Percorsi in ceramica 36 POL-ESP by Casalgrande Padana S.p.a.

Poste Italiane Spa, n. 36 dicembre 2017 Spedizione in abbonamento Postale - 70%, DCB Modena

36/2017

CASALGRANDE PADANA Pave your way

percorsi in ceramica

MAGAZYN GRAFIKA I PROJEKTY REVISTA DE SIGNOS E IMÁGENES

na okładce en portada Campus Manhattanville

kierownik projektu director responsable Mauro Manfredini koordynacja graficzna coordinación gráfica Fabio Berrettini Cristina Menotti koordynacja wydawnicza coordinación editorial Nadia Giullari redakcja tekstów redacción de textos Livio Salvadori Alfredo Zappa

En conformidad con el decreto legislativo italiano n.º 196/2003, le informamos de que nuestra Sociedad trata sus datos electrónicamente y los utiliza para enviarle información comercial y promociones. Por tanto, nuestra Sociedad podrá ejercer los derechos estipulados en el art. 13 de dicha ley, entre ellos los derechos de cancelación, actualización, rectificación e integración. Autorización del Tribunal de Reggio Emilia n.º 982 del 21 de diciembre de 1998. Zgodnie z włoskim rozporządzeniem z mocą ustawy nr 196/2003 informujemy, że nasza Spółka przetwarza elektronicznie i wykorzystuje zebrane dane w celu wysyłania ofert handlowych i materiałów promocyjnych. Osobom, których dane są zbierane przez naszą Spółkę, przysługują prawa określone w art. 13 wspomnianego rozporządzenia (w tym prawo do usunięcia, zmiany i uzupełnienia danych). Upoważnienie nr 982 wydane przez Sąd w Reggio Emilia dnia 21 grudnia 1998 r.

druk impresión Bieffe SpA Recanati Mc graficabieffe.it podatek został opłacony tasa pagada

Casalgrande Padana Via Statale 467, n. 73 42013 Casalgrande (Reggio Emilia) Italy Tel. +39 0522 9901 casalgrandepadana.com

Standard FSC określa zasady śledzenia papieru pochodzącego z lasów zarządzanych zgodnie z precyzyjnie określonymi parametrami środowiskowymi, społecznymi i ekonomicznymi. Rygorystyczny system kontroli przewiduje etykietowanie zadrukowanego produktu, uzyskanego z papieru FSC. El estándar FSC define la trazabilidad del papel procedente de bosques gestionados correctamente conforme a precisos parámetros medioambientales, sociales y económicos. El riguroso sistema de control comporta el etiquetado del producto impreso realizado con papel FSC.

4 Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość

4 Pasado, presente, futuro

Architektura 6 Casa Baldi 8 Nowe Creative Centre w Rzymie 10 Architektura relatywnego czasu 14 Powrót do przyszłości Wywiad z Paolo Portoghesi 15 Biografia Paolo Portoghesi

Arquitectura 6 Casa Baldi 8 El nuevo Creative Centre de Roma 10 Arquitectura del tiempo relativo 14 Regreso al futuro Entrevista a Paolo Portoghesi 15 Biografía de Paolo Portoghesi

22 Uniwersytet Columbia 24 Kampus Manhattanville Projekt 30 Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B.Zuckerman Mind Brain Behavior Institute) Projekt 38 Architektura i ceramika Wywiad z Antoine Chaaya

22 Universidad de Columbia 24 El campus de Manhattanville Proyecto 30 Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B.Zuckerman Mind Brain Behavior Institute) Proyecto 38 Arquitectura y cerámica Entrevista a Antoine Chaaya

Wiadomości 44 Kontinua 46 Grand Prix 2016-2018

Noticias 44 Kontinua 46 Grand Prix 2016-2018

percorsi in ceramica

magazyn grafika i projekty revista de signos e imágenes

Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość Pasado, presente, futuro To „czas” stanowi symboliczny klucz do interpretacji tego numeru magazynu „Percorsi”.

Z jednej strony mamy do czynienia z „przeszłością, która staje się teraźniejszością” w artykule poświęconym projektowi renowacji i zmiany przeznaczenia domu Casa Baldi w Rzymie. Ten osobliwy budynek mieszkalny, stanowiący jeden z najważniejszych obiektów powojennej architektury włoskiej, sygnowany przez Paola Portoghesiego, będzie siedzibą trzeciego ze stworzonych przez Casalgrande Padana ośrodków „Creative Center” promujących kreatywność, kulturę i projektowanie architektoniczne. Firma Casalgrande Padana wykazała się dużą wrażliwością i powierzyła projekt renowacji i zmiany przeznaczenia samemu Paolo Portoghesiemu, który opowiada o nim w wywiadzie udzielonym na wyłączność magazynowi „Percorsi”. Z drugiej strony, jako kontrapunkt, „teraźniejszość staje się przyszłością” w artykułach na temat ogromnego przedsięwzięcia sygnowanego przez Renzo Piano Building Workshop – projektu kampusu Manhattanville prestiżowego Uniwersytetu Columbia w sercu Nowego Jorku. Nowy ośrodek uniwersytecki, pomyślany jako wyjątkowe doświadczenie rewitalizacji miasta, jest kompleksem składającym się z kilku budynków połączonych wspólnymi terenami zielonymi i ogólnodostępnymi usługami dla mieszkańców miasta. W ramach projektu, który zostanie ukończony w 2021 r., oddano już do użytku kilka obiektów, takich jak Lenfest Center for the Arts i Jerome L. Greene Science Center, wewnątrz którego, w pomieszczeniach charakteryzujących się wysoką jakością architektoniczną pod kątem wystroju wnętrz i funkcjonalności, na kilku tysiącach metrów kwadratowych powierzchni zastosowano płyty z kamionki porcelanowej produkowane przez Casalgrande Padana. Ale w numerze tym „teraźniejszość staje się przyszłością” także za pośrednictwem niepublikowanych wcześniej informacji dotyczących udziału w kolejnej edycji Międzynarodowego Konkursu Architektonicznego Grand Prix 2016/2018, otwartego dla projektantów, którzy w latach 2013–2018 wykorzystali materiały ceramiczne Casalgrande Padana do realizacji swoich projektów, jak również prezentacji nowej linii wielkoformatowych płyt z kamionki porcelanowej o niewielkiej grubości Kontinua, która zdążyła już zdobyć szerokie uznanie podczas wystawy zarezerwowanej dla specjalistów pracujących w branży. Wreszcie niniejszy numer magazynu „Percorsi in ceramica” sam w sobie mówi o „przyszłości”. Po 35 numerach i prawie 18 latach od publikacji pierwszego wydania magazyn wygląda w przyszłość dzięki nowemu układowi graficznemu, a przede wszystkim nowym rozmiarom, zwiększonym do eleganckiego formatu 28 × 31 stanowiącego znak rozpoznawczy wszystkich propozycji wydawniczych Casalgrande Padana skierowanych do specjalistów z branży, takich jak np. słynna publikacja „Creative Book”. Większy format to więcej miejsca na teksty, zdjęcia i rysunki, których zadaniem jest dostarczenie istotnych źródeł najnowszych informacji o wszystkim tym, co dzieje się w dziedzinie ceramiki, projektowania architektonicznego i wystroju wnętrz, czyli w szerokim świecie otaczającym Casalgrande Padana.

Es el «tiempo» que simbólicamente proponemos como clave de lectura de este número de Percorsi.

Por un lado «el pasado que se hace presente» a través del reportaje dedicado a la Casa Baldi en Roma y su proyecto de recuperación y redefinición del uso. Esta singular obra de Paolo Portoghesi, uno de los edificios residenciales más significativos de la arquitectura italiana de posguerra, será la sede del tercer polo del sistema «Creative Center» ideado por Casalgrande Padana al servicio de la creatividad, la cultura y el diseño arquitectónico. Casalgrande Padana ha tenido el gran acierto de asignar el proyecto de restauración y redefinición al propio Paolo Portoghesi, que lo narra a los lectores en una entrevista exclusiva. Por otro lado, y como contrapunto, «el presente se hace futuro» dentro de los artículos dedicados a la gran intervención del Renzo Piano Building Workshop para el Campus di Manhattanville de la prestigiosa Universidad de Columbia en el centro de Nueva York. El nuevo polo universitario, concebido como experiencia cualificada de regeneración urbana, es un complejo formado por varios edificios que se encuadran en una matriz conectiva de espacios verdes y servicios abiertos a la ciudad. El proyecto, previsto para 2021, cuenta ya con algunos elementos operativos, como el Lenfester Center for the Arts y el Jerome L. Greene Science Center, en cuyo interior, como solución para un contexto caracterizado por la alta calidad de las funciones y del diseño de interiores, se han instalado las placas de gres porcelánico de Casalgrande Padana, cubriendo una extensión de varios miles de metros cuadrados. Pero en este número «el presente se hace futuro» también con la información que adelantamos para participar en la próxima edición del Concurso Internacional de arquitectura Grand Prix 2016/2018, abierto a los proyectistas que, entre 2013 y 2018, han utilizado los materiales cerámicos Casalgrande Padana para la realización de sus obras, así como a través de la presentación de Kontinua, la nueva línea de placas de gres porcelánico de gran tamaño y mínimo grosor, que ha sido muy bien acogida durante la presentación previa reservada a los operadores especializados. Sin olvidar a la propia revista, Percorsi in Ceramica, que a través de sus páginas nos habla de “futuro”. Después de 35 números y a poco menos de 18 años de la publicación de la primera edición, la revista mira al futuro a través de la renovación de su presentación gráfica y, sobre todo, del formato, que ha crecido hasta el elegante 28x31 que ya caracteriza toda la producción editorial de Casalgrande Padana destinada al mundo profesional, de la que es buen ejemplo el conocido Creative Book. Mayor amplitud para dar espacio a los contenidos, a las imágenes y a los diseños, con el objetivo de proporcionar herramientas cualificadas de actualización e información sobre todo lo que ocurre en el mundo de la cerámica, los proyectos arquitectónicos y el diseño de interiores, en el amplio universo que gira en torno a Casalgrande Padana.

4 5

casa baldi

Creative Centre, Roma Paolo Portoghesi

Casalgrande Padana wykazała się dużą wrażliwością i powierzyła projekt renowacji i zmiany przeznaczenia samemu Paolo Portoghesiemu

Casalgrande Padana ha tenido el gran acierto de asignar el proyecto de restauración y redefinición al propio Paolo Portoghesi 6 7

Nowe Creative Centre w Rzymie El nuevo Creative Centre de Roma

Creative Centre to miejsce otwarte dla specjalistów z branży, stworzone przez Casalgrande Padana z myślą o odejściu od tradycyjnego pojmowania showroomów na rzecz zaoferowania przestrzeni sprzyjającej interakcji pomiędzy ceramiką i projektowaniem, łącząc obszar wystawowy z usługami komunikacyjnymi, wsparciem technicznym i szeregiem inicjatyw z różnych dziedzin, od architektury i design po produkcję. Za sukcesem takiego rozwiązania przemawia fakt, że w zaledwie kilka lat po pierwszym Creative Centre wybudowanym w pobliżu ośrodka produkcyjnego Casalgrande, według projektu Cerri Associati Engineering, powstało Creative Centre w Mediolanie przy bulwarze Foro Bonaparte, które stanowi dziś prawdziwy punkt odniesienia dla społeczności architektów, nie tylko ze stolicy Lombardii, między innymi dzięki intensywnej działalności w zakresie organizacji spotkań i szkoleń z udziałem licznych ważnych przedstawicieli świata architektury i designu. W tym kontekście w celu zaspokojenia rosnącego zainteresowania wielu osób w całym kraju firma Casalgrande Padana postanowiła otworzyć nowy Creative Centre w Rzymie. Wybrane miejsce ma szczególne znaczenie i stanowi okazję do udostępnienia społeczności projektantów ważnego autorskiego budynku – Casa Baldi, zaprojektowanego przez Paola Portoghesiego i wybudowanego w latach 1959–1961. Firma Casalgrande Padana wykazała się dużą wrażliwością i powierzyła projekt renowacji i zmiany przeznaczenia samemu Paolo Portoghesiemu, który opracował szereg rozwiązań spójnych z pierwotnym budynkiem, a jednocześnie ukierunkowanych na jego jak najlepsze dostosowanie do nowej roli pod względem architektonicznym i funkcjonalnym.

Los Creative Centre, con los que Casalgrande Padana se propone superar el tradicional concepto de showroom comercial, son lugares abiertos a los profesionales del sector, confluencia entre los mundos de la cerámica y el diseño proyectual, donde la dimensión expositiva va de la mano de la comunicación, la información técnica y una articulada serie de iniciativas en el campo de la arquitectura, del diseño y de la producción. Una fórmula de éxito que ha visto como a pocos años del primer Creative Centre, sito a pocos pasos del polo productivo de Casalgrande, surgía el Creative Centre de Milán Foro Buonaparte, proyectado por Cerri Associati Engineering, que en la actualidad es todo un punto de referencia para la comunidad de arquitectos y que gracias al intenso calendario de citas y encuentros de formación con numerosos protagonistas internacionales de la arquitectura y del diseño, ha trascendido los límites de la capital lombarda. En esta lógica, para satisfacer la creciente demanda a nivel nacional, Casalgrande Padana ha decidido realizar un nuevo Creative Centre en Roma. El lugar elegido es particularmente significativo y constituye la ocasión perfecta para abrir a la comunidad de proyectistas una importante pieza de autor: La Casa Baldi, diseñada por Paolo Portoghesi y construida entre 1959 y 1961. Casalgrande Padana ha tenido el gran acierto de asignar el proyecto de restauración y redefinición al propio Paolo Portoghesi, que ha elaborado una serie de soluciones coherentes con la obra original y al mismo tiempo acordes con los nuevos usos del edificio en su revalorización arquitectónica y funcional.

