Programación 6º 16 17 by castelao navia

ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA 6º E.P. ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS 6º E.P. ÁREA DE MATEMÁTICAS 6º E.P. ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 6º E.P. ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA 6º E.P. ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS 6º E.P.

CEIP Alfonso D. Rodríguez Castelao Navia – Vigo

ÍNDICE CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO...................................................................................... ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA............................................................................................. CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 19 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS...................................................................................................... CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 49 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

ÁREA DE MATEMÁTICAS............................................................................................................ CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 84 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA.......................................................................... CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 121 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

123

130

135

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA............................................................................ CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 161 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

162

171

176

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS................................................................................. CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE194 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

195

203

208

DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL...........

ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR DITA RECUPERACIÓN............................................................................................................... CRITERIOS DE PROMOCIÓN Á SEGUINTE ETAPA EDUCATIVA............................................ METODOLOXÍA DIDÁCTICA...................................................................................................... MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE............................................................................... ADAPTACIÓNS CURRICULARES.............................................................................................. PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES............................................................................ ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR........................................................ ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC........................................................................... ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA.................................................. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO............................................... MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS INCLUÍDOS OS LIBROS DE TEXTO....................... ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES.................................................. PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN.........................................

CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO

Toda programación didáctica é un instrumento de planificación, desenvolvemento e avaliación de cada unha das áreas do currículo, na que se concretan os obxectivos, as competencias básicas, os contidos, os diferentes elementos que compoñen a metodoloxía, os criterios e procedementos de avaliación, a atención á diversidade, a educación en valores, etc., así como os concernentes ao Plan Lector, ao Plan das Tecnoloxías da Información e da Comunicación, ao Plan de Convivencia, ao Proxecto Lingüístico, etc., no caso que nos ocupa, referidos ao 6º CursodeEducación Primaria.

As programacións didácticas intégranse na Programación xeral anual, de acordo co disposto no artigo 125 da Lei Orgánica 2/2006 e desenvolverán o currículo establecido para a Educación Primaria no Decreto 105/2014, de 4 de setembro, polo que se establece o currículo de Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia.

Como sabemos, unha programación deberá orientarse a planificar, de forma coherente e axeitada, as actividades que serán levadas a cabo durante o proceso de ensino – aprendizaxe para que @snen@s sexan capaces de aprender a aprender e, así, posúan autonomía e iniciativa persoal na vida. Toda alternativa de programación precisará seguir o principio de racionalización do esforzo e do traballo, e estar orientada á práctica. Para realizar un ensino axeitado tomamos como referencia o “ProxectoEducativo” e o “Proxecto Curricular de Centro”, así como as actuais leis: -Lei Orgánica de Educación 2/2006, do 3 de maio. -Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo de Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia.

-Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e a promoción do alumnado que cursa Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia. -Decreto 374/1996, do 17 de outubro, polo que se aproba o regulamento orgánico das escolas de Educación infantil e os colexios de Educación Primaria. -0rde do 22 de xullo de 1997 (Cap. II).

A programación terá un carácter aberto e flexible, para así afrontar as dificultades que poidan presentarse nas aulas. Trátase de contribuír ao desenvolvemento integral d@snos@salumn@s, a conquerir as competencias básicas, a desenvolver un axeitado grao de madurez e a estimula-la súa socialización, nun intento de que @salumn@s realicen aprendizaxes funcionais e significativas, sen esquece-la atención á propia diversidade.

O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome.A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha. O colexio ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se desenvolveu un proxecto urbanístico que transformou tanto o espazo físico como o carácter do lugar, que levou ao colexio a actual situación de ocupación ao máximo da súa capacidade. A meirande parte do alumnado de 6º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. O idioma estranxeiro que se está impartindo é o inglés.

O horario de Titorías dedicado ás familias é de 16 a 17 horas, os martes pola tarde, aínda que é flexible a atención noutro horario previa solicitude ao profesorado.

EQUIPO DOCENTE de6º Curso de Educación Primaria: *Profesora titora, que imparte as materias seguintes: Lingua Galega, Lingua Castelá, Matemáticas, Ciencias da Natureza, Ciencias Sociais e Valores Sociais e Cívicos. *Profesora de Inglés, que tamén imparte Educación Plástica (Sección bilingüe) *Profesora de Educación Musical *Profesor de Educación Física *Profesora de Pedagoxía Terapéutica (apoio na aula) *Profesora de Relixión Católica *Na Hora de ler: profesora titora de 6º, profesora de Educación Musical, profesora de Educación Infantil e profesora de Inglés. *Materia libre configuración: profesora Educación Infantil.

En 6º nivelde Educación Primaria contamos con 25 alumn@s, un deles de nova matrícula. Do total, dous alumnos teñen cualificación negativa na área de Matemáticas de 5º curso e dous na área de Ciencias da Natureza. Tres alumn@s recibirán apoio na aula por parte da profesora de PT na área de Matemáticas unha hora semanal (repartida en dúas medias horas). En relación coa nova materia de libre configuración, impleméntase un desdobre semanal de Reforzo Competencias en TICs.

ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA

ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA  b  e  h  i

 B1.1. Iniciación á actividade científica.

 B1.1. Obter información relevante sobre feitos ou fenómenos previamente  B1.2. Emprego de diferentes fontes delimitados, facendo de información. predicións sobre sucesos  B1.3. Lectura de textos propios da naturais, integrando datos de área. observación directa e indirecta  B1.4. Utilización das tecnoloxías da a partir da consulta de fontes información e comunicación para directa e indirectas e buscar e seleccionar información, comunicando os resultados en simular procesos e comunicar diferentes soportes. conclusións sobre os traballos realizados.  B1.5. Uso progresivamente autónomo do tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas, imaxes etc.). Xestión de ficheiros.

 CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes para o rexistro de plan de traballo e comunica, de forma oral e escrita, as conclusións.

 CCL  CSIEE  CAA  CD  CMCCT

 CNB1.1.2. Expresa oralmente e  CCL por escrito, de forma clara e  CMCCT ordenada contidos relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos.  CNB1.1.3. Emprega de forma  CCL autónoma o tratamento de textos  CSIEE (axuste de páxina, inserción de  CMCT ilustracións ou notas etc).  CD  CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico.

 CMCCT  CAA  CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  h

 a  b  c  e  g  h  i

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B1.6. Aproximación experimental a cuestións científicas próximas á súa realidade.

 B1.2. Establecer conxecturas  CNB1.2.1. Manifesta autonomía tanto respecto de sucesos que na planificación e execución de ocorren dunha forma natural accións e tarefas e ten iniciativa como sobre os que ocorren na toma de decisións, cando se provocan a través identificando os criterios e as dun experimento ou dunha consecuencias das decisións experiencia. tomadas.

 CSIEE  CMCCT

Ao longo de todo o curso

 B1.7. Traballo individual e cooperativo.

 B1.3. Traballar de forma cooperativa, apreciando o coidado pola seguridade propia e a dos seus compañeiros/as, coidando as ferramentas e facendo uso adecuado dos materiais

 CNB1.3.1. Utiliza estratexias para estudar e traballar de forma eficaz, individualmente e en equipo, amosando habilidades para a resolución pacífica de conflitos.

 CAA

Ao longo de todo o curso

 CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación.

 CMCCT

 B1.8. A igualdade entre homes e mulleres. A conduta responsable.  B1.9. A relación cos demais. A resolución pacífica de conflitos. Toma de decisións: criterios e consecuencias.  B1.10. Técnicas de traballo. Recursos e técnicas de traballo individual. Desenvolvemento de hábitos de traballo, esforzo e responsabilidade.  B1.11. Hábitos de prevención de enfermidades e accidentes, na aula e no centro.  B1.12. Emprego de diversos materiais, tendo en conta as normas de seguridade.  B1.13. Elaboración de protocolos de uso das TIC na aula.

 CAA

 CSC  CMCCT  CSIEE

 CSC  CD  CAA

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B1.14. Valoración da necesidade de controlar o tempo destinado ás tecnoloxías da información e da comunicación e o seu poder de adicción.  a  b  c  e  g  h  i  m

 B1.15. Planificación e realización  B1.4. Realizar proxectos, de proxectos, experiencias sinxelas experiencias sinxelas e e pequenas investigacións, pequenas investigacións e formulando problemas, enunciando presentar informes coas hipóteses, seleccionando o material conclusións en diferentes necesario, montando, realizando e soportes. extraendo conclusións e presentando informes en diferentes soportes.

 CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.

 CMCCT

 CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, empregando soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións.

 CCL

 CCL  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso.  CMCCT  CSC  CD  CAA  CSIEE

BLOQUE 2 - O SER HUMANO E A SAÚDE  e  h

 B2.1. O corpo humano e o seu funcionamento.

 B2.1. Identificar e localizar os principais órganos implicados

 CNB2.1.1. Identifica e localiza os  CMCCT principais órganos implicados na

No 2º Trimestre.

ÁREA

CIENCIAS DA NATUREZA

Obxectivos

Contidos  B2.2. Anatomía e fisioloxía.  B2.3. Células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas.  B2.4. Diferentes tipos de células. Os virus e as bacterias.

 e  h

 B2.5. As funcións vitais no ser humano.  B2.6. Función de relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparello locomotor).  B2.7. Función de nutrición (aparellos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor).

Criterios de avaliación na realización das funcións vitais do corpo humano e establecer algunhas relacións fundamentais entre elas e determinados hábitos de saúde.  B2.2. Coñecer o funcionamento de células, tecidos, órganos, aparellos, sistemas: a súa localización, forma, estrutura, funcións, coidados etc.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

realización das funcións vitais do ser humano.

 CNB2.2.1. Identifica e describe as principais características dos aparellos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións.

 CMCCT  CCL

No 2º Trimestre

 B2.8. Función de reprodución (aparello reprodutor).  a

 B2.9. Saúde e enfermidade.

 CMCCT

 b



 CCL

 c  d  h  k  m

   

 B2.3. Relacionar determinadas  CNB2.3.1. Recoñece estilos de prácticas de vida co adecuado vida saudables e os seus efectos B2.10. Principais enfermidades que funcionamento do corpo, sobre o coidado e mantemento afectan aos aparellos e sistemas adoptando estilos de vida do funcionamento global do do organismo humano. saudables e coñecendo as corpo. B2.11. Hábitos saudables para repercusións para a saúde. previr enfermidades.  CNB2.3.2. Coñece e explica os B2.12. Trastornos alimenticios. principios das dietas B2.13. Efectos nocivos do consumo equilibradas, identificando as de alcohol e drogas. prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde. B2.14. Tipos de dietas.

 CSC

 CMCCT  CCL  CAA  CSC

No 2º Trimestre.

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B2.15. Análise de etiquetas de produtos.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CNB2.3.3. Recoñece os efectos  CMCCT nocivos do consumo de alcohol e  CAA drogas.  CSC

 B2.16. Avances da ciencia que melloran a saúde e a vida.  B2.17. Coñecemento de actuacións básicas de primeiros auxilios.

 CNB2.3.4. Observa, identifica e describe algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización da auga etc.).

 CMCCT

 CNB2.3.5. Coñece técnicas de primeiros auxilios, en situacións simuladas e reais.

 CMCCT

 CCL  CSC

 CSC

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS  e  h

 B3.1. Seres vivos, seres inertes. Diferenciación.  B3.2. Organizaciñon e estrutura dos seres vivos: células, tecidos: tipos; órganos; aparellos e sistemas: principais características e funcións.

 e  h  l

 B3.3. Os seres vivos: características, clasificación e tipos.  B3.4. Os animais vertebrados e invertebrados, características e

 B3.1. Coñecer a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparellos e sistemas: identificando as principais características e funcións.

 CNB3.1.1. Identifica e describe a  CCL estrutura dos seres vivos:  CMCCT células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas nomeando as principais características e funcións de cada un deles.

 B3.2. Coñecer diferentes niveis  CNB3.2.1. Identifica as de clasificación dos seres características e clasifica os vivos, atendendo ás súas seres vivos: características e tipos. Reino animal. Reino das plantas.

 CMCCT

No 1º Trimestre.

No 1º Trimestre

ÁREA

CIENCIAS DA NATUREZA

Obxectivos

Contidos clasificación.  B3.5. As plantas: estrutura e fisioloxía. A fotosíntese e a súa importancia para a vida na Terra.

 l

 B3.6. As relacións entre os seres vivos. Cadeas alimentarias. Poboacións, comunidades e ecosistemas. Características e compoñentes dun ecosistema.

 i



 e  h

 o

  



Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

Reino dos fungos. Outros reinos.  CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais e plantas.

 CMCCT

 CNB3.2.3. Explica a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.

 CMCCT

 CAA

 CCL

 B3.3. Investigar as  CNB3.3.1. Investiga e explica as  características de ecosistemas relacións entre os seres vivos.  do seu contorno mediante a Cadeas alimentarias. recollida de datos, facendo Poboacións, comunidades e hipóteses, empregando ecosistemas. diversas fontes de información B3.7. Ecosistemas: pradería, poza, e presentando os resultados  CNB3.3.2. Recoñece e explica  lagoa, bosque, litoral e cidade e os en diferentes soportes, algúns ecosistemas: pradería, seres vivos. A biosfera, diferentes  mostrando interese pola charca, bosque, litoral e cidade e hábitats dos seres vivos. rigorosidade e hábitos de os seres vivos que neles habitan. B3.8 Hábitos de respecto e coidado respecto e coidado cara aos cara aos seres vivos. seres vivos.  CNB3.3.3. Observa e identifica  B3.9. Uso de medios tecnolóxicos diferentes hábitats dos seres  para o estudo dos seres vivos. vivos facendo fincapé no coidado B3.10. Interese pola observación e destes e nomea algunhas causas polo estudo rigoroso de todos os de extinción de especies. seres vivos.  CNB3.3.4. Usa a lupa e outros  B3.11. Uso da lupa para a medios tecnolóxicos para a observación científica. observación científica.

CMCT CCL

CMCCT CCL

CMCCT CSC

CMCCT

No 1º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe  CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, comunicando de xeito oral e escrito os resultados.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCCT  CCL  CD  CAA

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA  e  h

 B4.1. Concepto de enerxía. Diferentes formas de enerxía. A luz como fonte de enerxía.  B4.2. Electricidade: a corrente eléctrica. Circuítos eléctricos. Magnetismo: o magnetismo terrestre. O imán: o compás.  B4.3. Os cambios de estado. As reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.

 e  h

 B4.1. Coñecer leis básicas que  CNB4.1.1. Investiga a través da  CMCCT rexen fenómenos como a realización de experiencias  CAA reflexión da luz, a transmisión sinxelas para achegarse ao  CSIEE da corrente eléctrica, os coñcemento das leis básicas que cambios de estado e as rexen fenómenos como a reaccións químicas: a reflexión da luz, a transmisión da combustión, a oxidación e a corrente eléctrica e os cambios fermentación. de estado.

No 3º Trimestre

 CNB4.1.2. Investiga a través da  CMCCT realización de experiencias  CAA sinxelas para achegarse ao  CSIEE coñcemento das leis básicas que rexen reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

 B4.4. Fontes de enerxía e materias  B4.2. Coñecer as  CNB4.2.1. Identifica e explica primas: a súa orixe. Enerxías características das fontes de algunhas das principais renovables e non renovables. enerxía e materias primas características das diferentes renovables e non renovables e formas de enerxía: mecánica,

 CMCCT  CCL

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B4.5. Fontes de enerxías renovables e non renovables. O desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.  B4.6. Utilidade dalgúns avances, produtos e materiais para a sociedade.

 e  h

 h

relacionalas co desenvolvemento enerxético e sostible.

Estándares de aprendizaxe

 B4.9. Observación dalgúns fenómenos de natureza eléctrica e os seus efectos (luz e calor).

SEXTO Competencias clave

Temporalización

lumínica, sonora, eléctrica, térmica e química.

 CNB4.2.2. Identifica e explica os beneficios e riscos relacionados coa utilización das enerxías renovables e non renovables: esgotamento, choiva ácida, radioactividade, expoñendo posibles actuacións para un desenvolvemento sostible.

 B4.7. Planificación e realización de  B4.3. Planificar e realizar  CNB4.3.1. Planifica e realiza experiencias diversas para estudar sinxelas investigacións para sinxelas experiencias e predí as propiedades de materiais de uso estudar o comportamento dos cambios no movemento, na común e o seu comportamento corpos diante das forzas, a luz, forma ou no estado dos corpos diante da luz, o son, a calor, a a electricidade, o magnetismo, por efecto das forzas ou das humidade e a electricidade. a calor ou o son. achegas de enerxía, comunicando o proceso seguido  B.4.8. Predición de cambios no e o resultado obtido. movemento ou na forma dos corpos por efecto das forzas.

 e

Criterios de avaliación

CURSO

 CNB4.3.2. Observa de xeito sistemático, aprecia e explica os efectos da calor no aumento de temperatura e dilatación dalgúns materiais.

 CMCCT  CSC  CCL

 CAA  CMCCT  CSIEE  CCL

No 3º Trimestre  CMCCT  CCL

 B4.4. Realizar experiencias  CNB4 4.1 Identifica, experimenta  CMCCT sinxelas e pequenas e exemplifica argumentando investigacións sobre diferentes algúns cambios de estado e a

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B4.10. Atracción e repulsión de cargas eléctricas.

Criterios de avaliación fenómenos físicos e químicos da materia.

 B4.11. Separación de compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución.  B4.12. Reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.  B4.13. Normas de prevención de riscos.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

súa reversibilidade.  CNB4.4.2. Separa os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución.



CMCCT

 CNB4.4.3. Presenta conclusións de procesos de investigación, experiencias sinxelas ou proxectos sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia, en diferentes soportes.

 CMCCT

 CNB4.4.4. Identifica e expón as principias características das reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

 CMCCT

 CAA  CSIEE  CCL  CD

 CAA

 CNB4.4.5. Respecta as normas  CMCCT de uso, de seguridade e de  CSC mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo. BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS  e  h

 B5.1. Máquinas e aparellos. Tipos de máquinas na vida cotiá e a súa utilidade.

 B5.1. Coñecer os principios básicos que rexen as máquinas e os aparellos.

 CNB5.1.1. Identifica diferentes tipos de máquinas e clasifícaas segundo o número de pezas, o xeito de accionalas e a acción

 CMCCT  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

Criterios de avaliación

 B5.2. Análise de operadores e emprego na construción dun aparello.

 g  h  j

 e  h

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

que realizan.

 CNB5.1.2. Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas.

 CMCCT

 CNB5.1.3. Observa e identifica algunha das aplicacións das máquinas e dos aparellos e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas.

 CMCCT



CCL

 CSC

 B5.3. Construción de estruturas  B5.2. Planificar a construción  CNB5 2.1 Constrúe algunha sinxelas que cumpran unha función de obxectos e aparellos cunha estrutura sinxela que cumpra ou condición para resolver un finalidade previa, empregando unha función ou condición para problema a partir de pezas fontes enerxéticas, operadores resolver un problema a partir de moduladas. e materiais apropiados, pezas moduladas (escaleira, realizando o traballo individual ponte, tobogán etc.) e en equipo e proporcionando información sobre que estratexias se empregaron.

 CMCCT

 B5.4. A electricidade no desenvolvemento das máquinas.

 CNB5.3.1. Identifica os elementos dun circuíto eléctrico, constrúe un e explica algúns efectos da electricidade.

 CMCCT

 CNB5.3.2. Observa e identifica as principais características dos

 CMCCT

 B5.5. Elementos dos circuítos eléctricos.  B5.6. Efectos da electricidade.  B5.7. Condutores e illantes.

Temporalización

 B5.3. Realizar experiencias sinxelas para coñecer as leis básicas que rexen a transmisión da corrente eléctrica.

 CAA  CSIEE No 3º Trimestre

 CSIEE  CCL

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

Criterios de avaliación

 B5.8. A relación entre electricidade e magnetismo.  e  h

 B5.9. A ciencia: presente e futuro da sociedade.  B5.10. Beneficios e riscos das tecnoloxías e produtos.  B5.11. Importantes descubrimentos e inventos.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

imáns e relaciona electricidade e magnetismo.  B5.4. Coñecer os principais avances da ciencia e da tecnoloxía.Identificar os beneficios e riscos.

 CNB5.4.1. Coñece e explica algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade.

 CCL

 CNB5.4.2. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.

 CMCCT

 CMCCT  CSC

 CCL  CSC  CCEC

No 3º Trimestre

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Obter información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados a partir da consulta de diversos documentos. - Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para obter información, aprender e expresar contidos sobre Ciencias da Natureza. - Identificar e localizar os principais órganos implicados no desenvolvemento das funcións vitais do corpo humano, establecendo relacións entre estas e determinados hábitos alimentarios, de hixiene e de saúde. - Coñecer o funcionamento de células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas e a súa localización, forma, estrutura, funcións, e os seus coidados. - Identificar e practicar os hábitos de alimentación, postura, hixiene e descanso máis adecuados para favorecer a saúde. - Aplicar criterios que permiten identificar, comparar e clasificar as diferentes clases de animais e plantas. - Coñecer as características e os compoñentes dun ecosistema. - Coñecer a relación entre o ser humano e a biodiversidade, e identificar as causas da extinción de especies. - Relacionar determinadas prácticas do ser humano co adecuado respecto e coidado polo medio natural adoptando estilos de vida consecuentes, ser consciente das consecuencias para a vida no planeta das súas actuacións, tanto na escola coma fóra dela.

- Coñecer como os cambios no medio, tanto os producidos por procesos naturais como pola actividade humana, poden afectarlle aos seres vivos, aos compoñentes inertes e ao equilibrio na Terra. - Identificar e describir os principais usos dos recursos naturais, sinalando as súas vantaxes e inconvenientes. - Formular conxecturas para explicar as relacións entre algúns factores do medio físico e algunhas características dos seres vivos. - Coñecer e aplicar algúns criterios para estudar e clasificar algúns materiais polas súas propiedades. - Efectuar experiencias e pequenas investigacións sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizándoas, extraendo conclusións e comunicando resultados. - Coñecer as leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, transmisión da corrente eléctrica, cambios de estado e as reaccións químicas. - Coñecer as características das fontes de enerxía, e materias primas renovables e non renovables e relacionalas con desenvolvemento enerxético sostible. - Coñecer a utilización humana dos recursos naturais da Terra identificando algúns recursos físicos empregados na vida cotiá, e a necesidade de conservar estes recursos, especialmente a auga. - Coñecer os principios básicos que rexen as máquinas e os aparellos que se utilizan na vida cotiá e a súa utilidade. - Coñecer os principais avances da ciencia e da tecnoloxía, identificando os beneficios e os riscos.

- Planificar a construción de obxectos e aparatos cunha finalidade previa utilizando fontes enerxéticas, operadores e materiais apropiados, e realizala, coa habilidade manual adecuada, combinando o traballo individual e en equipo, e presentar o obxecto construído así como un informe, tendo en conta as medidas de prevención de accidentes. - Abordar problemas sinxelos, extraídos do contorno inmediato, recollendo información de diversas fontes (enquisas, cuestionarios, imaxes, documentos, etc.), elaborando a información recollida (táboas, gráficos, resumos, etc.) extraendo conclusións e formulando posibles solucións.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en Comunicación lingüística A expresión oral e a expresión escrita requiren un adestramento en cada unha das áreas. Debido ao carácter da área de Ciencias da Natureza, coa importancia de iniciar ao alumnado nesa busca de información e presentala ao resto, de realizar simulacións, de iniciarse na actividade científica..., é unha prioridade traballar co alumnado a comprensión ao longo das unidades que vanse desenvolver. - Comprender o sentido dos textos escritos. - Plan lector: gozar coa lectura. - Aumentar a riqueza no vocabulario específico da área. - Ser rigoroso no emprego dos termos específicos desta área.

- Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas. - Expresar oralmente, de xeito ordenado e claro, calquera tipo de información. - Saber construír un discurso: ser coidadoso na precisión de termos, encadeamento de ideas, expresión verbal. - Adquirir a terminoloxía específica sobre seres vivos, e sobre obxectos e fenómenos naturais. - Utilizar o coñecemento de estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. - Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros, nas diversas situacións comunicativas.• - Comprender textos informativos, explicativos e argumentativos. - Transmitir ideas en informacións sobre a natureza. - Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos...

Competencia Matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia na área curricular de Ciencias da Natureza permítenos utilizar elementos e razoamentos matemáticos para resolver problemas provenientes de situacións cotiás partindo do coñecemento dun mesmo, da natureza e da interacción cos outros. Así mesmo, incorpora a aplicación dalgunhas nocións, conceptos científicos e técnicos coa posibilidade real de utilizar a actividade matemática en contextos variados aos que se ten que enfrontar o propio alumnado.

- Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso redor. - Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no ámbito natural e as repercusións para a vida futura. - Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá. - Utilizar ferramentas matemáticas tales como medidas, escalas, táboas ou representacións gráficas. - Utilizar a linguaxe matemática para cuantificar fenómenos naturais, expresar datos. - Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao seu coidado saudable. - Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás

Tratamento da información e competencia dixital Ser competente na utilización das tecnoloxías da información e da comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas na súa dobre función de transmisoras e xeradoras de información e coñecemento. Desde esta área faise necesario o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición de información e transformala en coñecemento.

Na área de Ciencias da Natureza adestraremos os descritores seguintes: - Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. - Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. - Elaborar e publicitar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. - Utilizar as tecnoloxías da comunicación e a información para ter unha visión actualizada da actividade científica. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais. - Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación. - Empregar distintas fontes para a busca de información.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Ciencias da Natureza pídenos o desenvolvemento de actitudes e valores vinculados ao respecto cara a un mesmo e aos demais, cara á natureza, cara ao traballo propio das ciencias e o seu carácter social, polo que os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: - Educación en valores. Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. - Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos.

- Desenvolver unha capacidade de diálogo cos demais, en situacións de convivencia e traballo, para a resolución de conflitos. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio natural. - Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. - Involucrarse ou promover accións cun fin social. - Coñecer e aplicar dereitos e deberes de convivencia cidadá no contexto da escola. - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio natural. - Participar na toma de decisións en torno a problemas locais e globais formulados.

Conciencia e expresións culturais

A través da ciencia, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o ámbito que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente desde a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística.

- Elaborar traballos e presentacións con sentido estético. - Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos. - Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

Competencia para Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo de acordo con aquilo que consideramos. Nesta área de Ciencias da Natureza vese a necesidade de traballar de forma explícita a confianza nun mesmo, para poder traballar cos outros, e o gusto por aprender. - Intelixencias múltiples: desenvolver as distintas intelixencias múltiples. - Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.

- Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe. - Desenvolver técnicas para aprender, organizar, memorizar e recuperar a información. - Facer resumos, esquemas ou mapas mentais. - Interpretar o mundo físico a través dos conceptos aprendidos - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Reflexionar sobre o que e como se aprendeu. - Analizar resultados e comunicalos. - Adquirir conceptos esenciais ligados ao noso coñecemento natural para incorporar información proveniente da propia experiencia ou de escritos ou audiovisuais. - Observar o mundo físico, obter información e actuar de acordo con ela. - Adquirir procedementos de análise de causas e consecuencias. - Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente... - Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Na área de Ciencias da Natureza preténdese iniciar o alumnado na actividade científica polo que este aspecto se vincula ao desenvolvemento desta competencia. A necesidade de desenvolver a autonomía persoal, a xestión de grupos de traballo desde un liderado compartido, fai que teñamos que fomentar habilidades de emprendemento que alcancen os obxectivos propostos. - Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema. - Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Tomar decisións desde o coñecemento dun mesmo (no ámbito escolar e nas actividades de ocio). - Participar na construción de solucións. - Darlle prioridade á consecución de obxectivos de grupo sobre intereses persoais. - Deseñar pequenas investigacións. - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Buscar solucións para avanzar cara ao logro dun desenvolvemento sostible. - Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. - Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Concibimos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto. - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións. - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas.

- Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos. - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. -Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible.

- Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades. - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios.

- Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos

aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN Nas avaliacións trimestrais outorgaráselle ao alumnado unha nota que recolla a avaliación dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas: * Actitude positiva ante a materia, achegando cada día o material e prestando atención ó traballo de aula. (10%) * Probas escritas / orais. (60%) * Traballo individual dos contidos do currículo da área. (15%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (10%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas CIENCIAS DA NATUREZA ESTRUTURA E FUNCIÓNS DOS SERES VIVOS.

15%

OS ANIMAIS

15%

A NUTRICIÓN HUMANA.

15%

A REPRODUCIÓN HUMANA.

15%

A MATERIA E OS SEUS CAMBIOS.

15%

A ENERXÍA. A ELECTRICIDADE E O MAGNETISMO

15%

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo …

10%

En cumprimento da Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e a promoción do alumnado que cursa Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes termos, aos que se lles achegará a correspondente cualificación numérica: - Sobresaliente (SB): 9 ou 10 - Notable (NT): 7 ou 8 - Ben (BE): 6 - Suficiente (SU): 5 - Insuficiente (IN): 1, 2, 3 ou 4 Considerarase cualificación negativa o Insuficiente e positivas, as restantes.

ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS

ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS  e  h

 B1.1.Iniciación ao coñecemento científico, toma de conciencia das fases do mesmo e a súa aplicación nas Ciencias sociais.  B1.2.Recollida de información do tema a tratar, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas).

 e  h  i

 B1.3.Utilización das tecnoloxías da información e a comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e presentar conclusións.  B1.4.Desenvolvemento de estratexias para organizar, asimilar e recuperar a información obtida mediante diferentes métodos e fontes.

 B1.1.Obter información concreta  CSB1.1.1.Busca, selecciona e e relevante sobre feitos ou organiza información concreta e fenómenos previamente relevante, a analiza, obtén delimitados, utilizando conclusións, reflexiona respecto diferentes fontes (directas e ao proceso seguido e o indirectas) comunica oralmente e/ou por escrito.

