Twente BUSINESS by People's Business

TWENTE

regionaal zakenmagazine | Jaargang 28 | nummer 5 | november 2012

Bedrijfsoverdracht: Moet hoger op de agenda

Paul Witteman:

‘Alles draait bij mij om nieuws’

Bedrijfswagentestdag Twente: Tijd voor vernieuwing

Adjiedj Bakas: ‘De toekomst is leuk als je de kansen wilt zien’

Pagina 39 - 47:

Eric van der Zwaluw en Sanne Nieuwenhuis Business Club Het Rijk van Sybrook Golfbaan Het Rijk van Sybrook biedt u altijd een gouden deal! In april 2011 is de officiële Kick Off van Business Club Het Rijk van Sybrook gevierd. De reeds bestaande bedrijfsleden werden lid van deze Business Club. Nu ruim een jaar verder zijn er meer dan 100 regionale, maar ook landelijke bedrijven lid. Een aantal van onze Business Club leden legt u graag uit waarom zij genieten van het beste dat zakelijk golf te bieden heeft en ook u graag zouden willen begroeten. Nieuwsgierig? Neem dan contact op met Eric of Sanne via onderstaande gegevens.

Golfbaan Het Rijk van Sybrook Veendijk 100, 7525 PZ Enschede T 0541 - 530 331

René Jansen, RJ Safety & Security

Eric Rozema, Zone2design

“In het verleden ben ik vaak uitgenodigd voor clinics. Na een keer of 10 had ik dit wel gezien en wilde ik mijn GVB halen op een mooie golfbaan. Omdat de Business Club van Het Rijk van Sybrook in mijn ogen het beste is georganiseerd, heb ik hiervoor gekozen. Ik ben ook bedrijfslid geweest van andere clubs maar – sorry jongens – die konden niet tippen aan Het Rijk van Sybrook. Daarnaast is de sfeer er erg plezierig en je speelt hier op de mooiste baan van de regio. Het salesteam van de Business Club heeft oog voor ons als leden. Vaak is één telefoontje al voldoende om iets geregeld te krijgen. Er worden veel leuke bijeenkomsten georganiseerd waarbij de business niet uit het oog wordt verloren. Ik neem vaak relaties mee, ontmoet andere ondernemers en heb zelfs een aantal nieuwe leden aangebracht. Maar ja, dat gebeurt vanzelf als je ergens erg tevreden over bent. Dan word je vanzelf een ambassadeur van de club.”

“In 2011 ben ik 15 weken wegens ziekte uit de running geweest. Dit was voor mij de ommekeer om meer tijd voor ontspanning te nemen. Samen met mijn vrouw Inge heb ik een proefles genomen op Het Rijk van Sybrook en inmiddels zijn we echt verslaafd geraakt aan de golfsport. Het mooie van golf is dat je ook echt beter kunt worden. Diezelfde passie zie ik terug bij de Business Club en daarom ben ik ook lid geworden. Eric en Sanne leggen er veel enthousiasme in waarbij ambitie, nieuwe contacten leggen en gezelligheid geen vieze woorden zijn. Golf is daarbij een prima verbindende factor om makkelijk met iemand in gesprek te raken. Bijvoorbeeld laatst tijdens een Early Bird: ’s morgens om 8 uur de baan in, een lekkere cappuccino op de vierde van Noord en bij terugkomst een heerlijk ontbijtje op het terras. Daarna douchen en om half 12 weer aan het werk. Tja, ik heb weleens een mindere start van de dag!”

RJ Safety & Security Twekkeler Es 7 7547 ST Enschede T 088 - 434 99 04 www.rjsafety-security.nl

Zone2design concept + creatie Lasondersingel 33 7514 BN Enschede T 053 - 431 90 05 www.zone2design.nl

Business Club Het Rijk van Sybrook where business meets pleasure

Jeroen Veenstra, Velo van der Bij

Arno ten Voorde, Stichting SilverTop Adviseurs

Ben Oude Alink, ODS2

“Tijdens clinics baalde ik er altijd van dat ik niet met de ‘grote mensen’ mee de baan in mocht. Daarom heb ik vorig jaar samen met mijn zoon het GVB gehaald (cum laude ;-). Ik wil dit jaar mijn handicap onder de 30 brengen. Ik ben erg enthousiast over de golfsport, en ook over de Business Club. Zij zorgen voor de mogelijkheid om new business te ontmoeten en in combinatie met gezelligheid is dit een prima cocktail. De mooiste baan in de regio is voor mij ook commercieel de interessantste. Alle relaties die ik uitnodig hebben een geweldige dag. Je bent zelf gastheer en ondertussen heeft je gast ook een kans om nieuwe relaties te ontmoeten. Hoe mooi kan het zijn! Het leuke is ook dat iedereen die zo’n dag vol sport, netwerken en gezelligheid heeft meegemaakt altijd zegt dat ze dit veel eerder hadden moeten doen. Ik zou dus tegen elke ondernemer willen zeggen… waar wacht je nog op, word lid!”

“Ik ben tijdens een golfreis naar Spanje met de sport in aanraking gekomen en was meteen verkocht. Ook zag ik mogelijkheden om dit voor onze organisatie commercieel te benutten. De grote kracht van SilverTop is dat we al onze individuele netwerken aan elkaar koppelen. Om dit verder te versterken zochten we bewust naar een vergaderen golflocatie die gezellig is en daarnaast een zeer positieve uitstraling heeft naar onze relaties. Inmiddels maken we veelvuldig gebruik van de businessruimte en nemen we graag deel aan de activiteiten. Ook organiseren we een jaarlijkse golfdag. Onze relaties kijken hier elk jaar naar uit en we merken dat ze bijzonder teleurgesteld zouden zijn als we ze er niet meer voor zouden uitnodigen. Het is een gezellige en sportieve club waar je uitstekend nieuwe contacten kunt leggen. Bijvoorbeeld tijdens het golfen ‘in the dark’. Spelen met verlichte ballen en een stamppotmaaltijd, erg origineel!

“Als je zoals ik, 70.000 km per jaar in een auto zit, dan is een beetje fysieke inspanning meer dan welkom. Drie jaar geleden heb ik in Delden mijn GVB gehaald en inmiddels speel ik 8 tot 10 keer in de maand. En dat zijn een stuk leukere kilometers! Ik ben bedrijfslid geworden op Het Rijk van Sybrook om op alle banen van Het Rijk te kunnen spelen en om via de events en Business Club wedstrijden nieuwe contacten op te doen. Het is een perfecte combinatie. Eerst speel je lekker een wedstrijd en ben je actief bezig om daarna met een hapje en een drankje verder kennis te maken met je gasten in een plezierige en ongedwongen sfeer. Iedere ondernemer die van golf houdt en van contact met mensen, kan ik de Business Club van harte aanbevelen. Er zijn veel leuke events op een toplocatie en altijd met een sportief tintje.”

Velo van der Bij De Reulver 26 7544 RT Enschede T 053 - 433 70 31 www.velovanderbij.nl

Stichting SilverTop Adviseurs Jan Tinbergenstraat 206 7559 ST Hengelo T 074 - 750 88 16 www.silvertop.nl

ODS2 Neptunusstraat 15 7521 WC Enschede T 053 - 461 86 92 www.ods2.com

Zo mooi kan golf zijn.

WORDT HET NIET EENS TIJD VOOR WAT SNELHEID? U HEEFT AL EEN KART ARRANGEMENT VANAF

27,

PER PERSOON

GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR WWW.KARTPLAZA.NL OF BEL 0548-621003! F1 INDOOR KARTING

OUTDOOR PAINTBALL

MAGIC BOWLING

VIRTUAL SPORTS & FUN

WILD WEST LASERGAMES

KLIM & ADVENTURE PARK

DE BESTE EN DE VEILIGSTE KARTS VAN NEDERLAND!

Energiestraat 6 | Nijverdal | T 0548 621003 | www.kartplaza.nl

Voorwoord Kill your darlings Goedemorgen! Goedemiddag! Goedenavond! Goed om te zien dat u ons magazine leest. Wanneer u het leest, is voor ons een vraag. Ook de vraag is hoe u uw magazines en dagbladen bij voorkeur leest. Bent u nog altijd zo gecharmeerd van papier? Of zit u tegenwoordig liever op de bank met uw tablet? Als uitgeverij werken wij er dagelijks gepassioneerd aan om een magazine te maken waarmee we u inspireren om beter te ondernemen. Inspiratie is daarbij zeker een speerpunt. Want in tijden waarin vernieuwingen razendsnel komen en gaan en niets meer vanzelfsprekend is, is het als ondernemer soms best lastig de juiste keuzes te maken. Adjiedj Bakas verwoordt het in het interview dat wij met hem hadden erg mooi: “We zijn met z’n allen verwend geraakt, ook ondernemers, want het ging toch altijd goed. Maar als de wereld om je heen totaal is veranderd, dan kun je niet blijven doorgaan op de oude weg. Mocht je op dit moment trekken aan een dood paard, stop er dan onmiddellijk mee. Als een bedrijfsactiviteit niet meer winstgevend is, trek dan meteen de stekker eruit.” Tja... Dat kan Bakas wel zo makkelijk zeggen, maar eenvoudig is het niet. Als ondernemer ben je met hart en ziel verbonden aan je bedrijfsactiviteiten en dan is het nemen van rigoreuze beslissingen niet eenvoudig. Echter, in de huidige wereld is niets meer vanzelfsprekend en is het zaak om voortdurend te reageren op veranderingen en kansen. Bakas heeft gelijk. Je moet vrijwel voortdurend in de aanval zijn. Dat geldt ook voor onze uitgeverij. Met onze nieuwe digitale strategie hebben we een tweeledig doel. Ten eerste willen wij u als lezers optimaal bedienen. We bieden u daarom ons magazine in twee versies aan: één gedrukt, zoals u gewend bent, en één digitaal via het internet en tevens als app voor uw tablet en smartphone. Hiermee kunt u ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds en overal ter wereld ons magazine lezen. Voor adverteerders betekent deze strategie dat het bereik van het magazine enorm zal toenemen. Tevens kunnen we direct meten hoeveel lezers we digitaal bereiken en welke (advertentie)pagina’s populair zijn. Daarnaast worden nieuwe interactieve advertentievormen mogelijk, waarbij video’s en slideshows uw bedrijfspresentatie nog dynamischer kunnen maken. Ons vak wordt er door deze nieuwe ontwikkelingen alleen maar interessanter door. Nieuwe media en mobiel internet maken het mogelijk om waar dan, en op welk moment je voorkeursmedia te volgen. Kijkt u maar eens op onze website hoe dit werkt!

Remco Voorn Uitgever

COLOFON

8 Beeldspraak 12 Internationalisering

PPM Oost: participeren in denken en doen jaargang 28 november 2012, editie 5 ISSN 1567-1461

18 Opinie

Gaston Sporre

20 Trendwatcher Adjiedj Bakas:

“De toekomst is leuk, als je de kansen wilt zien” REDACTIE ADRES Postbus 257 8530 AG Lemmer Tel. 0514 - 560166 E-mail info@businessontmoetbusiness.nl UITGEVER Remco Voorn E-mail remco@businessontmoetbusiness.nl

DIRECTIE Gerda Voorn E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

24 Bedrijfsoverdracht:

Moet hoger op de agenda

32 De mens achter

Paul Witteman

39 BOB Katern 65 Mobiliteit

Het mag allemaal wel wat minder, wat zuiniger

TRAFFIC & COÖRDINATIE E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

REDACTIE Remco Voorn | Thijs Wartenbergh Erik Endlich | Gerda Remmers Freke Remmers | Ronella Bleijenburg Yvonne de Haan | Dirk Bosman

FOTOGRAFIE Ebel-Jan Schepers | Frans Davids

Bedrijfswagentestdag Twente

52 54 56

Tijd van vernieuwing Deelnemers Autotestdag Verslagen testrijders

VORMGEVING Linda Havelaar-Verhage E-mail studio@businessontmoetbusiness.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Remco Voorn E-mail remco@businessontmoetbusiness.nl Mobiel 06-52306206

Word ‘Vriend van BOB’ BOB staat voor Business Ontmoet Business en is een initiatief van Business Company. Kijk voor uitgebreide informatie op www.businessontmoetbusiness.nl. Extra uitgaven kunnen worden aangevraagd door 7,75 euro per uitgave over te maken op bankrekeningnummer 39.82.13.747 t.n.v. Business Publishers Overijssel B.V. o.v.v. gewenste uitgave en aantal.

nationaal I Het vallen en opstaan van Arko van Brakel

‘Door te ondernemen, kom ik tot de beste versie van mijzelf’

Nederland maakt kennis met de ESCo Geen tovermiddel, wel zeer kansrijk

XII

FMN wil snel meer ondertekenaars gedragscode eindgebruikers Gebouwen en werkomgeving moeten duurzamer

Abonnementen 47,50 euro per jaar E-mail info@businessontmoetbusiness.nl

Word Vriend van BOB www.businessontmoetbusiness.nl

Lees nu ook BUSINESS op de Ipad en www.businessontmoetbusiness.nl

De Military van Boekelo bleek ook dit jaar weer een groot succes. Maar liefst 60.000 bezoekers waren op dit voor ons land belangrijkste paardenevenement afgekomen.

De mobiliteit in ons land is aan het veranderen. Nog niet zo lang geleden was de auto een statussymbool. Dat is niet meer zo.

Het is dit jaar het tweede BOB Golf-toernooi en een kleine 50 ondernemers staan op de startlijst voor een echte wedstrijd van 18 holes.

Het is een fraaie herfstdag wanneer wij ons op een vijftigerjaren fabrieksterrein wanen. Een blauwe overall, stevige werkmanschoenen en bruine boterhammen gewikkeld in pakpapier: deze uitrusting had perfect bij deze entourage gepast.

Er zijn tal van programmaâ&#x20AC;&#x2122;s om starters en innovatieve bedrijvigheid te stimuleren, maar aandacht voor bedrijfsoverdracht is er amper. Het is lector Lex van Teeffelen al jaren een doorn in het oog.

10 We spreken Witteman in Amsterdam. In de lounge van BNR, bij de opname van het sfeervolle en goed beluisterde live radioprogramma The Friday Move van presentator Wilfred Genee.

De markt voor bedrijfswagens kent in Nederland circa 1 miljoen voertuigen waarvan circa 45% in handen is van privĂŠpersonen. Een enorme markt waarin op dit moment veel gebeurt.

Zwolle staat in 2012 helemaal in het teken van de gebroeders Grimm en hun wereldbekende sprookjes. De tweede editie van het IJsbeeldenfestival, dat wederom op het Rodetorenplein plaatsvindt, haakt op dit thema in.

Beeldspraak

Wederom groot succes De Military van Boekelo bleek ook dit jaar weer een groot succes. Maar liefst 60.000 bezoekers waren op dit voor ons land belangrijkste paardenevenement afgekomen. Dit hippische gebeuren, cross country, heeft in de loop der jaren een internationale uitstraling gekregen waar veel paardenliefhebbers plezier aan beleven. Voor ondernemers is dit een interessante happening omdat er, in het prachtige Twentse landschap, ruimschoots gelegenheid is om te netwerken.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Bedrijfsprofiel

Seats2Meat: het nieuwe werken

Betalen met sociaal kapitaal TEKST Erik Endlich Fotografie Ebel-Jan Schepers

Het is een fraaie herfstdag als de schrijver van dit artikel zich op een vijftigerjaren fabrieksterrein waant. Een blauwe overall, stevige werkmanschoenen en bruine boterhammen gewikkeld in pakpapier: deze uitrusting had perfect bij deze entourage gepast. Het Hazemeijer/Holec-terrein in Hengelo werpt u aanvankelijk terug in de tijd. Maar schijn bedriegt: achter een façade van nostalgie ligt de kiem van de toekomst... mee ik ook de catering kan regelen. Maar we doen meer. Loop je even mee?”

Jonge vrouwen en een oudere meneer

In de Creatieve Fabriek in Hengelo is het verleden tastbaar: er staan oude schakelkasten en nostalgische tv’s, uit verweerde teksten op bordjes blijkt in welke hal wat voor producten werden gemaakt, grof gemetselde muren dragen zichtbaar de last van decennia aan noeste fabrieksarbeid. Het in dit complex gevestigde restaurant Hengeler is een prachtige horecagelegenheid: comfortabele zitjes, een glazen wand waardoor men zicht heeft op de ketels van de Twentse bierbrouwerij, op een wit gepleisterde muur sieren de handtekeningen van beroemde schrijvers als Joost

BUSINESS | NUMMER 5 4 | november oktober 2 021021 2

Zwagerman en Breyten Breytenbach. Hier ontmoet ik Rob Kouijzer, een gedreven veertiger die het exclusieve recht op het gebruik van een groot deel van de Creatieve Fabriek heeft: “Ik woon in de buurt en ik was als ervaren organisator van evenementen op zoek naar een vaste locatie. Dit complex sprak mij onmiddellijk aan. Exclusief huur ik hier twee hallen van zo’n 5000 m2 en je kan er bijvoorbeeld bedrijfsfeesten, productintroducties en workshops houden. Zoals je ziet in een bijzondere, industriële ambiance. Later heb ik dit restaurant overgenomen, waar-

Met de koffie in de hand betreden wij aan de overkant van het restaurant een fraai gestileerde, industrieel vormgegeven ruimte waar een paar jonge vrouwen en een oudere meneer met hun laptops in de weer zijn. We lopen door naar de stilteruimte die wij op dat moment voor ons zelf hebben, wat maar goed is ook want Rob Kouijzer praat met kennelijk plezier over het concept waarvan hij sinds twee weken gebruik maakt: “Het heet Seats2Meet en het werkt als volgt: via Seats2Meet.com kun je hier workspace reserveren. Dat wil zeggen: een tafel en een stoel als deze. De grap is, dat je die werkplek betaalt met wat heet: sociaal kapitaal. Dus niet met geld! Sociaal kapitaal bestaat uit berichten die men via de social media verspreidt, zo van: hier werk ik nu: via Seats2Meat in de Creatieve Fabriek. Aldus krijgt deze plek naamsbekendheid: ik hoef niet te flyeren... Zie je dat grote scherm in de werkruimte? Daar kun je zien wie hier momenteel aan het werk is. Doorgaans zijn dat zelfstandige professionals – ZP’ers dus – sommigen zitten tussen twee klussen in en besteden hier hun tijd nuttig. Hier heb je Wifi, kun je gratis koffie tappen en deel je kennis met andere professionals. Nogmaals: betalen doe je slechts met sociaal kapitaal.”

De succesformule Het is een succesformule die op 73 plekken in Nederland wordt toegepast: op verschillende locaties en in een telkens andere werkomgeving. Een schitterend idee – maar een waardeloze manier om geld te verdienen - of zie ik iets over het hoofd? Rob Kouijzer helpt mij uit de droom: “Wie hier komt werken raakt vanzelf betrokken bij deze werkplek. Onlangs zei iemand: weet je wat ik mis sinds ik niet meer bij een baas werk? Het Sinterklaasfeest en de Kerstborrel. Nou – zeggen we dan: organiseer dat maar, wij regelen de catering wel. Er is sprake van selfservice, dus wij zetten hapjes en dranken klaar, de rest doen ze zelf. Er is een gevoel van medeverantwoordelijkheid, dus na het feestje ruimen ze de boel weer op. Verder nemen ze natuurlijk wel eens een klant of kennis mee naar de overkant, het restaurant: op vrijdagmiddag bijvoorbeeld, bij wijze van afsluiting van de werkweek. Maar deze mensen zijn voor mij ook op een andere manier een interessante doelgroep. Want weet je wat zij nog meer doen? Vergaderen bijvoorbeeld!”

Vergaderen maar goedkoper Daarin kan Rob Kouijzer prima faciliteren – zo groot of klein en luxe dan wel basic als je het hebben wilt: “Je kunt bij mij 4 stoelen reserveren, maar ook 10 of 15; maximaal tot 250 personen. Dat doe je per uur en je krijgt er koffie bij. Als je zelf je presentatiespullen mee wilt nemen is dat prima: waar je in andere conferentieoorden vaak automatisch een hele uitrusting aan whiteboards, beamers, presentatieborden, pepermuntjes, drankjes en andere toestanden hebt, bepaal je bij ons het uitrustingsni-

veau en daarmee ook de – gunstige – prijs. Net als met het reserveren van werkruimte kun je dat 24 uur per dag vastleggen, dus als je met vrienden uit de kroeg komt en denkt: ach, laten we morgenmiddag de koppen bij elkaar steken, dan is het een kwestie van reserveren via Seats2Meat.com. Ook daarom al doen wij het goedkoper: we hebben geen mevrouw die overdag de telefoon opneemt en het boek raadpleegt om te zien of er vergaderruimte vrij is. Daarbij leven we in een 24-uurs economie, en daar spelen wij op in. Wacht: ik zal je wat laten zien. Een momentje.”

wordt minder. Daar spelen wij bij Seats2Meat op in. Hier kun je werken, bij ons huur je vergaderruimte. Die we zo praktisch maar ook comfortabel mogelijk inrichten. Onlangs zaten hier UT-studenten, ik sprak ze aan en vroeg hoe zij een ideale werkplek zien. Nou: bijvoorbeeld met kunstgras en zitzakken. Daar zorgen wij dan voor. Zo wordt het een ideale ontmoetingsplek dat zich via de sociale media rondspreekt. Mooi toch?” n

Het aantal ZP’ers neemt toe. Daar spelen wij op in

Klein: het nieuwe groot Rob Kouijzer pakt zijn Ipad en laat een YouTube-filmpje zien van de Tridios Bank getiteld: Klein – het nieuwe groot. Met als inleidende woorden: we leven in een geweldige tijd. Het laat zien dat groot heeft afgedaan en klein de toekomst is. “Dat bedoel ik,” licht Rob toe, “Steeds meer voormalige werknemers beginnen voor zichzelf, terwijl een groeiend aantal werkgevers – waaronder grote jongens als KPN en Siemens – gebruik maakt van de diensten van deze zelfstandigen. Kostbare kantoorkolossen waar men van 9 tot 5 aan het werk is: dat

Seats2Meat Creatieve Fabriek Tuindorpstraat 66, 7555CS Hengelo Tel: 074 201 0919 www.seats2meat.com events@creatievefabriek.nl B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

internationalisering

PPM Oost: participeren in denken en doen

Risicokapitaal voor jonge en innovatieve ondernemers Tekst Erik Endlich

Participatiemaatschappij Oost Nederland – kortweg: PPM Oost – ondersteunt Overijsselse en Gelderse ondernemers met risicokapitaal. Natuurlijk niet zomaar en aan willekeurig welke onderneming. Nee: beginnende, innovatieve bedrijven die bijdragen aan de regionale economie en een steuntje in de rug kunnen gebruiken komen in beginsel in aanmerking. PPM Oost-directeur Marius Prins preciseert de voorwaarden en houdt een warm pleidooi voor de innoverende ondernemer. kan PPM Oost de helpende hand bieden: wij zijn bereid om een wat hoger risicoprofiel te accepteren, al is het niet zo dat wij tegen een gunstiger tarief geld verstrekken dan de private investeerder. Maar als ondernemers durven en doen, durven en doen wij zeker mee! Wij slaan dikwijls een brug naar privaat kapitaal, wat betekent dat wij in bepaalde gevallen samen met banken en andere investeerders financiële ondersteuning bieden.’

PPM Oost-directeur Marius Prins

Kansrijk, innovatief & jong

Marius Prins is een onverbeterlijke optimist als het gaat om de kansen van ondernemers: hij is naar eigen zeggen niet een type dat snel bij de pakken neerzit, zelfs in dit economisch moeizame tijdsgewricht. “Tuurlijk word ook ik wel eens moedeloos van de crisis. Maar het hoofd in de schoot leggen heeft nooit ergens toe geleid. Ik ben er van overtuigd dat er nog genoeg kansen zijn voor ondernemers, mits ze bereid zijn die te zoeken. Dat

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

betekent dikwijls: innoveren. Daarmee praten we vanzelf ook over investeren, want een innovatief product ontwikkelen is één ding, het vermarkten iets heel anders. De ondernemer kan dan aankloppen bij de banken of proberen om in aanmerking te komen voor een subsidie. Maar banken zijn, zoals u weet, niet meer zo vlot om risicodragend kapitaal te verstrekken. Daarbij is de subsidiekraan enigszins dichtgedraaid. In die gevallen

De financiering die PPM Oost kan bieden bestaat uit publieke gelden, aangezien dat afkomstig is van de provincies Gelderland en Overijssel. De risicodragende financiering wordt aangeboden in de vorm van aandelenkapitaal, eventueel in combinatie met een achtergestelde lening. De investeringsbedragen liggen tussen de € 100.000,- en maximaal € 2.500.000,-. Er worden vanzelfsprekend voorwaarden gesteld aan de ondernemers die in aanmerking willen komen voor risicodragend kapitaal van PPM Oost. Marius Prins licht toe: “In beginsel komen in Overijssel ondernemingen in aanmerking die actief zijn in Life Sciences & Health, in High Tech en Kunststoffen…. Het moet gaan om ondernemingen die kansrijk, innovatief en jong zijn en de regionale economie versterken of kunnen versterken.

Hoewel wij in toenemende mate onze diensten verlenen aan reeds langer bestaande ondernemingen die op genoemde terreinen actief zijn. In ieder geval worden bedoelde ondernemingen uitdrukkelijk verzocht om zich via onze site te melden.” Dan is het zaak om een teaser en een businessplan te schrijven en om je te presenteren met een pitch. Dat blijkt niet altijd mee te vallen weet Prins: “Amerikanen kunnen dat goed: in korte tijd hun onderneming presenteren, dat krijgen ze met de paplepel ingegoten. Daar mankeert het nog wel eens aan bij ondernemingen die weliswaar een prachtig innovatief product op de markt brengen en veel kennis van zaken hebben, maar zichzelf niet kunnen verkopen. Wij zitten echt niet te wachten op businessplannen van honderden pagina’s… Marketing is een kunst die niet iedere ondernemer beheerst.”

Tromgeroffel PPM Oost biedt daarom op zijn site downloads aan voor een teaser, pitch en businessplan, waarmee de hiervoor bedoelde ondernemers aan de slag kunnen. Dat daarmee een financiële injectie is geregeld staat allerminst vast Marius Prins helpt ons uit de droom: “Wij krijgen jaarlijks ruim 500 verzoeken, 10 tot 15 procent van de aanvragen wordt uiteindelijk gehonoreerd en komt dus voor durffinanciering in aanmerking. Eerst na drie tot zes maanden weet de aanvrager waar hij aan toe is. In ieder geval zal één van onze investmentmanagers de ondernemer te woord staan en tijdens het traject bijstaan. Maar ook de 85% van de ondernemin-

gen die niet in aanmerking komt voor een investering van PPM Oost helpen wij verder. Denk aan netwerken van ondernemers en commissarissen die wij kennen en de toegang tot kennisinstellingen die wij kunnen bieden. Wij vinden zo nodig een branchegenoot met wie de ondernemer kan samenwerken.

Ondernemers die durven en doen vinden PPM Oost aan hun zijde

Die kunnen elkaar enorm versterken.Bij beginnende ondernemers zetten wij in op intensieve begeleiding en coaching. We hebben een enthousiast team van zo’n 20 medewerkers dat over veel ervaring en expertise beschikt. Zo nodig maken we gebruik van de kennis en kunde van onze collega’s van Oost NV. Daar houden ze zich onder meer bezig met internationalisering, heel goed voor deze regio. Een en ander neemt natuurlijk niet weg dat ondernemers hun eigen weg vinden naar Kennispoorten en –parken: ik zou ze absoluut aanraden daarvan gebruik te maken. En als ik ze nog wat mag meegeven: weet als ondernemer wat je propositie is en laat met tromgeroffel weten waar je goed in bent.”