Projekt renowacji Casa Baldi jest na zaawansowanym etapie rozwoju. Ten osobliwy budynek mieszkalny, stanowiący jeden z najważniejszych obiektów powojennej architektury włoskiej, sygnowany przez Paola Portoghesiego, zostanie przekształcony w siedzibę trzeciego ze stworzonych przez Casalgrande Padana ośrodków promujących kreatywność, kulturę i projektowanie architektoniczne.

8 9

El proyecto de restauración de Casa Baldi se encuentra en una fase avanzada. Esta singular obra de Paolo Portoghesi, uno de los edificios residenciales más significativos de la arquitectura italiana de posguerra, conocerá un nuevo destino como sede del tercer polo del sistema ideado por Casalgrande Padana al servicio de la creatividad, la cultura y el diseño arquitectónico.

Architektura relatywnego czasu Arquitectura del tiempo relativo

Budynek „umyślnie dwuznaczny”, jak mówi sam autor. Innowacyjny manifest programowy doświadczalnego poszukiwania nowego języka związanego z miejscami i historią. Projekt, który po wielu latach stawia nas ponownie przed pozostającym bez odpowiedzi pytaniem, czym jest nowoczesność w architekturze.

Un edificio «intencionadamente ambiguo» en palabras de su propio autor. Un innovador manifiesto programático de investigación experimental hacia un nuevo lenguaje ligado a los lugares y a la historia. Un proyecto que, a distancia de muchos años, nos replantea el insoluble problema de en qué consiste la modernidad en arquitectura.

To nie wymiar decyduje o wielkości architektury, lecz jej znaczenie. Wynika z tego, że niewielkie rozmiary budynku same w sobie nie oznaczają konieczności ograniczeń, wyrzeczeń i oszczędności w treści. Historia najlepszej architektury roi się od takich przykładów. Uwagi te stanowią niezbędne wprowadzenie do rozmowy o Casa Baldi, „małym” budynku mieszkalnym zrealizowanym w 1961 r. przy zakolu ulicy Flaminia w Rzymie, według projektu Paola Portoghesiego. To dzieło, wychodzące daleko poza granice zlecenia, stanowiło innowacyjny powojenny manifest architektoniczny, który wywołał w tamtych czasach głośną debatę, również za oceanem, gdzie trafił na strony „New York Timesa”.

No es el tamaño lo que hace grande la arquitectura: es la profundidad. Por consiguiente, una escala reducida no es de por sí condición necesaria de síntesis ni de renuncias o economía de contenidos. La historia de la buena arquitectura abunda en ejemplos. Una premisa necesaria para presentar Casa Baldi, el «pequeño» edificio residencial construido en 1961 en el recodo de la vía Flaminia, en Roma, con proyecto de Paolo Portoghesi. Una obra que hizo de un simple encargo un innovador manifiesto arquitectónico de la posguerra italiana, capaz de estimular un gran debate cuyos ecos llegaron incluso hasta las páginas del New York Times.

Wiele zostało napisane o Casa Baldi od czasów jego powstania. Sam Portoghesi był przy różnych okazjach wielokrotnie pytany o zastosowane w nim rozwiązania i elementy trudniejsze do wyróżnienia i zrozumienia w sposób kompleksowy. Można by rzec, że architektura ta podlegała ciągłej rozbudowie w ciągu lat, również na „placu budowy”, jakim jest krytyka.

Desde su construcción hasta nuestros días, es mucho lo que se ha escrito sobre Casa Baldi. El propio Portoghesi, en distintas declaraciones, ha hecho la exégesis de los elementos y soluciones menos fáciles de discernir y de comprender cabalmente. Podríamos decir que es una obra arquitectónica que ha seguido construyéndose a lo largo de los años con los materiales de la crítica.

10 11

Spośród wielu debat, jakie toczyły się w tym temacie, warto wspomnieć o poświęconym mu artykule opublikowanym w formie „polemiki z autorem” w 86. numerze czasopisma „L’architettura cronache e storia” (Kroniki i historia architektury – przyp. tłum.) z 1962 r., pod redakcją Bruno Zeviego. W artykule tym Casa Baldi określany jest mianem „problematycznego budynku” i opisywany jako budowla, która „wywołała w rzymskim środowisku architektonicznym zakłopotanie i sprzeciw, ponieważ z jednej strony wydawała się nawiązywać do aktualnych motywów figuratywnych (zwłaszcza w odniesieniu do organizacji przestrzeni), a z drugiej była pełna kulturowych wspomnień, których racja bytu zdawała się niejasna i wręcz przebrzmiała”. Bardzo interesująca w tym kontekście jest opublikowana w tym samym czasopiśmie obszerna i dogłębna odpowiedź Paola Portoghesiego, którego poproszono o przedstawienie swoich uwag i wyjaśnień, rozpoczynających się błyskotliwym wstępem: „Casa Baldi jest budynkiem dwuznacznym, który można interpretować na rozmaite sposoby. A ponieważ ta dwuznaczność jest zamierzona i ma służyć wzbudzeniu w obserwującym chęci aktywnej interpretacji, przez wciągnięcie go w narrację, która czyni z niego uczestnika i niemal współtwórcę dzieła, analityczne uzasadnienie byłoby nie tylko zbędne, ale też niekonsekwentne”. Chcącym zgłębić ten temat serdecznie polecamy poszukanie tego artykułu w bibliotece i poznanie nastrojów i idei otaczających ten złożony projekt i mu towarzyszących. Zapraszamy do przeczytania opublikowanego w tym numerze wywiadu, którego uprzejmie udzielił nam Paolo Portoghesi i w którym opowiada on o genezie, budowie i aktualnym stanie domu Casa Baldi.

12 13

Entre los muchos debates a los que dio origen, vale la pena recordar el artículo que le dedicó el número 86 de 1962 de la revista L’architettura cronache e storia («La arquitectura, crónicas e historia»), dirigida por Bruno Zevi. En forma de «Polémica con el autor», el artículo define Casa Baldi como «Un edificio problemático» y la presenta como una pequeña construcción que «ha suscitado perplejidades y resistencias en los ambientes arquitectónicos romanos porque, por un lado parecer atenerse a los temas figurativos más actuales (sobre todo en lo que se refiere a la manipulación del espacio), mientras por otro está cargada de memorias culturales, cuya presencia parece equívoca e incluso de carácter reaccionario». Muy interesante y aclaratoria la larga y detallada réplica de Paolo Portoghesi, quien, invitado en esas mismas páginas a ilustrar sus motivaciones, arranca de forma desconcertante: «Casa Baldi es un edificio ambiguo, abierto a múltiples lecturas; y porque esta ambigüedad es intencionada y debería servir para provocar en el observador una voluntad activa de interpretación, atrayéndolo a una narración que lo haga partícipe y casi coautor de la obra, cualquier justificación analítica podría ser, además de inútil, contradictoria». Un Artículo de biblioteca que dará mucho de sí a quienes deseen profundizar en el tema, los tonos y los episodios en relación con la acogida y el seguimiento de este complejo proyecto. Por nuestra parte, remitimos a la entrevista que Paolo Portoghesi ha tenido la amabilidad de concedernos y que publicamos en estas páginas, en la que el autor cuenta la génesis, la construcción y la actualidad de Casa Baldi.

Powrót do przyszłości Regreso al futuro Spotkaliśmy się z architektem Paolo Portoghesim, aby poznać genezę tej osobliwej architektury i porozmawiać o pomysłach i wytycznych leżących u podstaw projektu zmiany przeznaczenia budynku, który po niemal sześćdziesięciu latach od pierwszych szkiców znów zaczyna odgrywać rolę pierwszoplanową. Hemos charlado con el arquitecto Paolo Portoghesi para conocer la génesis de esta singular arquitectura y anticipar las ideas y directrices de base del nuevo proyecto de uso que, a poco menos de sesenta años de los primeros bocetos, hacen de él un protagonista activo otra vez.

Percorsi in Ceramica Panie profesorze, proszę nam opowiedzieć, jak otrzymał pan zlecenie zaprojektowania Casa Baldi, w którym miał pan pełną swobodę pod względem kreatywnym? Paolo Portoghesi Gian Vittorio Baldi był człowiekiem kultury. Reżyserem pewnej wagi, autorem eksperymentów „Cinema verité” i producentem pierwszych filmów Pasoliniego. Poznaliśmy się przy okazji realizacji filmu dokumentalnego, do którego zaprosił mnie w charakterze komentatora. Ponieważ miał wybudować sobie dom w Rzymie, a dążył do uzyskania czegoś jedynego w swoim rodzaju, zwrócił się do mnie, mówiąc: „Czuj się zupełnie wolny. Ja mam tylko dwa problemy: chcę wydać mało (nie więcej niż 10 milionów ówczesnych lir) i poza standardowymi pomieszczeniami dysponować dwiema sypialniami i pracownią”. Początkowo myślałem, by poświęcić uwagę kwestii rozmieszczenia pomieszczeń, ale później, po zobaczeniu terenu, byłem zafascynowany jego umiejscowieniem i musiałem odpowiednio oddać wyjątkowość tego miejsca, położonego na wzgórzu wznoszącym się około pięćdziesiąt metrów nad ulicą Flaminia, z tufową skalną ścianą z jednej strony i miejscem bitwy między Konstantynem i Maksencjuszem z drugiej. W pobliżu wznoszą się ruiny nigdy niezbadanego, lecz niezwykle urokliwego rzymskiego grobowca, przekształconego przez wodę i upływ czasu w pewnego rodzaju rzeźbę. Zleceniodawcą projektu był więc wyjątkowy człowiek, jego budżet był bardzo niewielki, a miejsce pełne czaru. Jednocześnie nie można zapomnieć, że był to okres, w którym architektura przechodziła poważny kryzys. Był we Włoszech, szczególnie w Rzymie, krótki czas architektury organicznej popieranej przez Zeviego, ale przyniosła ona dość rozczarowujące rezultaty. Młodzi architekci mieli więc ogromne możliwości otworzenia się na różne perspektywy. Moją główną obawą było stworzenie budynku czysto „rzymskiego”, głęboko zakorzenionego w niezwykłym miejscu, z którego wyrastał.

14 15

Percorsi in Ceramica Profesor Portoghesi, ¿podría contarnos como nació el encargo de casa Baldi y la afortunada condición de tener carta blanca desde el punto de vista creativo? Paolo Portoghesi Gian Vittorio Baldi era un hombre de cultura. Era un director de cierta importancia, autor de experimentos de «Cinema verité» y productor de las primeras películas de Pasolini. Nos conocimos con ocasión de un documental para el que me había pedido que hiciera de locutor comentarista. Como tenía que hacerse una casa en Roma y pretendía algo distinto, se dirigió a mí, y me dijo: «Considera que tienes total libertad. Solo tienes que resolver dos cosas, el problema de gastar poco (no más de diez millones de liras de la época) y que, además del equipamiento normal, haya dos dormitorios y un despacho». Al principio pensé en cuidar el aspecto de la distribución, pero luego, al visitar el solar, me encantó el emplazamiento y busqué la manera de dar respuesta a un lugar extraordinario, situado sobre una colina unos cincuenta metros por encima de vía Flaminia, con un barranco de toba frente al paisaje donde tuvo lugar la batalla entre Constantino y Majencio. Al lado están las ruinas de un sepulcro romano; nunca ha sido estudiado pero es fascinante..., desgastado por el agua y por el tiempo, ha perdido sus rasgos para transformarse en una especie de escultura. El proyecto nació así de un promotor especial, un presupuesto muy limitado, un lugar muy sugestivo. Al mismo tiempo, no hay que olvidar que nos encontrábamos en un período histórico en que la arquitectura atravesaba una fuerte crisis. En Italia, y sobre todo en Roma, había habido un paréntesis... la Arquitectura Orgánica, sostenida por Zevi, cuyos resultados habían dejado mucho que desear. Para un joven, entonces, era cuestión de abrirse a un mundo de cosas distintas. Y mi principal preocupación era construir un «edificio romano», inseparable del lugar extraordinario en que iba a levantarse.

