij kijkt hoe het de tegenstander zo lastig mogelijk gemaakt kan worden. Al met al komt het aan op overleg

Batavia Regatta Experience 21 t/m 23 juni 2013 Snelle aanmelding nodig voor evenement

en samenwerking, zoals je dat elke dag ook in een werksituatie kunt aantreffen.” In principe, zo is de opzet, duren de wedstrijden van de EK-deelnemers niet veel langer dan 10 minuten. “Eén tegen één strijden maakt het leuk”, vertelt Van Diest. “Bij een grote zeilwedstrijd start een groot aantal schepen en die ben je, tijdens de wedstrijd, in feite twee uur ‘kwijt’. Pas als ze naar de finish komen krijg je in beeld wie van de deelnemers voor de overwinning gaan. In onze situatie is dat anders. De wedstrijden duren kort en dat willen veel mensen in feite ook. Het is in feite kort, heftig en zorgt veel beleving. Boten die elkaar bijna raken, elkaar dwarszitten. Dat kun je van nabij meemaken. Dat maakt zoiets tot een aangenaam evenement.”

Bedrijfsuitje op het water is interessante optie

kade. Die moet je ook entertainen.”

Populariteit Los van het evenement van 21 tot en met 23 juni, mag het Batavia Sailing Center zich in een toenemende populariteit verheugen. Ruim een jaar geleden begonnen, blijken de activiteiten goed aan te slaan. “Uit onderzoek was komen vast te staan dat, mede als gevolg van de crisis, mensen minder makkelijk een boot konden en wilden kopen. Daar kwam ook nog eens het liggeld in een jachthaven bij. Toen hebben wij gezegd: wij zorgen dat hier prima boten liggen en dan kunnen zeilliefhebbers, en degenen die het nog moeten leren, aan de slag. Wil je elke dag zeilen, dan kan dat, maar dan betaal je meer.” Wel de lusten, niet de lasten dus. Je kunt uiteraard ook je eigen boot meenemen. Mensen kunnen er zeilen, scholen komen er ook, evenals geroutineerde wedstrijdzeilers, van alles wat. Talentvolle zeilers worden onder leiding van Olympisch zeiltrainer Stefan de Vries verder gepolijst.

Uitwaaien

Deelnemers en bezoekers zal het aan niets ontbreken. Er zijn afspraken gemaakt met restaurants in de directe nabijheid, zodat er dichtbij van een prima maaltijd genoten kan worden. Verder is er een recent aangekocht 30 meter lange motorboot (een veerboot die dienst heeft gedaan tussen Ameland en Friesland) waarop het goed toeven is. “Niet iedereen”, meent Van Diest, “wil actief bezig zijn of zeilers aanmoedigen op de

We hebben het hierboven over het evenement in juni gehad, maar bedrijven kunnen elk moment van het jaar terecht bij het Batavia Sailing Center. Lekker uitwaaien met je personeel, actief bezig zijn. Van Diest: “Het aspect teambuilding is al aan de orde geweest. Je haalt je medewerkers bovendien even uit hun dagelijkse routine en het is lekker ontspannen. Ons doel is: mensen voldaan met rode konen van de inspanning en de buitenlucht naar huis sturen, met een herinnering aan een fantastische dag.”

Een dag die de bezoeker lang zal bijblijven: de Batavia Regatta Experience 2013, van 21 tot en met 23 juni. Veel beleving, de kans om wedstrijden van dichtbij te volgen, om zelf mee te doen en om contacten te leggen. U kunt achter de boten aanvaren, of aan boord meegaan. Het ochtendarrangement begint om 9.30 uur, het middagarrangement om 13.00 uur. Een picknick, dan wel borrel op het water. Kosten: 140, dan wel 158 euro per persoon, uitgaande van een groep van 10 personen, o.a. afhankelijk van diner.

Op vrijdag 21 juni is er de zogenaamde sailing experience, voor diegenen die zelf willen ervaren wat de deelnemers aan het Europese Kampioenschap doormaken. Na een gezellige en interessante aftrap wordt er zo snel mogelijk het water op gegaan. Aangezien er een beperkt aantal mensen aan boord van deze sportieve boten kan, is er een maximum aantal van vier personen per arrangement. De kosten voor het middag/avondprogramma liggen op 195,- euro per persoon uitgaande van vier personen. Voor het ochtendprogramma liggen de kosten iets lager namelijk 177,- euro. Vanwege de drukke bezetting van de boten zijn er van beide Sailing Experiences slecht twee groepen van vier personen mogelijk. Nadere info via: 0320-841077

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

REGIO NIEUWS

Enthousiasme voor Floriade is groot bij het lokale bedrijfsleven

‘We moeten tijd ten volle benutten’ Tekst Thijs Wartenbergh

van 1 miljoen euro ‘ophalen’. Het is een grotere stad en nu al wordt een en ander op touw gezet. Dat lijkt echter te gemakkelijk. Natuurlijk, veel ondernemers willen iets met de Floriade doen. Dat zal echter niet altijd uitmonden in een bepaalde investering. Het is daarom op dit moment moeilijk te zeggen welk bedrag haalbaar is via het Almeerse bedrijfsleven, gesteund door een aantal regionale ondernemingen. Daar is het nu nog te vroeg voor. Het is wel duidelijk dat er flink wat draagvlak is voor de Floriade.”

Het ziet ernaar uit dat er veel bedrijven betrokken zullen zijn bij de Floriade die in 2022 in Almere gehouden wordt. Bij de tuinbouwexpositie in 2012 (in Venlo) hadden zich 100 ondernemingen aan dat evenement verbonden. Die werden in twee of drie jaar bij elkaar gebracht. In Almere worden nu al activiteiten ontplooid onder bedrijven, dus de kans is groot dat het draagvlak bij ondernemers groter zal zijn. Dat bleek uit reacties van het lokale bedrijfsleven toen recent de stichting Vrienden van de Floriade Almere 2022 in het leven werd geroepen. Hierbij kunnen Almeerse en regionale bedrijven zich aansluiten die op een of andere manier bij dit evenement – dat vermoedelijk zo’n 2 miljoen bezoekers zal trekken – betrokken willen zijn. Het enthousiasme voor de tuinbouwtentoonstelling met een internationale uitstraling die over negen jaar nabij het Weerwater in Almere wordt gehouden is dus nu al groot.

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

In een eerdere, zogenaamde bidbook-fase, toen Almere met zeven andere gemeenten besloot mee te dingen naar de uitverkiezing ‘Floriadestad 2022’, bleek dat ruim 150 ondernemingen die nominatie wilden ondersteunen. Dat zegt echter nog niets over de hoeveelheid geld die zij eventueel in het evenement willen stoppen.

Investering In Venlo werd door bedrijven zo’n 700.000 euro bijeengebracht. Nu zou je kunnen zeggen: Almere kan een bedrag

Uitgegaan wordt van een investering die ligt tussen de 250 en 350 miljoen euro en een bedrag van 300 miljoen euro aan directe bestedingen. Dat maakt de aanleg van de Floriade los. Als je kijkt naar het aspect werkgelegenheid, dan praat je bij dit project over 1000 mensjaren. Almere krijgt dus de kans de zevende editie van de Floriade te organiseren, het paradepaardje van de Nederlandse tuinbouwsector. De stad pakt die gelegenheid aan om een ‘groene stad’ te realiseren, stad en natuur te combineren en te komen tot een harmonie tussen rood (woningbouw) en groen. Dat alles onder het motto ‘Growing Green Cities’.

‘Making of’ De komende jaren, zo wil Almere het aanpakken, nodigt de stad de tuinbouwsector, bestuurders, bedrijven en bewoners uit om te komen tot een soort ideale groene stad, die als een nationale en internationale inspiratiebron kan dienen. Dat moet bereikt worden door innovatie vanuit de hele wereld te verzamelen en die

in Almere, in de woonwijk Floriade, bij elkaar te brengen. Om dat te bereiken lopen er wereldwijd contacten met diverse steden. Op die manier kunnen er ervaringen worden uitgewisseld. Deze periode wordt genoemd ‘The making of’. “Dat sprak mij zo aan in Almere”, vertelt Nico Koomen, voorzitter van de Nederlandse Tuinbouwraad. Deze koos uiteindelijk voor Almere, waarmee Amsterdam, Boskoop en Groningen afvielen. “De wijk Floriade blijft ook na 2022, als in het najaar van dat jaar de tentoonstelling wordt afgesloten, gewoon in tact. Daar wonen mensen tussen het groen. Er staan geen hekken om het expositieterrein. Het totale concept sprak ons erg aan, ook wat betreft de aspecten sport en water. Die facetten onderstrepen een gezond leven en een gezonde voeding. Dat willen we graag benadrukken met de Floriade. Dat gaan we integreren in het totale plan en dat versterkt ook meteen deze aanpak.” Volgens projectleider Henk Meijer zullen dit jaar en komend jaar de nu nog voorlopige plannen, die ontsproten zijn uit het brein van architect Winy Maas, worden uitgewerkt. “We denken dat we in het najaar van 2014 een definitieve opzet van de Floriade kunnen aanbieden. Vrij snel daarna, begin 2015 gaan we aan de slag om het terrein te ontwikkelen”, aldus Meijer.