Een goede partner Wanneer risicodragend kapitaal door PPM Oost wordt verstrekt, betekent dat automatisch dat de betreffende ondernemer goed geadviseerd en begeleid wordt in het verdere traject. De suggestie dat er wellicht sprake is van een soort onderbewindstelling wordt door Prins resoluut van tafel geveegd: “Nee, ik heb niet de indruk dat de betreffende ondernemers dat zo ervaren. Als wij in een bedrijf gaan participeren verwerven wij een minderheidsaandeel van de aandelen. We gaan vanzelfsprekend niet op de stoel van de ondernemer zitten, maar we willen wel betrokken worden bij alle belangrijke beslissingen. Men moet ons zien als een goede partner. Alles wordt van tevoren vastgelegd in contracten: de start moet goed zijn. We streven naar een exit na vijf tot zeven jaar.” Onlangs hield PPM Oost een klantenwaarderingsonderzoek. “Wij kwamen er met een dikke voldoende uit. Opvallend was, dat ook bedrijven die geen kapitaalinjectie van ons kregen tevreden waren over de begeleiding en coaching die wij hun gegeven hebben. Dan hebben wij het goed gedaan, toch?” n

PPM Oost Enschede, “Ondernemingshuis Twente” Hengelosestraat 585, 7521 AG Enschede – 053 8516851 info@ppmoost.nl – www.ppmoost.nl

opinie

Het Europese dak repareren in de regen

beide problemen bestaat overigens Dat de toekomst van Nederland in Eddy van Hijum een nauwe relatie, zo bleek onlangs Europa ligt, hoef je aan inwoners ook weer uit een rapportage van het van een Hanzestad als Zwolle eigenReageren? IMF. De belangen van lidstaten en lijk niet uit te leggen. Nederlandse e.vhijum@tweedekamer.nl banken zijn op een ongezonde ondernemers verdienen hun geld in of twitter: @vanHijum manier met elkaar verstrengeld. belangrijke mate met handel in column Europa en dat is nooit echt anders Bij het orde op zaken stellen wordt geweest. Het is vooral de export momenteel nogal wat van de belasrichting Duitsland en naar Zuidtingbetaler gevraagd in termen van Europese landen die onze economie leningen en garanties. Toch zit er weinig anders op dan momenteel nog een beetje op de been houdt. We hebde koe bij de hoorns te vatten en het noodzakelijk repaben als land een groot belang bij een vrij verkeer van ratiewerk te verrichten. De eurocrisis heeft aan het licht goederen en diensten en bij een goede Europese gebracht dat we wel een muntunie hebben gecreëerd, samenwerking. En dan hebben we het nog niet gehad maar dat we het bouwwerk dat nodig is om stabiliteit te over het feit dat die samenwerking inmiddels al enkele garanderen maar half in de steigers hebben gezet. We decennia de basis is voor stabiliteit, vrede en veiligheid zijn te lichtvaardig omgegaan met de budgetdiscipline op ons continent. van lidstaten, de ruimte om de staatsschuld te laten oplopen en de noodzaak om ook economisch concurToch kost het een aantal politici – premier Rutte voorop rerend te zijn/blijven. En ook spelregels voor een – nogal wat moeite om het Europese ideaal voluit te gezonde financiële sector met bijbehorend toezicht verdedigen. De Euroscepsis onder de bevolking lijkt toe ontbreken op Europees niveau nagenoeg geheel. te nemen en een aantal politieke partijen speelt daar gretig op in. Zeker, er is ook wel iets aan de hand. We moeten dus het Europese dak repareren terwijl het De crisis in de financiële sector heeft aan het licht regent. Zodat het Europese huis de inwonende lidstaten gebracht dat banken nogal wat slechte leningen op hun de bescherming en het comfort kan blijven bieden die balansen hebben staan. Daar kwam vervolgens het zij bij de bouw beoogd hadden. schuldenprobleem van een aantal lidstaten bij. Tussen

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

bedrijfsprofiel

Hans Brouwers van BusinessPartners:

‘Succesvolle bedrijfsovername is als finishen in bergmarathon’ TEKST Gerda Remmers Fotografie Ernst Jan van Pel

Volgens bedrijfsovernameadviseur Hans Brouwers zijn er veel overeenkomsten tussen een bedrijfsoverdracht en het volbrengen van een zware bergmarathon, zijn grote passie. De weg er naar toe is cruciaal. De finish halen is ultiem genieten. Als partner van de landelijk werkende fusie- en overnamespecialist BusinessPartners begeleidt Brouwers vanuit Almelo ondernemers in Oost-Nederland bij koop, verkoop en fusie. om het stokje over te dragen aan een nieuwe ondernemer? Of biedt een strategische overname kansen voor groei en waardecreatie?’

Wat is de parallel tussen bedrijfsovername en marathon? ‘Beide beginnen met lang wikken en wegen. Strategie bepalen, gedegen voorbereiding en doelgerichte samenwerking met specialisten. Met een doordacht marsplan val je het parcours aan. Met als doel na 42,2 km de finish op 2200 meter hoogte te bereiken of de overname succesvol af te ronden. De finish halen maakt je net zo voldaan en trots als wanneer de bedrijfscontinuïteit is verzekerd en men tevreden is over opbrengst en opvolging.’ Doorgaan of stokje overdragen in deze grillige tijd? ‘Ondernemers staan voor grote uitdagingen in de huidige turbulente economie. Markten veranderen, klanten vertonen ander gedrag. Traditionele verdienmodellen staan onder druk. Kansen zijn er nog steeds, maar vragen van bedrijven een nieuwe dynamiek. Flexibel inspelen op veranderingen is urgent, evenals bezinning op de toekomst: ben jij de leider die het bedrijf door de volgende fase navigeert? Of is het wellicht tijd

Waarom een bedrijfsovernameadviseur inschakelen? ‘De grote database van kopers in vrijwel iedere branche, ruime ervaring en deskundige begeleiding creëren meerwaarde. Een verkoop of overnameproces kent valkuilen die het beoogde resultaat bedreigen. Vaak zijn bedrijven onvoldoende voorbereid op de verkoop of is een ondernemer erg emotioneel betrokken bij de verkoop. Een ondernemer verkoopt zijn bedrijf maar één keer in zijn leven. Slechte beslissingen laten zich niet terugdraaien. Met professionele hulp mijdt hij de valkuilen. Dat geeft een beter resultaat.’ Ondernemers voor ondernemers BusinessPartners is een corporate finance organisatie die ondernemers adviseert en begeleidt bij fusie en overnames. Daarnaast bemiddelt BusinessPartners bij Management Buy In & Out en financieringsvraagstukken. We zijn lid van de Brancheorganisatie Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars en hebben een landelijk netwerk met 10 onafhankelijke en deskundige partners. Met ruim 10 jaar ervaring in begeleiding bij opvolging bij

familiebedrijven en MKB bedrijfsovernames. We zijn 24/7 betrokken en stellen ons praktisch en resultaatgericht op. We investeren in strategische partnerships met relaties en voeren onze dienstverlening vaak uit op basis van no cure no pay. We zijn thuis in vele MKB-disciplines, met name productie, handel, ICT, zakelijke dienstverlening en commerciële zorg. Tevens biedt BusinessPartners verschillende samenwerkingsmogelijkheden voor accountants die hun relaties willen bijstaan bij fusies en overnames, maar het vereiste specialisme missen. n

Hans Brouwers: “We vinden een weg of we maken er een” (Hannibal)

Meer weten: hansbrouwers@bedrijfsbemiddeling.nl of +31657313604 www.businesspartners-bv.nl

Bedrijfsprofiel

Hendriksen Management Consultancy & Corporate Finance:

Juiste bedrijfswaardering steeds vaker van belang TEKST Gerda Remmers Fotografie Ebel-Jan Schepers

Dat het bepalen van de bedrijfswaarde bij bedrijfsovernames en –opvolging van belang is, spreekt vanzelf. Een goede bedrijfswaardering speelt echter in steeds meer situaties een cruciale rol. Vooral bij conflictsituaties als echtscheidingen en geschillen tussen ondernemers enerzijds en bij financieringen anderzijds. Als specialist bedrijfswaardering lopen Theo Gehring en Isa Acar van Hendriksen Management Consultancy voorop. “De markt verandert en wij veranderen mee”, verklaren Theo Gehring en Isa Acar, die beiden al jaren nauw samenwerken bij Hendriksen. Afgelopen jaren hebben zij zich verder geprofessionaliseerd. Zo rondde Acar de postacademische studie Business Valuation aan de Universiteit Tilburg af en doorliep Hendriksen Management Consultancy onder leiding van Gehring de procedure die leidde tot certificering door de Brancheorganisatie voor

Bedrijfs-overdracht Bemiddelaars (BOBB).

Keurmerk & groei Het keurmerk van de BOBB is een waarborg voor kwaliteit en deskundigheid. Met een BOBB-erkende bedrijfsovernameadviseur kunnen MKB-ondernemers rekenen op deskundige advisering en begeleiding, kwaliteitsgarantie, integriteit en transparantie in de aanpak van het over-

drachtstraject. Bedrijfswaardering vraagt specialistische kennis omdat het gaat om toekomstverwachtingen op grond van een juiste argumentatie. De juiste achtergrondinformatie verschilt per waarderingsvraagstuk, wat kan leiden tot andere veronderstellingen. Elke bijzonderheid kan de waardering beïnvloeden. “Tegelijk hebben we de laatste jaren een behoorlijke groei doorgemaakt”, vertelt Gehring. “Inmiddels zijn er veel medewerkers binnen onze organisatie bij management consultancy en corporate finance betrokken. De inzet van menskracht hangt uiteraard af van omvang en intensiteit van een opdracht. Zo nodig kunnen we intern snel een beroep doen op andere expertise zoals die van juristen, fiscalisten en accountants. Flexibiliteit is de kracht van onze organisatie.”

Waardebepaling steeds breder nodig “Daarnaast is ook het werk zelf veranderd”, valt Acar zijn collega bij. “Omdat de waarde van een bedrijf vele bedrijfseconomische, juridische en fiscale consequenties heeft, is het accent bij bedrijfsovernames steeds meer op een verfijndere waardebepaling komen te liggen. Invoering van de

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

De heer I. Acar

De heer T.B.A. Gehring

De heer G.J. Hendriksen

nieuwe wetgeving met betrekking tot het BV recht, kan vraagstukken alleen maar complexer maken. De ruimte die men krijgt bij de Flex BV om zelf situaties statutair vast te leggen, draagt ertoe bij dat de verantwoordelijkheid bij de leiding van de onderneming komt te liggen. In overname situaties betekent dit alleen maar meer complexiteit. Daar schuilt een risico in.

bedrijfsovernameadviseur, maar meer nog als waarderingsadviseur. Dus als specialist die de waarde van de onderneming bepaalt. Daarbij onderscheiden we ons in zorgvuldigheid en onafhankelijkheid gedurende het hele proces, zonder voor de grote klapper te hoeven gaan.”

van het werk is de band met de accountancy losser gemaakt. Hendriksen Management Consultancy is ruim tien jaar geleden verzelfstandigd en opereert de laatste vier jaar als zelfstandige entiteit. Gehring: “Juist omdat er steeds meer externe opdrachten binnen kwamen, opdrachten dus van niet-Hendriksen relaties.” Acar: “Ons werk verschilt sterk van dat van de accountant. Het toekomstgericht denken met het zwaartepunt op economische grondslagen in plaats van accountingbeginselen, maakt onze werkzaamheden subjectiever dan het werk van de accountant. Zonder een goede argumentatie komt men niet tot juiste uitgangspunten voor een adequate waardering. Deze zaken worden transparant in een waarderingsrapport vastgelegd.” Gerbert-Jan Hendriksen (algemeen directeur) voegt nog toe: “Hoewel de focus van Hendriksen Management Consultancy in Twente ligt, is inmiddels een landelijk netwerk opgebouwd, vooral ook dankzij het BOBB-netwerk.” n

De markt verandert en wij veranderen mee

Een zorgvuldige waardering voor fiscale vraagstukken vraagt ook steeds meer deskundigheid. Opvolgingsfaciliteiten als de BOF (fiscale opvolgingsfaciliteit) kennen twee waarde-begrippen. Dit zijn de going concernwaarde en de liquidatiewaarde. Beide methoden vragen om deskundige kennis met inbegrip van juiste veronderstellingen. Een gedegen waarderingsrapport is een must voor overdrachten binnen de familiesfeer. Het belang is immers te groot om hierop te bezuinigen. Bovendien gaat de Belastingdienst ook steeds kritischer om met deze materie.” Gehring: “Daarom willen we ons breder profileren: niet meer alleen als

Schroom overwinnen Gehring en Acar willen daarbij ook de vaak aanwezige schroom die ze vaak zien wegnemen. “Veel bedrijven worden onder andere door de crisis stil op de markt aangeboden. Omdat mensen overvallen door de crisis zich soms schamen voor de financiële situatie worden allerlei zaken binnenskamers opgelost. Maar zonder een goede waardering komt men moeilijk tot een goede oplossing. In de onderhandelingen en later in de financierbaarheid zal er dan moeizaam een deal tot stand komen. Waardering is belangrijk voor een goed resultaat: het bepaalt of je succes hebt. Van dat besef moet je partijen doordringen. Het proces wordt alleen bevorderd als partijen zich laten bijstaan door een deskundige adviseur. Om tot een goede financiering van de bedrijfsoperaties te komen is een goede waardering absoluut een pre. Een juiste rating op basis van kwantitatieve en kwalitatieve criteria als vrije geldstromen, ondernemerschap, trackrecord en familieomstandigheden is van groot belang. Dat bepaalt een snelle beoordeling en een efficiënte doorlooptijd van een financieringsaanvraag.”

Zelfstandig in de markt

Hendriksen Management Consultancy T.B.A. (Theo) Gehring RAB en drs. I. (Isa) Acar AA/RAB L. von Bönninghausenstraat 23, 7651 AA TUBBERGEN Tel. 0546 629900 Internet: www.hendriksen.nl

Met het oog op de veranderde context B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

opinie

Glazen bol

Hoe wezenlijk anders is de situatie nu. Wij zijn nog niet bekomen van de bankencrisis, we zitten nog volop in de Gaston Sporre euromalaise, de overheidsfinanciën hangen nog steeds scheef en op veel Voorzitter plaatsen voelen we krimp in het bedrijfsKamer van Koophandel leven. Alles bij elkaar een financieelOost Nederland economische cocktail met een zeer column onsmakelijke afdronk. Veel ondernemers maken dit dagelijks mee. Tegen een dergelijke achtergrond is het bijna ongepast om met al te grote beweringen te komen over economiDe mankementen in economische voorspellingen zien we sche groei. Er is al een wereld gewonnen als we genoegen dagelijks om ons heen. Als een gerespecteerde organisatie als nemen met het huidige welvaartsniveau – stabilisatie dus – en het Centraal Plan Bureau (CPB) op kwartaalbasis met zeer uitbereid zijn dit te voorzien van duurzaamheidsaspecten. eenlopende cijfers komt, dan is er iets aan de hand. Noem het, wat mij betreft, een oververhitting van de computermodellen. Omdat we niet alles wat er “om ons heen” gebeurt kunnen De informateurs Kamp en Bos hebben de onderhandelaars Rutte en Samson dit scenario bij herhaling voorgehouden. Na meenemen in de berekeningen. een paar verloren kabinetsjaren zal geen enkele ondernemer zich ertegen verzetten als een paar grote binnenlandse vraagDat er om ons heen iets gaande is, mag duidelijk zijn. Dit ten stukken – denk aan de pensioenen, de arbeidsmarkt, de bouw volle beseffen en ernaar durven handelen, is iets van geheel en de overheidsschulden – eens goed tegen het licht worden andere orde. Toen Den Uyl, ten tijde van de oliecrisis in de gehouden. Stabiliteit en vertrouwen zijn de pijlers die een jaren 70 het Nederlandse volk voorhield, dat het “nooit meer economie overeind houden. Dat is allemaal reparatiewerk op zou worden zoals het geweest is”, was er sprake van een kleine binnenslands niveau; wat er in het buitenland allemaal gebeurt, wake-up call. In een redelijk overzichtelijke wereld werden we ligt besloten in de glazen bol. Het is zeer de vraag of de CPBgeconfronteerd met het feit dat het Westen niet meer aan de computers in dat opzicht meer inzicht verschaffen. Een beetje oliekraan zat. We moesten ons als samenleving vooral prijsminder parmantigheid in alle berekeningen zal geen kwaad technisch gezien een beetje resetten. Alles overziende is ons kunnen. De politiek heeft immers de neiging er steeds weer dit uiteindelijk goed afgegaan. De groei die we vanaf de jaren haar eigen inkleuring aan te geven. 80 hebben doorgemaakt was per saldo enorm. Op minder goede dagen bekruipt me soms een ietwat machteloos gevoel, als voor de zoveelste keer de vraag voorbij komt hoe de economie zich zal ontwikkelen. De vraag is makkelijker gesteld dan die te beantwoorden is. Al snel ben je geneigd je toevlucht te nemen tot de gevleugelde woorden van Mark Twain dat “voorspellen moeilijk is, zeker als het de toekomst betreft”.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

N aj aar s o p ru imin g o f grot e s ch o o n maa k i n het v o o rjaar?

Het lijkt er soms op dat opruimen of schoonmaken aan een jaargetijde gebonden is. Maar niets is minder waar! Tweelingenlaan 25 7324 AP Apeldoorn 055 - 368 33 88 info@keusschoonmaak.nl www.keusschoonmaak.nl

Tweelingenlaan 25 7324 AP Apeldoorn 055 - 540 15 95 info@gssbv.nl www.gssbv.nl

Keus Schoonmaak en Diensten zorgt, professioneel, het hele jaar door voor een schone en frisse werkomgeving bij bedrijven of instellingen. Wij proberen, als moderne dienstverleners met tradionele normen en waarden, bij te dragen aan een prettige sfeer en de prestaties van uw mensen zonder daarbij onze maatschappelijke verantwoordelijkheden uit het oog te verliezen. Interesse in seizoensongebonden schoonmaak door betrokken vakmensen? Bel ons: 055 - 368 33 88 Of bezoek onze vernieuwde website: www.keusschoonmaak.nl

De economische crisis duurt ook de komende jaren voort. Maar slimmeriken zullen goed geld verdienen tijdens de crisisjaren, aldus trendwatcher Adjiedj Bakas, eigenaar van Trend Office Bakas. Hij is provocerend en altijd optimistisch, ook in deze moeilijke economische tijden. â&#x20AC;&#x153;Tegenwind zorgt er voor dat een vlieger omhoog komt.â&#x20AC;? 20

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Ziel en zaligheid

Trendwatcher Adjiedj Bakas:

“De toekomst is leuk, als je de kansen wilt zien” Tekst Jane Kalka

Bakas (1963, Suriname) schrijft boeken, geeft zo’n tweehonderd lezingen per jaar voor bedrijven als Robeco en Nuon en is een veelgevraagd gast in tv-programma’s. In zijn lezingen koppelt hij trends aan entertainment. Hij spreekt en schrijft over trends binnen de economie, technologie, voeding, zorg, arbeidsmarkt, spiritualiteit en liefde. Hij werd onder meer uitgeroepen tot één van de 25 meest creatieve Nederlanders (Management Team) en de invloedrijkste trendwatcher onder marketeers (NIMA). Bovendien staat hij in de Sprout top-30 van meest invloedrijke Nederlanders onder de vijftig jaar. Tegenwind zorgt er voor dat een vlieger omhoog komt? “Als je niet al depressief bent van de krantenkoppen, dan word je het vanzelf. Ik wil een boodschap van hoop uitdragen. De toekomst is leuk, maar dan moet je wel de kansen willen zien, want die zijn er ook nu nog volop. Laatst zei Jeroen Smit, schrijver van de bestseller De Prooi (over de gebeurtenissen die leidden tot de val van ABN Amro, red.) tegen me: ‘Je wordt steeds meer de hogepriester van de hoop.’ Dit zijn gouden tijden voor slimme ondernemers. Je kunt wel gaan zitten klagen maar als de markt verandert, dan moet je de wind vangen en meebewegen.” Wat moeten ondernemers niet meer doen? “We zijn met z’n allen verwend geraakt, ook ondernemers, want het ging toch altijd goed. Maar als de wereld om je heen totaal is veranderd, dan kun je niet

blijven doorgaan op de oude weg. Mocht je op dit moment trekken aan een dood paard: stop er dan onmiddellijk mee. Als een bedrijfsactiviteit niet meer winstgevend is, trek dan meteen de stekker eruit.” Wat doe jij zelf anders dan voorheen? “Zaken waar ik geen verstand van heb, heb ik uitbesteed. Door mijn administratie en verzekeringen uit te besteden, kan ik me voor honderd procent richten op het geven van lezingen en het schrijven van boeken. Maar veel ondernemers denken: uitbesteden, dat kost geld. Ik zeg: kijk liever wat het je oplevert in tijdwinst en ook in geld als iemand met kennis van zaken zich ermee bezighoudt.” Wat moeten ondernemers doen om de crisis te overleven? “Wees nieuwsgierig en creatief, sta open voor nieuwe ideeën en bedenk een nieuw verdienmodel. Ik zei het daarnet al, het is een kwestie van keuzes maken: kill your darlings. Laat je overtuigingen over hoe het is en moet, los. Haal inspiratie uit tijdschriften en boeken. Ga naar lezingen. Kijk naar goede nieuwsprogramma’s en documentaires, zodat je je blik op de wereld vergroot. Oriënteer je over de grens en dan zie je dat er volop kansen zijn in andere werelddelen, zoals Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Economisch gezien is Nederland een provincie van

Duitsland. Daar zijn momenteel ook volop kansen, zoals in de bouw.” Hoe denk jij over netwerken? “Netwerken is altijd belangrijk geweest in het zaken doen. Dus, kom achter je bureau vandaan, word een straatmadelief en stap op mensen af. Ga netwerken buiten je eigen kringetje en zelfs buiten je eigen regio. Van netwerken wordt altijd gezegd: er zijn halers en brengers. De eersten zijn parasieten en willen alleen nemen. De tweede groep begrijpt het ook niet: zij geven hun contacten en talenten zomaar weg. Maar dat is geen zaken doen. Ik onderscheid nog een derde groep: de delers. Zij begrijpen dat netwerken een handel is van kennis, talenten en vaardigen en dat zaken doen een kwestie is van gunnen. Zij gaan het redden.” Is er een rol voor de overheid als het om ondernemerschap gaat? “Ondernemers moeten hun hoop niet richten op de overheid. Ondernemerschap komt tot groei en bloei ondanks, en niet dankzij de overheid.” Hoe kan het mkb elkaar helpen? “Door elkaar geld te lenen. In de culturele en journalistieke sector komt crowdfunding al langer voor. Men koopt een aandeel in een toneelstuk, een boek of een documentaire en financiert zo de productie ervan. In het mkb is een vergelijkbare trend te constateren:

“Een toenemend aantal kleine ondernemers leent elkaar geld en neemt daarmee de rol van banken over” B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Ziel en zaligheid

peer2peer-banking. Een toenemend aantal kleine ondernemers leent elkaar geld en neemt daarmee de rol van banken over. Zij investeren hun reserves in bedrijven van andere ondernemers in wie ze vertrouwen hebben. Daarmee vermindert het krediettekort van ondernemers die niet meer door banken gefinancierd worden. Het mkb moet op grotere schaal bij elkaar gaan lenen. Dat is win-win voor beide partijen. Door de inflatie levert peer2peer-banking meer rendement op dan bijvoorbeeld een spaarrekening bij een bank. Bovendien is het sympathiek om geld te lenen aan een startup of een ander mkb-bedrijf. Zo heb je altijd een leuk verhaal op een verjaardagsfeestje, toch?” Welke kansen zie je in de IT en het bestrijden van industrial hacking? “De afgelopen jaren zijn er veel banen verdwenen, maar er keren nieuwe banen voor terug. De Europese Commissie verwacht in 2015 ongeveer 700.000 vacatures in Europa voor IT-banen. In Duitsland worden nu al vacatures vervuld door hoog gekwalificeerde experts uit Spanje die in eigen land geen werk meer kunnen vinden. Met het opleiden of omscholen van werklozen tot IT’ers en met arbeidsmigratie binnen Europa hoopt de Commissie een groot deel van het probleem op te lossen. Daarnaast liggen er kansen in de bestrijding van industrial hacking. Inbreken in B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

systemen van bruggen, beveiligingen van procesinstallaties, hekken bij terreinen, camera’s, noem maar op, we gaan het allemaal meemaken. Ook in het voorkomen van cybercrime liggen kansen.” Eind oktober is je nieuwe boek The Future of Food gepresenteerd tijdens het internationale congres Food Valley in Wageningen. Aan het boek werken onder anderen mee: Sander van der Laan (CEO Albert Heijn), Colette CloostermanVan Eerd (CEO Jumbo Supermarkten) en Aalt Dijkhuizen (voorzitter Raad van Bestuur Wageningen University). Welke trends zie je in de voedselindustrie? “We gaan van zeven miljard mensen op de aarde nu naar negen miljard mensen in 2050. Over kansen gesproken: zoveel mensen kunnen alleen worden gevoed door een revolutie in de voedselindustrie. Om enkele voorbeelden te noemen: een heerlijk hapje dat uit afval wordt vervaardigd. Fruit dat vijf dagen langer in het schap van de supermarkt houdbaar is. Nieuwe groente- en fruitsoorten die in het laboratorium ontwikkeld zijn. Stadslandbouw in leegstaande

kantoren. Dichtbij de afnemers, dus zonder files en met lage transportkosten. Door het gebruik van nieuwe led-technologie is zonlicht niet meer nodig. In zo’n verticale kas kunnen heel wat komkommers, sla en andere groenten verbouwd worden. Hebben we meteen een oplossing voor al dat leegstaande vastgoed.” Door het enorme tempo aan innovaties verwacht Bakas dat het mogelijk is om genoeg eten voor de hele wereldbevolking te produceren. Efficiëntie en grootschaligheid zijn dan wel noodzakelijk. Bovendien moet worden geaccepteerd dat genetische modificatie van planten en dieren kunnen helpen om de voedselproductie te verhogen. Mkb als banenmotor “De jeugdwerkloosheid is nu zo hoog dat een hele generatie buiten spel raakt. De grootste opgave voor het bedrijfsleven, en met name voor het mkb als banenmotor, wordt: banen creëren. De komende jaren zal langzaamaan ruimte ontstaan voor innovaties en nieuw ondernemerschap en dus voor nieuwe banen. Ik heb de kansen geschetst. Maar zoals gezegd: dan moet je wel die kansen willen zien en grijpen.”

“Kom achter je bureau vandaan, word een straatmadelief en stap op mensen af”

het akkoord van dalfsen

Organisaties die streven naar succes, weten hoe allesbepalend omstandigheden kunnen zijn. Soms zit je in een ruimte waarin de energie zo goed is, dat er iets gebeurt. Strijd wordt harmonie, twijfels worden beslissingen en cynisme slaat om in enthousiasme. Wie wel eens bij Mooirivier in Dalfsen is geweest, weet wat de impact is van zoâ&#x20AC;&#x2122;n omgeving waar de natuur overal voelbaar is. Maar net zo belangrijk is natuurlijk wat we

aan faciliteiten te bieden hebben: 127 comfortabele hotelkamers bijvoorbeeld. Internationale receptiefaciliteiten en een capaciteit voor bijeenkomsten van 10 tot 500 personen. Of het betrokken en kundige personeel dat vaak al een paar stappen voor u uit gedacht heeft. Nog niet overtuigd? Dan wordt het misschien tijd voor een eerste bezoekje aan Dalfsen: www.mooirivier.nl HET CONGRESHOTEL WAAR MENSEN EN ORGANISATIES GROEIEN

TRENDS

Bedrijfsoverdracht moet hoger op de agenda

‘Niet langer de kop in het zand steken’ TEKST HANS HAJÉE FOTOGRAFIE JAN WILLEM GROEN

‘Inzicht in de omvang van de problematiek van bedrijfsopvolging is nodig omdat de impact ervan op onze economie fors is,’ stelt Lex van Teeffelen, lector Bedrijfsoverdracht en Innovatie aan Hogeschool Utrecht. ‘Daarom hebben wij een grootschalig onderzoek uitgevoerd.’ De officiële presentatie van de resultaten volgt nog, maar Van Teeffelen licht een tip van de sluier op. ‘Wij komen uit op een schatting van bijna 24.000 te koop staande bedrijven. Dat is 3,6% van de totale populatie van ondernemingen met personeel en dat komt overeen met eerdere EU-schattingen. Een harde telling van het aantal daadwerkelijke overdrachten is niet mogelijk. Die worden nergens geregistreerd.’ Duidelijk is wel dat het aantal succesvolle transacties nauw samenhangt met de economische situatie. ‘Bij economische tegenwind vinden minder overdrachten plaats. Ook drukt een aantal slechte jaren de overnameprijs.’ Een blik in de toekomst leert dat het aantal te koop staande bedrijven verder zal oplopen. ‘De babyboomers naderen het einde van hun werkzame leven. Zij hebben de keus tussen verkopen of opheffen. Vooral het sterk toenemende aantal opheffingen van (gezonde) bedrijven met personeel en flinke omzetten is een teken aan de wand.’

Geen ervaring Wat zijn de belangrijkste knelpunten bij overdracht? ‘Het ontbreekt verkopers vrijwel altijd aan ervaring. Meestal is het voor hen een eenmalige exercitie, terwijl bedrijfsoverdracht een complex traject is. Personeel, klanten en leveranciers spelen een rol en je krijgt te maken met juridische en fiscale aspecten.’ Gezien de complexiteit en het gebrek aan ervaring zijn bij vrijwel

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

elke overname adviseurs betrokken. ‘Het selecteren van de juiste partners luistert nauw. De ene adviseur is de andere niet; er zijn veel verschillen in kennis, werkwijze en netwerken. En omdat niemand het hele traject beheerst, zijn meerdere specialisten nodig: accountants, financieel adviseurs, bankiers, overnameadviseurs en juristen.’

Overnames hebben alles met vernieuwing en groei te maken

een aantal branches wordt op dit moment amper gefinancierd; denk aan horeca, automotive en bouw. Maar ook binnen deze sectoren zijn nog altijd pareltjes te vinden. Snackbars draaien vaak prima, net als kleinere hotels in grote steden. En bij gespecialiseerde installatiebedrijven zijn de marges weliswaar laag, maar er is genoeg werk en zelfs een tekort aan medewerkers.’ Door een te rigide opstelling missen banken kansen én ontnemen ze bedrijven perspectief, stelt de lector. ‘Mijn advies: kijk bij financiering van een overname niet alleen naar de sector maar vooral naar het bedrijf en de koper: zijn persoonlijkheid, ervaring en vaardigheden. Die vormen een goede indicator voor het succes na de overdracht.’

Zekerheid weggevallen De vaak gehoorde aanbeveling dat al ver voor de verkoop gestart moet worden met de voorbereidingen nuanceert Van Teeffelen. ‘Een termijn van vijf of zelfs zeven jaar speelt alleen bij ingewikkelde fiscale constructies. Drie jaar voorbereiding is mooi, maar ook een jaar kan genoeg zijn.’