Paolo Portoghesi Człowiek odgrywający jedną z głównych ról na powojennej scenie architektonicznej. Architekt, wykładowca, teoretyk i historyk architektury, członek Akademii Rysiów, zasłużony prezydent Akademii Świętego Łukasza, zasłużony profesor rzymskiego Uniwersytetu La Sapienza. Urodził się 2 listopada 1931 r. w Rzymie, gdzie w 1957 r. ukończył studia. W jego życiu działalność zawodowa nieustannie przeplata się z zaangażowaniem w ważne tematy architektury. Jego działalność zawodowa i naukowa od samego początku ukierunkowana jest na poszukiwanie ciągłości tworzącej krytyczne zestawienie między wiedzą, pamięcią i wartościami tradycji historycznej a współczesną rzeczywistością, wyglądając poza stereotypowe pojęcie „nowoczesności”. W latach 1962–1966 wykładał historię krytyki na Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie. Od 1967 r. wykładał historię architektury na Politechnice w Mediolanie, a w latach 1968–1976 pełnił funkcję dziekana Wydziału Architektury. Od 1995 do 2007 r. był wykładowcą projektowania na Wydziale Architektury Valle Giulia Uniwersytetu La Sapienza, którego jest dziś zasłużonym profesorem i na którym prowadzi zajęcia z geoarchitektury.

Był kierownikiem sekcji Architektura na Biennale w Wenecji (1979–1982), a następnie jego przewodniczącym (1983–1993). Wielką sławą cieszyła się stworzona przez niego instalacja „Strada Novissima” pokazana w budynku Corderie weneckiego Arsenału na Biennale w 1980 r., w którą zaangażowanych było 19 architektów z całego świata i która otworzyła debatę o ruchu postmodernistycznym. Opublikował wiele esejów i opracowań dotyczących architektury renesansowej i barokowej, stylu Liberty i kwestii współczesności. Założył i redagował takie czasopisma jak: „Controspazio”, „Eupalino” i „Abitare la Terra”. Lista projektów zrealizowanych przez niego nie tylko we Włoszech jest niezwykle długa i obejmuje projekty budynków mieszkalnych, usługowych, religijnych, szkolnych i kulturalnych, jak również projekty rewitalizacji terenów miejskich. Do najważniejszych z nich należą: Casa Baldi w Rzymie, kościół Świętej Rodziny w Salerno, meczet i ośrodek kultury islamskiej w Rzymie, Akademia Sztuk Pięknych w mieście L’Aquila, kompleks mieszkalny Enel w Tarquinii, nowy budynek ośrodka termalnego Tettuccio w Montecatini, Teatr Politeama w Catanzaro, przebudowa placu San Silvestro w Rzymie.

Uno de los principales protagonistas del debate arquitectónico en Italia tras la segunda guerra mundial. Arquitecto, profesor, teórico e historiador de la Arquitectura, Académico de la Linceana, Presidente emérito de la Academia Nacional de San Lucas, Profesor emérito en la Universidad de La Sapienza. Nació el 2 de noviembre de 1931 en Roma, donde obtuvo la licenciatura universitaria en 1957. En su trayectoria, la actividad profesional siempre ha ido de la mano con su interés por los grandes temas de la arquitectura. La actividad profesional y académica siempre apunta a la búsqueda de una continuidad basada en la relación entre el saber, la memoria, los valores de la tradición histórica y la realidad contemporánea, en una visión crítica que va más allá del tópico de la «modernidad». Desde 1962 hasta 1966 enseñó Historia de la Crítica en La Universidad La Sapienza de Roma. Desde 1967 ha sido profesor de Historia de la Arquitectura en el Politécnico de Milán, y decano de la facultad de Arquitectura desde 1968 hasta 1976. Desde 1995 hasta 2007 ha sido profesor de Diseño Proyectual de la facultad de Arquitectura Valle Giulia de La Sapienza, donde actualmente es

profesor emérito y titular del curso de Geoarquitectura. Ha dirigido la Sección de Arquitectura de la Bienal de Venecia (1979-1982), de la que también ha sido presidente (1983-1993). Celebérrima su idea para la Bienal de Venecia de 1980, la Strada Novissima en las Corderías del Arsenal, en la que participaron 19 arquitectos internacionales y que abrió, de hecho, el debate sobre el Movimiento Posmoderno. Ha publicado gran cantidad de ensayos y libros sobre la arquitectura del renacimiento, el barroco, el modernismo y los temas de lo contemporáneo. Ha fundado y dirigido revistas como: Controspazio, Eupalino, y Abitare la Terra. Cuenta con una larguísima lista de obras realizadas en Italia y en otros países en el campo de la arquitectura residencial y terciaria, con edificios para el culto, la enseñanza, la cultura y la regeneración del tejido urbano. Entre las más conocidas: Casa Baldi en Roma, la iglesia de la Sagrada Familia en Salerno, la Mezquita y centro cultural islámico en Roma, la Academia de Bellas Artes de L’Aquila, el complejo residencial Enel de Tarquinia, el nuevo pabellón de las Termas Tettuccio de Montecatini, el Teatro Politeama de Catanzaro y la renovación de la Plaza San Silvestre en Roma.

P.c. W tamtym okresie był pan już doświadczonym architektem, jednak w Casa Baldi przejawia się moc kreatywnego entuzjazmu typowego dla młodych pokoleń. To coś w rodzaju manifestu programowego. P.p. Można powiedzieć, że w tym budynku jest wszystko to, co zawsze chciałem w życiu robić. To znaczy odzyskiwać historię i jej kształty za pośrednictwem miejsc, patrząc przez pryzmat nowoczesnej wrażliwości. Dlatego projekt umyślnie nawiązywał do idei ruchu De Stijl. Zwłaszcza Van Doesburga, Van Eesterena, Rietvelda, a jednocześnie do morfologii budowli Borrominiego, który zajmuje szczególne miejsce wśród moich zainteresowań naukowych. Stanowi więc próbę połączenia dwóch całkowicie odmiennych zjawisk, które jednak, moim zdaniem, miały wspólny mianownik, jakim było zakwestionowanie podstaw architektury. O to głównie w nim chodziło. Miał być elementem nowej architektury, związanej z miejscami i historią, a jednocześnie będącej częścią rewolucji modernistycznej. P.c. Po latach projekt Casa Baldi zdaje się wyprzedzać swoje czasy i jest zdecydowanie bardziej przekonujący niż inne doświadczenia tzw. postmodernizmu. Nie parodiuje historii, ale stawia sobie za cel tworzenie czegoś nowego. Jest w nim nutka utopii. P.p. Mój udział w ruchu postmodernistycznym jest bardzo stronniczy. Nigdy nie zaakceptowałem idei pastiszu tworzonego przez zebranie kawałków historii i wymieszanie ich w śmieszny, wręcz komiczny sposób. Idea ta bez wątpienia całkowicie odbiegała od moich intencji zarówno wtedy, jak i w czasie, gdy realizowałem Biennale w Wenecji w 1980 roku (przyp. red. La Strada Novissima). Moim problemem było wyniesienie z przeszłości umiejętności budowania miast, którą prawie całkowicie zatraciliśmy. Szczególnie w wizji racjonalistycznej miasto staje się czymś wymyślonym bez jakiegokolwiek uwzględniania historii, zwyczajów i potrzeb mieszkańców. Zresztą architekci modernistyczni zawsze woleli mieszkać na starówkach, a nie na stworzonych

16 17

P.c. Por entonces usted ya había tenido oportunidad de expresarse como arquitecto, pero la Casa Baldi transparenta el entusiasmo creativo típico de las jóvenes generaciones. Una especie de manifiesto programático. P.p. Digamos que en este edificio está todo lo que he tratado de hacer en mi vida. Recuperar la historia y sus formas a través de los lugares, aplicando la lente de la sensibilidad moderna. Por lo cual las referencias intencionales del proyecto estaban en los estudios del movimiento De Stijl. Sobre todo de Van Doesburg, Van Eesteren, Rietveld y, al mismo tiempo, de la morfología de los edificios borrominianos que yo había estudiado con particular atención. Representa, por tanto, la tentativa de ligar dos fenómenos completamente distintos que, sin embargo, a mi modo de ver, tenían en común el haber puesto en discusión los fundamentos de la arquitectura. Eso es, sustancialmente, lo que quería ser. Una propuesta de arquitectura nueva vinculada a los lugares y a la historia, pero al mismo tiempo partícipe de la revolución del Movimiento Moderno. P.c. Tantos años después, Casa Baldi se percibe como una anticipación de otras experiencias del denominado «Postmodernismo», y es claramente más convincente. No hace parodia de la historia, sino que plantea la perspectiva de construir algo nuevo. Hay utopía en ella. P . p . De hecho, mi participación en el Postmodernismo tiene unas líneas muy claras. Nunca he aceptado la idea del pastiche hecho a base de ensamblar trozos de historia en una mescolanza ridícula, que podría incluso calificarse de humorística. Ciertamente nada podía estar más lejos de mis intenciones tanto en aquella época como cuando monté la exposición de la Bienal de Venecia de 1980 (NdR. la Strada Novissima). El problema para mí era aprender del pasado la capacidad de construir las ciudades, algo que casi se ha perdido. Sobre todo en la visión racionalista, la ciudad es un algo inventado sin tener en cuenta la historia, las costumbres y las exigencias de los ciudadanos.

przez siebie peryferiach. Zdołali zrealizować pojedyncze niekwestionowane dzieła sztuki, ale bardzo rzadko udawało im się wybudować miasta, w których przyjemnie mieszkać. To nieszczęście, z którym borykamy się również dziś. Nasze peryferia są w większości nieudanymi eksperymentami. P.c. Wracając do rozmiarów budynku, Casa Baldi, ze swoimi niezwykłymi rozwiązaniami, jest świadectwem ogromnego zainteresowania aspektami konstrukcyjnymi. Weźmy na przykład hybrydyzację między ścianami nośnymi i sklepieniami z cegły. P.p. …ścianami prawdziwie nośnymi, w tym sensie, że widoczny z zewnątrz tuf jest materiałem konstrukcyjnym, a nie powłoką. Natomiast w odniesieniu do sklepień należy mieć na uwadze, że w tamtych czasach na placu budowy pracowali niezwykle zdolni mistrzowie rzemiosła. Byli oni w stanie wykonać lekkie konstrukcje o niesłychanej wytrzymałości, układając cegły główkowo. Sam Pier Luigi Nervi (który był moim nauczycielem) przeanalizował wiązanie cegieł w sklepieniu rzymskim z naukowego punktu widzenia i doszedł do wniosku, że konstrukcja ta trzymała się przede wszystkim dzięki umiejętności, z jaką wykonano podporę sklepienia. Kruszywo, wiązane wapnem i pucolaną, tworzyło wsporniki. Sklepienie było więc w rzeczywistości dwoma przybliżonymi do siebie wspornikami. Realizacja Casa Baldi była dla mnie niesamowitym doświadczeniem wtajemniczenia z pracę na budowie. Trzeba powiedzieć, że dom ten został zbudowany przez mojego ojca. W związku z tym mogłem obserwować prace dzień po dniu, rozwiązując pojawiające się problemy wynikające w konieczności stworzenia budynku za cenę porównywalną z ceną mieszkania na peryferiach. Wynikł z tego ten eksperyment, który niestety nie mógł się rozwinąć, bo zabrakło niezbędnych przesłanek gustu. Takiego domu mógł sobie zażyczyć wyłącznie reżyser, czyli biały kruk w ówczesnym społeczeństwie rzymskim. Pomimo początkowego ogromnego zainteresowania, które po kilku miesiącach przełożyło się na publikację fotografii budynku

Por lo demás, los arquitectos modernos para vivir siempre han preferido el casco antiguo de las ciudades a las casas que ellos construyen. Han conseguido indiscutibles obras maestras aisladas, pero muy rara vez tramos vivibles de ciudad. Es un drama que todavía persiste. Nuestros extrarradios son en gran medida experimentos fallidos. P.c. Volviendo a la escala del edificio, Casa Baldi es testimonio de una gran atención a los aspectos constructivos, adoptando soluciones que se apartan de lo consabido. Podemos citar, por ejemplo, la hibridación entre las paredes portantes y las bóvedas de ladrillo. P.p. …paredes que son realmente portantes, en el sentido que la toba a la vista en el exterior es la estructura, no un revestimiento. Con respecto a las bóvedas, hay que considerar que, en aquella época, en las obras trabajaban todavía artesanos muy capaces. Los «voltaroli», que hacían bóvedas, sabían realizar estructuras ligeras con una resistencia formidable, utilizando ladrillos asardinados. El propio Pier Luigi Nervi (de quien he sido alumno), había estudiado el tema de la bóveda de estilo romano desde el punto de vista científico, llegando a la conclusión de que esta estructura se sostenía sobre todo en función de la habilidad con que se realizaba el apuntalamiento. Es decir: los áridos que se utilizaban en la obra con la cal y la puzolana acaban formando una repisa. De ese modo la bóveda funcionaba estáticamente como dos repisas juntas. Casa Baldi ha sido para mí una magnífica experiencia de iniciación a las obras de construcción. No puedo dejar de mencionar que fue mi padre quien la construyó. Por esa razón, tuve la posibilidad de seguir los trabajos día a día, resolviendo las enormes dificultades de realizar el edificio a un coste equiparable al de un apartamento en las afueras. El resultado fue este experimento, que lamentablemente no podía proliferar porque no se daban las premisas de buen gusto indispensables. Una casa así la podía querer únicamente un director de cine, auténtica rara avis con respecto a la sociedad romana de la época.

