Programación 6º ep curso 2017 2018 by castelao navia

265

C.E.I.P. “ALFONSO D. R. CASTELAO” – V I G O.

PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS. 2.017-18 ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA 6º E.P. ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS 6º E.P. ÁREA DE MATEMÁTICAS 6º E.P. ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 6º E.P. ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA 6º E.P. ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS 6º E.P.

265

ÍNDICE CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 21 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 54 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

ÁREA DE MATEMÁTICAS 75 CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 91 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

101

106

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

110

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 129 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

131

138

143

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA

147

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 171 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

179

183 265

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS 188

172

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE 203 MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

204

212

217

DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL. 219 ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR DITA RECUPERACIÓN. 220 CRITERIOS DE PROMOCIÓN Á SEGUINTE ETAPA EDUCATIVA. 222 METODOLOXÍA DIDÁCTICA 223 MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE 234 ADAPTACIÓNS CURRICULARES. 237 PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES 238 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR. 241 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC. 251 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA. 253 ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO 256 MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS INCLUÍDOS OS LIBROS DE TEXTO. 257 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 260 PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN 263

265

CONTEXTUALIZACIÓN DO ALUMNADO

Toda programación didáctica é un instrumento de planificación, desenvolvemento e avaliación de cada unha das áreas do currículo, na que se concretan os obxectivos, as competencias básicas, os contidos, os diferentes elementos que compoñen a metodoloxía, os criterios e procedementos de avaliación, a atención á diversidade, a educación en valores, etc., así como os concernentes ao Plan Lector, ao Plan das Tecnoloxías da Información e da Comunicación, ao Plan de Convivencia, ao Proxecto Lingüístico, etc., no caso que nos ocupa, referidos ao 6º Curso de Educación Primaria.

As programacións didácticas intégranse na Programación xeral anual, de acordo co disposto no artigo 125 da Lei Orgánica 2/2006 e desenvolverán o currículo establecido para a Educación Primaria no Decreto 105/2014, de 4 de setembro, polo que se establece o currículo de Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia.

Como sabemos, unha programación deberá orientarse a planificar, de forma coherente e axeitada, as actividades que serán levadas a cabo 265 durante o proceso de ensino – aprendizaxe para que @s nen@s sexan capaces de aprender a aprender e, así, posúan autonomía e iniciativa persoal na vida. Toda alternativa de programación precisará seguir o principio de racionalización do esforzo e do traballo, e estar orientada á práctica. Para realizar un ensino axeitado tomamos como referencia o “Proxecto Educativo” e o “Proxecto Curricular de Centro”, así como as actuais leis: -Lei Orgánica de Educación 2/2006, do 3 de maio.

-Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currículo de Educación Primaria na Comunidade Autònoma de Galicia. -Orde do 23 de novembro de 2007 pola que se regula a avaliación da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia. -Decreto 374/1996, do 17 de outubro, polo que se aproba o regulamento orgánico das escolas de Educación infantil e os colexios de Educación Primaria. -0rde do 22 de xullo de 1997 (Cap. II).

A programación terá un carácter aberto e flexible, para así afrontar as dificultades que poidan presentarse nas aulas. Trátase de contribuír ao desenvolvemento integral d@s nos@s alumn@s, a conquerir as competencias básicas, a desenvolver un axeitado grao de madurez e a estimula-la súa socialización, nun intento de que @s alumn@s realicen aprendizaxes funcionais e significativas, sen esquece-la atención á propia diversidade. O C.E.I.P.”Alfonso D. Rodríguez Castelao”, de titularidade pública, está situado na parroquia de Navia, pertencente ao Concello de VIGO, na zona oeste da cidade e nas cercanías da ría do mesmo nome. 265 A extensión aproximada da parroquia é de 200 Ha, presentando estruturas semirrurais influenciadas pola gran urbe da que fai parte.

O colexio, ubícase en “Pedra Seixa”, antiga zona rural na que se está a desenvolver un proxecto urbanístico que ven transformando tanto o espazo físico como o carácter do lugar, desenvolvemento que incide directamente sobre o centro , xa que nos derradeiros cursos obsérvase un considerable incremento nas solicitudes de matrícula. A meirande parte do alumnado de 6º Curso de Educación Primaria pertence a familias de clase media que teñen un bo concepto do colexio e colaboran abertamente co mesmo, tanto no referente á educación d@s

seus fill@s coma no desenvolvemento das actividades complementarias organizadas polo centro. A lingua empregada polo alumnado, na súa maioría, é o castelán. O uso do galego e do castelán no entorno familiar e na comunidade educativa atópase recollido no Proxecto Lingüístico do Centro. O idioma estranxeiro que se está impartindo é o inglés. O horario de Titorías adicado ás familias é de 16 a 17 horas, os martes pola tarde, aínda que é flexible a atención noutro horario previa solicitude ao Profesorado Titor.

PROFESORADO integrante do 6º Curso de Educación Primaria: *Profesora Titora, que imparte as materias seguintes: Lingua Galega e Literatura. Lingua Castelá e Literatura. Matemáticas. Ciencias da Natureza. Ciencias Sociais. Valores Sociais e Cívicos. Desdobre L. Conf. TIC. V.S.C. 1º E. P. V.S.C. I 4 anos. Apoio I 5 anos. Hora Ler

*Profesora de Idioma (Inglés) e Educación Plástica. *Profesora de Educación Musical e TIC.

265

*Profesor de Educación Física. *Profesora de Pedagoxía Terapéutica. *Profesora de Audición e Linguaxe *Profesora de Relixión Católica. *Orientadora.

En 6º nivel de Educ. Primaria contamos con 23 alumn@s, d@s cales unha alumna é de nova matrícula. Un alumno asiste á aula de A.L. unha sesión horaria semanal. Tres alumn@s reciben apoio en aula por parte da profesora de PT, unha sesión horaria semanal e media. En relación coa materia de Libre Configuración, impleméntanse dous desdobres semanais para traballar aspectos curriculares e de iniciación á informática facendo uso das Tecnoloxías da Información e da Comunicación (TIC).