Te rigide

Financiering vormt een cruciale factor bij een overdracht. ‘Banken zijn op dit moment zeer risicomijdend; sommigen slaan daarin echt door,’ vindt Van Teeffelen. ‘Bij kleinere transacties wordt een financieringsaanvraag bijna volledig geautomatiseerd beoordeeld. Ondernemers zitten veelal om tafel met gesprekspartners zonder kennis en beslissingsbevoegdheid. Pas bij transacties van een half miljoen of meer worden door de bank specialisten ingeschakeld. In

Vroeger werd bij overnamefinanciering vaak de overwaarde van een eigen woning als onderpand gebruikt, maar dat wordt niet meer geaccepteerd. ‘Een veelgebruikte zekerheid is dus weggevallen en dat bemoeilijkt de financiering aanzienlijk. Verder realiseren verkopers zich vaak niet dat banken verwachten dat ook zij meefinancieren, bijvoorbeeld door een achtergestelde lening. Dat gebeurde vroeger ook al, maar het percentage dat banken eisen, is flink hoger geworden. Als vuistregel kun je stellen dat zowel bank, koper als verkoper elk een derde financieren.’ Om de overdracht te laten slagen, kan een verkoper overwegen de koper te koppelen aan zijn eigen bank. ‘Die kent het bedrijf als geen ander en zal dus wellicht eerder geneigd zijn om te financieren dan de bank van de verkoper.’

Waanzin ‘Door ons onderzoek weten we nu dat veel

Er zijn tal van programma’s om starters en innovatieve bedrijvigheid te stimuleren, maar aandacht voor bedrijfsoverdracht is er amper. Het is lector Lex van Teeffelen al jaren een doorn in het oog. ‘Een overgenomen bedrijf krijgt vaak een impuls en presteert daardoor beter. Door deze dynamiek te faciliteren, is veel winst te halen.’ Maar ook uit defensieve overwegingen is een stimulans noodzakelijk. ‘Het aantal te koop staande bedrijven stijgt snel. Als overdrachten niet meer mogelijk zijn, betekent dat voor de economie per jaar een schadepost van miljarden euro en een verlies van meer dan 100.000 arbeidsplaatsen.’

redelijk tot goedlopende bedrijven worden gesloten, omdat overdragen steeds moeilijker wordt,’ benadrukt Van Teeffelen. ‘Maar in plaats van overdracht zoveel mogelijk te stimuleren en te faciliteren, wordt op het borgstellingskrediet beknibbeld. Omdat banken vaker de garantie opeisen, lopen de kosten op. Daarom heeft de overheid het maximale garantiepercentage van 80% naar 67,5% teruggebracht en ook nog de maximale financieringssom verminderd. Waanzin in deze periode; zo span je het paard achter de wagen. Dergelijk kortetermijndenken is illustratief voor de Nederlandse ondernemerspolitiek.’ En dat kan grote gevolgen hebben. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat het per te koop aangeboden bedrijf gaat om een gemiddelde jaaromzet van drie ton en om vijf à zes banen. Ik verwacht dat voor 40% van de bedrijven die te koop staan geen koper gevonden wordt. En dat is een conservatieve schatting. Dit betekent een directe schade voor de Nederlandse economie van miljarden euro. Ook gaan er daardoor tienduizenden arbeidsplaatsen per jaar verloren. En die komen niet zo makkelijk terug.’ Voor de ondernemers zijn de gevolgen eveneens groot. ‘Wetende dat voor veel kleinere ondernemers de verkoopprijs hun pensioen is, tekent zich een armoedeval af.’

Frisse wind

Lex van Teeffelen: ‘Het is veel verstandiger te investeren in bedrijfsoverdracht dan in starters. De positieve effecten zijn aanzienlijk groter.’

Gezien de omvang en urgentie verbaast het Van Teeffelen dat zo weinig aandacht is voor de problematiek van bedrijfsopvolging. ‘Startende bedrijvigheid wordt al jaren ondersteund met tal van regelingen en stimuleringsprogramma’s. Deze investeringen werpen vruchten af: ons land telt veel starters en dat zorgt zeker voor dynamiek. B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

TRENDS

Maar hun bijdrage aan de economie als het gaat om werkgelegenheid en innovatie is beperkt. Het merendeel neemt geen personeel aan en doet amper aan vernieuwing. Slechts een paar procent van de starters groeit uit tot substantiële bedrijven. Bedrijfsoverdrachten daarentegen leiden aantoonbaar wel tot vernieuwing, groei en omzetstijging. Opvolgers zorgen vaak voor een frisse wind, nieuwe ideeën en innovatie. Daarom is het veel verstandiger te investeren in bedrijfsoverdracht dan in starters. De positieve effecten zijn aanzienlijk groter.’

Veel respons Vertegenwoordigers van VNO-NCW en MKB-Nederland blijven volgens Van Teeffelen in gebreke als het erom gaat, bedrijfsopvolging op de politieke en maatschappelijke agenda te krijgen.

Zuid-Korea en België als inspiratiebron

‘Vreemd genoeg onderkennen zij het probleem amper. Daarom ben ik naar aanleiding van het onderzoek zelf politieke partijen gaan benaderen, onder meer via de leden van Tweede Kamercommissies. Ik krijg veel respons; ze schrikken van de situatie.’ Het ministerie van EL&I is tot nu niet bepaald een stimulerende factor. ‘Zij stellen zich op het standpunt dat de markt het maar moet oplossen. Daarmee steken ze kun kop in het zand, want we weten al sinds 2004 dat dit niet zal gebeuren. Het merendeel van de overnames betreft kleine transacties die voor adviseurs nauwelijks interessant zijn. Ander argument van het ministerie is dat geld voor nieuw beleid ontbreekt. Maar dit kan heel goed worden gevonden bij startersregelingen, incubators en innovatiefondsen. Overnames hebben immers alles met vernieuwing en groei te maken. Er is dus geen nieuw geld nodig, bestaande middelen moeten alleen anders gelabeld worden.’

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Doorslaand succes

Basiskennis verwerven

Voorbeelden van succesvolle stimulering van bedrijfsoverdracht zijn er zeker. Van Teeffelen wijst onder meer op Zuid-Korea. ‘In 2009 – midden in de crisis – heeft de regering het bedrag van de garantiestelling voor het MKB verhoogd. Een speciale stichting geeft een waarborg af waarmee gezonde bedrijven naar de bank kunnen. De regeling is een doorslaand succes en heeft er zeker toe bijgedragen dat Zuid-Korea er relatief snel weer bovenop kwam.’ Dichter bij huis kan ook België als inspiratiebron dienen. ‘Daar bestaat een landelijk waarborgfonds dat extra zekerheid biedt voor banken, ook bij aandelentransacties en angel-kapitaal – particulieren die meefinancieren. Een soort nationale hypotheekgarantie, maar dan voor overnames. Met zo’n garantie is een bancaire financiering makkelijker.’ De lector bepleit ook voor Nederland een dergelijke opzet. ‘Schroef het borgstellingsbedrag op en laat een onafhankelijke instantie – bijvoorbeeld een landelijke organisatie als Qredits – de garantie afgeven. Ik verdenk banken er namelijk van dat zij de garantieregelingen alleen aanvragen bij relatief grote overnametransacties met een gematigd risicoprofiel. Garantieregelingen zijn een ideaal instrument voor banken om hun eigen risico nog verder te verkleinen bij overnamefinanciering.’

Ook als het gaat om kennisoverdracht kunnen we leren van anderen. ‘In een aantal Europese landen zijn laagdrempelige programma’s ontwikkeld om bedrijfsoverdracht te vergemakkelijken. Voor de grote en groeiende groep kleinere bedrijven is intensief één-op-é én advies door de hoge kosten simpelweg niet haalbaar. Maar dat is ook niet nodig. Veel van wat speelt bij een overname betreft universele kennis die prima groepsgewijs over te dragen is.’ Een goede start kan de digitale opvolgingsscan zijn die Hogeschool Utrecht mede ontwikkeld heeft (opvolgingsscan.nl). ‘Op basis van wetenschappelijk onderzoek krijgen verkopers inzicht in hoe zij er voor staan, inclusief tips en waarschuwingen voor valkuilen. Als vervolg daarop zou ik graag samen met een aantal marktpartijen een programma ontwikkelen. Daarmee kunnen ondernemers in een aantal sessies de noodzakelijke basiskennis verwerven en leren van elkaars ervaringen. Wordt een overname vervolgens concreet dan kunnen voor specialistische onderdelen gericht ervaren adviseurs worden ingeschakeld. Door een dergelijk traject neemt de kans van slagen aanzienlijk toe en worden de kosten voor ondernemers flink verlaagd.’ n

TRENDS

Tips voor bedrijfsoverdracht tekst LEX VAN TEEFFELEN Lector Bedrijfsoverdracht en Innovatie aan Hogeschool Utrecht

Verplaats u in de koper, uw belangrijkste klant ooit. Neem afstand en kijk met de ogen van een koper naar uw bedrijf. Zorg dat de onderneming en de administratie op orde zijn. Blijf investeren en vernieuwen.

Denk in mogelijkheden om de verkoopkans te vergroten. Niet altijd is het bedrijf dat u nu runt interessant voor een koper. Soms is de locatie interessant, soms het personeel, soms het orderboek en soms uw contracten met leveranciers. Maar denk ook aan de bestemming, vergunningen of intellectueel eigendom.

Overschat de waarde van uw bedrijf niet. Na een aantal slechte jaren daalt die waarde aanzienlijk. Wees erop voorbereid dat maar een deel van de verkoopsom direct in uw handen komt; bank en koper zullen van u vragen een deel mee te financieren.

Wees kritisch als u een overnameadviseur in de arm neemt. Kijk naar hun sites. Nodig er verschillende uit. Vraag referenties, check hun relatienetwerk met banken en andere financiers, kijk of zij verstand hebben van uw branche. Onderhandel over het uurtarief en de fee bij verkoop, want die staan niet vast.

Vaar niet blind op uw accountant. Met uitzondering van gespecialiseerde overnameaccountants weten zij vaak te weinig van bedrijfsoverdracht en waardering af en missen het financiĂŤle netwerk.

Ga vooraf eens praten met overnamefinanciers bij uw bank (dus niet uw accountmanager), zonder dat er per se een koper is. Zijn zij bereid de verkoop te financieren en onder welke voorwaarden? Daaruit kan blijken dat een verkoop met vastgoed niet reĂŤel is; de drempel voor financiering wordt daarmee veel hoger.

Koppel de koper aan uw eigen bank. Die verdient vooral aan de verkoperskant, niet aan de koperskant. Als bestaande klant met een goede opvolger kunt u ook veel beter druk zetten.

Kijk naar de mogelijkheden van garantieregelingen. Niet alle bankiers denken met u mee en noemen de regelingen die zij moeten aanvragen: www.agentschapnl.nl/nl/programmas-regelingen/ borgstelling-mkb-kredieten-bmkb.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Bedrijfsprofiel

Ben Voskamp van Voskamp Bedrijfsadvies B.V. te Zwolle

‘Discretie is in deze tak van sport van zeer groot belang’ Ben Voskamp van Voskamp Bedrijfsadvies B.V. te Zwolle is gespecialiseerd in fusies en bedrijfsovernames. In de komende jaren zullen nog veel bedrijven van eigenaar wisselen vanwege de vergrijzing. In de afgelopen 13 jaar heeft hij een groot netwerk opgebouwd en is hij in staat gebleken om veel overnames succesvol af te ronden. bedrijven in de food-sector, adviesbureaus, handelsondernemingen etc. Het bedrijf moet enige omvang hebben, zeg maar vanaf 10 personeelsleden. Voorkeur hebben bedrijven met goede resultaten of met een goed perspectief.

Ben Voskamp: “Niet zelden zijn ondernemers geëmotioneerd als de verkoopdeal bij de notaris wordt afgerond”

Eigenaar Ben Voskamp: Waaruit bestaan jouw werkzaamheden? Mijn werkzaamheden bestaan uit het begeleiden en adviseren bij bedrijfsovernames. Dit kan het geval zijn bij het verkoopproces of bij het aankoopproces. Mijn kantoor is gevestigd aan de Burgemeester van Roijensingel 18 in Zwolle. Sinds wanneer doe je dit werk en wat trekt je hier zo in aan? Ik doe dit werk sinds 2000. Het boeiende van dit werk is dat het heel erg afwisselend is. Je komt bij heel veel verschillende bedrijven. Wat alle

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

eigenaren gemeen hebben is, dat zij verknocht zijn aan hun bedrijf dat zij vaak van de grond af hebben opgebouwd en zij hebben er moeite mee om afscheid te nemen. Niet zelden zijn ondernemers geëmotioneerd als de verkoopdeal bij de notaris wordt afgerond en de sleutels van hun bedrijf worden overgedragen aan de koper. Het geeft een goed gevoel als een overname is geslaagd en partijen hierop het glas heffen. In welke branches ben je actief? Ik ben actief in diverse branches. Dit kunnen productiebedrijven zijn,

Wanneer moet een ondernemer zijn bedrijf verkopen? De ondernemer moet van zichzelf vinden dat hij aan verkoop toe is. Leeftijd speelt daarbij in mijn ogen een niet zo belangrijke factor. Ik ken veel ondernemers die de 65 jaar al gepasseerd zijn en nog steeds erg gepassioneerd in hun bedrijf werkzaam zijn. Als de motivatie afneemt dan is het goed om serieus aan verkoop te denken. Is het verstandig het bedrijf aan de kinderen te verkopen? Dit is vaak een lastig onderwerp. Kinderen die het bedrijf van hun ouders willen overnemen moeten hier zelf, maar ook hun ouders, voor de volle 100% achter staan. Zij moeten de capaciteiten hebben om het bedrijf nog jaren succesvol voort te zetten. Bij een overname door de kinderen betekent dit meestal wel dat de ouders nog jaren (financieel) betrokken blijven bij het bedrijf en het hen feitelijk nooit los zal laten. In zekere zin geldt dit ook voor medewerkers die het bedrijf van hun baas willen overnemen.

Een verkooptraject van een bedrijf duurt toch 10 jaar? Dit wordt vaak zo gesteld. Ik vind dit een beetje overtrokken. Natuurlijk moet een ondernemer in een vroeg stadium nadenken over de voortzetting van zijn bedrijf als hij er mee op wil houden. Ook moeten financiële zaken op orde zijn. Ik bedoel hiermee dat het bedrijf cijfermatig verkoopklaar moet zijn. De daadwerkelijke verkoop kan dan vrij snel gaan. Het koop/verkooptraject van de bedrijven die ik voor mijn opdrachtgevers heb gedaan duurden gemiddeld tussen 6 maanden en 1 jaar.

Een bedrijf moet ook cijfermatig verkoopklaar zijn

Wat is jouw werkgebied? Mijn werkgebied is geheel Nederland. Ook ben ik incidenteel actief in Duitsland. Met een paar Duitse collega’s werk ik goed samen. Hierbij gaat het vaak om bedrijven die in Nederland een strategische partij zoeken of omgekeerd. De Duitse markt kan voor Nederlandse bedrijven erg interessant zijn, zeker in het licht van de huidige economische omstandigheden.

Hoe zie je de bedrijfsovernamemarkt op dit moment? Er is veel onzekerheid over de economie. Veel potentiële verkopers hebben de waarde van hun bedrijf in de afgelopen jaren zien teruglopen. Voor sommigen betekent dit dat zij hun bedrijf moeilijk kunnen verkopen. In de komende jaren zullen echter nog veel bedrijven van eigenaar wisselen vanwege de vergrijzing. Nu wachten met de verkoop geeft geen garantie dat de waarde in de komende jaren zal toenemen. Momenteel presteren nog veel bedrijven goed en zijn goed verkoopbaar. Wat is de kracht van Voskamp Bedrijfsadvies B.V.? In de afgelopen 13 jaar heb ik een groot netwerk opgebouwd en ben in staat gebleken om veel overnames succesvol af te ronden. Discretie is in deze tak van sport van zeer groot belang. Door de 1 op 1 relatie met mijn opdrachtgevers kan ik goed inspelen op de wensen van de klant. Verder stem ik de aanpak van het overnameproces nauwkeurig af met mijn opdrachtgevers. n

Voskamp Bedrijfsadvies B.V. Fusies & Bedrijfsovernames Burgemeester van Roijensingel 18 8011 CT Zwolle Tel: 038-4218456 www.voskamp-bedrijfsadvies.nl

Technische Groothandel Post B.V. te Kampen Leo Franke (directeur) kwam via een relatie van hem in contact met Ben Voskamp. Leo was directeur bij de Rabobank waar hij ongeveer een jaar daarvoor ontslag had genomen. Er vond een eerste gesprek plaats op het kantoor van Ben in Zwolle. Leo schetste Ben een beeld van het bedrijf waar hij naar op zoek was. Vijf maanden later was Leo de trotse eigenaar van Technische Groothandel Post B.V. in Kampen en Genemuiden. Ben stelde hem dit bedrijf voor en vertelde de contouren van het bedrijf. Leo ontving, nadat hij een geheimhoudingsverklaring had ondertekend, het informatiememorandum. Een paar dagen later brachten zij een bezoek aan het bedrijf. Aan de hand van de verstrekte informatie is het bedrijf verder geanalyseerd en is er gekeken naar de toekomstmogelijkheden. Na de nodige onderhandelingen met de verkoper en zijn adviseur kwamen wij tot overeenstemming en kon de intentieovereenkomst worden ondertekend. “Ben had hierin diverse voorwaarden ingebouwd zodat er na het boekenonderzoek eventueel zaken konden worden herzien.” Franke: “Ben wil zelf ook een goed resultaat bereiken. Hij is rustig van aard, liet mij mijn deel doen. Absoluut geen snelle jongens act. Het is een gezamenlijk proces geweest, waarin we samen zijn opgetrokken. Tijdens de onderhandelingen was Ben een soort bliksemafleider, omdat hij er emotioneel minder bij betrokken was. Als je op een gegeven moment over een belangrijk onderdeel een moeilijker fase had, nam Ben het over. Daar waar het nodig was, zorgde hij ervoor. Hij heeft nergens gepusht. Ik vind hem ook het type dat alleen een opdracht aanneemt die hij goed aan kan. Past het hem niet, dan zal hij een opdracht ook niet aanpakken.”

marketing

Dronten lanceert marketingwebsite

Dronterland, een zee van ruimte Dronten gaat zich profileren als streek: ‘Dronterland’. ‘Een zee van Ruimte’, is de ondertitel van de splinternieuwe marketingwebsite van de gemeente Dronten. De marketingwebsite www.dronterland.nl geeft ons bovendien de mogelijkheid om ‘Dronten’ zelf, meer als stad te profileren.

De website is het antwoord op twee discussies, legt citymarketeer Huib Veldhuijsen uit. ‘Een bestuurlijke discussie, onder leiding van burgemeester De Jonge, ‘Is de gemeente Dronten wel zo goed af met de naam Dronten, terwijl Dronten zoveel meer is?’ en de gemeentelijke website waar de gemeente zich primair richt op dienstverlening van de overheidsorganisatie Dronten’.

Gemeentenaam De discussie over de gemeentenaam was vooral ingegeven door de associatie van de naam Dronten met de plaats Dronten, terwijl Dronten een gebied omvat van zo’n 42.000 ha. waar ook Biddinghuizen en Swifterbant toe behoren. De gemeentenaam is echter niet vanuit een fusie gekozen maar direct al vanaf de instelling van de gemeente in 1972. Sinds de discussie is opgestart ontving de gemeente meer dan vijftig suggesties. De Stichting Geschiedschrijving Dronten opperde zeer gemotiveerd dat Dronterland een goede naam zou zijn. Niet een naam ‘erbij’, maar gewoon benoemen wat het is. Een voorwaarde die het college aan de mogelijk nieuwe naam stelde was dat de naam een geografische aanwijzing zou kennen. In Dronterland is die geografische aanduiding Dronten.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Citymarketeer Huib Veldhuijsen: “Met Dronterland wordt alles wat we bieden in één keer gezegd”

En daarmee is de streeknaam een prima communicatieve oplossing. De gemeente Dronten is de eerste gemeente in Oostelijk Flevoland. Het is genoemd naar de polder Dronten bij Kampen. In 1387 legde de hanzestad Kampen de Dronterdijk aan, om land terug te winnen op de Zuiderzee, die een eeuw daarvoor door de Sint Luciavloed de verbinding met het zeewater definitief had gemaakt. De daaruit ontstane polder heette Dronten.

De stedenbouwkundige inrichting van het moderne Dronten zou aanvankelijk een weerspiegeling worden van de Noordoostpolder. De mechanisatie in de jaren vijftig maakte dat, in plaats van tien dorpen, er drie zouden komen, waarvan Dronten de verzorgingskern zou worden en Lelystad de hoofdstad in het hart van Markerwaard en Flevoland. Dronten ontwikkelde zich nu zonder die tien dorpen en heeft inmiddels alles in zich wat je van een middelgrote stad mag verwachten.

Een uitgebreid modern centrum met De Meerpaal als, meer dan gemiddeld cultureel centrum. En van landbouwhogeschool tot station. Om het verschil tussen stad en land Dronten te accentueren is het benadrukken van de stedelijke functie van Dronten, ten opzichte van het land waarin het ligt, een prima communicatieve oplossing.

Stadsrechten anno 2012 ‘De oude discussie over stadsrechten doet niet ter zake’, stelt Veldhuijsen.

Historie moet kans krijgen te groeien

‘Sinds de invoering van de gemeentewet hebben alle inwoners van dorpen en steden immers dezelfde rechten op voorzieningen. Daarmee heeft het privilege van stadsrechten in Middeleeuwse zin, geen betekenis meer’. Wanneer je echter stelt dat je stad bent hoef je niet meer uit te leggen welke voorzieningen je allemaal te bieden hebt. Het is ons opgevallen dat het iedereen zo mee valt wat Dronten allemaal biedt aan voorzieningen. Dat gevoel wordt mede ingegeven doordat we ons daarin altijd bescheiden hebben

opgesteld. Wat echter wel nodig is, is draagvlak in de samenleving, en dan is het maar net wie je er over spreekt. Naamgeving is immers vooral emotie, en aan de identiteit van Dronten verandert niets door de streek een duidelijk profiel te geven. Aan de gemeentenaam gaan we dan ook zeker niet tornen. En ook de plaatsnamen laten we natuurlijk gewoon bij wat het is. Historie moet immers de kans krijgen zich te ontwikkelen. Het dienblad waar we het geheel op presenteren gaan we echter wel meer laden’, stelt Veldhuijsen. Dat vraagt om een pakkende strategie en dat vinden we in het onderscheid tussen stad en land. Het bestuur van winkeliersvereniging SuyderSee in het centrum van Dronten sluit zich hier volmondig op aan door zich voortaan als stadscentrum te profileren. Heidi Broertjes, coördinator van het VVV agentschap, is ook blij met de naamkeuze. ‘Met Dronterland wordt alles wat we bieden in één keer gezegd’. De gemeente omvat een gebied dat twee keer zo groot is als het eiland Texel en wordt nu vooral nog geassocieerd met alleen de plaats Dronten zelf, dat in het hart van de gemeente ligt. De vele bezoekers die hier komen, bezoeken Dronten vanwege de winkelvoorzieningen terwijl watersport en overnachtingen vooral plaatsvinden aan de randmeren. Met ingang van 1 november zal ook VVV agentschap Dronten zich profileren op de website Dronterland.nl.

citymarketing van Dronten een eind vooruit. De huidige gemeentelijke website is er vooral op ingericht om de dienstverlening van de gemeente aan te bieden. Daarop is het lastig om een profiel voor ons marketingprogramma te communiceren. Zeker wanneer dit ook een podium moet zijn voor onze ondernemers. Met hen werken we nauw samen aan een sociaal economische agenda. Op het gebied van onderwijs in relatie tot arbeidsmarkt, maar ook op het gebied van wervingskracht. Makelaar Cees de Bruin is lid van de economische kerngroep Wervingskracht. De Bruin is zeer positief over het collegebesluit om de streek een duidelijk profiel te geven. ‘Een gemeentelijk bedrijf heeft immers een ander profiel dan de ruimtelijke omgeving die we mede vanuit economische motieven profileren’, stelt De Bruin. ‘De gemeente als woonwerk- en leefomgeving moet vooral ook met ondernemers en makelaars worden verkocht. De marketingwebsite Dronterland.nl biedt daar nu volop podium voor’. n

Marketingwebsite De website van Dronterland helpt de B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

De mens achter

Paul Witteman:

Tussen mijn vader en mij was geen enkele band Tekst Thijs wartenbergh

We spreken Witteman in Amsterdam. In de lounge van BNR, bij de opname van het sfeervolle en goed beluisterde live radioprogramma The Friday Move van presentator Wilfred Genee. We kennen Witteman al sinds de jaren 70, tijdens een uitzending van de VARA-radio in Amsterdam-Noord, toen er gedoe was rondom een buurthuis. Wat is er sindsdien niet met hem gebeurd! De lijst van programma’s waar hij nauw bij betrokken was, zowel op radio als tv, is bijna te lang om op te noemen: In de Rooie Haan, Achter Het Nieuws, Nova, De Ronde van Witteman, B&W, Het Lagerhuis, Buitenhof, De Grootmeesters, Woestijnruiters en, inmiddels al zeven jaar, Pauw & Witteman. Volgens velen gezien als het beste actualiteitenprogramma op tv. Avond aan avond zitten daar gasten die dezelfde dag in het nieuws waren, aan de tand gevoeld door twee ervaren journalisten, naast Paul Witteman is dat Jeroen Pauw. Gadegeslagen door ruim één miljoen kijkers, met De Wereld Draait Door – dat op een soortgelijk aantal belangstellenden mag rekenen - absolute toppers waar het de actualiteit betreft. Je koos na je middelbare school, de HBS, voor het conservatorium omdat je pianist wilde worden. Wat zorgde voor die omslag? “De journalistiek kwam niet uit de lucht vallen. Ik wilde me inderdaad aanvanke-

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

lijk bekwamen in de muziek, maar kwam er na enige tijd achter dat mijn niveau niet hoog genoeg was om die studie voort te zetten. Die heb ik toen stopgezet. Op school zat ik in de redactie van het schoolblad. Ik trok er toen op uit om interviews te maken, met leraren of bekenden uit de buurt. Dat vond ik leuk om te doen. Het was daarom niet zo vreemd dat ik mij toen ging focussen op een journalistieke carrière.”

niets anders bezig. Als je, ik geef maar een voorbeeld, een minister van Defensie interviewt wil je weten waarom er bezuinigingen nodig zijn, hoeveel mensen dat treft etc. Zo’n onderhoud moet wel wat opleveren, anders ben ik niet echt tevreden.”

Had je toen de ambitie om beste interviewer van ons land te worden? Ik vraag dat omdat je tegenwoordig nogal wat jongeren hoort roepen: ‘Ik wil de beste worden in mijn vak’ of ‘Ik zet alles opzij om Olympisch kampioen te worden’, of wat ook. “Het was toen wel een andere tijd. Dat soort uitspraken kwam toen niet zo makkelijk bij je op. Een portie gezonde ambitie hebben is natuurlijk goed en dat had ik ook wel, denk ik. In de loop der jaren werd het wel duidelijk dat ik bepaalde talenten had om met mensen te spreken en hen informatie te ontlokken. Op een bepaald moment zegt dan iemand: ‘Volgens mij ben jij wel de beste op dit gebied.’ Dan heb je dus een bepaald stempel op.”

Is het belangrijk dat er een behoorlijk inkomen tegenover staat? “Nee, ik zei dat om het geheel een luchtige draai te geven.”

Wanneer is een interview goed verlopen naar je zin? “Als een gesprek nieuws oplevert. Alle draait bij mij om nieuws, logisch na al die jaren. Dat is mijn werk, Ik ben bijna met

Wat is er leuk aan interviewen? “Je kunt, tegen een leuke vergoeding, je nieuwsgierigheid bevredigen.”

Over het inkomen van presentatoren worden geen mededelingen gedaan, maar er doen al jaren geruchten de ronde, onder anderen ook bij Matthijs van Nieuwkerk dat mensen als Witteman, Pauw en Van Nieuwkerk van De Wereld Draait Door ruimschoot meer verdienen dan de Balkenendenorm, bijna 200.000 euro, tegenwoordig ook wel de Wet Openbaarmaking uit Publieke Middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) genoemd. Nog niet zo lang geleden gaf Witteman in een ander interview toe dat zijn salaris onder de WOPT-norm was gebracht. Het is zwaar werk, neem ik aan, Pauw & Witteman presenteren? “Het zijn vooral de korte nachten die je op een bepaald moment gaat voelen.