na łamach „New York Timesa”, zabrakło zdolności odczytania jego sensu przez społeczeństwo. Myślę zawsze o odwrotnym przypadku, o szczęściu, jakie miał Frank Lloyd Wright w Chicago, który mógł wybudować około czterdziestu budynków, z których każdy zawiera poprawki wcześniejszych założeń architektonicznych. Ja nie miałem takiej możliwości. Zdołałem stworzyć dwa inne domy, które są w pewnym stopniu związane z Casa Baldi, ale nic więcej. A ponieważ były to projekty trudne i wykonane po latach, nie miałem oczywiście okazji rozwinąć gramatyki przestrzennej w różnych egzemplifikacjach. Wszystko zostało zamknięte w tym małym budynku, który może zasadniczo nie odpowiadał temu, czego ówczesny świat oczekiwał. P.c. Wright miał jednak wsparcie nowej klasy społecznej, która budując swoją pozycję, chciała wyzwolić się od pewnych wartości przeszłości, mieć oryginalny wizerunek, który by ją wyróżniał… P.p. Wright miał talent, z którym ja absolutnie nie mogę się mierzyć, ale rzeczywiście to prawda, że panował wtedy entuzjazm klasy średniej, która chciała uwolnić się od pewnych dogmatów, patrzeć na rzeczy w inny sposób, celebrować własny styl życia. Niestety jednak, jak mówiłem, sposób życia ówczesnego społeczeństwa rzymskiego nie był otwarty na żadną przygodę. P.c. Jakie wrażenie robi na panu ponowne zajmowanie się tym obiektem po latach? P.p. W przypadku tego rodzaju budynków istnieje ryzyko, że zostaną one przytłoczone, albo wręcz zniszczone zmianami. Już w latach 70. i 80. drugi właściciel przeprowadził w części podziemnej budynku prace, z którymi się nie zgadzałem. Natomiast pomysł jego przekształcenia wydał mi się bardzo fascynujący. Jeśli jakiś budynek nie może już pełnić swojej pierwotnej funkcji, zmiana jego przeznaczenia może być interesująca. Powiedziałbym nawet, że właśnie to było jednym z osiągnięć postmodernizmu. Ponownie wykorzystując istniejące wcześniej elementy, dochodzi się do wniosku, że budynek nie jest nieodwracalnie

18 19

Pese al enorme interés inicial, que en unos meses llevó incluso a la publicación de una fotografía de la obra en el New York Times, a la sociedad le faltó la capacidad de leer su significado. Pienso siempre en lo contrario, la buena fortuna de Frank Lloyd Wright en Chicago, que tuvo la oportunidad de construir cuarenta casas, cada una de las cuales es una continua corrección de la hipótesis sostenida en las primeras. Yo esa oportunidad no la tuve. He podido hacer otras dos casas con cierta relación con esta, pero nada más. Y, naturalmente, dado que eran difíciles y había años de distancia entre los proyectos, me ha faltado la posibilidad de desarrollar la gramática espacial en distintos ejemplos. Todo quedó reducido a este pequeño edificio, que tal vez no correspondía sustancialmente a las expectativas de su época. P.c. Wright, sin embargo, había tenido el apoyo de parte de una nueva clase social que, en fase de afirmación, quería liberarse de ciertos valores del pasado, buscaba una imagen original, que la distinguiese... P.p. En el caso de Wright estaba el factor genialidad, que yo no me arrogo en absoluto, pero es cierto que había una burguesía entusiasta por liberarse de ciertos dogmas, por ver las cosas de distinta manera, por celebrar su propia forma de vivir. Sin embargo, como decía, la sociedad romana de la época tenía un modo de vivir que no dejaba espacio a aventuras. P.c. Pasados tantos años, ¿qué efecto le hace volver a ocuparse de esta construcción? P.p. Ante todo, para un edificio como este, el riesgo de que las transformaciones sean excesivas, incluso de que lleguen a destruirlo. Ya en los años 70-80, el segundo propietario hizo unas obras en el subterráneo con las que no estuve de acuerdo. En cambio, la idea de transformarlo me ha parecido fascinante a su manera. Si un edificio no puede seguir manteniendo su función, cambiar su uso puede ser interesante. Yo diría que esa ha sido una de las conquistas del postmodernismo.

związany ze swoją historią, jak się kiedyś myślało, czy też, lepiej, jak myśleli funkcjonaliści. W rzeczywistości istnieją obiekty architektoniczne, które idealnie funkcjonują również po radykalnej zmianie ich przeznaczenia użytkowego. P.c. Robią wrażenie oryginalne zdjęcia, na których budynek jest otoczony polami, w porównaniu do obecnego całkowicie zurbanizowanego krajobrazu. W 1962 r., na łamach „L’architettura” Zeviego, mówi pan o poszukiwaniu „specjalnego związku z widowiskową naturą”. W jakim stanie znajduje się dzisiaj obiekt? Co się ostało, a co zostało zniszczone? P.p. Rzymskie peryferia są klasycznym przykładem architektonicznej heterogeniczności. Budynek ten miał być więc bardziej krzykiem niż elementem zgodnie wpisującym się w otoczenie. Chociaż miał dialogować z wolnym krajobrazem, musiał zmierzyć się z odmową miasta, które rozwijało się w tak absurdalny sposób, niszcząc swój związek z naturą. Miał on opierać się na grze dwuznaczności. Z jednej strony zgodność z naturalnym krajobrazem. I to zwłaszcza od wewnątrz budynku. Z drugiej strony widoczny z ulicy efekt silnego kontrastu z pobliską zabudową. Właśnie w tym tkwiła większość problemów kompozycyjnych, rozwiązanych ze ścisłym rygorem z wykorzystaniem wytycznych ruchu De Stijl. Według mnie dom ten, chociaż dużo przeszedł, utracił głównie to, z czego korzystało się wewnątrz, ponieważ nie ma już tego krajobrazu sprzed lat. Natomiast pod względem wyglądu z zewnątrz powiedziałbym, że nadal stanowi on krzyk protestu, który wyraża się przez odmienność. A zatem, w pewnym sensie, to, że dom stoi pośród mniej lub bardziej współczesnych budynków całkowicie pozbawionych jakości architektonicznej, jeszcze bardziej wzmaga efekt kontrastu, stanowiący pierwotne założenie. P.c. Od dłuższego czasu dużo mówi się o ochronie i odzyskiwaniu architektury „modernizmu”. Biorąc pod uwagę wartość Casa Baldi, czy obiekt ten stanowi przedmiot

La reutilización de lo preexistente supone comprender que un edificio no está estrictamente ligado a su origen de un modo tan directo como se pensaba, o mejor dicho, como pensaban los funcionalistas. En realidad, hay arquitecturas que funcionan perfectamente incluso después de haber cambiado de forma radical el uso previsto. P.c. Ver las fotografías originales, con la construcción rodeada de campos, y ver el tejido actual, completamente urbanizado, causa impresión. Sobre la arquitectura de Zevi en 1962 usted habla de la búsqueda de «una relación especial con el espectáculo de la naturaleza». ¿En qué condiciones se encuentra ahora el edificio? ¿Qué se conserva y qué se ha perdido? P.p. El extrarradio de Roma es un ejemplo clásico de heterogeneidad arquitectónica. Por eso, el edificio fue pensado más como un grito que como un elemento en perfecta armonía con el ambiente. Se establecía un diálogo con el paisaje libre, pero también el rechazo a una ciudad que crecía de forma absurda, destruyendo el contacto con la naturaleza. La casa fluctuaba en una ambivalencia. Por una parte, la relación con el paisaje natural. Y esto, sobre todo, desde el interior. Y por la otra parte, el fuerte contraste con las construcciones inmediatas, que es el tipo de acuerdo que se percibe desde la calle. Es ahí donde se concentran los problemas de composición, resueltos estricta y rigurosamente según las enseñanzas del movimiento De Stijl. Según yo la veo, la casa, aunque ha sufrido mucho, ha sufrido sobre todo en lo que se refiere al uso desde el interior, porque ya no goza del paisaje de aquella época. Desde el punto de vista de su percepción desde fuera, diría que se mantiene el grito de protesta que se expresa a través de la diversidad. Por ello, en cierto sentido, el hecho de estar en medio de cosas más o menos contemporáneas, carentes de la más mínima calidad arquitectónica, acaba por poner de relieve el acuerdo inicial.

ochrony, czy jest całkowicie pozbawiony ograniczeń? P.p. Złożyłem wniosek o uznanie artystycznej wartości budynku, ale nie został on pozytywnie rozpatrzony. Casa Baldi nie jest objęty żadną ochroną, ale na szczęście jego właścicielami są osoby, które znają jego wartość historyczną i poświęcają mu należytą uwagę. Rozpoczęli oni prace renowacyjne, podchodząc do nich bardzo poważnie i precyzyjnie. Ucieszyłem się z tego, ponieważ to oznacza, że za podstawę przyjęto szacunek do tego domu. Oczywiście nie jest łatwo przekształcić dom w showroom, chociaż muszę przyznać, że spośród różnych rozwiązań to według mnie jest rozwiązanie najbardziej interesujące i pozytywne. Ogólnie rzecz biorąc, należy starać się jak najlepiej zachować niektóre cechy budynku, np. jego przestrzenność. Co do reszty można pozwolić sobie na większą swobodę, w miarę możliwości nawiązując do wybranych elementów i metod stanowiących podstawę pierwotnego projektu. Przyjąłem właśnie taki system. Naturalnie istnieje jakiś margines ryzyka, ale ja zawsze kochałem ryzyko, a ten dom jest jego klasycznym przykładem. P.c. Jakie główne koncepcje leżą u podstaw projektu zmiany przeznaczenia budynku? P.p. Postawiłem sobie dwa założenia. Pierwsze założenie było takie, żeby salon, czyli najbardziej interesująca przestrzennie część domu, był pozostawiony bez zmian. Drugie założenie, wynikające z potrzeby dysponowania przez zleceniodawcę jak największą powierzchnią wystawową, przewidywało pokrycie ścian produkowanymi przez niego płytami ceramicznymi. A wszystko to przy zastosowaniu kryterium umożliwiającego jak najlepsze wykorzystanie przestrzeni, a jednocześnie wprowadzenie nowych elementów kompozycyjnych, takich jak kolor i błyszczące powierzchnie ceramiczne, bardzo różniące się od tynku. Zresztą mówimy o showroomie, a więc o eksponowaniu przedmiotów. Umieszczenie tych przedmiotów w pokojach stanowiłoby zaprzeczenie płynności przestrzeni, która jest podstawowym elementem domu. A zatem, podczas

20 21

P.c. Desde hace tiempo, se habla mucho de la protección y recuperación de «lo moderno». Habida cuenta de su valor, ¿Casa Baldi es objeto de algún tipo de protección o está exenta de cualquier vínculo? P.p. Yo había solicitado el reconocimiento de su valor artístico, pero sin resultados. La Casa no cuenta con ningún tipo de protección pero, por fortuna, ha sido comprada por personas que le dan la consideración necesaria, como edificio con valor histórico que merece atención. Así pues, han comenzado a restaurarla de forma muy seria y precisa. Me ha hecho feliz saber que se partía del respeto al edificio. Es cierto que no es fácil transformar una casa en una showroom, aunque según yo lo veo, de las posibles soluciones es seguramente una de las más interesantes y positivas. En líneas generales hay que tratar de defender al máximo algunas características del edificio, como la espacialidad, por ejemplo. En lo demás, se puede actuar con mayor libertad, de ser posible volviendo a evocar algunos signos, algunos métodos de base que estuvieron ahí a la hora de diseñarlo. Y ese es el sistema que he adoptado. Naturalmente, siempre hay un margen de riesgo, pero a mí el riesgo siempre me ha gustado, y esa casa es un ejemplo clásico del riesgo. P.c. ¿Cuáles son las soluciones base a través de las cuales desarrolla el proyecto para la nueva función de la casa? P.p. Me he planteado dos hipótesis. Una presupone que el salón, la parte espacialmente más interesante de la casa, se conserve tal cual. En la otra, para dar respuesta a la necesidad del promotor de tener la mayor superficie posible para la exposición, la propuesta es revestir las paredes con las placas cerámicas que la sociedad fabrica. Todo ello adoptando un criterio capaz de valorizar la espacialidad y, al mismo tiempo, de asimilar elementos compositivos que antes no existían, como el color y las superficies brillantes de la cerámica, muy distintas del enfoscado. Por otra parte se habla de showroom, es decir, de exposición de objetos. Poner los objetos en medio de las salas habría significado negar la

gdy w małych pomieszczeniach ma się maksymalną swobodę rozmieszczania rzeczy, w głównych pomieszczeniach, szczególnie na pierwszym piętrze, dążenie było takie, aby nie naruszyć kompozycji przestrzennej i zachować jej płynność. Jeśli chodzi o parter, sytuacja jest nieco inna. W zamyśle chodziło o zestawienie materiałów ceramicznych z ekspozycji w taki sposób, aby muskało je niebezpośrednie światło naturalne. Na tej samej logice swego czasu opierała się relacja między różnymi ścianami zewnętrznymi domu, które odłączają się jedna od drugiej, tworząc przeszklone szczeliny. Rzeczywiście okna domu Casa Baldi nie są „dziurami w ścianie”, ale rezultatem procesu przybliżania, przy jednoczesnym unikaniu wszelkiego kontaktu i zamieszania. To bliskość rozumiana jako pragnienie. Starałem się oddać wszystko to na parterze, zakładając umieszczenie wielkich płyt ceramicznych układających się w zakrzywiony kształt, przerywany w wybranych punktach światłem wpadającym przez szyby. W gruncie rzeczy to odkrycie barokowe. P.c. Po takiej kompozycji można spodziewać się również szczególnego zainteresowania odwiedzających. P.p. To rozwiązanie może przynieść bardzo ciekawe rezultaty. Ludzie będą mogli wybierać materiały według wzoru, koloru, faktury powierzchni, a jednocześnie będą mieć możliwość zobaczenia ich w bezpośrednim stosunku do przestrzeni. To odważny pomysł, lecz jeśli, jak mam nadzieję, będzie można kontrolować zestawienia materiałów, może okazać się interesujący. Ponadto to oczywiście jeszcze nie koniec tego domu. Możliwe, że w przyszłości znajdzie on jeszcze inne zastosowanie. Właśnie dlatego ważne jest zachowanie jego podstawowej wartości. Jego charakteru stanowiącego protest przeciwko obojętnej architekturze. Architekturze idącej w ilość lub, po prostu, będącej czystą kalkulacją. Ten aspekt według mnie może być zachowany również za pośrednictwem tej przestrzeni wystawowej, której inną, nie mniej ważną rolą będzie umożliwienie wielu architektom zobaczenia na własne oczy i bezpośredniego poznania budynku, o którym jedynie słyszeli.