 CAA

 B1.2.Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para obter información e como instrumento para aprender, e expresar contidos sobre Ciencias sociais.

 CSB1.2.1.Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación (internet, blogs, redes sociais...) para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados.

 CD

 CSB1.2.2.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación.

 CD

 B1.5.Técnicas de traballo intelectual.

 e  h  b

 B1.6.Estratexias para desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo. Elaboración dun glosario colectivo.

 B1.3.Desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no

 CMCCT  CCL  CD

Ao longo de todo o curso

 CAA  CCL  CMCCT  CSC

Ao longo de todo o curso

 CAA  CCL  CMCCT  CSC

 CSB1.3.1.Emprega con rigor e  CCL precisión o vocabulario  CAA adquirido para elaborar traballos  CMCC coa terminoloxía axeitada aos

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  i  o

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B1.7.Uso e utilización correcto de diversos materiais cos que se traballa.

CURSO Criterios de avaliación

estudo.

 b  i

 h  b

 B1.9.Fomento de Técnicas de animación á lectura de textos de divulgación das Ciencias sociais (de carácter social, xeográfico e histórico). A prensa escrita e dixital como fonte de información.

 B1.10.Utilización de técnicas para potenciar a cohesión do grupo e o traballo cooperativo.

Competencias clave

temas tratados.

Temporalización

T  CSC

 B1.8.Utilización e lectura de diferentes linguaxes textuais e gráficos.

 h

Estándares de aprendizaxe

SEXTO

 CCB1.3.2.Expón oralmente de  CCL forma clara e ordenada,  CAA contidos relacionados coa área,  CMCC que manifesten a comprensión T de textos orais e /ou escritos.  CSC  B1.4.Realizar traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñan a busca, selección e organización de textos de carácter social, xeográfico ou histórico, amosando habilidade para traballar tanto individualmente como de maneira colaborativa dentro dun equipo.

 CSB1.4.1.Realiza traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñen a busca, selección e organización de textos de carácter xeográfico, social e histórico.

 B1.5.Valorar o traballo en grupo,  CSB1.5.1.Utiliza estratexias amosando actitudes de para realizar traballos de forma cooperación e participación individual e en equipo, e amosa responsable, aceptando as habilidades para a resolución diferenzas con respecto e pacífica de conflitos. tolerancia cara ás ideas e achegas alleas nos diálogos e  CSB1.5.2.Participa en debates. actividades de grupo adoptando un comportamento responsable, construtivo e solidario e

 CAA  CD  CSIEE  CSC  CCL

Ao longo de todo o curso

 CMCCT

 CSC  CAA  CSIEE

 CSC  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

respecta os principios básicos do funcionamento democrático.  a  h  i

 a  c

 a  h

 B1.11. Estratexias para a resolución de conflitos, utilización das normas de convivencia e valoración da convivencia pacífica e tolerante.

 B1.6.Respecta a variedade dos diferentes grupos humanos e valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre todos eles sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos.

 CSB1.6.1.Valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre os diferentes grupos humanos sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos.

 CSC

 B1.12.Participación activa e construtiva na vida social.

 B1.7.Participa dunha maneira  CSB1.7.1.Participa dunha eficaz e construtiva na vida maneira eficaz e construtiva na social creando estratexias para vida da aula e do centro e crea resolver conflitos e empregando e utiliza estratexias para códigos de conduta xeralmente resolver conflitos entre seus aceptados. compañeiros

 CSC

 CSB1.7.2.Identifica e utiliza os códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas distintas sociedades e contornos (escola, familia, barrio etc.)

 CSC

 CSB1.8.1.Valora a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos e fomenta os valores

 CSC

 B1.13.A cooperación e o diálogo como valores democráticos fundamentais.

 B1.8.Valorar a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos, fomentando os valores democráticos.

 CAA Ao longo de todo o curso

 CAA

Ao longo de todo o curso  CAA

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

democráticos.  b  d

 B1.14.Iniciativa emprendedora. Actividades de experimentación.

 B1.9.Desenvolver a creatividade  CSB1.9.1.Amosa actitudes de  CSIEE e o espírito emprendedor confianza en si mesmo/a,  CSC aumentando as capacidades sentido crítico, iniciativa persoal,  CAA para aproveitar a información, curiosidade, interese, as ideas e presentar creatividade na aprendizaxe e conclusións innovadoras. espírito emprendedor que o fan activo ante as circunstancias que lle rodean.

Ao longo de todo o curso

 CSB1.9.2.Manifesta autonomía  CAA na planificación e execución de  CSIEE accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.  a  b  c

 B1.15.Planificación e xestión de proxectos co fin de acadar obxectivos.

 B1.10.Desenvolver actitudes en cooperación e de traballo en equipo, así como o hábito de asumir novos roles nunha sociedade en continuo cambio.

 CSB1.10.1.Desenvolve  CSC actitudes de cooperación e de  CAA traballo en equipo, valora as  CSIEE ideas alleas e reacciona con intuición, apertura e flexibilidade ante elas.

Ao longo de todo o curso

 CSB1.10.2.Planifica traballos en  CSC grupo, coordina equipos, toma  CAA decisións e acepta  CSIEE responsabilidades. BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA  h

 B2.1.Cartografía. Planos, mapas e

 B2.1.Describir correctamente

 CSB2.1.1.Identifica e clasifica

 CMCCT

No 1º Trimestre

ÁREA

CIENCIAS SOCIAIS

Obxectivos

Contidos planisferios.

 g  e  i

 B2.2.Tipos de mapas: físicos, políticos e temáticos.

CURSO Criterios de avaliación

planos e mapas, incluíndo os planisferios, interpretando a súa escala e signos convencionais.

 B2.3. Escalas e signos convencionais dun mapa.  B2.4.Técnicas de orientación no espazo. Elaboración dun itinerario de viaxe coa axuda de ferramentas dixitais.

 e  g

 B2.5.O clima. Elementos e factores climáticos.

 h

 e  h

 B2.6.A paisaxe: elementos que o forman, tipos de paisaxes.

 o

 B2.7.Características dos principais paisaxes de España e de Europa

 e

 B2.8.A diversidade xeográfica das paisaxes de Europa: relevo, climas e hidrografía.

 h

 B2.9. Utilización e consulta en sistemas de información xeográfica.

Estándares de aprendizaxe os diferentes tipos de mapas, incluíndo os planisferios, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel.

 B2.2.Identificar os elementos  CSB2.2.1.Define clima, nomea que inflúen no clima, explicando os seus elementos e identifica como actúan nel e adquirindo os factores que o determinan unha idea básica de clima e dos factores que o determinan.

SEXTO Competencias clave  CAA

 CMCCT  CCL

 B2.3.Explicar que é unha  CSB2.3.1.Define paisaxe,  CMCCT paisaxe, identificar os principais identifica os seus elementos e  CCL elementos que o compoñen e explica as características dos  CSC as características dos principais principais paisaxes de España e paisaxes de España e de de Europa valorando a súa Europa. diversidade.  B2.4.Identificar as principais unidades de relevo de Europa, os seus climas e a súa rede hidrográfica, localizándoos nun mapa.

Temporalización

 CSB2.4.1.Localiza nun mapa o relevo de Europa, as súas vertentes hidrográficas e o seu clima.

 CMCCT

 CSB2.4.2.Recoñece as principais características do

 CMCCT

No 1º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe relevo, os ríos e o clima de Europa.

 a  b  h

 B2.10.A intervención humana no medio. Consumo responsable. Os problemas da contaminación.  B2.11.O desenvolvemento sostible.  B2.12. Elaboración dun plan de reciclaxe.

 a  b

 B2.13.O cambio climático: causas e consecuencias.

 h

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CAA

 B2.5.Explicar a influencia do  CSB2.5.1.Explica o uso sostible comportamento humano no dos recursos naturais medio natural, identificando o propoñendo e adoitando unha uso sostible dos recursos serie de medidas e actuacións naturais propoñendo unha serie que conducen á mellora das de medidas necesarias para o condicións ambientais do nosos desenvolvemento sostible da planeta. humanidade, especificando os seus efectos positivos.

 CSC

 B2.6. Explicar as consecuencias  CSB2.6.1 Explicar as causas e que teñen as nosas accións consecuencias do cambio sobre o clima e o cambio climático e as actuacións climático. responsables para frealo.

 CSC

 CMCCT  CAA  CCL

 CMCCT  CAA

No 1º Trimestre

 CCL

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE  a

 B3.1.A Unión Europea.

 d

 B3.2.A organización económica, social, política e territorial da Unión Europea.

 h

Aproximación a algunhas características significativas dos países europeos a través dun proxecto cooperativo.

 B3.1.Identificar a estrutura e os fins da Unión Europea, explicando algunhas vantaxes derivadas do feito de formar parte da Unión Europea.

 CSB3.1.1.Explica que é a Unión  CSC Europea e cales son os seus  CAA obxectivos políticos e económicos e localiza nun mapa os países membros e as súas capitais.  CSB3.1.2.Identifica as principais  CSC institucións e os seus órganos  CCEC de goberno na Unión Europea,

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe recoñecendo os seus símbolos e explicando en que consiste o mercado único e a zona euro.

 d  g  h  i

 B3.3.Demografía e poboación. Variables demográficas.  B3.4.Conceptos demográficos: poboación absoluta, densidade de poboación distribución espacial, crecemento natural e crecemento real da poboación.

 B3.2.Comprender e interpreta os principais conceptos demográficos e calculalos a partires dos datos de poboación.

 d  g  o  h

 B3.6 Poboación de Europa: distribución e evolución.

 B3.3.Distinguir as principais características española e europea, explicando a súa evolución e a súa distribución demográfica e representándoa graficamente.

Competencias clave

Temporalización

 CCL

 CSB3.2.1.Define poboación dun  CSC territorio e identifica os  CCL principais factores que inciden nesta e defíneos correctamente.  CSB3 2.2 Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación.

 B3.5.Representación gráfica de datos demográficos: as pirámides de poboación.

SEXTO

No 2º Trimestre

 CMCCT  CSC  CAA

 CSB3.3.1.Describe as principais  CSC características da poboación  CCL española e europea.  CSB3.3.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e Europa e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade.

 CSC

 CSB3.3.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española e europea.

 CSC

 CCL  CAA

 CCL

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSB3.3.4.Describe a densidade  CSC de poboación de España  CMCCT comparándoa mediante gráficos coa media da Unión Europea.  a  d  o  h

 h  o

 B3.7.Os movementos migratorios: éxodo rural, a emigración a Europa, a chegada de emigrantes ao noso país, problemas actuais da poboación. Estudo dos movementos migratorios da familia.

 B3.4.Describir os movementos migratorios da poboación galega e de España explicando o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de emigrantes ao noso país e identificar os problemas actuais da poboación.

 B3.8.As actividades económicas e os  B3.5.Identificar as actividades sectores produtivos de España e que pertencen a cada un dos Europa. sectores económicos, describir as características destes  B3.9.A produción de bens e servizos. recoñecendo as principais actividades económicas de España e Europa.

 CSB3.4.1.Explica o éxodo rural,  CSC a emigración a Europa, e a  CCEC chegada de emigrantes ao noso  CCL país.  CSB3.4.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da poboación: superpoboación, envellecemento, inmigración etc.

 CSC

 CSB3.5.1.Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica distintas actividades no grupo ao que pertencen.

 CSC

No 2º Trimestre

 CCEC

 CMTC

 CSB3.5.2.Explica as actividades  CSC relevantes dos sectores  CCL primario, secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios correspondentes

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos  b  h

 g  h  b

 b  h

 h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B3.10.O consumo e a publicidade. Debates sobre a influencia da publicidade nas nosas prácticas diarias.

 B3.6.Describir o funcionamento da publicidade e as súas técnicas distinguindo publicidade educativa e publicidade consumista.

 CSB3 6.1.Valora con espírito  CSIEE crítico a función da publicidade  CAA e recoñece e explica as técnicas  CSC publicitarias máis habituais, analizando exemplos concretos.

 B3.11.Educación financeira. O diñeiro. O aforro. Elaboración dun presuposto persoal.

 B3.7.Tomar conciencia do valor do diñeiro e dos seus usos mediante un consumo responsable e o sentido do aforro.

 CSB3 7.1.Diferencia entre  CSIEE distintos tipos de gasto e adapta  CAA o seu presuposto a cada un  CMCCT deles  CSC

 B3.12.Empregabilidade e espírito emprendedor.

 B3.13.A empresa. Actividade e

Temporalización

No 2º Trimestre

 CSB3 7.2.Planifica os seus aforros para gastos futuros elaborando un pequeno presuposto persoal.

 CSIEE

 CSB3.7.3.Investiga sobre diferentes estratexias de compra, comparando prezos e recompilando información.

 CSIEE

 B3.8.Comprender os beneficios que ofrece o espírito emprendedor.

 CSB3 8.1.Desenvolve a creatividade e valora a capacidade emprendedora dos membros dunha sociedade.

 CSIEE  CSC

No 2º Trimestre

 B3.9.Explica as características

 CSB3.9.1.Identifica diferentes

 CSC

No 2º Trimestre

 CAA  CMCCT

No 2º Trimestre

 CSC

 CAA  CMCCT  CSC

 CAA

ÁREA

CIENCIAS SOCIAIS

Obxectivos

Contidos funcións.

CURSO Criterios de avaliación

esenciais dunha empresa, especificando as diferentes actividades e formas de organización que poden desenvolver distinguindo entre os diferentes tipos de empresas.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

tipos de empresa segundo o  CMCCT seu tamaño e o sector económico ao que pertencen ás actividades que desenvolven.  CSB3.9.2.Describe diversas formas de organización empresarial.

 CCL  CSC

 CSB3.9.3.Define termos  CCL sinxelos relacionados co mundo  CSC da empresa e a economía, ilustrando as definicións con exemplos. BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO  g  h  i  o  b

 B4.1.As idades da historia: duración e datación dos feitos históricos significativos que as acoutan.

 B4.1.Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios  B4.2.As fontes históricas e a súa fundamentais no rumbo da clasificación. Realización dun traballo historia. expositivo seleccionando e clasificando distintas fontes (artísticas, literarias, gráficas, estatísticas, cartográficas, orais, etc.)

 g  h

 B4.3.O tempo histórico e a súa medida.

 i

 B4.4.Técnicas para localizar no

 B4.2.Utiliza as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade para ordenar

 CSB4.1.1.Define o concepto de prehistoria, identifica a idea de idade da historia e data as idades da historia, asociadas aos feitos que marcan os inicios e finais nomeando algunhas fontes da historia representativas de cada unha delas.

 CSC  CAA  CCEC  CCL

No 3º Trimestre

 CMCCT

 CSB4.2.1.Usa diferentes  CSC técnicas para localizar no tempo  CMCCT e no espazo feitos do pasado,  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos tempo e no espazo feitos do pasado: os mapas históricos e as liñas do tempo. Realización dunha liña do tempo que recolla os acontecementos históricos máis relevantes que marcan as idades da historia.

 b  d  o  h

 B4.5.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XIX.  B4.6.España na Idade Contemporánea I: o século XIX.  B4.7.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XX.  B4.8.España na Idade Contemporánea II: o século XX. Mulleres e homes relevantes na historia de España e Galicia.  B4.9.España na Unión Europea.  B4.10.O Mundo Actual. Realización de arquivos sobre temas de actualidade.

CURSO Criterios de avaliación

temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos relevantes.

 B4.3.Identificar, localizar no tempo e no espazo e comprender os procesos e acontecementos históricos, políticos, sociais e culturais, máis relevantes da historia de España para adquirir unha perspectiva global da súa evolución.

Estándares de aprendizaxe percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os acontecementos.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCEC

 CSB4.3.1.Sitúa nunha liña do  CMCCT tempo as etapas históricas máis  CSC importantes das distintas idades  CCEC da historia en España.  CSB4.3.2.Identifica e localiza no  CMCCT tempo e no espazo os feitos  CSC fundamentais da historia de  CCEC España describindo as principais características de cada unha delas.  CSB4.3.3.Explica aspectos  CSC relacionados coa forma de vida  CCEC e organización social de España  CAA das distintas épocas históricas estudadas.  CSB4.3.4.Describe en orde  CCEC cronolóxica os principais  CMCCT movementos artísticos e  CSC culturais das distintas etapas da historia de España citando os

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

seus representantes máis significativos.

 d  o  h

 B4.11.Noso patrimonio histórico e cultural.  B4.12.Patrimonio da Humanidade. Elaboración dunha guía sobre os sitios e lugares Patrimonio da Humanidade.

 CSB4.3.5.Explica os principais acontecementos que se produciron durante o s. XIX e XX e que determinan a nosa historia contemporánea.

 CSC

 CSB4.3.6.Describe as características da sociedade española actual, e valora o seu carácter democrático e plural, así como a pertenza á Unión Europea.

 CSC

 CCEC  CAA

 B4.4.Desenvolver a curiosidade  CSB4.4.1.Identifica, valora e  CSC por coñecer as formas da vida respecta o patrimonio natural,  CCEC humana no pasado, valorando a histórico, cultural e artístico e  CAA importancia que teñen os restos asume as responsabilidades para o coñecemento e estudo que supón a súa conservación e da historia e como patrimonio mellora. cultural que hai que coidar e legar.  CSB4.4.2.Respecta os restos históricos e os valora como un  CSC patrimonio que debemos legar e recoñece o valor que o  CCEC patrimonio arqueolóxico  CAA monumental nos achega para o coñecemento do pasado.

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  d  o  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B4.13.Museos, sitios e monumentos históricos como espazos de aprendizaxe e gozo.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.5.Valorar a importancia dos  CSB4.5.1.Respecta e asume o museos, sitios e monumentos comportamento que debe históricos como espazos onde cumprirse cando visita un se ensina e aprende, amosando museo ou un edificio antigo. unha actitude de respecto á súa contorna e á súa cultura,  CSB4.5.2.Aprecia a herdanza apreciando a herdanza cultural. cultural a escala local, nacional e europea como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSC  CCEC  CAA  CSC  CCEC  CAA

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Obter información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas). - Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para obter información, aprender e expresar contidos sobre Ciencias Sociais. - Desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo. - Realizar traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñan a busca, selección e organización de textos de carácter social, xeográfico ou histórico, mostrando habilidade para traballar tanto individualmente como de xeito colaborador dentro dun equipo. - Valorar o traballo en grupo, mostrando actitudes de cooperación e participación responsable, aceptando as diferenzas con respecto e tolerancia cara ás ideas e achegas alleas nos diálogos e debates. - Identificar e describir os principais elementos que configuran a paisaxe da Galicia e do Estado Español e os seus espazos protexidos. - Recompilar información sobre as características observables e regulables de Galicia e de España, seguindo criterios e pautas de observación sistemáticas.

- Coñecer os diferentes tipos de organizacións gobernamentais e sáberse pertencente a unha comunidade autónoma (Galicia), a un Estado histórico (España) e a unha cultura universal. - Empregar convenientemente as nocións espaciais para recoñecer e representar en planos e mapas, os lugares e os obxectos máis significativos de Galicia e de España. - Recoñecer as zonas climáticas e os tipos de climas de Europa, e as zonas as que afecta cada un deles identificando algunhas das súas características básicas. - Explicar as consecuencias que teñen as nosas accións sobre o clima e o cambio climático. - Explicar as distintas formas de representar a superficie terrestre. - Describir correctamente planos e mapas sinxelos interpretando a súa escala e signos convencionais situando correctamente os elementos xeográficos. - Coñecer as características máis importantes dos grupos sociais aos que pertence para establecer semellanzas e diferenzas entre eles e clasificalos. - Coñecer as relacións de necesidade e complementariedade entre os diferentes sectores produtivos de Galicia e de España. - Identificar e clasificar as principais actividades económicas do contorno asociándoas aos sectores de produción e a algunhas características do medio natural. - Coñecer a historia, situación, límites e poboación da Unión Europea e as súas principais institucións.

- Ordenar temporalmente os feitos históricos máis importantes ocorridos en Galicia e en España, referidos á evolución política e social (séculos XIX, XX e XXI). - Empregar os principios básicos do funcionamento democrático para superar os conflitos e rexeitar calquera tipo de discriminación por pertenza a grupos sociais. - Desenvolver actitudes de cooperación e de traballo en equipo, así como o hábito de asumir novos roles nunha sociedade en continuo cambio.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en Comunicación lingüística O desenvolvemento da competencia lingüística na área de Ciencias Sociais lévanos a adestrar diferentes destrezas e habilidades que supoñen establecer vínculos e relacións construtivas cos demais e co contorno, e achegarse a novas culturas que adquiren consideración e respecto na medida que se coñecen. Esta competencia está presente na capacidade efectiva de convivir e resolver conflitos. A utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita, de representación, de interpretación, de comprensión da realidade, de construción e comunicación do coñecemento favorecerá un maior desenvolvemento lingüístico no alumnado, apuntando a usar de modo funcional, polo menos unha lingua estranxeira.

- Aumentar a riqueza no vocabulario específico da área. - Comprender o sentido dos textos escritos. - Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos... - Ser rigoroso no emprego dos termos específicos desta área. - Expresar oralmente de xeito ordenado e clara calquera tipo de información. - Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. - Saber construír un discurso: ser coidadoso na precisión de termos, encadeamento de ideas, expresión verbal. - Comprender textos informativos, explicativos e argumentativos. - Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra, escoita atenta ao interlocutor... - Transmitir ideas en informacións sobre temáticas sociais. - Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia para un mellor uso desta. - Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos en calquera situación. - Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

O desenvolvemento desta competencia na área curricular de Ciencias Sociais implica a habilidade progresiva para poñer en práctica os procesos e actitudes propios da análise sistemática e de indagación científica: identificar e considerar problemas relevantes, formular preguntas, localizar, obter, analizar e representar información... considerar e contrastar solucións... e todo iso, en contextos tan variados como sexa posible. O desenvolvemento desta competencia nesta área leva consigo utilizar nos ámbitos persoal e social diferentes elementos razoamentos matemáticos para dar unha mellor resposta aos contextos cotiáns nos que nos encontremos. - Utilizar ferramentas matemáticas tales como medidas, escalas, táboas ou representacións gráficas. - Respectar e preservar a vida dos seres vivos do seu contorno. - Tomar conciencia dos cambios producidos polos seres humanos no medio natural e as repercusións para a vida futura. - Xerar criterios persoais sobre a visión social sobre a estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Utilizar a linguaxe matemática para cuantificar fenómenos sociais, expresar datos. - Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás. - Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos. - Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación problemática.

Tratamento da información e competencia dixital A competencia dixital desde a área de Ciencias Sociais comportará facer uso habitual dos recursos tecnolóxicos dispoñibles para avaliar e seleccionar novas fontes de información para comprender a realidade social na que vivimos contribuíndo á mellora. Esta competencia axudaranos a transformar a información en coñecemento para aplicalo en distintas situacións e contextos nos que o alumnado se vaia encontrando. - Empregar distintas fontes para a busca de información. - Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. - Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. - Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas. - Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. - Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais. - Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. - Aplicar criterios éticos no uso da tecnoloxías. - Utilizar distintos procedementos de busca, selección, organización e aplicalos na área. - Saber utilizar un ordenador de forma básica.

- Saber buscar en internet de forma guiada. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais. - Utilizar as tecnoloxías da comunicación e a información para ter unha visión actualizada da actividade científica dentro do ámbito das ciencias sociais.

Competencias Socias e Cívicas A área de Ciencias Sociais incide na comprensión da realidade social na que se vive, entre outras. Esta competencia axudaranos a desenvolver a comprensión sobre os trazos da sociedade actual, a súa crecente pluralidade e o seu carácter evolutivo. Desenvólvese tamén en mostrar un sentimento de cidadanía global compatible coa identidade local.

Así mesmo, forman parte desta competencia aquelas habilidades sociais que permiten saber que os conflitos de valores e intereses forman parte da convivencia, resolvelos con actitude construtiva e tomar decisións con autonomía, empregando unha escala de valores construída mediante a reflexión crítica e o diálogo duns patróns culturais básicos, polo que o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación nos pode facilitar o adestramento: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de Dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución española.

- Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. - Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. - Aceptar e elaborar normas de convivencia. - Asentar as bases dunha futura cidadanía mundial, solidaria, participativa e demócrata. - Comprender a realidade social na que se vive. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio social - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia para entender a evolución da sociedade. - Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. - Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A área de Ciencias Sociais, axudaranos a coñecer o mundo no que vivimos, afondar no coñecemento da nosa sociedade,

comprender a realidade histórica e social do noso contorno. Esta competencia implica poñer en xogo habilidades de pensamento diverxente e converxente, comporta reelaborar ideas, sentimentos propios e alleos... para poder comprender e enriquecerse con diferentes realidades e producións de diferentes manifestacións culturais.

- Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. - Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos. - Apreciar a beleza das expresións artísticas e na vida cotiá. - Coñecer as manifestacións culturais do noso contorno. - Recoñecer as manifestacións culturais que forman parte do noso patrimonio cultural.

Competencia para Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender axúdanos a ser conscientes de como se aprende, de como se xestionan e controlan de forma eficaz os procesos de aprendizaxe. Esta competencia fai necesaria a perseveranza na aprendizaxe, capacidade de autoavaliarse e autorregularse sabendo administrar o esforzo, aprendendo dos erros dun mesmo e dos demais, incidindo en formulacións de metas alcanzables a curto, medio e longo prazo elevando de forma progresiva e realista os obxectivos de aprendizaxe.

- Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. - Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. - Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente... - Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. - Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe. - Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios. - Adquirir conceptos esenciais ligados ao noso coñecemento social para incorporar información proveniente da propia experiencia ou de escritos ou audiovisuais. - Analizar resultados e comunicalos. - Adquirir procedementos de análise de causas e consecuencias. - Reflexionar sobre o que e como se aprendeu. - Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

A área de Ciencias Sociais axudará a desenvolver o sentido de iniciativa do alumnado a través de fomentar a transformación de ideas en accións, é dicir, propoñerse obxectivos, planificar e levar a cabo proxectos. Isto lévanos a adestrar actitudes positivas cara ao cambio e a innovación; habilidades relacionadas co liderado de proxectos que inclúen visión, espírito de superación, habilidades para o diálogo e cooperación, organización de tarefas... - Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. - Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos. - Priorizar a consecución de obxectivos grupais a intereses persoais. - Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. - Tomar decisións desde o coñecemento dun mesmo (no ámbito escolar e nas actividades de ocio) - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Deseñar pequenas investigacións. - Participar na construción de solucións. - Encontrar posibilidades no contorno que outros non ven. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Asumir riscos no desenvolvemento das tarefas ou proxectos.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Toda avaliación é un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto. - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións. - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas.

- Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades. - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa.

- Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios. - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar.

- Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

CIENCIAS SOCIAIS O RELEVO E A HIDROGRAFÍA DE ESPAÑA.

15%

O MEDIO FÍSICO EN EUROPA. OS PROBLEMAS AMBIENTAIS.

15%

AS ACTIVIDADES ECONÓMICAS EN ESPAÑA E EN EUROPA.

15%

ESPAÑA E A UNIÓN EUROPEA.

15%

ESPAÑA NO SÉCULO XIX

15%

ESPAÑA NO SÉCULO XX E XXI

15%

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo …

10%

- Ben (BE): 6 - Suficiente (SU): 5 - Insuficiente (IN): 1, 2, 3 ou 4 Considerarase cualificaciรณn negativa o Insuficiente e positivas, as restantes.

ÁREA DE MATEMÁTICAS

ÁREA DE MATEMÁTICAS ÁREA Obxectivo s

MATEMÁTICAS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS  b  g

 b  e  g  i

 b  g

 B1.1. Proposta de pequenas investigacións en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

 B1.2. Achegamento ao método de traballo científico mediante o estudo dalgunhas das súas características e a súa práctica en situacións sinxelas.

 B1.1. Describir e analizar situacións de cambio para encontrar patróns, regularidades e leis matemáticas, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidade para facer predicións.

 MTB1.1.1. Realiza predicións sobre os  CMCT resultados esperados, utilizando os  CAA patróns e leis encontrados, analizando a súa idoneidade e os erros que se producen.

 B1.2. Realizar e presentar informes sinxelos sobre o desenvolvemento, resultados e conclusións obtidas no proceso de investigación.

 MTB1.2.1. Elabora informes sobre o proceso de investigación realizado, expoñendo as fases do mesmo, valorando os resultados e as conclusións obtidas.

 B1.3. Planificar e controlar as fases do método de traballo científico en situacións apropiadas ao seu nivel.

 MTB1.3.1. Elabora conxecturas e  CMCT busca argumentos que as validen ou  CAA as refuten, en situacións a resolver, en  CSIEE contextos numéricos, xeométricos ou funcionais.

Ao longo de todo o curso

 CMCT  CCL  CAA

Ao longo de todo o curso

 CSIEE  CD

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  b  e  g

MATEMÁTICAS Contidos  B1.2. Achegamento ao método de traballo científico mediante o estudo dalgunhas das súas características e a súa práctica en situacións sinxelas.

Criterios de avaliación  B1.4. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentes ao traballo matemático.

 B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.

 b  g  i

 b  e  g  i

 B1.4. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

CURSO Estándares de aprendizaxe  MTB1.4.1. Propón a resolución de retos e problemas coa precisión, co esmero e co interese apropiado ao nivel educativo e a dificultade da situación.

SEXTO Competencias clave  CMCT  CAA

 MTB1.4.2. Desenvolve e aplica  CMCT estratexias de razoamento  CCL (clasificación, recoñecemento das  CAA relacións, uso de exemplos contrarios) para crear e investigar conxecturas e construír e defender argumentos.  B1.5. Superar bloqueos e inseguridades ante resolución de situacións descoñecidas.