Ligging Volgens Amanda Kause, communicatieadviseur van de Floriade, voldoet Almere aan alle eisen om de perfecte Floriadeplek

te zijn. “Er is de centrale ligging, we zijn goed bereikbaar (de A6, waar de Floriade aan komt te liggen, wordt de komende jaren nog verbreed) en zijn een schakel tussen de landen tuinbouwproductie in de Flevopolder en de afzetmarkt in de Randstad. Daarnaast is Almere de groenste stad van Nederland. Met de wereldwijde tendensen van urbanisatie en het opraken van grondstoffen is het de grote vraag hoe we meer gaan produceren met minder energie en dit zal een belangrijk thema worden van onze Floriade. We moeten en willen als groene stad nadenken over duurzaamheid.” Almeerder Marc van Rooij, verbonden aan het bedrijf MVRC, is een aantal jaren geleden begonnen met veel mensen in Almere te ‘bewerken’ om de Floriade naar Almere te halen. “Dat waren ondernemers, maar ook gemeenteraadsleden en wethouders, met name oud-wethouder Adri Duivesteijn, die inmiddels voor de PvdA in de Eerste Kamer zit. Dat betekende veel praten. Je moet een geheel nieuw idee bij mensen achter de oren krijgen. Dat heeft heel wat inspanning gekost, maar ik ben blij dat het gelukt is”, aldus Van Rooij. Hij heeft er zo achterheen gezeten omdat hij gelooft dat Almere er zich goed mee kan profileren. Als een stad waar wonen en groen aan elkaar gekoppeld kunnen worden, waar inwoners trots op kunnen zijn. En, niet onbelangrijk, het bedrijfsleven kan er nadrukkelijk een graantje van meepikken. Van Rooij is blij dat de Vrienden van de Floriade nu de krachten van ondernemers gaat bundelen, maar hij is realist genoeg om in te zien dat er

nog een lange weg te gaan is. Dat maakt hem ook een beetje ongerust.

‘Tijd genoeg’ “Velen zullen denken: ‘Ach, we hebben nog negen jaar. Er is tijd genoeg’. Volgens mij maken deze mensen een denkfout. Ik denk dat we volop bezig moeten zijn om grote bedrijven te benaderen die per thema actief kunnen zijn op de Floriade. De zogenaamde ‘Making of-periode’ moeten we ten volle benutten om de Floriade in de steigers te zetten. Vooral ook omdat Almere geld kan verdienen met deze tentoonstelling in de tijd voorafgaande aan het evenement. Dat is hetzelfde als bij de Olympische Spelen. Daar wordt ook geld uitgegeven met het bouwen van stadions bijvoorbeeld. Dat is wellicht moeilijk te vergelijken, maar het is hetzelfde idee. Je kunt de zaken niet drie, vier jaar voorafgaande aan de Floriade regelen. Dan ben je echt te laat. Nu is het echt het moment”, aldus Van Rooij.

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

opinie

Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen De redactie vroeg mij een column te schrijven wat je eraan kunt doen om als bedrijf succesvol te blijven terwijl zoveel bedrijven tegenwind hebben.

Winst en continuïteit in een onderneming beschouw ik vaak als een vlieger die zonder tegenwind niet kan blijven vliegen. En als de wind uit een andere hoek gaat waaien? Tja dan gaat de vlieger mee. En dat is hartstikke leuk en spannend om je bedrijf steeds aan veranderende omstandigheden aan te passen. Onder tegenwind versta ik wetenschappelijk de mate van onvoorspelbaarheid, de mate van complexiteit en de mate van snelheid van veranderingen van de externe omgeving.

‘Wie niet in beweging is, loopt nergens tegen aan’ En vind je dat niet leuk en ervaar je de toekomst als tegenwind? Dat is een makkie. Wie de toekomst als tegenwind ervaart loopt gewoon de verkeerde kant op, schreef ik al eens eerder in mijn column! Wie niet in beweging is, loopt nergens tegen aan. Je moet wel willen bewegen en wendbaar blijven als ondernemer. Een wendbare organisatie is daarbij een organisatie die ‘in balans is’. De binnenkant van de organisatie ademt als het ware mee met de buitenkant van de organisatie. Als de buitenkant (de omgeving) fluctueert, dan moet de organisatie meebewegen. Daarover schreef ik al in mijn column ‘Ondernemen is als een suikerspin!’ van februari 2012. Wie dat zich niet meer herinnert, zoek even op www.businessontmoetbusiness.nl, klik dan op business zakenmagazine en dan onderaan op columns en u vind daar mijn digitale columns van 2011 en 2012. En u kunt mijn huidige column ook digitaal lezen op

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

http://issuu.com/businesscompany of download de BUSINESS APP en daar mijn one-liners uit kopiëren en als tegeltjes wijsheid voor u plakken. Wel graag vermelden dat u dit uit dit blad hebt gekopieerd. Laatst kon u de kop van mijn column van december 2011, ‘Met remmen alleen is nog nooit iemand vooruit gekomen!’ nog paginagroot tegenkomen in het Financieel Dagblad als een advertentie van een groot reclamebureau. Met mijn toestemming en een mooie fles champagne voor mijn vrouw uiteraard! Wat verandert er bij ondernemers? Wie betaalt, bepaalt is niet meer waar als je continuïteit in je onderneming wenst! Er zijn aantoonbare verschillen tussen wendbare ondernemers en ondernemingen die geen rendement of zelfs verlies (gaan) maken. Die ondernemers maken aantoonbaar gebruik van de signaalfunctie en ‘denkkracht’ van medewerkers die het dichtst tegen de omgeving ‘aanzitten’ zoals de service medewerkers, de helpdesk etc. Die winstgevende ondernemers luisteren minder of niet naar de verkoopmedewerkers. Zij investeren minder in ‘verkooppraatjes’ of buitenlandse reizen zogenaamd om de marktbewegingen beter te kunnen volgen enz. Die ondernemers zijn alert dat juist die ‘gewone’ medewerkers signalen oppikken: wat klanten van vandaag willen, wat doet de concurrentie nu, hoe wordt de dienstverlening ervaren, welke klachten zijn er, enz.. En bedenk dat ze dat minder goed onder woorden kunnen brengen als uw verkoper. Klanten, leveranciers en financiers ‘waarderen’ signalen die uitgaan van ondernemingen die geïnvesteerd hebben in opleiding van ‘gewone’ medewerkers en in externe strategie. Je herkent die ondernemers ook aan de prijzen die ze winnen en aan de waardering die ze

van brancheverenigingen, banken, de KvK etc. krijgen en aan de uitnodigingen om eens een lezing te komen houden. Die ondernemers krijgen ook steeds vaker de dikste subsidies om eens een verandering of innovatie te proberen! Maar vanzelfsprekend is het zo dat wat ondernemers zien grotendeels afhangt van wat zij zoeken. En strategen als criticus ervaren. En al helemaal als de financier zijn oordeel vraagt. Die man is alleen maar een criticus die misschien dan wel de weg weet, maar zelf geen auto kan besturen. Bij mijn onderneming is alles anders en ik kan het weten want ik doe dit al heel lang zo! En mijn verkoper zei het al, wij hebben alleen maar even tegenwind!! Dan antwoord ik altijd, winnaars hebben een plan, verliezers een excuus. Maar heus, dit kan toch zo niet blijven, volgend jaar gaat de omzet weer omhoog en zijn we weer winstgevend.

Humphrey G. van der Laan:

‘Als het bergafwaarts gaat, wordt de massa kritisch!’

Maar bedenk wel dat als je eenmaal gaat glijden met je rendement, jouw onderneming zich op een spekgladde (door de concurrentie nog eens extra met groene zeep ingesmeerd) hellend vlak bevindt. Bedenk dan mijn one-liner, als het bergafwaarts gaat, wordt de massa kritisch! Maar soms kan het ook heel simpel om een beter resultaat te krijgen; een hogere prijs is pure winst!

Maar angst blijkt ook in dit opzicht een slechte raadgever te zijn. Ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt overduidelijk dat slecht renderende bedrijven hun producten eenvoudigweg té goedkoop verkopen. Ze gaan niet uit van de waarde die hun product of dienst heeft voor de klant. Men baseert zich liever op de concurrentie of op de kostprijs en zet daar dan een bepaalde marge bovenop. Heel merkwaardig, want er bestaat niet zoiets als dé kostprijs. En bovendien zal het uw klant een zorg zijn hoeveel uw kosten bedragen. Succes is het resultaat van willen en doen. Het rekensommetje is erg eenvoudig. Stel dat uw nettowinst 4% van uw omzet bedraagt. En veronderstel nu eens dat het zou lukken om uw prijsniveau eveneens 4% op te trekken. Niet als gevolg van hogere kosten, maar dankzij een ander marketingbeleid. Dan is de conclusie heel eenvoudig: u verdubbelt zo de jaarwinst van uw onderneming. Ervan uitgaande dat u niet echt hoeft te investeren om dat voor elkaar te krijgen. Maar dat hoeft in heel veel gevallen ook niet.