265

ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA 265

ÁREA DE CIENCIAS DA NATUREZA ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA  b

 B1.1. Iniciación á actividade científica.

 e

 B1.2. Emprego de diferentes fontes de información.

 h  i

 B1.3. Lectura de textos propios da área.  B1.4. Utilización das tecnoloxías da información e comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e comunicar conclusións sobre os traballos realizados.  B1.5. Uso progresivamente autónomo do tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas, imaxes etc.). Xestión de ficheiros.

 B1.1. Obter información relevante  CNB1.1.1. Busca, selecciona e sobre feitos ou fenómenos organiza información concreta e previamente delimitados, facendo relevante, analízaa, obtén predicións sobre sucesos conclusións, elabora informes para naturais, integrando datos de o rexistro de plan de traballo e observación directa e indirecta a comunica, de forma oral e escrita, partir da consulta de fontes as conclusións. directa e indirectas e comunicando os resultados en  CNB1.1.2. Expresa oralmente e por diferentes soportes. escrito, de forma clara e ordenada contidos relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos.

265

 CCL  CSIEE  CAA  CD  CMCCT

 CCL  CMCCT

Ao longo de todo o curso

 CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas etc).

 CCL

 CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico.

 CMCCT

 CSIEE  CMCT  CD

 CAA  CCL

ÁREA Obxectivos  b  h

 a  b  c  e

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B1.6. Aproximación experimental a cuestións científicas próximas á súa realidade.

CURSO

Criterios de avaliación  B1.2. Establecer conxecturas tanto respecto de sucesos que ocorren dunha forma natural como sobre os que ocorren cando se provocan a través dun experimento ou dunha experiencia.

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

 CNB1.2.1. Manifesta autonomía na  CSIEE planificación e execución de accións  CAA e tarefas e ten iniciativa na toma de  CMCCT decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións tomadas.

 B1.7. Traballo individual e cooperativo.  B1.3. Traballar de forma  CNB1.3.1. Utiliza estratexias para cooperativa, apreciando o estudar e traballar de forma eficaz,  B1.8. A igualdade entre homes e coidado pola seguridade propia e individualmente e en equipo, mulleres. A conduta responsable. a dos seus compañeiros/as, amosando habilidades para a coidando as ferramentas e resolución pacífica de conflitos.

265

SEXTO

 CAA  CSC  CMCCT  CSIEE

Temporalización Ao longo de todo o curso.

ÁREA Obxectivos  g  h  i

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B1.9. A relación cos demais. A resolución pacífica de conflitos. Toma de decisións: criterios e consecuencias.

CURSO

Criterios de avaliación facendo uso adecuado dos materiais

 B1.10. Técnicas de traballo. Recursos e técnicas de traballo individual. Desenvolvemento de hábitos de traballo, esforzo e responsabilidade.  B1.11. Hábitos de prevención de enfermidades e accidentes, na aula e no centro.  B1.12. Emprego de diversos materiais, tendo en conta as normas de seguridade.  B1.13. Elaboración de protocolos de uso das TIC na aula.  B1.14. Valoración da necesidade de controlar o tempo destinado ás tecnoloxías da información e da comunicación e o seu poder de adicción.

265

Estándares de aprendizaxe  CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación.

SEXTO Competencias clave  CMCCT  CSC  CD  CAA

Temporalización

ÁREA Obxectivos  a  b  c  e  g  h  i

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B1.15. Planificación e realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións, formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, montando, realizando e extraendo conclusións e presentando informes en diferentes soportes.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B1.4. Realizar proxectos,  CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas experiencias sinxelas e pequenas investigacións e presentar investigacións formulando informes coas conclusións en problemas, enunciando hipóteses, diferentes soportes. seleccionando o material necesario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.  CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, empregando soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións.

 m

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCCT  CCL  CAA  CSIEE

 CCL

Ao longo de todo o curso.

 CMCCT  CSC  CD  CAA  CSIEE

BLOQUE 2 - O SER HUMANO E A SAÚDE  e  h

 B2.1. O corpo humano e o seu funcionamento.  B2.2. Anatomía e fisioloxía.  B2.3. Células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas.  B2.4. Diferentes tipos de células. Os virus e as bacterias.

 B2.1. Identificar e localizar os  CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na principais órganos implicados na realización das funcións vitais do realización das funcións vitais do corpo humano e establecer ser humano. algunhas relacións fundamentais entre elas e determinados hábitos de saúde.

265

 CMCCT

No 1º e 2º Trimestres.

ÁREA Obxectivos  e  h

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B2.5. As funcións vitais no ser humano.  B2.6. Función de relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparello locomotor).

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B2.2. Coñecer o funcionamento de células, tecidos, órganos, aparellos, sistemas: a súa localización, forma, estrutura, funcións, coidados etc.

 CNB2.2.1. Identifica e describe as principais características dos aparellos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións.

 B2.3. Relacionar determinadas prácticas de vida co adecuado funcionamento do corpo, adoptando estilos de vida saudables e coñecendo as repercusións para a saúde.

 CNB2.3.1. Recoñece estilos de vida  CMCCT saudables e os seus efectos sobre  CCL o coidado e mantemento do  CSC funcionamento global do corpo.

Temporalización

 CMCCT  CCL

 B2.7. Función de nutrición (aparellos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor).  B2.8. Función de reprodución (aparello reprodutor).  a

 B2.9. Saúde e enfermidade.

 b

 B2.10. Principais enfermidades que afectan aos aparellos e sistemas do organismo humano.

 c  d  h  k  m

 B2.11. Hábitos saudables para previr enfermidades.  B2.12. Trastornos alimenticios.  B2.13. Efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.  B2.14. Tipos de dietas.  B2.15. Análise de etiquetas de produtos.

265

No 2º Trimestre.  CNB2.3.2. Coñece e explica os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde.

 CMCCT

 CNB2.3.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

 CMCCT

 CCL  CAA  CSC

 CAA  CSC

Ao longo de todo o curso.