Paul Witteman Paul Witteman (66), door velen gezien als de beste interviewer van ons land. Maar o wee, als hem zelf vragen worden gesteld…Hij vraagt bij voorkeur anderen het hemd van het lijf, maar zet hem niet aan de andere kant van de microfoon. Dan voelt hij zich niet op zijn gemak. En over privézaken hoor je hem al helemaal niet. “Omdat dit niemand een donder aan gaat”, zoals hij duidelijk laat merken. Waarmee dóórvragen op dit punt direct wordt afgekapt. B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

De mens achter

“Zolang ik lichamelijk gezond blijf, hoeft weinig me te verhinderen om nu al de handdoek in de ring te gooien” Je maakt lange dagen. Ik ben van vier uur ’s middags tot een uur ’s nachts in de studio. Na de uitzending borrel je altijd nog even na met de gasten. ’s Morgens vroeg gaat de wekker alweer af. Ik slaap zo’n vijf uur. ’s Ochtends lees ik meerdere kranten en probeer alvast een idee te krijgen wie we in de uitzending willen hebben. Ik kijk verder naar opnamen van andere programma’s of films die in de voorbereiding passen en lees voor dat doel ook boeken. Er komt veel bij kijken. Tussen de bedrijven door probeer ik ook nog regelmatig te joggen.” Waarom heb je je destijds eigenlijk toegelegd op de politiek als favoriete onderwerp om over te praten? “Dat heb ik waarschijnlijk van huis uit meegekregen. Mijn vader was een politicus, hij is zelfs nog minister geweest.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Er werd daardoor veel over politiek gesproken. Dat ik dit met Jeroen Pauw doe, komt mede omdat we in een eerdere periode samen een programma over politiek presenteerden. Dat klikte goed en daardoor ontstond het idee om met z’n tweeën verder te gaan. Het gaat werkelijk heel goed tussen ons, we hebben nooit ruzie. Waarschijnlijk trekken de twee verschillende karakters ons in evenwicht.”

zijn lijstje heeft gestaan. En Wim Kok. Het integreert me wat hij met name na zijn periode als premier met zijn commissariaten bij de ING Groep en PostNL. Daar heeft hij, samen met anderen, bonussen voor bestuurders goedgekeurd waar je vraagtekens bij zou kunnen zetten. Ik zou hem in ieder geval kritisch ondervragen, iets wat ik altijd doe overigens.”

Ben je, ondanks je ervaring, zenuwachtig voor een uitzending? “Alleen even in het begin. Als de het programma eenmaal een paar minuten op gang is, ebt dat gevoel vanzelf weg.”

Er zijn mensen die menen dat je manier van interviewen enigszins afstandelijk is. Dat je te weinig empathie zou tonen. “Elke interviewer ontwikkelt zijn eigen stijl en die van mij is in de loop der jaren gegroeid tot wat die nu is. Daar verander ik niets meer aan. Het is naar mijn idee de meest directe manier om te bereiken wat ik wil. Een antwoord dat minimaal

Wie zou je nog graag willen interviewen? “De koningin. Dat is me nog niet gelukt. Dat is toch iemand die een journalist op

nieuws oplevert of iets wat iemand zegt wat hij of zij eigenlijk niet naar buiten had willen brengen. Ik kan me indenken dat in Ophra Winfrey-achtige programma’s, waar aspecten als lief en leed de boventoon voeren, mijn aanpak waarschijnlijk niet uit de verf komt.” Volgens Wilfred Genee, die daarmee – zoals hij zelf zegt – psychologie van de koude grond bedrijft, zou dat komen omdat je vader je weinig warmte gaf en jij dat daardoor ook moeilijk kan uiten tijdens een gesprek. “Ja, empathie, dan wel warmte, en mijn vader, dat was een onmogelijke combinatie. Er bestond zo’n afstaand tussen ons dat ik niet eens meer wist dat het zo’n afstand was. Een band tussen ons was er dus niet. Of hij trots zou zijn op wat ik heb bereikt? Tsja, ik betwijfel het. Hij was niet erg links en van de journalistiek had hij geen hoge pet op. Dus dan kun je het zo ongeveer wel invullen. Ik ben overigens wel een warme persoonlijkheid, hoor, maar dat schijnen mensen moeilijk te kunnen geloven.” Je journalistieke werk is natuurlijk het belangrijkste voor je, dat zorgt voor je inkomen. Maar waar ligt je hart het meest, als je de journalistiek en de muziek tegen elkaar afzet? “De muziek, de klassieke muziek. zonder twijfel. Dat bezorgt me nog steeds een gelukkig gevoel. Ik schrijf er ook graag over. Zoals over de 13 componisten die in het concertgebouw worden vermeld.” Je speelt zelf piano, maar je houdt er niet zo van om in het openbaar te spelen. Die druk zou dan te hoog voor je zijn. “Als ik, al spelende, op de televisie zou komen, dan wordt er toch een bepaalde artistieke prestatie van me verwacht. Je wilt niet afgaan uiteraard. Als ik thuis alleen speel is er niets aan de hand. Komt mijn dochter erbij, dan ga ik al fouten maken. Dat is niet goed natuurlijk. Daar schijn je aan behandeld te kunnen worden, maar dat vind ik niet de moeite waard.”

tv en dan gaat er wel eens een gevoel van jaloezie door me heen. Dat wat ik zie en wat voor mij mogelijk leek, is aan me voorbij gegaan. Maar het is niet anders. Mijn leven is op een andere manier verlopen, maar ik kan daar nauwelijks om treuren. Ik mag niet ontevreden zijn over wat ik heb bereikt.” Dit verhaal verschijnt in een zakenmagazine. Heb je ook iets van een ondernemer? Je hebt via het schrijven en de muziek toch nog aardig wat neveninkomsten? “Nee, of ik moet zeggen, niet meer. Toen ik nog seminars als dagvoorzitter voorzat hield ik de financiën meer in de gaten. Nu heb ik een vast inkomen, dus is die noodzaak er minder. Wat die andere inkomsten betreft: een uitgever geeft die boeken uit, die regelt dat verder.” We mogen niets van je privéleven weten, dat scherm je volledig af, en bij openbare bijeenkomsten word je niet snel gesignaleerd. Het lijkt wel of je bekend zijn een last vindt. “Nou, dat valt wel mee. Ik ga niet naar premières van films, musicals, toneelstukken, concerten. Ik mijd publieke gelegenheden. Daar ben ik echt niet dol op. Je hebt dan van die mensen die ik niet ken, maar die wel doen of ze mij kennen en me op de schouder moeten slaan en een praatje maken. Dat vind ik niets. Ik ga wel naar de film, hoor, dan zit ik in het donker en heb ik nergens last van… geintje. Ik ben trouwens niet goed in social talk, even makkelijk een praatje maken. Het over koetjes en kalfjes hebben. Dat heeft er ook mee te maken, denk ik. Ik heb overigens

na de uitzendingen, tijdens de nazit, genoeg mogelijkheden om ongedwongen met mensen te praten.” Weerman Erwin Kroll stopte er onlangs mee omdat hij het niet prettig vond dat hij door iedereen op straat herkend werd. Jouw situatie lijkt erop. “Er zijn misschien wel kleine overeenkomsten, maar zo erg als bij hem is het bij mij ook weer niet gesteld.” In De Telegraaf werd onlangs met je gesproken over het feit dat Geert Wilders niet in Pauw & Witteman wil verschijnen. “Hij vindt dat wij vooroordelen jegens zijn partij hebben. Laatst deed ik mee aan een programma bij de NOS en toen wilde hij bij mij voor de microfoon komen. Dus ja. Ik denk dat hij nu de tijd heeft om de partij, of beweging, te saneren. We zullen moeten afwachten of hij anderen wat meer ruimte geeft om zich te profileren. Het is allemaal wat minder geworden met de PVV maar ik ben, geloof ik, een van de weinigen die geloven dat het nog niet is afgelopen met de PVV.” Er wordt al enige tijd gespeculeerd dat dit je laatste seizoen is bij Pauw & Witteman. Is dat ook zo? “We hadden al eerder hier een beslissing over willen nemen, maar dat hebben we nog even uitgesteld. Ik heb in een eerder interview al eens aangegeven dat ik graag nog even doorga. Ik ben 66 jaar, maar zolang ik lichamelijk gezond blijf, hoeft weinig me te verhinderen om nu al de handdoek in de ring te gooien.” Paul Witteman bij BNR tijdens het live radioprogramma ‘The Friday Move’ van presentator Wilfred Genee

Vind je het jammer dat je een artistieke carrière hebt misgelopen? “Zeker. Ik zie wel eens jonge pianisten op B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

IJsbeeldenfestival Zwolle:

Unieke bedrijfsuitjes en Nieuwjaarsborrels Zwolle staat in 2012 helemaal in het teken van de gebroeders Grimm en hun wereldbekende sprookjes. De tweede editie van het IJsbeeldenfestival, dat wederom op het Rodetorenplein plaatsvindt, haakt op dit thema in. Het IJsbeeldenfestival is, naast dat het een fantastisch festival is voor particulieren, ook voor bedrijven een originele locatie om hun eindejaarsuitje of kerst-/ nieuwjaarsborrel te vieren.

Er zijn diverse sportieve, ontspannende en teambuilding gerichte activiteiten mogelijk. Events2be is het evenementenbureau dat de volledige organisatie voor bedrijfsevenementen in handen heeft.

IJsbeeldententoonstelling Een team van 40 internationale en Nederlandse ijskunstenaars gaat met behulp van 250.000 kilogram ijs en 250.000 kilogram sneeuw diverse sprookjes van ‘Grimm’ uitbeelden. Scènes uit sprookjes zoals Assepoester, Hans en Grietje, Doornroosje en Roodkapje zullen bij bezoekers een gevoel van herkenning opwekken. Een ware belevenis die een bezoek tussen 8 december 2012 en 27 januari 2013 zeker waard is!

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

IJsbaan Naast de IJsbeeldententoonstelling ligt een prachtige ijsbaan, die ideaal is voor winterse activiteiten. Denk eens aan icegames waarbij u de strijd aangaat met collega’s en/of relaties. Of een clinic van een bekende schaats(t)er? Ook gewoon schaatsen behoort tot de mogelijkheden. Er zijn voldoende schaatsen in vele maten verkrijgbaar.

Kerstmarkt en reuzenrad Het festivalterrein is ook voorzien van een kerstmarkt, die bestaat uit ongeveer veertig food en non-food kraampjes. Gluhwein drinken, langs de kraampjes slenteren en cadeaus inkopen zijn bekende onderdelen van een kerstmarkt die ook in Zwolle te beleven zijn. Het vullen van uw kerstpakketten behoort

Bedrijfsuitje 1 4-uurs arrangement Data: vanaf 8 december 2012 t/m 27 januari 2013 Voor groepen vanaf 25 personen (kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Ontvangst met een glaasje gluhwein of chocolademelk • Bezoek IJsbeeldententoonstelling • Ticket reuzenrad • Ticket IJsbaan (inclusief schaatshuur) • Afsluitende borrel (1.5 uur) Prijs vanaf 42,50 euro per persoon exclusief BTW Bedrijfsuitje 2 5-uurs arrangement Data: vanaf 8 december 2012 t/m 27 januari 2013 Voor groepen vanaf 25 personen (kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Ontvangst met een glaasje gluhwein of chocolademelk • Bezoek IJsbeeldententoonstelling • Workshop Ice Carven • Ticket reuzenrad • Buffet met drankjes (2 uur) Prijs vanaf 79,- euro per persoon exclusief BTW

eveneens tot de mogelijkheden. Een originele wijze om uw medewerkers aan het einde van het jaar in het zonnetje te zetten. Natuurlijk ontbreekt het reuzenrad niet. Ideaal om vanuit de lucht te genieten van het uitzicht over de historische stad Zwolle die is uitgerust met vele verrassende lichtjes.

Zwolle De oude Hanzestad leent zich prima voor een stadswandeling of de Herman Brood steproute. De stadsomroeper vertelt de mooiste verhalen uit de geschiedenis van Zwolle en laat u kennismaken met veel bijzondere plekjes in de stad. De stadswandeling kan afgesloten worden met een heerlijke wijnproeverij. Wist u dat Herman Brood geboren en getogen is in Zwolle? Diverse plaatsen in de stad herinneren aan deze spraakmakende rocklegende en beeldend kunstenaar. De steproute laat u de stad ervaren door de ogen van Herman Brood.

Workshops Bij het IJsbeeldenfestival zijn diverse workshops te volgen, zoals glühwein maken, kerstballen pimpen, maar u kunt ook rendieren schilderen of zelf onder deskundige begeleiding ice carven; dé workshop om te ervaren hoe moeilijk het is om een prachtig ijssculptuur te maken. Kijk op www.ijsbeelden.org/bedrijfsuitje of op www.events2be.com voor meer mogelijkheden en de arrangementen. Uiteraard kan Events2be ook een op maat gemaakt programma voor u ontwikkelen.

Bedrijfsuitje 3 5-uurs arrangement Data: vanaf 8 december 2012 t/m 27 januari 2013 Voor groepen vanaf 25 personen (kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Ontvangst met een glaasje gluhwein of chocolademelk • Bezoek IJsbeeldententoonstelling • Ice Games (exclusiviteit ijsbaan) • Ticket reuzenrad • Buffet met drankjes (2 uur) Prijs vanaf 89,- euro per persoon exclusief BTW Feestavond! 6-uurs arrangement Data: vanaf 8 december 2012 t/m 27 januari 2013 Voor groepen vanaf 100 personen (kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Ontvangst met borrel en bezoek IJsbeelden • Buffet met verrassingsact • Drankjes en hapjes • DJ tijdens feestavond Prijs vanaf 85,- euro per persoon exclusief BTW Kerstborrel 2-uurs arrangement Data: van 8 t/m 28 december 2012 Voor groepen vanaf 50 personen. (Kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Onbeperkt dranken uit het Hollands Assortiment • Nootjes en zoutjes op tafel • Diverse feesthapjes (4 per persoon) • Bezoek IJsbeeldententoonstelling Prijs vanaf 37,50 euro per persoon exclusief BTW. Kerstontbijt Data: 19, 20 of 21 december 2012 Tijd: 07.30 - 09.00 uur Arrangement inclusief: • Kerstontbijt inclusief verse jus, (karne)melk, koffie/thee • Feestelijke aankleding en een kerstpresentje • Bezoek IJsbeeldententoonstelling Prijs vanaf 39,50 euro per persoon exclusief BTW. Nieuwjaarsborrel 2-uurs arrangement Data: van 3 t/m 27 januari 2013 Voor groepen vanaf 50 personen. (Kleinere groepen op aanvraag) Arrangement inclusief: • Onbeperkt dranken uit het Hollands Assortiment • Nootjes en zoutjes op tafel • Diverse feesthapjes (4 per persoon) • Bezoek IJsbeeldententoonstelling Prijs vanaf 37,50 euro per persoon exclusief BTW. Neem voor meer mogelijkheden vrijblijvend contact met ons op: Events2be | 033-8886770 | 06-40592100 | info@events2be.com B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Overal zaken kunnen doen, waar en wanneer u het uitkomt met Regus Businessworld

Toe alle R gang tot e gu in Ne s locaties de r l a nd

25 €

pe r m

a a nd

Met een Regus Businessworld lidmaatschap heeft u toegang tot meer dan 1200 professionele locaties wereldwijd. Met Regus Businessworld Gold krijgt u: • Onbeperkte toegang tot elke Regus • Professionele administratieve Business Lounge in het Regus netwerk, ondersteuning, van inpakken en waar u in een professionele zakelijke verzenden tot en met afdrukken en omgeving kunt werken inbinden van documenten • Inclusief kofﬁe, thee en internet • 10% korting op vergaderruimten, dagkantoren en videoconferenties

• Toegang tot Regus Purchasing Group met fantastische aanbiedingen

Meer weten over Regus Businessworld Gold? www.regus.nl

0800 020 2000

1200 locaties | 550 steden | 95 landen

BOB Katern

Preferred Partners:

Netwerkagenda Meer informatie: www.businessontmoetbusiness.nl

BOB Borrel Twents Techniek Museum Heim (Hengelo)

netwerken

donderdag 22 november 2012 Deze bijeenkomst zal in het Twents Techniek Museum plaatsvinden. De maakindustrie was en is nog steeds een belangrijke inkomstenbron in de regio Twente. Het museum geeft een boeiend beeld van de Twentse industrie; verleden, heden en toekomst. In het museum is op een dynamische manier anderhalve eeuw industriële ontwikkeling bijeengebracht. Van stoommachine tot ruimtevaart. Een van de nieuwe afdelingen is E-mission: maak kennis met duurzame energie. Aanmelden: www.businessontmoetbusiness.nl

BOB IJssculpturenfestival borrel donderdag 18 december 2012

netwerken

Speciaal voor onze Vrienden van BOB en genodigden organiseren wij op 18 december de BOB Kerstborrel bij het IJsbeeldenfestival in Zwolle. Aan het Rodetorenplein worden we ontvangen met een warm glas Glühwein en mogen we de ijsbeeldententoonstelling bekijken. Met behulp van 250.000 kilogram ijs en 250.000 kilogram sneeuw worden diverse sprookjes van ‘Grimm’ uitgebeeld, gemaakt door een team van 40 (inter)nationale ijskunstenaars. Een ware belevenis. Aanmelden: www.businessontmoetbusiness.nl

BOB Borrel KienhuisHoving advocaten en notarissen

creating airport garden city

netwerken

donderdag 21 februari 2013 KienhuisHoving is marktleider in Twente op het gebied van juridische dienstverlening. Een groot kantoor met ruimte voor veel specialismen. Deze specialismen zijn voor relaties van belang. Zij brengen niet alleen met zich dat juridische problemen snel onderkend en doorgrond worden, maar ook dat problemen in snel tempo kunnen worden opgelost. Op deze manier kunnen juridische obstakels zo veel en zo adequaat mogelijk overwonnen worden. Aanmelden: www.businessontmoetbusiness.nl

Verslag van een zonnig golfevent op Het Rijk van Sybrook

Top golf tijdens BOB-Golf En wederom is het raak. Weer word ik ‘s ochtends vroeg wakker van de ‘…’ regen op de ochtend van het BOB Golftoernooi. De buienradar laat een somber beeld zien. Heel Nederland is bedekt onder een dik wolkendek. Maar de voorspelling is dat het ‘s middags zal opklaren. Dus vol goede moed op weg naar Het Rijk van Sybrook. TEKST REMCO VOORN FOTOGRAFIE EBEL-JAN SCHEPERS Van links naar rechts: Rudolf van Urk, directeur van Broekhuis Almelo, Ernst van der Wolde, directeur van Fame Architecten en Remco Voorn directeur/ uitgever Business Company

Het is dit jaar het tweede BOB Golftoernooi en een kleine 50 ondernemers staan op de startlijst voor een echte wedstrijd van 18 holes. Enigszins nerveus sta ik de deelnemers op te wachten. Want zal iedereen het weer trotseren? En dan zie je toch hoe lekker het is dat we leven in een tijdperk van app’s en smartphones. Iedereen heeft gezien dat de zon zal doorbreken en is met zijn clubs naar Het Rijk van Sybrook gekomen.

‘Eighteen holes’ Het is het tweede BOB Golftoernooi en

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

in 2011 hebben we een ‘nine holes’ wedstrijdje gelopen op de baan van Het Rijk van Nunspeet. Nu gaan we voor het echte werk. Eric van der Zwaluw, directeur van de golfbaan Het Rijk van Sybrook, heeft een ‘eighteen holes’wedstrijd voorbereid. Ik speel zelf vandaag met Rudolf van Urk, directeur van Broekhuis Almelo, en met Ernst van der Wolde, directeur van Fame Architecten. Beiden zijn goede golfers die competitie spelen. Voor Rudolf is het zelfs een thuiswedstrijd. Het wordt voor mij een hele kluif om deze heren bij te benen, maar dat mag de pret niet drukken.

Mooie middag golf Goede slagen en slechte slagen wisselen elkaar in rap tempo af. Ik ben al snel de tel kwijt en besluit maar niet meer te schrijven. Dat is bij Rudolf en Ernst wel anders. Ernst is na een stroef begin lekker op dreef gekomen. Rudolf kent de baan als geen ander en maakt goed gebruik van zijn baankennis en ervaring. Dat zal later ook blijken in de eindklassering. Ondanks de stevige regen in de ochtend ligt de baan er uitstekend bij. De greens zijn nog behoorlijk snel en de regen hebben we uiteindelijk niet meer gezien.

terugbl

De zon breekt er zelfs regelmatig door. Al met al een mooie middag voor een partijtje golf. Voor mij dan, want Rudolf en Ernst maken er een echte wedstrijd van.

Topsport Nieuw bij Vriend van BOB, Thomas Witten bleek de nummer een van de dag

Het echte werk; er is een ‘eighteen holes’ wedstrijd voor ons voorbereid

Goede gesprekken, een goed diner op een geweldige locatie

Terug in het clubhuis blijkt Grolsch net de eerste fusten Bockbier te hebben geleverd. Een aangename beloning na vijf uur topsport met alleen een klein flesje water bij ons. Na de bij een BOB horende borrel staat het afsluitende diner op het programma. Hier verrast het team van Eric van der Zwaluw ons met een drie-gangen Captain’s diner. Maar eerst word de balans opgemaakt van de wedstrijd. Met 37 stablefordpunten eindigen Rudolf van Urk (Broekhuis Almelo) en Peter Westerveld (Sincerus Consultancy) als tweede en derde. Rudolf wordt hierbij op basis van zijn handicap van 18,0 als tweede gerangschikt. De winnaar is Thomas Witten (Zalsman Zwolle) met 39 stablefordpunten. Thomas is nieuw bij het BOB Netwerk en heeft zich enkele dagen voor het golftoernooi nog als lid aangemeld. Wat een entree!

Top 10 klassement: 1. Thomas Witten Zalsman Zwolle -39 pnt 2. Rudolf van Urk Broekhuis Almelo - 37 pnt 3. Peter Westerveld Sincerus Consultancy - 37 pnt 4. Martijn Verbeek Flynth - 36 pnt 5. Harro Hendriks Het Rijk van Nunspeet - 35 pnt

(buiten mededinging ivm handicap 8,4!)

6. 7.

Eddy Rakers Rakers Financial Consultancy - 32 pnt Michael Rigot Drukkerij van der Wekken - 32 pnt

(winnaar 2011)

8. Paulien Scholten Scholten Loopbaanadvies - 31 pnt 9. Bjorn Hoekstra VestaMedia - 31 pnt 10. Alfred Guikema Ten4 IJsbanen - 29 pnt

Complimenten Een mooie dag wordt in stijl afgesloten. Goede gesprekken, een heerlijk diner op een geweldige locatie. Met uiteraard een lange nazit. Moe maar voldaan doen we rond 22.00 uur de deuren bij Het Rijk van Sybrook achter ons dicht. Een compliment voor Eric en zijn hele team voor de organisatie en het geduld.

BOB Borrel - Sportkasteel Schloss Velen Een koninklijk ontvangst bij een heus kasteel! Deze BOB-bijeenkomst vond plaats bij Hotel Sportkasteel Velen, gelegen net over de grens bij Winterswijk in Duitsland. Het thema voor deze bijeenkomst was Gezond Ondernemen. Een aantal aan het kasteel gelieerde artsen gaf hier uitleg over. Zij lieten diverse health-checks zien, hoe u en uw werknemers gezond de toekomst in kunnen gaan. Maar ook was er tijd voor actieve onderdelen, zoals schieten en boogschieten, een hele andere ervaring.

terugbl

“Tijd voor een goed gesprek en het leggen van nieuwe contacten”

Netwerken Na het schieten, de rondleiding en de presentatie van het Artsenhuis, kregen we een warm ontvangst in de Orangerie. De tafels waren prachtig gedekt en een smaakvolle maaltijd werd genuttigd. Tijd voor een goed gesprek en het leggen van nieuwe contacten. Het einde van de avond kreeg nog een bijzonder staartje, want één van de aanwezigen was zangeres. Marlène Simons, professioneel zangeres, zong een prachtig lied dat beantwoord werd met een warm applaus. We kijken terug op een hele mooie avond. Sportschloss Velen, hartelijk bedankt.

Een mooie bijeenkomst in een hele mooie setting. Sport, gezondheid en genieten van culinaire geneugten, rust en ruimte staan synoniem voor sportkasteel Velen. Er zijn verschillende activiteiten in en rond het kasteel, zoals boogschieten, kanovaren en golfen. Tijdens deze BOB bijeenkomst mochten we kennis maken met schieten en boogschieten. Een hele ervaring, vooral als je het nog nooit hebt gedaan. Tijdens de rondleiding werd ons het prachtige kasteel getoond. Een toelichting op de historie van deze prachtige plek geeft een bijzonder beeld. Dit kasteel met alle landgoederen en gebouwen is nog steeds in privé-eigendom.

Gezond Ondernemen Misschien denkt u bij ‘Gezond Ondernemen’ – wat moet ik me daarbij voorstellen? Of: ik wil het niet weten. Of: dat zie ik dan wel, daar kan ik nu toch niets aan doen? De betrokken artsen bij Schloss Velen wisten de aandacht van elke groep naar zich toe te trekken. Zij zijn namelijk experts om in een vroeg stadium een ziekte binnen het lichaam te traceren. Het is vooral preventief.

“Gezond ondernemen onder de aandacht”

Wie is BOB en wat houdt de BOB BORREL in? Tijdens de BOB Borrel ontmoet u op verrassende wijze tientallen ondernemers (georganiseerd netwerken). Jaarlijks ontvangen wij ca. 10.000 ondernemers op onze netwerkbijeenkomsten. Wilt u ook graag uw contacten uitbreiden en zinvol netwerken, word dan Vriend van BOB en maak uw profiel aan op onze website www.businessontmoetbusiness.nl. Bent u al een keer als introducee geweest, dan dient u zich eerst aan te melden als Vriend van BOB. Kijk op BOB TV wat BOB voor ondernemers doet.

terugbl

BOB Bijeenkomst Omala

bij Vliegtuighoofdstad Aviodrome

“Uitstekende gelegenheid om te netwerken”

Direct bij ontvangst in het Aviodrome werd gestart met een zeer smakelijk buffet waarna rond de klok van 18.00 uur het officiële programma begon. Na het officiële gedeelte was het tijd voor de rondleiding, waar tijdens elk onderdeel ruimte werd ingedeeld voor het netwerken. Elke groep werd vergezeld door een groepsleider van het Aviodrome, die met veel verve en passie bij elk vliegtuig de historische hoogtepunten wist te vertellen. De bijeenkomst werd afgesloten met een kop koffie, wat nog meer kansen bood om te netwerken. De vele positieve reacties gaven aan dat het weer een geslaagde BOB Bijeenkomst was was geweest, waarbij volop contacten gelegd konden worden.

“Er werd met passie gesproken over de historische vliegtuigen”

De BOB bijeenkomst vond deze keer plaats bij het recent vernieuwde Aviodrome Lelystad, een belangrijk vliegveld in Nederland voor kleine toestellen. Het werd weer duidelijk dat er heel veel gebeurt in deze hoofdstad van Flevoland. Niet alleen is het Aviodrome recent door Libéma overgenomen, maar staat ook bij Lelystad Airport in de startblokken om te groeien. Als alles volgens planning verloopt vertrekken vanuit Lelystad Airport vanaf 2016 ongeveer 2,5 miljoen passagiers naar buitenlandse bestemmingen. Gastheer Serge Hollander van de gebiedsontwikkelaar OMALA vertelde enthousiast over de manier waarop het gebied tussen Lelystad Airport en de A6 wordt ontwikkeld. Dit bedrijventerrein trekt inmiddels de belangstelling van regionale, nationale en internationale bedrijven. OMALA biedt bedrijven dé werkplek van de toekomst. Dat dit opvalt is wel duidelijk. Inmiddels vroegen vele nationale en internationale bedrijven, waaronder Harley Davidson bijvoorbeeld, het boek ‘Megatrends OMALA’ aan dat OMALA samenstelde met trendwatcher Adjiedj Bakas. De aanwezigen werden door Serge Hollander gevraagd om vooral samen mee te werken aan de ontwikkeling van het bedrijventerrein. ‘Samen weten en kunnen we meer’, is het motto!

“Lelystad Airport in startblokken om flink te groeien”

Ook een een BOB Bijeenkomst bezoeken? Wilt u ook een BOB bijeenkomst bezoeken, heten wij u van harte welkom. U kunt zich registreren via onze website www.businessontmoetbusiness.nl

E-book Megatrends OMALA Tijdens deze bijeenkomst is aangeboden dat u het u het e-book Megatrends OMALA kunt aanvragen. U kunt dit boek online lezen of printen. Het boek is geschreven door Eric Rijnders, CEO Omala en Adjiedj Bakas, trendwatcher. U kunt het downloaden via internet: http://www.omala.nl/bob-borrel

terugbl

BOB Borrel - Station2Station Donderdag 25 oktober stond de BOB Borrel geheel in het teken van het nieuwe werken. Tijdens deze eerste BOB Borrel in Amersfoort waren we te gast bij het nieuwe concept van Regus en NS, station2station.

“Het nieuwe werken anno 2012. Hip, leuk, warm en efficiënt. Powered by Regus en NS”

“Station2station biedt tevens een social network aan contacten. Werken doe je hier nooit alleen”

In het verleggen van bestaande grenzen hebben BOB en Regus elkaar gevonden. Voor het eerst in Amersfoort waren we te gast op een unieke locatie. Een locatie waar het nieuwe werken hip, bereikbaar en betaalbaar wordt. Regus en NS ontwikkelen in ‘sneltreinvaart’ flexibele werkplekken op of nabij stations. Geen gewone werkplekken maar zeer moderne businesslounges en vergaderruimtes op plekken die goed bereikbaar zijn. Alle voordelen van een fraai kantoor zonder alle lasten. Tijdens deze BOB borrel konden ‘onze vrienden’ dit concept zelf ervaren en werden de flexplekken echte netwerkplekken.