Grove onkunde heb ik de laatste dertig jaar helaas moeten ervaren! Slechts enkele procenten prijsstijging hebben namelijk wel een enorme invloed op de nettowinst van uw onderneming. Bij ondernemers die nu wel een mooi rendement maken, hangt de prijs er niet maar een beetje bij. Verkopers geven te snel en te gemakkelijk veel korting weg met fantastische smoezen omdat ze bang zijn om op een hoger prijsniveau te gaan zitten.

Je zou dan zeggen dat iedereen in de organisatie zich dus druk maakt om het prijsbeleid. Om eruit te halen wat er in zit. De praktijk is anders. Allereerst hebben de meeste ondernemingen slechts één, hooguit twee marketingdoelstellingen. Allereerst omzet, eventueel ook nog een winstdoel. Maar dat is heel vaak gekoppeld aan de te behalen omzet. Terwijl de hoogte van de prijs geweldig van invloed is. De prijs wordt echter gezien als een soort van resultante: achteraf B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

opinie

overhebben voor een leverancier die zij niet graag kwijt raken. Evenals het verlagen van het risico voor uw afnemers want die hebben een prijspremie over voor het lopen van weinig of geen risico.

‘Door strategisch kuddegedrag loopt u in de stront van anderen’ wordt bekeken welke prijs gerealiseerd is. Alsof het iets is wat u door de markt wordt opgelegd. En dat is maar ten dele waar. De tweede reden waarom de prijs zo weinig aandacht krijgt is het feit dat verkopers, maar ook het management dikwijls worden afgerekend op omzet. Tja, als de directie omzet wil, dan krijgt zij omzet. Tegen wat voor soort condities is een heel ander verhaal. Reken samen met uw accountant eens goed door wat nu uiteindelijk de financiële effecten zouden zijn bij een prijsverhoging en hou er wel rekening mee dat u een enkele klant zal verliezen. Is dat misschien die klant die altijd te laat betaald, altijd wat te mekkeren heeft? Vaak zijn verkopers banger voor de reacties van klanten dan voor de echte gevolgen. En lees ook mijn vorige column nog eens door want veel verkopers vertonen strategisch kuddegedrag en lopen zo in de stront van anderen. Positioneer uw toegevoegde waarde nu eens duidelijk ten opzichte van andere aanbieders! En controleer eens de relaties van uw verkoper! Nog te vaak wordt elke klant als een soort gemiddelde klant behandeld. Wie zijn betere en meer waardevolle klanten koestert, creëert hechte en duurzame relaties die best een iets hogere prijs

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Voor alle duidelijkheid: er is niets tegen een lage prijzen-strategie. Wie de goedkoopste aanbieder wil zijn, heeft een duidelijk concurrentieelvoordeel, dat een deel van de markt zal aanspreken. Maar wie besloten heeft een strategie van non-price competition te voeren, doet zichzelf tekort als hij zich niet van tijd tot tijd afvraagt of zijn prijzen niet omhoog zouden kunnen. Met mij kwamen veel ondernemers tot de conclusie, dat hoe meer marketeers en verkopers bij het proces van prijsbepaling betrokken worden, des te lager de prijs wordt! Want die willen marktaandeel! Denk na of uw prijs niet omhoog kan want vaak denk ik als ik bij een ondernemer kom wiens rendement omlaag gekukeld is; als het hier nog lang gaat duren, zal het hier snel gedaan zijn, want het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen.

Humphrey G. van der Laan Onze vaste columnist, Humphrey G. van der Laan is als jurist en register informaticus in Almelo een professionele geschillenboer voor ondernemers (arbeid, samenwerken, koop/verkoop, zakenpartners en (ondernemers)huwelijk) maar daarnaast is hij (president) commissaris/raadgever bij 16 ondernemingen met gezamenlijk 5857 medewerkers en is hij universitair (gast) docent strategie en recht en schreef hij mede aan vier management boeken en tientallen publicaties. Opmerkingen over deze column, vragen of tips, mail dan naar Juristen@HGL.NL

EBU UPDATE

Twintig Nederlandse ziekenhuizen als partner Zorg ICT is in opmars. Zo steeg tussen 2008 en 2010 het aantal ICT-werknemers in de zorg met 28 procent en het lijkt erop dat deze groei aanhoudt (CBS, 2012). Cam IT Solutions, een ICTinfrastructuurspecialist gevestigd in Nieuwegein, lift mee op de ontwikkelingen in de branche. Inmiddels kan het bedrijf zo’n twintig Nederlandse ziekenhuizen tot haar klanten rekenen. Wij spraken met Willem Drijver, CEO van Cam IT Solutions: ‘ICT is niet langer een bijproduct, het is een kernproces geworden.’ Cam IT Solutions levert de CAMCUBE; een ‘private cloud’ totaalconcept, oftewel een combinatie van een private cloud platform en co-sourcing. Dit laatste betekent dat sprake is van een structurele samenwerking tussen opdrachtgever en leverancier waarbij de leverancier haar technische toegevoegde waarde inbrengt als ‘managed services’. Door de nauwe samenwerking blijft de klant zeer betrokken en behoudt zelf meer verantwoordelijkheid voor het eindresultaat dan bij outsourcing.

Gulden middenweg

Cam IT Solutions bestaat uit 52 medewerkers en is actief in de drie segmenten Cure (40%), Care (30%) en Government (30%). Hierin faciliteert zij onder andere ziekenhuizen, zorginstellingen en zelfstandige bestuursorganen zoals gemeenten, provincies, woningcorporaties en

waterschappen. Cam IT Solutions bedient ongeveer 20 Nederlandse ziekenhuizen, waaronder het Jeroen Bosch Ziekenhuis te Den Bosch, de Isala Klinieken in Zwolle, het HagaZiekenhuis in Den Haag en het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. ‘Het geheim’ van Cam IT Solutions zit volgens Willem Drijver in het feit dat zijn bedrijf een gat vult in de markt: ‘Normaal gesproken heeft een organisatie de keuze tussen het zélf onderhouden van de ICT-infrastructuur ofwel het volledig outsourcen ervan. Wij bieden de gulden middenweg door technisch te ontzorgen, zonder de regie en controle uit handen te nemen. Hierin zijn we primair functioneel-, proces- en mensgeoriënteerd. Vertrouwen is in dit verhaal dan ook een kernwoord.’ De focus ligt op het invullen van de verwachtingen van de moderne medewerker, het zogenaamde ‘consumerization’. Willem Drijver noemt

Willem Drijver zijn klanten dan ook geen klanten: ‘Ik spreek liever over partners.’

ICT als kernproces

In Nederland zijn meer dan 12.000 ICTwerknemers actief in de zorg. De totale omzet van de ICT-sector bedroeg in 2011 29,9 miljard euro en is met 1,6% gegroeid ten opzichte van 2010. De omzet in verkoop van IT aan de zorg (software & hardware) is 45 miljoen euro en voor de periode 2012-2015 wordt een groei verwacht van 8% (ABN AMRO, 2012). Daarmee stijgt de omzet in de zorg aanzienlijk harder dan gemiddeld in de ICT, waar (slechts) een groei van 1% wordt verwacht (ING, 2012). Naar de toekomst kijkend, rekent Cam IT Solutions erop dat zowel het Care- als het Cure-segment verder zullen blijven groeien. Volgens Willem Drijver is Zorg ICT zo in beweging door de ontwikkeling van de digitalisering en de komst van het elektronisch patiëntendossier: ‘ICT is niet langer een bijproduct, het is een kernproces geworden. Bovendien wordt er zwaarder getild aan beveiliging en hieraan gerelateerde dwingende regelgeving.’ n Bronnen: ABN AMRO (2012), Sectorrapport publieke sector ING (2012), Sectorstudie medische apparatuur 2012 CBS (2012), ICT, kennis en economie B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Innovatie

‘We missen een marketingmens!’