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B2.16. Avances da ciencia que melloran a saúde e a vida.  B2.17. Coñecemento de actuacións básicas de primeiros auxilios.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 CNB2.3.4. Observa, identifica e describe algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización da auga etc.).

 CMCCT

 CNB2.3.5. Coñece técnicas de primeiros auxilios, en situacións simuladas e reais.

 CMCCT

Temporalización

 CCL  CSC

 CSC

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS  e  h

 e  h  l

 B3.1. Seres vivos, seres inertes. Diferenciación.

 B3.1. Coñecer a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparellos e  B3.2. Organizaciñon e estrutura dos sistemas: identificando as seres vivos: células, tecidos: tipos; principais características e órganos; aparellos e sistemas: funcións. principais características e funcións.

 CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas nomeando as principais características e funcións de cada un deles.

 CCL

 B3.3. Os seres vivos:  B3.2. Coñecer diferentes niveis características, clasificación e tipos. de clasificación dos seres vivos, atendendo ás súas  B3.4. Os animais vertebrados e características e tipos. invertebrados, características e

 CNB3.2.1. Identifica as características e clasifica os seres vivos:

 CMCCT

clasificación.

Reino animal. Reino das plantas. Reino dos fungos. Outros reinos.

265

 CMCCT

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B3.5. As plantas: estrutura e fisioloxía. A fotosíntese e a súa importancia para a vida na Terra.

Estándares de aprendizaxe

 e  h  l  i  o

 B3.6. As relacións entre os seres vivos. Cadeas alimentarias. Poboacións, comunidades e ecosistemas. Características e compoñentes dun ecosistema.  B3.7. Ecosistemas: pradería, poza, lagoa, bosque, litoral e cidade e os seres vivos. A biosfera, diferentes hábitats dos seres vivos.  B3.8 Hábitos de respecto e coidado cara aos seres vivos.  B3.9. Uso de medios tecnolóxicos para o estudo dos seres vivos.  B3.10. Interese pola observación e polo estudo rigoroso de todos os seres vivos.

Competencias clave

Temporalización

 CNB3.2.2. Utiliza guías na  CMCCT identificación científica de animais e  CAA plantas.  CNB3.2.3. Explica a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.



SEXTO

 B3.3. Investigar as características  CNB3.3.1. Investiga e explica as de ecosistemas do seu contorno relacións entre os seres vivos. mediante a recollida de datos, Cadeas alimentarias. Poboacións, facendo hipóteses, empregando comunidades e ecosistemas. diversas fontes de información e presentando os resultados en  CNB3.3.2. Recoñece e explica diferentes soportes, mostrando algúns ecosistemas: pradería, interese pola rigorosidade e charca, bosque, litoral e cidade e os hábitos de respecto e coidado seres vivos que neles habitan. cara aos seres vivos.  CNB3.3.3. Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos facendo fincapé no coidado destes e nomea algunhas causas de extinción de especies.  CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica.

265

 CMCCT  CCL  CMCT  CCL No 1º e 2º Trimestres  CMCCT  CCL

 CMCCT  CSC

 CMCCT

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B3.11. Uso da lupa para a observación científica.

Estándares de aprendizaxe  CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, comunicando de xeito oral e escrito os resultados.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCCT  CCL  CD  CAA

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA  e  h

 B4.1. Concepto de enerxía. Diferentes  B4.1. Coñecer leis básicas que  CNB4.1.1. Investiga a través da  CMCCT formas de enerxía. A luz como fonte rexen fenómenos como a realización de experiencias sinxelas  CAA de enerxía. reflexión da luz, a transmisión da para achegarse ao coñcemento das  CSIEE corrente eléctrica, os cambios de leis básicas que rexen fenómenos  B4.2. Electricidade: a corrente estado e as reaccións químicas: a como a reflexión da luz, a eléctrica. Circuítos eléctricos. combustión, a oxidación e a transmisión da corrente eléctrica e Magnetismo: o magnetismo terrestre. fermentación. os cambios de estado. O imán: o compás.  B4.3. Os cambios de estado. As reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.

 CNB4.1.2. Investiga a través da  CMCCT realización de experiencias sinxelas  CAA para achegarse ao coñcemento das  CSIEE leis básicas que rexen reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

265

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  e  h

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B4.4. Fontes de enerxía e materias primas: a súa orixe. Enerxías renovables e non renovables.

 B4.2. Coñecer as características das fontes de enerxía e materias primas renovables e non renovables e relacionalas co  B4.5. Fontes de enerxías renovables e desenvolvemento enerxético e non renovables. O desenvolvemento sostible. enerxético, sostible e equitativo.  B4.6. Utilidade dalgúns avances, produtos e materiais para a sociedade.

 e  h

 B4.7. Planificación e realización de experiencias diversas para estudar as propiedades de materiais de uso común e o seu comportamento diante da luz, o son, a calor, a humidade e a electricidade.  B.4.8. Predición de cambios no movemento ou na forma dos corpos por efecto das forzas.

Estándares de aprendizaxe  CNB4.2.1. Identifica e explica algunhas das principais características das diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica, sonora, eléctrica, térmica e química.

SEXTO Competencias clave  CMCCT  CCL

 CNB4.2.2. Identifica e explica os  CMCCT beneficios e riscos relacionados coa  CSC utilización das enerxías renovables  CCL e non renovables: esgotamento, choiva ácida, radioactividade, expoñendo posibles actuacións para un desenvolvemento sostible.  B4.3. Planificar e realizar sinxelas  CNB4.3.1. Planifica e realiza investigacións para estudar o sinxelas experiencias e predí comportamento dos corpos diante cambios no movemento, na forma das forzas, a luz, a electricidade, ou no estado dos corpos por efecto o magnetismo, a calor ou o son. das forzas ou das achegas de enerxía, comunicando o proceso seguido e o resultado obtido.  CNB4.3.2. Observa de xeito sistemático, aprecia e explica os efectos da calor no aumento de temperatura e dilatación dalgúns materiais.

