Cadat Fennema: Racisme Janmaat is consequentie van nationalisme volkskrant 3 okt 1989

Racisme Janmaat is consequentie van nationalisme - VK 3 okt 1989 De Volkskrant, 3 oktober 1989 OPEN FORUM Racisme Janmaat is consequentie van nationalisme Nu janmaat weer in de Kamer zit gaat er een schokje door Nederland. Wat te doen met een racist in de Kamer? En, een vraag die nog moeilijker blijkt: wat te doen met de 77.872 Nederlanders die op hem hebben gestemd? Zijn dat allemaal racisten?

Welnee, roepen de politici in koor, de meeste Janmaat-aanhangers zijn "proteststemmers" in de knel geraakt door de neo-liberale politiek van Lubbert en Ruding, gevangen in de vicieuze cirkel van een gebrekkige opleiding, werkloosheid en sociaal isolement, opgesloten in de negentiende eeuwse buurten, waar de verkrotting en de drugshandel hand overhand toenemen. Is het die mensen kwalijk te nemen dat zij de buitenlanders de schuld geven van de misère waarin zij zich bevinden?

Maar laten we de vraag eens omdraaien. Waarom zouden die „arme blanken" de buitenlanders de schuld geven? Zitten er dan zoveel Turken en Marokkanen in de regering? Zijn het Surinamers die het personeelsbeleid van bedrijfsleven en overheid bepalen? Nee, er ligt een andere redenering van de Centrumdemocraten ten grondslag.

Nederland voor de Nederlanders!, dat is hun leus. En wie zou het daar niet mee eens zijn. Of is Nederland soms niet voor de Nederlanders?

Nederland moet zijn grenzen sluiten! Maar dat vindt toch iedereen? Of is er iemand die de grenzen wil opengooien? In ieder geval de Nederlandse regering niet. Zelfs de Nederlandse anarchisten willen daar niet van horen.

Nederland moet geen multiculturele samenleving worden! Maar dat vinden de meeste Nederlanders toch? Want wie zou er eigenlijk willen dat er net zoveel overheidsgeld besteed wordt aan moskeeën als aan de rooms-katholieke en hervormde kerken? Je mag je kind toch niet opofferen aan je eigen politieke idealen? Al die Arabische kinderen doen het onderwijsniveau toch dalen. Of niet soms?

Er is, als we alleen maar afgaan op de propaganda van de Centrumdemocraten, absoluut geen reden om aan te nemen dat er zoveel verschil is tussen de stemmers op Janmaat en die op de andere partijen. Maar betekent dat nu dat de stemmers op Janmaat geen racisten zijn? Of moeten we de oorspronkelijke vraag anders formuleren en ons afvragen hoe het kont dat de meeste racisten niet op janmaat gestemd hebben?

U vindt dit allemaal overdreven? Op 25 september 1980 werd in NRC-Handelsblad een discussie over allochtonen in Nederland geopend door een zekere drs. A. C. Vierling. Vierling ondertekende dat stuk als voormalig beleidsmedewerker directie culturele minderheden bij CRM en lid van de interdepartementale commissie voor beleidscoördinatie ten behoeve van migranten uit Suriname en de Nederlandse Antillen. Hij vermeldde niet dat hij ook secretaris van de toenmalige Centrumpartij was.

In het betreffende stuk neemt hij het op voor de autochtone Nederlanders die in de negentiende eeuwse wijken van de grote steden wonen en „overspoeld" worden met buitenlanden. De "overlast" die deze nieuwkomers bezorgen beschrijft Vierling alsvolgt: „(...)14 uur per etmaal Turks-Arabische muziek of Zuidamerikaans gehos, shoarmastank, drenzende illegale textielmachines en de door merg en hot snerpende aanklacht tegen de tolerantie: het gekrijs van (song uit de kinderboerderij gegapte) geiten, die animale holocaust, dat onverdoofde bloedbad aangericht onder de zwaksten van onze samenleving voor wie geen partij of pers het woord durft te nemen."

Vierling's opening werd gevolgd door reacties van Nederlandse "deskundigen". Dr. W. J. Bruin, nummer 4 op de lijst van Janmaat, mocht ook Meedoen - niet als oud-voorzitter van de Volksunie maar als planoloog bij de Gemeente Amsterdam. In feite werden de termen van het debat bepaald door Vierling en Bruin. De overige discussianten plaatsten kanttekeningen. Hun reacties waren vrijwel allemaal kritisch positief. De zwarte piet was door Vierling zo slim uitgespeeld dat niemand hem in de gaten had.

Zwarte piet Nobelprijswinnaar prof. Jan Tinbergen schreef in zijn reactie dat Vierling er "volkomen terecht" op wijst, "dat het onze eigen Nederlandse 'kansarmen' zijn die opgescheept worden met de aanwezigheden van een aantal minderheden", en legde uit dat de etnische ellende ontstaan was doordat de internationale politieke gemeenschap in de jaren vijftig niet naar hem had willen luisteren. Als toen zijn plan voor een internationale arbeidsdeling was uitgevoerd, dan zaten we nu niet met al die Turken en Marokkanen.

Veel van wat de Centrumdemocraten zeggen wordt dus onderschreven door vooraanstaande Nederlanders, als ze maar niet weten dat het uit die koker komt. Dat komt omdat de Centrumdemocraten, althans in hun officiële propaganda, een nationalistische vertoog volgen.

Janmaat is de extreme consequentie van het Nederlandse nationalisme. Extreem, maar niet onlogisch.

Om die reden is het voor de politici zo moeilijk de Centrumdemocraten te bestrijden. Men kan de partij van Janmaat niet werkelijk bestrijden zonder de betekenis van het nationalisme in Nederland aan een nader onderzoek te onderwerpen. Zolang dat niet gebeurt, speelt Janmaat de zwarte piet in de Nederlandse politiek. Het is een kaart die iedereen graag aan een ander geeft, maar die wel bij het spel hoort.

Helaas is dat nog niet het hele verhaal. Want in combinatie met hun officiële propaganda bedrijven de Centrumdemocraten - zij het veel minder openlijk - ook onversneden racistische propaganda. Het brein daarachter is de genoemde Dr. Bruin, schrijver van het boek Het recht op Apartheid, waarin de inferioriteit van niet-blanken wordt „aangetoond". Hij waarschuwt in dat boek tegen interraciale huwelijken - iets wat janmaat overigens ook in zijn televisieuitzending op 23 augustus mocht doen. Enkele jaren geleden circuleerde in de toenmalige Centrumpartij een notitie van Bruin, waarin de opvatting verdedigd werd dat geweld tegen etnische minderheden beschouwd moest worden als een vorm van nationale zelfverdediging.

En tenslotte is de partij der Centrumdemocraten een trefpunt van mensen als de moordenaar van Kerwin Duinmeijer, die op 10 september opnieuw een slachtoffer maakte. Surinamers en Antillianen, Turken en Marokkanen lopen permanent het risico door Centrumdemocraten op straat of in het café geprovoceerd te worden. Allochtonen die politiek actief zijn, worden telefonisch bedreigd. Het treurige is nu dat juist die feiten veel minder bekend zijn, en vaak niet eens geloofd worden. Zij vormen de bruine rand van het Nederlandse nationalisme.

BRIEUC-YVES CADAT MEINDERT FENNEMA Politicologen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.