Het is groen, het is mooi en het is beter Tekst Saskia Bosch, innovatieadviseur Syntens

“‘We missen een marketingmens!’. Het is de verzuchting van een aantal ondernemers tijdens een biobased cluster bijeenkomst. Mijn collega kijkt mij grijnzend aan en doet een stap opzij. Aarzelend geef ik aan dat ik wellicht wel een marketingmens ben, maar ook een eerstelijns adviseur die geen marketingplannen schrijft, al jeuken mijn vingers af en toe wel. We schakelen een marketingmens in. Ondernemers opgelucht.” hebben, iets opofferen (geld!). Is het product onderscheidend genoeg, of wordt het probleem al op een andere - meer gemakkelijke en goedkope - manier opgelost? Specifiek voor biobased producten geldt dat alleen het biobased aspect (gemaakt van groene, hernieuwbare grondstoffen) niet onderscheidend genoeg is. Deze

Er moet meer toegevoegde waarde zijn, meer onderscheidend vermogen Algenteelt voor hoogwaardige voedingsstoffen (veevoeder)

“De marketingmens wordt gemist in innovatieland. Kennis van techniek, materialen, chemie et cetera is nooit het probleem bij de innovatieve ondernemer. De prachtigste, inventiefste, meest bijzondere producten en diensten passeren de revue. Ik laat mij deze ondernemers zaken uitleggen die ik, als ik elders had gewerkt, niet eens had kunnen spellen. Maar dan laat de markt het afweten…”

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Op zoek naar de businesscase De innovatieve ondernemer in biobased oplossingen moet zich dezelfde vragen stellen als iedere andere ondernemer. Welk probleem los ik op met mijn product en weet de afnemer ook van dat probleem? Of is het een latente behoefte? En hoe maak ik dat dan duidelijk? De afnemer moet er immers iets voor over

variant is veelal duurder, waarom zou een afnemer iets afnemen wat meer opofferingen kost maar hetzelfde levert? Heel simpel gesteld, wanneer je een plastic tafel vervangt door een tafel van bioplastics heb je in de regel geen businesscase. Er moet meer toegevoegde waarde zijn, meer onderscheidend vermogen. Wanneer dezelfde tafel een heel onderscheidend design heeft en is voorzien van een biobased coating die vlekken tegengaat - dus

mooier en beter is dan de ‘fossiele’ variant dan heb je kansen in handen.

Groen is gratis Uiteindelijk het allermooiste werk voor een marketingmens: het vermarkten van innovatieve, onderscheidende biobased producten. Omdat je uiteindelijk (naast dat onderscheidende vermogen, naast die extra functionaliteiten en dat prachtige design) meehelpt bij het verkopen van een product dat gemaakt is van groene, hernieuwbare grondstoffen. En dat krijg je er dan gratis bij.

Van bewustwording naar business Syntens Innovatiecentrum is uitvoeringspartner van het Innovatieprogramma Kansen voor Flevoland, waarbinnen de

MKB ondernemer centraal staat. De BBE (Biobased Economy) is in 2013 één van de kansrijke thema’s voor het Flevolandse mkb. Zoals hierboven verwoord, is het van belang dat we op zoek gaan naar de toegevoegde waarde van biobased producten. In 2013 wil Syntens ondernemers in Flevoland allereerst bewust maken van de mogelijkheden van biobased producten- en materialen om vervolgens gezamenlijk op zoek te gaan naar concrete biobased businesscases. Onze activiteiten in Flevoland zijn in drie stappen te verdelen. Stap één is bewustwording door voorlichting, stap twee is gericht op het verkennen van internationale(markt)kansen om vervolgens tijdens de laatste stap de kansen te verzilveren en samen met andere ondernemers en kennispartijen aan de slag te gaan met concrete ’groene’ businesscases.

Huis gebouwd van hennep (uitstekende isolatie)

Biobased agenda 2013 27 juni 2013 Voorlichtingssymposium bij de CAH in Dronten Een interactieve voorlichtingsbijeenkomst over de mogelijkheden van biobased producten- en materialen. Naast het luisteren naar ervaringsdeskundigen kunt u de materialen voelen en ervaren. 25 september Internationale kennismarkt bij WTC Almere Een interactieve bijeenkomst waar u (internationale) kennispartijen ontmoet binnen de Biobased Economy. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met innovatieadviseur bij Syntens, Saskia Bosch (saskia.bosch@syntens.nl)

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Uw geheel eigen financieel advies Als ‘Uw geheel eigen kantoor’ willen wij graag een verlengstuk van uw organisatie zijn. Persoonlijk contact en een plezierige sfeer staan daarbij voorop. Zodat u een goed gevoel heeft bij onze samenwerking en weet dat onze adviezen direct, persoonlijk, op maat en dus geheel eigen zijn. Pure toegevoegde waarde. U kunt rekenen op een vaste adviseur die hoogstpersoonlijk uw zaken behartigt en ze ook kent.

Voor meer specialistische kennis op het gebied van uw belastingen, medewerkers, pensioen, subsidies en bedrijfsoverdracht kan uw adviseur een beroep doen op diverse specialisten. Samen helpen wij u uw bedrijf én uzelf financieel nog beter te maken. Deze persoonlijke en op u afgestemde manier van werken hebben wij ons geheel eigen gemaakt.

19525 Adv Lelystad 190x128 fc.indd 1

WERELDWIJDE PRIMEUR VOOR GAMESINDUSTRIE Als eerste land presenteert Nederland een Facts & Figures Dutch Games Industry. Dit vond plaats tijdens de Games Development Conference op 26 maart in samenspraak met het Nederlandse consulaat in San Francisco door de Taskforce Innovatie regio Utrecht. De monitor geeft een compleet beeld van de Nederlandse gamesindustrie: jong, dynamisch, volop in ontwikkeling en met veel groeipotentie. Naast de omvang en groei van gamebedrijven is ook onderzoek gedaan naar (internationale) samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, ambitie en gewenste of noodzakelijke ondersteuning om verdere ontwikkeling te stimuleren. De Facts & Figures Dutch Games Industry laat zien dat er grote potentie is voor (door)ontwikkeling van de sector.

15-02-2011 16:27:21

TomTom en DAKO sluiten strategisch partnership TomTom Business Solutions, Europa’s toonaangevende leverancier van fleet managementoplossingen, sluit een strategisch partnership met DAKO. Dit bedrijf levert door geheel Europa oplossingen voor werken rijtijden-compliance op basis van tachograafgebruik. Met deze stap versterkt TomTom zijn positie in de transportsector door verbreding van het dienstenaanbod. TomTom Business Solutions maakt het op korte termijn mogelijk om data van een tachograaf op afstand te downloaden naar zijn eigen WEBFLEET-oplossingen via zijn standaardcommunicatiesysteem LINK 510.

TomTom LINK 510 “Wij voorzien een toenemend belang van Europese regelgeving rond werken rijtijden. Mogelijk gaan ook lichte bedrijfswagens hieronder vallen”, zegt Thomas Schmidt, Managing Director van TomTom Business Solutions. “Het is ons doel om bedrijven te helpen om te voldoen aan weten regelgeving op de meest kostenefficiënte manier, zonder verstoring van de dagelijkse bedrijfsvoering. Onze oplossingen helpen onze klanten bij het beter beheren van hun wagenpark, terwijl ze voldoen aan nationale en Europese regels. We bieden wagenparkefficiëntie en compliance aan onder één dak.” Onderdeel van het partnership is onderlinge samenwerking op het gebied van de integratie van fleet management- en tachograafservices. Beide bedrijven blijven ook individueel werken aan de verdere ontwikkeling en levering van hun eigen producten. TomTom zal de nieuwe functionaliteiten integreren in zijn ISO27001-gecertificeerde WEBFLEET-platform. Later dit jaar is de integratie voltooid en beschikbaar in geheel Europa. Dit omvat het downloaden van tachograafdata op afstand, data-analyse waarmee wordt voldaan aan weten regelgeving, en langetermijn archiveringsmogelijkheden.

opinie

Over crisis gesproken

Gaston Sporre

Eindelijk geen politicus die sprak met meel in de mond, maar ondubbelzinVoorzitter nig duidelijk maakte dat de effecten Kamer van Koophandel van bancaire dwalingen niet meer Oost Nederland gelegd konden worden bij nationale overheden en dus indirect bij de column gewone burger. Sommige mensen, en dat waren niet alleen Russen, waren kennelijk vergeten dat hoge rentes nu Nee, we gaan het ook niet hebben over een record aantal eenmaal gepaard gaan met hoge risico’s. Het begon er bedrijfssluitingen en faillissementen (waaronder veel gere- aardig op te lijken dat we de kwestie IJsland inmiddels waren vergeten. nommeerde), over banken die moeilijk doen over kredietverschaffing of over de alsmaar stijgende werkloosheidscijfers. Nee, we gaan het helemaal niet hebben over Als we hier niet over de crisis willen spreken, ontslaat ons dat geenszins van de verplichting hiervan op zijn minst het feit dat in sommige gemeenten in Oost-Nederland de enige rekenschap te geven. In dat verband zou het niet werkloosheid inmiddels de 10% heeft bereikt. Dat terwijl de onprettig zijn als er op politiek niveau initiatieven worden grote afslanking in de publieke sector nog moet beginnen. ontplooid, die de haperende motor van de Nederlandse Misschien heeft deze crisis als nadeel dat ze zich sluipend economie weer aan de praat krijgen. Bedrijven van groot aandient, waarmee verklaard is dat sommige mensen een tot klein hebben inmiddels vanaf 2008 al het nodige beetje crisismoe zijn geworden en er niet over willen gedaan om orde op zaken te stellen. Qua bezuinigingen is spreken. men hier redelijk op het eind van z’n latijn. Als de overheid hier nog een flinke schep bovenop doet, wordt het met Waar dan wel over gesproken ? Wat mij betreft toch maar onze economie misschien nog wel van kwaad tot erger. even over Jeroen Dijsselbloem, die nieuw binnenkomend Politiek is kiezen is ons altijd geleerd. in Brussel de “haute finance” aardig in de gordijnen wist te jagen met zijn opmerking over de sanering van bankHet zou dus mooi zijn als men op het Binnenhof dit in de schulden. Waar de financiële wereld er lange tijd het zwijgen heeft toegedaan, werd het als een cultuurschok praktijk brengt bij het matige van de bezuinigingsdriften. In economisch opzicht hebben we in Nederland nationaal ervaren dat een nieuw aantredende voorzitter even fijntjes de vinger op de zere plek wist te leggen. Sterker nog, en internationaal veel bereikt. We moeten er nu voor waken ondanks alle internationale publicitaire en politieke rumoer dat deze situatie niet over een breed front wordt afgebroken. Ook voor bezuinigen geldt, genoeg is genoeg. heeft Dijsselbloem er geen woord van terug genomen. Er zijn mensen die het liever niet meer willen hebben over de crisis. Teveel gesomber. Vooruit dan maar, we gaan het nu dus even niet meer hebben over de aanhoudende recessie, over het deplorabele consumentenvertrouwen, of over het feit dat de bouw volledig onderuit gegaan is.