 B1.3. Confianza nas propias  B1.6. Seleccionar e utilizar capacidades para desenvolver as ferramentas tecnolóxicas actitudes apropiadas e afrontar e estratexias para o cálculo as dificultades propias do traballo para coñecer os principios científico. matemáticos e resolver problemas.  B1.4. Utilización de medios

 MTB1.5.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras similares.

Temporalización

Ao longo de todo o curso

 CMCT  CAA  CSIEE Ao longo de todo o curso

 MTB1.5.2. Utiliza ferramentas tecnolóxicas para a realización de cálculos numéricos, para aprender e para resolver problemas, conxecturas e construír e defender argumentos.

 CMCT

 MTB1.6.1. Realiza un proxecto, elabora e presenta un informe creando documentos dixitais propios (texto, presentación, imaxe, vídeo, son...), buscando, analizando e seleccionando a información relevante, utilizando a

 CMCT

 CD  CAA  CSIEE

 CD  CAA  CCL  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

ferramenta tecnolóxica axeitada e compartindo cos seus compañeiros.

 B1.5. Integración nas tecnoloxías da información e a comunicación no proceso de aprendizaxe. BLOQUE 2. NÚMEROS  b  e  g

 B2.1. Números enteiros, decimais  B2.1. Ler, escribir e ordenar e fraccións. utilizando razoamentos apropiados, distintos tipos  B2.2. A numeración romana. de números (romanos,  B2.3. Orde numérica. Utilización naturais, fraccións e dos números ordinais. decimais ata as milésimas). Comparación de números.  B2.4. Nome e grafía dos números de máis de seis cifras.  B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc.  B2.6. O sistema de numeración decimal: valor de posición das cifras.  B2.7. O número decimal: décimas, centésimas e milésimas.

 MTB2.1.1. Identifica os números romanos aplicando o coñecemento á comprensión de datacións.

 CMCT

 MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

 CMCT

 CCEC

 CAA  CCL

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivo s

MATEMÁTICAS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica.  B2.9. Os números decimais: valor de posición.  B2.10. Números positivos e negativos.  B2.11. Ordenación de conxuntos de números de distinto tipo.  b  e  g

 B2.3. Orde numérica. Utilización dos números ordinais. Comparación de números.  B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc.  B2.12. Concepto de fracción como relación entre as partes o todo.  B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica.  B2.9. Os números decimais: valor de posición.  B2.13. Redondeo de números decimais ás décima, centésima ou milésima máis próxima.  B2.10. Números positivos e

 B2.2. Interpretar diferentes  MTB2.2.1. Interpreta en textos  CMCT tipos de números segundo o numéricos e da vida cotiá, números  CAA seu valor, en situacións da (naturais, fraccións e decimais ata as  CCL vida cotiá. milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.  MTB2.2.2. Utiliza os números negativos en contextos reais.

 CMCT

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivo s

Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

negativos.  B2.14. Redondeo de números naturais ás decenas, centenas e millares.   g

 g

 B2.15. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador.

 B2.3. Realizar operacións e cálculos numéricos mediante diferentes procedementos, incluído o  B2.13. Redondeo de números cálculo mental, facendo decimais á décima, centésima ou referencia implícita ás milésima máis próxima. propiedades das operación,  B2.16. Relación entre fracción e en situación de resolución número decimal, aplicación á de problemas. ordenación de fraccións.

 B2.15. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador.  B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

 b

 B2.18. Estimación de resultados.

 MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes.

 CMCT

 MTB2.3.2. Redondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.

 CMCT

 MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando  CMCT á relación entre fracción e número decimal.

 B2.4. Utilizar as propiedades  MTB2.4.1. Coñece e aplica os criterios  CMCT das operacións, as de divisibilidade por 2, 3, 5, 9 e 10. estratexias persoais e os diferentes procedementos que se usan segundo a natureza do cálculo que se realizará (algoritmos escritos, cálculo mental, tenteo, estimación e calculadora).  B2.5. Utilizar os números enteiros, decimais,

No 1º e 2º Trimestres

 MTB2.5.1. Opera cos números coñecendo a xerarquía das

 CMCT

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivo s  e  g

Contidos  B2.19. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas.  B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

 b  g

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

fraccionarios e as operacións. porcentaxes sinxelas para interpretar e intercambiar  MTB2.5.2. Utiliza diferentes tipos de  CMCT información en contextos da números en contextos reais,  CCL vida cotiá. establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas.  MTB2.5.3. Estima e comproba resultados mediante diferentes estratexias.

 CMCT

 B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

 MTB2.6.1. Calcula cadrados, cubos e potencias de base 10.

 CMCT



 MTB2.6.2. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número.

 CMCT

 MTB2.6.3. Realiza operacións con números decimais.

 CMCT

 MTB2.6.4. Aplica a xerarquía das operacións e os usos da paréntese.

 CMCT



 

 B2.6. Operar cos números tendo en conta a xerarquía nas operacións, aplicando as propiedades destas, as estratexias persoais e os B2.21 Operacións con números diferentes procedementos naturais: suma, resta, que se utilizan segundo a multiplicación e división. natureza do cálculo que se B2.22. Potencia como produto de realizará (algoritmos factores iguais. Cadrados e escritos, cálculo mental, cubos. Potencias de base 10. tenteo, estimación, B2.23. Identificación e uso dos calculadora), usando o máis termos propios da división. adecuado B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

 B2.24. Operacións con fraccións.  B2.25. Operacións con números

Temporalización

 CAA



 CAA

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivo s

Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

decimais.  B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.  b  e  g

 B2.16. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.  B2.27. Porcentaxes e proporcionalidade.

 B2.7. Iniciarse no uso das porcentaxes e a proporcionalidade directa para interpretar e intercambiar información e resolver problemas en contextos da vida cotiá.

 MTB2.7.1. Calcula e utiliza as porcentaxes dunha cantidade para expresar partes.

 CMCT

 MTB2.7.2. Establece a correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

 CMCT

 B2.29. Correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

 MTB2.7.3. Calcula aumentos e diminucións porcentuais.

 CMCT

 B2.30. Aumentos e diminucións porcentuais.

 MTB2.7.4. Usa a regra de tres en situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade, para resolver problemas da vida diaria.

 B2.28. Expresión das partes utilizando porcentaxes.

 B2.31. Proporcionalidade directa.  B2.32. A regra de tres en situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade.  B2.33. Resolución de problemas da vida cotiá.

 CMCT  CAA

 MTB2.7.5. Resolve problemas da vida  CMCT cotiá utilizando porcentaxes e regra de  CCL tres en situacións de  CAA proporcionalidade directa, explicando oralmente e por escrito o significado dos datos, a situación formulada, o proceso seguido e as solucións obtidas.

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivo s  b  g

MATEMÁTICAS Contidos

Criterios de avaliación

 B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

 B2.8. Coñecer, utilizar e automatizar algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións da vida cotiá.

 B2.18. Estimación de resultados.  B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.  B2.34. Automatización de algoritmos.  B2.35. Descomposición de forma aditiva e de forma aditivomultiplicativa.  B2.36. Descomposición de números naturais atendendo o valor de posición das súas cifras.  B2.37. Construción de series ascendentes e descendentes.  B2.38. Obtención dos primeiros múltiplos dun número dado.  B2.39. Obtención de todos os divisores de calquera número menor de 100.  B2.40. Descomposición de números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.  B2.41. Cálculo de tantos por cen en situacións reais.  B2.42. Elaboración e uso de

CURSO Estándares de aprendizaxe  MTB2.8.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números (naturais, enteiros, decimais e fraccións).

SEXTO Competencias clave  CMCT  CAA

 MTB2.8.2. Descompón de forma  CMCT aditiva e de forma aditivomultiplicativa, números menores de un millón, atendendo o valor de posición das súas cifras.  MTB2.8.8. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100.

 CMCT

 MTB2.8.9. Calcula o mcm e o mcd.

 CMCT

 MTB2.8.10. Descompón números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.

 CMCT

 MTB2.8.11. Calcula tantos por cen en situacións reais.

 CMCT

 MTB2.8.12. Elabora e emprega estratexias de cálculo mental.

 CMCT  CAA

Temporalización No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivo s

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO

SEXTO Competencias clave

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B2.9. Identificar, resolver problemas da vida cotiá, adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos adecuados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

 MTB2.9.1. Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

 CMCT

 MTB2.9.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

 CMCT

Temporalización

estratexias de cálculo mental.  B2.43. Utilización da calculadora.  b  e  g

 B2.19. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas.  B2.44. Resolución de problemas da vida cotiá.

 CAA  CCL  CSIEE

Ao longo de todo o curso

 CAA  CCL  CSIEE

BLOQUE 3. MEDIDA  b  e  g

 B3.1. Elección da unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.  B3.2. Realización de medicións.

 B3.1. Escoller os  MTB3.1.1. Estima lonxitudes, instrumentos de medida capacidades, masas, superficies e máis pertinentes en cada volumes de obxectos e espazos caso, estimando a medida coñecidos elixindo a unidade e os de magnitudes de lonxitude, instrumentos máis axeitados para

 CMCT  CCL  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivo s

 g

MATEMÁTICAS Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B3.3. Estimación de lonxitudes, capacidades, masas, superficies e volumes de obxectos e espazos coñecidos; elección da unidade e dos instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida.

capacidade, masa e tempo facendo previsións razoables.

medir e expresar unha medida, explicando de forma oral o proceso seguido e a estratexia utilizada.

 B3.4. Comparación e ordenación de medidas dunha mesma magnitude.

 B3.2. Operar con diferentes medidas

 B3.5. Desenvolvemento de estratexias para medir figuras de maneira exacta e aproximada.  B3.6. Comparación de superficies de figuras planas por superposición, descomposición e medición.  B3.7. Sumar e restar medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume.  b  e  g

CURSO

SEXTO Competencias clave

 MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.

 CMCT

 MTB3.2.1. Suma e resta medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume en forma simple dando o resultado na unidade determinada de antemán.

 CMCT

 MTB3.2.2. Expresa en forma simple a medición da lonxitude, capacidade ou masa dada en forma complexa e viceversa.

 CMCT

 MTB3.2.3. Compara e ordena medidas dunha mesma magnitude.

 CMCT

 B3.8. Explicación oral e escrita  B3.4. Utilizar as unidades de  MTB3.4.1. Coñece e utiliza as do proceso seguido e da medida máis usuais, equivalencias entre as medidas de estratexia utilizada en calquera convertendo unhas capacidade e volume. dos procedementos empregados. unidades noutras da mesma magnitude, expresando os  MTB3.4.2. Explica de forma oral e por  B3.9. Equivalencias entre as resultados en unidades de escrito os procesos seguidos e as medidas de capacidade e

Temporalización

 CAA

 CMCT

 CCL  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivo s

Contidos volume.

 b

 B3.10. O sistema sesaxesimal.

 g

 B3.11. O ángulo como unidade de medida dun ángulo. Medida de ángulos.

 b

 B3.12. Resolución de problemas de medida.

 g

CURSO

Criterios de avaliación medida máis axeitadas, explicando oralmente e por escrito o proceso seguido e aplicándoo á resolución de problemas.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

estratexias utilizadas en todos os procedementos realizados.  MTB3.4.3. Resolve problemas  CMCT utilizando as unidades de medida máis  CCL usuais, convertendo unhas unidades  CAA noutras da mesma magnitude, expresando os resultados nas unidades de medida máis axeitadas, explicando oralmente e por escrito o proceso seguido.

 B3.5. Coñecer o sistema sesaxesimal para realizar cálculos con medidas angulares.

 MTB3.5.1. Resolve problemas realizando cálculos con medidas angulares.

 B3.6. Identificar e resolver problemas da vida cotiá adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

 MTB3.6.1. Reflexiona sobre o proceso  CMCT seguido na resolución de problemas  CAA revisando as operacións utilizadas, as  CSIEE unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

BLOQUE 4. XEOMETRÍA

 CMCT  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivo s  g

MATEMÁTICAS Contidos  B4.1. Posicións relativas de rectas e circunferencias.

 MTB4.1.2. Identifica e representa ángulos en diferentes posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice…

 CMCT

 MTB4.1.3. Describe posicións e movementos por medio de coordenadas, distancias, ángulos, xiros…

 CMCT

 MTB4.1.4. Realiza escalas e gráficas sinxelas, para facer representacións elementais no espazo.

 CMCT

 MTB4.1.5. Identifica en situacións moi sinxelas a simetría do tipo axial e especular.

 CMCT

 B4.5. Formas planas e espaciais:  B4.2 Coñecer as figuras  MTB4.2.1. Clasifica triángulos figuras planas: elementos, planas; cadrado, rectángulo, atendendo aos seus lados e aos seus relación e clasificación. romboide, triángulo, trapecio ángulos, identificando as relacións e rombo. entre os seus lados e entre ángulos.  B4.6. Clasificación de triángulos

 CMCT

 B4.4. A representación elemental do espazo, escalas e gráficas sinxelas.

 i

Competencias clave  CMCT

 B4.3. Sistema de coordenadas cartesianas. Descrición de posicións e movementos.

atendendo os seus lados e os

 B4.1. Utilizar as nocións xeométricas de paralelismo, perpendicularidade, simetría, xeometría, perímetro e superficie para describir e comprender situacións da vida cotiá.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO

 MTB4.1.1. Identifica e representa posicións relativas de rectas e circunferencias.

 B4.2. Ángulos en distintas posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice...

 g

Criterios de avaliación

CURSO

 MTB4.2.2. Utiliza instrumentos de debuxo e ferramentas tecnolóxicas para a construción e exploración de formas xeométricas.

Temporalización

No 3º Trimestre

 CMCT  CD

ÁREA Obxectivo s  b  g

 g

MATEMÁTICAS Contidos

Criterios de avaliación

 B4.7. Clasificación de cuadriláteros atendendo o paralelismo dos seus lados. Clasificación dos paralelepípedos.

 B4.10. Interpretación de representacións espaciais en situacións da vida cotiá.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT

No 3º Trimestre

 CAA

 B4.4. Utilizar as propiedades  MTB4.4.1. Identifica e diferencia os  CMCT das figuras planas para elementos básicos da circunferencia e resolver problemas. círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular. No 3º Trimestre

 B4.9. A circunferencia e o círculo. Elementos básicos: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

 g

Estándares de aprendizaxe

 B4.5. Formas planas e espaciais:  B4.3. Comprender o método  MTB4.3.1. Calcula a área e o figuras planas: elementos, de calcular a área dun perímetro de: rectángulo, cadrado e relación e clasificación. paralelogramo, triángulo, triángulo. trapecio e rombo. Calcular a  B4.6. Clasificación de triángulos área de figuras planas.  MTB4.3.2. Aplica os conceptos de atendendo os seus lados e os perímetro e superficie de figuras para seus ángulos. a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria.

 B4.8. Concavidade e convexidade de figuras planas.

 b

CURSO

 B4.5. Interpretar representacións espaciais realizadas a partir de sistemas de referencia e de obxectos ou situacións familiares.

 MTB4.4.2. Calcula perímetro e área da circunferencia e do círculo.

 CMCT

 MTB4.5.1. Comprende e describe situacións da vida cotiá, e interpreta e elabora representacións espaciais (planos, esbozos de itinerarios, maquetas,…), utilizando as nocións xeométricas básicas (situación, movemento, paralelismo, perpendicularidade, escala, simetría, perímetro e superficie).

 CMCT  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivo s  b  e  g

MATEMÁTICAS Contidos  B4.11. Resolución de problemas de xeometría relacionados coa vida cotiá.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.6. Identificar, resolver  MTB4.6.1 Resolve problemas problemas da vida cotiá xeométricos que impliquen dominio axeitados ao seu nivel, dos contidos traballados, utilizando establecer conexións entre a estratexias heurísticas de razoamento realidade e as matemáticas (clasificación, recoñecemento das e valorar a utilidade dos relacións, uso de exemplos coñecementos matemáticos contrarios), creando conxecturas, axeitados reflexionando construíndo, argumentando e tomando sobre o proceso aplicado decisións, valorando as súas para a resolución de consecuencias e a conveniencia da problemas. súa utilización.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT  CAA  CCL  CSIEE

No 3º Trimestre

 MTB4.6.2. Reflexiona sobre o proceso  CMCT de resolución de problemas: revisando  CAA as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto, propoñendo outras formas de resolvelo. BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE  b  g

 B5.1. Recollida e clasificación de datos cualitativos e cuantitativos.

 B5.1. Recoller e rexistrar  MTB5.1.1. Identifica datos cualitativos unha información e cuantitativos en situacións cuantificable, utilizando familiares. algúns recursos sinxelos de representación gráfica: táboas de datos, bloques de barras, diagramas lineais… comunicando a información.

 CMCT  CAA No 3º Trimestre

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivo s  b  g

Contidos

Criterios de avaliación

 B5.2. Construción de táboas de  B5.2. Realizar, ler e frecuencias absolutas e relativas. interpretar representacións gráficas dun conxunto de  B5.3. Iniciación intuitiva ás datos relativos ao contorno medidas de centralización: a inmediato. media aritmética, a moda e o rango.  B5.4. Realización e interpretación de gráficas sinxelas: diagramas de barras, poligonais e sectoriais.  B5.5. Análise crítica das informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 MTB5.2.1. Recolle e clasifica datos cualitativos e cuantitativos de situacións do seu contorno, utilizándoos para construír táboas de frecuencias absolutas e relativas.

 CMCT

 MTB5.2.2. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

 CMCT

 MTB5.2.3. Realiza e interpreta gráficos moi sinxelos: diagramas de barras, poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas.

 CMCT

Temporalización

 CAA

 CAA No 3º Trimestre  CAA

 MTB5.2.4. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas  g

 b

 B5.6. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias

 B5.6. Carácter aleatorio

 B5.3. Facer estimacións baseadas na experiencia sobre o resultado (posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar o dito resultado.

 MTB5.3.1. Identifica situacións de carácter aleatorio.

 B5.4. Observar e constatar

 MTB5.4.1. Realiza conxecturas e

 CMCT

No 3º Trimestre

 CMCT

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivo s  g

 b  e  g

MATEMÁTICAS Contidos dalgunhas experiencias.

 B5.7. Iniciación intuitiva ao cálculo da probabilidade dun suceso.

Criterios de avaliación que hai sucesos imposibles, sucesos que con case toda seguridade prodúcense ou que se repiten, sendo máis ou menos probable esta repetición.

CURSO Estándares de aprendizaxe estimacións sobre algún xogos (moedas, dados, cartas, loterías…)

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CAA

 B5.5. Identificar e resolver  MTB5.5.1. Resolve problemas que problemas da vida cotiá impliquen dominio dos contidos axeitados ao seu nivel, propios da estatística e probabilidade, establecer conexións entre a utilizando estratexias heurísticas, de realidade e as matemáticas razoamento (clasificación, e valorar a utilidade dos recoñecemento das relacións, uso de coñecementos matemáticos exemplos contrarios…), creando axeitados reflexionando conxecturas, construíndo, sobre o proceso aplicado argumentando e tomando decisións, para a resolución de valorando as consecuencias destas e problemas. a conveniencia da súa utilización.

 CMCT

 MTB5.5.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

 CMCT

 CAA  CCL  CSIEE

No 3º Trimestre

 CAA  CCL  CSIEE

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Utiliza ordenadamente a linguaxe numérica, xeométrica, gráfica e de medida, argumentando e razoando as súas solucións. - Relata experiencias propias incluíndo espontaneamente na súa narración medidas de espazo e tempo, números naturais ou fraccións, palabras relativas a comparacións e ás operacións aditivas e multiplicativas, etc. - Interpreta documentos e mensaxes sobre fenómenos da vida cotiá que conteñen números e operacións, descricións de figuras, situacións no espazo ou itinerarios, etc.; e é capaz de utilizar este tipo de documentos para realizar pequenas investigacións ou apoiar argumentos en discusións sobre temas do seu interese. - Coñece o uso dos números como código. - Estima unha solución razoable a un problema antes de resolvelo, selecciona e aplica pertinentemente as operacións necesarias cos datos dispoñibles e contrasta o resultado coa estimación realizada, interprétao en función do enunciado, revisándoo e corrixíndoo en caso necesario. - Estima magnitudes (lonxitude, superficie, capacidade, masa e tempo) antes de medilas e contrasta os resultados obtidos coa estimación previa. - Realiza as medicións con coidado, escolle entre as unidades e instrumentos de medida dispoñibles os que mellor se axusten á natureza do que se desexa medir, e expresa correctamente as medidas realizadas manexando múltiplos e submúltiplos.

- Elixe un procedemento de cálculo numérico adecuado á situación concreta nun contexto de resolución de problemas, con números de varias cifras, e executa con corrección dito procedemento, revisándoo se o resultado non coincide coa estimación prevista. - Coñece os elementos e propiedades máis importantes de corpos e figuras, axudándose delas para crear as súas propias composicións estéticas ou utilitarias. - Describe desprazamentos con relación ao punto de referencia elixido e utiliza sinxelos sistemas de coordenadas no plano, para localizar e describir puntos nel. - Interpreta unha representación espacial (esbozo de itinerario, plano ou maqueta), referente a espazos do seu contorno e identifica os elementos máis importantes. - Identifica que datos é preciso tomar cando recolle información para un propósito concreto e aplica a técnica adecuada. - Interpreta e elabora táboas de datos con pulcritude e precisión. - Manifesta satisfacción polo progreso dos seus coñecementos matemáticos, pola autonomía que lle proporcionan eses coñecementos, así como pola crecente socialización que implica a linguaxe matemática. - Aplica os coñecementos matemáticos a situacións lúdicas e identifica situacións do seu contorno familiar onde se utilizan. - Afronta con autonomía as situación problemáticas, sen pedir axuda ante a primeira dificultade, é consciente dos seus puntos débiles e esfórzase por superalos. - Explora distintas representacións dunha situación concreta, contemplando as posibilidades das distintas linguaxes matemáticas (gráfica, numérica, etc.).

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia matemática - Recoñecer distintos usos dos números e utilizar códigos numéricos para identificar obxectos, situacións... - Recoñecer a utilidade das operacións para resolver problemas. - Recoñecer a utilidade do cálculo mental no manexo das moedas e billetes de curso legal. - Utilizar as distintas operacións matemáticas para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Resolver problemas que impliquen o manexo do diñeiro. - Recoñecer as fraccións, os seus termos, a súa representación e a súa nomenclatura. - Aplicar a situacións cotiás, o cálculo do valor dunha parte dunha cantidade que se dividiu en partes iguais. - Utilizar as unidades de medida de lonxitude para enfrontarse a situacións nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Aplicar os conceptos e nomenclatura relativos aos elementos xeométricos para analizar, describir e comprender o contorno real. - Desenvolver o gusto pola precisión e o rigor na utilización dos instrumentos de medida.

- Establecer relacións e equivalencias entre as distintas unidades de tempo. - Aplicar en distintos contextos os conceptos relativos aos distintos tipos de liñas, ás súas posicións relativas e aos ángulos. - Ser capaz de utilizar os conceptos relativos aos triángulos, cuadriláteros, circunferencia e círculo en distintos contextos: analizar, describir, clasificar, interpretar, as formas dos obxectos que nos rodean. - Adquirir coñecementos e destrezas matemáticas. - Mostrar interese por utilizar modos matemáticos de pensamento.

Competencia en Comunicación lingüística - Incorporar os números á linguaxe habitual, como elementos con valor expresivo e interpretar mensaxes que conteñen números. - Describir verbalmente os razoamentos e procesos matemáticos que interveñen nas distintas operacións matemáticas. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía das distintas operacións matemáticas. - Utilizar unha linguaxe precisa e clara na descrición, localización e organización de feitos ao longo do tempo. - Incorporar as fraccións á linguaxe habitual, como elementos con valor expresivo. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía do sistema métrico decimal. - Utilizar o vocabulario axeitado en situacións familiares de medida de capacidade e de peso.

- Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía do sistema monetario. - Incorporar á linguaxe habitual a terminoloxía xeométrica aprendida. - Valorar a terminoloxía xeométrica como recurso expresivo. - Describir verbalmente os procesos matemáticos que interveñen na elaboración de táboas e gráficas. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía elemental estatística.

Tratamento da información e competencia dixital - Proporcionar destrezas asociadas ao uso dos números. - Facilitar a comprensión de informacións que incorporen cantidades e medidas. - Iniciarse no uso de calculadoras e de ferramentas tecnolóxicas para facilitar a comprensión de contidos matemáticos. - Iniciarse no uso de cronómetros e reloxos dixitais para facilitar a comprensión de contidos matemáticos. - Utilizar Internet como recurso para a busca de información e para a obtención de figuras e representacións xeométricas. - Utilizar a linguaxe gráfica e estatística para interpretar a información sobre a realidade.

Competencias Sociais e Cívicas

- Valorar a utilidade dos números como recurso para analizar os elementos e relacións da sociedade na que vivimos. - Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveñan as distintas operacións matemáticas. - Valorar a utilidade das fraccións como recursos para cuantificar e resolver situacións cotiás. - Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveña o diñeiro. - Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveña as unidades de medida de lonxitudes. - Planificación dos produtos que se van consumir antes de comprar. - Valorar a puntualidade como algo positivo para a convivencia. - Aceptar outros puntos de vista diferentes ao propio ao utilizar estratexias de resolución de problemas.

Coñecemento e interacción co mundo físico - Recoñecer a utilidade dos números para expresar cantidades das magnitudes que manexamos todos os días. - Facilitar unha mellor comprensión do contorno.

- Utilizar as distintas operacións matemáticas para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Recoñecer a utilidade das fraccións para expresar cantidades das magnitudes que manexamos todos os días. - Utilizar o sistema monetario para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Describir o contorno de xeito máis axustado á realidade. - Localizar no tempo as propias vivencias: ao longo do día, do mes, do ano, etc. - Aplicar os conceptos e nomenclatura relativos aos elementos xeométricos para analizar, describir e comprender o contorno real. - Transmitir informacións precisas sobre aspectos cuantificables do contorno.

Conciencia e expresións culturais e artísticas - Valorar o coñecemento matemático como contribución ao desenvolvemento cultural dos pobos. - Recoñecer as relacións e formas xeométricas axuda na análise de producións artísticas. - Utilizar os envases de refugallo para realizar producións artísticas. - Utilizar algunhas obras de arte para traballar contidos matemáticos.

Competencia para Aprender a aprender - Recoñecer a utilidade das representacións gráficas para fixar e aclarar conceptos e relacións nos números. - Verbalizar o proceso seguido na aprendizaxe das distintas operacións matemáticas, para potenciar o desenvolvemento de estratexias que faciliten a aprendizaxe autónoma. - Realizar debuxos ou esquemas que lle axuden á busca da solución a un problema. - Potenciar o desenvolvemento de estratexias que faciliten a aprendizaxe autónoma. - Desenvolver a habilidade para comunicar con eficacia, os propios resultados. - Recoñecer a utilidade das representacións gráficas para fixar e aclarar conceptos e relacións nos números fraccionarios - Recoñecer a utilidade de utilizar debuxos ou esquemas que lle axuden á busca da solución a un problema. - Potenciar unha actitude experimentadora cara á utilización de diferentes instrumentos e unidades de medida. - Verbalizar o proceso seguido na aprendizaxe, para reflexionar sobre como se aprende. - Recoñecer e aplicar a manipulación, a construción e a representación como métodos de investigación e descubrimento en xeometría.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Seguir un método como estratexia para ter unha maior seguridade na resolución de problemas.

- Desenvolver a confianza para enfrontarse con éxito a situacións incertas. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas, utilizando distintas operacións matemáticas. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas nos que interveña a medida do tempo. - Trazar un plan, buscar estratexias e tomar decisións para resolver problemas. - Mostrar curiosidade por coñecer a utilidade das aprendizaxes novas. - Resolver problemas no ámbito das fraccións - Enfrontarse a novas situacións con maior posibilidade de éxito, tendo en conta a valoración dos resultados obtidos en situacións similares. - Mostrar interese por descubrir diferentes formas de construción e representación dos elementos e figuras xeométricos. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas, utilizando as unidades de medida de lonxitude.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Entendemos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións

respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo.

- Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar.

- Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo.

- Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido, aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e

dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

* Traballo individual dos contidos do currículo da área. (15%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (10%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

MATEMÁTICAS NUMERACIÓN

15%

CÁLCULO

25%

RESOLUCIÓN PROBLEMAS

25%

MAGNITUDES-MEDIDAS

15%

XEOMETRÍA e ESTATÍSTICA

10%

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo …

10%

En cumprimento da Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e a promoción do alumnado que cursa Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes termos, os que se lles achegará a correspondente cualificación numérica: - Sobresaliente (SB): 9 ou 10 - Notable (NT): 7 ou 8 - Ben (BE): 6 - Suficiente (SU): 5 - Insuficiente (IN): 1, 2, 3 ou 4 Considerarase cualificación negativa o Insuficiente e positivas, as restantes.

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL. FALAR E ESCOITAR  a  c  e

 B1.1. Estratexias e normas  B1.1. Participar en situacións de para o intercambio comunicación, dirixidas ou comunicativo: participación; espontáneas, respectando as exposición clara; normas da comunicación: quenda organización do discurso; de palabra, organizar o discurso, escoita; respecto á quenda escoitar e incorporar as de palabra; papel de persoa intervencións dos e daws demais. moderadora; entoación adecuada; respecto polos sentimentos, experiencias, ideas, opinións e coñecementos dos e das demais.

 LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e axusta os rexistros lingüísticos segundo o grao de formalidade e a finalidade (académica, social e lúdica).