265

Temporalización

 CAA  CMCCT  CSIEE  CCL

 CMCCT  CCL

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  e  h

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B4.9. Observación dalgúns fenómenos  B4.4. Realizar experiencias de natureza eléctrica e os seus sinxelas e pequenas efectos (luz e calor). investigacións sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da  B4.10. Atracción e repulsión de cargas materia. eléctricas.  B4.11. Separación de compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución.  B4.12. Reaccións químicas: a combustión, a oxidación e a fermentación.  B4.13. Normas de prevención de riscos.

Competencias clave

Estándares de aprendizaxe  CNB4 4.1 Identifica, experimenta e exemplifica argumentando algúns cambios de estado e a súa reversibilidade.

 CMCCT

 CNB4.4.2. Separa os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución.



 CNB4.4.3. Presenta conclusións de procesos de investigación, experiencias sinxelas ou proxectos sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia, en diferentes soportes.

 CMCCT

 CNB4.4.4. Identifica e expón as principias características das reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación.

 CMCCT

 CNB4.4.5. Respecta as normas de uso, de seguridade e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo.

 CMCCT

BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS

265

SEXTO Temporalización

CMCCT

 CAA  CSIEE  CCL  CD

 CAA

 CSC

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  e  h

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos  B5.1. Máquinas e aparellos. Tipos de máquinas na vida cotiá e a súa utilidade.  B5.2. Análise de operadores e emprego na construción dun aparello.

CURSO

Criterios de avaliación

SEXTO Competencias clave

Estándares de aprendizaxe

 B5.1. Coñecer os principios  CNB5.1.1. Identifica diferentes tipos  CMCCT básicos que rexen as máquinas e de máquinas e clasifícaas segundo  CAA os aparellos. o número de pezas, o xeito de accionalas e a acción que realizan.  CNB5.1.2. Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas.

 CMCCT 

CCL

 CNB5.1.3. Observa e identifica  CMCCT algunha das aplicacións das  CSC máquinas e dos aparellos e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas.  g  h  j

 e  h

 B5.3. Construción de estruturas  B5.2. Planificar a construción de  CNB5 2.1 Constrúe algunha sinxelas que cumpran unha función ou obxectos e aparellos cunha estrutura sinxela que cumpra unha condición para resolver un problema a finalidade previa, empregando función ou condición para resolver partir de pezas moduladas. fontes enerxéticas, operadores e un problema a partir de pezas materiais apropiados, realizando moduladas (escaleira, ponte, o traballo individual e en equipo e tobogán etc.) proporcionando información sobre que estratexias se empregaron.

 CMCCT

 B5.4. A electricidade no desenvolvemento das máquinas.

 CMCCT

 B5.5. Elementos dos circuítos eléctricos.

Temporalización

 B5.3. Realizar experiencias sinxelas para coñecer as leis básicas que rexen a transmisión da corrente eléctrica.

265

 CNB5.3.1. Identifica os elementos dun circuíto eléctrico, constrúe un e explica algúns efectos da electricidade.

 CAA  CSIEE

 CSIEE  CCL

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS DA NATUREZA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B5.6. Efectos da electricidade.  B5.7. Condutores e illantes.  B5.8. A relación entre electricidade e magnetismo.  e  h

 B5.9. A ciencia: presente e futuro da sociedade.  B5.10. Beneficios e riscos das tecnoloxías e produtos.

 B5.4. Coñecer os principais avances da ciencia e da tecnoloxía.Identificar os beneficios e riscos.

 B5.11. Importantes descubrimentos e inventos.

265

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 CNB5.3.2. Observa e identifica as principais características dos imáns e relaciona electricidade e magnetismo.

 CMCCT

 CNB5.4.1. Coñece e explica algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade.

 CCL

 CNB5.4.2. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.

 CMCCT

Temporalización

No 3º Trimestre

 CMCCT  CSC

 CCL  CSC  CCEC

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE

- Obter información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados a partir da consulta de diversos documentos. - Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para obter información, aprender e expresar contidos sobre Ciencias Naturais. - Identificar e localizar os principais órganos implicados no desenvolvemento das funcións vitais do corpo humano, establecendo relacións entre estas e determinados hábitos alimentarios, de hixiene e de saúde. - Coñecer o funcionamento de células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas e a súa localización, forma, estrutura, funcións, e os seus coidados. - Identificar e practicar os hábitos de alimentación, postura, hixiene e descanso máis adecuados para favorecer a saúde. - Aplicar criterios que permiten identificar, comparar e clasificar as diferentes clases de animais e plantas. - Coñecer as características e os compoñentes dun ecosistema. - Coñecer a relación entre o ser humano e a biodiversidade, e identificar as causas da extinción de especies.

265

- Relacionar determinadas prácticas do ser humano co adecuado respecto e coidado polo medio natural adoptando estilos de vida consecuentes, ser consciente das consecuencias para a vida no planeta das súas actuacións, tanto na escola coma fóra dela. - Coñecer como os cambios no medio, tanto os producidos por procesos naturais como pola actividade humana, poden afectarlle aos seres vivos, aos compoñentes inertes e ao equilibrio na Terra. - Identificar e describir os principais usos dos recursos naturais, sinalando as súas vantaxes e inconvenientes. - Formular conxecturas para explicar as relacións entre algúns factores do medio físico e algunhas características dos seres vivos. - Coñecer e aplicar algúns criterios para estudar e clasificar algúns materiais polas súas propiedades. - Efectuar experiencias e pequenas investigacións sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizándoas, extraendo conclusións e comunicando resultados. - Coñecer as leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, transmisión da corrente eléctrica, cambios de estado e as reaccións químicas. - Coñecer as características das fontes de enerxía, e materias primas renovables e non renovables e relacionalas con desenvolvemento enerxético sostible.