Ed Bouterse, commercieel directeur van Regus, ziet toekomst in station2station en voorspelt snelle groei. Tevens wordt gewerkt aan een samenwerking met Shell om nieuwe werkplekken aan te bieden langs snelwegen

opinie

Humphrey G. van der Laan:

Kiezen geeft kiespijn Als je uit drie heerlijke gebakjes een keuze moeten maken, dan moet je noodgedwongen afscheid nemen van twee taartjes. Dat hoorde ik als kind al. Maar ik leerde toen ook dat je dan juist moest genieten van die ene lekkernij die jouw voorkeur had! Dat voorbeeld gebruik ik vaak bij ondernemers die te weinig rendement halen uit hun activiteiten doordat ze teveel (willen) doen. “Ik heb al te weinig omzet en nu wil jij dat ik een streep haal door die dienst en/of dat artikel en/of die klant?”, hoor ik dan vaak. Ja, want jouw aanbod wordt dan meer gewaardeerd omdat je er meer aandacht aan kunt besteden. Bovendien geniet je er meer van zo te kunnen werken en, niet onbelangrijk, je prijswaardering kan omhoog. Kiezen geeft daardoor ook meer rendement! Kiezen is verliezen, dat rijmt zo mooi en dat kan iedereen dan ook makkelijk onthouden. Bij het schrijven van deze column zijn alle groene blaadjes verkleurd en van de bomen afgevallen. Afscheid nemen van de zomer en van veel artikelen en diensten geeft veel ondernemers dan ook niet zo’n positief gevoel. Het is herfst En op herfst rijmt, helemaal niets! Zouden ondernemers daarom dat ‘afscheid nemen’ niet kunnen onthouden?

‘Keuzevrijheid leidt tot keuzestress’ Veel traditionele aanbieders van producten en diensten hebben grote moeite vaarwel te zeggen tegen slecht renderende producten (winkeldochters) en diensten. Dat geldt zelfs voor klanten die weinig opleveren en ook nog eens veel problemen veroorzaken! Die hanteren de visie ‘Hoe meer, hoe beter’, of anders gezegd – zij hopen dat er ergens een gat in de markt tussen zit. Die ondernemer vergeet echter dat in dat gat dan ook alle winst zal vallen tot er niets overblijft! Juist uw klanten zien steeds vaker door de bomen het bos niet meer, of - in dit geval - zien ze het gat niet meer. Keuzevrijheid leidt immers tot keuzestress. Uit een inmiddels wereldberoemd wetenschappelijk experiment van de Amerikaanse wetenschapper Barry Schwartz (The Paradox of Choice), die hij met potten jam uitvoerde, bleek dat te veel keuzevrijheid vooral leidt tot spijt, onzekerheid en stress bij klanten, en bovendien verlammend op de kooplust werkt.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Dat bleek hem voor het eerst in een delicatessenwinkel bij hem op de hoek van de straat, waar eerst 24 verschillende potten jam werden uitgestald en de dag erna slechts zes. Natuurlijk trokken de 24 potjes veel meer bekijks. Wat een assortiment! Wat een luxe! Maar het was wel moeilijk kiezen. En dat bleek ook uit de omzetcijfers. Als het op kopen aankwam, werd er bij het aanbieden van zes potjes jam meer verkocht dan bij het grote assortiment. Wat kunt u als ondernemer daar nu uit leren? Klanten zien hun kans op het maken van een foute keuze toenemen. Als je iets kiest, laat je iets anders lopen. Kiezen voelt daardoor ook heel vaak als verliezen. Traditionele ondernemers zijn meestal geen kei in kiezen, maar ze zijn wel gek op wikken en wegen. Als er knopen moeten worden doorgehakt, geven ze dan ook meestal niet thuis. En ik word er dan meestal pas bij geroepen als het mis blijkt te gaan. Ik word dan duur betaald om voor hen te kiezen. Als ik die ondernemer dan vraag waarom hij die verliesgevende activiteit eigenlijk uitvoerde, dan hoor ik vaak: ‘Kijk, enerzijds zou je natuurlijk kunnen besluiten om…, maar anderzijds …’Of: ‘Aan de ene kant zeg ik ‘Ja, dat moeten we doen, maar wat me dan aan de andere kant weer weerhoudt is…’ Of deze: ‘We kunnen er natuurlijk voor kiezen om…, maar daarentegen kun je ook beweren dat …’ De moraal van deze column? Klanten zeggen wel dat ze graag veel keuze hebben, maar te veel keuzevrijheid leidt vooral tot kiespijn. Verplaats u dus zo goed mogelijk in uw klant, ga na welke criteria belangrijk zijn en geef uw klant twee, maximaal drie opties. Help uw klant kiezen door u te beperken in wat u aanbiedt. Maak duidelijk waarvoor u zou kiezen, als u in de schoenen van de klant stond. Help uw klanten van hun kiespijn af! Maar dat kiezen kost u energie, en kennis van u en van uw personeel. Maar mijn senior verkoper/bedrijfsleider en ik zijn daar te oud voor, ik ga op mijn leeftijd toch geen cursus meer

volgen, onbegrijpelijk! Leeftijd is geen issue. Een leven lang leren wel! Nu volgen we een opleiding, kiezen een beroep en oefenen dat uit tot aan ons pensioen. Maar ik vind dat ouderwets. Dat past bij een tijd waarin iemand blij mocht zijn als hij de 60 haalde. Maar de levensverwachting ligt nu voor mannen op 79 en voor vrouwen op 83. En dat wordt alleen maar meer. Als je veel later sterft dan vroeger, waarom zou je dan niet rond je 50e (net als ik) weer eens aan een nieuwe opleiding beginnen? Waarom bereid je je rond die leeftijd niet voor op een andere periode in je leven, waarin je iets nieuws gaat doen – of iets wat in het verlengde ligt van wat je al gedaan hebt – en waarmee je vrolijk verder kunt? Nu proppen we carrière, kinderen krijgen en persoonlijke ontwikkeling allemaal in één fase. Tijdens die fase is het spitsuur, daarna is het opeens over en sluiten maar.

‘Op je 60-ste in de collegebanken’

Tot de jaren zestig hadden jongeren zich maar te schikken. Wie jong was, keek uit naar het moment waarop hij een jaar of 30 zou zijn en eindelijk het leven van een volwassene kon gaan leiden. In de jaren zestig en zeventig is de jongerencultuur de dominante cultuur geworden, met dank aan de babyboomers, en dat is niet meer overgegaan…

voor de komende jaren dan, volgens mij? Smartphones en CRM applicaties en met name aan een toekomstige wereldspelers als salesforce, cloud computing, denk aan de toekomstige wereldspeler force.com en de inzet in uw onderneming van social media. Ik durf de bewering aan dat een bedrijf niet kan overleven zonder social media.

Maar met de toenemende vergrijzing gaan we vanzelf anders naar oudere werknemers kijken en oudere werknemers gaan ook anders naar zichzelf kijken. Ik denk dat de komende tien jaar heel veel dingen laten zien waarvoor we nu nog bang zijn. Het zijn subtiele mechanismen, die zich verankeren in de hoofden van mensen. Wie nu op zijn 60ste in de collegebanken plaatsneemt, wordt toch een beetje raar aangekeken. Maar onder druk van sociale veranderingen, verandert ook de tijdgeest. Het punt is: we praten al heel lang over de vergrijzing, maar eigenlijk begint de echte vergrijzing nu pas. Nu is een op de zes mensen 50-plus, in 2025 is dat er een op de vier. Tot aan het jaar 2000 groeide het aantal 55-plussers met 20 duizend per jaar; nu krijgen we er elk jaar 60 duizend bij.

Ik zal daar in mijn volgende column aandacht aan besteden. Als u nu al van plan bent om deze zaken in uw bedrijf succesvol in te voeren, dan kan ik u het smart-principe aanraden. Smart is specifiek, meetbaar, acceptabel, realiseerbaar en tijdsgebonden. En meet de aandacht en kennis die uw klanten van de door u gebruikte social media hebben. Als klanten namelijk merken dat hun kennis en inzet van social media wordt gemeten, zullen ze eerder en meer aandacht aan uw bedrijf en boodschap schenken. Mogelijke doelen op korte termijn zouden dan bijvoorbeeld kunnen zijn; het regelmatig schrijven voor het bedrijfsblog, sociale netwerken opbouwen of projecten met collega’s van een andere vestiging of branchegenoten doen. En wat kan je dan zoal doen? Communiceer met de BOB-deelnemers van dit blad bijvoorbeeld. Social media zouden steeds vaker onderdeel van de communicatie van een bedrijf moeten zijn. Daar valt voor u ondernemer nog veel winst te behalen. Maar dat kost tijd en dat betekent afscheid nemen van een tijdvreter. Welke? Ik weet het niet, maar het geeft kiespijn, dat voorspel ik u. Dat is echter beter dan de pijn van het niet kunnen kiezen.

En u als ondernemer kan veel met deze gegevens. U kunt uw personeelsbestand, opleidingsschema maar ook het aanbod van uw diensten of producten daar naar aanpassen de komende jaren. Ik voorzie dat gespecialiseerd aanbod voor bepaalde groepen klanten voortdurend groeien. Zo proberen steeds meer bedrijven ‘één op één’ te gaan met hun klanten. Mass customization heet dat met een duur woord. Daarbij personaliseer je als klant als het ware je eigen product, hetgeen het aantal mogelijke productcombinaties exponentieel doet stijgen. Maar waar vindt u als ondernemer dan die klant? Dat is echter de verkeerde vraag want de klant heeft moeite om u te vinden en wat doet u daaraan? Naast die mass customizationtrend is er ook nog de tendens dat steeds meer producten hybride worden: kruisingen van meerdere producten. Zo is je mobiele telefoon tegelijkertijd je navigatiesysteem en kun je op je televisietoestel internetten. Dankzij de digitale revolutie zal het aantal hybride producten alleen maar toenemen. U moet als ondernemer cursussen gaan volgen en met uw tijd meegaan. Wat zijn de toverwoorden dan

Humphrey G. van der Laan Onze vaste columnist, Humphrey G. van der Laan is als jurist en register informaticus in Almelo een professionele geschillenboer voor ondernemers (arbeid, samenwerken, koop/verkoop, zakenpartners en (ondernemers)huwelijk) maar daarnaast is hij (president) commissaris/raadgever bij 16 ondernemingen met gezamenlijk 5857 medewerkers en is hij universitair (gast)docent strategie en recht en schreef hij mede aan vier management boeken en tientallen publicaties. Opmerkingen over deze column, vragen of tips, mail dan naar juristen@hgl.nl B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november 2 0 1 2

Uw specialist in creatie, ICT services, druk- en printwerk, opslag en distributie. Wij bieden totaaloplossingen in cross media. Hoe u ook wilt communiceren,

wij

maken

het

mogelijk!

Deskundig en betrokken, van advies tot duurzaam serviceconcept, zoals u van ons als partner mag verwachten.

gr oe

Fulfilment en Warehousing

w .sm g-

Print en Drukwerk

ICT Services

Creatie en Design

www.smg-groep.nl

advies

Ladingdieven gefopt? Uit recente cijfers blijkt dat het aantal ladingdiefstallen in het wegtransport aanzienlijk gekrompen is. Het aantal bewaakte parkeerplaatsen groeit en steeds meer transportbedrijven maken hier gebruik van. Tegelijkertijd is het aantal ladingdiefstallen nog altijd schrikbarend hoog. In de eerste helft van 2012 werden maar liefst 176 ladingdiefstallen gerapporteerd. Dat komt neer op een gemiddelde van één per dag! Een recent voorbeeld: begin oktober werd van een Overijsselse vervoerder een truck met oplegger gestolen. De combinatie was geladen met babyartikelen. Volgens diverse media was het terrein goed beveiligd, maar dit heeft de dieven er niet van weerhouden om de truck met oplegger van het terrein te rijden. Wie draait er nu bij een dergelijke ladingdiefstal voor de schade op? In principe is de vervoerder aansprakelijk voor de schade, tenzij er sprake is van overmacht. Een vervoerder kan slechts een beroep doen op overmacht als hij alle in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van een zorgvuldig vervoerder te vergen maatregelen heeft genomen om de diefstal te voorkomen. Zo wordt veel van hem verwacht op het gebied van beveiliging, preventiebeleid en bij het maken van keuzes over het moment van belading, te rijden routes, et cetera. In de praktijk blijkt er bijna altijd wel iets aan te merken op de handelswijze van de vervoerder en het beroep op overmacht slaagt dan ook zelden. Toch krijgen de ladingbelanghebbenden (eigenaar en/of zijn verzekeraar) de schade vaak niet volledig vergoed. De aansprakelijkheid van de vervoerder is namelijk beperkt tot EUR 3,40 per kilogram voor binnenlands

wegvervoer en ongeveer EUR 10 per kilogram voor internationaal wegvervoer (CMR verdrag). Slechts in uitzonderlijke gevallen vervalt die limiet. In de praktijk zien we dit alleen als de chauffeur bij de diefstal betrokken is. Een en ander leidt tot een vrij duidelijke verdeling van de schade. Dit is voor de praktijk wel zo helder en maakt dat het risico goed te verzekeren is. Het is in dit geval niet onwaarschijnlijk dat de vervoerder aansprakelijk is tot aan de limiet. Nu weet ik uit ervaring dat babyartikelen niet zwaar, maar wel verschrikkelijk duur zijn. Het zou mij dan ook niet verbazen als de ladingbelanghebbenden hier met een flinke schadepost blijven zitten. Kan dit ook anders? Ja, het Nederlandse wegvervoerrecht en het CMR verdrag bieden mogelijkheden om op betrekkelijk eenvoudige wijze een aansprakelijkheidsregime te creëren dat beter aansluit bij het specifieke transport, de waarde van de lading en eventuele bijzondere risico’s. Ik vind het opvallend hoe weinig vervoerders en hun opdrachtgevers gebruik maken van deze mogelijkheden. In de praktijk wordt volstaan met een verwijzing naar branchevoorwaarden als de AVC en de Fenex condities. Deze voorwaarden zijn vaak nuttig, maar leiden niet tot een wezenlijk andere aansprakelijkheidsregeling.

mr. J.J.W. (Jurgen) Kappert Advocaat Transport & Logistiek KienhuisHoving advocaten en notarissen jurgen.kappert@kienhuishoving.nl

Overigens werd de Overijsselse combinatie na enkele dagen teruggevonden in Zeeland. Helaas bleken de dieven gevlogen, inclusief knuffelberen en fopspenen.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november n o v ember 2 0 1 2

autoTESTDAG

Bedrijfswagentestdag:

Tijd van vernieuwing De markt voor bedrijfswagens kent in Nederland circa 1 miljoen voertuigen waarvan circa 45% in handen is van privĂŠpersonen. Een enorme markt waarin op dit moment veel gebeurt. De belangrijke spelers op deze markt introduceren dit najaar compleet nieuwe modellen. Autoâ&#x20AC;&#x2122;s die inspelen op de belangrijke trend om de autokosten verder te kunnen verlagen. Met de hoge brandstofkosten van dit moment is het tegelijkertijd ook interessant om te inventariseren welke alternatieven er voorhanden zijn. Aardgas en elektrisch rijden blijken steeds vaker interessant voor specifieke gebruikers. Een goed moment voor onze jaarlijkse autotestdag van bedrijfswagens.

Tijdens een autotestdag worden ondernemers uitgenodigd om een dag in een auto van een regionale dealer te rijden. De testrijders worden geselecteerd op hun bedrijfsactiviteiten zodat er een passende match tot stand komt tussen auto en berijder. Alle testrijders krijgen van de redactie van dit magazine het verzoek hun persoonlijke bevindingen in een verslag met u te delen. De testverslagen leest u op de komende pagina's. Testverslagen uit de praktijk, waarbij eerlijke en onafhankelijke meningen over de autoâ&#x20AC;&#x2122;s u laten kennismaken met het aanbod in de markt.

Nieuwe technologie Ten opzichte van 2012 is de belangstelling voor bedrijfswagens dit jaar groot.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

Bovenstaande cijfers geven al aan dat de grenzen tussen bedrijfs- en personenwagens steeds meer vervagen. Aan de ene zijde heb je de zakelijke gebruiker die puur voor zijn bedrijfsvoering één of meerdere ‘bestelwagens’ heeft rijden. Voor deze gebruikers is er veel te winnen. Fabrikanten hebben de afgelopen jaren volop geïnvesteerd in innovatieve, nieuwe technologie waarmee de gebruikskosten naar beneden kunnen. Het zogenaamde ‘total cost of ownership’ komt daarmee veel gunstiger uit. Indien u een fors wagenpark heeft rijden, is dit een belangrijk aandachtspunt om met uw dealer te bespreken. Voor deze doelgroep biedt ook de mogelijkheid van een alternatieve brandstof stof tot nadenken. Afhankelijk van uw specifieke gebruik, kunt u overwegen over te stappen op elektrische aandrijving of op het rijden op aardgas. Aan de andere zijde heb je de kleine zakelijke gebruiker die kiest voor het rijden op een grijs kenteken. Deze kan gaan winkelen bij de exclusieve merken zoals Jeep en Land Rover maar ook bij alle grote bekende merken zoals Ford, Peugeot, Citroën, Renault, Nissan en andere.

als Renault, Citroën, Fiat, Opel en zelfs Mini springen hier op in. Renault heeft met haar ZE-lijn zelfs een complete elektrische modellijn geïntroduceerd. Het merk loopt hiermee voor op de markt en dat mag zeker gedurfd genoemd worden. Mini is dit najaar een nieuwe aanbieder op de markt met een speciale besteluitvoering van de Mini Clubman. Dit zal een auto zijn die zeker ook aantrekkelijk is voor bepaalde berijders om bedrijfswagens zeker niet meer saai en smaakloos mogen zijn. Design en uitstraling worden hier nadrukkelijk belangrijk. Bedrijven willen af van het standaard witte busje en zoeken een voertuig dat de ideale mix biedt van uitstraling, duurzaamheid, gebruiksmogelijkheden en het totale kostenplaatje.

Creatieve Fabriek De fotoshoot en de afsluitende ontvangst werden dit jaar gehouden bij de Creatieve Fabriek in Hengelo. Op de foto’s ziet u op de achtergrond de fraaie industriële omgeving waar de testwagens goed tot hun recht kwamen. Twente Business bedankt Rob Kouijzer en zijn team voor het faciliteren van deze autotestdag! Op pagina 10 en 11 leest u meer over de mogelijkheden die deze locatie biedt op de markt van vergaderen en evenementen. In het voorjaar van 2013 zal de Creatieve Fabriek tevens de locatie vormen voor een groots opgezette BOB-bijeenkomst.

Voor u is er in het aanbod van bedrijfswagens zeker iets te kiezen. Met deze testdag bieden wij u een eerste oriëntatiemogelijkheid. Wij zouden willen zeggen: ‘Ga zelf ook eens in gesprek met een dealer of maak een afspraak voor uw eigen testrit’. n

In en rond de stad is er ook veel ontwikkeling. Hippe stadsvoertuigen en elektrische voertuigen zie je steeds vaker in het stadsbeeld terug. Merken B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

Jan Willem Krabbenborg: “Schoon, betrouwbaar, compleet uitgerust, ruim en lage kilometerkostprijs.” Koops Furness Trucks Hengelo Merk: Fiat Model: Ducato 35 H (3.0 136 pk) L2H2 Type: CNG/NaturalPower/Aardgas Verkoopprijs: vanaf 27.900,- euro excl. BTW/BPM (L2H2) Leaseprijs: vanaf 309,- euro /maand Pagina: 61

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

Stef Wensink: “De Mercedes-Benz onder de busjes” Baan Twente B.V. Merk: Mercedes-Benz Model: Vito Type: 113 lang enkel cabine Verkoopprijs: 33.000,- euro excl. BTW Leaseprijs: Financial lease van 72 mnd 563,13 euro per maand Pagina: 56

Ramon Luijrink: “De meest dynamische bestelauto in zijn klasse. Uniek reclameobject. Only MINI can do!” BMW-MINI Dealer Smudde Enschede Merk: MINI Model: Clubman Type: Cooper Verkoopprijs: v.a. 17.350,- euro excl. BTW Leaseprijs: v.a. 465,- euro per maand Pagina: 59

Alfred Snippert: “Uniek rijgedrag, fantastische automaat, zeer goede prijs/kwaliteit verhouding”

Rob Lentelink: “Nissan bedrijfswagens, betaalbaar” Autobedrijf Lesscher Hengelo bv Merk: Nissan Model: NV400 Type: Acenta 2.3 DCi L2H2 125 pk Verkoopprijs: 25.180,- euro Leaseprijs: 60 mnd/15.000 km/jr 518,- euro per maand Pagina: 64

Gerrit Jan Steunenberg: “De Opel Combo op alle fronten beter” Opel Wolves Merk: Opel Model: Combo Type: Gesloten Bestel L2H1 1.4CNG Verkoopprijs: 19.220,- euro excl. Subsidie vraag naar de voorwaarden! Leaseprijs: Opel Combo vanaf 299,euro 60mnd / 20000km per jaar. Vraag naar de voorwaarden. Pagina: 58

Broekhuis Hengelo Merk: Peugeot Model: Expert Type: L2 H2 Dubbele Cabine 160 PK Automaat Verkoopprijs: v.a. 27.300,- euro airco gratis Leaseprijs: 369,- euro, 36 maanden Pagina: 62

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

AUTOTESTDAG

Mercedes Vito 113 CDI

Een pittige en prettig sturende auto Een testdag voor bedrijfsauto’s. Ik heb me aangemeld en heb de voorkeur uitgesproken voor een heel ander type auto dan mijn dagelijkse vervoermiddel. Maar mijn interesse in bedrijfswagens is hoog. Ik word dan ook uitgenodigd als testrijder: Wow, het wordt een Mercedes Vito 113 CDI. Op de testdag word ik allervriendelijkst ontvangen door de heer Stef Wensink van Mercedes-Benz dealer Baan Twente in Hengelo. Na koffie en het papierwerk gaan we de Vito verkennen. Eerste indruk: een stoere, strak gelijnde auto. Veel uitleg is niet nodig, want eigenlijk wijst alles zichzelf wel. Het interieur is verzorgd en zakelijk zonder overbodige opsmuk. Verlichting en ruitenwissers werken automatisch, dus daar heb ik de hele dag geen omkijken naar. We inspecteren ook de laadruimte, een grote schuifdeur en een dito achterklep geven toegang tot een royale laadruimte waar je heel wat in kwijt kan. De motor komt tot leven met een beschaafd gedempte grom die doet vermoeden dat deze auto wel van opschieten houdt. We oefenen even met de parkeersensors voor en achter (bijzonder handig) en dan ga ik op pad met mijn bedrijfsauto-voor-één-dag. Eerste indruk: de Vito is een pittige en prettig sturende auto. De auto accelereert vlot en de automatische versnellingsbak schakelt subliem. Het is een zogeheten zelf lerende bak, die zich aanpast aan de rijstijl van de berijder. Zelf schakelen kan ook (bijvoorbeeld als je wilt afremmen op de motor) maar in de praktijk maak je daar weinig gebruik van. Buiten de stad blijkt de cruise control erg prettig te werken. Je stelt de gewenste snelheid in en laat het

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

Testverslag van: Nico den Heijer Bedrijsnaam: Resultaten.Nu www.resultaten.nu

verder aan de auto over. Dat geeft rust tijdens het rijden. De wegligging is uitstekend. De Vito luistert goed naar het stuur en ook als ik een paar bochten met wat hogere snelheid neem, geeft de auto totaal geen krimp. Dat geeft vertrouwen. Het veercomfort had van mij iets soepeler gemogen. We pakken ook een stuk snelweg (Duitse Autobahn) mee en ook daar is de Vito in zijn element. Ik stel een kruissnelheid in van 140 km/u en laat de auto lekker kilometers vreten. Zo overbrug je snel flinke afstanden en het gaat moeiteloos. Omdat de prijs per kilometer belangrijk is voor een bedrijfsauto ben ik ook benieuwd naar het brandstofverbruik. Dat wordt keurig bijgehouden door de boordcomputer.

Over de hele testdag genomen schommelt het verbruik tussen 8 en 8,5 liter per 100 kilometer, terwijl ik toch aardig door heb gereden. Prima dus. En dan is het weer tijd om terug te gaan, richting de afsluiting en de fotosessie. Ik merk dat ik dat een beetje jammer vind want ik had graag nog langer in de Vito willen rijden. En ik realiseer me dat dat ook te maken heeft met de uitstekende bestuurdersstoel. Die is (gelukkig) niet te zacht en goed instelbaar zodat je als bestuurder optimaal wordt ondersteund. Heel belangrijk voor een bedrijfsauto! Ik heb met veel plezier gereden in de Vito en ik beveel deze auto van harte aan. Ik dank Baan Twente voor het vertrouwen en wens ze veel succes. n

Goed op weg met Baan Twente Baan Twente is dé personenauto- en bedrijfswagendealer van Mercedes-Benz in Twente. Daar zijn we trots op. We doen ons uiterste best om het vertrouwen in de oudste autofabrikant ter wereld optimaal te vertegenwoordigen. Iedere dag opnieuw. Dat doen we met een gemotiveerd team en met hoogwaardige producten en diensten, op drie locaties in Oost-Nederland. U bent van harte welkom.

Hengelo Goudstraat 20 074 - 2900 900

Rijssen Provincialeweg Zuna 2 0548 - 51 30 70

Oldenzaal Schelmaatstraat 10 0541 - 51 51 13

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.BAANTWENTE.NL

OPEL BEDRIJFSWAGENS

DAAR WORDT OOK UW BOEKHOUDER BLIJ VAN. Nu 5 jaar 0% rente + 5 jaar gratis onderhoud. Bij Opel begrijpen we dat efciënt ondernemen samen gaat met een bedrijfswagen die voldoet aan al uw wensen en behoeften. Daarom is het bij ons geen enkel probleem om uw bedrijfswagen van A tot Z zelf samen te stellen, zodat uw ‘visitiekaartje op wielen’ aansluit bij datgene wat ú belangrijk vindt. Daarbij proteert u nu ook van de unieke 5+5 deal met 5 jaar 0% rente en 5 jaar gratis onderhoud. Graag nodigen wij u uit in onze showroom voor een advies op maat. Opel Bedrijfswagens. Mooi werk.

De 5+5 actie loopt op nieuwe orders t/m 31 december 2012 (uiterlijk 31 maart 2013 kentekenregistratie). Het betreft een niet doorlopend krediet aangeboden door GMAC Nederland N.V. te Breda (KvK nr. 24107861, AFM registernr. 12013025). Maximaal te nancieren bedrag is € 12.500 op Combo, € 17.500 op Vivaro en € 20.000 op Movano van de adviesconsumentenprijs excl. BTW/BPM, excl. aeveringskosten. Toetsing bij BKR te Tiel. Informatieblad bij GMAC Klantenservice (076-5448932). Uw Opel dealer bemiddelt voor GMAC op basis van een contractuele verplichting. Zie www.opel.nl voor de uitgebreide actievoorwaarden.