fluidez al espacio, que es el elemento fundamental de la casa. Así pues, mientras los espacios pequeños ofrecen la máxima libertad para colocar las cosas; en los espacios protagonistas, sobre todo los del primer piso, el deseo es no alterar la composición espacial para conservar la fluidez. En la planta baja, en cambio, el planteamiento cambia. La idea es disponer las placas cerámicas de la exposición de modo que reciban una suave luz natural indirecta. Es la misma lógica que en su día definió la relación entre las distintas paredes de la envoltura de la casa, que se separan una de otra creando hendiduras acristaladas. De hecho, las ventanas de Casa Baldi no son «agujeros en la pared», sino que representan el resultado de un proceso de acercamiento que, al mismo tiempo evita todo contacto y confusión. Una cercanía entendida como deseo. Todo esto he tratado de reproducirlo en la planta baja, jugando con el supuesto de colocar las grandes placas cerámicas formando una curva, interrumpida allí donde se necesita la luz rasante que viene de las ventanas. Al final es un descubrimiento del barroco. P.c. Una programación en la que se entrevé una particular implicación del visitante. P.p. Esta solución podría dar lugar a un resultado muy interesante. Las personas podrán elegir la materia en función de su textura, de su color, de la vibración de las superficies, pero al mismo tiempo podrán verla en acción enfrentada al espacio. Una solución valiente que, si como espero, se pudiera controlar en la disposición de los materiales, creo que podría resultar interesante. Aparte de eso, naturalmente la casa no muere ahí. Puede ocurrir que en un segundo momento se encuentren otros usos. Por eso es importante mantener vivo el valor fundamental. Es decir, el carácter de protesta contra la arquitectura de la indiferencia. La arquitectura de la cantidad o, incluso, simplemente del cálculo. Un aspecto que, en mi opinión, puede salvaguardarse también a través de esta solución, que ofrecerá a muchísimos arquitectos que han oído hablar de ella la posibilidad, no secundaria, de visitarla libremente y de conocerla en primera persona.

manhattanville campus Columbia University, New York Renzo Piano Building Workshop

El nuevo campus universitario en el corazón de Manhattan será un brillante ejemplo de regeneración urbana 22 23

Nowy ośrodek uniwersytecki w sercu Manhattanu przekształca się w wyjątkowe doświadczenie rewitalizacji miasta.

Plan maestro Boceto de Renzo Piano

Liczby Las cifras Budowa Construcción Jerome Greene Science Center 2013-2016 Lenfest Center for the Arts 2014-2016 University Forum 2016 - w toku en curso Global Center w trakcie projektowania en programación Powierzchnie Superficies Powierzchnia terenu Área del sitio 68.796,6 m2 Jerome Greene Science Center 41.800 m2 Lenfest Center for the Arts 5.580 m2 University Forum 5.200 m2 Global Center do określenia por definir Wysokości Alturas Jerome Greene Science Center poziom dachu 51,3 m – 10 pięter nad ziemią niv. techo 51,3 m – 10 plantas sobre nivel Lenfest Center for the Arts poziom dachu 35,89 m – 9 pięter nad ziemią niv. techo 35,89 m – 9 plantas sobre nivel University Forum poziom dachu 21,03 m – 3 piętra nad ziemią niv. techo 21,03 m – 3 plantas sobre nivel Global Center do określenia por definir

Uniwersytet Columbia, założony w 1754 r. w zachodniej części wyspy Manhattan, znanej dziś jako West Harlem, należy do najbardziej prestiżowych uczelni świata, której uczeni zdobyli aż 101 nagród Nobla – wyżej w tej klasyfikacji naukowej doskonałości plasuje się jedynie Harvard. Między ośrodkiem akademickim Uniwersytetu Columbia i przestrzenią miejską Nowego Jorku od zawsze istniała silna więź, którą potwierdza i umacnia niedawny plan rozbudowy i ekspansji budynków mieszczących się na obszarach poprzemysłowych w zachodniej części dzielnicy Harlem. Uczelnia powierzyła rozwój głównego projektu nowego kampusu Manhattanville łącznie pracowniom architektonicznym RPBW (Renzo Piano Building Workshop) i SOM (Skidmore, Owings & Merrill). Interpretując ducha i tradycję tej prestiżowej instytucji, architekci opracowali plan, w którym nowy kampus pełni rolę funkcjonalnego ośrodka naukowego, stanowiąc jednocześnie miejsce zintegrowane z otaczającym je miastem i powiązane z nim na zasadzie synergii. Kompleks został bowiem pomyślany jako konstrukcja otwarta, która z jednej strony może zachęcać i skłaniać do budowania relacji i wymiany doświadczeń między badaczami i uczonymi z różnych dziedzin (naukowych i artystycznych) z poszczególnych budynków kampusu, a z drugiej – dzięki wspólnym przestrzeniom i usługom – może służyć również mieszkańcom niezwiązanym z uniwersytetem. Rezultat ten uzyskano w szczególności dzięki wprowadzeniu rozwiązania określanego jako „Urban Layer”.

Fundada en 1754 en el lado occidental de la isla de Manhattan, el actual West Harlem, la Universidad de Columbia es una de las más prestigiosas del mundo: ascienden a 101 los premios Nobel obtenidos por sus científicos; solamente Harvard la supera en esta clasificación de excelencia investigadora. A nivel urbano, el polo de la Universidad de Columbia siempre ha estado muy arraigado en la ciudad de Nueva York; el reciente plan de expansión y ampliación en una antigua área industrial de West Harlem no hace más que confirmar y consolidar ese vínculo. La Universidad ha confiado el desarrollo del plan maestro del nuevo campus de Manhattanville conjuntamente a los estudios RPBW (Renzo Piano Building Workshop) y SOM (Skidmore, Owings & Merrill). Interpretando el espíritu y la tradición de esta prestigiosa institución, los arquitectos han puesto a punto un programa donde el nuevo campus es polo de investigación y conocimiento sin dejar de ser un lugar integrado y sinérgico con la ciudad que lo rodea. Concebido como una estructura abierta, el complejo promueve y facilita las relaciones e intercambios, ya no solo entre investigadores y estudiosos de las distintas disciplinas científicas y artísticas propias de los edificios del campus, sino también a través de los espacios y servicios compartidos, dirigidos a la población urbana extrauniversitaria. Un resultado que se ha buscado en particular a través de lo que se ha definido como la «urban layer», la «capa urbana».

Dzięki dalekosiężnej wizji nowy ośrodek uniwersytecki w sercu West Harlem przekształca się w wyjątkowe doświadczenie rewitalizacji miasta. Casalgrande Padana odgrywa jedną z głównych ról w tym ważnym przedsięwzięciu, dostarczając płyty ceramiczne wybrane przez pracownię architektoniczną RPBW. Fruto de una visión muy amplia, el nuevo polo universitario en el centro de West Harlem se transforma en experiencia cualificada de regeneración urbana. Las placas cerámicas elegidas por el estudio RPBW hacen de Casalgrande Padana uno de los protagonistas de esta importante obra.

24 25

Kampus Manhattanville Manhattanville Campus

Pierwsza faza - plan parteru Primera fase - Planta baja

Pierwsza faza - plan dachu Primera fase - Planta de las cubiertas

26 27

Se trata de un continuum en la planta baja de todo el campus, sin interrupciones entre interiores y exteriores, áreas abiertas y áreas cubiertas. Es transparente, permeable, luminoso, en gran parte accesible al público, integrado con áreas verdes, jardines y una plaza urbana. De la calidad del resultado da testimonio la certificación LEED Gold otorgada a Manhattanville, el primer campus que obtiene el reconocimiento más alto del Green Building Council en la categoría «Neighborhood Developement». El nuevo polo universitario estará terminado en 2021, y además de los dos centros ya operativos (el Jerome L. Greene Science Center, para el que Casalgrande Padana ha suministrado, como detallaremos en las próximas páginas, varios miles de metros cuadrados de materiales cerámicos, y el Lenfest Center for the Arts, donde se imparten licenciaturas en cine, teatro, artes visuales, escritura y artes sonoras), incluirá también el University Forum actualmente en construcción, con espacios para conferencias y un teatro de 320 asientos, y el Global Center (en fase de proyecto), ocupando dos pisos de oficinas.

Na parterze całego kampusu zachowano ciągłość przestrzeni, bez przerw między pomieszczeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, zadaszonymi i odkrytymi. Dzięki temu cały obiekt, który zawiera w sobie tereny zielone, ogrody i plac miejski, jest przejrzysty, przenikalny, pełen światła i w większości ogólnodostępny dla wszystkich. O wysokiej jakości rezultatu świadczy fakt, że kampus Manhattanville jest pierwszym, który uzyskał certyfikat LEED Gold, zdobywając najwyższą nagrodę Green Building Council w kategorii „Neighborhood Development”. Nowy ośrodek akademicki zostanie ukończony w 2021 r. i poza działającymi już Jerome L. Greene Science Center, do którego Casalgrande Padana dostarczyła wszystkie materiały ceramiczne na pokrycie kilku tysięcy metrów kwadratowych powierzchni (o czym piszemy dokładniej na kolejnych stronach magazynu), oraz Lenfest Center for the Arts (studia w zakresie filmu, teatru, sztuk wizualnych, pisarstwa i sztuk dźwiękowych), będzie obejmować również University Forum (w trakcie budowy) z salami konferencyjnymi i salą teatralną na 320 osób oraz Global Center (w trakcie projektowania) zajmuje dwa piętra biur.

Otwarto nowy kompleks kampusu Manhattanville zaprojektowany przez Renzo Piano Building Workshop przeznaczony dla badaczy tej prestiżowej uczelni prowadzących badania w dziedzinie neuronauki. Firma Casalgrande Padana wzięła udział w tym ważnym projekcie, dostarczając materiały ceramiczne wykorzystane do pokrycia podłóg budynku. Está operativo el nuevo complejo del campus de Manhattanville diseñado por Renzo Piano Building Workshop para los investigadores de neurociencias del prestigioso ateneo. Casalgrande Padana ha participado en esta importante realización suministrando los materiales cerámicos que revisten los suelos del edificio.

Współpraca między Casalgrande Padana i pracownią architektoniczną Renzo Piano Building Workshop, w ramach której zrealizowano kilka ważnych przedsięwzięć architektonicznych we Włoszech i w całej Europie – między innymi Stavros Niarchos Foundation Cultural Centre w Atenach, wieżowiec dla Intesa Sanpaolo w Turynie, kampus uniwersytecki w Amiens i klasztor w Ronchamp – dodatkowo umacnia się wraz z budową tego nowego kompleksu uniwersyteckiego w Nowym Jorku. Ośrodek Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B. Zuckerman Mind Brain Behavior Institute) Uniwersytetu Columbia został stworzony w celu zapewnienia miejsca na działalność dydaktyczną i badawczą specjalistów z wielu dziedzin, prowadzących badania w zakresie biologii molekularnej, inżynierii biomedycznej, psychologii i nauk o danych. W jego architekturze silnie odznacza się widoczna stalowa konstrukcja i detale budowlane, ukierunkowane na tworzenie mocnej relacji z otaczającym budynek miejskim krajobrazem poprzemysłowym i ikonicznym metalowym szkieletem przebiegającego obok wiaduktu metra. Lekkość, przejrzystość i przenikalność to główne cechy charakteryzujące powłokę architektoniczną, która została stworzona tak, by odpowiadać szerokiej gamie wymagań eksploatacyjnych – przede wszystkim ma spełniać niezbędne funkcje akustyczne, zapewniając odpowiednią izolację laboratoriów badawczych przed dokuczliwym hałasem estakady kolejowej i pobliskich ruchliwych ulic. Nie mniej ważna jest kontrola nasłonecznienia, a co za tym idzie temperatury i efektywności energetycznej, jak również dostępu i regulacji natężenia światła naturalnego. W tym celu na północno-wschodniej, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej elewacji zastosowano system podwójnego pokrycia wyposażony w szyby o różnym składzie, zamontowane zarówno na powłoce zewnętrznej, jak i wewnętrznej.