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

column

Zorg dat u er bij bent

Er worden regelmatig zakelijke evenementen georganiseerd, waar volop gelegenheid is om met elkaar te netwerken. Waarom is het überhaupt zinvol om naar deze netwerkbijeenkomsten te gaan? Kunt u niet veel efficiënter netwerken via social media, zoals LinkedIn, Facebook en Twitter en daarmee een hoop waardevolle tijd besparen?

weet te voeren. U hebt per ontmoeting slechts een paar minuten de tijd om bij de ander een succesvolle indruk achter te laten. En vergeet uw visitekaartjes niet mee te nemen.

Stapeltje visitekaartjes

Als uw doel is om zoveel mogelijk contacten te maken en om zoveel Gonnie Klein Rouweler mogelijk visitekaartjes te verzamelen om er meteen business uit te halen, zult u Nieuwe netwerken Imago en etiquette expert veelal teleurgesteld worden, omdat via Social Media Image Consultancy netwerken gebaseerd is op wederzijds Netwerken via social media is zeker nutvertrouwen. U zult eerst tijd in elkaar tig. U kunt er elkaar en zelfs elkaars moeten investeren om dit vertrouwen relaties volgen, informatie uitwisselen column op te bouwen. Wees kieskeurig; het en contacten onderhouden. U kunt via gaat niet om de kwantiteit, maar om de dit podium nuttige informatie over perkwaliteit van de contacten. Als iemand sonen opzoeken, maar de impact van social media is nog groter als men elkaar ook face to face mij een stapeltje kaartjes laat zien om aan te geven hoeveel contacten ze al gemaakt hebben, ben ik hiervan niet onder de ontmoet heeft, zoals tijdens een netwerkbijeenkomst. indruk. Wees om dezelfde reden ook zuinig met het afgeven van uw visitekaartje. Voorbereiding Wilt u daadwerkelijk rendement halen uit een netwerkbijeenkomst dient u zich zorgvuldig voor te bereiden. Stel uzelf voor Zichtbaar netwerken elke netwerkbijeenkomst een specifiek doel. Wilt u nieuwe Hoe meer u zich oprecht open en geïnteresseerd opstelt naar contacten opdoen of juist oude contacten onderhouden en anderen, hoe leuker de bijeenkomsten voor u zullen worden. weer gezien worden, of informatie vergaren en kennis delen? Als u nauwelijks verschijnt op een netwerk borrel, leert u Vraag uzelf ook af wat uzelf te bieden heeft, want per slot van andere interessante ondernemers ook niet kennen en hangt u rekening blijft u memorabel als u een win-winsituatie weet te er maar bij als u wel een keertje komt. Het zakendoen is een creëren. Het is immers niet alleen halen, maar ook brengen. kwestie van gunnen en dat doet men eerder bij mensen die Verdiep u van tevoren in de lijst met gasten om te zien wie u ze beter hebben leren kennen. De kracht ligt dan ook in de graag zou willen ontmoeten. Kom altijd goed beslagen ten ijs herhaling van het ontmoeten. Dus laat u regelmatig zien op en verzamel achtergrond informatie over de bedrijven van de bijeenkomsten. gasten die u wilt spreken en vooral over de “mens” achter die Zorg dat je niet alleen digitaal netwerkt, maar vooral in real life. personen zelf. U kunt prima social media gebruiken om te Het opdoen van informatie via social media is goed, maar klap zoeken naar referentiekaders, hobby’s en specifieke interesses daarna uw computer dicht en ga er op uit. U bent pas geslaagd van deze personen, zodat u tijdens de ontmoeting heel gericht en succesvol als u een opdracht gegund wordt, maar dat bij deze personen kunt aanhaken. Welke expertise heeft u te bereikt u eerder als u de ander wel de kans geeft u persoonlijk bieden waaraan de ander behoefte kan hebben? U onder- te leren kennen. scheidt u als u op wellevende wijze oprecht geïnteresseerd bent in anderen en als u het gesprek op een dynamische wijze Reageren? info@imageconsultancy.nl

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Flitsen

Online een betere schrijver worden Vorige week ging de eerste online Creative Writing Academy in Nederland van start. EDITIO. Door deze online academie kan nu iedere (aspirant) schrijver, waar hij of zij ook woont of verblijft, schrijfonderwijs volgen. In Nederland zijn er ruim 1,5 miljoen mensen met een schrijfambitie. Dit onderzocht bureau Veldkamp in 2011. Door de komst van de eerste online Creative Writing Academy, kan nu iedereen, waar hij of zij ook woont of verblijft, les krijgen en een betere schrijver worden onder begeleiding van succesvolle Nederlandse schrijvers, als Manon Uphoff, Marcel Mรถring en vele anderen. Je hoeft alleen maar online te zijn. De lesmethode is gebaseerd op het cursusmateriaal van de University of Oxford. Gestructureerde opdrachten leren je bijna

Transparantiebenchmark ministerie van EZ weer van start Bedrijven kunnen vanaf 1 mei weer meedoen aan de Transparantiebenchmark. Dit is een jaarlijks onderzoek van het ministerie van Economische Zaken naar de inhoud en kwaliteit van maatschappelijke verslaggeving. Ondernemingen die tussen 1 mei en 1 juli 2013 het self-assessment invullen, dingen mee naar de Kristalprijs voor maatschappelijke verslaggeving, een gezamenlijk initiatief van EZ en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Op 21 november wordt bekend welke bedrijven het meest transparant zijn over de economische, milieu- en sociale resultaten van hun bedrijfsvoering. Met de Transparantiebenchmark meet het ministerie de transparantie in maatschappelijke jaarverslagen en probeert daarmee de prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) te stimuleren. Bedrijven die zijn opgenomen in de Transparantiebenchmark blijken hun daadwerkelijke MVO-prestaties te verbeteren. De vaste onderzoeksgroep van de Transparantiebenchmark bestaat uit de 500 grootste ondernemingen van Nederland. De benchmark staat echter ook open voor andere bedrijven. Zij kunnen vrijwilligtot de onderzoeksgroep toetreden. Het ministerie moedigt vooral MKB-ondernemingen aan om zich vrijwillig aan te melden. Deelnemers aan de Transparantiebenchmark worden getoetst op de inhoud en kwaliteit van hun maatschappelijke verslaggeving. Doel is dat zij de impact en invloed van hun bedrijfsvoering op mensen milieu beschrijven, open zijn over de risico's van hun bedrijfsstrategie en ook inzicht geven in hun rol en de uitdagingen binnen de keten. De Transparantiebenchmark werkt met een online vragenlijst (self-assessment) waarmee bedrijven zelf de mate van transparantie over de maatschappelijke prestaties van hun onderneming beoordelen. Ondernemingen kunnen het self-assessment tot 1 juli online invullen. Op 21 november maakt het ministerie alle scores bekend tijdens de uitreiking van de Kristalprijs. Meer informatie is te vinden op www.transparantiebenchmark.nl

spelenderwijs de technieken van het schrijven hanteren. Want, schrijven is een ambacht en kun je leren. Nederlandse schrijvers als Hermine Landvreugd, Sanneke van Hassel, Esther Gerritsen, Maartje Wortel, Cathelijn Schilder en ook gelauwerde kinderboekenschrijvers als Benny Lindelauf en Mirjam Oldenhave of dichters als Ester Naomi Perquin en Kira Wuck hebben allemaal schrijfonderwijs gevolgd.