265

- Coñecer a utilización humana dos recursos naturais da Terra identificando algúns recursos físicos empregados na vida cotiá, e a necesidade de conservar estes recursos, especialmente a auga. - Coñecer os principios básicos que rexen as máquinas e os aparellos que se utilizan na vida cotiá e a súa utilidade. - Coñecer os principais avances da ciencia e da tecnoloxía, identificando os beneficios e os riscos. - Planificar a construción de obxectos e aparatos cunha finalidade previa utilizando fontes enerxéticas, operadores e materiais apropiados, e realizala, coa habilidade manual adecuada, combinando o traballo individual e en equipo, e presentar o obxecto construído así como un informe, tendo en conta as medidas de prevención de accidentes. - Abordar problemas sinxelos, extraídos do contorno inmediato, recollendo información de diversas fontes (enquisas, cuestionarios, imaxes, documentos, etc.), elaborando a información recollida (táboas, gráficos, resumos, etc.) extraendo conclusións e formulando posibles solucións.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Competencia en Comunicación lingüística

265

A expresión oral e a expresión escrita requiren un adestramento en cada unha das áreas. Debido ao carácter da área de Ciencias da Natureza, coa importancia de iniciar ao alumnado nesa busca de información e presentala ao resto, de realizar simulacións, de iniciarse na actividade científica..., é unha prioridade traballar co alumnado a comprensión ao longo das unidades que vanse desenvolver. - Comprender o sentido dos textos escritos. - Plan lector: gozar coa lectura. - Aumentar a riqueza no vocabulario específico da área. - Ser rigoroso no emprego dos termos específicos desta área. - Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas. - Expresar oralmente, de xeito ordenado e claro, calquera tipo de información. - Saber construír un discurso: ser coidadoso na precisión de termos, encadeamento de ideas, expresión verbal. - Adquirir a terminoloxía específica sobre seres vivos, e sobre obxectos e fenómenos naturais. - Utilizar o coñecemento de estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. - Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros, nas diversas situacións comunicativas.• - Comprender textos informativos, explicativos e argumentativos.

265

- Transmitir ideas en informacións sobre a natureza. - Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos...

Competencia Matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia na área curricular de Ciencias da Natureza permítenos utilizar elementos e razoamentos matemáticos para resolver problemas provenientes de situacións cotiás partindo do coñecemento dun mesmo, da natureza e da interacción cos outros. Así mesmo, incorpora a aplicación dalgunhas nocións, conceptos científicos e técnicos coa posibilidade real de utilizar a actividade matemática en contextos variados aos que se ten que enfrontar o propio alumnado. - Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso redor. - Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no ámbito natural e as repercusións para a vida futura. - Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá. - Utilizar ferramentas matemáticas tales como medidas, escalas, táboas ou representacións gráficas.

265

- Utilizar a linguaxe matemática para cuantificar fenómenos naturais, expresar datos. - Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao seu coidado saudable. - Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás

Tratamento da información e competencia dixital Ser competente na utilización das tecnoloxías da información e da comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas na súa dobre función de transmisoras e xeradoras de información e coñecemento. Desde esta área faise necesario o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición de información e transformala en coñecemento. Na área de Ciencias da Natureza adestraremos os descritores seguintes: - Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. - Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. - Elaborar e publicitar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. - Utilizar as tecnoloxías da comunicación e a información para ter unha visión actualizada da actividade científica. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais.

265

- Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación. - Empregar distintas fontes para a busca de información.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Ciencias da Natureza pídenos o desenvolvemento de actitudes e valores vinculados ao respecto cara a un mesmo e aos demais, cara á natureza, cara ao traballo propio das ciencias e o seu carácter social, polo que os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: - Educación en valores. Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. - Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos. - Desenvolver unha capacidade de diálogo cos demais, en situacións de convivencia e traballo, para a resolución de conflitos. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio natural.

265

- Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. - Involucrarse ou promover accións cun fin social. - Coñecer e aplicar dereitos e deberes de convivencia cidadá no contexto da escola. - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio natural. - Participar na toma de decisións en torno a problemas locais e globais formulados.

Conciencia e expresións culturais A través da ciencia, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o ámbito que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente desde a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística.

- Elaborar traballos e presentacións con sentido estético. - Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

265

- Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

Competencia para Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo de acordo con aquilo que consideramos. Nesta área de Ciencias da Natureza vese a necesidade de traballar de forma explícita a confianza nun mesmo, para poder traballar cos outros, e o gusto por aprender. - Intelixencias múltiples: desenvolver as distintas intelixencias múltiples. - Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. - Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe. - Desenvolver técnicas para aprender, organizar, memorizar e recuperar a información. - Facer resumos, esquemas ou mapas mentais.

265

- Interpretar o mundo físico a través dos conceptos aprendidos - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Reflexionar sobre o que e como se aprendeu. - Analizar resultados e comunicalos. - Adquirir conceptos esenciais ligados ao noso coñecemento natural para incorporar información proveniente da propia experiencia ou de escritos ou audiovisuais. - Observar o mundo físico, obter información e actuar de acordo con ela. - Adquirir procedementos de análise de causas e consecuencias. - Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente... - Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Na área de Ciencias da Natureza preténdese iniciar o alumnado na actividade científica polo que este aspecto se vincula ao desenvolvemento desta competencia. A necesidade de desenvolver a autonomía persoal, a xestión de grupos de traballo desde un liderado compartido, fai que teñamos que fomentar habilidades de emprendemento que alcancen os obxectivos propostos.

265

- Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema. - Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Tomar decisións desde o coñecemento dun mesmo (no ámbito escolar e nas actividades de ocio). - Participar na construción de solucións. - Darlle prioridade á consecución de obxectivos de grupo sobre intereses persoais. - Deseñar pequenas investigacións. - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Buscar solucións para avanzar cara ao logro dun desenvolvemento sostible. - Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. - Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

265

Concebimos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto. - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións. - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo.

265

- Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos. - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. -Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda.

265

- Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades. - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios.

265

- Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

A avaliación do proceso de ensino.

265

Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar.

265

- Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Nas avaliacións trimestrais outorgaráselle ao alumnado unha nota que recolla a avaliación dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas: * Actitude positiva ante a materia, achegando cada día o material e prestando atención ó traballo de aula. (10%) * Probas escritas / orais. (60%) * Traballo individual dos contidos do currículo da área. (15%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (10%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

265

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

CIENCIAS DA NATUREZA ESTRUTURA E FUNCIÓNS DOS SERES VIVOS. OS ANIMAIS.