 CCL

 LCB1.1.2. Transmite as ideas con claridade, coherencia e corrección.

 CCL

 CAA  CSC

 CAA

 LCB1.1.3. Escoita atentamente as  CCL intervencións dos compañeiros e  CAA segue as estratexias e normas para  CSC o intercambio comunicativo mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos e das demais.  LCB1.1.4. Aplica as normas sociocomunicativas: escoita atenta, espera de quendas participación respectuosa, adecuación á intervención da persoa interlocutora, papel de persoa moderadora e certas normas de cortesía.

 CCL  CAA  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  e

 a  b  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B1.2. Comprensión e expresión de mensaxes verbais e non verbais.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

 B1.2. Integrar e recoñecer a  LCB1.2.1. Emprega información verbal e non verbal dos conscientemente recursos discursos orais. lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais

 CCL

 B1.3. Participación en  B1.3. Expresarse de forma oral  LCB1.3.1. Exprésase cunha situacións de comunicación, para satisfacer necesidades de pronunciación e unha dicción espontáneas e dirixidas, comunicación en diferentes correctas: articulación, ritmo, utilizando un discurso situacións con vocabulario preciso e entoación e volume. ordenado e coherente. estrutura coherente.  LCB1.3.2. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado.

 CCL

 LCB1.3.3. Participa activamente en diversas situacións de comunicación:

 CCL

Debates e diálogos. Exposicións orais con e sen axuda das tecnoloxías da información e comunicación.

 e

SEXTO

 B.1.4. Valoración crítica de

 B1.4. Analizar e valorar con sentido

Temporalización

Ao longo de todo o curso

 CCL

 CD

Ao longo de todo o curso

 CAA  CSC  CSIEE

 LCB1.3.4. Participa activamente e de forma construtiva nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

 CCL

 LCB1.4.1. Amosa unha actitude de

 CCL

 CAA  CSC  CSIEE Ao longo de todo o

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos mensaxes verbais e non verbais.

 e

 B1.5. Valoración dos contidos transmitidos polo texto. Dedución das palabras polo contexto. Ampliación do vocabulario. Creación de redes semánticas sinxelas.

Criterios de avaliación crítico as mensaxes orais.

 B1.5. Facer hipóteses sobre o significado de palabras a partir do seu contexto de uso

 B1.6. Comprensión de  B1.6. Comprender o sentido global textos orais segundo a súa dos textos orais, recoñecendo as tipoloxía.Ideas principais e ideas principais e secundarias e secundarias. Ampliación do identificar ideas ou valores non vocabulario. Redes explícitos. semánticas.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

escoita atenta.  LCB1.4.2. Comprende a información xeral en textos orais de uso habitual, do ámbito escolar e social.

 CCL

 LCB1.4.3. Interpreta o sentido dos elementos básicos do texto necesarios para a comprensión global (léxico, locucións).

 CCL

 LCB1.5.1. Utiliza o vocabulario axeitado á súa idade nas expresións axeitadas para as diferentes funcións da linguaxe.

 CCL

 CAA curso

 CAA

 LCB1.5.3. Diferenza polo contexto o  CCL significado de correspondencias fonema-grafía idénticas (palabras homófonas, homónimas, parónimas, polisémicas).  LCB1.6.1. Identifica o tema do texto.

 CCL

 LCB1.6.2. Identifica as ideas principais dun texto.

 CCL

 LCB1.6.3. Resume un texto

 CCL

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

Obxectivo s

Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe distinguindo ideas principais e secundarias.

 b  e

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCA

 B1.7. Audición e reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese.

 B1.7. Memorizar e reproducir textos  LCB1.7.1. Reproduce de memoria  CCL axeitados aos seus gustos e breves textos literarios ou non  CAA intereses, utilizando con corrección literarios axeitados aos seus gustos  CCEC e creatividade as distintas e intereses, utilizando con estratexias de comunicación oral. corrección e creatividade as  B1.8. Dramatizacións de distintas estratexias de textos literarios adaptados á comunicación oral. idade e de producións

Ao longo de todo o curso

propias.  a  e

 B1.9. Identificación da  B1.8. Comprender textos orais  LCB1.8.1. Sigue instrucións dadas finalidade comunicativa de segundo a súa tipoloxía: atendendo para levar a cabo actividades textos de diferentes á forma da mensaxe (descritivos, diversas. tipoloxías: atendendo á narrativos, dialogados, expositivos forma da mensaxe e argumentativos) e a súa intención  LCB1.8.2. Responde de forma (descritivos, narrativos, comunicativa (informativos, correcta a preguntas dialogados, expositivos e literarios, prescritivos e correspondentes á comprensión argumentativos) e a súa persuasivos). literal, interpretativa e crítica do intención comunicativa texto, e infire o sentido de (informativos, literarios, elementos non explícitos nos textos prescritivos e persuasivos) orais. Ideas principais e secundarias. Ampliación do  LCB1.8.3. Utiliza a información vocabulario. Redes recollida para levar a cabo diversas semánticas. actividades en situacións de aprendizaxe individual ou colectiva.

 CCL  CAA

 CCL  CAA Ao longo de todo o curso

 CCL  CD  CAA  CSC

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSIEE  b  e

 B1.10. Expresión e produción de textos orais segundo a súa tipoloxía: narrativos, descritivos argumentativos, expositivos, instrutivos, informativos e persuasivos.

 B1.9. Producir textos orais breves e  LCB1.9.1. Reproduce  CCL sinxelos dos xéneros máis habituais comprensiblemente textos orais imitando modelos. breves e sinxelos imitando modelos e axustándose á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).  LCB1.9.2. Recorda algunhas ideas  CCL básicas despois de escoitar un texto  CCA e exprésaas oralmente en resposta a preguntas directas.

Ao longo de todo o curso

 LCB1.9.3. Organiza e planifica o  CCL discurso axeitándose á situación de  CAA comunicación e aos diferentes  CSIEE modos discursivos (narrar, describir, informarse e dialogar) empregando os recursos lingüísticos pertinentes.  a  b  e

 B1.11. Estratexias para  B1.10. Utilizar de xeito efectivo a  LCB1.10.1. Emprega de xeito utilizar a linguaxe oral como linguaxe oral: escoitar activamente, efectivo a linguaxe oral para instrumento de recoller datos, preguntar e comunicarse e aprender: escoita comunicación e repreguntar, participar nas enquisas activa, recollida de datos, pregunta aprendizaxe: escoitar, e entrevistas e expresar oralmente e repregunta, participación en recoller datos, preguntar. con claridade o propio xuízo enquisas e entrevistas, emisión de

 CCL  CAA  CSC  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos Participación en enquisas e entrevistas. Comentario oral e xuízo persoal.

 b  d  e

Criterios de avaliación persoal, de acordo coa súa idade.

 B1.11. Estratexias para  B1.11. Valorar os medios de utilizar a linguaxe oral como comunicación social como instrumento de instrumento de aprendizaxe e de comunicación e acceso a informacións e aprendizaxe: escoitar, experiencias de doutras persoas. recoller datos, preguntar. Participación en enquisas e entrevistas. Comentario oral e xuízo persoal.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

xuízo persoal.

 LCB1.11.1. Resume entrevistas, noticias e debates infantís… procedentes da radio, televisión e da internet.

 CCL

 LCB1.11.2. Transforma en noticias feitos cotiáns próximos á súa realidade, axustándose á estrutura e linguaxe propios do xénero e imitando modelos.

 CCL

 LCB1.11.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas do seu interese, seguindo modelos.

 CCL

 LCB1.11.4. Prepara, seguindo modelos, reportaxes sobre temas de seu interese.

 CCL

 CD  CAA  CSC

 CSC Ao longo de todo o curso

 CAA  CSIEE

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA. LER  e

 B2.1. Consolidación do sistema de lecto-escritura.

 B2.1. Ler en voz alta diferentes textos, con fluidez e entoación

 LCB2.1.1. Le en voz alta, con precisión, diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con



CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B2.2. Lectura en voz alta de distintos tipos de texto.

Criterios de avaliación adecuada.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

velocidade, fluidez e entoación adecuada.  LCB2.1.2. Descodifica con precisión  CCL e rapidez todo tipo de palabras.

 e

 B2.3. Comprensión de textos, en voz alta e en silencio, segundo o seu tipoloxía.

 B2.2. Comprender distintos tipos de  LCB2.2.1. Entende a mensaxe de textos adaptados á idade e xeito global e identifica as ideas utilizando a lectura como medio principais e as secundarias dos para ampliar o vocabulario e fixar a textos de diferente tipoloxía, do ortografía correcta. ámbito escolar e social, a partir da  B2.4. Audición de diferentes lectura dun texto en voz alta. tipos de textos.

 CCL  CAA

 LCB2.2.2. Comprende, con certo  CCL grado de detalle, diferentes tipos de  CAA textos atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).  e

 B2.5. Lectura, en silencio, e  B2.3. Ler en silencio diferentes comprensión de distintos textos valorando o progreso na tipos de texto. velocidade e a comprensión.

 LCB2.3.1. Le en silencio coa velocidade adecuada textos de diferente complexidade.

 CCL

 LCB2.3.2. Realiza lecturas en silencio resumindo con brevidade os textos lidos.

 CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  e

 e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B2.6. Subliñado, esquematización e resumo da información relevante dun texto.

 B2.7. Comprensión de textos segundo a súa tipoloxía.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B2.4. Resumir un texto lido  LCB2.4.1. Capta o propósito de  CCL reflectindo a estrutura e destacando diferentes tipoloxía textuais.  CAA as ideas principais e secundarias Identifica as partes da súa estrutura nos distintos tipos de textos. organizativa, analiza a súa progresión temática.

 B2.5. Utilizar estratexias para a comprensión de textos de diversa índole.

 LCB2.4.2. Elabora resumos de textos lidos e identifica os elementos característicos dos diferentes tipos de texto.

 CCL

 LCB2.4.3. Recoñece algúns mecanismos de cohesión en diferentes tipos de texto.

 CCL

 LCB2.4.4. Elabora esquemas a partir de textos expositivos.

 CCL

 CAA

 LCB2.5.1. Interpreta o valor do título  CCL e as ilustracións.  CAA  LCB2.5.2. Marca as palabras clave dun texto que axudan á comprensión global.

 CCL

LCB2.5.3. Activa coñecementos previos axudándose deles para comprender un texto.

 CCL



 LCB2.5.4. Realiza inferencias e

 CAA

 CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

formula hipóteses.  CAA

 e

 B2.8. Gusto pola lectura. Hábito lector. Lectura de diferentes textos como fonte de información, de deleite e de diversión.

 B2.6. Ler por propia iniciativa diferentes tipos de textos.

 B2.9. Selección de libros segundo o gusto persoal.  B2.10. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.  b  e  i

 B2.11. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesma como fonte de aprendizaxe

 B2.7. Utilizar textos científicos en diferentes soportes para seleccionar e recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais.

 LCB2.5.5. Comprende a información contida nos gráficos, establecendo relacións coa información que aparece no texto relacionada con estes.

 CCL

 LCB2.5.6. Interpreta esquemas de chave, números, mapas conceptuais sinxelos.

 CCL

 LCB2.6.1. Ten programado un tempo semanal para ler diferentes textos.

 CCL

 LCB2.6.2. Le voluntariamente textos propostos polo mestre ou mestra.

 CCL

 CMCT  CAA

 CAA

 CAA  CSIEE Ao longo de todo o curso

 CAA  CSIEE

 LCB2.7.1. Consulta diferentes  CCL fontes bibliográficas e textos de  CD soporte informático para obter datos  CAA e información para realizar traballos individuais ou en grupo.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  a  b  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B2.12. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.

Criterios de avaliación  B2.8. Concentrarse en entender e interpretar o significado dos textos lidos.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LCB2.8.1. Deduce o significado de  CCL palabras e expresións con axuda do  CAA contexto.  LCB2.8.2. Comprende textos xornalísticos e publicitarios. Identifica a súa intención comunicativa. Diferenza entre información, opinión e publicidade.

 CCL  CAA  CSC

 LCB2.8.3. Infire, interpreta e  CCL formula hipótese sobre o contido.  CAA Sabe relacionar os elementos  CSC lingüísticos cos non lingüísticos nos diferentes tipos de textos.  LCB2.8.4. Establece relación entre as ilustracións e os contidos do texto, presenta hipóteses, realiza predicións, e identifica na lectura o tipo de texto e a intención.

Ao longo de todo o curso

 CCL  CMCT  CAA

 LCB2.8.5. Interpreta a linguaxe  CCL figurada, metáforas,  CCEC personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos publicitarios.  a  e

 B2.13. Uso guiado das Tecnoloxías da Información

 B2.9. Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación de

 LCB2.9.1. Utiliza os medios  CCL informáticos para obter información.  CD

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  i

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

e a Comunicación para a localización, selección, interpretación e organización da información.

modo eficiente e responsable para a procura e tratamento da información.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CAA  LCB2.9.2. Interpreta a información e  CCL fai un resumo da mesma.  CAA

 B2.12. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.  e

 B2.8. Gusto pola lectura. Hábito lector. Lectura de diferentes textos como fonte de información, de deleite e de diversión.  B2.11. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesma como fonte de aprendizaxe.  B2.14. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.

 B2.10. Desenvolver o Plan lector que dea resposta a unha planificación sistemática de mellora da eficacia lectora e fomente o gusto pola lectura.

 LCB2.10.1. Utiliza a biblioteca para localizar un libro determinado con seguridade e autonomía, aplicando as normas de funcionamento da mesma.

 CCL

 LCB2.10.2. Expón os argumentos de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, editorial, xénero ou ilustracións.

 CCL

 LCB2.10.3. Selecciona lecturas con criterio persoal e expresa o gusto pola lectura de diversos xéneros literarios como fonte de lecer manifestando a súa opinión sobre os textos lidos.

 CCL

BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA. ESCRIBIR

 CAA  CSIEE

 CAA  CCEC

 CAA  CSIEE  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B3.1. Produción de textos para comunicar coñecementos, experiencias e necesidades: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).  B3.2. Cohesión do texto: enlaces, substitucións léxicas, mantemento do tempo verbal e puntuación.  B3.3. Aplicación das normas ortográficas e signos de puntuación (punto e coma, guión, dous puntos, raia, signos de entoación, parénteses, etc). Acentuación.  B3.4. Orde e presentación.

 e

 B3.5. Normas e estratexias para a produción de textos: planificación (función, destinatario, estrutura...).

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 B3.1. Producir textos con diferentes  LCB3.1.1. Escribe, en diferentes intencións comunicativas con soportes, textos propios do ámbito coherencia, respectando a súa da vida cotiá, do ámbito escolar e estrutura e aplicando as regras social: diarios, cartas, correos ortográficas coidando a caligrafía, electrónicos, noticias, textos orde e presentación. literarios, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas, solicitudes, ….

SEXTO Competencias clave  CCL  CD  CAA

 LCB3.1.2. Escribe textos usando o  CCL rexistro adecuado, organizando as  CAA ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesivas e respectando as normas gramaticais e ortográficas.  LCB3.1.3. Escribe diferentes tipos de textos adecuando a linguaxe ás características do xénero, seguindo modelos, encamiñados a desenvolver a súa capacidade creativa na escritura.

 B3.2. Aplicar todas as fases do  LCB3.2.1. Resume o contido de proceso de escritura na produción textos propios do ámbito da vida de textos escritos de distinta índole: persoal e do ámbito escolar, planificación, textualización, recollendo as ideas principais,

Temporalización

Ao longo de todo o curso

 CCL  CCA  CSIEE

 CCL  CAA  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B3.6. Revisión e mellora do texto.  B3.7. Realización de ditados.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 a  e

Competencias clave

Temporalización

revisión e reescritura, utilizando evitando parafrasear o texto e esquemas e mapas conceptuais, utilizando unha expresión persoal. aplicando estratexias de tratamento da información, redactando os seus  LCB3.2.2. Aplica correctamente os  CCL textos con claridade, precisión e signos de puntuación, as regras de  CAA corrección, revisándoos para acentuación e ortográficas propias melloralos e avaliando, coa axuda do nivel. de guías, as producións propias e alleas.  LCB3.2.3. Reproduce textos ditados  CCL con corrección.  LCB3.2.4. Emprega estratexias de procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais.

 e

SEXTO

 CCL  CD  CAA  CSIEE

 B3.3. Aplicación das normas ortográficas e signos de puntuación (punto e coma, guión, dous puntos, raia, signos de entoación e parénteses).Acentuación.

 B3.3. Utilizar o dicionario como  LCB3.3.1. Utiliza habitualmente o recurso para resolver dúbidas sobre dicionario, en papel e en liña, no a lingua, o uso ou a ortografía das proceso de escritura. palabras.

 CCL

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios.

 B3.4. Elaborar proxectos individuais  LCB3.4.1. Elabora gráficas a partir  CCL ou colectivos sobre diferentes de datos seleccionados e  CAA temas da área. organizados procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais e revistas).

 CAA Ao longo de todo o curso

Ao longo de todo o curso

ÁREA

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

Obxectivo s

Contidos

Criterios de avaliación

Cómics.

 e

 a  e

 e

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 LCB3.4.2. Presenta un informe de forma ordenada e clara, utilizando soporte papel e informático, sobre problemas ou situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións.

 CCL

 LCB3.4.3. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

 CCL

Temporalización

 CD  CAA  CSIEE

 CD  CAA  CSIEE  CCEC

 B3.2. Cohesión do texto: enlaces, substitucións léxicas, mantemento do tempo verbal, puntuación.

 B3.5. Buscar unha mellora  LCB3.5.1. Pon interese e esfórzase  CCL progresiva no uso da lingua, por escribir correctamente de forma  CAA explorando canles que desenvolvan persoal. a sensibilidade, a creatividade e a estética.

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios. Cómics.

 B3.6. Favorecer a través da linguaxe a formación dun pensamento crítico que impida discriminacións e prexuízos.

 LCB3.6.1. Expresa, por escrito,  CCL opinións, reflexións e valoracións  CAA argumentadas e usa, de xeito habitual, unha linguaxe non sexista.

Ao longo de todo o curso

 B3.9. Produción de textos

 B3.7. Levar a cabo o plan dea

 LCB3.7.1. Planifica e redacta textos  CCL

Ao longo de todo o

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos segundo o Plan de escritura.

Criterios de avaliación escritura que de resposta a unha planificación sistemática de mellora da eficacia escritora e fomente a creatividade.

CURSO Estándares de aprendizaxe seguindo uns pasos: planificación, redacción, revisión e mellora. - Determina con antelación como será o texto, a súa extensión, o tratamento autor/a-lector/a e a presentación. - Adapta a expresión á intención, tendo en conta ao interlocutor e o asunto de que se trata. - Presenta os escritos con limpeza, claridade, precisión e orde os escritos. - Reescribe o texto.  LCB3.7.2. Valora a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros.

 b  e  i

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios. Cómics.

 B3.8. Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación de modo eficiente e responsable para presentar as súas producións.

SEXTO Competencias clave  CAA  CSIEE

curso

 CCL  CSC

 LCB3.8.1. Usa con eficacia Internet  CCL e as Tecnoloxías da Información e a  CD Comunicación para escribir,  CAA presentar os textos e buscar información, crear táboas e gráficas.

 B3.9. Produción de textos segundo o Plan de escritura. BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA

Temporalización

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s  e

 e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B4.1. Aplicar os coñecementos  LCB4.1.1. Identifica todas as  CCL básicos sobre a estrutura da lingua, categorías gramaticais pola súa  B4.2. Recoñecemento das a gramática (categorías función na lingua: presentar ao distintas clases de palabras gramaticais), o vocabulario nome, substituír ao nome, expresar e explicación reflexiva do (formación e significado das características do nome, expresar seu uso en situacións palabras e campos semánticos), así accións ou estados, enlazar ou concretas de comunicación coma as regras de ortografía para relacionar palabras ou oracións. (nome, verbo, adxectivo, favorecer unha comunicación máis preposición, eficaz.  LCB4.1.2. Conxuga e usa con  CCL adverbio,conxunción, corrección todos os tempos simples pronomes, artigos, e compostos nas formas persoais e interxeccións). non persoais do modo indicativo e  B4.3. Conxugación dos subxuntivo de todos os verbos. verbos regulares e irregulares máis frecuentes.  LCB4.1.3. Diferenza familias de  CCL palabras.

Temporalización

 B4.1. A palabra.

 B4.4. Vocabulario:  B4.2. Desenvolver as destrezas e sinónimos e antónimos, competencias lingüísticas a través palabras polisémicas e do uso da lingua. homónimas, arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos. Frases feitas. Formación de substantivos, adxectivos e verbos. Recursos derivativos: prefixos e sufixos na formación de nomes, adxectivos e verbos. Siglas e abreviaturas.

 LCB4.2.1. Identifica e usa sinónimos e antónimos, palabras polisémicas e homónimas, arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.

 CCL

 LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

 CCL

 LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun

 CCL

Ao longo de todo o curso

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

 B4.5. Recoñecemento e observación reflexiva dos constituíntes oracionais: a oración simple, suxeito e predicado.

 B4.7. Uso eficaz do dicionario para ampliación de vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

texto.

 B4.6. Recoñecemento e uso dalgúns conectores textuais (de orde, contraste e explicación) e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais (substitucións pronominais) coma léxicos (elipses e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos).  e

CURSO

 B4.3. Sistematizar a adquisición de vocabulario a través dos textos.

 LCB4.2.4. Recoñece e usa os conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade...

 CCL

 LCB4.2.5. Identifica as oracións como unidades de significado completo. Recoñece a oración simple, diferencia suxeito e predicado.

 CCL

 LCB4.3.1. Recoñece a estrutura do dicionario e tipos de dicionario, en diferentes soportes e úsaos para buscar o significado de calquera palabra (derivadas e sinónimas).

 CCL

 LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario.

 CCL

 LCB4.3.3. Recoñece e usa correctamente as normas

 CCL

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

ortográficas nas súas producións escritas.  e

 B4.2. Recoñecemento das  B4.4. Desenvolver estratexias para  LCB4.4.1. Sinala as características distintas clases de palabras mellorar a comprensión oral e que definen ás diferentes clases de e explicación reflexiva do escrita a través do coñecemento da palabras e nomes: clasificación e seu uso en situacións lingua. uso para construír o discurso nos concretas de comunicación diferentes tipos de producións. (nome, verbo, adxectivo, preposición,  LCB4.4.2. Utiliza correctamente as adverbio,conxunción, normas de concordancia de xénero pronomes, artigos, e número na expresión oral e interxeccións). escrita.  B4.8. Ortografía: utilización das regras básicas de ortografía. Regras de acentuación.  B4.9. Clases de nomes: comúns, propios, individuais, colectivos, concretos e abstractos.  B4.10. Utilización adecuada dos signos de puntuación.  B4.11. As relacións gramaticais. Recoñecemento e explicación reflexiva das relacións que se establecen entre o substantivo e o

 CCL

 LCB4.4.3. Aplica correctamente as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto.

 CCL

 LCB4.4.4. Usa con corrección os signos de puntuación.

 CCL

 LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til.

 CCL

 LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe adecuada nas producións escritas propias.

 CCL

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivo s

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

resto dos compoñentes do grupo nominal.  e  i

 d  e  i  o

 B4.12. Utilización de  B4.5. Utilizar programas educativos  LCB4.5.1. Utiliza distintos  CCL material multimedia dixitais para realizar tarefas e programas educativos dixitais como  CD educativo e outros recursos avanzar na aprendizaxe. apoio e reforzo da aprendizaxe.  CAA didácticos ao seu alcance e propios da súa idade.  B4.13. As variedades da lingua.  B4.14. Coñecemento xeral de realidade plurilingüe de España e a súa valoración como fonte de enriquecemento persoal e como unha mostra da riqueza do noso patrimonio histórico e cultural.

 B4.6. Coñecer a variedade  LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e do español lingüística de España e o español como fonte de enriquecemento de América. cultural. Mostrar respecto tanto cara ás linguas e dialectos que se falan  LCB4.6.2. Recoñece e identifica en España, como cara ao español algunhas das características de América. relevantes (históricas, socioculturais, xeográficas e lingüísticas) das linguas oficiais en España.

Ao longo de todo o curso

 CCL  CSC

No 2º e 3º Trimestres

BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA  d  e

 B5.1. Valoración dos textos  B5.1. Valorar os textos literarios e  LCB5.1.1. Recoñece e valora as literarios como vehículo de utilizar a lectura como fonte de lecer características fundamentais de comunicación e como fonte e información e considerala como textos literarios narrativos, poéticos de coñecemento doutros un medio de aprendizaxe e e dramáticos. mundos, tempos e culturas enriquecemento persoal de máxima e como gozo persoal. importancia.

 CCL  CCEC No 2º e 3º Trimestres

ÁREA Obxectivo s  d  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

 B5.2. Distinción entre conto  B5.2. Integrar a lectura expresiva e e lenda. Coñecemento de a comprensión e interpretación de lendas españolas e doutros textos literarios narrativos, líricos e países. dramáticos na práctica escolar e recoñecer e interpretar algúns  B5.3. Lectura guiada de recursos da linguaxe literaria textos narrativos de (metáforas, personificacións, tradición oral, literatura hipérboles e xogos de palabras), e infantil, adaptacións de diferenciar as principais obras clásicas e literatura convencións formais dos xéneros. actual.  B5.4. Lectura comentada de poemas, relatos e obras teatrais.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas  CCL de textos narrativos de tradición  CCEC oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

 LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe  CCL figurada, metáforas,  CAA personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos literarios.

Ao longo de todo o curso

 B.5.5. Identificación de recursos literarios.  d  e

 B5.5. Identificación de recursos literarios.

 B5.3. Coñecer e valorar os recursos  LCB5.3.1. Distingue algúns literarios da tradición oral: poemas, recursos retóricos e métricos cancións, contos, refráns ou propios dos poemas adiviñas.  LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

 d  e  i

 B5.6. Creación de textos literarios en prosa ou en verso, valorando o sentido estético e a creatividade:

 B5.4. Producir a partir de modelos dados textos literarios en prosa ou en verso, con sentido estético e creatividade: contos, poemas,

 CCL  CCEC

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CCEC

 LCB5.4.1. Crea textos literarios  CCL (contos, poemas, cancións e  CAA sinxelas obras teatrais) a partir de  CSIEE pautas ou modelos dados utilizando

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivo s

 a  d  e

 b  e  o

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

contos, poemas, adiviñas, cancións e teatro.

adiviñas, cancións, e fragmentos teatrais.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

recursos léxicos, sintácticos, fónicos  CCEC e rítmicos en ditas producións.

 B5.7. Comprensión,  B5.5. Participar con interese en memorización e recitado de dramatizacións de textos literarios poemas co ritmo, entoación adaptados á idade e de producións e dicción adecuados. propias ou dos compañeiros, utilizando adecuadamente os  B5.8. Dramatización e recursos básicos dos intercambios lectura dramatizada de orais e da técnica teatral. textos literarios.

 LCB5.5.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios apropiados ou adecuados á súa idade e de textos de produción propia.

 B5.9. Valoración da  B5.6. Valorar a literatura en literatura en calquera lingua calquera lingua, especialmente en (maioritaria, minoritaria ou lingua galega, como vehículo de minorizada) como vehículo comunicación e como recurso de de comunicación e como gozo persoal. recurso de gozo persoal.

 LCB5.7.1. Valora a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

 CCL  CAA  CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

 LCB5.5.2. Memoriza e reproduce  CCL textos orais adecuados á súa idade:  CAA contos, poemas, cancións, refráns e  CCEC adiviñas.  CCL  CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Participar en situacións de comunicación, dirixidas ou espontáneas, respectando as normas da comunicación: quenda de palabra, organización do discurso, escoita e incorporación das intervencións dos demais. - Expresarse de forma oral para transmitir feitos, coñecementos e opinións ou para levar a cabo as diferentes funcións comunicativas, utilizando un vocabulario preciso e unha estrutura coherente. - Comprender o sentido global dos textos orais, recoñecendo as ideas principais e secundarias e identificando ideas ou valores non explícitos. - Ler en silencio valorando o progreso na velocidade e na comprensión, memorizar e reproducir textos. - Interpretar e integrar as ideas propias coas contidas nos textos, comparando e contrastando informacións diversas, e amosar a comprensión a través da lectura en voz alta coa entoación e coa fluidez adecuadas. - Narrar, explicar, describir, resumir e expoñer opinións e informacións en textos relacionados con situacións cotiás e escolares, de forma ordenada, adecuada, relacionando os enunciados entre si, usando de forma habitual os procedementos de planificación e revisión dos textos así como as normas gramaticais e ortográficas e coidando a caligrafía, a orde e a presentación. - Ler por propia iniciativa como fonte de pracer textos literarios da tradición oral e da literatura infantil adecuados ao ciclo, para coñecer as características da narración e da poesía e para facilitar a escritura dos ditos textos. - Utilizar estratexias (de lectura e de escritura) para planificar traballos, localizar e recuperar información, realizar

inferencias, esquemas. Resumir os textos lidos reflectindo a estrutura e as ideas principais e secundarias. - Utilizar textos científicos en diferentes soportes para recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais. -

Usar e manexar con soltura as bibliotecas, videotecas, etc. e comprender os mecanismos e procedementos de organización e selección de obras e outros materiais. Colaborar no coidado e na mellora dos materiais bibliográficos e outros documentos dispoñibles na aula e no centro.