Belgische aanpak ook effectief voor Nederlandse manager Steeds meer Belgen hebben hun plek gevonden aan de top van het Nederlandse bedrijfsleven. Ze hebben de macht over het Nederlandse bier, de grote Nederlandse kranten en water- en energiebedrijven. Terwijl Nederland opkijkt naar deze besluitvaardige Belgen, zien ambitieuze Nederlandse managers hun doorstroomkansen verkleinen. Dat hoeft niet mits ze de Belgische aanpak leren herkennen en toepassen. Dat concludeert journalist en auteur Gerd de Smyter in het nieuwe boek 'Belg in de boardroom'. Wat heeft ervoor gezorgd dat deze Belgen op die ene stoel zitten en niet een Nederlander? Wat doen ze 'anders' dan Nederlanders aan de top? De Smyter zocht de Belgen in de Nederlandse boardroom op en ontdekte de 'Belgische aanpak', waar ambitieuze managers nog iets van kunnen opsteken. 'Ik durf vraagtekens bij de regels te zetten en dat vinden ze in Nederland confronterend. Terwijl dat juist kan leiden tot nieuwe inzichten!', zegt uitgever Christian Van Thillo. Hij is inmiddels eigenaar van vier grote Nederlandse kranten. Naast de biermerken Heineken en Grolsch staat ook bij TomTom, Essent, Vitens en Esso een Belg aan het roer. Ze worden als diplomatiek, kostenbewust en besluitvaardig ervaren. In de boardroom durven ze knopen door te hakken waar de Nederlandse polder geen raad mee weet. 'Leiding geven aan een Nederlands team zet je als Belg op scherp', licht De Smyter toe. 'Alles wat voorheen vanzelfsprekend was, lijkt opeens niet meer te werken. Wat vroeger een 'ja' was, is nu een standaard 'ja, maar' of 'hoezo' geworden.' Meer informatie: www.academicservice.nl

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Flitsen

Veiliger over straat dankzij nieuwe app

Academische arbeidsmarkt veel dynamischer dan gedacht

Hoe fijn zou het zijn om een demente, dwalende vrouw snel te kunnen traceren met behulp van een mobiele telefoon of om in één oogopslag te zien waar een spelend kind zich buiten bevindt? Hoe veilig zou het voelen om als chronisch zieke of tijdens het buitensporten in geval van nood met één druk op een knop de alarmdiensten te kunnen waarschuwen? Het is nu allemaal mogelijk dankzij een nieuwe in Nederland ontwikkelde, prima betaalbare app die eenvoudig is te installeren op een Smartphone en de hele wereld lijkt te gaan veroveren.

De universitaire sector heeft het imago weinig dynamisch te zijn, doordat de hogere rangen bij universiteiten vrijwel "dicht zitten". Ook zou er enkel bij een onafgebroken verblijf binnen de sector carrière gemaakt kunnen worden. Dat beeld klopt echter niet. De Nederlandse academische arbeidsmarkt is veel dynamischer en opener dan gedacht. Dat komt naar voren uit de nieuwe editie in de reeks Feiten & Cijfers van het Rathenau Instituut over Academische carrières en loopbaanbeleid. De publicatie geeft inzicht in de arbeidsmarktbewegingen van academici en laat zien hoe de wetenschappelijke arbeidsmarkt daadwerkelijk in elkaar steekt. Enkele opvallende feiten en cijfers uitgelicht: - De Nederlandse universitaire sector is dynamisch. Flinke aantallen promovendi, overig wetenschappelijk personeel, universitair docenten, universitair hoofddocenten en hoogleraren verlaten de universiteit, maar omgekeerd is er ook volop in- en doorstroom van wetenschappers van buiten de universiteit. - De Nederlandse wetenschap wordt internationaler. Het aandeel van buitenlandse academici aan Nederlandse universiteiten groeit van 23 procent in 2003 naar 30 procent in 2011. Tegelijkertijd gaan steeds meer Nederlandse academici naar het buitenland. Internationalisering bij wetenschappelijk personeel is dus prominent, wordt prominenter en beperkt zich zeker niet tot de promovendi. - Bij bijna alle overgangen naar hogere functies stromen vrouwen naar evenredigheid door; niet beter, maar ook niet slechter dan mannen. In absolute aantallen zijn er nog steeds grote verschillen in het aantal mannen en vrouwen in hogere functies. Als het huidige patroon zich doorzet, is over dertig à veertig jaar sprake van een gelijke man vrouwverhouding in de hoogste functies.

Het is nog nooit eerder voorgekomen dat een alarmeringssysteem is verwerkt in een app. “Wij hebben een unieke koppeling kunnen maken met een wereldwijd werkende alarmcentrale die in 204 landen actief is,” vertelt directeur Vincent Ruinaard van LiveSafe, dat vorig jaar een persoonlijk gps-alarm introduceerde voor hulpbehoevenden en ouderen. De LiveSafe app is eenvoudig te downloaden en te installeren op een mobiele telefoon en is vanaf nu wereldwijd in de lucht. En met succes. Niet alleen in Europa, maar in alle werelddelen wordt de app gedownload. Dat is vanaf half mei bijvoorbeeld ook mogelijk in India waar vrouwen dankzij de LiveSafe app straks veiliger over straat kunnen. “Daar wordt namelijk iedere zestien minuten een vrouw verkracht,” weet Vincent Ruinaard. “De app kan bijdragen aan de veiligheid van al deze vrouwen. Als zij de op hun mobiele telefoon geïnstalleerde applicatie activeren, wordt er contact gelegd met een alarmcentrale en snellen de plaatselijke hulpdiensten toe. We gaan binnenkort in gesprek met de Indiase autoriteiten in de hoop dat onze app wellicht deels gesubsidieerd kan worden.” De app kan voor Euro 9,95 per maand of Euro 99,00 euro per jaar worden afgesloten. Via de App store, ITunes en Google Play kan de App worden gedownload en 7 dagen GRATIS worden geprobeerd (zonder koppeling naar alarmcentrale, maar meer om gevoel te krijgen bij de mogelijkheden).

Multinationals stappen steeds vaker over op zonne-energie Steeds meer grote, internationaal opererende bedrijven in Nederland schakelen over op zonne-energie. De Wieckse Witte-brouwerij van Heineken in Den Bosch, het Lidl-filiaal in Weert, de nieuwe Ikea-vestiging in Zwolle en de fabriek van Ton’s Mosterd in Zierikzee: allemaal hebben of krijgen ze zonnepanelen op het dak om hun eigen stroom op te wekken. Oskomera Solar Power Solutions, de grootste Nederlandse leverancier van zonne-energieproducten, is momenteel voor een internationaal hightech bedrijf de grootste platdakinstallatie van Nederland aan het aanleggen. In totaal 6120 zonnepanelen leveren het bedrijf 1,6 Megawatt

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

stroom. ,,Deze bedrijven hebben een voorbeeldfunctie, willen een duurzame bedrijfsvoering hebben en een deel van hun elektriciteitsverbruik zelf opwekken,” zegt directeur Dennis Gieselaar van Oskomera. Zijn bedrijf plaatste ook al zonnepanelen bij de Albert Heijn in Houten en op het dak van de Stopera in Amsterdam. Ook veel kleinere bedrijven schakelen momenteel over op zonne-energie omdat ze driedubbel profiteren van alle regelingen. “Wij noemen dat de sweetspots van Nederland,” aldus Gieselaar. In de Verenigde Staten zal supermarktketen Walmart tot 2020 duizend zonne-energiesystemen toevoegen aan de huidige tweehonderd. Daarmee kan het bedrijf 7 Terrawattuur stroom produceren, net zoveel als 6 procent van het gehele Nederlandse verbruik. Uiteindelijk wil de keten voor 100 procent op duurzame energie draaien.

opinie

Kredietolie gezocht voor banenmotor

Bijna wekelijks ontvang ik mailtjes van ondernemers waaruit blijkt dat de kredietverlening aan het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) door banken onder druk staat. Veel ondernemers ervaren dat banken strikter zijn geworden bij het verstrekken of het verlengen van leningen. Dat het niet om incidenten gaat, blijkt ook uit cijfers van De Nederlandse Bank (DNB). De groei van de kredietverlening aan bedrijven is sinds 2008 afgenomen tot 2% in 2010; veel lager dan het gemiddelde van 7% over de afgelopen 20 jaar (zie bijlage). De omvang van nieuwe bedrijfskredieten (minus aflossingen) nam in 2012 af tot 7 miljard euro, ten opzichte van 12 miljard euro in 2008.

punt is de Deutsche Bank die momenteel alle kleine ondernemers als klant wegjaagt.