KREDIETSOM LOOPTIJD IN MAANDEN 60 60

€ 10.000,€ 12.000,-

TOTAAL PRIJS KREDIET € 10.000,€ 12.000,-

MAANDLAST DEBETRENTEVOET €166,67 € 200,-

0,00% 0,00%

autoTESTDAG

Opel Combo

Auto blijkt allemansvriend Testverslag van: Patrick Brinkhof Bedrijfsnaam: Van Dam Technisch Beheer www.vandamgroep.com

Daar wij door de jaren heen Autobedrijf Opel Wolves uit Rijssen hebben ervaren als een trouwe partner, was het voor mij een prettige ervaring om bij dit bedrijf een auto te mogen testen, de Opel Combo. Ons bedrijf, Dam Technisch Beheer, houdt zich bezig met het verlenen van service en onderhoud aan klimaat en elektrotechnische installaties in zowel het kantorensegment als woningen. Om onze diensten te faciliteren hebben wij dagelijks 30 servicemonteurs op de weg die onze klanten door geheel het land bedienen. Het is derhalve voor ons van cruciaal belang dat wij kunnen vertrouwen op ons wagenpark en dealer Opel Wolves begrijpt als geen ander dat continuĂŻteit en een snelle storing opvolging een belangrijk aspect is binnen onze dienstverlening. Het denkt ook goed mee in ons bedrijfsproces. En dan nu waarvoor wij gekomen zijn, de test van de Opel Combo! Mijn eerste indruk is dat het hier gaat om een fris ogende auto

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

met een zee aan ruimte. De zithoogte is erg praktisch en de grote voorruit geeft een goed zicht. Ik vind het bij een test belangrijk dat de verhouding prijs-kwaliteit wordt benadrukt. Ik kan gerust stellen dat Opel ook in de nieuwe combo daarin geslaagd is. Je krijgt gewoon waar voor je geld. De motor heeft voldoende vermogen om makkelijk met het verkeer mee te komen. Je hoeft daarbij niet overdreven veel te schakelen. Ook op de snelweg, als je in de zesde versnelling rijdt, is het niet nodig om terug te schakelen bij het inhalen. Bovendien maakt de motor dan niet veel lawaai. Ik constateer wel een minpuntje: bij het optrekken laat de motor goed van zich horen en merk je dat er hard gewerkt moet worden om op snelheid te komen. Al rijdende krijg je al snel een vertrouwd gevoel. De auto is een, zou je kunnen zeggen, allemansvriend. De hoge zitpositie en

de grote voorruit geven een goed overzicht op het verkeer. Remmen, sturen, eigenlijk alles voldoet aan de verwachtingen. Over het uiterlijk en de uitstraling kun je twisten. Voor mij is het gewoon een representatieve, no nonsens auto waarin wij ons uitstekend kunnen profileren. Het belangrijkste van deze wagen is de beschikbare, praktische ruimte en hierin scoort de Combo een ruime voldoende. Het interieur is netjes afgewerkt en de meeste knoppen zit op de plek waar je ze verwacht. De cruise control zit echter wel verstopt, maar als je hem eenmaal hebt gevonden dan werkt deze prima. Laadruimte is er in overvloed aanwezig. Ook hier een minpuntje. Ondanks de verstelmogelijkheden blijft het zitcomfort van de stoelen een aandachtspunt. De motor rijdt op groen gas wat een zeer positieve bijdrage levert aan ons milieu. Groen gas geeft een CO2-reductie van ongeveer 90% en daarbij is de brandstof ongeveer 45% voordeliger dan benzine. In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft dit aspect dan ook voor ons de doorslag gegeven om voor de Combo te kiezen. Daarnaast spelen natuurlijk de prijs, onderhoudskosten en betrouwbaarheid. Al met al kijk ik terug op een geslaagde testdag, waarbij ik enthousiast ben geworden voor de Opel Combo. Die zullen we nog wel vaker op de weg zienâ&#x20AC;Ś Ik dank de mensen van Opel Wolves voor hun medewerking. n

autoTESTDAG

Mini Cooper Clubvan

Pittig en sportief Wow, wat een auto met karakter. Een prima wegligging, goede rij-eigenschappen, een moderne auto met uitstraling. Te koop bij autobedrijf Smudde te Enschede, waar ik prima ontvangen werd en een vlotte uitleg kreeg van deze representatieve auto. De Mini Cooper Clubvan komt in de loop van november met grijs kenteken beschikbaar. Prima wegligging, remmen, koppeling, sturen, schakelen allemaal niets op aan te merken. Pittige motor en rijdt sportief. Binnen 1 minuut was ik er aan gewend. Deze testdag had ik een druk programma (450 km) en was ik een hele dag op pad. Ik kwam uitgerust en fris uit de auto; ook heeft deze auto een goed klimaatcontrolesysteem. Ventilatie en temperatuur eenvoudig en goed in te stellen. Uitstraling/uiterlijk Deze auto is uitstekend geschikt als je bedrijf een karaktervolle dienst en/of product levert en gezien moet worden. In combinatie met goede reclameteksten en karakteristieke kleurcombinaties is dit een zeer representatieve auto met karakter. Zeker als kleinere bedrijfsauto is dit een heel belangrijk voordeel. Moderne wijze van starten: Chipsleutel met startknop; werkt soepel en makkelijk. Interieur Het ontwerp van het interieur is werkelijk

geweldig mooi afgewerkt en goed doordacht tot in de details. De hele uitstraling van kleuren en vormgeving is erg mooi.

representatief en veilig zijn, dat zit hier helemaal goed! Deze auto heeft een mooi (design)interieur en een goede afwerking.

Wat is belangrijk bij de aanschaf? Een auto moet praktisch zijn. De achterruimte moet makkelijk bagage, diverse ladingen en ook een groot formaat fiets kunnen herbergen en dat is in Minicooper Clubvan helaas niet mogelijk. De fiets zal achterop moeten. Zuinig/milieu verantwoord is mijns inziens ook belangrijk. Verbruik, uitstoot, bij voorkeur hybride. Bij dit type is hier niet veel aandacht aan besteed. Relatief is dit een zware auto voor zijn grootte. Wegligging en rijcomfort, de testauto heeft uitstekende wegligging en rijdt prima. Stuur is een beetje klein en de toerenteller zag ik niet helemaal goed, maar dat is ook even wennen. De voorruit is redelijk stijl, dat was echt wel even wennen; het enige echte nadeel van het design. Een auto moet ook

Wat zou u als eerste aanpakken als u een dag Minister van Verkeer bent? Openbaar vervoer verbeteren: prijs, frequentie en (weg)aansluitingen. Maar ook asociaal weggedrag (‘Hufterig’ gedrag) aanpakken; verkeersovertredingen veelplegers van de weg halen. Maximaal vermogen en acceleratie limiteren (met name ongunstig verbruik, vervuiling en onnodige verspilling). In het algemeen zou ego(istisch)gedrag zou wel plaats mogen maken voor enige weldenkend beschaafd gedrag. n

Testverslag van: René van de Weerd Bedrijfsnaam: PlanVicient, I-coaching BV, PLANning B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

EEN NIEUwE SpElER Op DE bESTElwAgENMARkT.

De MINI clUbVAN, de meest praktische telg van de Mini familie. Verkrijgbaar

vanaf e 19.950,nU te bestellen bij Mini SMUDDE EnSCHEDE.

MINI Smudde Enschede, Spaansland 10, 7543 BG Enschede, (T) 053 - 431 09 61

Onderdeel van de Broekhuis Groep.

ANOTHER DAY. ANOTHER ADVENTURE.

www.minismudde.nl

Automotivated Nu € 1.250,-

subsidie

op schone bestelauto’s van Fiat (de aardgas / cng versies).

Cosmo Trucks, Koops Furness Trucks en Fivan Auto maken onderdeel uit van Koops Furness N.V.

www.bestelautos.nl

autoTESTDAG

Fiat Ducato CNG

400 Kilometer rijden voor slechts 25 euro! En dan ontvang je als accountmanager van drukkerij te Sligte - Olijdam te Enschede zomaar een uitnodiging om mee te doen aan de bedrijfswagentestdag. Niet wetende welke bedrijfswagen je voor een dag rijden en uitproberen wordt toegekend, zeg je ja terwijl je niet weet of het leuk wordt. Wel wordt vooraf duidelijk gemaakt dat je tot ongeveer 16.00 uur je eigen agenda kunt afwerken. Gewoon aanmelden dan maar en afwachten of de uitnodiging gehonoreerd zal worden. Ik krijg bericht dat ik mee mag doen en kan de auto ophalen bij Cosmo Trucks Hengelo. Ik neem de sleutel in ontvangst van Jan Willem Krabbenborg, verkoopadviseur aldaar. Ik was blij verrast dat het ging om een Fiat Ducato CNG, een auto die op aardgas rijdt. Omdat ik zelf met mijn zakelijke personenauto op LPG rijd (hetgeen zeer goed bevalt) wilde ik wel eens ondervinden hoe een bedrijfsauto op aardgas zich verhoudt tot een bedrijfsauto op diesel.

De beschikbaar gestelde Fiat Ducato is om te zien een sportief ogende bedrijfsauto. Het afwerkingsniveau staat op een gemiddeld niveau. Aan de buitenzijde vallen de vele kunststofdelen op die bij een eventuele botsing zoveel mogelijk absorberen. Ook valt het vele plastic op in het dashboard dat overigens verder keurig is qua ergonomie en look. Deze bedrijfsauto biedt veel ruimte, door de voorwielaandrijving tussen de wielkasten. Er is een aflegruimte voor kleinere pakketjes boven de cabine en er is een zijschuifdeur die door een europallet goed beladen kan worden. De instap bij zowel de zij- als achterdeuren is laag; dus voor het distributiewerk zeer toegankelijk. De Ducato is voorzien van een 3 liter 136 pk motor en beschikt over een handgeschakelde 6-versnellingsbak. Wel jammer is het gemis van cruise-control. Onder het chassis hangen 4 aardgas-tanks met een totale inhoud van 25 kilo, goed voor een actieradius van ongeveer 400 km. Kosten 25 euro!

Testverslag van: Wim Veltink Bedrijfsnaam: Te Sligte-Olijdam www.tesligteolijdam.nl

Tijdens het rijden met de auto viel me op dat hij enigszins nerveus reageerde op oneffenheden in de weg. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit was in onbeladen staat. Wel draagt de motor bij tot een stille atmosfeer in de cabine, waarin overigens plaats is voor 3 personen die kunnen plaatsnemen in 3 riante zetels... Ook de kracht van de 3 liter motor blijkt ruim voldoende. De Ducato komt goed mee in het hedendaagse verkeer. De tankmogelijkheden voor aardgas zijn in de omgeving Enschede/ Hengelo voldoende aanwezig en aan uitbreiding wordt nog gewerkt. De prijs per kilometer zal toch menig ondernemer aan moeten spreken, want die is zonder meer lager dan menig alternatieve bedrijfswagen in dit segment met een dieselmotor. In vergelijking tot onze eigen Mercedes Sprinter komt de Fiat Ducato echter wel minder solide over, waarmee ik niet wil zeggen dat hij slechter zal zijn. De keuze zal veelal worden bepaald door meerdere argumenten en in deze tijden zal de kostprijs per kilometer veelal een belangrijke factor zijn. Ik wens Cosmo Trucks Hengelo dan ook veel succes met de verkoop van de serie Fiat bedrijfsauto en ben ervan overtuigd vele Ducatoâ&#x20AC;&#x2122;s, al of niet rijdend op aardgas, in de toekomst tegen te komen op onze mooie Twentse wegen. n B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november n o v ember 2 0 1 2

AUTOTESTDAG

Peugeot Expert

Deze bedrijfsauto onderscheidt zich

Testverslag van: Wouter Bos Bedrijfsnaam: EuropeSecurity www.europesecurity.eu

‘s Morgens om 9 uur vertrok ik naar Peugeotdealer Broekhuis Twente waar ik door Alfred Snippert vriendelijk wordt ontvangen. Na kennis gemaakt te hebben en een kop koffie te hebben gedronken, heeft Alfred een toelichting gegeven op de Peugeot Expert 160 pk diesel Automaat. Ik had veel zin om te gaan rijden. 160 Paardenkrachten, cognac leren bekleding, navigatie met touchscreen en niet te vergeten de stoelverwarming. Eenmaal op de weg was het even wennen om van een 100 pk auto waar ik zelf in rijd, naar een 160 pk auto te switchen. Het werd al snel duidelijk: deze Peugeot Expert heeft het allemaal. De auto rijdt erg snel en fijn. Ik kan hier heel snel aan wennen. Mooi en luxe is de navigatie. Alles is met elkaar geïntegreerd. Een navigatiesysteems met drie functies: audio en multimedia, Bluetooth® handsfree set en GPS-navigatie.

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november n o v ember 2 0 1 2

Aangekomen op ons kantoor in Denekamp was iedereen zeer te spreken over deze fraaie bolide. ‘Een super auto’ zei Emiel Timmerman, eigenaar van EuropeSecurity. Deze bedrijfsauto onderscheidt zich van andere bedrijfsauto’s door zijn unieke monospace-achtige, moderne vormgeving. Met zijn robuuste en dynamische uiterlijk is het een bijzonder representatieve bedrijfsauto die veiligheid uitstraalt. Wat ik belangrijk vind bij de aanschaf van een nieuwe auto? De auto moet ten eerste gewoon lekker rijden, het gevoel moet er goed bij zijn. Ten tweede moet hij uitgerust zijn met punten die voor mij belangrijk zijn, zoals laadruimte, comfort en goede navigatie. De testauto had eigenlijk alles wat ik wil. Als ik een keer een slechte ervaring heb met een bepaald merk, zou ik het niet zo snel weer kopen. Ik had de hele dag veel afspraken, dus kon

de auto perfect testen, in de bebouwde kom maar ook op de snelweg. Ik merkte dat hij super schakelt waar je niets van merkt. Ook was het een leuk gespreksonderwerp bij mijn klanten, die waren unaniem enthousiast over dit model. Als ik met mijn droomauto, een BMW M6 gran coupe, bij mijn klanten aan kom rijden, weet ik zeker dat we er ook veel over zouden praten. Maar ja, het woord droomauto zegt het al. Daar kan ik vooral nog over dromen want daarvoor moet ik nog heel lang en hard werken. En die heeft ook niet zoveel laadruimte…. Rond de klok van 16.00 uur was het tijd om op de foto te gaan met Alfred Snippert van Peugeotdealer Broekhuis Twente. Tijdens de gezellige netwerkborrel bij Restaurant Hengeler werd gesproken over mijn werk en het werk van de anderen. Kortom; Een interessante dag. n

Knipvoordeel

Kortingen gelden niet in combinatie met andere akties.

airco controle GRATISwinterbanden GRATIS g het najaar 4 halen, 3 in... betalen

20% korting op

g op

en lling

ruitenwisserbladen en GRATIS vulling ruitenreiniger Knipvoordeel Knipvoordeel Knipvoordeel

ar op uw onderhoudskosten.

Kortingen Kortingen gelden gelden niet niet in in combinatie incombinatie combinatie met met andere andere akties. akties. Kortingen gelden niet met andere akties. Knipvoordeel Knipvoordeel Knipvoordeel GRATIS GRATIS GRATIS 20% 20%korting korting kortingopopop Alleen geldigGRATIS 20% winterbanden winterbanden winterbanden airco airco airco controle controle controle GRATIS GRATIS op deze 20% korting Alleen geldig tegen inlevering van Alleen geldig tegen inlevering van deze tegen inlevering van deze 20% 20% korting kortingopopop winterbanden winterbanden airco airco controle controle 20% korting winterbanden airco controle GRATIS GRATIS GRATIS ruitenwisserbladen ruitenwisserbladen 4GRATIS 4GRATIS halen, 4GRATIS halen, halen, 3coupon 3betalen 3betalen betalen remblokken couponnieuwe t/m 31 december 2012. t/m 31 december 2012. ruitenwisserbladen coupon t/m 31 december 2012. Veilig het najaar44in... ruitenwisserbladen ruitenwisserbladen ruitenwisserbladen halen, 4halen, halen, 33betalen 3betalen betalen enen en vulling vulling vulling GRATIS GRATIS GRATIS en en vulling vulling GRATIS GRATIS en vulling GRATIS Bespaar op uw onderhoudskosten. ruitenreiniger ruitenreiniger ruitenreiniger GRATIS 20% korting op 20% korting op

van deze 2.

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

ole

Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze deze coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31tegen 31 december 31december december 2012. 2012. 2012. Alleen Alleen geldig geldig tegen inlevering inlevering van van deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. coupon t/m 2012.

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

meting fmelding

19,95

van deze 2.

oordeel

rbanden n

€ 399,-

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

enen en fifilters filters lters

* € 249,-

g op

* incl. APK

Broekhuis Broekhuis Broekhuis Hengelo Hengelo Hengelo Wegtersweg Wegtersweg Wegtersweg 4Hengelo 4Hengelo 4 Broekhuis Broekhuis Hengelo Broekhuis 7556 7556 7556 BRBR HENGELO BR HENGELO Wegtersweg Wegtersweg 4HENGELO Wegtersweg 44 (T)7556 (T) 074 (T) 074 -BR 074 255 -HENGELO 255 -HENGELO 06 255 06 00 06 0000 7556 7556 BR HENGELO BR

7609 RD ALMELO 7556 BR HENGELO * incl. APK (T) 0546 Alleen - 85 10geldig 00 tegen inlevering (T) 074 van - 255 06 00 deze

coupongeldig t/m 31tegen december 2012.van deze Alleen inlevering coupon 31 december 2012. Alleen geldig tegent/m inlevering van deze coupon t/mBroekhuis 31 december Almelo2012. Broekhuis Hengelo Twentepoort West 1 7609 RD ALMELO (T) 0546 - 85 10 00

Wegtersweg 4 7556 BR HENGELO (T) 074 - 255 06 00

WINTERBANDEN GRATIS controle vanaf velgcombinatie

Haaksbergerstraat 159 7513 EL ENSCHEDE (T) 053 - 430 01 12

een nieuwe accu *incl.GRATIS montage

Hamburgstraat 30 7575 EG OLDENZAAL (T) 0541 - 51 34 71

rijverlichting 13/14inch

Kalanderstraat 5 7461 JL RIJSSEN (T) 0546 - 85 10 00

399,399,399,399,399,399,€€€€€€€399,-

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

Broekhuis Broekhuis Broekhuis Rijssen Rijssen Rijssen Kalanderstraat Kalanderstraat Kalanderstraat 5Rijssen 55 Broekhuis Broekhuis Rijssen Broekhuis Rijssen 7461 7461 7461 JL JL RIJSSEN JLRIJSSEN RIJSSEN Kalanderstraat Kalanderstraat 5 55 Kalanderstraat (T)7461 (T) 0546 (T) 0546 -JLRIJSSEN 85-RIJSSEN 85 10 - 85 00 1010 0000 www.broekhuisgroep.nl www.broekhuisgroep.nl www.broekhuisgroep.nl 7461 7461 JL0546 RIJSSEN JL

€ 399,-

(T)(T) 0541 (T) 0541 - 51- 34 - 51 7134 0541 51 34 71 71

(T)(T) 0546 (T) 0546 - 85- 85 10 - 85 00 www.broekhuisgroep.nl 0546 1010 0000 www.broekhuisgroep.nl www.broekhuisgroep.nl

7461 JL RIJSSEN (T) 0546 85 10tegen 00 inlevering www.broekhuisgroep.nl Alleen- geldig van deze

coupon t/m 31 december 2012. Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

20% korting op

www.broekhuisgroep.nl

nieuwe remblokken

€ 19,95 UW ZEKERHEID € 399,- IN ONZEKERE TIJDEN.

249,* incl. APK

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon 31 december 2012. Alleen geldig tegent/m inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

Alleen geldig tegen inlevering PRIMASTAR VAN V.A. van deze coupon t/m 31 december 2012.

€ 18.250,-

Jaarbeurt incl. olie

Broekhuis Enschede Haaksbergerstraat 159 7513 EL ENSCHEDE (T) 053 - 430 01 12

(T)(T) 053 (T) -053 430 - 01 430 12 053 - 430 0101 1212

7513 EL ENSCHEDE 7575 EG OLDENZAAL (T) 053Alleen - 430geldig 01 12 tegen inlevering (T) 0541 51 34 71 van -deze

coupongeldig t/m 31tegen december 2012.van deze Alleen inlevering coupon t/m 31 december Alleen geldig tegen inlevering van 2012. deze t/m 31Broekhuis december 2012. Broekhuiscoupon Enschede Oldenzaal Broekhuis Rijssen

APK incl. roetmeting 20%ofkorting 4-gastest op en afmelding

cl. olie

(T)(T) 074 (T) -074 255 -06 255 00 06 074 - 255 06 0000

velgcombinatie velgcombinatie vanaf vanaf velgcombinatie vanaf

13/14inch 13/14inch 13/14inch 13/14inch 13/14inch 13/14inch 13/14inch

Broekhuis Broekhuis Broekhuis Enschede Enschede Enschede Broekhuis Broekhuis Broekhuis Oldenzaal Oldenzaal Oldenzaal Haaksbergerstraat Haaksbergerstraat Haaksbergerstraat 159159 159 Hamburgstraat Hamburgstraat Hamburgstraat 30 3030 Broekhuis Broekhuis Enschede Enschede Broekhuis Broekhuis Oldenzaal Oldenzaal Broekhuis Enschede Broekhuis Oldenzaal 7513 7513 7513 EL EL ENSCHEDE ELENSCHEDE ENSCHEDE 7575 7575 7575 EG EG OLDENZAAL EGOLDENZAAL OLDENZAAL Haaksbergerstraat Haaksbergerstraat 159159 159 Hamburgstraat Hamburgstraat 30 3030 Haaksbergerstraat Hamburgstraat (T)7513 (T) 053 (T) -ENSCHEDE 053 430 430 -ENSCHEDE 01 430 12 0101 1212 (T)7575 (T) 0541 (T) 0541 -EG 51OLDENZAAL - 34 51 - 51 34 7134 71 71 7513 7513 EL053 EL-ENSCHEDE 7575 7575 EG0541 OLDENZAAL OLDENZAAL EL EG

€ 249,-ruitenreiniger € 19,95 (T)(T) 0546 (T) 0546 - 85- 85 10 - 85 00 0546 1010 0000

van deze 2.

ofofof 4-gastest 4-gastest enen en afmelding afmelding 4-gastest afmelding

* incl. * *incl. incl. APK APK APK *deze incl. incl. APK APK * *incl. APK Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31 31 december 31 december december 2012. 2012. 2012. coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. 2012. Alleen Alleen geldig geldig tegen tegen inlevering inlevering van van deze deze Alleen Alleen geldig geldig tegen tegen inlevering inlevering van van deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012. coupon t/m 31 december 2012. Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon t/m t/m 31 december 31december december 2012. 2012. coupon coupon t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. akties. coupon t/m 31 2012. coupon 2012. Kortingen gelden niett/m int/m combinatie met andere coupon t/m 31 december 2012. Broekhuis Broekhuis Broekhuis Almelo Almelo Almelo Twentepoort Twentepoort Twentepoort West West West 1 1 1 Broekhuis Broekhuis Almelo Almelo Broekhuis Almelo 7609 7609 7609 RDRD ALMELO RDALMELO ALMELO Twentepoort Twentepoort West West 1 1 1 Twentepoort West (T)7609 (T) 0546 (T) 0546 0546 -RD 85 - 85 10 - 85 00 1010 0000 7609 7609 RD ALMELO ALMELO RD ALMELO

montage

20%korting kortingopopop 20% korting 20% 20% 20% korting kortingopopop 20% korting nieuwe nieuwe nieuwe remblokken remblokken remblokken nieuwe nieuwe remblokken remblokken nieuwe remblokken

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

€ € € 19,95 19,95 € € € 249,249,€ €19,95 19,95 19,95 € 19,95 € €249,249,249,€ 249,€ 19,95 *** ***

Knipvoordeel Alleen geldig tegen inlevering van deze geldig tegen inlevering van deze incl. olie roetmeting Jaarbeurt APK incl.Alleen WINTERBANDEN couponGRATIS t/m 31 december 2012. coupon t/mop 31 december 2012. 20% korting controle velgcombinatie vanaf en filters of korting 4-gastest enopafmelding GRATIS 20% winterbanden airco controle GRATIS nieuwe remblokken rijverlichting 13/14inch ruitenwisserbladen 4Broekhuis halen,Almelo 3 betalen Broekhuis Hengelo * Broekhuis Enschede Broekhuis Oldenzaal Broekhuis Rijssen Twentepoort West 1 Wegtersweg 4 Haaksbergerstraat Hamburgstraat 30 Kalanderstraat 5 en GRATIS159vulling

van deze 2.

s Hengelo eg 4 HENGELO 255 06 00

Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. 2012. Alleen Alleen geldig geldig tegen tegen inlevering inlevering van van deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012. coupon coupon t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. coupon t/m 2012.

incl. APK WINTERBANDEN incl. incl. incl. olie olie olie roetmeting Jaarbeurt Jaarbeurt APK APK WINTERBANDEN WINTERBANDEN incl. roetmeting incl. incl. roetmeting roetmeting Jaarbeurt APK WINTERBANDEN op 20% korting GRATIS controle Jaarbeurt incl. incl. olie olie APK WINTERBANDEN WINTERBANDEN incl. incl. roetmeting roetmeting Jaarbeurt APK airco controle incl. olie APK WINTERBANDEN incl. roetmeting Jaarbeurt GRATIS velgcombinatie velgcombinatie velgcombinatie vanaf vanaf vanaf velgcombinatie vanaf enen en fifilters filters lters ofofof 4-gastest enen afmelding 4-gastest 4-gastest en afmelding afmelding nieuwe remblokken of 4-gastest en afmelding rijverlichting

20% korting op nieuwe accu en fieen lters ruitenwisserbladen incl.GRATIS montage en GRATIS vulling ruitenreiniger

van deze 2.

rijverlichting rijverlichting rijverlichting

Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. 2012. Alleen Alleen geldig geldig tegen tegen inlevering inlevering van van deze deze akties. Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012. Kortingen gelden niet in combinatie met andere coupon coupon t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. coupon t/m 2012.

incl. olie Jaarbeurt op 20% korting

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupongeldig t/m 31tegen december 2012.van deze Alleen inlevering coupon t/m 31 december 2012.

GRATIS GRATIS GRATIS airco controle GRATIS controle controle controle GRATIS GRATIScontrole GRATIS controle controle rijverlichting rijverlichting rijverlichting

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

Alleen Alleen geldig geldig tegen tegen inlevering inlevering van van deze deze coupon coupon t/m t/m 31 31 december december 2012. 2012.

nieuwe remblokken

Alleen Alleen Alleen geldig geldig geldig tegen tegen tegen inlevering inlevering inlevering van van van deze deze deze akties. Kortingen gelden niet in combinatie met andere coupon coupon coupon t/m t/m t/m 31tegen 31 december 31december december 2012. 2012. 2012. Alleen Alleen geldig geldig tegen inlevering inlevering van van deze deze Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon coupon t/m t/m 31 31 december 31december december 2012. 2012. coupon t/m 2012.

20% 20% korting korting op op op 20% korting 20% korting op op 20% 20% korting korting op 20% korting een een een nieuwe nieuwe nieuwe accu accu accu op ruitenwisserbladen een een nieuwe nieuwe accu accu een nieuwe accu GRATIS GRATIS GRATIS incl. incl. incl. montage montage montage en vulling GRATIS GRATIS GRATISmontage GRATIS incl. incl. montage incl. montage ruitenreiniger

velgcombinatie vanaf 4 halen, 3 betalen 13/14inch

www.broekhuisgroep.nl

Kortingen Kortingen Kortingen gelden gelden gelden niet niet niet in in combinatie incombinatie combinatie met met met andere andere andere akties. akties. akties.

controleruitenreiniger ruitenreiniger ruitenreiniger rijverlichting

een nieuwe accu Knipvoordeel incl.GRATIS montage WINTERBANDEN GRATIS winterbanden

van deze 2.

ekhuis Rijssen anderstraat 5 1 JL RIJSSEN 0546 - 85 10 00

GRATIS airco controle

en filters

Broekhuis Oldenzaal Hamburgstraat 30 7575 EG OLDENZAAL (T) 0541 - 51 34 71

Broekhuis Rijssen Kalanderstraat 5 7461 JL RIJSSEN (T) 0546 - 85 10 00

APK incl. roetmeting of 4-gastest en afmelding

* € 249,-

Broekhuis Almelo Twentepoort West 1 7609 RD ALMELO (T) 0546 - 85 10 00• 8,4

€ 19,95

Broekhuis Hengelo Wegtersweg 4

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

Broekhuis Enschede Haaksbergerstraat 159

7556 BR HENGELOVAN 7513 EL ENSCHEDE PRIMASTAR

(T) 053 - 430 01 12 3 074 - 255 06 00 m(T) ﬂexibele laadruimte • 1.285 kg laadvermogen • Ook leverbaar als Combi uitvoering voor 8 of 9 zitplaatsen

NV400 VAN

• Vrachtvolume van 8 m3 tot 17 m3 met een maximale laadlengte van 4,38 m • Eenvoudig te laden (tot wel 5 europallets) dankzij de lage laaddrempel

Broekhuis Oldenzaal Hamburgstraat 30 7575 EG OLDENZAAL (T) 0541 - 51 34 71

Broekhuis Rijssen Kalanderstraat 5 7461 JL RIJSSEN (T) 0546 - 85 10 00

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

WINTERBANDEN

EXCL. BTW/BPM (1)

• Laadruimte (4,2 m3) in compact formaat (4,4 * incl.m) APK • Eenvoudig te laden Alleen geldig tegen inlevering van deze (2 europallets) en als beste coupon t/m 31 december 2012. in zijn klasse een laadvloer van 524 mm hoog

€ 12.125,EXCL. BTW/BPM (1)

www.broekhuisgroep.nl

NV200 VAN

NV200 VAN V.A.

velgcombinatie vanaf 13/14inch

€ 399,-

Alleen geldig tegen inlevering van deze coupon t/m 31 december 2012.

www.broekhuisgroep.nl

NV400 VAN V.A.

€ 19.590,EXCL. BTW/BPM (1)

NU 3-5-3-ACTIE OP AL ONZE BEDRIJFSWAGENS MET EEN KLANTVOORDEEL TOT € 3.200,-. • 3 jaar gratis onderhoud (2) • 5 jaar garantie (3) • 3 jaar 1,9% Financial Lease (4) Autobedrijf Lesscher Hengelo B.V. Zilverstraat 5, 7554 NK HENGELO Ov., 074-2424158 www.autolesscher.nl

Nissan. Innovation that excites.

(1) Netto catalogus adviesprijs Nissan NV200 VAN v.a. € 12.125,- (1.6L 110 pk VISIA, prijslijst 1 juli 2012), Primastar VAN v.a. € 18.250,- (L1H1 2.0 dCi 90 pk INTRO, prijslijst 1 juli 2012), NV400 VAN v.a. € 19.590,- (L1H1 2.3 dCi 110 pk VISIA, prijslijst 1 juli 2012) is excl. BTW en BPM, excl. verwijderingsbijdrage, afl everpakket en kosten rijklaar maken. Opties en uitrusting zijn afhankelijk van de uitvoering. De actie is uitsluitend geldig voor de aanschaf van een nieuwe Nissan NV200 VAN, Primastar VAN of NV400 VAN met een klantorder datum tussen 01/07/2012 en 30/11/2012. Aanbod is geldig op alle beschikbare uitvoeringen van de NV200 VAN, Primastar VAN en NV400 VAN. De actie is niet inwisselbaar tegen contanten en alleen als geheel te kiezen. Het aanbod is alleen geldig voor de orders uit het klein zakelijke segment. (2) 3 jaar gratis onderhoud omvat standaard voorgeschreven onderhoud zoals vermeld in het service- en garantieboekje van de bedrijfswagen met een maximum van 90.000 kilometer voor de NV200 VAN en 120.000 kilometer voor de Primastar VAN en NV400 VAN. Exclusief schades, slijtagedelen, incidenteel onderhoud en banden. Onderhoud moet plaatsvinden 5% voor of na de voorgeschreven interval (in tijd of kilometrage), waarbij het laatste onderhoud niet later kan plaatsvinden dan einde contract. 3 jaar gratis onderhoud is niet van toepassing voor leaseauto’s, rentals, demovoertuigen en jaarafspraken op corporate sales niveau. (3) 5 jaar garantie (2 jaar verlengde garantie). Maximaal kilometrage 150.000 kilometer of 5 jaar, welke zich als eerste voordoet. 5 jaar garantie is niet van toepassing voor leaseauto’s, rentals, demovoertuigen en jaarafspraken op corporate sales niveau. (4) Financial Lease wordt verstrekt door Nissan Financial Services, handelsnaam van RCI Financial Services B.V. te Schiphol-Rijk (KvK nummer 30055070, AFM vergunningsnummer 12009781). Maximaal te fi nancieren bedrag € 20.000,- (excl. BTW/BPM), maximale looptijd 36 maanden, slottermijn niet mogelijk. Dit aanbod is uitsluitend geldig voor de aanschaf van een nieuwe Nissan NV200 VAN, Primastar VAN of NV400 VAN met een klantorder datum tussen 01/07/2012 en 30/11/2012.