- Identificar cambios que se producen nas palabras, nos enunciados e nos textos ao realizar segmentacións, cambios na orde, supresións e insercións que fan mellorar a comprensión e a expresión oral e escrita. - Comprender e utilizar a terminoloxía gramatical e lingüística propia do ciclo nas actividades de produción e comprensión de textos. - Coñecer e valorar a diversidade lingüística de Galicia e de España. - Estimar o galego, estar motivado cara ao seu dominio e usalo progresivamente en situacións informais e formais, para comunicarse e para aprender. - Usar habilidades lingüísticas e estratéxicas relacionadas coas áreas non lingüísticas para construír coñecementos, procesar información e expoñer conclusións e resultados mediante textos orais e escritos. - Interpretar e traducir textos breves en situacións nas que o destinatario da mensaxe non coñece a lingua do texto. - Utilizar textos das diferentes linguas do currículo, de acordo coa súa competencia, para elaborar un pequeno traballo

nunha destas linguas. - Utilizar programas informáticos para a elaboración e presentación de textos.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia matemática e habilidades básicas en ciencias e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular nos permite usar, interpretar e expresar con claridade situacións cotiás que conteñen elementos matemáticos. Tamén ofrece a posibilidade real de uso de actividade matemática en diferentes contextos e desenvolver o uso da lingua como unha ferramenta para comunicarse e expresarse en diferentes niveis. - Interactuar co medio ambiente con respecto. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Xestionar coñecemento práctico de obxectos e dispositivos para resolver problemas e entender o que está pasando ao noso redor. - Xestionar linguaxe matemática precisa, en calquera contexto. - Realizar calquera argumentos con diagramas de contexto lóxico-matemáticas. - Aplicar estratexias para solucionar calquera situación problema.•

- Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquerasignatura.

Competencia en comunicación lingüística A fala e a escrita esixen formación en cada unha das áreas. Debido ao carácter da zona, intentar adquirir habilidades comunicativas no uso da linguaxe. Vai ser unha prioridade para ofrecer ao alumnado as estratexias para fomentar a aprendizaxe adecuada e garantir unha xestión eficaz en situacións cotiás e en diferentes contextos en que está situado. - Comprender e producir mensaxes orais que conteñan feitos, coñecementos e opinións. - Adquirir técnicas de redacción aplicables a calquera escrito. - Ler e comprender de forma autónoma textos literarios en prosa e en verso. - Participar activamente en intercambios comunicativos orais respectando as normas que os rexen. - Comprender e utilizar a terminoloxía propia do ciclo: tipos de textos, clases de palabras, mecanismos básicos de formación do léxico. - Mostrar interese pola lectura e pola escritura como instrumentos para relacionarse cos demais e para aprender. - Adaptar o significado das palabras ao contexto. - Buscar, recompilar e procesar a información.

- Valorar os textos literarios como forma de comunicación, fonte de coñecemento e recurso de gozo persoal. - Expresar adecuadamente ideas e emocións. - Poñer en práctica os coñecementos e estratexias para escribir correctamente, mediante o estudo das normas ortográficas básicas, das normas de puntuación e acentuación e do estudo de todas as clases de palabras. - Comprender e saber comunicar as normas de uso da linguaxe. - Utilizar a linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita.

Tratamento da información e competencia dixital Ser competente no uso da tecnoloxía da información e comunicación como un instrumento de traballo intelectual inclúe o uso, no seu dobre papel de xeración e transmisión da información e do coñecemento. Desde esta área, faise preciso o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición da información transformándoa en coñecemento. Na área de Lingua Castelá e Literatura vai adestrar os seguintes descritores: -

Empregar distintas fontes para a busca de información. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.

- Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. - Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Lingua Castelá e Literatura pídenos desenvolver unha serie de actitudes e valores que nos van levar a saber desenvolvernos na sociedade na que vivimos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun estado social e democrático de dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución Española. - Utilizar a lingua como destreza para a convivencia, o respecto e o entendemento. - Aprender a comunicarse cos demais e a comprender o que estes transmiten. - Desenvolver a capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. - Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos. - Recoñecer a riqueza na diversidade de opinións e ideas. - Valorar todas as linguas como aptas para a comunicación.

- Acabar cos usos discriminatorios da linguaxe.

- Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A través da lingua, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o ámbito que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente dende a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística. - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. - Ler, comprender e valorar as obras literarias. - Usar de forma responsable os recursos da biblioteca. - Expresar sentimentos e emocións dende códigos artísticos.

- Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. - Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencia para aprender a aprender A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo, de acordo a aquilo que nos formulamos. Nesta área vese a necesidade de traballar de forma explícita a confianza nun mesmo para poder traballar cos outros e o gusto por aprender. - Manexar de xeito eficaz os recursos do traballo intelectual. - Favorecer a motivación e o gusto por aprender - Xestionar de forma eficaz os procesos de aprendizaxe. - Acceder ao saber e á construción de coñecementos mediante a linguaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A área de Lingua Castelá e Literatura esixe un proceso de ensino-aprendizaxe activo. O enfoque comunicativo radica na necesidade de utilizar a lingua. Será necesario iniciar o alumnado no adestramento de diferentes habilidades de emprendimiento como unha forma de consolidar as distintas ferramentas para comunicarse.

- Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. - Ser constante no traballo superando as dificultades. - Xerar novas e diverxentes posibilidades dende coñecementos previos do tema. - Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa. - Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. - Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. - Desenvolver a autoestima ante a creación dos propios textos. - Comunicarse cun mesmo, analizar problemas, elaborar plans e tomar decisións. - Empregar a linguaxe para organizar o pensamento, comunicar afectos, regular emocións.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

Concebimos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular.

- Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe.

- Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma.

- Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido, aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación do alumnado, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado.

A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Nas avaliacións trimestrais outorgaráselle ao alumnado unha nota que recolla a avaliación dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas: * Actitude positiva ante a materia, achegando cada día o material e prestando atención ó traballo de aula. (10%) * Probas escritas / orais. (60%) * Traballo individual dos contidos do currículo da área. (15%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (10%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA ORAL LECTORA

COMPRENSIÓN LECTURA MECÁNICA EXPRESIÓN

25% 5%

ORAL ESCRITA

30%

COÑECEMENTO DA LINGUA. LITERATURA

Ortografía, gramática e vocabulario. Literatura

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…

30%

10%

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR  a  e

 b  d  e  i  o

 B1.1. Comprensión de textos orais procedentes da radio, da televisión ou da internet, con especial incidencia na noticia, na entrevista, na reportaxe infantil e nos debates e comentarios de actualidade, para obter información xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos, distinguindo información de opinión, e elaboración dun resumo.

 B1.1. Comprender textos orais  LGB1.1.1. Comprende as ideas diversos, procedentes da principais e secundarias dun radio, da televisión ou da texto oral, procedente da radio, internet, interpretando as da televisión ou de internet, intencións explícitas así como identificando o tema e as intencións, opinións e elaborando un resumo. valores non explícitos.  LGB1.1.2. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral, distinguindo a información da opinión.

 B1.2. Valoración dos medios de  B1.2.Valorar e utilizar os comunicación social como documentos audiovisuais dos instrumento de aprendizaxe e medios de comunicación de acceso a informacións e a como instrumento de experiencias doutras persoas. aprendizaxe.  B1.3. Uso de documentos audiovisuais como medio de obter, identificar, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con progresiva autonomía informacións relevantes para aprender.

 CCL  CAA

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CSC

 LGB1.2.1. Identifica en documentos audiovisuais a información relevante, e valora os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

 CCL

 LGB1.2.2. Usa documentos audiovisuais como medio para obter, identificar, clasificar, comparar e relacionar informacións.

 CCL

 CD  CAA  CSC Ao longo de todo o curso  CD  CAA  CSIEE

ÁREA Obxectivos

 a  b  c  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B1.4. Interpretación elemental  B1.3. Interpretar a retranca, a en textos orais da retranca, da ironía e os dobres sentidos, ironía e de dobres sentidos, entendendo a primeira como recoñecendo a primeira como un trazo característico da un trazo característico da lingua lingua galega galega.

 LGB1.3.1. Interpreta en producións orais a retranca, a ironía e os dobres sentidos.

 B1.5. Comprensión e produción  B1.4. Comprender e producir de textos orais para aprender e textos orais propios do uso para informarse, tanto os cotián ou do ámbito creados con finalidade didáctica académico. como os de uso cotián, de carácter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalización (exposicións da clase, entrevistas ou debates).

 LGB1.4.1. Participa axeitadamente nunha conversa entre iguais, comprendendo o que di o interlocutor e intervindo coas propostas propias.

 CCL

 LGB1.4.2. Sigue unha exposición da clase e extrae as ideas máis destacadas.

 CCL

 LGB1.3.2. Recoñece a retranca  CCL como un trazo característico da  CCEC lingua galega.  CSC

 CAA  CSC  CSEIEE

 CAA

 LGB1.4.3. Fai pequenas  CCL exposicións na aula adecuando  CSIEE o discurso ás diferentes  CAA necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso.  LGB1.4.4. Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

Temporalización

 CCL  CSIEE  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB1.4.5 Identifica o grao de  CCL formalidade da situación de  CAA comunicación e axusta a este a  CSIEE súa produción.  a  c  e  o

 a  c  d  e

 B1.6. Actitude de escoita adecuada ante situacións comunicativas (tolerancia ás opinións, escoita atenta, respecto das de quen fala sen interrupcións inadecuadas, contacto visual).

 B1.5. Manter unha actitude de  LGB1.5.1. Escoita atentamente escoita activa, respectando as as intervencións dos e das opinións dos e das demais. demais en actos de fala orais, sen interromper.

 B1.7. Participación e  B1.6. Participar nas diversas cooperación nas situacións situacións de intercambio oral comunicativas de relación que se producen na aula social especialmente as amosando valoración e destinadas a favorecer a respecto polas normas que convivencia (debates, rexen a interacción oral. exposicións curtas, conversas, expresións espontáneas, discusións, asembleas, narracións orais, entrevistas) con valoración e respecto das normas que rexen a interacción oral (quendas de palabra, roles diversos no intercambio, respecto ás opinións das demais persoas, ton de voz, posturas e xestos adecuados).

 CCL  CSC Ao longo de todo o curso

 LGB1.5.2. Respecta as opinións dos e das demais.

 CCL

 LGB1.6.1. Respecta as quendas de palabra nos intercambios orais.

 CCL

 LGB1.6.2. Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela.

 CCL

 LGB1.6.3. Emprega unha postura e xestualidade adaptadas ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa

 CCL

 CSC

 CSC  CAA

 CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe comprensión, procurando a empatía coa persoa interlocutora.

 a  b  e  o

 B1.8. Uso de estratexias  B1.7. Amosar interese por elementais para comprender e expresarse en público facer comprender as mensaxes coherentemente, sen orais: fluidez, claridade, orde, contradicións, sen repeticións léxico apropiado, pronuncia innecesarias e usando nexos correcta, ton de voz, entoación, adecuados. xestualidade. Incorporación das intervencións das demais persoas, formulación de preguntas coherentes e percepción das reaccións.

SEXTO Competencias clave

Temporalización



 LGB1.6.4. Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

 CCL

 LGB1.6.5. Participa activamente na conversa formulando e contestando preguntas.

 CCL

 LGB1.7.1. Planifica e elabora un discurso oral coherente, sen contradicións nin repeticións innecesarias, utilizando un vocabulario adecuado á súa idade.

 CCL

 LGB1.7.2. Elabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos adecuados.

 CCL

 LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto.

 CCL

 LGB1.7.4. Amosa un discurso

 CCL

 CSC  CCEC

 CSC  CCEC  CAA

 CAA

 CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

 b  e  i

 d  e

 b  d  e  e

 a  d

 B1.9. Produción de textos orais  B1.8. Elaborar textos propios propios dos medios de dos medios de comunicación. comunicación social mediante simulación ou participación para ofrecer e compartir información e opinión.

 LGB1.8.1. Elabora textos propios dos medios de comunicación.

SEXTO Competencias clave  CCEC

 CCL  CD  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

 CSC

 B1.10. Utilización de estratexias  B1.9. Reforza a eficacia  LGB1.9.1. Utiliza a para potenciar a expresividade comunicativa das súas expresividade corporal: acenos, das mensaxes orais (acenos, mensaxes orais coa utilización miradas, postura corporal... miradas, posturas corporais). de elementos propios da para reforzar o sentido das linguaxe xestual. súas producións orais.

 CCL

 B1.11. Actitude de cooperación e de respecto en situacións de aprendizaxe compartida.

 B1.10. Amosar respecto e  LGB1.10.1. Amosa respecto ás cooperación nas situacións de ideas dos e das demais e aprendizaxe en grupo. contribúe activamente ao traballo en grupo.

 CCL

 B1.12. Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa entoación adecuadas.

 B1.11. Interesarse por amosar  LGB1.11.1. Interésase por unha pronuncia e entoación expresarse oralmente coa adecuadas. pronuncia e entoación adecuada a cada acto comunicativo.

 CCL

 B1.13. Uso dunha linguaxe non  B1.12. Usar unha linguaxe discriminatoria e respectuosa non discriminatoria e

Temporalización

 LGB1.12.1. Usa unha linguaxe non sexista.

 CCEC  CSC

Ao longo de todo o curso

 CAA

 CAA  CSIEE

 CAA  CCEC

Ao longo de todo o curso

 CSIEE  CCL  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos coas diferenzas.

Criterios de avaliación respectuosa coas diferenzas.

 d  e  o

 a  d  e  o

 B1.14. Recoñecemento e valoración das diferenzas dialectais orais da lingua galega, como elemento enriquecedor da lingua.

 B1.15. Identificación da lingua galega con calquera contexto de uso oral da lingua: en diferentes ámbitos profesionais (sanidade, Administración, xustiza, educación, medios de comunicación...) e en conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 LGB1.12.2. Usa unha linguaxe respectuosa coas diferenzas.

 CCL

 B1.13. Recoñecer e valorar as  LGB1.13.1. Recoñece textos diferenzas dialectais orais da orais pertencentes a diferentes lingua galega. variedades da lingua galega.

 CCL

 LGB1.13.2. Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como variante unificadora.

 CCL

 LGB1.14.1. Identifica a lingua galega con calquera contexto profesional oral: sanidade, Administración, xustiza, educación, medios de comunicación...

 CCL

 o  a

CURSO

 B1.14. Identificar a lingua galega con calquera contexto de uso oral.

Temporalización

 CSC

 CCEC

 CSC

Ao longo de todo o curso

 CCEC

Ao longo de todo o curso

 LGB1.14.2. Recoñece a validez  CCL da lingua galega para  CCEC conversas con persoas  CSC coñecidas ou descoñecidas. BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA: LER

 b  e

 B2.1. Comprensión da información relevante en textos das situacións cotiás de

 B2.1. Comprender, buscar,  LGB2.1.1. Comprende a localizar e seleccionar información relevante de textos información explícita en textos procedentes dos medios de

 CCL  CD

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  I  J  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos relación social: correspondencia, normas, programas de actividades, convocatorias, plans de traballo ou regulamentos.  B2.2. Comprensión de textos procedentes dos medios de comunicación social (incluídas webs infantís e xuvenís) con especial incidencia na noticia, na entrevista e nas cartas á dirección do xornal, para obter información xeral, localizando informacións destacadas.  B2.3. Comprensión de textos do ámbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didáctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa, programas, fragmentos literarios).

Criterios de avaliación escritos de soportes variados (webs infantís, libros, carteis) e realizar inferencias determinando intencións e dobres sentidos.

CURSO Estándares de aprendizaxe comunicación social ou propios de situacións cotiás.  LGB2.1.2. Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo, expositivo e argumentativo).

SEXTO Competencias clave  CSC

 CCL

 LGB2.1.3. Busca, localiza e  CCL selecciona información concreta  CAA dun texto, deducindo o  CSIEE significado de palabras e expresións polo contexto.  LGB2.1.4. Interpreta metáforas,  CCL personificacións, hipérboles,  CAA ironías e dobres sentidos en  CSIEE textos.  LGB2.1.5. Identifica a estrutura dun texto e recoñece algúns mecanismos de cohesión.

 CCL

 LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia información, opinión e publicidade.

 CCL  CAA

 LGB2.1.7. Emprega o dicionario  CCL para resolver as dúbidas de  CAA vocabulario que atopa nos

Temporalización

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe textos.

 b  e

 b

 B2.4. Integración de coñecementos e de informacións procedentes de diferentes soportes para aprender, comparando, clasificando, identificando e interpretando con especial atención aos datos que se transmiten mediante gráficos, esquemas e ilustracións.

 B2.2. Interpretar e comprender a información procedente de gráficos, esquemas e ilustracións.

 B2.4. Utilizar estratexias para

Competencias clave

Temporalización

 CSIEE

 LGB2.1.8. Fai unha lectura rápida, selectiva ou integral en función das necesidades de cada momento.

 CCL

 LGB2.2.1. Interpreta e comprende a información de gráficos, esquemas, mapas conceptuais e ilustracións, relacionando esta co contido do texto que a acompaña.

 CCL

 B2.5. Subliñado,  B2.3. Realizar o subliñado  LGB2.3.1. Realiza o subliñado esquematización e resumo da das ideas principais dun texto, das ideas principais dun texto. información relevante dun texto. e esquematizar e resumindo seu contido.  LGB2.3.2. Esquematiza as ideas dun texto, indicando as ideas principais e secundarias.

 B2.6. Uso das estratexias de

SEXTO

 CAA  CSIEE

 CAA  CSC  CSIEE  CMCT

Ao longo de todo o curso

 CCL  CAA  CCL  CAA

 LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto.

 CCL

 LGB2.4.1. Deduce o posible

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CAA Ao longo de todo o

ÁREA Obxectivos  e

 b  e  i

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos control do proceso lector (anticipación, formulación de hipóteses, relectura...).

Criterios de avaliación mellorar a lectura.

 B2.7. Uso dirixido das  B2.5. Utilizar as tecnoloxías tecnoloxías da información e da da información para tratar a comunicación para a información nun texto. localización, selección, interpretación e organización da información.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

contido dun texto antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

 CAA

 LGB2.4.2. Relé un texto e marca as palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso.

 CCL

Temporalización

 CSIEE curso

 CAA  CSIEE

 LGB2.5.1. Utiliza as tecnoloxías  CCL da información para localizar e  CD seleccionar a información nun  CAA texto.  LGB2.5.2. Utiliza as tecnoloxías  CCL da información para organizar a  CD información dun texto.  LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

Ao longo de todo o curso

 CCL  CAA  CD  CSIEE

 b  e  o

 a

 B2.8. Realización de diferentes tipos de lectura: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal, de resolución de problemas.

 B2.6. Realizar diferentes tipos  LGB2.6.1. Realiza diferentes  CCL de lectura. tipos de lectura en función de  CSIEE cada texto: de investigación, de  CAA aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.

Ao longo de todo o curso

 B2.9. Lectura expresiva de

 B2.7. Ler expresivamente

Ao longo de todo o

 LGB2.7.1. Descodifica con

 CCL

ÁREA Obxectivos  b  e

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos textos literarios e non literarios, de diferente tipoloxía textual.  B2.10. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios e non literarios.

 a  b  e  i

 B2.11. Uso da biblioteca de aula e do centro, amosando coñecemento da súa organización (catalogación, funcionamento) e participación en actividades literarias e na elaboración de propostas.  B2.12. Utilización das bibliotecas, incluíndo as virtuais, de xeito cada vez máis autónomo, para obter información e modelos para a produción escrita.

Criterios de avaliación textos de diversa tipoloxía (dramatizando cando é preciso) con fluidez e precisión, atendendo á dicción, entoación, intensidade de voz, ritmo e velocidade, adecuados ás diversas situacións funcionais da lectura en voz alta (ler para que alguén goce escoitando, ler para dar a coñecer un texto descoñecido, ler para compartir información que se acaba de localizar) facendo participar a audiencia da súa interpretación.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

precisión e rapidez as palabras.  CAA  LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión.

 CCL

 LGB2.7.3. Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados.

 CCL

 LGB2.7.4. Le en voz alta adaptándose ao interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información...

 CCL

 LGB2.7.5. Fai lecturas dramatizadas de textos.

 CCL

 B2.8. Usar as bibliotecas da  LGB2.8.1. Usa a biblioteca de aula e do centro, así como as aula con autonomía, para obter virtuais, con autonomía datos e informacións, e abonda, comprendendo como colabora no seu coidado e se organiza e colaborando no mellora. seu coidado e mellora.  LGB2.8.2. Usa a biblioteca de centro con autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e na súa mellora.  LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais,para obter datos e

curso  CAA  CSC

 CSC  CCL  CAA  CSC

 CCL  CAA  CSC

 CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe informacións, con autonomía.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CAA  CD

 a  b  e  a  b  e

 a  b  e  m

 B2.13. Mantemento adecuado e  B2.9. Ter interese por ter unha  LGB2.9.1. Amosa interese pola ampliación da biblioteca biblioteca propia, física ou conservación e organización persoal. virtual. dos seus libros físicos e/ou virtuais.

 CCL

 B2.14. Interese polos textos  B2.10. Amosar interese polos escritos como fonte de textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de aprendizaxe e medio de comunicación de experiencias e comunicación. de regulación da convivencia.

 LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

 CCL

 B2.15. Desenvolvemento da autonomía lectora, da capacidade de elección de temas e de textos e de expresión das preferencias persoais.

 LGB2.11.1. Amosa autonomía lectora e capacidade de seleccionar textos do seu interese.

 CCL

 B2.11. Amosar autonomía lectora e capacidade de selección de textos do seu interese, así como ser quen de expresar preferencias.

 LGB2.11.2. Éxpresa opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

 CAA  CSC

Ao longo de todo o curso

 CCEC

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CSC  CAA  CSIEE

 a  d  e  o

 B2.16. Análise de textos escritos en diferentes variedades da lingua galega.

 B2.12. Analizar textos escritos  LGB2.12.1. Percibe as en diferentes variedades da diferenzas lingüísticas lingua galega. presentes nas variedades da lingua galega.  LGB2.12.2. Valora a variedade

 CCL  CCEC

 CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

interna da lingua como símbolo  CSC de riqueza lingüística e cultural,  CCEC así como o estándar como variante unificadora. BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR  a  b  e

 B3.1. Uso das estratexias de  B3.1. Usar as estratexias de planificación, de textualización planificación, textualización e (formato, estrutura, ortografía e revisión do texto. normas lingüísticas, puntuación, coherencia e cohesión...) e revisión como partes do proceso escritor.

 LGB3.1.1. Planifica a elaboración do texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas, guións ou mapas conceptuais.

 CCL

 LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura clara, con coherencia e cohesionando os enunciados.

 CCL

 LGB3.1.3. Respecta as regras de puntuación no texto.

 CCL

 LGB3.1.4. Aplica a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa unha linguaxe non sexista.

 CCL

 LGB3.1.5. Revisa e reescribe o texto cando é preciso.

 CCL

 CSIEE  CAA

 CAA  CSIEE

 CSC  CCEC

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSIEE  LGB3.1.6. Usa o dicionario  CCL durante a elaboración de textos.  CAA  CSIEE  a  b  e  i

 B3.2. Composición de textos propios de situacións cotiás de relación social (correspondencia, normas, programas, convocatorias, plans de traballo, mensaxes curtas) de acordo coas características propias destes xéneros.

 B3.2. Producir textos de  LGB3.2.1. Elabora, en diferente tipoloxía que diferentes soportes, textos permitan narrar, describir, propios da vida cotiá e resumir, explicar e expoñer académica, imitando modelos: opinións, emocións e cartas e correos electrónicos, informacións relacionadas con mensaxes curtas, normas, situacións cotiás e aqueles programas... que sexan característicos dos medios de comunicación  LGB3.2.2. Escribe, en diferentes soportes, textos  B3.3. Composición de textos de propios dos medios de información e de opinión comunicación, imitando característicos dos medios de modelos. comunicación social sobre feitos e acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia, na entrevista, no comentario breve sobre libros ou música, en situacións reais ou simuladas.

 CCL  CAA  CD

 CCL  CSC  CCEC  CAA

 LGB3.2.3. Elabora diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou argumentativos) adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

 CCL

 LGB3.2.4. Escribe textos coherentes e cohesivos, usando o rexistro adecuado.

 CCL

 CAA

 CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB3.2.5. Resume o contido de  CCL textos propios do ámbito da  CSC vida persoal ou familiar ou dos  CAA medios de comunicación.  b  e

 a  b  e  j

 B3.4. Produción de textos relacionados co ámbito académico para obter, organizar e comunicar información (cuestionarios, enquisas, resumos, esquemas, informes, descricións, explicacións).

 B3.3. Elaborar textos do ámbito académico para obter, organizar e comunicar información.

 LGB3.3.1. Elabora textos do ámbito académico para obter, organizar e comunicar información: cuestionarios, enquisas, resumos, informes...

 CCL

 B3.5. Redacción de textos breves creativos carteis publicitarios, anuncios, cómics, contos, poemas, cancións, anécdotas...

 B3.4. Elaborar textos breves con creatividade.

 LGB3.4.1. Expresa nos seus textos de maneira imaxinativa ideas, sentimentos e/ou emocións; narra accións e presenta personaxes, obxectos e/ou lugares: carteis publicitarios, anuncios, cómics, contos, poemas, cancións, anécdotas...

 CCL

 LGB3.4.2. Escribe textos breves de carácter creativo con certa riqueza léxica.

 CCL

 CAA  CSIEE

 CSC  CCEC  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 LGB3.4.3. Aprecia os usos creativos da linguaxe.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CSC  CCEC  CAA  CSIEE

 b  d  e  i  j

 B3.6. Uso progresivamente autónomo das TIC na busca de información, o tratamento dos textos e a realización de presentacións.

 B3.5. Usar de maneira autónoma as TIC para a busca de información, tratamento dos textos e realización de presentacións.

 LGB3.5.1. Usa as TIC na procura de información ou para consultar o dicionario.

 CCL  CD  CAA  CSIEE

 LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos de maneira autónoma.

 CCL  CAA  CSIEE  CD

 LGB3.5.3. Utiliza correctores de  CCL textos.  CD  CAA  CSIEE  LGB3.5.4. Utiliza as TIC para realizar presentacións.

 CCL  CD  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  e  i  j

 a  b  e  i

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos  B3.7. Utilización de elementos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión (ilustracións, gráficos, táboas e tipografía) e ilustración creativa dos propios textos.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B3.6. Utilizar recursos gráficos  LGB3.6.1. Utiliza recursos e paratextuais que faciliten a gráficos e paratextuais para comprensión dos textos e facilitar a comprensión dos contribúan á súa ilustración textos e ilustralos de maneira creativa. creativa.

 B3.8. Interese polo coidado e a  B3.7. Coidar a presentación presentación dos textos escritos dos traballos escritos en e respecto pola norma calquera soporte e valorar a ortográfica. lingua escrita como medio de comunicación.  B3.9.Valoración da escritura como instrumento de relación social, de obtención e de reelaboración da información e dos coñecementos.

CURSO

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CD  CSIEE

Ao longo de todo o curso

 LGB3.7.1. Coida a presentación  CCL dos traballos escritos, en  CD calquera soporte.  CAA  LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CSC

BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA  e

 B4.1. Uso e identificación  B4.1. Utilizar terminoloxía  LGB4.1.1. Recoñece as intuitiva da terminoloxía lingüística e gramatical diferentes categorías seguinte nas actividades de básica, implícita e gramaticais pola súa función na produción e interpretación: funcionalmente, como apoio á lingua: substantivo, artigo, denominación dos textos comprensión e á produción de pronome, adxectivo, adverbio, traballados; clases de palabras, textos, así como aplicar o seu verbo, preposición, conxunción sílaba tónica e átona; coñecemento no uso da e interxección. enunciados: frase e oración; lingua. tipos de enunciado: declarativo,  LGB4.1.2. Conxuga e usa con interrogativo, exclamativo, corrección as formas verbais imperativo; enlaces: persoais e non persoais dos preposición, conxunción e verbos.

 CCL  CAA

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos interxección; grupo de palabras: núcleo e complementos; substantivos, artigos e pronomes, adxectivo; tempo e modo verbal; persoa gramatical; modo imperativo e infinitivo; complementos do nome e complementos do verbo: o suxeito.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB4.1.3. Diferencia as sílabas  CCL que conforman cada palabra,  CAA diferenciando a sílaba tónica das átonas.  LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo e imperativo.

 CCL  CAA

 LGB4.1.5. Identifica as oracións  CCL simples, recoñecendo o verbo e  CAA os seus complementos: o suxeito; utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e recoñece os complementos do nome.  b  e

 B4.2. Coñecemento das normas ortográficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos.  B4.3. Uso de procedementos de derivación, de comparación e de contraste para xulgar sobre a corrección das palabras e xeneralizar as normas ortográficas.

 B4.2. Coñecer e aplicar as  LGB4.2.1. Aplica correctamente  CCL normas ortográficas xerais e as normas de acentuación  CSC as de acentuación en xerais e de acentuación  CCEC particular, apreciando o seu diacrítica, así como as demais valor social e a necesidade de normas ortográficas, e aprecia cinguirse a elas. o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e  e

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos  B4.4. Comparación e transformación de enunciados, mediante inserción, supresión, cambio de orde, segmentación e recomposición, para xulgar sobre a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingüísticos e da metalinguaxe.  B4.5. Comparación de estruturas sintácticas diversas para observar a súa equivalencia semántica ou posibles alteracións do significado.

Criterios de avaliación  B4.3. Utilizar correctamente as regras de puntuación, así como unha sintaxe adecuada nas producións orais e escritas.