30 31

Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B.Zuckerman Mind Brain Behavior Institute)

Se consolida aún más la relación de colaboración entre Casalgrande Padana y el estudio Renzo Piano Building Workshop que, tras algunas experiencias arquitectónicas significativas llevadas a cabo conjuntamente en Italia y en Europa –entre las que cabe citar el Centro Cultural de la Fundación Stavros Niarchos en Atenas, el rascacielos de Intesa Sanpaolo en Turín, la Citadelle universitaria de Amiens y el Monasterio di Ronchamp –, se manifiesta en Nueva York con la realización de este nuevo complejo universitario. El Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B. Zuckerman Mind Brain Behavior Institute) de la Universidad de Columbia ha sido aprobado como sede de las actividades didácticas y de investigación de especialistas que trabajan en diversos sectores, de la biología molecular a la ingeniería biomédica, la psicología y las ciencias de datos. Su arquitectura está fuertemente caracterizada por la estructura en acero a la vista y los detalles de construcción, pensados para establecer un estrecho diálogo con el paisaje urbano postindustrial que rodea al edificio y con la icónica osamenta metálica del viaducto del metro que discurre a su lado. La imagen de la envoltura arquitectónica se caracteriza por la ligereza, la transparencia y la permeabilidad; ha sido diseñada para atender a un amplio espectro de demanda de prestaciones, entre ellas las acústicas, fundamentales para asegurar un alto nivel de aislamiento de los laboratorios de investigación con respecto a los molestos ruidos procedentes de las vías elevadas del tren y de las transitadas calles adyacentes al edificio. No menos importante, el control de la radiación solar y, con ello, de las temperaturas y de la eficiencia energética, así como del aporte y de la regulación de la iluminación natural. En este sentido, sobre las fachadas nordeste, sudeste y sudoeste se ha desarrollado y aplicado un sistema de doble piel equipado con vidrios de

Nazwy Los nombres

Zespół projektantów i konstruktorów Uniwersytetu Columbia Equipo de desarrollo de la Columbia Manhattanville R. Kasdin (SEVP), J. Ienuso (EVP), D. Greenberg (EVP), P. Pitruzzello (SVP), M. Velez (VP), F. Gong (AVP), W. Elmes (AVP), M. Fletcher (AVP), S. Neissen (Dyrektor), D. Cole (Dyrektor), D. Talley (Dyrektor), G. Brown, J. Sugaste (Dyrektor), J. Morel, L. Huynh, G. Duque, C. Ng, R. Akovity, G. Benjamin, M. Gandhi, T. Williams, G. Wiener (AVP), J. Maffia, D. Faren, A. Collazo Projekt Proyecto Renzo Piano Building Workshop we współpracy z en colaboración con AOR: Davis Brody Bond LLP i Body Lawson Associates Associate Architect

Plan trzeciego piętra Planta del tercer piso

Plan pierwszego piętra Planta del primer piso

System przewiduje również przepływ zużytego powietrza z głównego układu klimatyzacji i ogrzewania przez wnękę o szerokości 40,64 cm pozostawioną między dwiema warstwami, tak aby ochładzało ono budynek w lecie i ogrzewało go w zimie. Uzupełnieniem pakietu jest wbudowany w elewację system zautomatyzowanych ruchomych osłon, poruszanych za pośrednictwem czujników umieszczonych w powłoce, służących do ograniczenia bezpośredniego przyrostu temperatury i regulacji dostępu naturalnego światła. Dzięki tym rozwiązaniom i szczególnej uwadze poświęconej zrównoważonemu charakterowi konstrukcji budynek uzyskał certyfikat LEED Gold. Pod względem układu Jerome L. Greene Science Center charakteryzuje się kształtem uzyskanym

32 33

distinta composición, montados estratégicamente tanto en la capa exterior como en la interior. El sistema prevé además que el aire usado por el sistema de climatización principal se reutilice a través de una cavidad de 40,64 cm formada entre las capas, para contribuir a refrescar el edificio en verano y a calentarlo en invierno. Completando la envoltura, la fachada integra en su interior un sistema de pantallas móviles automatizadas que se acciona a través de sensores colocados en la cubierta, capaz de reducir al mínimo la absorción directa de calor y de regular el aporte de luz natural. Gracias a estas soluciones y a la especial atención prestada a la sostenibilidad en la construcción, el edificio ha obtenido la certificación LEED Gold.

RPBW Design Team A. Chaaya (Partner główny), S. Drouin (Partner Asociado), K. Doerr (Partner Asociado), R. Tse, oraz L. Coreth, E. Garnaoui, C. Ruiz, and W. Antozzi, F. Becchi, A. Belvedere (Partner), M. Busk-Petersen, E. Chassang, P. Colonna, N. Delevaux, A. Fritzlar, C. Issanchou, B. Malbaux, A. Saoud, T. Zamfirescu, J. Lim, K. Songkittipakdee, R. Subramanian; O. Aubert, C. Colson, Y. Kyrkos (modele modelos) AOR Team W. Paxson (Partner), J.M. Bond (Partner), D. Williams (Partner), J. Grant (Partner Stowarzyszony Asociado Partner), J. Henle (Partner Stowarzyszony Asociado Partner), E. Sparling (Partner Stowarzyszony), J. Navarro (Starszy Partner Asociado Senior),

R. Gavilanes (Starszy Partner Asociado Senior), J. Harrigan (Starszy Partner Asociado Senior), N. Kershner (Starszy Partner Asociado Senior), O. Sippl (Starszy Partner Asociado Senior), A. Yu (Starszy Partner Asociado Senior), D. Zhoung (Starszy Partner Asociado Senior), J. Boon-Bordenave, E. Bramwell, C. Brown, M. Cardona, H.Y. Chan, R. DeVilla, B. Dole, J. Fukutomi, F. Gillis, T. Holland, B. Johnson, R. Kelly, M. Massay, C. Mattern, M. McConnell, A. McGee, V. Mitchell, D. Nicoulin, C. Paxson, V. Ross, M. Samara, J. Santos, M. Sarac, S. Traynor, G. Weiner Associate Architect Team V. Body-Lawson (Partner), A. Walker (Partner Asociado), A. Gladden, O. Prinzivalli Doradcy Asesores WSP/Parsons Brinkerhoff (struktury estructuras); Jaros, Baum & Bolles (rośliny plantas); Atelier Ten (trwałość sostenibilidad); Jacobs Consultancy (warsztaty talleres); VDA (wyciągi ascensores); Arup (technologia oświetleniowa tecnología de iluminación), Mueser Rutledge (geotechnika geotécnica); James Corner Field Operations (krajobraz paisaje); IBA (fasady fasady); Davis Langdon (analiza kosztów análisis de costos); Stantec (inżynieria lądowa ingeniería civil); Sam Schwartz Engineering (transport transportes); Aggleton & Associates (bezpieczeństwo seguridad); WJE Engineers & Architects (hydroizolacja impermeabilización); Shen Milson & Wilke, Inc. (akustyka acústica); SEA Consulting Inc. (ruchy movimientos); Pentagram (oznakowanie señalización) Dystrybutor Distribuidor Casalgrande Padana Prospec LLC. Louis A. Giannini Jr, (prezydent presidente)

Zamawiający Comitente Columbia University Prezydent Lee C. Bollinger Presidente Lee C. Bollinger

Sekcja północna Sección norte

przez zestawienie czterech równoległościanów o różnej wysokości, idealnie zintegrowanych ze sobą na każdym piętrze pod względem rozkładu pomieszczeń obejmujących biura, laboratoria i liczne obszary wielofunkcyjne. W piwnicy znajduje się szereg pomieszczeń przeznaczonych na prowadzenie badań naukowych oraz niektóre elementy instalacji. Na parterze natomiast, zgodnie z celem Uniwersytetu Columbia, jakim było stworzenie kampusu idealnie zintegrowanego z miejskim otoczeniem, budynek jest całkowicie otwarty i ogólnodostępny. W przestrzeni tej mieści się ośrodek badań przesiewowych i profilaktyki o powierzchni ponad 180 m2, centrum edukacyjno-informacyjne poświęcone neuronauce przeznaczone dla mieszkańców i szkół zachodniej części dzielnicy Harlem, wyposażone w stoły laboratoryjne i ścianę

34 35

A nivel de composición, el Jerome L. Greene Science Center se caracteriza por una figura obtenida a través de cuatro paralelepípedos de distintas alturas, perfectamente integrados en todas las plantas a nivel de distribución, dentro de las cuales se encuentran las oficinas, los laboratorios y las numerosas áreas multifuncionales. El sótano alberga una serie de espacios reservados para la investigación, además de algunos equipamientos e instalaciones. La planta baja, en cambio, responde al objetivo de la Universidad de Columbia de crear un campus perfectamente integrado con su entorno urbano, de modo que el edificio está complemente abierto al uso del público. Aquí se ubican un centro de bienestar de más de 180 m2, un centro educativo y divulgativo sobre las neurociencias dirigido a la comunidad y a las escuelas de West

multimedialną, oraz Urban Synapse – obszar służący wprowadzeniu odwiedzających do świata badań naukowych za pośrednictwem interaktywnych instalacji, prezentacji i ekranów LED wyświetlających najnowsze wpisy Instytutu Zuckerman z portali społecznościowych. Całości dopełnia szereg punktów handlowo-usługowych, takich jak sklepy detaliczne i restauracje. Drugie piętro jest w całości przeznaczone na elementy instalacji, natomiast na piętrach od trzeciego do dziewiątego mieszczą się laboratoria, biura, sale spotkań i obszary wielofunkcyjne. Na dziewiątym piętrze znajduje się również przestronna aula na 120 osób. Ponadto ósme i dziewiąte piętro wyposażone są w otwarte tarasy. Pod zadaszeniem mieszczą się elementy instalacji i układu uzdatniania powietrza. Thomas Jessell, współdyrektor instytutu Mortimer B. Zuckerman Mind Brain Behavior Institute, jest zaciętym zwolennikiem wartości serendipity w badaniach naukowych. Stwierdził on, że często najważniejsze odkrycia są wynikiem przypadkowej i niespodziewanej współpracy. W tym kontekście dążył do stworzenia miejsca, w którym nowe idee mogłyby swobodnie przepływać przez otwarte

36 37

Harlem, equipado con muebles de laboratorio y una pared multimedia, la Urban Synapse, un área para conectar a los visitantes con la investigación que se lleva a cabo en el edificio a través de instalaciones inmersivas e interactivas, presentaciones y una serie de pantallas de LED que transmiten actualizaciones de las redes sociales del Instituto Zuckerman. A todo ello, y para completar la oferta urbana, se suma una serie de servicios como tiendas minoristas y restaurantes. El segundo nivel está completamente dedicado a los equipamientos e instalaciones, mientras que del tercero al noveno se encuentran los laboratorios, las oficinas, las salas de reuniones y las áreas de asistencia e interacción multifuncional, que se completan con una gran aula de 120 puestos situada en la novena planta. Esta última planta y la octava también cuentan con terrazas al exterior. El coronamiento está dedicado a equipamientos, instalaciones y procesos de tratamiento del aire. Thomas Jessell, codirector del Mortimer B. Zuckerman Mind Brain Behavior Institute, es un convencido defensor de los valores de la serendipity en la investigacion científica. Son conocidas sus afirmaciones de que a menudo los hallazgos más

Projekt układu budynku został opracowany zgodnie z tą wizją, w oparciu o model Open-Floor i Interaction Corner. Wnętrze kompleksu jest otwarte i przejrzyste. Jego organizacja przestrzenna opiera się na dwóch przecinających się osiach – oś północ–południe przeznaczona jest głównie na obszary przejściowe, a oś wschód–zachód stanowi aktywny obszar funkcjonujący w synergii z salami spotkań. Sale te zgrupowane są wokół centralnego punktu piętra, tak aby pozostawić jak najwięcej przestrzeni na laboratoria rozmieszczone na obwodzie i wolno stojące. W rogach natomiast znajdują się nieformalne obszary wspólne, takie jak strefy relaksu, kawiarnie, pomieszczenia kuchenne i widoczne klatki schodowe. We wnętrzach charakteryzujących się wysoką jakością architektoniczną pod kątem wystroju wnętrz i funkcjonalności zastosowano płyty z kamionki porcelanowej produkowane przez Casalgrande Padana. To materiały najnowszej generacji wykazujące szczególne właściwości nie tylko pod względem estetycznym i jakości wykończenia – ceramika w ciepłym odcieniu szarości podkreśla nieformalny charakter i swoją cichą, nienarzucającą się obecnością przyczynia się do stworzenia ciągłości powierzchni podłogowej – ale także pod względem trwałości, wytrzymałości mechanicznej, łatwości w utrzymaniu i zdolności dostosowania do rozmaitych obciążeń wynikających z zastosowania w pomieszczeniach specjalistycznych i obszarach o dużym ruchu. Wykorzystano płyty z linii Pietre Native: z kolekcji Pietre Etrusche w kolorze Capalbio i formatach 60 × 120, 45 × 90 i 30 × 60 oraz z kolekcji Basaltina w kolorze Linosa i formatach 30 × 60 i 30 × 30, jak również płyty z linii Granitogres z kolekcji Unicolore w kolorze Bianco Assoluto i formacie 30 × 60.