Ga voor meer informatie naar: www.nissan-acties.nl

AUTOTESTDAG

Nissan NV 400

Een serieuze afweging waard De eerste indruk van de Nissan NV 400 is positief. Het is een mooie grote bestelwagen met een stoer front. De auto straalt degelijkheid uit. En zo voelt ook alles aan. De motor is stil, de koppeling pakt vlot aan en hij accelereert als een personenauto. Een bus die uitnodigt tot sportief rijden. De styling is modern maar niet echt onderscheidend ten opzichte van de concurrentie.

Testverslag van: Joke Mijdam (directeur/eigenaar) van Zwanenhof Catering. Er is echter ook gereden door de Chefkok en de compagnon, die de ervaringen bevestigen. www.zwanenhof.nl

Het interieur is zakelijk en eenvoudig. Niet luxe, maar ook niet te sober. De auto voelt niet groot aan ondanks zijn afmetingen. De auto is wel van alle gemakken voorzien, zoals navigatie, elektrische ramen, etc. Het ‘uittrekbaar clipbord’, om orders of papierwerk op te klemmen, is een slimme vondst. Door de toepassing van een 6-versnellingsbak is de auto relatief stil, en dat bevordert het rijgenot. De auto is ook iets stugger dan de meeste auto’s die vaak zachter geveerd zijn. Persoonlijk vind ik dit prettiger maar dat zal vast van persoon tot persoon verschillen. De laadruimte betreed je door twee

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | november n o v ember 2 0 1 2

robuuste hendels op de schuifdeur of op de achterdeur te openen. Dit bevestigt het solide gevoel. De laadruimte zelf ziet er ruim en praktisch uit en is voor meerdere doeleinden geschikt. De bevestigingspunten zijn weldoordacht. Er is al een houten raamwerk op een deel van de zijkanten aangebracht. Handig om spullen aan te bevestigen. Er zijn niet echte uitschieters te vinden aan deze auto. Zowel in de positieve als in de negatieve zin. Wel maakt de stoere voorkant van de Nissan dat hij je bij blijft. Alles bij elkaar opgeteld, zou de Nissan NV 400 een serieuze afweging zijn om aan te schaffen. n

Mobiliteit

Het mag allemaal wel wat minder, wat zuiniger

De zakelijke automarkt Is fors aan het ‘downsizen’ TEKST Thijs Wartengergh

De mobiliteit in ons land is aan het veranderen. Nog niet zo lang geleden was de auto een statussymbool. Dat is niet meer zo. We hebben in toenemende mate te maken met een generatie die een leaseauto niet wil hebben om de ‘heb’, maar die wil kijken hoe mobiliteit zo effectief mogelijk kan worden ingezet.

De zakelijke markt is aan het‘downsizen’. Alles wat mag minder, Aandacht voor elektrisch rijden, hybride rijden, op waterstof rijden neemt toe.

Dat zegt directeur Renate Hemerik van de VNA, de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen. De VNA behartigt als branchevereniging de belangen van de professionele autoleasemaatschappijen in Nederland. Zij maakt zich sterk voor een gezond ondernemersklimaat in autoleasing, wagenparkbeheer en zakelijke mobiliteit. De 78 leden van de VNA verzorgen operationele lease en het wagenparkbeheer van in totaal ruim 630.000 personen- en bestelauto's. Zij gaat in op het aspect ‘statussymbool’. Hemerik: “Voorheen werd je vaak ingeschat qua positie binnen een bedrijf aan de grootte van je auto. Dat speelt bij sommigen nog wel mee, maar dat is veel minder geworden. Een

werkgever kijkt steeds meer of een werknemer ook met andere vormen van mobiliteit is geholpen. Dat heeft ook met het facet bijtelling te maken. De werknemer gaat daar bewuster mee om. De werknemer overweegt vaker de keuzemogelijkheden en dat heeft onder andere te maken het kostenaspect en met het bewuster omgaan met ons milieu.”

Marginaal Dat laatste aspect kan niet meer los gezien worden van de tegenwoordige leasemarkt. Hemerik: “Er is een trend naar schoner, zuiniger en kleiner. De zakelijke markt is aan het‘downsizen’. Alles wat mag minder, aandacht voor elektrisch rijden, hybride rij-

den, op waterstof rijden neemt toe, maar dit ‘anders’ rijden is nog marginaal. De overheid stimuleert wel de inzet van deze alternatieve vormen van brandstof en dat is positief, maar ze moeten zich op een gegeven moment wel zelfstandig bewijzen. De beweging is in ieder geval in gang gezet.” Ze gaat verder: “Er worden niet minder auto’s geleast. Je kunt schuiven met diverse vormen van vervoer, maar je hebt nu eenmaal mensen in bedrijven die de auto voor hun werkzaamheden niet kunnen missen, hoezeer ze ook kijken of er een alternatieve vorm van vervoer bij bepaalde trajecten mogelijk is. In steden als Londen en Parijs kan meer met het openbaar vervoer worden gedaan, omdat je daar – onder meer vanwege de metro – weinig tijdverlies hoeft te hebben. Om niet te zeggen dat dat sneller is dan de auto. Hier ligt dat lastiger. De stad in komen is de bottleneck en een paar maal overstappen is niet aanlokkelijk. Dan wordt toch vaak vanuit efficiency de auto gepakt.”

Training

De ontwikkelingen op het gebied van duurzame technieken in de automobiliteit gaan snel en daarom organiseert VNA in samenwerking met Innovam, IVDM (Instituut voor duurzame mobiliteit) en een aantal auto-importeurs een eendaagse training voor haar leden: ‘Duurzame technieken in B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

Mobiliteit

de Automobiliteit'. Deze training is een vervolg op de training ‘Duurzame Automobiliteit’. Hemerik: “Om de juiste keuze te maken is het belangrijk dat leaserijders een goed advies van hun leasemaatschappij krijgen. Daarom wordt er tijdens deze training stilgestaan bij vragen als: wat is precies het verschil tussen een hybride auto en een plug-in hybride, een elektrische auto of een elektrische auto met range extender? En vooral: voor welke berijder is welke type auto geschikt? Hoe zit het met de BPM, MRB en Bijtellingspercentage voor de diverse auto's?

Plug In Hybrid lijkt een hit te worden

Bijtelling Het door de VNA gesignaleerde facet van ‘downsizen’ (het mag allemaal wel wat minder, wat zuiniger, wat kleiner) wordt ook aangehaald door Bert van Bruchem van Furness Car Zwolle. “Een klant kijkt niet het eerst naar de auto, maar zoekt uit welke wagen in de welke categorie van de belastingbijtelling valt: 25, 20 of 14 procent. Hoe ‘groener’ (afgemeten aan het aantal gram CO2-uitstoot) men rijdt, hoe lager het percentage. Hoe meer men netto aan het eind van de maand overhoudt”, aldus Van Bruchem. Furness is gespecialiseerd in Volvo. De V40 doet het goed. “Een knappe auto voor 27.000 euro, die in de 20 procentcategorie valt. Een hit voor 2013 blijkt voor de V60 Plug-in Hybrid te zijn, die over een half jaar op de markt komt. “Daar zijn al veel reserveringen voor gedaan. Het loopt storm. Dat komt vooral door de 0% bijtelling die erop rust en de andere voordelen: 285 pk, 70 pk elektromotor, 49 gram uitstoot en een, in combinatie met diesel, 1000 km actieradius in hybride stand.”

Flexibel

Bert Hijkoop van Fleetrent uit Almere ziet dat klanten zoeken naar flexibele oplossin-

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

gen voor hun medewerkers. Voorheen waren contracten van drie jaar geen probleem. Nu is het vaak niet zeker hoe lang iemand bij een bedrijf blijft en is het dus ook onzeker hoe lang deze persoon in een auto rijdt. “Men wil dan contracten voor een jaar of anderhalf jaar. Een auto heeft een bepaalde afschrijving. Een bedrijf is, met het sluiten van een korte gebruikstijd, wel duurder uit.”, aldus Hijkoop. Bedrijven zoeken voor hun personeel de mooiste auto’s met een geringe fiscale bijtelling. Dat zijn over het algemeen wel de Peugeotjes en Renaultjes, zoals Hijkoop ze noemt. Per 1 januari 2013 wordt de norm voor de bijtelling aangescherpt. Een wagen die nu in de 14 procent-regeling valt, kan dan in de 20 procent vallen bijvoorbeeld. Hij verwacht daarom nog wel een boost wat betreft het voor die datum nog aanschaffen van auto’s met lange bijtelling. “Die moeten nog wel op kenteken gezet worden voor die tijd. Of dat lukt…”. Hij geeft de Opel Ampera goede kansen waar het elektrisch rijden betreft: voorzien van een elektromotor, waarbij voor lange afstanden een generator bijspringt en een afstand met een bereik van 500 kilometer mogelijk wordt. En een prettig percentage bijtelling.

Nieuwe ontwikkelingen Op de in oktober gehouden beurs Eco-mobiel is de wereldprimeur the EGG onthuld. The EGG is een initiatief van Greenes Nederland, OrangeGas en BPA Project & Advies. The EGG, dat voor Elektrisch en GroenGas staat, is een Opel Ampera die op zowel elektriciteit als groengas rijdt. The EGG is de eerste auto ter wereld die het beste van deze 2 werelden verenigt. De eerste 80 kilometer worden elektrisch aangedreven. Daaropvolgend heeft de Ampera maar een actieradius van 250 kilometer op Groengas. De auto schakelt automatisch over van elektriciteit op Groengas. Het rijden op elektriciteit en Groengas is niet alleen beter voor het milieu, het is ook nog eens stukken goedkoper. Door het rijden op deze beide brandstoffen is de CO2 uitstoot nagenoeg nihil.

Waterstof Hyundai, Honda, Nissan en Toyota en Toyota hebben samen met met diverse organisaties uit Scandinavië een overeenkomst getekend om de komende jaren een infrastructuur voor het tanken van waterstof aan te leggen. De vier autobouwers geven aan vanaf 2015 auto's met een brandstofcel op de markt te brengen. De Scandinavische landen spelen daarin een belangrijke pioniersrol.

BUSINESS

Arko van Brakel

‘Nederland moet weer gaan dromen’ BUSINESS NATIONAAL

Profiel

Het vallen en opstaan van Arko van Brakel

‘Door te ondernemen, kom ik tot de beste versie van mijzelf’ TEKST MART RIENSTRA

Arko van Brakel is de opvolger van Harry Starren als directeur van De Baak. Hij maakte in de afgelopen decennia naam als entrepreneur, auteur en spreker. Voor velen is Van Brakel het ultieme boegbeeld van ondernemerschap. Alleen daarom al lijkt de 44-jarige de juiste man op de juiste plek. Hoewel hij aanvankelijk twijfelde over zijn nieuwe functie is Van Brakel nu blij, gemotiveerd en vol ideeën. Vooral over Nederland als ondernemersland. ‘We moeten weg uit onze comfortzone, terug naar wie we zijn en wat we willen. Terug naar onze dromen: Nederland ondernemersland.’ Ondernemerschap is een manier van leven. Dat is de volle overtuiging van Arko van Brakel. Na baantjes als bedrijfsleider en hotelrecensent startte hij ooit internetprovider EuroNet, om het na enkele jaren met veel winst te verkopen aan Wanadoo. Van Brakel was amper 30 en financieel onafhankelijk. Maar de entrepreneur kon niet stilzitten en zette het internet-opleidingsbedrijf PuntEDU op. Alweer een voltreffer, zoals hij ook verwachtte met Jamby te cashen. Maar deze voorloper van YouTube was echt te vroeg en spatte na een kortstondig leven uit elkaar. In 2000, tijdens een workshop in Den Bosch was het even ‘over en sluiten’ voor de toen 31-jarige Van Brakel. Hij zakte in elkaar en had een burn-out.

Waardevolle footprint Het duurde enige tijd voordat inspiratie weer vat op hem kreeg. Dat gebeurde na een training van de Amerikaanse managementgoeroe Anthony Robbins. ‘Ik kreeg daar een beslissend inzicht over mijzelf: dat ondernemerschap voor mij een levensvoorwaarde is. Door te ondernemen, kom ik tot de beste versie van mijzelf. En dat is wat ik wil, alleen dan kan ik straks een waardevolle footprint achterlaten. Niet vanuit de behoefte mij te bewijzen, wel vanuit de wens dat het er allemaal toe gedaan heeft.

BUSINESS NATIONAAL

Dat ik voor bepaalde mensen een inspirerend voorbeeld ben geweest, een steuntje in de rug.’ Als je Van Brakel zo hoort praten, is het nauwelijks verbazingwekkend dat juist hij nu de scepter zwaait over een opleidingsinstituut dat zo graag leading wil zijn in ondernemerschap en leiderschap. Toch twijfelde hij sterk toen hij door het bestuur van De Baak uitgenodigd werd te komen praten over de opvolging van Harry Starren. ‘Ik vond het een groot compliment, maar had op voorhand al besloten beleefd voor de eer te bedanken. Waarom zou ik dit gaan doen? Ik was druk, succesvol en deed mijn ding lekker op mijn manier.’

Zekerheid en faalangst Maar wat knelde, was zijn missie. ‘Ik heb ooit besloten van Nederland het meest ondernemende land ter wereld te maken. Vanuit deze nieuwe positie is de kans van slagen een stuk groter.’ En dus is hij sinds 1 september de opvolger van een man die jarenlang zijn stempel drukte op De Baak en ‘inspirerend Nederland’. ‘Los van de vele overeenkomsten zijn er ook verschillen tussen Harry en mij. Ik ben en voel mij echt een ondernemer, heb bedrijven gehad, ben succesvol geweest, maar ben ook bijna al mijn geld kwijtgeraakt. Dat alles heeft mij gevormd, van daaruit handel ik en sta

ik voor ondernemerschap en leiderschap in Nederland.’ En dat lijkt nodig, want ons land bevindt zich in een crisis. Toch? ‘Crisis is een zwaar woord. Zo slecht hebben we het niet, tenminste niet financieel. We rijden nog steeds in nieuwe auto’s en trekken er in de herfstvakantie weer massaal op uit.’ Waar de schoen wel wringt is het gebrek aan lef en initiatief. ‘Dat komt door een combinatie van zekerheid en faalangst. Zolang we niet met de rug tegen de muur staan, kiezen we voor continuïteit in plaats van in beweging te komen. Dat heeft ook te maken met het feit dat “falen” in onze samenleving een negatieve connotatie heeft. Ten onrechte, dat zeker. Ik heb juist ontzettend veel geleerd van mijn flops. In die zin wordt het tijd om milder te reageren op initiatieven die niet meteen een succes worden. Daarom ben ik zo blij met de Fenix Award; een prijs voor ondernemers die na hun faillissement een nieuw bedrijf zijn begonnen en dus uit de as herrezen zijn. Dat stimuleert, want ondernemerschap is echt een kwestie van vallen en een keer extra opstaan.’

Authentieke vent Naast op ondernemerschap richt Van Brakel namens De Baak zijn pijlen op leiderschap. Ook op dat punt wijzigt het beeld snel. ‘Internet heeft de wereld

veranderd en transparant gemaakt. Informatie is nu voor iedereen toegankelijk. Het gaat er dus niet meer om wie de informatie in bezit heeft maar wie deze het beste kan duiden.’ Voorbeelden van moderne leiders die richting geven aan data en op basis daarvan een beweging in gang zetten, zijn er voldoende. Op micro- en macroniveau. ‘Ook in de politiek zie ik ze, zoals Diederik Samsom onlangs naar voren is gestapt. Een authentieke vent die ergens voor staat en vertrouwen uitstraalt. Hetzelfde geldt voor Mark Rutte; beide kerels handelen vanuit hun intrinsieke respect voor mensen en “leven hun visie”.’ Ook in het bedrijfsleven komt hij geloofwaardige leiders tegen. ‘Mensen die zuiver zijn, een idee hebben over waar het met de wereld naar toe moet en daaraan vast houden, ongeacht wat anderen er van denken.’ Is Van Brakel zelf ook zo’n leider? ‘Ik voel mij eerder een inspirator. Mijn kracht zit in het mensen raken, aan het denken zetten en enthousiasmeren. Bijvoorbeeld voor een gezond leven. Ik geloof in een gezond lichaam, een gezonde geest en het resultaat ervan: vitaliteit. Nederland moet vitaler worden, dat is voor mij bijna een religieuze overtuiging. Als we daar in slagen, komen we vanzelf meer in beweging; letterlijk en figuurlijk. Wat dat betreft zie ik graag de Olympische Spelen in 2028 naar ons land komen. Als je ziet wat de impact is van sport en topsporters op kinderen, dat is onvoorstelbaar. Zo’n Usain Bolt is fenomenaal; in zijn eentje zorgt hij ervoor dat overal in de wereld jongens en meisjes aan atletiek gaan doen, in beweging komen. Over leiders gesproken… Alleen jammer dat hij geen Nederlander is.’

‘Ik heb ontzettend veel geleerd van mijn flops.’ BUSINESS NATIONAAL

III

BedriJfsProfiel

Meer controle over je bedrijf

Kennis en inzicht zijn sleutels tot succes OXplus Management Consultancy helpt (inter) nationale bedrijven zoals de NS, Boskalis en Siemens met het automatiseren en optimaliseren van hun businessprocessen. ‘Wij brengen risico’s, kosten, verliezen en prestaties in kaart. Hierdoor wordt de business van een bedrijf voorspelbaar, transparant en meetbaar. Kennis en inzicht zijn de sleutels tot succes,’ aldus managing director Henri Snijders. Samen met compagnon Richard van Dongen richtte Snijders in 2010 OXplus op. Beide heren hebben een jarenlange ervaring op het gebied van onderhouden servicemanagement, waarbij de focus ligt op facility management en rolling stock. Van Dongen: ‘Het managen van infrastructuur en doorstromingen, verhoogde veiligheidseisen, kwalitatief onderhoud en betrouwbaarheid spelen in beide specialisaties een grote rol. Als er bijvoorbeeld onverwacht een installatie of trein uitvalt, heeft dit vaak enorme ﬁnanciële gevolgen voor onze klanten.’ Op het gebied van rollend materieel mag OXplus zich inmiddels expert noemen. ‘Vanuit de hele wereld worden we ingevlogen om onze kennis en kunde op het gebied van rolling stock te delen,’ aldus Snijders.

Enterprise Asset Management System

Eén van de beschikbare tools voor het efﬁciënt beheren van activa zijn de Enterprise Asset Management (MAXIMO)- en Facility Management (TRIRIGA) Systemen. Snijders: ‘Dit zijn geavanceerde IT-systemen voor het onderhoud van bedrijfsmiddelen, gebouwen en voertuigen. Het helpt de inkoop- en voorraadkosten te verlagen en de bezettingsgraad te verhogen. Tegelijkertijd wordt de productiviteit van de medewerkers verhoogd en de levensduur van complexe en dure activa gemaximaliseerd. Hierdoor kan de winst worden vergroot.’ Voor de technische inrichting werkt OXplus samen met een aantal vaste partners (waaronder IBM), waardoor zij zich volledig op de bedrijfsvoering en procesverbetering kan richten. ‘Wij bieden in het hele traject begeleiding en ondersteuning: van advisering en analyse tot en met de implementatie,’ aldus Van Dongen.

Richard van Dongen en Henri Snijders

Vertaalslag

OXplus maakt de vertaalslag van doelstellingen naar actie op de werkvloer. Van Dongen: ‘Het communiceren met een directeur gaat ons net zo makkelijk af als met een servicemonteur. Alle tien de leden van het OXplus-team hebben hun sporen verdiend in de industrie waarbinnen zij werkzaam zijn. Hierdoor weten onze professionals als geen ander welke problemen er zich kunnen voordoen en hoe men hierop moet anticiperen. Daarnaast is ons team bereid om een stap extra te zetten en eigenaar te worden van het probleem van de klant. We willen geen uren, maar het verschil maken.’  oXplus Postelstraat 59 5211 DX ‘s-Hertogenbosch T Richard van Dongen: 06-54793897 Henri Snijders: 06-53501905 E info@oxplus.com I www.oxplus.com @OXplus

BUSINESS NATIONAAL

Trends

Nederland maakt kennis met de ESCo

Geen tovermiddel, wel zeer kansrijk TEKST HANS HAJÉE

wind dat wellicht onvoldoende aanleiding was om te onderzoeken of installaties beter en goedkoper zouden kunnen.’

Doorbraak

Om ze tijdsbestendig te maken, moeten plannen bij een ESCo goed doordacht zijn.

In sommige landen is het een vertrouwd instrument, maar Nederland is voor de Energy Service Company nog vrijwel onontgonnen terrein. Het gaat om een contractvorm waarbij de eigenaar of gebruiker van een gebouw de energievoorziening uitbesteedt aan een externe partij. Deze partner – de ESCo – neemt installaties, energiebeheer en -management over. Op basis van een meerjarig prestatiecontract wordt de integrale energiedienstverlening teruggeleverd aan de opdrachtgever.

Onbemind Een ESCo kent geen vaste vorm. Het is meestal een consortium van een aantal technische bedrijven en een financier. De uitvoering van de installaties en andere

BUSINESS NATIONAAL

afspraken zoals financiering en looptijd is maatwerk, afhankelijk van de aard van het object en de eisen en wensen van de eigenaar/gebruiker. Met een ESCo kunnen gebouwen zuiniger worden gemaakt zonder dat het een meerinvestering vergt van de opdrachtgever. De energiebesparende maatregelen worden terugverdiend door een lagere energierekening. De voordelen van een ESCo zijn dus evident. Waarom zijn ze nog geen gemeengoed in Nederland? ‘Onbekend maakt onbemind,’ stelt Harry Sterk, voorzitter van ESCoNetwerk.nl. ‘Deels hangt het samen met het feit dat in landen als Duitsland al jarenlang veel meer nadruk ligt op duurzaamheid en groene energie. Dat levert een vruchtbare voedingsbodem op voor ESCo’s. Ook ging het ons tot voor kort economisch zo voor de

Die drijfveren zijn er nu wel. ‘Hoe wrang het ook klinkt, voor ESCo’s kan de crisis een doorbraak in Nederland betekenen. Door de geldkrapte neemt bij zowel publieke als private partijen het animo toe voor alternatieven waarbij de kwaliteit op peil blijft en de kosten dalen.’ Ook ziet Sterk een toenemende concentratie op kerntaken. ‘Steeds meer organisaties stellen zich de vraag of het aanleggen, onderhouden en exploiteren van installaties wel tot hun core business behoort.’ In samenhang daarmee vindt besluitvorming over installaties en energievoorziening hoger in de organisatie plaats. ‘Voorheen was dat veelal de verantwoordelijkheid van het facilitair management of technische dienst. Nu zien organisaties het als een strategisch onderdeel van het huisvestingsvraagstuk. Integrale uitbesteding is steeds vaker een optie, want hierdoor komen meer middelen en menskracht beschikbaar voor de kerntaken.’

Langjarige verbindingen Een ESCo is ook een manier om de energievoorziening integraal te verduurzamen en zo invulling te geven aan de maatschappelijke verantwoordelijkheid. ‘Verder past de samenwerkingsvorm naadloos in het streven van steeds meer organisaties om duurzamer met hun toeleveranciers om te gaan. Een relatie waarin het alleen draait om de laagste prijs en leveranciers na een opdracht zo snel mogelijk de deur weer achter zich

Met een Energy Service Company (ESCo) kunnen opdrachtgevers zonder extra kosten hun pand verduurzamen en het energieverbruik beperken. De opdrachtnemer financiert en managet de energie-installaties in ruil voor een langjarige prestatievergoeding. Opdrachtgevers hebben minder vermogensbeslag, geen verrassingen en kunnen zich focussen op kerntaken, opdrachtnemers profiteren van een stabiele cashflow. Al levert niet elk object een geschikte business case op, de verwachtingen rond ESCo’s zijn hooggespannen. ‘Alle voorwaarden voor een snelle opmars zijn aanwezig.’

dichttrekken, heeft amper meerwaarde. Daarom wordt meer en meer gezocht naar langjarige verbindingen waarbij leveranciers de verantwoordelijkheid voor de installaties en het functioneren ervan overnemen, inclusief een prestatieprikkel. De expertise van marktpartijen wordt in een vroeg stadium aangesproken en de samenwerking heeft een lange horizon. Een ESCo waarbij plannen goed doordacht moeten zijn om ze tijdsbestendig te maken, is dus een schoolvoorbeeld van professioneel opdrachtgever- en opdrachtnemerschap. Alle partijen worden gedwongen tot dieper nadenken en worden er dus beter van.’

dat de belangstelling voor PPS en dus ook ESCo’s sterk toeneemt.’

GEEN PROMOTIETEAM

IJzersterke trigger

Het ESCo-netwerk ging op 17 september officieel van start en komt voort uit het al langer bestaande PPS Netwerk Nederland. Ruim twintig organisaties werken samen om meer bekendheid te geven aan de nieuwe samenwerkingsvorm. ‘Naast marktpartijen als installateurs, financiers en adviseurs maken ook publieke opdrachtgevers deel uit van het netwerk,’ verduidelijkt Sterk. ‘Agentschap NL is een strategische partner en ook de Rijksgebouwendienst onderkent het belang van ESCo’s.’ De directeur benadrukt dat het nieuwe netwerk geen promotieteam is. ‘Ons belangrijkste doel is om samen met gebruikers wederzijdse kansen te identificeren en te benutten. We zoeken naar gemeenschappelijke waarde en brengen proposities is kaart. Er kan relatief eenvoudig inzichtelijk worden gemaakt of een object zich leent voor een ESCo. Daar helpen wij bij, onder meer door een quick scan, een databank met voorbeelden, seminars en workshops.’ Meer informatie via www.esconetwerk.nl.

Ondanks alle voordelen waarschuwt Sterk voor teveel euforie. ‘Een ESCo is geen tovermiddel. Als geen passende business case voorligt of onvoldoende middelen of zekerheden beschikbaar zijn, is het geen reëel alternatief. Ook de interne organisatie speelt een rol. Het is goed mogelijk dat een partij uit strategische overwegingen installaties zelf wil beheren, al kan een derde partij dat efficiënter en goedkoper. Ook in zo’n geval is een ESCo geen optie.’

Rotterdamse pilot Rotterdam beet in Nederland het spits af met een ESCo voor het verduurzamen van negen gemeentelijke zwembaden. Dit levert jaarlijks bijna 2.000 ton minder CO2-uitstoot op en zorgt voor een verhoging van de water- en luchtkwaliteit. De pilot moet leiden tot 34% besparing op de energiekosten, wat neerkomt op een bedrag van 3,4 miljoen euro. Een ESCo is geschikt voor alle objecten met grote installaties zoals ziekenhuizen, scholen en verzorgingshuizen. In tegenstelling tot een PPS kunnen ook private opdrachtgevers gebruik maken van de nieuwe samenwerkingsvorm. De verwachting is wel dat overheden er erg warm voor zullen lopen. ‘Decentrale overheden krijgen waarschijnlijk te maken met de Wet Houdbaarheid Overheids-financiën, waardoor het lastiger wordt grote projecten zelf te financieren of ineens grote afschrijvingen op projecten te doen. Je merkt mede daardoor

Alle voorwaarden voor een snelle opmars zijn aanwezig

Maar dat na Rotterdam veel ESCo’s zullen volgen, leidt volgens Sterk geen twijfel. ‘Het uitgangspunt – geld besparen met behoud of zelfs verbetering van kwaliteit, inclusief integrale verduurzaming van de installaties – blijft een ijzersterke trigger. De potentiële markt is enorm en de tijd is rijp, mede door de economische situatie. Dat de startbijeenkomst van het ESConetwerk binnen twee dagen overtekend was, onderstreept dit eens te meer.’

BUSINESS NATIONAAL

VII

liTerATUUr BENEDICTIJNS LEIDERSCHAP

HEBBES!