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB4.3.1. Emprega con correccións os signos de puntuación.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL

 LGB4.3.2. Usa unha sintaxe  CCL adecuada nas súas producións.  LGB4.3.3. Respecta as normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

 CCL  CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

 B4.6. Observación da inserción e coordinación de oracións como procedementos propios da explicación, tanto na escritura como na expresión oral.  e

 B4.7. Exploración das  B4.4. Recoñecer e empregar  LGB4.4.1. Usa axeitadamente  CCL posibilidades do uso de axeitadamente os conectores, diversos conectores entre  CAA diversos enlaces entre oracións así como outros elementos de oracións: causa, consecuencia, (causa, consecuencia, cohesión. finalidade, contradición, finalidade, contradición, condición... condición...), así como doutros elementos de cohesión, en  LGB4.4.2. Recoñece  CCL

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

relación coa composición de textos.

 e

 B4.8. Identificación, en oracións, do verbo e os seus complementos, especialmente o suxeito, así como o papel semántico deste (axente, paciente e causa).

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, deixe, elipse, sinónimos...

 CAA

 B4.5. Identificar o papel semántico do suxeito e transformar oracións activas en pasivas, e viceversa, para mellorar a comprensión e a produción de textos.

 LGB4.5.1. Identifica, en oracións, o papel semántico do suxeito..

 CCL

 LGB4.5.2. Transforma oracións activas en pasiva, e viceversa.

 CCL

 B4.6. Transformar un texto narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto e viceversa.

 LGB4.6.1. Transforma un texto  CCL narrativo de estilo directo noutro  CAA de estilo indirecto e viceversa.

Temporalización

 CAA

No 2º e 3º Trimestres

 B4.9. Transformación de oracións de activa en pasiva, e viceversa, para mellorar a comprensión de determinados textos.  e

 b  e  i

 B4.10. Práctica do paso de estilo directo a estilo indirecto na narración, e viceversa, para mellorar a produción de textos.

 B4.11. Uso eficaz do dicionario,  B4.7. Ampliar o vocabulario a en papel ou dixital, na busca da partir do uso do dicionario e ampliación do vocabulario e do traballo e reflexión sobre como consulta ortográfica e as palabras que conforman a gramatical. lingua.

 LGB4.7.1. Usa axeitadamente o  CCL dicionario para buscar calquera  CAA palabra, seleccionando a  CD acepción precisa segundo cada contexto.

 B4.12. Ampliación do vocabulario, mediante o traballo con palabras sinónimas, antónimas, homónimas,

 LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas.

 CCL  CAA

No 3º Trimestre

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

polisémicas; aumentativos e diminutivos, arcaísmos, neoloxismos, estranxeirismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.  B4.13. Ampliación do vocabulario mediante os procedementos de creación de palabras: derivación (prefixos e sufixos) e composición.  a  d  e  h  m  o

 a  b  d  e  m  o

 B4.14. Coñecemento das características relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega e identificación e valoración desta lingua dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

 B4.8. Coñecer as características relevantes da lingua galega e identificar e valorar esta lingua dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

 B4.15. Comparación entre aspectos das linguas que o alumnado coñece e/ou está a aprender para mellorar os procesos comunicativos e recoñecer as interferencias.

 B4.9. Establecer relacións entre as diversas linguas que utiliza ou está a aprender o alumnado para reflexionar sobre como mellorar os seus procesos comunicativos na lingua galega.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 LGB4.7.3. Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas, arcaísmos, neoloxismos, estranxeirismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.

 CCL

 LGB4.8.1. Identifica as características relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

 CCL

 LGB4.8.2. Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

 CCL

 LGB4.9.1. Recoñece e evita as interferencias entre as linguas que está a aprender.

 CCL

 LGB4.9.2. Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas sintácticas, ortográficas, morfolóxicas e léxicas entre todas as linguas que coñece

 CCL

Temporalización

 CAA

 CCEC

No 2º e 3º Trimestres

 CSC  CCEC

 CCEC

 CCEC  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe. BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA  b  d  e  o

 B5.1. Escoita, memorización e reprodución de textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, cancións, ditos, romances, cantigas) e da literatura galega en xeral.  B5.2. Valoración e aprecio do texto literario galego (oral ou non) como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

 b  d  e  i

 B5.3. Lectura persoal, silenciosa e en voz alta de obras en galego adecuadas á idade e aos intereses (conto, cómic, novela).  B5.4. Lectura guiada de textos da literatura infantil, adaptacións de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes.

 B5.1. Escoitar, memorizar, reproducir e valorar textos procedentes da literatura popular galega e da literatura galega en xeral.

 LGB5.1.1. Escoita, memoriza e  CCL reproduce textos procedentes  CAA da literatura popular oral galega  CCEC (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, cancións, ditos, romances, cantigas) e da literatura galega en xeral.

Ao longo de todo o curso

 LGB5.1.2. Valora os textos da  CCL literatura galega (oral ou non)  CCEC como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.  B5.2. Ler textos e obras en  LGB5.2.1. Le en silencio obras galego da literatura infantil, e textos en galego da literatura adaptacións de obras clásicas infantil, adaptacións de obras e literatura actual, adaptadas clásicas e literatura actual, á idade e en diferentes adaptadas á idade e en soportes. diferentes soportes.

 CCL

 LGB5.2.2. Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións de obras

 CCL

 CCEC  CD

 CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

 b  d  e

 b  e

 B5.5. Lectura comentada de  B5.3. Analizar as  LGB5.3.1. Recoñece as poemas, de relatos e de obras características dos diferentes características fundamentais teatrais tendo en conta as xéneros e as figuras literarias, dos diferentes xéneros convencións literarias (xéneros, así como temas e tópicos literarios: narrativa, poesía e figuras) e a presenza de certos recorrentes. teatro. temas e motivos repetitivos e tópicos.  LGB5.3.2. Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas.

 B5.6. Recreación e  B5.4. Recrear e compoñer composición de poemas e poemas e relatos a partir de relatos para comunicar modelos dados. sentimentos, emocións, estados de ánimo, lembranzas, recoñecendo as características dalgúns modelos.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CD

 CCL  CCEC

 CCL No 1º e 2º Trimestres

 LGB5.3.3. Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, metáforas, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

 CCL

 LGB5.3.4. Identifica temas e tópicos recorrentes na literatura.

 CCL

 CCEC  CAA

 CCEC

 LGB5.4.1. Recrea e compón  CCL poemas e relatos, a partir de  CCEC modelos dados, para comunicar  CSC sentimentos, emocións, estados de ánimo, lembranzas.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  d  e  a  d  e  o

 a  d  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos  B5.7. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios diversos.

Criterios de avaliación  B5.5. Participar activamente en dramatizacións de textos literarios diversos.

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB5.5.1. Participa activamente en dramatizacións de textos literarios diversos.

SEXTO Competencias clave  CCL

 B5.8. Valoración da literatura en  B5.6. Valorar a literatura en  LGB5.6.1. Valora a literatura en  CCL calquera lingua (maioritaria, calquera lingua, como calquera lingua, como vehículo  CSC minoritaria ou minorizada), vehículo de comunicación, de comunicación, fonte de  CCEC como vehículo de fonte de coñecemento e como coñecemento e como recurso comunicación, fonte de recurso de gozo persoal. de gozo persoal. coñecemento e como recurso de gozo persoal.  B5.9. Interese por coñecer os  B5.7. Amosar interese, modelos narrativos e poéticos respecto e tolerancia ante as que se utilizan noutras culturas. diferenzas persoais, sociais e culturais.  B5.10. Comparación de imaxes, símbolos e mitos facilmente interpretables que noutras culturas serven para entender o mundo e axudan a coñecer outras maneiras de relacións sociais.

 LGB5.7.1. Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

 CCL

 LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outros costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

 CCL

Temporalización Ao longo de todo o curso

Ao longo de todo o curso

 CCEC

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Estima a lingua de Galicia e úsaa como canle de transmisión das súas propias experiencias en todas as situacións de comunicación. - Compara textos, orais e escritos, producidos nas diferentes variedades da lingua galega. - Participa de forma construtiva en situacións comunicativas propias da vida escolar, integrando as normas que posibilitan o intercambio nestas situacións. - Comprende o senso de mensaxes orais de uso habitual e interpreta a función de elementos non explícitos que modifican ou varían a intención comunicativa. - Reproduce textos orais empregando a pronunciación, o ritmo e a entoación adecuados. - Produce textos orais nos que se presenten de forma ordenada e coherente os feitos, as ideas ou as vivencias. - Comprende un texto lido, utilizando estratexias de comprensión e métodos adecuados para resolver as dúbidas que se presenten. - Le textos de diverso tipo con fluidez, empregando a pronunciación, a entoación e o ritmo adecuados. - Valora positivamente o texto escrito como instrumento de comunicación e como fonte de pracer e de información. Tamén, manifesta preferencias na selección de lecturas e expresa as propias opinións sobre elas.

- Redacta textos escritos de diferente tipo empregando a estructura textual correspondente e utilizando os procedementos básicos que dan cohesión ao texto. - Integra nos textos escritos as normas ortográficas e emprega apoios, que no proceso de produción dun texto, permitan resolver dúbidas ortográficas. - Identifica os elementos básicos que integran a oración simple, coñece a concordancia na frase e utilízaos para mellorar as propias producións. - Comprende unha mensaxe, oral ou escrita, na que se integren os distintos códigos, verbal e non verbal, e analiza as súas características. - Identifica, en textos orais e escritos habituais, determinados temas e usos da lingua que supoñan unha discriminación social, racial, sexual ou doutro tipo.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en comunicación lingüística Debido ao carácter da área de Lingua Galega e Literatura, trataremos de que adquiran as destrezas comunicativas no uso da lingua. Será unha prioridade dotar o alumnado de estratexias que favorezan unha correcta aprendizaxe e que lle aseguren un manexo efectivo nas situacións cotiás e en diferentes contextos nos que se encontre.

- Comprender o sentido dos textos escritos. - Gozar coa lectura. - Expresar oralmente, de xeito ordenado e claro, calquera tipo de información. - Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario. - Coñecer a orde das palabras no dicionario. - Interpretar, comprender e utilizar a información que aparece no dicionario. - Comprender e saber aplicar as normas ortográficas e gramaticais da lingua. - Comprender o sentido figurado de expresións feitas. - Desenvolver a atención para resolver xogos lingüísticos. - Aprender a coñecer a biblioteca recoñecendo as normas polas que se rexe. - Buscar, recompilar e procesar a información. - Utilizar a lingua como instrumento de comunicación oral e escrita. - Producir textos orais e escritos. - Discriminar diferentes tipoloxías textuais. - Comprender, compoñer e utilizar textos narrativos, expositivos, poéticos e teatrais.

- Coñecer e utilizar os recursos necesarios para a descrición de animais, persoas e paisaxes. - Coñecer técnicas sinxelas para estruturar e redactar un conto. - Recoñecer e saber aplicar as características propias da lingua poética. - Expresar axeitadamente ideas e emocións. - Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia, para un mellor uso desta. - Manter conversacións noutras linguas sobre temas cotiáns en distintos contextos. - Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos en calquera situación. - Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade situacións cotiás contendo elementos matemáticos. Así mesmo, ofrece a posibilidade real de utilizar a actividade matemática en contextos variados para poder desenvolver así a utilización da linguaxe como instrumento para poder comunicarse e expresarse a diferentes niveis. - Interactuar co contorno natural de xeito respectuoso. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante.

- Manexar os coñecementos sobre o funcionamento dos obxectos e aparatos para solucionar problemas e comprender o -

que acontece ao noso redor. Manexar a linguaxe matemática con precisión en calquera contexto. Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos. Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación problemática. Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

Tratamento da información e competencia dixital Ser competente na utilización das Tecnoloxías da Información e a Comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas na súa dobre función de transmisoras e xeradoras de información e coñecemento. Dende esta área faise necesario o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición de información transformándoa en coñecemento. -

Empregar distintas fontes para a busca de información. Consultar un dicionario en Internet. Visitar bibliotecas virtuais e acceder á información que achegan. Buscar, seleccionar e manexar os datos obtidos en Internet ou noutras fontes de información. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas. Desenvolver a capacidade para interpretar as noticias que achegan os medios de comunicación e opinar sobre elas. Saber utilizar o correo electrónico para se comunicar.

Recoñecer o particular rexistro lingüístico das SMS e comprender que non se axusta ás normas gramaticais. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Lingua Galega e Literatura pídenos desenvolver unha serie de actitudes e valores que nos van levar a saber desenvolvernos na sociedade na que vivimos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores, que enunciamos a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun estado social e democrático de Dereito referendado por unha norma -

suprema chamada Constitución Española. Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. Crear un sistema de valores propio baseado no respecto. Entender a lingua como a base da convivencia, o respecto e o entendemento. Recoñecer a diferenza entre os seres humanos como un valor enriquecedor. Aprender a comunicarse cos demais e a comprender o que estes transmiten. Valorar todas as linguas como aptas para a comunicación. Recoñecer as variantes da lingua como fenómenos da fala e respectalas. Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos.

Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. Aprender a comportarse dende o coñecemento dos distintos valores. Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A través da lingua, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o contorno que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente dende a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística. -

Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. Ler, comprender e valorar as obras literarias. Coñecer e valorar as tradicións propias da nosa comunidade. Comprender, apreciar e valorar as manifestacións artísticas, propias e alleas. Coñecer algúns persoeiros claves da cultura galega. Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. Usar de forma responsable os recursos da biblioteca. Expresarse con imaxinación e creatividade. Poder apreciar nun texto literario e noutro tipo de creacións os trazos que contribúen á súa estética. Expresar sentimentos e emocións dende códigos artísticos. Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Xestionar os recursos e motivacións persoais en favor da aprendizaxe. Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. Adquirir e aplicar uns hábitos de traballo. Acceder ao saber e á construción de coñecementos mediante a lingua. Utilizar recursos de carácter lúdico na adquisición de conceptos. Desenvolver e aplicar a lóxica para establecer relacións semánticas ou gramaticais. Saber abstraer e sistematizar as ideas esenciais dun texto para elaborar un esquema. Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

A área de Lingua Galega e Literatura esixe un proceso de ensino-aprendizaxe activo. O enfoque comunicativo radica na necesidade de utilizar a lingua. Será necesario iniciar o alumnado en adestrar diferentes habilidades de emprendemento como unha forma de consolidar as diferentes ferramentas para comunicarse. -

Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. Ser constante no traballo superando as dificultades. Xerar novas e diverxentes posibilidades dende coñecementos previos do tema. Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa. Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos. Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. Tomar a iniciativa de participar na dramatización de textos propios ou alleos. Adquirir a necesaria confianza nun mesmo para interactuar cos demais e tomar decisións propias. Utilizar a lingua para organizar o pensamento, comunicar afectos e opinións, regular emocións. Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Pensamos que a avaliación constitúe un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento,

senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo.

- Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

LINGUA GALEGA E LITERATURA ORAL LECTORA

COMPRENSIÓN LECTURA MECÁNICA EXPRESIÓN

25% 5%

ORAL ESCRITA

30%

COÑECEMENTO DA LINGUA. LITERATURA

Ortografía, gramática e vocabulario. Literatura

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…

30%

10%

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS. ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA  m  k

 m  a

 B1.1. O autoconcepto. A autovaloración; os trazos de personalidade. A autoconciencia emocional. A respectabilidade e a dignidade persoal. O estilo persoal positivo.

 B1.2. O autocontrol. A regulación dos sentimentos. As estratexias de reestruturación cognitiva. A resiliencia.

 B1.1. Construír o estilo persoal baseándose na respectabilidade e na dignidade persoal

 VSCB1.1.1. Explica o valor da respectabilidade e da dignidade persoal.

 CSC

 VSCB1.1.2. Actúa de forma respectable e digna.

 CSC

 VSCB1.1.3 Coñece e asume os rasgos característicos da súa personalidade, poñéndoos de manifesto asertivamente.

 CAA

 B1.2. Estruturar un  VSCB1.2.1. Utiliza estratexias de pensamento efectivo e reestruturación cognitiva. independente empregando as emocións de forma positiva.  VSCB1.2.2. Describe o valor da reestruturación cognitiva e a resiliencia.

 CCL

 CSIEE

No 1º trimestre

 CCL

 CAA

 CCL  CSIEE

 VSCB1.2.3 Aplica o autocontrol á toma de decisións, á negociación e á resolución de conflitos.

 CSC

 VSCB1.2.4. Expresa os seus sentimentos, necesidades e

 CSC

 CSIEE

No 1º trimestre

ÁREA Obxectivo s

 m  b

 b  m

 b  c

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

 B1.3. A responsabilidade. O  B1.3. Desenvolver o propio sentido do compromiso potencial, mantendo unha respecto a un mesmo e aos motivación intrínseca e demais. Valoración do erro esforzándose para o logro de como factor de aprendizaxe e éxitos individuais e mellora. A automotivación. compartidos.

 B1.4. A autonomía persoal e a  B1.4. Adquirir capacidades autoestima. Seguridade en si para tomar decisións de mesmo e en si mesma, forma independente, iniciativa, autonomía para a manexando as dificultades acción, confianza nas propias para superar frustracións e posibilidades. Tolerancia á sentimentos negativos ante frustración. os problemas.  B1.5. A toma de decisións persoais meditadas: técnicas e recursos. Causas e



CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

 CCL

 VSCB1.3.1. Traballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

 CSC

 VSCB1.3.2. Explica razóns para asumir as súas responsabilidades durante a colaboración.

 CSC

 VSCB1.3.3. Xera confianza nos demais realizando unha autoavaliación responsable da execución das tarefas.

 CSC

 VSCB1.4.1.Propón alternativas á resolución de problemas sociais.

 CSC

 VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso.

 CSC

Temporalización

 CSIEE

 CCL

No 1º trimestre

 CSIEE

 CAA  CSIEE

 CSIEE No 1º trimestre

 CSIEE

B1.5. Propoñerse desafíos e  VSCB1.5.1. Emprega o pensamento  CSC levalos a cabo mediante unha consecuencial para tomar decisións  CSIEE toma de decisións persoal, éticas.

No 1º trimestre

ÁREA Obxectivo s

 a  c

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

consecuencias das acción propias. O sentido do compromiso respecto a un mesmo e aos demais.

meditada e responsable,  VSCB1.5.2. Identifica vantaxes e desenvolvendo un bo sentido inconvenientes dunha posible do compromiso respecto a un solución antes de tomar unha mesmo e aos demais. decisión ética.

 CSC

 B1.6. A iniciativa. O emprendemento. A autoproposta de desafíos. A importancia da iniciativa privada na vida económica e social.

 B1.6. Desenvolver a  VSCB1.6.1. Realiza propostas autonomía e a capacidade de creativas e utiliza as súas emprendemento para competencias para abordar conseguir logros persoais proxectos sobre valores sociais responsabilizándose do ben común.  VSCB1.6.2. Identifica, define problemas sociais e cívicos e implanta solucións potencialmente efectivas

 CSC

 B1.7. Busca e elaboración de información por diversas fontes.

 VSCB1.6.3. Razoa a importancia da iniciativa privada na vida económica e social.

Temporalización

 CSIEE

 CSIEE  CCEC  CSC  CAA

No 1º trimestre

 CSIEE  CSIEE

BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS  b  m  e

 B2.1. Estratexias da linguaxe oral como instrumento de comunicación: escoitar, preguntar e argumentar.

 B2.1. Utilizar habilidades de escoita e o pensamento de perspectiva con empatía.

 VSCB2.1.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

 CCL

 VSCB2.1.2. Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir.

 CCL

 CSC

 CSC  CSIEE

No 2º trimestre

ÁREA Obxectivo s

 c  m  e

 e  m

 b  m

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

 B2.2.Os elementos da comunicación que favorecen o diálogo. Iniciación, mantemento e finalización de conversas. Identificación, recoñecemento e análise de hábitos que facilitan e dificultan a comunicación.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 VSCB2.1.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas e axudando a que sigan motivadas para expresarse.

 CAA

 B2.2. Iniciar, manter e finalizar  VSCB2.2.1. Comparte sentimentos conversas cunha maneira de durante o diálogo. falar adecuada aos interlocutores e ao contexto, tendo en conta os factores  VSCB2.2.2. Utiliza os elementos que inhiben a comunicación que contribúen ao diálogo. para superar barreiras e os que permiten lograr proximidade.

 CCL

Temporalización

 CSIEE  CSC  CCL

 CSC  CSIEE  CCL

No 2º trimestre

 CSC

 B2.3. A aserción. Exposición e  B2.3.Empregar a aserción. defensa das ideas propias con argumentos fundados e razoables empregando estratexias de comunicación construtivas.

 VSCB2.3.1. Emprega a linguaxe positiva.

 CCL

 VSCB2.3.2. Autoafírmase con respecto.

 CCL

 B2.4.O diálogo. A busca do  B2.4. Dialogar creando mellor argumento. A creación pensamentos compartidos de pensamentos compartidos con outras persoas para a través do diálogo. A atopar o mellor argumento. inferencia e o sentido da expresión dos e das demais.

 VSCB2.4.1 Infire e dá o sentido adecuado á expresión dos e das demais.

 CCL

 VSCB2.4.2.utiliza correctamente as estratexias de escoita activa:

 CCL

 CSC No 2º trimestre

 CSC  CSIEE

 CSC

No 2º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

A escoita activa e a axuda.

 c  m  o

 a  m  e

 B2.5. A intelixencia interpersoal. A empatía: atención, escoita activa, observación e análise de comportamentos. O altruísmo.

CURSO Estándares de aprendizaxe clarificación, parafraseo, resumo, reestruturación, reflexo de sentimentos.

 B2.5.Establecer relacións interpersoais positivas empregando habilidades sociais.

 VSCB2.5.1.Interacciona con empatía.

SEXTO Competencias clave  CSC  CSIEE

 CSC  CCL  CSIEE

 VSCB2.5.2. Sabe contribuír á cohesión dos grupos sociais aos que pertence.

Temporalización

No 2º trimestre

 CSC  CSIEE

 B2.6.Os estereotipos. As  B2.6. Analizar criticamente as  VSCB2.6.1.Analiza os problemas consecuencias dos prexuízos. consecuencias dos prexuízos que orixinan os prexuízos sociais. Desenvolvemento de sociais, reflexionando sobre actitudes de solidariedade os problemas que provocan e  VSCB2.6.2.Expón razoadamente as ante problemas e o seu efecto nas persoas que consecuencias dos prexuízos necesidades das persoas os sofren. sociais para as persoas do contorno máis desfavorecidas. social próximo.  B2.7.Identificación, axuizamento crítico e  VSCB2.6.3.Detecta e axuíza rexeitamento das situacións criticamente prexuízos sociais de marxinación, detectados no seu contorno próximo discriminación e inxustiza expresando as conclusións en social. traballos creativos.

 CSC

 B2.8.Creación de textos, empregando a linguaxe verbal e non verbal, para

 CAA

 CSIEE  CCL  CSC  CCEC  CCL  CCEC  CSC  CD

No 2º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

comunicar en diferentes soportes as conclusións de investigacións realizadas sobre situacións do seu contorno. BLOQUE 3. A CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS  b  m

 B3.1. Aplicación dos valores  B3.1. Resolver problemas en  VSCB3.1.1. Desenvolve proxectos e cívicos en situacións de colaboración, poñendo de resolve problemas en colaboración. convivencia no contorno manifesto unha actitude inmediato (familia, centro aberta cara aos demais e  VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha escolar, grupo, amizades, compartindo puntos de vista e actitude aberta cara aos demais localidade). Desenvolvemento sentimentos. compartindo puntos de vista e de actitudes de comprensión sentimentos durante a interacción e solidariedade. Valoración do social na aula. diálogo para solucionar os conflitos de intereses en relación coas demais persoas.

 CSC  CSIEE  CSC  CSIEE

No 3º trimestre

 B3.2.Responsabilidade no exercicio dos dereitos e dos deberes individuais nos grupos nos que se integra e participación nas tarefas e decisión.  b

 B3.3. A interdependencia e a cooperación. A

 B3.2. Traballar en equipo favorecendo a

 VSCB3.2.1. Amosa boa disposición a ofrecer e recibir axuda para a

 CAA  CSIEE

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos interdependencia positiva e a participación equitativa. As condutas solidarias. A aceptación incondicional do outro. A resolución de problemas en colaboración. Compensación de carencias dos e das demais. A disposición de apertura cara ao outro, o compartir puntos de vista e sentimentos.  B3.4. Estruturas e técnicas da aprendizaxe cooperativa.

 a

 B3.5. Valoración da necesidade de normas compartidas que regulan a convivencia frutífera no ámbito social. Elaboración de normas de convivencia da aula e do centro positivas, facilitadoras e asumidas polo grupo e pola comunidade.

Criterios de avaliación interdependencia positiva e amosando condutas solidarias.

CURSO Estándares de aprendizaxe aprendizaxe.  VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de axuda entre iguais.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSC  CAA  CSIEE  CSC

 VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo.

 CSC

 VSCB3.2.4. Emprega destrezas de interdependencia positiva.

 CSC  CSIEE  CAA

 B3.3. Implicarse na  VSCB3.3.1.Explica o concepto de elaboración e no respecto das norma. normas da comunidade educativa empregando o  VSCB3.3.2. Infire a necesidade das sistema de valores persoal normas da súa comunidade que constrúe a partir dos educativa valores universais.

 CCL  CSC  CAA  CSC No 3º trimestre

 VSCB3.3.3. Participa na elaboración  CCL das normas do colexio.  CSC  CSIEE  VSCB3.3.4. Respecta as normas do  CSC centro escolar.

ÁREA Obxectivo s  c  m

 d  m

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

 B3.6. A resolución de  B3.4. Participar activamente conflitos. A linguaxe positiva na vida cívica de forma na comunicación de pacífica e democrática pensamentos, intencións e transformando o conflito en posicionamentos persoais. As oportunidade, coñecendo e fases da mediación formal. A empregando as fases da transformación do conflito en mediación e usando a oportunidade. linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos persoais.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo.

 CSC

 VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

 CSC

 VSCB3.4.3. Manexa a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais.

 CCL

 VSCB3.4.4. Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito.

 CSC

 B3.7. O altruísmo.A  B3.5. Practicar o altruísmo no  VSCB3.5.1. É capaz de sensibilizar responsabilidade social e a contorno próximo sobre causas altruístas realizando xustiza social. Identificación e sensibilizando sobre o seu exposicións orais sobre o seu valor análise crítico das causas que valor. e cometidos. provocan situación de marxinación, de  VSCB3.5.2. Colabora en causas discriminación e de inxustiza altruístas en colaboración coa social. Protección e amparo comunidade educativa. das persoas máis desfavorecidas.

 CCL

Temporalización

 CSIEE

 CSC

No 3º trimestre

 CSIEE

 CSC  CSIEE  CSC  CSIEE

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s  a  m

 d  o

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

CURSO

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B3.8. Os dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión. A análise de feitos discriminatorios: maltrato. Exclusión de minorías étnicas, os campos de concentración, o holocausto. Os dereitos e deberes do alumnado.

 B3.6. Crear un sistema de valores asumindo os dereitos e deberes do alumnado, realizando xuízos morais de situacións escolares e resolvendo dilemas morais con supostos prácticos.

 B3.9. Conceptualización do dilema moral. Resolución de dilemas morais.

 B3.7. Comprender o que é un  VSCB3.7.1. Expresa o que é un dilema moral e resolver dilema moral. dilemas morais para detectar prexuízos relativos ás  VSCB3.7.2.Realiza xuízos morais. diferenzas culturais.

SEXTO Competencias clave

 VSCB3.6.1. Realiza xuízos morais de situacións escolares.

 CSC

 VSCB3.6.2. Xustifica as súas actuacións en base a valores persoais como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas.

 CSC

Temporalización

 CSIEE

 CSIEE No 3º trimestre

 CSC  CCL  CSC  CSIEE

 VSCB3.7.3. Analiza e resolve  CSC dilemas morais en situacións reais e  CSIEE simuladas.  VSCB3.7.4. Resolve dilemas morais  CSC en relación a prexuízos relativos ás  CSIEE diferenzas culturais.

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s  a  d  o

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B3.10. Convivencia pacífica  B3.8. Comprender a en sociedade e valores nos declaración da igualdade de que se apoia: respecto, dereitos e a non tolerancia, solidariedade, discriminación por razón de xustiza, compromiso, nacemento, raza, sexo, cooperación e cultura de paz. relixión, opinión ou calquera Identificación, recoñecemento outra condición ou e análise de hábitos que circunstancia persoal ou facilitan e dificultan a social, aplicándoa á análise convivencia e o benestar dos do contorno social. grupos sociais.

 VSCB3.8.1. Analiza formas de discriminación: racismo, xenofobia, desigualdade de oportunidades…

 CSC

 VSCB3.8.2. Analiza feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, reclusión en campos de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade.

 CSC

 B3.11. Formas de discriminación: racismo, xenofobia, desigualdade de oportunidades.

 VSCB3.8.3. Detecta prexuízos e analiza conflitos derivados do uso de estereotipos no contexto escolar.

 CSC

Temporalización

 CSIEE

No 3º trimestre  CSIEE

 B3.12. Feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, campos de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade. Análise destes feitos.  d  a

 B3.13. Dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e de opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión.

 B3.9. Expresar a relevancia de preservar os dereitos de libre expresión e opinión, liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión realizando traballos de

 VSCB3.9.1. Valora e respecta a libre  CSC expresión.  VSCB3.9.2. Comprende, interpreta e  CSC acepta opinións diferentes ás propias.

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos  B3.14. Sensibilidade e respecto polos costumes, valores morais e modos de vida distintos aos propios.

Criterios de avaliación análise e síntese.

CURSO Estándares de aprendizaxe  VSCB3.9.3. Relaciona diferentes culturas e relixións coas formas de pensamento de persoas pertencentes a elas.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSC  CSIEE

 VSCB3.9.4. Analiza, reflexiona e  CSC expresa conclusións sobre os  CSIEE dereitos de libre expresión e opinión,  CCL liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión.  d 

 a

 B3.15. As diferenzas de sexo como un elemento enriquecedor. Análise das medidas que contribúen a un equilibrio de xénero e a unha auténtica igualdade de oportunidades. Identificación e rexeitamento de desigualdades entre mulleres e homes no mundo laboral e na vida cotiá.