30%

A NUTRICIÓN E A REPRODUCIÓN HUMANAS.

30%

A MATERIA E A ENERXÍA.

15%

A ELECTRICIDADE E O MAGNETISMO.

15%

ACTITUDE ANTE A MATERIA. ( Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…)

265

10%

- Sobresaínte: 90% a 100% ( 9 ou 10 ) - Notable: 70% a 80% ( 7 ou 8 ) - Ben: 60% ( 6 ) - Suficiente: 50% ( 5 ) - Insuficiente: menos do 50% ( 1,2,3 ou 4 ) Considerarase cualificación negativa o Insuficiente e positivas as restantes.

265

ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS 265

ÁREA DE CIENCIAS SOCIAIS ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS  e  h

 e  h  i

 B1.1.Iniciación ao coñecemento  B1.1.Obter información concreta e  CSB1.1.1.Busca, selecciona e científico, toma de conciencia das fases relevante sobre feitos ou organiza información concreta e do mesmo e a súa aplicación nas fenómenos previamente relevante, a analiza, obtén Ciencias sociais. delimitados, utilizando diferentes conclusións, reflexiona respecto fontes (directas e indirectas) ao proceso seguido e o comunica oralmente e/ou por escrito.  B1.2.Recollida de información do tema a tratar, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas).

 CAA

 B1.3.Utilización das tecnoloxías da información e a comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e presentar conclusións.

 CSB1.2.1.Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación (internet, blogs, redes sociais...) para elaborar traballos coa terminoloxía adecuada aos temas tratados.

 CD

 CSB1.2.2.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación.

 CD

 B1.4.Desenvolvemento de estratexias para organizar, asimilar e recuperar a información obtida mediante diferentes métodos e fontes.

 B1.2.Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para obter información e como instrumento para aprender, e expresar contidos sobre Ciencias sociais.

 B1.5.Técnicas de traballo intelectual.

265

 CMCCT  CCL  CD

 CAA  CCL  CMCCT  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e  h  b  i  o

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B1.6.Estratexias para desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo. Elaboración dun glosario colectivo.

CURSO Criterios de avaliación

 B1.3.Desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo.

 B1.7.Uso e utilización correcto de diversos materiais cos que se traballa.  B1.8.Utilización e lectura de diferentes linguaxes textuais e gráficos.

 h  b  i

 h  b

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 CSB1.3.1.Emprega con rigor e precisión o vocabulario adquirido para elaborar traballos coa terminoloxía axeitada aos temas tratados.

 CCL

 CCB1.3.2.Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos.

 CCL

 CAA  CSC

 B1.10.Utilización de técnicas para potenciar a cohesión do grupo e o traballo cooperativo.

 CSC

265

Ao longo de todo o curso

 CMCCT

 CAA

 CSB1.5.1.Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, e amosa habilidades para a resolución pacífica de conflitos.

Ao longo de todo o curso

 CMCCT

 B1.9.Fomento de Técnicas de  B1.4.Realizar traballos e  CSB1.4.1.Realiza traballos e animación á lectura de textos de presentacións a nivel individual e presentacións a nivel individual e divulgación das Ciencias sociais (de grupal que supoñan a busca, grupal que supoñen a busca, carácter social, xeográfico e histórico). selección e organización de textos selección e organización de textos A prensa escrita e dixital como fonte de de carácter social, xeográfico ou de carácter xeográfico, social e información. histórico, amosando habilidade histórico. para traballar tanto individualmente como de maneira colaborativa dentro dun equipo.

 B1.5.Valorar o traballo en grupo, amosando actitudes de cooperación e participación responsable, aceptando as diferenzas con respecto e

Temporalización

 CD  CSIEE  CSC  CCL

Ao longo de todo o curso

 CMCCT

 CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 a  h  i

 a  c

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

tolerancia cara ás ideas e achegas alleas nos diálogos e debates.

 CSB1.5.2.Participa en actividades  CSC de grupo adoptando un  CAA comportamento responsable, construtivo e solidario e respecta os principios básicos do funcionamento democrático.

 B1.6.Respecta a variedade dos diferentes grupos humanos e valora a importancia dunha convivencia pacífica e tolerante entre todos eles sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos.

 CSB1.6.1.Valora a importancia  CSC dunha convivencia pacífica e  CAA tolerante entre os diferentes grupos humanos sobre a base dos valores democráticos e os dereitos humanos universalmente compartidos.

Ao longo de todo o curso

 B1.12.Participación activa e construtiva  B1.7.Participa dunha maneira  CSB1.7.1.Participa dunha maneira  CSC na vida social. eficaz e construtiva na vida social eficaz e construtiva na vida da  CAA creando estratexias para resolver aula e do centro e crea e utiliza conflitos e empregando códigos estratexias para resolver conflitos de conduta xeralmente aceptados. entre seus compañeiros

Ao longo de todo o curso

 B1.11. Estratexias para a resolución de conflitos, utilización das normas de convivencia e valoración da convivencia pacífica e tolerante.

 CSB1.7.2.Identifica e utiliza os códigos de conduta e os usos xeralmente aceptados nas distintas sociedades e contornos (escola, familia, barrio etc.)

265

Ao longo de todo o curso

 CSC

Ao longo de todo o curso

 CAA



ÁREA Obxectivos  a  h

 b  d

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe  CSB1.8.1.Valora a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos e fomenta os valores democráticos.

SEXTO Competencias clave

 B1.13.A cooperación e o diálogo como valores democráticos fundamentais.

 B1.8.Valorar a cooperación e o diálogo como forma de evitar e resolver conflitos, fomentando os valores democráticos.

 B1.14.Iniciativa emprendedora. Actividades de experimentación.

 B1.9.Desenvolver a creatividade e  CSB1.9.1.Amosa actitudes de  CSIEE o espírito emprendedor confianza en si mesmo/a, sentido  CSC aumentando as capacidades para crítico, iniciativa persoal,  CAA aproveitar a información, as ideas curiosidade, interese, creatividade e presentar conclusións na aprendizaxe e espírito innovadoras. emprendedor que o fan activo ante as circunstancias que lle rodean.