PAARS MANAGEMENT

Door Adriaan Oomen

Door Lou Van Beirendonck

Cultuurhistoricus en trainer Yvonne Nieuwenhuijs geeft inzicht in het leiderschap van Benedictus van Nursia, een monnik die bijna 15 eeuwen geleden leefde. Hij leerde zichzelf kennen, vond zijn weg en inspireerde vervolgens anderen om datzelfde te doen. Daartoe stelde hij een handleiding op voor het gezamenlijke kloosterleven, de regel van Benedictus. Een van de onderdelen: een strikt ritme van acht uur bidden, werken en slapen. De regel vormde de grondslag voor de orde der Benedictijnen die zich in korte tijd over Europa verspreidde. Nieuwenhuijs kenschetst Benedictus als een authentiek leider met een groot inzicht in de menselijke aard. Een eigenschap die ook voor hedendaagse leiders onmisbaar is. Benedictijns Leiderschap maakt de Benedictijnse regel inzichtelijk, zodat de lezers die in hun eigen situatie kunnen toepassen.

Er zijn maar een paar Apple’s, stelt Adriaan Oomen in Hebbes!: bedrijven met zoveel kracht en macht dat zij primair van zichzelf kunnen uitgaan. Maar dit zijn witte raven. Gewone ondernemende stervelingen redden het zeker niet met deze benadering. Marktgericht positioneren is voor hen de enige manier om succesvol te zijn. Ofwel: stel de klant bij alles wat je doet centraal. Daarom vindt Oomen dat de unique selling points vaak overgewaardeerd worden. Hij ziet dat zelfs als een achterhaalde marketingtheorie. Want al zijn USP’s belangrijk, doorslaggevend is de UBP, de unique buying proposition: wat en waarom willen klanten kopen? Om daar inzicht in te krijgen, draait het volgens Oomen om de 3 B’s: behoefte, belofte en bewijs. Die helpen om uit te vinden en vervolgens duidelijk te maken waarom klanten voor jou moeten kiezen en niet voor een ander.

Een paars kabinet zit er – hoogstwaarschijnlijk – niet in. Wel breekt Lou Van Beirendonck een lans voor paars management. Een mix van blauw en rood, waarbij de eerste kleur staat voor de missie van een organisatie. Rood management daarentegen stelt mensen en hun talenten centraal. Om dit potentiële spanningsveld tot een harmonisch samenspel te maken, is volgens Van Beirendonck ander peoplemanagement nodig, een ander HRM. Grote uitdaging daarbij is de vergrijzing, waardoor schaarste aan geschikte medewerkers in de toekomst onvermijdelijk lijkt. Het is dus cruciaal om de bedrijfsmissie in overeenstemming te brengen met de passie van de werknemers. De auteur geeft inzichten en tips die moeten leiden tot een symbiose van organisatie- en mensgericht management, vanaf werving en selectie tot het moment dat een medewerker afscheid neemt.

176 pag. ISBN 978-90-2590-164-6. Prijs € 19,95. Uitgeverij Ten Have.

144 pag. ISBN 978-90-5261-942-2. Prijs € 24,95. Sdu Uitgevers.

167 pag. ISBN 978-90-7743-256-3. Prijs € 16,99. Scriptum.

Door Yvonne Nieuwenhuijs

DE KRACHT VAN DUURZAAM VERANDEREN Door Anne-Marie Rakhorst Anne-Marie Rakhorst is al jarenlang een warm pleitbezorgster voor duurzaam ondernemen. Zij is ervan overtuigd dat het lineaire groeimodel plaats zal maken voor een circulaire economie. Organisaties die zich aan weten te passen aan de veranderde eisen plukken daar de vruchten van door loyalere stakeholders en meer rendement. De kracht van duurzaam veranderen is het vierde boek van de voormalig zakenvrouw van het jaar. Met deze uitgave wil ze organisaties opnieuw inspireren en helpen bij verduurzaming. Goed voorbeeld doet goed volgen. Daarom bevat het boek veel voorbeelden, oplossingen en best practices. Rakhorst sprak daartoe met een groot aantal kopstukken van bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en politiek in binnen- en buitenland. Onder meer Desso, DSM, Marks & Spencer en Unilever geven een kijkje in de keuken en laten zien hoe zij het duurzame verschil willen maken. 232 pag. ISBN 978-90-5594-224-4. Prijs € 29,95. Search Knowledge/Scriptum.

VIII

BUSINESS NATIONAAL

Your global translation partner www.companytranslations.nl

Zoekt u ondernemingskansen?

Wilt u een eigen onderneming starten? Of bent u een ondernemer die de bakens wil verzetten? Wilt u een vliegende start maken en niet het wiel opnieuw uitvinden? Denk dan eens aan franchise. Als ondernemer wilt u graag verzekerd zijn van een marktpotentieel waarmee u een succesvolle organisatie kunt opbouwen. Repay Payroll kan u dat bieden. Payrolling is namelijk een markt met explosieve groeikansen. Het is een van de weinige branches met dit uitzonderlijk gunstige perspectief. Wat is Payrolling? Dankzij payrolling kan een bedrijf zijn loonadministratie en het juridisch werkgeverschap overdragen aan een payrollorganisatie. Een ideale formule. Toch is slechts 2% van de beroepsbevolking in dienst van een payrollorganisatie. Dat aandeel zal substantieel groeien, want verantwoord ondernemen is meer dan een goed HR-beleid. Het vergt ook een goede risicobeheersing. En dat is waar franchisenemers van Repay Payroll bedrijven in ondersteunen. Zeker voor starters en het MKB, waar het aantrekken van medewerkers vaak moeilijke beslissingen zijn, is payrolling de ideale manier om een ﬂexibele schil van arbeidskrachten op te bouwen.

Wie is Repay Payroll? Repay Payroll biedt sinds 2005 payrolldiensten aan in het MKB. Met meer dan 7 jaar ervaring in het payrollvak zijn wij uitgegroeid tot marktleider. Met een landelijk netwerk van franchisenemers kunnen wij deze marktpositie versterken en uitbreiden, waardoor wij de beste

prijskwaliteitverhouding bieden en de concurrentie op ruime afstand houden.

De formule van Repay Payroll Als franchisenemer van Repay Payroll kunt u uw commerciële talenten maximaal inzetten voor het werven en onderhouden van relaties. Wij ondersteunen u daarbij met een uitgebreid opleidingsprogramma, zodat u verzekerd bent van de nodige kennis en vaardigheden om uw marktgebied te bedienen. Maar dat is nog niet alles, want al uw backofﬁcewerkzaamheden worden verzorgd door Noad Service Center. Dit is een onderdeel van Royal NOAD, de franchisegever van Repay Payroll. Uw investering voor de opstart van deze franchiseformule met uitstekende rendementsvooruitzichten bedraagt 50.000 euro en zal zich ruimschoots terugverdienen.

Franchisenemers Renee de Gruijter (Den Haag) en Jeff Hudig (Breda)

organisaties. Zij hebben een HBO werken denkniveau, wonen in de regio en kennen de taal en handelscultuur van hun potentiële relaties. Kennis van HRM is meegenomen, maar niet noodzakelijk.

Bent u geïnteresseerd? Kijk dan eens op www.noadfranchise.com of neem contact op met Jaap Sanders van Well via 08800 21650, hij vertelt u graag meer.

Wat maakt een franchisenemer van Repay Payroll succesvol? Onze franchisenemers zijn gedreven ondernemers die graag netwerken en die oprecht geïnteresseerd zijn in mensen en

w w w . r e p a y p a y r o l l . n l

case

Rijksgebouwendienst bestaat 90 jaar

Trendsetter in dynamische markt TEKST CEES LOUWERS

De Rijksgebouwendienst is al 90 jaar verantwoordelijk voor de huisvesting van de rijksoverheid. En een belangrijke speler op de landelijke vastgoedmarkt, met in een gemeente als Den Haag zelfs een dominante rol. De dienst neemt haar verantwoordelijkheid als trendsetter op het gebied van duurzaamheid en nieuwe samenwerkingsvormen serieus. De Rijksgebouwendienst (Rgd) viel tot voor kort onder het ministerie van VROM, maar maakt sinds 2011 deel uit van Binnenlandse Zaken. Een eeuwfeest in de huidige vorm zit er niet in. Samen met het Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf wordt een fusie voorbereid. De nieuwe organisatie zal opereren onder de naam Rijksvastgoedbedrijf.

Flexibele portefeuille

De wintertuin van het gerenoveerde ministerie van Financiën, de eerste PPS voor rijkshuisvesting in Nederland.

BUSINESS NATIONAAL

De vastgoedportefeuille van de Rgd bestaat voor 60% uit kantoren: ministeries, rechtbanken, belastingkantoren en andere ambtenarenhuisvesting. Bij het overige deel is sprake van specifieke panden: denk aan gevangenissen, musea en archieven, maar ook aan paleizen als Noordeinde en Huis ten Bosch. De Rgd heeft een strategie vastgesteld om te komen tot een ideale kantorenvoorraad. Hierbij gaat het zowel om eigendom als huur. De dienst streeft ernaar om een strategische kern van kantoorpanden te beheren die voor lange tijd in gebruik blijft. Daarnaast is ruimte voor kortere periode nodig. Strategische objecten zijn veelal eigendom, de flexibele behoefte wordt vooral gehuurd. Op die manier kunnen groei en krimp worden opgevangen.

Vraag neemt af De portefeuillestrategie voor de Rgd-kantoren wordt uitgewerkt in masterplannen, één voor Den Haag (in 2011 bepaald) en twaalf voor de provincies (vastgesteld eind 2013). Hierin vindt afstemming plaats tussen aanbod en vraag. De laatste zal onvermijdelijk afnemen. Er zijn minder ambtenaren en ook het aantal vierkante meters per persoon daalt. Ter illustratie: in het masterplan Den Haag zijn voor de rijkskantoren in 2020 ruim 400.000 vierkante meters minder voorzien dan in 2011. Dat komt bijvoorbeeld omdat de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Milieu samen gehuisvest worden in het gebouw van het voormalige ministerie van VROM. Het huidige onderkomen van Buitenlandse Zaken wordt verkocht en ook het ministerie van Sociale Zaken brengt de Rgd op de markt. Voor Den Haag zijn de gevolgen groot. Forse extra leegstand betekent een dito uitdaging, zeker in de huidige markt.

Meebewegen Primaire doelstelling van de Rgd is de zorg voor een adequate huisvesting tegen zo laag mogelijke kosten.

Foto Felice Buonadonna (DNA-beeldbank) Rijkswaterstaat in Terneuzen: nummer 3 in de duurzame top 10.

Daarbij beweegt zij mee met marktontwikkelingen en de veranderende behoeften van gebruikers. Maar de rijksdienst loopt volgens Alex Vermeulen ook graag voorop: ‘Toen het milieu een hot item werd, hingen wij energielabels op en bedachten andere maatregelen om ons milieu te sparen,’ aldus de Rgd-directeur in zijn speech ter gelegenheid van het 90-jarig jubileum op 6 september in het Muiderslot. ‘Toen het marktdenken belangrijk werd, kwamen we met nieuwe publiek-private samenwerkingscontracten. Ook bij vernieuwingen in de bouw is de Rgd voortrekker geweest. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de nieuwe geïntegreerde inspecties van gebouwen en prestatiemeting.’

Gebruikers worden gestimuleerd om in te zetten op duurzaamheid

optimaal eindresultaat van het bouwproces. Een PPS voorziet hierin. Ook richt de samenwerkingsvorm zich op de totale huisvestingsvraag: een integrale aanpak van ontwerp tot langjarig beheer. Het eerste project voor rijkshuisvesting in Nederland dat op basis van PPS tot stand kwam, was de renovatie van het ministerie van Financiën. Het verouderde gebouw onderging een ingrijpende revitalisering. De gevel werd vernieuwd, installaties, inrichting en indeling aangepast. Ook is een aantal binnentuinen gecreëerd. Eind 2008 werd het gerenoveerde ministerie opgeleverd. Het betreft een zogenaamd Design, Build, Finance, Maintain en Operate (DBFMO) contract met een looptijd van 25 jaar. Hierbij zijn marktpartijen niet alleen verantwoordelijk voor financiering, ontwerp en bouw van een object, maar ook voor het onderhoud en levering van de facilitaire diensten gedurende de looptijd. Deze innovatieve samenwerkingsvorm leverde bij het ministerie van Financiën een kostenbesparing van 15% op in vergelijking met een traditionele aanbesteding.

Meerwaarde Innovatieve samenwerking Al geruime tijd initieert de Rgd publiek-private samenwerking (PPS) voor gebouwgebonden huisvestingsprojecten. Hieraan liggen meerdere overwegingen ten grondslag. Zo hecht de dienst aan transparantie en een

In vervolg op het eerste succesvolle voorbeeld zijn meer projecten door de Rgd als PPS aanbesteed. Bij alle rijkshuisvestingsprojecten met een te verwachten investering van 25 miljoen euro en meer wordt onderzocht of een PPS kwalitatieve en kwantitatieve meerwaarde heeft ten opzichte van de traditionele aanpak. Recent werd het Nationaal Militair Luchtvaartmuseum

in Soesterberg toegewezen aan een consortium met onder meer bouwer Heijmans en installateur Burgers Ergon. Andere voorbeelden zijn het nieuwe gebouw van de Hoge Raad in Den Haag – gegund in november – en de nieuwbouw van het RIVM (Utrecht), waarvoor de selectiefase is gestart.

GreenCalc Ook op het gebied van duurzaamheid wil de Rgd een voortrekkersrol spelen. Dat gebeurt door gebouwen energiezuiniger te maken en te kiezen voor duurzaam materiaalgebruik conform GreenCalc. Met dit instrument wordt de duurzaamheid van een gebouw of gebied in kaart gebracht, rekeninghoudend met materiaal-, water- en energiegebruik. Inmiddels staan verscheidene rijksgebouwen in de GreenCalc-top 10, waaronder – op nummer 3 – het kantoor van Rijkswaterstaat in Terneuzen. De bestaande voorraad gebouwen wordt eveneens verduurzaamd. Voorbeelden zijn het eerdergenoemde ministerie van Financiën en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. En ook de gebruikers van rijksgebouwen worden gestimuleerd om in te zetten op duurzaamheid. Met een pakket aan maatregelen helpt de Rgd hen om de door het kabinet gestelde energiebesparingsdoelstellingen te halen.

BUSINESS NATIONAAL

THEMA

FMN wil snel meer ondertekenaars gedragscode eindgebruikers

Gebouwen en werkomgeving moeten duurzamer TEKST PAUL DE GRAM

Het stimuleren en versnellen van de verduurzaming van gebouwen en de werkomgeving. Die ambitieuze doelstelling hebben beroepsvereniging Facility Management Nederland (FMN) en de Dutch Green Building Council vervat in een gedragscode voor duurzame eindgebruikers. Sinds de lancering van het fenomeen in het najaar van 2011 hebben zeven bedrijven de code ondertekend. Wat FMN (ruim 2.400 leden) betreft, worden dat er snel meer. Dagschoonmaak is duurzamer: verlichting, cv en airconditioning hoeven ’s avonds niet aan te blijven.

In het streven naar verduurzaming zijn eindgebruikers volgens Facility Management Nederland en de Dutch Green Building Council (DGBC) uitermate belangrijk. Reden waarom beide organisaties pogen hen bewust te maken van de rol die zij kunnen spelen en hen aan te moedigen om hierin hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. FMN en DGBC doen dat

XII

BUSINESS NATIONAAL

onder meer door het verzorgen van op de gedragscode toegesneden workshops. Tijdens die bijeenkomsten wordt facility managers geleerd hoe zij als gebruiker invloed kunnen uitoefenen op de duurzaamheid van de eigen gebouwen, hoe de bedrijfsvoering valt te verduurzamen en hoe collega’s te motiveren zijn om bewuster te werken.

Geen keurmerk FMN-voorzitter Wim Ledder beklemtoont dat de gedragscode geen keurmerk is. ‘Wij toetsen niet of een organisatie duurzaam opereert. Wij willen slechts stimuleren dat organisaties het meenemen in hun dagelijkse business en de kennis die ze daarbij opdoen, beschikbaar stellen aan de rest van de wereld. Bij ondertekening van

TIEN GEDRAGSREGELS Ondertekenaars van de gedragscode voor duurzame eindgebruikers van FMN en DGBC committeren zich aan navolgende tien gedragsregels: 1. Onze organisatie is verant woordelijk voor de verduurza ming van onze werkomgeving.

de code committeer je je als organisatie aan het delen van kennis over verduurzaming van je bedrijfsvoering en gebouwen. Vanaf volgend jaar vragen wij de organisaties om best practices op de verschillende onderwerpen, die een plek krijgen op onze website www.fmn.nl. Zo willen wij bevorderen dat nuttige kennis en business cases niet binnen de eigen muren blijven. Wij doen niets met papier; op de site komt een inspiratiedossier dat organisaties helpt bij het vormen van hun eigen businesscase. Verder kunnen de leden directe inhoudelijke vragen stellen aan onze Kenniskring Duurzaam. Tenslotte willen wij een interactief medium opzetten, zodat ook organisaties elkaar kunnen vinden om kennis te delen.’

Misverstand Volgens Ledder is het een misverstand te denken dat duurzaam ondernemen geld kost. ‘Duurzaam ondernemen is een economische, ecologische en sociale balans en kan dus nooit economisch onvoordelig zijn. Wel is het belangrijk dat je de economische visie verbreedt. Investeringen in duurzame maatregelen zijn wellicht hoger, maar wanneer je daar een terugverdientijd aan kunt hangen (ook al duurt die vijf jaar), dan ga je er uiteindelijk op vooruit ten opzichte van de huidige situatie. Zeker ervan uitgaande dat grondstoffen vanwege schaarste almaar duurder worden.’ ‘Duurzaamheid’, weet de FMNvoorman, ‘vraagt om een langetermijnvisie. Nu je werkomgeving en

processen inrichten op hoe de komende tien jaar van de organisatie eruit gaat zien. Dus flexibiliteit is belangrijk, duurzame materialen die lang meegaan, geen verspilling van grondstoffen, kwaliteit in plaats van kwantiteit. Dat is op lange termijn bezuinigen. Er zijn tegenwoordig bovendien tal van oplossingen voor de investeringsvraagstukken. Met prestatiecontracten kun je leveranciers betrekken bij het investeren in duurzame innovatie.’

Verbreed het draagvlak en creëer betrokkenheid

Samenwerken Ledder noemt het voor verduurzaming van belang dat alle ondersteunende afdelingen met elkaar samenwerken en groene toepassingen afstemmen: ICT (apparatuur en systemen), HR (personeelsbeleid, werving en selectie, arbeidsvoorwaarden, opleiding, mobiliteitsbeleid), financiën (digitale factuurstroom), huisvesting (locaties huur en koop). ‘Uiteindelijk is de facility manager betrokken bij de uitvoering van maatregelen – gebouwbeheer en installaties, ruimtebeheer, werkprocessen,

2. Wij maken onze medewerkers door gedragsverandering bewust van de bijdrage die zij kunnen leveren aan de verduurzaming van hun eigen werkomgeving. 3. Wij hanteren duurzaamheids eisen voor de panden die wij gebruiken. 4. Wij laten alleen een nieuw pand ontwikkelen als er geen bestaand alternatief is. 5. Wij nemen als gebruiker (en als huurder) verantwoordelijk heid voor een pand dat wij achterlaten, voor zover mogelijk. 6. Wij bekijken onze huisves tingslasten integraal, zodat ruimte is voor investeringen in duurzaamheidsmaatregelen. 7. Wij voeren een actief milieu beleid. 8. Wij meten en verbeteren de fysieke werkomgeving van onze medewerkers. 9. Wij delen en promoten onze kennis en ervaring over de duurzaamheid van onze werk omgeving. 10. Wij voeren actief beleid, of ontwikkelen dat voor de verduurzaming van onze werkomgeving.

BUSINESS NATIONAAL

XIII

THEMA

FMN-voorzitter Wim Ledder: ‘Duurzaam ondernemen is een economische, ecologische en sociale balans en kan dus nooit economisch onvoordelig zijn.’

facilitaire diensten, materiaalgebruik – en de samenwerking met leveranciers.’ De FMN-voorzitter drukt hen op het hart huisvestingslasten integraal te bezien, waardoor langetermijninvesteringen mogelijk worden. ‘Verleng je economische visie. Betrek leveranciers bij je doelstellingen, zoek samenwerking. Zij zijn specialist op hun vakgebied, maak daar gebruik van. Ook prestatiecontracten maken het mogelijk dat alle partijen verdienen aan duurzame investeringen. Regel effectieve en doeltreffende oplossingen voor je bedrijfsvoering. Vaak zitten er onnodig veel handelingen in processen. Laat medewerkers meedenken in oplossingen. Verbreed het draagvlak en creëer betrokkenheid. Kortom, maak duurzaam ondernemen vast onderdeel van het werk.’

het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tijdens de uitreiking van de Golden Service Awards begin dit jaar ontving het concern daarvoor de MVO-award. CSU onderstreept met zijn handtekening nu ook de rol van de eindgebruiker. Facilicom Facility Solutions, NewDirections, Van Doorne, Dell, Procore en Bouwinvest deden dat al eerder. De belangrijkste uitdaging was volgens commercieel directeur Ruud van Swieten om op een praktische manier met ISO 26000 aan de slag te gaan, passend bij de ‘niet praten maar poetsen’ mentaliteit van de onderneming. Door concrete en vaak alledaagse maatregelen maakt het schoonmaakbedrijf duurzaam handelen begrijpbaar en toepasbaar voor ieder-

een. ‘Op kantoren hebben we verlichting met sensoren en onze elektrische apparatuur heeft een spaarstand. Verder werken we met virtuele servers, gebruiken we groene stroom en waterbesparende kranen op de eigen vestigingen. Printercartridges en telefoons worden gescheiden ingezameld. Door wastemanagement en afvalscheiding zorgen we dat eindgebruikers bewuster omgaan met afval,’ aldus Van Swieten, die benadrukt voorstander te zijn van dagschoonmaak. ‘Verlichting, cv en airconditioning in gebouwen hoeven dan ’s avonds niet aan te blijven. Doordat gebouwgebruikers getuige zijn van ons werk ontstaan wederzijdse betrokkenheid, waardering en begrip. Bovendien is de veiligheid van onze mensen beter gewaarborgd.’

Omarmd Schoonmaakconcern CSU (ruim 14.000 vaste medewerkers, 34 vestigingen) heeft de gedragscode voor duurzame eindgebruikers van FMN en DGBC kortgeleden formeel omarmd. Het bedrijf is al geruime tijd actief op

XIV

BUSINESS NATIONAAL

Commercieel directeur Ruud van Swieten van CSU ontvangt uit handen van Kenniskring Duurzaamvoorzitter Yvette Watson het certificaat, behorend bij de gedragscode voor duurzame eindgebruikers.

Business Nationaal: Landelijk bereik via dé 22 regionale BUSINESS-magazines De totale oplage van BUSINESS Nationaal, het landelijk katern van de 22 Business-uitgaven, bedraagt ruim 100.000 exemplaren. Door een meeleesfactor van drie personen bereikt elke editie van BUSINESS Nationaal meer dan 300.000 zakelijke beslissers. Adverteren in BUSINESS Nationaal is werken aan zakelijk succes.

Noord-Nederland Business Assen Groningen Leeuwarden e.o.

Arnhem Business Arnhem Duiven Oosterbeek e.o.

Noordoost-Brabant Business ‘s-Hertogenbosch Oss Veghel Eindhoven e.o.

Drechtsteden Business Dordrecht Sliedrecht Gorinchem e.o. Driesteden Business Apeldoorn Deventer Zutphen e.o.

Want zaken doe je met elkaar in de regio!

Facts & figures: - Toonaangevend sinds 1984 - Oplage 100.000+ - Bereik 300.000+ - Verschijning 6x per jaar - Sterke regionale binding

Flevoland & Gooi en Eemland Business Almere Lelystad Hilversum Amersfoort e.o. Haaglanden Business Den Haag Zoetermeer Leidschendam Wassenaar e.o. Kennemer Business Haarlem Beverwijk IJmond e.o.

BUSINESS

Midden-Brabant Business Tilburg Waalwijk Oisterwijk e.o.

Arko van Brakel

‘Nederland moet weer gaan dromen’ BUSINESS NATIONAAL

BusinessNationaal5.indd 1

09-10-12 14:41

Vallei Business Ede Wageningen Veenendaal e.o.

Amsterdam Business Amsterdam Amstelveen Schiphol Diemen e.o.

Nijmegen Business Nijmegen Malden Boxmeer e.o. Noord-Limburg Business Gennep Venlo Roermond e.o.

West-Brabant Business Breda Roosendaal Etten-Leur Oosterhout Bergen op Zoom e.o. Zeeland Business Vlissingen Goes Terneuzen Zierikzee e.o.

Oost-Gelderland Business Doetinchem Winterswijk Zevenaar e.o.

Zwolle Business Zwolle Kampen Hardenberg Steenwijk e.o.

Rijnmond Business Rotterdam Spijkenisse Schiedam Vlaardingen e.o. Rijnstreek Business Leiden Alphen aan den Rijn Bodegraven Lisse e.o. Rivierenland Business Tiel Zaltbommel Leerdam e.o.

Leeuwarden

Assen

Twente Business Enschede Hengelo Almelo Oldenzaal e.o.

Alkmaar Zwolle Almere

Haarlem Amsterdam

Utrecht Business Leiden Utrecht Nieuwegein 's Gravenhage Houten Zeist e.o.

Enschede

Utrecht

Ede Tiel

Arnhem

Nijmegen

's Hertogenbosch

Breda

www.business-nationaal.nl voor zakelijk succes!

Apeldoorn

Amersfoort

Rotterdam Dordrecht

Middelburg

Groningen

Tilburg

Venlo

Maastricht

Winterswijk

Gaat u voor de 1000 euro vraag? Women on Wings is een Nederlandse organisatie die ondernemende vrouwen in India een vliegende start geeft. Women on Wings werkt zonder subsidies. Ze bereikt haar resultaten omdat vrienden en bedrijven het werk van Women on Wings omarmen. De 1000 euro vraag: Geeft u ook met duizend euro in geld of diensten Women on Wings vleugels? Kijk op womenonwings.nl/ getinvolved hoe u dat kunt doen. En wat Women on Wings ervoor terugdoet.

opinie

Urgentiebesef

Ik werd uitgenodigd bij een klant voor een verandertraject, waarbij men ook aandacht wilde besteden aan efficiënter en effectiever werken. De directie vond dat de medewerkers niet optimaal rendeerden en had al diverse plannen van aanpak zien mislukken. Ik verdiepte me eerst in de situatie en stelde een diagnose.

momenten ingelast. Het werk werd zo minder ad-hoc. Ze leerde om te gaan met werkdruk, wat haar privéleven ook ten goede kwam. Ze groeide in haar werk en als mens.

Frank Rekers

Bij verandertrajecten maak ik nogal eens gebruik van de acht succesfactoren van de expert op het gebied van verandermanagement, Kotter. Keer op keer blijkt de menselijke factor de kritische Het energieniveau van de office-manager column succesfactor te zijn die bepalend is voor was sinds haar komst, 6 maanden gelehet slagen of mislukken van veranderinden, drastisch naar beneden gegaan. gen. Uiteindelijk wordt het resultaat van Hoge werkdruk, alles goed willen doen, veranderingen bepaald door de mate waarin ze door mensen veel ad-hoc werkzaamheden, onvoldoende structuur en te worden geaccepteerd. Hoewel het inmiddels een bekend weinig tijd waren daar, volgens haar de oorzaak van! Haar idee gegeven is, wordt de het aandeel van de mens bij veranderinom dit op te lossen zou een extra werknemer zijn. Iets wat de gen nog altijd schromelijk onderschat. werkgever bij de vorige office-manager had gedaan. Het kostte veel geld, bood geen oplossing en leidde tot frustratie. De eerste stap bij succesvolle veranderingen bij Kotters model Ook constateerde ik dat het een terugkerend patroon was. is “Het creëren van een gevoel van urgentie.” Deze noodzakelijke voorwaarde bij veranderingen geeft besef van de urgentie Tijdens een training werd de office-manager zich ervan bewust van alle betrokkenen. Daardoor was de werkgever bereid te dat het aannemen van een nieuwe medewerker een oplossing investeren in de office-manager, de office-manager was bereid was die buiten haarzelf lag. Er kwam urgentiebesef dat de om zich te ontwikkelen en verantwoordelijkheid te nemen. oplossing in haar zelf besloten lag. Vervolgens is ze zich met Vaak worden plannen gemaakt zonder gevoel van urgentie. onze begeleiding persoonlijk gaan ontwikkelen. Ze leerde Deze plannen zijn gedoemd te mislukken, omdat ze draagvlak structuur aan te brengen door hoofd- van bijzaken te ondermissen. De eerste voorwaarde bij veranderingen is scheiden, haar perfectionisme werkbaar te maken door het urgentiebesef. ‘goed is goedprincipe’ en er werden dagelijks vaste e-mail

Trainer, mental coach en medemens frank.rekers@4human.nl

B U S I N E S S | N U M M E R 5 | n o v ember 2 0 1 2

www.kienhuishoving.nl www.kienhuishoving.nl

Bij ons staat Juridische zaken, Bij ons staat boeiende zaken, u er nooit u er nooit onze zaken. alleen voor. alleen voor. Enschede Pantheon 25 Postbus 109 7500 AC Enschede Tel. (053) 480 42 00 Oldenzaal Wilhelminastraat 14 Postbus 303 7570 AH Oldenzaal Tel. (0541) 57 31 00 Enschede Pantheon 25 Postbus 109 7500 AC Enschede Tel. (053) 480 42 00 Oldenzaal Wilhelminastraat 14 Postbus 303 7570 AH Oldenzaal Tel. (0541) 57 31 00