 B3.10. Participar activamente na vida cívica valorando a igualdade de dereitos e corresponsabilidade de homes e mulleres.

 B3.16 Os valores sociais e a  B3.11. Respectar os valores democracia. Os principios de socialmente recoñecidos, convivencia que establecen o coñecendo e apreciando os Estatuto de autonomía de valores do Estatuto de Galicia e a Constitución autonomía e da Constitución

 VSCB3.10.1. Axuíza criticamente actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres.

 CSC  CSIEE

No 3º trimestre

 VSCB3.11.1. Axuíza criticamente os valores implícitos en diversas situacións, de acordo cos que constitúen a vida en común nunha sociedade democrática.

 CSC  CSIEE

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos española. Dereitos e deberes. Características que debe posuír unha sociedade democrática.

 a  o

Criterios de avaliación española e os dereitos e deberes do Estatuto de autonomía e da Constitución española. Coñecer as institucións, organizacións e servizos públicos que garanten os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás no seu contorno.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 VSCB3.11.2. Razoa a contribución  CSC de diferentes institucións,  CCL organizacións e servizos públicos en relación á garantía dos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

 B3.17. Principios de  B3.12. Crear un sistema de  VSCB3.12.1. Explica os dereitos e convivencia que establecen o valores propios realizando deberes básicos da Constitución Estatuto de autonomía de xuízos morais baseados nos española. Galicia e a Constitución dereitos e deberes básicos do española. Estatuto de autonomía e da  VSCB3.12.2. Realiza xuízos morais Constitución española. sinxelos fundamentados.

 CSC  CCL

 CSC  CSIEE

No 3º trimestre

 VSCB3.12.3. Participa no benestar  CSC do contorno próxima baseándose  CSIEE nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.  a  e

 B3.18. Os servizos públicos e  B3.13. Comprender a bens comúns. Defensa, importancia da contribución identificación, aprecio, dos cidadáns e cidadás aos respecto e coidado dos bens servizos públicos e aos bens comúns e dos servizos comúns a través dos públicos: contribución da impostos realizando cidadanía a través dos

 VSCB3.13.1. Comprende, valora e expón por escrito o deber da contribución cidadá ao ben da sociedade.

 CSC

 VSCB3.13.2. Explica a función dos impostos de proporcionar recursos

 CSC

 CCL  CSIEE

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos impostos. A responsabilidade social. A xustiza social.

Criterios de avaliación razoamentos críticos.

CURSO Estándares de aprendizaxe sociais que melloran a calidade de vida dos cidadáns e cidadás.  VSCB3.13.3. Realiza producións creativas sobre as consecuencias de non pagar impostos.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL

 CSC  CCEC  CD  CCL  CSIEE

 h  g  o

 B3.19 Fontes de enerxía  B3.14.Valorar o uso  VSCB3.14.1. Toma conciencia da renovables e non renovables. responsable das fontes de limitación dos recursos enerxéticos Identificación das actitudes e enerxía no planeta e explica as consecuencias do estratexias individuais e concienciándose do respecto esgotamento das fontes de enerxía. colectivas de consumo ao contorno e desenvolvendo enerxético responsable. a capacidade crítica cara aos  VSCB3.14.2. Investiga os efectos do acontecementos que o abuso de determinadas fontes de  B3.20. Rutinas individuais modifican. enerxía. para mellorar a calidade de vida. Reflexión sobre as posibilidades de cambio.  B3.21. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a información e presentar conclusións  B3.22. Realización e interpretación de gráficos

 CSC  CCL  CSIEE  CSC  CAA

 VSCB3.14.3. Realiza traballos  CCL creativos sobre a necesidade do aire  CSC non contaminado para a saúde e a  CAA calidade de vida.  CSIEE  VSCB3.14.4. Expón graficamente argumentos para rexeitar actividades humanas contaminantes.

 CSC  CD  CMCT  CCEC

No 3º trimestre

ÁREA

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

Obxectivo s

Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

sinxelos.

 k

 B3.23. Hábitos de prevención  B3.15 . Ser capaz de realizar  VSCB3.15.1. Razoa as repercusións de enfermidades e accidentes primeiros auxilios e tomar de determinadas condutas de risco no ámbito escolar e medidas preventivas, sobre a saúde e a calidade de vida. doméstico.. valorando a importancia de previr accidentes domésticos.  B3.24. Actitudes e estratexias  VSCB3.15.2. Coñece as prácticas de promoción de formas de de primeiros auxilios. vida saudable e de calidade

 CCL  CAA  CSIEE  CSC

No 3º trimestre

 CSIEE

 B3.25. Os primeiros auxilios  a  i

 i

 B3.26. Condutas  B3.16. Empregar as novas responsables no uso das TIC: tecnoloxías desenvolvendo autonomía, autocontrol, valores sociais e cívicos en seguridade, sentido ético. contornos seguros. Análise da realidade e dos contidos que se presentan no contorno dixital para desenvolver a capacidade crítica. 

 VSCB3.16.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

 CD  CSC

 VSCB3.16.2. Analiza e enxuíza  CCL criticamente os contidos do contorno  CAA dixital.  CSC

B3.27. O consumo  B3.17. Analizar criticamente a  VSCB3.17.1. Realiza análise de responsable. Identificación de influencia da publicidade información dixital sobre as razóns actitudes e estratexias sobre o consumo polas que as persoas senten a persoais e colectivas de empregando as novas necesidade de consumir ao ver un consumo responsable tecnoloxías. anuncio publicitario.

No 3º trimestre

 CD  CSC  CSIEE

No 3º trimestre

ÁREA Obxectivo s

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

 B3.28. A publicidade e as súas técnicas. Influencia nos hábitos de consumo.

 B3.30. Busca, selección, análise e elaboración de informacións en relación cos accidentes de tráfico.  B3.31. Comunicación da información elaborada por diferentes medios  B3.32. Identificación de actitudes e estratexias individuais e colectivas de prevención de riscos viarios

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 VSCB3.17.2. Reflexiona sobre a  CSC influenza da publicidade expresando  CCEC as conclusións mediante traballos  CD creativos.

B3.29. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a información e presentar conclusións.  n

CURSO

 VSCB3.17.3. Realiza exposicións axuizando criticamente hábitos de consumo innecesario.

 CSC  CCL  CCEC  CSIEE

 B3.18. Investigar sobre a prevención de accidentes de tráfico xerando iniciativas e alternativas persoais.

 VSCB3.18.1. Desenvolve proxectos  CSC relacionados coas principais causas  CSIEE dos accidentes de tráfico, sobre os  CAA que se informa en diferentes medios de comunicación.  VSCB3.18.2. Reflexiona sobre o modo no que se poderían evitar accidentes de tráfico e expón as súas conclusións.

 CSC

 VSCB3.18.3. Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico.

 CSC

 CCL

 CCL  CSIEE

No 3º trimestre

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Amosar respecto polas diferenzas e características persoais propias e dos compañeiros e compañeiras. Valorar as consecuencias das propias accións e responsabilizarse delas. - Argumentar e defender as propias opinións, escoitar e valorar criticamente as opinións das demais persoas, amosando unha actitude de respecto e comprendendo que o que se axuíza ou desautoriza son opinións ou actuacións, nunca persoas. - Participar colaborativamente na elaboración das normas, aceptalas, asumilas como propias e incorporalas aos propios patróns de conduta. Reflexionar sobre as normas existentes na comunidade e sobre a súa importancia - Familiarizarse con algúns dos dereitos humanos recollidos na Declaración universal dos dereitos humanos e na Convención sobre os dereitos da infancia e cos principios de convivencia que recollen o Estatuto de autonomía e a Constitución española. Identificar os deberes máis relevantes asociados a eles. Recoñecer situacións en que non son respectados e participar en iniciativas (reais ou simuladas) de mellora delas. - Recoñecer e rexeitar prexuízos, situacións de discriminación, de marxinación e de inxustiza e interesarse por identificar os factores sociais, económicos, de orixe, de xénero ou de calquera outro tipo que as provocan, así como por atopar posibles vías de mellora para as persoas que as sofren. Valorar a importancia das accións individuais, pero entendendo que se necesitan accións colectivas.

- Identificar o funcionamento dos servizos públicos presentes na vida cotiá do alumnado e a súa relación con diferentes institucións e mais recoñecer a necesidade de que toda a poboación contribúa ao seu correcto funcionamento, mantemento e mellora a través de comportamentos responsables e solidarios (uso deses servizos, pagamento de impostos...). Por extensión, familiarizarse con outros servizos non tan próximos ao alumnado, pero tamén presentes de maneira directa ou indirecta na súa vida. - Ser consciente da transcendencia presente e futura de accións habituais na vida cotiá do alumnado e da necesidade de realizalas seguindo pautas que teñen a súa base na reflexión e na análise individual e colectiva deses comportamentos. - Concienciarse da influencia que poden exercer os medios de comunicación, a Internet ou a publicidade nas decisións e opinións das persoas.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en comunicación lingüística Para o bo desenvolvemento desta competencia nesta área, será decisivo o fomento da lectura a través de libros e de fragmentos escollidos para comentar na aula con dúas finalidades: mellorar a comprensión lectora e a adquisición de destrezas para a expresión escrita e adquirir identidade sobre o que significa unha sociedade cívica para favorecer o coñecemento dos valores, os dereitos e os deberes destacados nos dereitos humanos... Trataremos desde esta área que adquiran as destrezas comunicativas tanto orais coma escritas; por iso, procuraremos adestrar polo menos un descritor en cada unha das unidades didácticas.

Comprender o sentido dos textos escritos. Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos... Comprender o sentido dos textos escritos. Gozar coa lectura. Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información. Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario. Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade elementos e razoamentos matemáticos para enfrontarse a aquelas situacións cotiás que os precisan. Así mesmo, esta competencia ofrece a posibilidade de empregar o razoamento lóxico, analizar e axuizar a partir de conflitos, resolución de problemas e xuízos morais, os problemas sociais e históricos. -

Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible. Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no ámbito natural e as repercusións para a vida futura. Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste. Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso arredor.

- Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás. - Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos. - Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

Competencia Social e Cívica A área de Valores Sociais e Cívicos pídenos que se facilite a construción da identidade individual e se potencien as relacións interpersoais para favorecer a convivencia de acordo a valores cívicos socialmente recoñecidos, polo que esta competencia fomentará todos aqueles aspectos que lle axuden ao alumnado a formarse como persoas e cidadáns participativos na mellora e no desenvolvemento dunha sociedade democrática. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito referendado por unha norma -

suprema chamada Constitución española. Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en contextos de participación establecidos. Propiciar a adquisición de habilidades para vivir en sociedade e para exercer a cidadanía democrática. Afrontar as situacións de conflito, ao propoñer a utilización sistemática do diálogo.

- Coñecer os principios contidos na Declaración Universal dos Dereitos Humanos, na Convención dos Dereitos do Neno e na Constitución Española. - Coñecer os fundamentos e modos de organización das sociedades democráticas. - Interiorizar valores de cooperación, solidariedade, compromiso e participación. - Desenvolver habilidades de cooperación para conseguir un resultado do grupo satisfactorio. - Impulsar os vínculos persoais baseados en sentimentos. - Comprender a realidade da pluralidade social actual coa que convivimos e aprender a respectarnos. -

Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Competencia dixital Desenvolver a competencia dixital desde esta área axudaranos a manexar ferramentas que posibiliten o acceso ao coñecemento e á vez nos ensine o seu uso responsable; a devandita competencia favorecerá dous tipos de traballo: autónomo e participativo, nos que se fomentará a identidade persoal e a relación interpersoal respectivamente desde unhas bases sólidas nas que poidan empezar a xerar os seus propios criterios sobre situacións reais da sociedade na que viven.

Na área de Valores Sociais e Cívicos podemos adestrar os seguintes descritores: -

Empregar distintas fontes para a busca de información. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Conciencia e expresións culturais A través desta competencia e desde esta área, posibilítase a adquisición de pautas sociais e cívicas persoais, interpersoais e interculturais para participar dunha forma eficaz e construtiva en sociedades cada vez máis diversificadas. Os descritores que adestraremos nesta competencia son: -

Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos. Apreciar a beleza das expresións artísticas e do cotián. Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencia para aprender a aprender A competencia de aprender a aprender favorece a forma en que o proceso de ensino-aprendizaxe se vai consolidando no alumnado. As metodoloxías empregadas nesta área estarán relacionadas co traballo de investigación, de forma que a participación e a implicación do alumnado sexa real así como o recoñecemento e a aceptación das normas sociais e de convivencia. Nesta área insistirase na relación entre o progreso persoal e o académico xa que iso supoñerá unha das bases para que se inicien na construción do seu propio proxecto persoal de vida. -

Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas... Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. Xestionar os recursos e as motivacións persoais en favor da aprendizaxe. Estimular as habilidades sociais, o impulso do traballo en equipo, a participación e o uso sistemático da argumentación. Ser quen de sintetizar as ideas propias e alleas, e de presentar de modo razoado o propio criterio. Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente... Planificar os recursos e os pasos necesarios no proceso de aprendizaxe. Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

O sentido de iniciativa e espírito emprendedor beneficiará o alumnado, xa que se iniciará no autocoñecemento a distintos niveis para poder desenvolver habilidades que o leven a tomar iniciativas emprendedoras que faciliten a asunción da complexa convivencia social propiciando valores de interdependencia positiva, cooperación de acordo cos valores, os dereitos e os deberes da sociedade na que se desenvolven. -

Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. Ser constante no traballo superando as dificultades. Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa. Participar, tomar decisións e comportarse con responsabilidade. Dialogar como modo de aproximar as diferenzas sociais, culturais e económicas. Reforzar a autonomía, a autoestima e a identidade persoal. Construír un pensamento propio. Favorecer o espírito crítico para axudar á construción de proxectos persoais de vida. Fortalecer a autonomía para analizar, valorar e decidir. Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos. Asumir riscos no desenvolvemento de tarefas ou proxectos. Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

Pensamos que a avaliación constitúe un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo.

- Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación:Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda.

- Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios

- Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúaun proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da

programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN Nas avaliacións trimestrais outorgaráselle ao alumnado unha nota que recolla a avaliación dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas: * Actitude positiva ante a materia, achegando cada día o material e prestando atención ó traballo de aula. (20%) * Traballos escritos / orais. (40%) * Traballo individual dos contidos do currículo da área. (20%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (15%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS IDENTIDADE PERSOAL

30%

IDENTIDADE SOCIAL

30%

COMPROMISO SOCIAL

30%

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo …

10%

DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL.

Co obxecto de garantir unha axeitada transición do alumnado entre os diferentes niveis de Educación Primaria, no mes de setembro ten lugar unha reunión entre o profesorado dos equipos docentes saínte e entrante co fin de trasladar e analizar a información e a documentación académica correspondente ao alumnado que comeza este novo nivel. Ademais da información recibida, o novo profesorado titor aplicaralle ao alumnado unha proba inicial coa que se determinará o punto de partida dende o que este inicia as novas aprendizaxes, e o equipo docente tomará as decisións relativas ao desenvolvemento do currículo e á súa adecuación ás súas características e o seu nivel de coñecementos. Do mesmo xeito, estes datos servirán de base para adoptar as medidas necesarias de atención á diversidade recollidas no plan correspondente a aqueles alumnos e alumnas que o precisen co fin de facilitarlles a continuación do seu proceso de aprendizaxe e o acceso ao currículo.

ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR DITA RECUPERACIÓN.

Como consecuencia da obrigatoriedade do ensino, xorde a escola comprensiva, que ofrece un mesmo currículo básico para todos os alumnos e todas as alumnas e minimiza as súas diferenzas a través do principio de igualdade de oportunidades, co fin de compensar así as desigualdades sociais. Ademais, suscítase como proporcionar unha resposta educativa axeitada a un colectivo de estudantes con necesidades de formación moi diversas, escolarizados dentro dun mesmo centro educativo e cun currículo, en parte, común. Nas nosas aulas promovemos unha escola comprensiva mediante as seguintes estratexias: 1.ª Adoptar organizacións flexibles dentro da aula, con respecto polos principios básicos da organización e do funcionamento dos grupos, practicando estratexias inter e intragrupais, para potenciar o traballo con grupos heteroxéneos de alumnos e alumnas. 2.ª Realizar as adaptacións curriculares necesarias para asegurar que se poida manter unha escola na que teñan cabida todos, sexan cales fosen as súas necesidades educativas ou intereses persoais específicos. 3.ª Levar á práctica un programa de orientación e acción titorial no centro.

Por conseguinte, a nosa actividade docente busca:

1.º Facilitar, consolidar e desenvolver a socialización do alumnado, o que significa ensinarlle a aprender a convivir e a comportarse adecuadamente en grupo, a ser solidario, a cooperar e a respectar as normas; para isto, imponse a posta en práctica das teorías de grupo e de dinámica de grupo, aplicando os modelos, as estratexias e os estilos máis adecuados en cada caso. 2.º Realizar adaptacións curriculares encamiñadas a dar resposta aos distintos estilos de aprendizaxe ou dificultades transitorias do alumnado (non significativas) e para aqueles casos nos que as diferenzas e as dificultades de aprendizaxe son máis permanentes ou graves (significativas). 3.º Planificar e desenvolver un programa coherente de orientación e acción titorial que facilite a resposta educativa ás súas necesidades específicas, permanentes ou transitorias.

O profesorado utilizará os seguintes recursos como medidas de reforzo e de atención ao alumnado con necesidade de apoio educativo: - Fichas de reforzo de cada unidade. - Fichas de comprensión lectora. - Fichas de ampliación de cada unidade.

CRITERIOS DE PROMOCIÓN Á SEGUINTE ETAPA EDUCATIVA.

Os referentes para a valoración do grao de adquisición das competencias e o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacións continua e final das disciplinas troncais, específicas e de libre configuración autonómica serán os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables que figuran na programación de curso e tendo como marco de referencia o Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 9 de setembro de 2014) e a Orde do 9 de xuño de 2016 pola que se regula a avaliación e a promoción do alumnado que cursa Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia. A nota media das cualificacións numéricas obtidas en cada unha das áreas será a media aritmética das cualificacións de todas elas, redondeada á centésima máis próxima, e en caso de equidistancia, á superior. Os resultados da avaliación das competencias clave reflectiranse na acta de avaliación final de cada curso, expresándose nos termos de «Insuficiente (IN)», para as cualificacións negativas, e «Suficiente (SU)», «Ben (BE)», «Notable (NT)» ou «Sobresaliente (SB)», para as cualificacións positivas. Os equipos docentes poderán propoñer o outorgamento dunha mención honorífica aos alumnos e ás alumnas que superasen todas as áreas da etapa e obtivesen sobresaliente ao rematar educación primaria nunha área ou en varias e que demostren un rendemento académico excelente. A proposta de «Menciónhonorífica» farase constar na acta de avaliación. Ao finalizar cada un dos cursos, e como consecuencia do proceso de avaliación, o equipo docente do grupo, na sesión de avaliación final, decidirá sobre a promoción do alumnado. A decisión será adoptada de forma colexiada, tendo en conta os criterios de promoción e tomando especialmente en consideración a información e o criterio do profesorado titor.

O alumno ou a alumna accederá ao curso ou á etapa seguinte sempre que se considere que logrou a progresión adecuada nos obxectivos da etapa e que alcanzou o adecuado grao de adquisición das competencias correspondentes. Os informes das avaliacións individualizadas de final de educación primaria teranse en conta, se é o caso, segundo o seu carácter informativo e orientador, de acordo co establecido no artigo 12.8 do Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia. Cando un alumno ou unha alumna non promocione deberá permanecer un ano máis no mesmo curso. Esta medida poderá adoptarse unha soa vez durante a etapa, oídos os pais, as nais ou as persoas que exerzan a titoría legal, e deberá ir acompañada dun plan específico de reforzo ou recuperación e apoio. A repetición considerarase unha medida de carácter excepcional e tomarase tras esgotar o resto das medidas ordinarias de reforzo e apoio para resolver as dificultades de aprendizaxe do alumnado. O alumnado que promocione de curso con algunha área con cualificación negativa deberá seguir un plan específico de recuperación.

APLICACIÓN DOS CRITERIOS DE PROMOCIÓN SITUACIÓN AO FINAL DE 6º DE PRIMARIA a) Se o alumno/a ten valoración positiva en tódalas áreas do curso. b) NO BLOQUE DE MATERIAS ESPECÍFICAS: O alumno/a NON ten valoración positiva nalgunha ou en todas as áreas que compoñen este bloque: Educación física / Valores sociais e cívicos ou Relixión / Educación artística. c) NO BLOQUE DE MATERIAS TRONCAIS E NO BLOQUE DE LIBRE CONFIGURACIÓN AUTONÓMICA: Se o alumno/a NON ten valoración positiva nunhadas seguintes áreas: Lingua Castelá/Lingua Galega/Lingua Inglesa /Matemáticas/ Ciencias da Natureza/Ciencias Sociais Se o alumno/a NON ten valoración positiva en dúas ou máisdas seguintes áreas: Lingua Castelá/Lingua Galega/Lingua Inglesa/Matemáticas/ Ciencias da Natureza/Ciencias Sociais

PROCESO A SEGUIR PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE

PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE CON MEDIDAS EDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS. PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE CON MEDIDASEDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS.

NON PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE

METODOLOXÍA DIDÁCTICA

O Decreto 105/ 2014 de 4 de setembro, establece como Principios metodolóxicos do proceso de aprendizaxe os seguintes: Nesta etapa poñerase especial énfase na atención á diversidade do alumnado, na atención individualizada, na prevención das dificultades de aprendizaxe e na posta en práctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades. A metodoloxía didáctica será fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave. Neste sentido prestarase atención ao desenvolvemento de metodoloxías que permitan integrar os elementos do currículo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa resolución de problemas en contextos da vida real. A acción educativa procurará a integración das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e terá en conta os seus diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a capacidade de aprender por si mesmo e promovendo o traballo colaborativo e en equipo. A lectura constitúe un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; é de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de comprensión lectora de todo tipo de textos e imaxes, en calquera soporte e formato. Co fin de fomentar o hábito da lectura, os centros docentes organizarán a súa práctica docente de xeito que se garanta a incorporación dun tempo diario de lectura non inferior a trinta minutos. A intervención educativa debe ter en conta como principio a diversidade do alumnado, entendendo que deste

xeito se garante o desenvolvemento de todo el e mais unha atención personalizada en función das necesidades de cadaquén. Prestaráselle especial atención durante a etapa á atención personalizada dos alumnos e das alumnas, á realización de diagnósticos precoces e ao establecemento de mecanismos de reforzo para lograr o éxito escolar. Os mecanismos de reforzo, que deberán poñerse en práctica tan pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe, poderán ser tanto organizativos como curriculares. Entre estas medidas poderán considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos flexibles ou as adaptacións do currículo. Para unha adquisición eficaz das competencias e a súa integración efectiva no currículo, deberán deseñarse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha competencia ao mesmo tempo. Os centros docentes impartirán de xeito integrado o currículo de todas as linguas da súa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coñecementos e as experiencias lingüísticas do alumnado contribúan ao desenvolvemento da súa competencia comunicativa plurilingüe. No proxecto lingüístico do centro concretaranse as medidas tomadas para a impartición do currículo integrado das linguas. Estas medidas incluirán, polo menos, acordos sobre criterios metodolóxicos básicos de actuación en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxía que se vaia empregar, e o tratamento que se lles dará aos contidos, aos criterios de avaliación e aos estándares de aprendizaxe similares nas distintas áreas lingüísticas, de xeito que se evite a repetición dos aspectos comúns á aprendizaxe de calquera lingua.

Principios metodolóxicos. Os principios metodolóxicos nos que nos baseamos son os seguintes:

Dende a perspectiva epistemolóxica das diferentes áreas de coñecemento: - Non todos coñecemos igual en todo momento. - En cada momento hai influencias sobre o coñecemento que proveñen das experiencias previas e das situacións novas. - O coñecemento é o resultado da interacción entre as experiencias previas e as situacións novas; polo que, máis que transmitirse, constrúese mediante a práctica, co cal se pon de relevo o seu carácter construtivista, social e interactivo. - Calquera coñecemento pode ter diferentes lecturas, significados e presentacións, que poden ser todos obxectivos. Ensinar/aprender supón contrastar perspectivas, enriquecer esquemas conceptuais con novas contribucións por parte de todos, superar as lagoas e emendar os erros. - O ensino debe buscar interaccións cada vez máis ricas e significativas entre os elementos proporcionados por diferentes soportes (textos, audiovisuais, etc.), mediadores (docentes, compañeiros, pais), métodos (didácticas: xeral e especiais) e situacións ou feitos (da vida cotiá, descubrimentos, centros de interese, etc.).

Desde a perspectiva psicolóxica:

a)Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado. - Das súas características evolutivo-madurativas específicas, en xeral. - Do seu nivel de competencia cognitiva e metacognitiva. - Dos coñecementos previamente construídos. b) Asegurar aprendizaxes construtivas e significativas. - Diagnosticando os coñecementos previos que posúe. - Conectando e integrando os contidos e estratexias previos cos novos por vivir e aprender. O alumnado, co que sabe e grazas á maneira como o profesor ou a profesora lle presentan a información, reorganiza o seu coñecemento entrando en novas dimensións, transferindo ese coñecemento a outras situacións, descubrindo os principios e procesos que o explican, mellorando a súa capacidade organizativa comprensiva para outras experiencias, ideas, valores e procesos de pensamento que vai adquirir dentro e fóra da aula. c) Favorecer a aprendizaxe autónoma. - Desenvolvendo o profesorado un modelo curricular de natureza procesual que asegure que os alumnos e as alumnas realicen aprendizaxes significativas por si mesmos, aprendendo a aprender, adquirindo estratexias cognitivas e metacognitivas que favorezan o asentamento dunha boa memoria comprensiva (semántica). Modelo que, partindo do establecemento de redes conceptuais que permitan representar toda a estrutura da materia de xeito sinxelo e claro, das cales se poidan formar os esquemas conceptuais e cognitivos oportunos, permita a xeración de mapas cognitivos

que establezan relacións entre os distintos contidos e faciliten a percepción da súa estrutura ao dar resposta adecuada aos tres interrogantes que a ciencia se fai: que (descrición) e os seus detalles (cales, como, onde e cando), por que (explicación) e para que (intervención). - Modificando progresivamente os esquemas previos do coñecemento dos alumnos e das alumnas, desde o saber cotián ata o saber científico. d) Potenciar a actividade. - Facilitando a reflexión á hora da acción. - Posibilitando que o alumno e a alumna cheguen a facer aquelas actividades que aínda non son capaces de realizar sos, pero si coa axuda conveniente (zona de desenvolvemento potencial).

Desde a perspectiva pedagóxica: a) Partir da avaliación inicial, específica e global. - Das súas aptitudes e actitudes. - Das súas necesidades e intereses. - Dos seus coñecementos previos, xerais e por áreas. b) Motivar axeitadamente.

- Creando situacións que conecten cos seus intereses e expectativas, partindo das súas propias experiencias. - Propiciando un clima de comunicación, cooperación e harmonía nas relacións. - Espertando unha motivación intrínseca que potencie o gusto por aprender, especialmente a través dunha atribución causal positiva, tanto do profesorado como do propio alumnado. c) Analizar os esquemas previos de coñecemento. - Asegurando que se posúen os requisitos básicos para poder abordar a seguinte nova aprendizaxe. - Reforzando os conceptos previos máis débiles e sensibles. d) Fomentar a zona de desenvolvemento potencial na adquisición dos novos coñecementos. - Incorporando mediante a actitude docente o exemplo adecuado que se debe seguir (currículo implícito ou latente). - Facilitando que poida desenvolver a súa actividade coa mínima axuda necesaria. - Consolidando os enlaces entre os coñecementos previos e os novos. - Estruturando e dosificando os novos contidos conceptuais de forma apropiada (redes, esquemas e mapas). - Promovendo a funcionalidade das aprendizaxes, aplicándoas e transferíndoas a outras situacións ou contidos diferentes.

- Tendo moi en conta os coñecementos de cada materia, respectando a súa estrutura epistemolóxica, a súa lóxica interna específica e os avances do momento.

Especificamente, estes principios deben facilitar: a) A conexión co nivel de desenvolvemento real e potencial dos alumnos e das alumnas, atendendo ás súas diferenzas individuais e partindo do próximo para chegar ao afastado. Esta atención á diversidade requirirá a elaboración de programas específicos que asuman a función compensadora que pretende a Educación Primaria. b) A comunicación a través do diálogo e a apertura a outras formas de pensar e obrar. c) Un clima afectivo rico en vivencias baseadas no respecto mutuo, que procure a motivación necesaria para espertar, manter e incrementar o interese dos alumnos e das alumnas. d) O progreso do xeral ao particular, de forma cíclica, en función do pensamento globalizado do alumno e da alumna, integrando as áreas coa formulación de contidos conceptuais, procedementais e actitudinais comúns, tendo en conta a transversabilidade do currículo. e) A adaptación da acción educativa ás diferenzas persoais (capacidade, intereses e ritmo de aprendizaxe), como base do desenvolvemento integral e autónomo. f ) O espírito de grupo co exercicio da participación e a cooperación, practicando a aprendizaxe grupal, a interacción e a interrelación de iguais e de discentes e docente.

g) A organización de contidos, de xeito que exista harmonía entre as metas e os medios que se utilizan para acadalas. h) A actividade constante do alumno e da alumna, xa que se entende como ferramenta básica da aprendizaxe autorregulada. i ) A flexibilidade adecuada nas diversas situacións de aprendizaxe, tanto na selección da metodoloxía máis aconsellable en cada caso como nos aspectos organizativos espazo-temporais. l ) A aprendizaxe construtivo-significativa, partindo da consolidación do saber anterior e do reforzo daquel que permita enlazar os organizadores previos co novo coñecemento que se debe adquirir. m) O xogo como elemento motivador fundamental na construción da moralidade, xa que regula o paso da heteronomía á autonomía persoal e social. n) A creatividade de alumnos e de alumnas e de docentes, como forma diversificada e enriquecedora de comunicación. ñ) O tránsito desde a formación de conceptos e a aplicación de procedementos á construción de hábitos e á definición de actitudes, que culmine a consolidación de valores e o respecto polas normas. o) O contacto escola-familia como marco afectivo-efectivo de relacións e, por extensión, de toda a comunidade educativa.