Niet alleen op de korte, maar ook op de langere termijn kan de beperkte kredietverlening door banken de economische ontwikkeling schaden. Het IMF waarschuwt zelfs voor een Europese ‘credit crunch’. Banken kunnen immers alleen door winstinhouding of kredietbeperking Eddy van Hijum hun kapitaalpositie versterken. Als de economie weer aantrekt en de vraag Reageren? naar kredieten toeneemt, kunnen bane.vhijum@tweedekamer.nl ken de groei van kredietaanvragen vrijof twitter: @vanHijum wel zeker niet volledig beantwoorden. Dat de regering de banken daar bovencolumn op nog tal van extra belastingen en heffingen oplegt, helpt volgens DNB ook Eén van de oorzaken van de lagere allerminst. De ruimte voor kredieten kredietgroei is dat er in een recessie nu eenmaal minder vraag is naar krediet. Maar volgens DNB is de moet immers uit de lengte of de breedte komen. groei daarnaast “significant” lager (1 tot 3%-punt) door een strikter kredietbeleid van banken. Vooral het MKB wordt De vraag is hoe we het midden- en kleinbedrijf – de banenmohierdoor geraakt. Doordat banken een relatief groot krediet- tor van onze economie – tijdig van voldoende kredietolie kunrisico lopen op leningen aan het MKB, moeten zij hiervoor nen voorzien. Het belangrijkste daarbij dat banken toch weer verhoudingsgewijs veel kapitaal aanhouden. Banken scherpen gaan investeren in de kennis van sectoren en in hun individuele relatie met klanten. Naast zogenaamd objectieve kredieten daarom hun kredietvoorwaarden aan. risicomodellen moeten ook ervaring en gezond verstand kunOok uit onderzoek van het ministerie van Economische Zaken nen meewegen bij de kredietbeoordeling. Daarnaast moeten blijkt dat het voor banken niet aantrekkelijk is om kleine zake- de wetgever en toezichthouder meer ruimte bieden voor lijke kredieten tussen 50.000 en 500.000 euro te financieren. alternatieve financieringsvormen, zoals kredietunies en crowdAls oorzaken worden genoemd de relatief hoge handelings- funding. Ook de mogelijke inzet van pensioengelden voor kosten en het als hoog ingeschatte risico van deze kleine hypotheken kan banken meer lucht geven voor kredieten. Niet leningen. Banken zullen het niet snel toegeven, maar kleine in de laatste plaats moet de overheid zelf waken voor stapeling ondernemers zijn als klant dus niet interessant. Triest diepte- van regels en heffingen die de kredietverlening schaadt. B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

netwerken

Benut uw netwerk

om sneller doelstellingen te bereiken Business Company, uitgever van dit BUSINESS magazine is tevens organisator van de BOB netwerkbijeenkomsten. BOB staat voor Business Ontmoet Business en heeft als doel: u in contact brengen met goede leads.

Tenminste 20 nieuwe contacten Op de BOB bijeenkomsten ontvangen wij jaarlijks ca. 10.000 ondernemers. Een enorme potentie om uw zakelijk netwerk uit te breiden. En wij helpen u daarbij. Op elke BOB bijeenkomst wordt georganiseerd genetwerkt. Op ludieke wijze, brengen wij u in contact met tenminste 20 nieuwe contacten. Ervaar de kracht van uw netwerk om sneller je doelstellingen te bereiken.

Netwerkagenda 16 mei 2013

BOB Teambuilding Adventure Topprestaties beginnen met een topteam. En een topteam heeft synergie, begrip, vertrouwen en training nodig. Om van uw goede team een topteam te maken, organiseren wij deze BOB Teambuilding Adventure. Locatie: Kartplaza Actionworld - Nijverdal 22 mei 2013

BOB Autotestdag Flevoland Ben even netwerken… Netwerken kan u helpen om het verkoopproces te versnellen. Netwerken is vragen anderen u te helpen. Het is beter om 1% te ontvangen van de inspanningen van 100 mensen, dan 100% te vragen van uw eigen inspanning.

Tijdens de Autotestdag stelt een select aantal dealers uit de regio een auto (nieuwste model) beschikbaar die getest worden door een gevarieerde groep ondernemers uit de regio. Wij zijn nog op zoek naar testrijders, meld u nu aan via info@businessontmoetbusiness.nl. Locatie: Nader bekend te maken 23 mei 2013

Word Vriend van BOB BOB organiseert ca. 30 bijeenkomsten per jaar in Oost- en Midden-Nederland. Als Vriend van BOB heeft u toegang tot alle BOB-bijeenkomsten, heeft u uw persoonlijke profiel op onze website www.businessontmoetbusiness.nl én u ontvangt het BUSINESS magazine altijd.

BOB Duurzaam Ondernemen bij SMG Groep Deze BOB bijeenkomst staat helemaal in het teken van Duurzaam Ondernemen. Bedrijven die Duurzaam Ondernemen hebben de toekomst. Het zal een dynamische avond worden met ca. 6 verschillende onderwerpen. Sprekers, workshops, koken met bekende Nederlanders, netwerken - deze BOB bijeenkomst wilt u niet missen. Locatie: SMG Groep - Hasselt 2 juli 2013

BOB MS Zuiderzee on Tour Nieuw: BOB Nieuwkomerslunch Librije’s hotel

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Met de MS Zuiderzee zullen we vanuit de ligplaats te Hasselt gaan varen naar Zwolle. Tijdens deze bijeenkomst zal de catering verzorgd worden door Stern Partyservice. Uiteraard staat ook tijdens deze BOB Borrel het netwerken centraal! Opstapplaats: MS Zuiderzee - Hasselt

Preferred Partners:

Registreren als Vriend van BOB kan via onze website: www.businessontmoetbusiness.nl. Klik op de link: Word Vriend van BOB.

26 september 2013

BOB Bijeenkomst Universiteit Twente Graag ontvangen wij u bij de Universiteit Twente waar naast initieel onderwijs ook postacademisch onderwijs wordt gedoceerd. Dit laatste onder de noemer Professional Learning & Development. Deze afdeling biedt leertrajecten aan die gericht zijn op professionals en managers die actief zijn binnen organisaties en instellingen. Tijdens deze avond willen we u inspireren. Wij heten u dan ook van harte welkom. Locatie: Universiteit Twente 9 oktober 2013

BOB Bedrijfsautotestdag Zwolle Tijdens de Bedrijfsautotestdag stelt een select aantal dealers uit de regio een bedrijfsauto (nieuwste model) beschikbaar die getest worden door een gevarieerde groep ondernemers uit de regio. Wij zijn nog op zoek naar testrijders, meld u nu aan via info@businessontmoetbusiness.nl. Locatie: Nader bekend te maken 11 oktober 2013

BOB Bedrijfsautotestdag Twente Tijdens de Bedrijfsautotestdag stelt een select aantal dealers uit de regio een bedrijfsauto (nieuwste model) beschikbaar die getest worden door een gevarieerde groep ondernemers uit de regio. Wij zijn nog op zoek naar testrijders, meld u nu aan via info@businessontmoetbusiness.nl. Locatie: Nader bekend te maken

Registreren als Vriend van BOB ĂŠn voor de netwerkbijeenkomsten kan via www.businessontmoetbusiness.nl

Automotive

“Met mijn wagen ben je echt exclusief”

Nieuwe Nederlandse sportauto Vencer Sarthe Tekst Thijs Wartenbergh Fotografie Vencer, Ebel-Jan Schepers

Nadat hij twee installatiebedrijven had verkocht in 2008, vlak voor de financiële crisis uitbrak, deed Robert Cobben korte tijd niets. Hij keek een beetje rond en bedacht wat hij, als dertiger, verder kon gaan doen. Dat stilzitten duurde niet lang. Een exclusieve sportauto bouwen, dat zou zijn toekomst worden. Hij zou zijn droom achterna gaan. Daar hoefde hij eigenlijk niet lang over na te denken. Hij was immers, in het bezit van een Porsche 356 Super 90, een autosportliefhebber. Nu kan Cobben zich fabrikant noemen van een auto die een 8 cilinder, 510 pk motor heeft, een topsnelheid haalt van 330 kilometer per uur en over een acceleratie beschikt van 0 naar 100 kilometer in 3.8 seconden. Kosten 265.000 euro, vanafprijs. Exclusief btw en motorrijtuigenbelasting.Aangenaam: de Vencer Sarthe. En dat ontwikkelen van een nieuwe bolide, dat heeft hij met plezier gedaan en dat gaat hij de komende jaren doen o.a. met de Vencer 2, zie hiervoor de contest op www.vencer.nl. Zijn bedrijf is sinds kort gevestigd in Vriezenveen, na een recente verhuizing om precies te zijn.

Innovatief Vriezenveen, of all places, krijgt wereldfaam. Het dorp gaat binnenkort meetellen in de mondiale auto-industrie, zoveel is wel duidelijk. De Spyker en de Donkervoort, beide afkomstig uit Flevoland, krijgen gezelschap. Nederland toont met dit bedrijf nog eens aan over veel innovatieve kracht te bezitten. En lef: je moet het maar aandurven in deze tijd een nieuwe auto uit de grond te stampen. Een product dat voor een nichemarkt, een klein segment van de markt, bestemd is.

Cobben houdt op de eerste etage van het glazen pand zicht op de werkzaamheden in de productiehal. Hoewel, vanuit zijn positie valt daar niet zoveel waar te nemen. De productie van de wagen is met grote geheimzinnigheid omgeven. ‘Business’ kon er aanvankelijk een glimp van de (blauwe) auto opvangen, maar even later was daar een scherm voor geplaatst, om verdere nieuwsgierige blikken tegen te houden. Cobben kan vanuit de hoogte de auto trouwens niet zien, omdat er een grote caravan voor staat, juist bedoeld om van buitenaf eventuele gluurders geen blik op het model te gunnen. “Ik snap dat u, en met u vele anderen, alvast iets meer zouden willen zien van de Vencer Sarthe, maar dat kon ik tijdens dit interview nog niet toestaan. Op 18 april werd de auto gepresenteerd tijdens de Top Marques in Monaco. Toen kon iedereen de wagen in volle glorie bewonderen. Tot de release moet alles top secret blijven, inderdaad als een bedrijfsgeheim”, aldus Cobben.