importantes son resultado de colaboraciones casuales e inesperadas. En este sentido, aspiraba a la creación de un lugar donde las nuevas ideas pudieran fluir a través de espacios y recorridos abiertos, contribuyendo a alimentar la interacción entre las personas como base de intuiciones y descubrimientos que, de otro modo, nunca tendrían la posibilidad de nacer y desarrollarse. El proyecto de distribución del edificio se ha definido en sintonía con esta visión, según el modelo Open-Floor e Interaction Corner. El interior del complejo es abierto y transparente. El esquema sigue dos ejes en intersección: el nortesur, dedicado principalmente a la distribución peatonal y el este-oeste, concebido como área activa en sinergia con las salas de reuniones. Esta últimas se agrupan en torno al núcleo central del piso, a fin de dejar más espacio a los laboratorios dispuestos en la zona perimetral y al piso libre. En las esquinas se sitúan las áreas informales de interacción; no faltan espacios para el relax, rincones para el café, mini-cocinas y las escaleras de conexión vertical a la vista. Dentro de una instalación, de alta calidad ambiental en términos de diseño de interiores y funcionalidad operativa, han encontrado su función las placas de gres porcelánico de Casalgrande Padana. Materiales de última generación capaces de ofrecer prestaciones especiales, no solo a nivel estético y de calidad de acabados (la cálida tonalidad del gris de la cerámica acentúa el carácter de uniformidad y contribuye, con una presencia sobria y silenciosa, a dar continuidad al plano del suelo), sino también de duración, resistencia mecánica, facilidad de mantenimiento y capacidad de responder a las exigencias de uso más dispares en espacios muy especializados y muy transitados. En particular, se han utilizado placas de la línea Pietre Native, colección Pietre Etrusche, color Capalbio, formato 60x120-45x90-30x60 y colección Basaltina, color Linosa, formato 30x60-30x30; y placas de la línea Granitogres, colección Unicolore, color Bianco Assoluto, formato 30x60.

przestrzenie, przyczyniając się do większej interakcji między ludźmi, stanowiącej podstawę intuicyjnych odkryć, jakie w innym przypadku nie miałyby szansy narodzić się i rozwinąć.

Model BIM Modelo BIM

Antoine Chaaya

Jest wiele czynników, które przyczyniły się do opracowania i realizacji tak złożonego przedsięwzięcia. Koncentrując się na ceramice, warto wspomnieć o ważnej roli koordynacji dostaw płyt produkowanych przez Casalgrande Padana, za którą odpowiadała firma ProSpec, nowojorski dystrybutor. Pozostając przy tym zagadnieniu, w celu zgłębienia tematów związanych z projektem ceramicznym Jerome L. Greene Science Center (Mortimer B. Zuckerman Mind Brain Behavior Institute) zadaliśmy kilka pytań Antoine’owi Chaayi, pierwszoplanowemu przedstawicielowi pracowni architektonicznej RPBW, który w charakterze kierownika projektu nadzorował rozwój prac i ich realizację. Po ukończeniu studiów na Holy Spirit University of Kaslik w Libanie Chaaya, w 1987 r., związał się z pracownią architektoniczną RPBW w Paryżu. Pracował jako główny architekt przy wielu ważnych projektach, w tym przy projekcie Ośrodka Kultury Kanak w Nowej Kaledonii i Placu Poczdamskiego w Berlinie. Od 1997 r., jako partner wspomnianej pracowni architektonicznej, wziął udział między innymi w realizacji projektów głównej siedziby dziennika „Il Sole 24 Ore” w Mediolanie, Broad Contemporary Art Museum (BCAM) i Resnick Pavilion dla Los Angeles County Museum of Art. Obecnie poza nowym kampusem Manhattanville Uniwersytetu Columbia zajmuje się kompleksem mieszkalnym w Miami, siedzibą banku SGBL w Bejrucie oraz budynkiem Beirut City History Museum. Jest wybitnym absolwentem USK, honorowym członkiem Lebanese Green Buildings Council (LGBC), a od 2014 r. członkiem Zarządu RPBW. Brał udział w licznych konferencjach we Francji, Libanie i Stanach Zjednoczonych, w tym w Graduate School of Architecture, Planning and Preservation Uniwersytetu Columbia oraz American Institute of Architects (AIA) w Nowym Jorku.

38 39

Las figuras que intervienen en el desarrollo y la realización de una obra tan compleja son muy numerosas. Si nos centramos en el tema cerámico, no podemos dejar de citar el importante papel de coordinación en el suministro de las placas de Casalgrande Padana llevado a cabo por ProSpec, el distribuidor de Nueva York. Y, sin dejar el tema, para profundizar en los aspectos del proyecto cerámico del Centro de Ciencias Jerome L. Greene (Instituto Mortimer B.Zuckerman para el comportamiento de la Mente y el Cerebro), hemos hecho algunas preguntas a Antoine Chaaya, figura de primer plano dentro de RPBW, quien, en calidad de jefe de proyecto, ha seguido el desarrollo de la obra y de su realización. Licenciado en la Universidad Espíritu Santo de Kaslik en Líbano, Chaaya entró a formar parte del estudio parisino de RPBW en 1987. Ha trabajado como arquitecto jefe en muchos importantes proyectos, entre ellos el Centro Cultural Kanak en Nueva Caledonia y la Potsdamer Platz de Berlín. Desde 1997 colabora con el estudio, y con este cargo se ha ocupado, entre otros, de la sede central de “Il Sole 24 Ore” de Milán, del Broad Contemporary Art Museum (BCAM) y del Pabellón Resnick para el Museo de Arte del Condado de los Ángeles. Actualmente, además del nuevo campus de la Universidad de Columbia en Manhattanville, está supervisando un proyecto residencial en Miami y la sede del Banco SGBL de Beirut, además del Museo de Historia de la Ciudad de Beirut. Es alumno ilustre de la USK, miembro honorario del Lebanese Green Buildings Council (LGBC) y desde 2014 forma parte del consejo de administración de RPBW. Ha impartido numerosas conferencias en Francia, Líbano y los Estados Unidos, entre ellas en la Escuela de Posgrado de Arquitectura, Planificación y Preservación de la Universidad de Columbia y en el AIA de Nueva York.

Percorsi in Ceramica

Relacja między ceramiką i architekturą łączy wartości ekspresyjne z rozwiązaniami technologicznymi. Jaki jest jej związek z najbardziej ogólnymi celami projektu architektonicznego opracowywanego przez RPBW? Antoine Chaaya Odkrywanie nowych materiałów, ich zastosowania i rozwoju to część myślenia pracowni RPBW o architekturze. Ceramika jest niezwykle interesującym tworzywem, które oswoiliśmy już jako materiał elewacyjny, jak również podłogowy.

La relación entre cerámica y arquitectura conjuga valores expresivos y contenidos tecnológicos. ¿Cómo es esa relación si consideramos objetivos de investigación arquitectónica más generales, como los que RPBW se plantea actualmente? Antoine Chaaya Explorar nuevos materiales, su uso y su desarrollo es parte del planteamiento arquitectónico de RPBW. La cerámica es un material muy interesante que ya hemos explorado como elemento para fachadas y material para suelos.

P.c. Jako pracownia architektoniczna niejednokrotnie używali państwo ceramiki do zastosowań architektonicznych. Jakie wcześniejsze doświadczenia w tym zakresie są dla państwa najcenniejsze? A.C. Ceramika jest trwała i odporna na ruch pieszy o dużym natężeniu. Jest również piękna i występuje w ogromnej palecie tekstur i barw. W połączeniu z wartościami estetycznymi, mniejsza grubość i wyższa odporność sprawiają, że ten lekki materiał wygląda na cięższy, taki jak beton czy kamień, będąc jednocześnie mniej kosztownym rozwiązaniem.

P.C. Su estudio ha recurrido a menudo al uso arquitectónico de la cerámica. ¿Quiere destacar algún aspecto de esas experiencias? A.c. La cerámica es duradera y resistente para zonas con mucho tránsito peatonal. También es bonita y ofrece muchas posibilidades de elección de texturas y colores. Además de sus cualidades estéticas, su menor espesor y su mayor resistencia hacen de él un material menos pesado que ofrece la apariencia de materiales más pesados como el hormigón y la piedra, de modo que ofrece un mejor rendimiento económico.

P.c. W projektowaniu pokryć podłogowych i

ściennych, w szczególności w złożonych budynkach, materiały ceramiczne najnowszej generacji są od lat niekwestionowanymi liderami. Ich formaty, kolory, faktura powierzchni, trwałość dają szerokie pole do kreatywnego popisu. Jakie właściwości tych materiałów najbardziej stymulują kreatywność w realizacji projektów? A.C. Trwałość, bogactwo tekstur i delikatnych wibracji, a także kolory i większe rozmiary płyt, co pozwala zredukować liczbę połączeń i utworzyć bardziej jednorodną powierzchnię.

P.C. Los proyectos para suelos y

revestimiento de edificios complejos son campos específicos donde los materiales cerámicos de última generación tienen un protagonismo indiscutible desde hace años. Formatos, colores, estructura de las superficies, durabillidad: el espacio para la creatividad es infinito. ¿Cuáles son los puntos de calidad del material que más le estimulan en sus proyectos? A.c. La durabilidad, la riqueza de las estructuras superficiales y de la vibración lumínica, así como los colores, con placas cerámicas de mayor tamaño que permiten reducir el número de juntas y ofrecer un área homogénea de gran tamaño.

Architektura i ceramika Arquitectura y cerámica

P.c. W ramach tak złożonego i

kompleksowego przedsięwzięcia, jakim jest projekt Uniwersytetu Columbia, jakie są najważniejsze aspekty decydujące o kształcie projektu ceramicznego i wybory dotyczące wkładu ceramiki pod względem ekspresyjnym? A.C. W przypadku projektu Manhattanville Uniwersytetu Columbia pierwotny projekt zakładał podłogi wykończone polerowanym betonem. Jednak ponieważ stalowa konstrukcja budynku może skutkować przesunięciami strukturalnymi, obawialiśmy się możliwych pęknięć podłogi. Duże płyty ceramiczne w formacie 24x48 cali dają podobny efekt, zapewniając przy tym wysoką odporność na ruch o dużym natężeniu. Rozwiązanie okazało się bardzo dobre i idealnie dopasowane. P.c. Z jakimi szczególnymi, nieuniknionymi na

tak dużym placu budowy trudnościami trzeba było się zmierzyć podczas kładzenia ceramiki, biorąc pod uwagę amerykańską rzeczywistość, która rządzi się swoimi prawami, ma swoje wymagania, ale także swoje gusta i style wykończeniowe? A.C. Tu nie chodzi o konkretne amerykańskie wymogi czy normy. Tu chodzi o projekt i warunki w miejscu budowy. Użycie dużych płyt w formacie 24x48 cali, na dużej powierzchni o obniżonych możliwościach w zakresie grubości i tolerancji pomiędzy płytą strukturalną a płytą ceramiczną, w dodatku z zachowaniem płaskiego wykończenia, było wyzwaniem. Dlatego zespół projektowy zastosował płyty ceramiczne.

40 41

P.C. En una intervención tan compleja como la que se articula en la Universidad de Columbia, ¿cuáles son los aspectos más destacados por su influencia en el proyecto cerámico y en las soluciones adoptadas, en términos de aportación expresiva? A.c. En la propuesta original de diseño del proyecto Manhattanville de la Universidad de Columbia se utilizaba un suelo de hormigón con acabado pulido. Sin embargo, la estructura del edificio es de acero y eso repercute en cierto movimiento de la estructura, por lo cual nos preocupaba que se formasen grietas en el sistema adoptado para el suelo. Las grandes placas cerámicas de 24”x48”, ofrecen un acabado parecido, y una resistencia muy buena para espacios muy transitados. Fue una respuesta muy buena y muy adecuada. P.C. En un contexto como el estadounidense,

que -por no hablar de gustos y de acabados- es muy específico en términos de requisitos y normativas, ¿cuáles han sido los factores que más se han dejado sentir a la hora de superar las inevitables problemáticas de la colocación de los componentes cerámicos en una obra de esta escala? A.c. No se trata de requisitos y normativas específicas de los EEUU. La cuestión es el proyecto y las condiciones del lugar. El uso de grandes placas cerámicas de 24”x48”, en un suelo con una gran superficie, de reducido espesor y poco margen de tolerancia entre el forjado estructural y las placas cerámicas, manteniendo al mismo tiempo un acabado plano, suponía no pocas dificultades. Esa es la razón por la que el Equipo de Diseño adoptó la solución de las placas cerámicas.

P.c. Czy wybór ceramiki przyczynił się do uzyskania certyfikatu Leed Gold i jeśli tak, to w jaki sposób? A.C. W tej konkretnej sytuacji udział ceramiki był stosunkowo niewielki. Struktura płyt zawiera częściowo materiał z recyklingu, ale biorąc pod uwagę, że budowa mieści się w Nowym Jorku, a płyty ceramiczne przyjechały z Europy, odległość nie jest naszym sprzymierzeńcem z punktu widzenia LEED.