Agrupamento do alumnado. O agrupamento do alumnado é unha esixencia da diversidade e un indicador da autonomía do centro, e ten como

finalidade garantir que todo o alumnado aprenda e consiga os obxectivos educativos marcados. A diversidade de agrupamentos proporciona unha mellor explotación das actividades escolares e constitúe un instrumento de adecuación metodolóxica ás necesidades do alumnado. Os criterios de distribución do alumnado por aulas son moi diversos e deben ter en conta aspectos como o punto de partida dos alumnos ao chegaren ao inicio do ciclo e de cada curso, as peculiaridades educativas do centro e a natureza da área ou actividade. Estes son os criterios máis empregados na agrupación de alumnos: - Idade cronolóxica. - Equilibrio nos grupos entre alumnos e alumnas. - Rendemento académico. - Ritmo de aprendizaxe. - Intereses. - Motivación. - Natureza da área ou da actividade. O agrupamento de alumn@s non ten por que limitarse a un único modelo, xa que supón limitar o potencial enriquecedor do proceso educativo. Establecer diferentes agrupamentos facilita a aprendizaxe entre iguais, a cooperación e o traballo colaborativo, a cohesión do grupo, o traballo por proxectos, a atención á diversidade, a pertenza ao centro, a

mediación en conflitos e a relación co contorno e cos servizos da comunidade. Segundo as características e necesidades do alumnado, e segundo a natureza disciplinar da actividade ou área, os tipos de agrupamentos máis empregados son: - Aula. - Gran grupo. - Pequeno grupo. - Talleres. - Equipos de traballo cooperativo. - Grupos de actividade. Organización dos espazos. Dende unha perspectiva de nivel, o contido das decisións relativas á organización do espazo pode referirse a: - Espazos propios do grupo (aula). Cada Profesor/-ora titor/-ora organizará o espazo na súa aula como crea conveniente para o desenvolvemento da actividade lectiva; será conveniente ter en conta variables como idade e agrupamento de alumnos, mobiliario, iluminación, temperatura, materiais existentes na aula, etc. Se nunha aula imparten actividades lectivas outros mestres ademais do titor, han de preocuparse, ao concluír a clase, de que material e espazos se encontren na distribución planificada por este.

- Espazos compartidos polo alumnado. O alumnado de Primaria comparte espazos co alumnado doutros niveis educativos dentro do centro e, asemade, utiliza habitualmente outros espazos, tanto interiores do centro educativo como exteriores. Algúns destes espazos son os seguintes: - Biblioteca. - Patios. - Comedor. - Sala de informática. - Sala de usos múltiples. - “A auliña”.

Organización dos tempos. As previsións de traballo na aula e no centro escolar deben axustarse realmente ao tempo dispoñible. Por iso, é preciso realizar unha temporalización que inclúa a elaboración dun horario xeral, co correspondente desenvolvemento das áreas, e dun horario de actividade docente, no que se terán en conta as restantes actividades organizativas do centro.

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A atención á diversidade supón un concepto amplo de acción educativa que intenta dar resposta ás dificultades de aprendizaxe, ás discapacidades sensoriais, físicas, psíquicas e sociais, aos grupos de risco, ás minorías étnicas, ao alumnado superdotado, aos inmigrantes, ao alumnado con intereses especiais e a calquera outra necesidade educativa diferenciada e especializada. A diversidade é unha realidade facilmente observable, e a súa adecuada atención é un dos piares básicos no que se fundamenta o sistema educativo. Cada alumno e cada alumna teñen unha ampla gama de necesidades educativas, debidas á presenza de múltiples factores persoais e sociais (xénero, idade, etapa de desenvolvemento madurativo, motivación, intereses, estilos de aprendizaxe, expectativas, procedencia socioeconómica e cultural, orixe étnica, etc.), que deben ser satisfeitas. En consecuencia, o noso ciclo ten que estar en condicións de: 1. 2. 3. 4.

Adaptarse ás características individuais e sociais de cada alumno ou alumna. Ofrecer unha cultura común, respectando as peculiaridades de cada cultura propia. Adoptar una metodoloxía que favoreza a aprendizaxe de todo o alumnado na súa diversidade. Partir dunha avaliación inicial do alumnado en cada núcleo de aprendizaxe que permita detectar os seus coñecementos previos, para facilitar a significatividade dos novos contidos que se deben aprender.

Ademais, suscítase como proporcionar unha resposta educativa axeitada a un colectivo de estudantes con necesidades de formación moi diversas, escolarizados dentro dun mesmo centro educativo e cun currículo, en parte, común. No día a día tratamos de promover unha escola comprensiva mediante as seguintes estratexias: 1. Adoptar organizacións flexibles dentro da aula, con respecto polos principios básicos da organización e do funcionamento dos grupos, practicando estratexias inter e intragrupais, para potenciar o traballo con grupos heteroxéneos de alumnos e alumnas. 2. Realizar as adaptacións curriculares necesarias para asegurar que se poida manter unha escola na que teñan cabida todos, sexan cales fosen as súas necesidades educativas ou intereses persoais específicos. 3. Levar á práctica un programa de orientación e acción titorial no centro. Por conseguinte, plantexámonos os seguintes obxectivos de atención á diversidade: 1. Facilitar, consolidar e desenvolver a socialización do alumnado, o que significa ensinarlle a aprender a convivir e a comportarse adecuadamente en grupo, a ser solidario, a cooperar e a respectar as normas; para isto, imponse a posta en práctica das teorías de grupo e de dinámica de grupo, aplicando os modelos, as estratexias e os estilos máis adecuados en cada caso. 2. Realizar adaptacións curriculares encamiñadas a dar resposta aos distintos estilos de aprendizaxe ou dificultades transitorias do alumnado (non significativas) e para aqueles casos nos que as diferenzas e as dificultades de aprendizaxe son máis permanentes ou graves (significativas). 3. Planificar e desenvolver un programa coherente de orientación e acción titorial que facilite a resposta educativa ás súas necesidades específicas, permanentes ou transitorias.

Utilizaremos os seguintes recursos como medidas de reforzo e de atenciรณn ao alumnado con necesidade de apoio educativo: - Fichas de reforzo de cada unidade. - Fichas de comprensiรณn lectora. - Fichas de ampliaciรณn de cada unidade.

ADAPTACIÓNS CURRICULARES.

As adaptacións curriculares son modificacións dun ou máis elementos prescriptivos do currículo para atender as necesidades educativas do alumnado. Unha vez esgotadas as medidas ordinarias, e como último recurso recorremos á revisión e modificación da ACI tendo como referente o currículo ordinario. A avaliación farase tomando como referente os criterios de avaliación da propia adaptación curricular. Esta quedará reflectida no expediente académico, nos informes á familia e será revisada polo menos unha vez ó finalizar o curso. Non necesitaremos autorización para a revisión a menos que se modificasen os obxectivos ou os criterios de avaliación. Para a promoción teranse en conta os obxectivos preceptivos. Ao finalizar o período obxecto de adaptación curricular, o profesorado titor, oídas as familias, determinará a promoción do alumnado e a necesidade ou non de adaptación curricular futura. Non hai ningunha ACI en 6º curso de Educación Primaria.

PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES

A educación en valores preséntase como un conxunto de contidos de ensino-aprendizaxe que, sen referencia directa ou exclusiva a ningunha área curricular concreta, nin a unha idade ou nivel educativo particular, interactúa en todas as áreas do currículo, desenvolvéndose ao longo de toda a escolaridade obrigatoria. Non se trata dun conxunto de ensinanzas autónomas, senón máis ben, dunha serie de elementos da aprendizaxe integrados dentro das diferentes áreas de coñecemento. Por iso, atendendo aos principios educativos esenciais, e, en especial, ao desenvolvemento das competencias básicas para lograr unha educación integral, a educación en valores deberá formar parte de todos os procesos de ensino e aprendizaxe, por ser un dos elementos de maior relevancia na educación do alumnado.

Podemos considerar que a aprendizaxe destes contidos pretende , no caso d@salumn@s de 6º Curso de Educación Primaria, conseguir as finalidades seguintes: 1. Localizar e criticar os aspectos inxustos da realidade cotiá e das normas vixentes. 2. Deseñar formas de vida máis xustas no plano persoal e social. 3. Elaborar autónoma, racional e democraticamente os principios xerais de valor que axuden a axuizar a realidade de forma crítica e con xustiza.

4. Facultar aos mozos para adquirir comportamentos coherentes coas normas elaboradas por eles mesmos e coas dadas pola sociedade democraticamente, buscando a xustiza e o benestar social.

As liñas mestras de intervención que conforman a EDUCACIÓN EN VALORES no 6º Curso de Educación Primariado noso centro docente son as seguintes: - Estimular o diálogo como principal vía para resolución de conflitos entre persoas e grupos; facilitar o encontro entre persoas cuxos intereses non necesariamente sexan coincidentes, e desenvolver actitudes básicas para a participación comprometida na convivencia, a liberdade, a democracia e a solidariedade. - Desenvolver a capacidade dos alumnos para regular a súa propia aprendizaxe, confiar nas súas aptitudes e coñecementos, así como para desenvolver a creatividade, a iniciativa persoal e o espírito emprendedor. - Crear hábitos de hixiene física e mental, que permitan un desenvolvemento san, un aprecio do corpo e o seu benestar, unha mellor calidade de vida e unhas relacións interpersoais baseadas no desenvolvemento da autoestima. - Apreciar os roles sexuais e o exercicio da sexualidade como comunicación plena entre as persoas. - Desenvolver a igualdade de dereitos e oportunidades e fomentar a igualdade efectiva entre homes e mulleres. - Coñecer, valorar e respectar os dereitos humanos, como base da non discriminación, o entendemento e o progreso de todos os pobos.

- Adquirir respecto cara aos seres vivos e o medio, en particular ao valor dos espazos forestais e o desenvolvemento sostible. - Participar decidida e solidariamente na resolución dos problemas ambientais. - Coñecer e respectar as normas establecidas para a mellor organización e uso da circulación viaria. - Proporcionar os instrumentos de análise e crítica necesarios que permitan unha opinión e actitude propias fronte ás ofertas da sociedade de consumo, e que capaciten para tomar conciencia ante o consumo de produtos innecesarios. - Desenvolver hábitos e actitudes de curiosidade, respecto e participación cara ás demais culturas do contorno. - Respectar e coñecer a pluralidade lingüística e cultural de España valorando a interculturalidade como un elemento enriquecedor da sociedade. - Promover actitudes que valoren axeitadamente o peso específico da educación como motor de desenvolvemento dos pobos. - Utilizar instrumentos de análise e crítica necesarios para construír unha opinión propia, libre, xusta e democrática.

Accións, todas, encamiñadas á preparación d@salumn@s do 6º Curso de Educación Primaria do noso centro educativo para o exercicio da cidadanía e da participación activa na vida económica, social e cultural, con actitude crítica e responsable e con capacidade de adaptación ás situacións cambiantes da sociedade do coñecemento.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR.

Nos niveis máis avanzados da Educación Primaria, xa temos lector@sformad@s, polo que agora é o momento de conseguir grandes lectores. En 6º Curso de Educación Primaria, o alumnado é moi receptivo á lectura e, como sabemos, a lectura como divertimento e pracer ten moita importancia. Por iso, as accións dedicadas a esta actividade resultan fundamentais cara o futuro do alumnado como lectores. .- Obxectivos: 1.-Fomentar o gusto pola lectura: - Utilizar adecuadamente a biblioteca (biblioteca central e de aula) como fonte de recursos variados para o deleite e o pracer de ler. - Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradición literaria galega e castelá para desenvolver hábitos lectores. - Seleccionar textos adecuados aos gustos e intereses do grupo. 2.-Potenciar o hábito lector: - Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos(biblioteca central e de aula) como fonte de recursos variados para a obtención de informacións variadas.

- Utilizar os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información e da comunicación para obter, interpretar e valorar informacións e opinións diferentes. - Dar sentido á lectura dos textos(para que lemos). - Recoller noticias de prensa(en formato impreso e dixital). - Potenciar o uso das TIC na busca de información. 3.-Mellorar a comprensión lectora: - Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural cotiá. - Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega e castelán, adecuados en canto a temática e complexidade e iniciarse no coñecemento das convencións específicas da linguaxe literaria. - Memorizar poemas. - Resumir textos. - Buscar, localizar e identificar informacións na biblioteca do centro e na biblioteca de aula, nas enciclopedias e na internet. - Usar os dicionarios e enciclopedias para buscar información. - Identificar as diferentes partes dun texto. .- Metodoloxía: 1. Actuacións comúns en todas as áreas:

Cada vez que o alumnado vaia realizar unha lectura deberemos integrar as estratexias arriba citadas(antes, durante e despois), clarificando a intención da lectura así como a forma de enfrontala (en voz alta, en silencio, colectiva…). Isto afecta tanto á lectura dun libro, dun tema ou aos enunciados das diferentes actividades dos libros de texto. Será fundamental nas primeiras sesións que o profesor/a modelice o proceso, guiando os pasos a seguir, procurando paulatinamente que este vaia sendo asumido polo alumnado. 2. Selección de textos: Á hora de elaborar as programacións teremos en conta os diferentes tipos de textos que queremos traballar , e se estes se encontran suficientemente representados e debidamente seleccionados nos libros de texto de uso do alumnado. De non ser así, os complementaremos cunha selección persoal ou de nivel ou ciclo. No mesmo sentido evitaremos no posible a reiteración excesiva dos tipos de texto nas diferentes áreas, focalizando algúns tipos de textos naquelas áreas máis apropiadas a tal fin(o traballo dos textos informativos pode tratarse moito mellor e máis sistematicamente en Ciencias de Natureza ou Ciencias Socias, os gráficos e diagramas teñen máis sentido en Matemáticas ou Ciencias que en Linguas,etc). (Esta revisión dos textos nos facilitará a decisión de continuar ou cambiar as editoriais, no momento en que se dea a posibilidade ). Traballaremos textos continuos e textos descontinuos, tanto impresos como en formatos dixitais. Descrición:  De persoas  De animais  De lugares

Narración:  Contos  Novela  Cómic 3. Tempos de lectura: -Cada día dedicarase un tempo á lectura no momento “Hora de Ler” (lectura de libros, textos, oralidade, poesía, prensa, revistas divulgativas, publicidade, …) atendendo ás actividades e estratexias xa mencionadas. -Perante o curso escolar lerase un libro en lingua galega común para todo o alumnado (un título para cada nivel). - Semanalmente cada alumno/a conta cos libros da Mochila Viaxeira para o deleite individual e familiar. Os libros que a continuación se sinalan forman parte do ITINERARIO LECTOR establecido no Plan de Lectura. TÍTULO Cyrano El herbario de las hadas Mathilda Mil cousas poden pasar I e II Cidades Os amigos de Archimboldo Roque Palabras de caramelo .- Actividades:

AUTOR RebeccaDautremer BenjamínLacombe RoalDahl Jacobo Fernández Serrano Fran Alonso Jacobo Fernández Serrano Anxo Moure

EDITORIAL Edelvives Edelvives Alfaguara Xerais Xerais BD Banda Xerais

1. De búsqueda de información. - Lectura de textos procedentes dos medios de comunicación social: webs infantís e xuvenís, noticias ,… - Lectura de textos para aprender e para informarse:  Folletos informativos.  Folletos publicitarios.  Prensa. - Lectura de informacións procedentes de diferentes soportes: gráficos, esquemas, ilustracións, hipertextos. - Uso dirixido das TIC para a localización, selección, interpretación e organización da información. - Uso das bibliotecas, incluíndo as virtuais, para obter información. 2. De textos literarios. - Lectura silenciosa e en voz alta de obras adecuadas á idade e intereses:  Contos  Cómic  Novela - Lectura guiada de textos narrativos da literatura infantil, adaptacións de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes:  Impreso  DVD  Libros virtuais  Internet - Lectura comentada polo profesor de poemas, relatos e obras teatrais. - Lectura guiada polo profesor para a aprendizaxe do uso das estratexias de control do proceso lector:  Anticipación

 Formulación de hipóteses  Relectura… ACTIVIDADES  Visitas guiadas á biblioteca escolar.  Visita á Biblioteca Central de Vigo.  Identificar as partes dun libro e analizar a información que aporta cada unha.  Buscar fondos que ofrezan información sobre un tema.  Lectura silenciosa e individual de material bibliográfico.  Lectura compartida en grupo dos títulos literarios propostos como agasallo de Nadal.  Recomendar os libros que máis gustaron.  Identificar a estrutura do texto.  Recoñecer a finalidade do texto.  Facer un resumo organizando secuencialmente as ideas principais.  Libro-forum.

 Facer pequenos traballos sobre obras literarias.  Elaborar murais.  Encontros con autores.  Colaborar na selección de títulos para a biblioteca.  Buscar información en libros informativos (enciclopedias, dicionarios, monográficos…), revistas, periódicos, internet…  Lectura dramatizada de textos teatrais, poéticos ... .- Recursos: BIBLIOTECA DE AULA. Cada aula contará cunha biblioteca de aula, cun fondo permanente de consulta e un fondo temporal que se establecerá a principio de cada curso e poderá ser renovado trimestralmente mediante intercambio entre aulas ou a través da biblioteca do centro. O profesorado solicitará ao equipo de biblioteca os libros que consideren convenientes así como as novas adquisicións que lles parezan oportunas. .- Plan de escritura: - Participar na elaboración da Revista Escolar “AS NOSAS COUSAS”. - Obradoiro de escritura-LINGUA:

 Ortografía, morfoloxía, sintaxe, semántica, creatividade (composición).  Técnicas de estudo: subliñado, esquema, resumo,…  Xogos coa lingua (oral/escrita). - Obradoiro de escritura-LITERATURA:  Actividades escritas sobre os títulos propostos como agasallo de Nadal e/ou itinerarios lectores. .- Tempo mínimo diario para a lectura: Débese determinar a dedicación real dun tempo mínimo diario para a lectura. No noso centro, chamámolo a “Hora de ler”, establecida tódolos días tralo recreo, en tódalas aulas, todo o alumnado ao mesmo tempo.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC.

As formas máis habituais de utilización das novas tecnoloxías en aula de 6º Curso de Educación Primaria son: 1. Exposición do profesorado apoiado nas novas tecnoloxías: Aula dixital. - Mediante o uso do ordenador o profesorado mellora a exposición dos contidos ao ilustrar con maior claridade algúns conceptos e presentalos de forma máis atractiva. Ao mesmo tempo, coa utilización das novas tecnoloxías pódese mellorar a motivación cara á aprendizaxe da materia e cara ao uso de recursos informáticos. 2. Iniciación á informática. - Preténdese transmitir os coñecementos básicos necesarios para poder utilizar as novas tecnoloxías. Especificamente, na materia de Libre Configuración faremos un desdobre para traballarReforzo Competencias en TICs. Os contidos elementais que se deben desenvolver son: -

Utilización dos compoñentes básicos do contorno gráfico do ordenador. Apertura e peche de aplicacións. Creación dun documento novo. Gravación e recuperación de documentos. Acceso á información contida nun CD. Acceso a páxinas web. Impresión de documentos.

Utilización do disco duro e uso de dispositivos externos. Utilización dun navegador. Utilización de bases de datos sinxelas. Edición de documentos mediante procesadores de texto. Elaboración de presentacións multimedia ou páxinas web sinxelas. Utilización dun buscador.

3. Exercitación mediante programas educativos: Aula dixital. - Esta modalidade permite unha serie achegas para a aprendizaxe do alumnado, dependendo dos criterios didácticos e pedagóxicos cos que se constituíse o programa. Os programas que permiten a interactividade e a creatividade por parte do alumnado, favorecen un uso das novas tecnoloxías con máis posibilidades educativas. 4. Aprendizaxe por investigación. - Trátase de fomentar a aprendizaxe activa e o máis autónoma posible por parte do alumnado, que se ve confrontado a tomar decisións en torno a como proceder na aprendizaxe, que recursos utilizar, como seleccionar e elaborar a información atopada, como organizar e repartir o traballo entre os membros do grupo, como presentar o produto resultante, etc. - Esta modalidade de traballo supón un modelo educativo valioso en si mesmo, que se enriquece aínda máis coa incorporación das TIC.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA.

Actividade. Presentación do Plan de Convivencia ó principio de curso ás familias e ao profesorado.  Responsables: Equipo directivo, profesorado Titor.  Recursos: Contido do Plan de Convivencia e Normas de convivencia na páxina web do centro e no ordenador da sala de profesores.  Metodoloxía: Durante o curso, informarase aos pais/nais de que poden atopar o Plan na páxina web do colexio. Inclusión da presentación do Plan de convivencia no P.A.T. (plan de acción titorial). Informarase do Plan ao profesorado no claustro de principio de curso. Propostas para curso escolar : 6º Curso de Educación Primaria. No mes de outubro comezarase cunha proposta de xogos voluntarios no patio. Ditos xogos desenvolveranse por recunchos coa participacion de alumnado voluntario de todo o centro: “@sColaborador@s de Boa Convivencia”. Esta actividade se realizará durante dous días á semana en tempo de recreo. Actividade. Presentación das Normas de Organización e Funcionamento a tódolos membros da comunidade educativa.  Responsables: Equipo directivo  Recursos: material impreso do documento e instalado no ordenador da sala de profesores e na páxina web do colexio.

 Metodoloxía: convocarase ao claustro de profesores para a presentación do documento e posibles modificacións, posteriormente, en sesión extraordinaria, ao Consello Escolar co fin de aprobalo. Unha vez aprobado, instalarase o seu contido no ordenador da sala de profesores e colgarase na páxina web do centro. Actividade. Comentario nas aulas das normas de convivencia incluídas nas Normas de Organización e Funcionamento.  Responsables: Profesorado Titor.  Recursos: material impreso coas normas de convivencia para cada curso.  Metodoloxía: cada titor/-ora, na súa aula, comentará cos alumnos e alumnas as normas de convivencia de xeito adaptado a cada idade. Actividade. Celebración do Día da Declaración Universal dos Dereitos Humanos.  Responsables: Profesorado.  Recursos: material impreso, videográfico, posters, murais…  Metodoloxía: o profesorado traballará cos seus alumnos os contidos da Declaración dos Dereitos Humanos do xeito máis adaptado á súa idade. Elaboración de murais e manualidades alusivas ó tema. Actividade. Celebración do “Día Escolar da Paz e a Non Violencia”.Este curso faremos , como en cursos anteriores, unha celebración conxunta co CEIP Ría de Vigo .  Responsables: todo o profesorado.  Recursos: documentos escritos e audiovisuais que falen da paz e a non violencia.

 Metodoloxía: con anterioridade ao 30 de Xaneiro, cada titor lembrará aos seus alumnos esa data como a de celebración do Día Escolar da Paz e a Non Violencia, e realizará algunha actividade relacionada con esta celebración. O día 30 de Xaneiro todos os alumnos e profesores do centro celebrarán esta efeméride, xunto co alumnado e profesorado do CEIP Ría de Vigo.  Temporalización: 2ª quincena de Xaneiro e 30 de Xaneiro. Actividade. Dentro do Plan Director para a convivencia e a mellora da seguridade nos centros educativos e nos seus contornos: “Novas Tecnoloxías”, ofrecerase unha charla ao alumnado sobre o uso responsable e a seguridade nas TIC.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO

O noso país, como membro da Unión Europea, comprométese no fomento do coñecemento doutras linguas comunitarias e pola súa parte, o Consello de Europa no marco de Referencia Común Europeo para a aprendizaxe de linguas estranxeiras, establece directrices tanto para a aprendizaxe de linguas coma para a valoración da competencia nas diferentes linguas dun falante. O proxecto do noso centro, na área de lingua estranxeira ( inglés) enmárcase nas directrices lexislativas da Área de Linguas estranxeiras e o obxectivo curricular das cales non é ensinar unha lingua en si mesma, senón ensinar a comunicarse con ela mediante o seu uso, así como no establecido no Consello de Europa no marco de referencia común europeo para a aprendizaxe de linguas estranxeiras, segundo o cal os alumnos e alumnas deberán ser capaces de efectuar progresivas tarefas de comunicación para desenvolver gradualmente a competencia comunicativa nas devanditas linguas. Neste sentido, ponse en marcha este curso A Sección Bilingüe en Educación Plástica de 6º de Educación Primaria.

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS INCLUÍDOS OS LIBROS DE TEXTO.

MATERIAIS DIDÁCTICOS. Libros de texto, cadernos de traballo, cadernos de ortografía, fichas de reforzo e de ampliación, de comprensión lectora, de comprensión de textos orais.

RECURSOS DIDÁCTICOS. - Biblioteca de Aula e de Centro. - Aula de informática. - Aula dixital, dotada de ordenador e pizarra interactiva. - Recursos didácticos interactivos para cada unidade. - Actividades : teatro, charlas, percorridos culturais. - Auditorio Centro Cultural “Afundación": teatro, cine, música. - Museos: Verbum, Liste, Quiñones de León, Marco, ... - Revista Escolar “AS NOSAS COUSAS”.

- Participación en festividades, campañas, conmemoracións, etc.;tales como:            

Magosto Festa de Nadal. Día da Non Violencia e a Paz. Festa de Entroido. Campañas de animación á lectura. Campaña de Educación Viaria. Campaña de Teatro infantil e xuvenil. Campaña Prevención de Riscos nas Novas Tecnoloxías. Campaña “Camiña con Nós pola Igualdade”. Semana do Libro. Festival das Letras Galegas. Festival de despedida do curso.

Recursos dispoñibles no centro.      

Ordenadores Pizarra Dixital Interactiva Vídeo e TV Reprodutor de CD DVD Cámara de fotos

LIBROS DE TEXTO: LINGUA 6

Aprender é crecer... en conexión. Ed. Anaya

ISBN 978-84-678-3511-3

LENGUA 6

Aprender es crecer... en conexión. Ed. Anaya

ISBN 978-84-698-0652-4

MATEMÁTICAS 6

Aprender es crecer... en conexión. Ed. Anaya

ISBN. 978-84-678-8303-9

CIENCIAS DA NATUREZA 6

Aprender é crecer... en conexión. Ed. Anaya Galicia

ISBN 978-84-678-8308-4

CIENCIAS SOCIAIS 6.

Aprender é crecer...en conexión. Ed. Anaya Galicia

ISBN978-84-678-3519-9

VALORES SOCIALES Y CÍVICOS 6 PRIMARIA

Con razón. Ed. Anaya

ISBN978-84-678-8156-1

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Ao longo do presente curso escolar en 6º Curso de Educación Primaria, levaranse a cabo as seguintes actividades complementarias (e outras moitísimas que aínda quedan por organizar): *Campaña de Educación Viaria. Actividade no PIT: Sesión teórico-práctica no Parque Infantil de Tráfico do Castro (Vigo). * Campaña Prevención de Riscos nas Novas Tecnoloxías. Charla de concienciación presentada pola Policía. * Programa de Actividades para Escolares de Afundación.Teatro en inglés. * Visita guiada ao Concello de Vigo.

*Durante o presente curso, as actividades xirarán entorno á temática do Proxecto Anual de Centro como centro de interese:DE CASTELAO PARA O MUNDO.

*Colaboraremos na nova edición da Revista Escolar “As NosasCousas”.

*Participaremos na CAMPAÑA DE ANIMACIÓN Á LECTURA do presente curso mediante as actividades: - Préstamos de fondos da Biblioteca do colexio e conmemoración do “Día Internacional das Bibliotecas Escolares” (24 de outubro). - Programa “Mochilas Viaxeiras” (libros e material audiovisual). - Lecturas animadas :visita a APAMP e ALENTO. - Proposta de Títulos de Literatura Infantil e Xuvenil como agasallo deNadal das familias ao alumnado. - Posibilidade de Visitas de autores (escritor@s, ilustrador@s ) ou animacións no colexio, segundo dispoñibilidade. *As relacionadas co Plan de Convivencia anual do centro (especificadas no correspondente apartado).

*As que gardan relación coas habituais conmemoracións, cada unha co seu correspondente Programa de Actividades: Magosto - Nadal - Día da Paz - Entroido - Semana do Libro - Letras Galegas - Fin de Curso

Ao longo do curso, valorarase e definirase a participación noutros programas de actividades, visitas ou campañas.

PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN

1A observación do traballo diario do alumnado e do nivel dos obxectivos alcanzados, tendo en conta, sempre, os criterios e estándares correspondentes ao currículo LOMCE, levaranos á avaliación da nosa metodoloxía, motivando a revisión da nosa práctica docente a curto prazo, e do proxecto curricular a un prazo maior. Como resultado da devandita observación, coa conseguinte reflexión, tanto a nivel persoal de cada profesor/-ora, coma a nivel colectivo de equipos docentes e claustro de profesores, analizaremos anualmente a nosa práctica docente e o proxecto curricular do centro, buscando mellorar o quefacer educativo do noso centro escolar.