Temporalización

 CSC  CAA

Ao longo de todo o curso

 CSB1.9.2.Manifesta autonomía na  CAA planificación e execución de  CSIEE accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.  a  b  c

 B1.15.Planificación e xestión de proxectos co fin de acadar obxectivos.

 B1.10.Desenvolver actitudes en cooperación e de traballo en equipo, así como o hábito de asumir novos roles nunha sociedade en continuo cambio.

 CSB1.10.1.Desenvolve actitudes  CSC de cooperación e de traballo en  CAA equipo, valora as ideas alleas e  CSIEE reacciona con intuición, apertura e flexibilidade ante elas.  CSB1.10.2.Planifica traballos en grupo, coordina equipos, toma decisións e acepta responsabilidades.

265

 CSC  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA  h  g  e  i

 B2.1.Cartografía. Planos, mapas e planisferios.  B2.2.Tipos de mapas: físicos, políticos e temáticos.

 B2.1.Describir correctamente planos e mapas, incluíndo os planisferios, interpretando a súa escala e signos convencionais.

 B2.3. Escalas e signos convencionais dun mapa.  B2.4.Técnicas de orientación no espazo. Elaboración dun itinerario de viaxe coa axuda de ferramentas dixitais.

 e  g

 h  o

 CMCCT  CAA

 B2.5.O clima. Elementos e factores climáticos.

 B2.2.Identificar os elementos que  CSB2.2.1.Define clima, nomea os inflúen no clima, explicando como seus elementos e identifica os actúan nel e adquirindo unha idea factores que o determinan básica de clima e dos factores que o determinan.

 CMCCT

 B2.6.A paisaxe: elementos que o forman, tipos de paisaxes.

 B2.3.Explicar que é unha paisaxe,  CSB2.3.1.Define paisaxe, identificar os principais elementos identifica os seus elementos e que o compoñen e as explica as características dos características dos principais principais paisaxes de España e paisaxes de España e de Europa. de Europa valorando a súa diversidade.

 CMCCT

 h

 e

 CSB2.1.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, incluíndo os planisferios, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel.

 B2.7.Características dos principais paisaxes de España e de Europa

265

 CCL

 CCL  CSC

No 1º Trimestre

ÁREA Obxectivos  e  h

 a  b  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

 B2.8.A diversidade xeográfica das paisaxes de Europa: relevo, climas e hidrografía.

 B2.4.Identificar as principais unidades de relevo de Europa, os seus climas e a súa rede hidrográfica, localizándoos nun  B2.9. Utilización e consulta en sistemas mapa. de información xeográfica.

Estándares de aprendizaxe  CSB2.4.1.Localiza nun mapa o relevo de Europa, as súas vertentes hidrográficas e o seu clima.

SEXTO Competencias clave  CMCCT

 CSB2.4.2.Recoñece as principais  CMCCT características do relevo, os ríos e  CAA o clima de Europa.

 B2.10.A intervención humana no medio.  B2.5.Explicar a influencia do  CSB2.5.1.Explica o uso sostible Consumo responsable. Os problemas comportamento humano no medio dos recursos naturais propoñendo da contaminación. natural, identificando o uso e adoitando unha serie de sostible dos recursos naturais medidas e actuacións que  B2.11.O desenvolvemento sostible. propoñendo unha serie de conducen á mellora das  B2.12. Elaboración dun plan de medidas necesarias para o condicións ambientais do nosos reciclaxe. desenvolvemento sostible da planeta. humanidade, especificando os seus efectos positivos.

 CSC

 B2.13.O cambio climático: causas e consecuencias.

 CSC

 B2.6. Explicar as consecuencias  CSB2.6.1 Explicar as causas e que teñen as nosas accións sobre consecuencias do cambio o clima e o cambio climático. climático e as actuacións responsables para frealo. BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE

265

Temporalización

 CMCCT  CAA  CCL

No 1º Trimestre

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

 a

 B3.1.A Unión Europea.

 d

 B3.2.A organización económica, social, política e territorial da Unión Europea.

 h

Aproximación a algunhas características significativas dos países europeos a través dun proxecto cooperativo.

 d  g  h  i

 B3.3.Demografía e poboación. Variables demográficas.  B3.4.Conceptos demográficos: poboación absoluta, densidade de poboación distribución espacial, crecemento natural e crecemento real da poboación.

CURSO Criterios de avaliación

 g

Competencias clave

Temporalización

 B3.1.Identificar a estrutura e os  CSB3.1.1.Explica que é a Unión  CSC fins da Unión Europea, explicando Europea e cales son os seus  CAA algunhas vantaxes derivadas do obxectivos políticos e económicos feito de formar parte da Unión e localiza nun mapa os países Europea. membros e as súas capitais.  CSB3.1.2.Identifica as principais institucións e os seus órganos de goberno na Unión Europea, recoñecendo os seus símbolos e explicando en que consiste o mercado único e a zona euro.

 CSC

 B3.2.Comprender e interpreta os  CSB3.2.1.Define poboación dun principais conceptos demográficos territorio e identifica os principais e calculalos a partires dos datos factores que inciden nesta e de poboación. defíneos correctamente.

 CSC

 B3.5.Representación gráfica de datos demográficos: as pirámides de poboación.  d

Estándares de aprendizaxe

SEXTO

 B3.6 Poboación de Europa: distribución  B3.3.Distinguir as principais e evolución. características española e europea, explicando a súa

265

No 2º Trimestre

 CCEC  CCL

 CCL

 CSB3 2.2 Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación.

 CMCCT

 CSB3.3.1.Describe as principais características da poboación española e europea.

 CSC

 CSC  CAA

 CCL

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos  o  h

 a  d  o  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

evolución e a súa distribución demográfica e representándoa graficamente.

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

 CSB3.3.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e Europa e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade.

 CSC

 CSB3.3.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española e europea.

 CSC

 CSB3.3.4.Describe a densidade de poboación de España comparándoa mediante gráficos coa media da Unión Europea.