P.C. ¿Qué influencia ha tenido la solución cerámica a la hora de obtener la certificación Leed Gold, y en qué formas? A.c. En este caso en concreto, el uso de la cerámica no tuvo gran influencia. La fabricación de las placas conlleva el reciclado de materiales pero, dado que el lugar donde se construye está en Nueva York y las placas cerámicas vienen de Europa, esa distancia no ayuda desde el punto de vista de la certificación LEED.

P.c. Jak wyglądała współpraca z Casalgrande Padana przy realizacji tak złożonego projektu i przy kierowaniu pracami na placu budowy znajdującym się praktycznie na antypodach względem zakładów produkcyjnych Casalgrande? A.C. Nasza współpraca z Casalgrande była bardzo pozytywna i efektywna. Casalgrande to profesjonalna firma, która okazała wysoką dostępność, dostarczając do Paryża i Nowego Jorku w terminie wsparcie techniczne, informacje i próbki, co pozwoliło zespołowi projektowemu i użytkownikom budynku Columbia sprawnie podejmować decyzje.

P.C. ¿Qué impresiones le quedan de la colaboración con Casalgrande Padana en un proyecto tan complejo y en la dirección de una obra ubicada prácticamente en las antípodas de los establecimientos de producción de Casalgrande? A.c. Trabajar con Casalgrande fue muy positivo y productivo. Casalgrande demostró una gran profesionalidad y un alto nivel de disponibilidad para brindar asistencia técnica e información siempre a tiempo, así como para enviar muestras a París y a Nueva York, de modo que el equipo de diseño y los usuarios del edificio de Columbia pudieran tomar sus decisiones de modo eficiente.

P.C. ¿En qué momento entra a formar parte de su proceso proyectual el proyecto cerámico? A.c. Depende. Si la cerámica se usa para la envoltura del edificio o para la fachada, ya desde las primeras fases del proyecto. Si se usa para los suelos, entra a formar parte en fases posteriores.

P.c. W którym momencie procesu projektowania wkracza projekt ceramiczny? A.C. To zależy. Jeśli mamy wykorzystać ceramikę do obłożenia elewacji budynku, może być potrzebna na wczesnym etapie projektu. Jeśli jest używana jako okładzina podłogowa, pojawia się później.

news

Kontinua Grand Prix 2016/2018

Kontinua

Casalgrande Padana przedstawia Kontinua, linię wielkoformatowych płyt z kamionki porcelanowej o małej grubości stanowiącą uzupełnienie kolekcji produkowanych przez firmę. Linia Kontinua, będąca dowodem zdolności przedsiębiorczych od zawsze ukierunkowanych na innowację, rozwój i poszukiwanie nowych rozwiązań, dostępna w formatach 120 × 260 cm, 120 × 240 cm, 120 × 120 cm, 60 × 120 cm i 60 × 60 cm o grubości zaledwie 6,5 mm, świadczy o ewolucji kamionki porcelanowej zarówno pod względem estetycznym, jak i funkcjonalnym, prezentując nowy sposób interpretacji powierzchni przestrzeni prywatnych i publicznych. Duże rozmiary oraz bezprecedensowa lekkość i poręczność płyt Kontinua, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów jakości pod kątem wytrzymałości na zużycie, ścieranie, zanieczyszczenie oraz działanie czynników chemicznych i atmosferycznych, zapewniają maksymalną elastyczność wykorzystania, oferując niezwykłą wszechstronność w praktycznie niezliczonych obszarach zastosowania. Wielkoformatowe płyty z kolekcji Kontinua umożliwiają tworzenie jednorodnych i spójnych powierzchni z regularnych i harmonijnych powłok ceramicznych, nadając silne wrażenie jedności między różnymi pomieszczeniami.

Również w odniesieniu do rodzajów wykończenia oferta jest niezwykle bogata, co pozwala na różnorodność potencjalnych zastosowań, od pokryć powierzchni pionowych po realizację wentylowanych elewacji, od architektury wnętrz po wyposażenie (meble, blaty kuchenne, drzwi, grzejniki płytowe itp.). Ponadto szeroka gama formatów podwielokrotnych, które można ze sobą zestawiać i łączyć, daje ogromne możliwości zastosowania w rozmaitych obszarach, od ważnych obiektów nowoczesnej architektury po renowację zabytkowych budynków, zapewniając odpowiednie rozwiązania do najbardziej wymagających projektów. Linia Kontinua jest obecnie dostępna w następujących kolekcjach Casalgrande Padana: Marmoker: Nero Creta, Statuario Grigio, Statuario Oro, Saint Laurent, Pulpis Tortora, Bardiglio Imperiale, Bardiglio Bianco, Olimpo, Grafite Marrone, Arabesque, Bianco Vietnam, Travertino Titanium, Veselye; Pietre di Paragone: Grigio Aitos, Grigio Tao, Pietra del Cardoso; Cemento: Cassero Antracite, Cassero Grigio, Cassero Beige, Cassero Bianco; Pietre di Sardegna, Tavolara, Caprera, Punta Molara, Porto Rotondo, Cala Luna, Porto Cervo. Te same artykuły dostępne są w innych formatach oraz o grubości 10 mm.

Casalgrande Padana presenta Kontinua, línea de placas de gres porcelánico de gran tamaño y grosor fino, propuestas como integración de las colecciones de la empresa. Signo de la continua orientación de la empresa hacia la innovación, la investigación y el desarrollo, Kontinua –realizada en los formatos 120x260 cm, 120x240 cm, 120x120 cm, 60x120 cm y 60x60 con solo 6,5 mm de espesor– es testimonio de la evolución de la estética y de las prestaciones del gres porcelánico, y representa una nueva manera de interpretar las superficies de los espacios privados y públicos. Sin desviarse lo más mínimo de los elevados estándares de calidad, en términos de resistencia al desgaste, a la abrasión, a los agentes químicos, a los fenómenos atmosféricos y a la contaminación, Kontinua ofrece unas dotes inéditas de ligereza y manejabilidad que, unidas al gran tamaño de las placas, se traducen en una enorme flexibilidad de aplicación y en una versatilidad extraordinaria que permite su uso en un número de campos prácticamente ilimitado. A través de su gran formato, la colección Kontinua ofrece coherencia y homogeneidad en forma de revestimientos cerámicos ordenados y armoniosos que dan una fuerte connotación unitaria a los distintos espacios. También en el plano de los acabados, la oferta

44 45

extremadamente diferenciada de Kontinua multiplica los usos posibles: revestimientos de superficies verticales, realización de fachadas ventiladas, arquitectura de interiores e incluso complementos de mobiliario (muebles, encimeras de cocinas, puertas, placas radiantes, etc.) Además, la amplia gama de formatos en submúltiplos, que interactúan y se combinan transversalmente, permite amplias posibilidades de aplicación en los distintos ámbitos de intervención, de las más difíciles construcciones de la arquitectura moderna, a la restauración de edificios históricos, proporcionando soluciones adecuadas a las especificaciones de proyecto más exigentes. Kontinua está actualmente disponible en las siguientes colecciones de Casalgrande Padana: Marmoker: Nero Creta, Statuario Grigio, Statuario Oro, Saint Laurent, Pulpis Tortora, Bardiglio Imperiale, Bardiglio Bianco, Olimpo, Grafite Marrone, Arabesque, Bianco Vietnam, Travertino Titanium, Veselye; Pietre di Paragone: Grigio Aitos, Grigio Tao, Pietra del Cardoso; Cemento: Cassero Antracite, Cassero Grigio, Cassero Beige, Cassero Bianco; Pietre di Sardegna: Tavolara, Caprera, Punta Molara, Porto Rotondo, Cala Luna, Porto Cervo. Los mismos artículos están disponibles en otros formatos y con 10 mm de espesor.

www.grandprixcasalgrandepadana.com

Grand Prix 2016/2018

Produkty Casalgrande Padana, charakteryzujące się wysokim poziomem technicznym pod względem właściwości fizycznych i chemicznych oraz istotnymi walorami estetycznymi, oferują projektantom swobodę wyboru spośród rozmaitych możliwości zastosowania i szerokiej gamy kolorów, powierzchni, formatów i deseni, umożliwiając uzyskanie oryginalnych i indywidualnie dopasowanych rezultatów. Właśnie w celu silnego zaznaczenia elastyczności i eklektyzmu kamionki porcelanowej zainicjowano w 1990 r. jedyny w swoim rodzaju konkurs architektoniczny Grand Prix,

ogłaszany i organizowany przez Casalgrande Padana na zasadzie biennale. Udział w Grand Prix mogą wziąć wszyscy projektanci (architekci, inżynierowie, designerzy, architekci wnętrz, prywatne i państwowe biura techniczne, profesjonalne biura architektoniczne i aranżacji wnętrz itp.), którzy w swoich projektach wykorzystali materiały Casalgrande Padana do jakiegokolwiek zastosowania, od budownictwa mieszkaniowego po zewnętrzne powłoki elewacyjne, od budownictwa przemysłowego i handlowego po baseny. Kandydatury do konkursu można zgłaszać zarówno indywidualnie, jak i grupowo.

grand prix 2013 - 2015 centra handlowe i biznesowe (duże obszary) centros comerciales y direccionales (grandes superficies) Pierwsza nagroda Primer premio Zoltàn Kun - kunyhó építésziroda kft Klauzal Market Hall - Budapest, Hungary

W przypadku grup konieczne jest powołanie przewodniczącego. Mający już swoją jedenastą edycję konkurs z biegiem czasu zyskał coraz większe znaczenie na poziomie międzynarodowym – wzięło w nim udział 1200 projektantów, którzy przedstawili ponad 1700 prac, a łączna wartość nagród w każdej edycji wyniosła 36 tys. euro. Termin składania kandydatur do konkursu Grand Prix 2016/2018 upływa dnia 31 grudnia 2018 r. Nadesłane prace, zrealizowane i ukończone w okresie od stycznia 2013 r. do grudnia 2018 r., zostaną poddane ocenie przez komisję jurorską składającą się ze światowej sławy specjalistów z branży. Najwyżej

ocenione prace zostaną opublikowane w „Creative Book”, publikacji redagowanej przez firmę Casalgrande Padana, wydawanej w nakładzie 70 tys. egzemplarzy, tworzonej i dystrybuowanej we współpracy z prestiżowym magazynem poświęconym architekturze „Casabella”, od dziewięćdziesięciu lat stanowiącym ważny głos w debacie na tematy dotyczące projektowania. Aby wziąć udział w kolejnej edycji, wystarczy odwiedzić stronę internetową, przeczytać regulamin konkursu i wypełnić formularz zgłoszeniowy. grandprixcasalgrandepadana.com

budynki i usługi publiczne, budownictwo przemysłowe construcciones públicas y de servicios, construcción industrial Pierwsza nagroda Primer premio Giampiero Peia - Peia Associati srl Sky Lounge Bar, Kempinski Residences and Suites - Doha, Qatar

46 47

Caracterizados por sus prestaciones físico-químicas de alto nivel y por sus notables cualidades estéticas, los productos Casalgrande Padana permiten que el proyectista pueda elegir entre numerosas posibilidades de aplicación y una amplísima gama compositiva de colores, superficies, formatos y motivos para composiciones y soluciones originales y personalizadas. Y precisamente como prueba de fuerza de la flexibilidad y el eclecticismo del gres porcelánico, nace en 1990 el Grand Prix, un concurso de arquitectura único en su género, promovido y

organizado por Casalgrande Padana cada dos años. En el Grand Prix pueden participar todos los proyectistas (arquitectos, ingenieros, diseñadores, decoradores de interiores, estudios técnicos privados o públicos, estudios profesionales de arquitectura y decoración de interiores, etc.) que hayan utilizado materiales Casalgrande Padana en cualquier tipo de aplicación, de la construcción de viviendas al revestimiento externo de fachadas, de la construcción industrial y comercial a las instalaciones para natación; las candidaturas pueden ser

budynek mieszkalny viviendas Pierwsza nagroda Primer premio Jacopo Mascheroni - JM Architecture Montebar Villa - Medeglia, Canton of Ticino, Switzerland

presentadas por profesionales individuales o por grupos, especificando un jefe de grupo. En su décima edición, el premio ha adquirido una importancia cada vez mayor a nivel internacional, hasta alcanzar una participación de más de 1200 proyectistas que han presentado más de 1700 obras y una dotación total de premios que en cada ocasión se eleva hasta los 36 000 euros. El 31 de diciembre de 2018 vence el plazo para la presentación de inscripciones al Grand Prix 2016/2018. Las obras que nos lleguen, realizadas y completadas en el período que va de enero de 2013 a diciembre de 2018,

serán evaluadas por un jurado de profesionales de clara fama internacional, y las mejores se presentarán en el Creative Book, una publicación de Casalgrande Padana, impresa en 70 000 copias, realizada y difundida en colaboración con la prestigiosa revista de arquitectura Casabella, protagonista desde hace noventa años del debate cultural sobre los temas del proyecto arquitectónico. Para participar en la próxima edición, es suficiente con conectarse al sitio web, leer el bando y cumplimentar la ficha de inscripción. grandprixcasalgrandepadana.com

okładziny elewacji, podłogi na zewnątrz i baseny revestimiento de fachadas, pavimentos externos y piscinas Pierwsza nagroda Primer premio 5+1AA Alfonso Femia, Gianluca Peluffo Agenzia di Architettura srl Docks - Marseille, France