Proefrit Dat is helaas niet helemaal goed gegaan toen er onlangs een proefrit met de auto gemaakt werd op het bedrijventerrein

Van de nieuwe Vencer Sarthe is nog niets meer bekend dan deze eerste ‘teaser afbeelding’. De sportwagen wordt deze maand gelanceerd op de beurs Top Marques in Monaco.

waar Vencer is gevestigd. Het team dat volop aan het model werkt, werd daarbij onaangenaam verrast door iemand die er meteen foto’s van maakte en op internet plaatste. Gedacht was dat zij ongezien konden gaan rijden. Toen restte Cobben en zijn ploeg weinig anders dan maar een andere lanceerdatum van de auto te plannen. Dat is gebeurd. Prins Albert van Monaco, zelf een groot autoliefhebber, trekt het doek over de auto weg. Met het beschikken over de juiste connecties heeft Cobben de Koninklijke hoogheid zover kunnen krijgen. Meer publiciteit kan je nauwelijks wensen. En bovendien is Monaco een oord waar nogal wat mensen met geld wonen. Een mooi ‘jachtterrein’ voor Cobben en zijn mensen. Cobben kan wel interessant doen en zeggen dat hij, vijf jaar geleden, net op tijd zijn ondernemingen van de hand deed en er zodoende een aardig kapitaal aan over hield. Er zijn minimaal een paar miljoen euro nodig om sowieso van start te gaan met zo’n project. “Ik hou het op toeval. Een maand voordat ik de bedrijven verkocht, werd het duidelijk dat er een financieel slechte periode zou uitbreken”, zegt hij.

Ontwikkeling Hij had in ieder geval het nodige geld voorhanden om aan de slag te gaan met de ontwikkeling van een nieuw sportwagen. Dat woord ‘ontwikkeling’ is cruciaal in dit verband, legt hij uit. “Ik heb eerst goed om me heen gekeken en gezien dat nogal wat autobouwers tegen muren aanlopen omdat ze wat al te snel overgaan

Er zijn talloze regeltjes waar je je aan moet houden alvorens zo’n wagen de weg op mag

tot de bouw van hun droommodel. Gaandeweg struikelen velen over de regelgevingen waar ze geen rekening mee hadden gehouden en die tot vertraging leiden in het productieproces.” Cobben en zijn naaste medewerkers hadden snel door, nadat hun prototype gete-

kend was en ze daar tevreden over waren, dat ze de wagen moesten gaan ontwikkelen, en in feite niet bouwen. Hoe vreemd dat ook klinkt. “Er zijn talloze regeltjes waar je je aan moet houden alvorens zo’n wagen de weg op mag. En dat logisch. We praten dan niet alleen over veiligheid, maar ook over spiegelvelden, zichtvelden (voldoende, onbelemmerd zicht op de weg dus), maar ook over afrondingen zodat niemand er zich aan kan bezeren. Afijn, dat is een dik boekwerk. Zaak is dus eigenlijk om die voorwaarden te integreren in het model”, aldus Cobben.

Doorstaan Dat dit goed is gedaan door hem en zijn medewerkers blijkt wel uit het feit dat de keuring van de auto door de Rijksdienst voor het Wegverkeer geen problemen opleverde. De test op alle noodzakelijk punten die veiligheid met zich mee bracht, werd goed doorstaan. “Dat scheelt uiteraard tijd, want anders moet je zaken gaan herstellen. Terugkijkend is de ontwikkeling van de Sarthe toch snel gegaan. Waar vaak vier jaar staat voor het gereed krijgen van een wagen, hadden wij er de helft, twee jaar, voor nodig.” B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

Automotive

Uiteraard was er een markverkenning gedaan naar de mogelijkheden om de niet goedkope wagens af te zetten. Behoefte aan bijzondere, exclusieve modellen is er voortdurend in de wereld, crisis of niet. De rijken der aarde, die al een Ferrari of een Lamborghini, een McLaren, of alle drie, willen af en toe wel eens wat anders. Deze automerken hebben voortdurend wachtlijsten, dus de vraag is er wel. Die is groter dan geleverd kan worden.

De Vencer Sarthe is geworden wat ik ervan verwacht had

“En wat is exclusief”, vraag Cobben zich af. “Natuurlijk, met een Ferrari heb je iets heel bijzonders in huis, maar als je erin rijdt ben je wel een van de zevenduizend mensen die in dat jaar zo’n bolide aanschaffen. Zevenduizend is ongeveer de jaarproductie. Wij denken jaarlijks tien tot twintig wagens te kunnen produceren. Volgend jaar nog niet, maar in 2015. Als je dan in een Vencer Sarthe rijdt, ben je in ieder geval een van de tien tot twintig personen

B U S I N E S S | N U M M E R 2 | mei 2 0 1 3

die dat kan zeggen. Dat is een heel klein clubje. Dat is pas exclusief! Zeker als je bedenkt dat hier alles met de hand wordt gemaakt.”

‘Potentieel’ Enige potentiële kopers hebben zich al gemeld om er een aan te schaffen. “Een handvol”, houdt Cobben de kaarten voor zijn borst. “En ‘potentieel’ klinkt leuk, maar er moet eerst een handtekening voor de levering worden gezet. Maar ik ben blij met de belangstelling die er nu al voor is.” De kleur van de wagen die onthuld gaat worden is blauw, dat is wel zeker. Dat hadden we zelf gezien. Verder zijn er in de loop der tijd al de nodige technische gegevens vrijgekomen die de moeite van het vermelden, zeker voor de autoliefhebber, waard zijn. We praten over een body van volledig Carbon en een hybride chassis dat is opgebouwd uit staal, chroommolybdeen en aluminium. De vloer is voorzien van een zogenaamde honingraatstructuur van aluminium. De twoseater heeft een zesversnellingsbak en, zoals we eerder aangaven, een 8 cilinder (midden)motor die 510 pk levert. Om van 0 op 100 kilometer te komen is slechts 3.8 seconden nodig. De top ligt op 326 km/uur. De sportwagen weegt, door het gebruik van full carbon, slechts 1390 kilogram. De lengte van de wagen ligt op 4.52 meter, de breedte is 1.99 meter en de hoogte 1.19 meter. De wielbasis bedraagt 2.79 meter.

IJzersterk Kiezen voor full carbon is niet zo vreemd als het op het eerste gezicht wellicht lijkt. Dit kunststof materiaal is niet alleen licht, noodzakelijk voor een sportwagen, maar heeft in allerlei toepassingen inmiddels bewezen ijzersterk te zijn. Bovendien: anders zou de Rijksdienst voor het Wegverkeer bij de keuring wel bezwaar hebben gemaakt. De eigenaar van de Vencer Sarthe wil uiteraard wel wat luxe hebben. Hij kan rekenen op lederen stoelen, en kijkt uit op een LCD-scherm met alle noodzakelijke informatie die tijdens het rijden nodig zijn. Uiteraard worden zaken als airco en elektrische ramen standaard geleverd. Of hij helemaal tevreden is tot nu toe? Ja, dat is hij zeker. “Natuurlijk, de auto evolueert in de loop van het proces, maar de grote lijnen die we aanvankelijk voor ogen hadden zijn er nog steeds in terug te vinden. Deze auto is geworden wat ik ervan verwacht had en het ziet er, als ik kijk naar de interesse vooraf, naar uit dat we voldoende opdrachten krijgen om de komende jaren een goede productie op gang te zetten”, aldus Cobben.

TEAM EEN BUIL D PAKK ING ET

VAN €22 AF ,50 p er pe rsoo

J I B E J F E E L E B G N I D L I TEAMBU ! D L R O W N O I T C A A Z KARTPLA

donderdag

27 juni 2013

IT IE

Dé zakelijke rally van Oost-Nederland

Stel u voor... Het spel tussen navigator en rijder. De mooiste en slechtst vindbare weggetjes van Oost-Nederland. De prachtigste uitzichten. Even flink gas geven tijdens een slalom op een oud vliegveld. Afremmen voor een heerlijke lunch. Verdwalen in meer of minder bekend gebied. Om culinair te finishen op een verrassende locatie. Schrijf uw equipe in en geniet samen met andere ondernemers uit de regio van dit exclusieve, compleet verzorgde rally-event. Zorg dat uw startnummer klaar ligt, zodat uw klassieker of sportscar straks ook schittert in de voorjaarszon. Meer informatie en inschrijven: businesstour.nl

Sponsoren

Goed doel

Organisatie powered by

Met uw deelname steunt u de ‘Pest Mij Maar tour’

Bekend van o.a. Miles of Mystery