 CSC

 B3.7.Os movementos migratorios:  B3.4.Describir os movementos  CSB3.4.1.Explica o éxodo rural, a éxodo rural, a emigración a Europa, a migratorios da poboación galega e emigración a Europa, e a chegada chegada de emigrantes ao noso país, de España explicando o éxodo de emigrantes ao noso país. problemas actuais da poboación. rural, a emigración a Europa, e a Estudo dos movementos migratorios da chegada de emigrantes ao noso  CSB3.4.2.Identifica e describe os familia. país e identificar os problemas principais problemas actuais da actuais da poboación. poboación: superpoboación, envellecemento, inmigración etc.

265

SEXTO Temporalización

 CCL  CAA

 CCL

 CMCCT

 CSC  CCEC  CCL  CSC  CCEC

No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos  h  o

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B3.8.As actividades económicas e os sectores produtivos de España e Europa.  B3.9.A produción de bens e servizos.

 b  h

 g  h  b

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B3.5.Identificar as actividades que  CSB3.5.1.Identifica os tres pertencen a cada un dos sectores sectores de actividades económicos, describir as económicas e clasifica distintas características destes actividades no grupo ao que recoñecendo as principais pertencen. actividades económicas de España e Europa.  CSB3.5.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios correspondentes

 B3.10.O consumo e a publicidade.  B3.6.Describir o funcionamento da  CSB3 6.1.Valora con espírito Debates sobre a influencia da publicidade e as súas técnicas crítico a función da publicidade e publicidade nas nosas prácticas diarias. distinguindo publicidade educativa recoñece e explica as técnicas e publicidade consumista. publicitarias máis habituais, analizando exemplos concretos.  B3.11.Educación financeira. O diñeiro. O aforro. Elaboración dun presuposto persoal.

SEXTO Competencias clave  CSC  CMTC

 CSC  CCL

 CSIEE  CAA  CSC

 B3.7.Tomar conciencia do valor do  CSB3 7.1.Diferencia entre  CSIEE diñeiro e dos seus usos mediante distintos tipos de gasto e adapta o  CAA un consumo responsable e o seu presuposto a cada un deles  CMCCT sentido do aforro.  CSC

265

Temporalización

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 b  h

 h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

 B3.12.Empregabilidade e espírito emprendedor.

 B3.13.A empresa. Actividade e funcións.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 CSB3 7.2.Planifica os seus aforros para gastos futuros elaborando un pequeno presuposto persoal.

 CSIEE

 CSB3.7.3.Investiga sobre diferentes estratexias de compra, comparando prezos e recompilando información.

 CSIEE

 B3.8.Comprender os beneficios que ofrece o espírito emprendedor.

 CSB3 8.1.Desenvolve a creatividade e valora a capacidade emprendedora dos membros dunha sociedade.

 CSIEE

 B3.9.Explica as características esenciais dunha empresa, especificando as diferentes actividades e formas de organización que poden desenvolver distinguindo entre os diferentes tipos de empresas.

 CSB3.9.1.Identifica diferentes tipos de empresa segundo o seu tamaño e o sector económico ao que pertencen ás actividades que desenvolven.

 CSC

 CSB3.9.2.Describe diversas formas de organización empresarial.

 CCL

265

Temporalización

 CAA  CMCCT  CSC

 CAA  CSC

 CMCCT No 2º Trimestre

 CSC

ÁREA Obxectivos

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSB3.9.3.Define termos sinxelos  CCL relacionados co mundo da  CSC empresa e a economía, ilustrando as definicións con exemplos. BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO  g  h  i  o  b

 g  h  i

 B4.1.As idades da historia: duración e datación dos feitos históricos significativos que as acoutan.

 B4.1.Explicar as características de  CSB4.1.1.Define o concepto de cada tempo histórico e certos prehistoria, identifica a idea de acontecementos que idade da historia e data as idades determinaron cambios da historia, asociadas aos feitos  B4.2.As fontes históricas e a súa fundamentais no rumbo da que marcan os inicios e finais clasificación. Realización dun traballo historia. nomeando algunhas fontes da expositivo seleccionando e clasificando historia representativas de cada distintas fontes (artísticas, literarias, unha delas. gráficas, estatísticas, cartográficas, orais, etc.)

 CSC

 B4.3.O tempo histórico e a súa medida.  B4.2.Utiliza as nocións básicas de  CSB4.2.1.Usa diferentes técnicas sucesión, duración e para localizar no tempo e no  B4.4.Técnicas para localizar no tempo simultaneidade para ordenar espazo feitos do pasado, e no espazo feitos do pasado: os temporalmente algúns feitos percibindo a duración, a mapas históricos e as liñas do tempo. históricos e outros feitos simultaneidade e as relacións Realización dunha liña do tempo que relevantes. entre os acontecementos. recolla os acontecementos históricos

 CSC

máis relevantes que marcan as idades da historia.

265

 CAA  CCEC  CCL  CMCCT

No 3º Trimestre

 CMCCT  CAA  CCEC

ÁREA Obxectivos  b  d  o  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B4.5.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XIX.  B4.6.España na Idade Contemporánea I: o século XIX.  B4.7.As transformacións económicas, políticas, sociais e culturais do século XX.  B4.8.España na Idade Contemporánea II: o século XX. Mulleres e homes relevantes na historia de España e Galicia.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.3.Identificar, localizar no tempo  CSB4.3.1.Sitúa nunha liña do e no espazo e comprender os tempo as etapas históricas máis procesos e acontecementos importantes das distintas idades históricos, políticos, sociais e da historia en España. culturais, máis relevantes da historia de España para adquirir  CSB4.3.2.Identifica e localiza no unha perspectiva global da súa tempo e no espazo os feitos evolución. fundamentais da historia de España describindo as principais características de cada unha delas.  CSB4.3.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización social de España das distintas épocas históricas estudadas.

 B4.9.España na Unión Europea.  B4.10.O Mundo Actual. Realización de arquivos sobre temas de actualidade.

SEXTO Competencias clave  CMCCT  CSC  CCEC  CMCCT  CSC  CCEC

 CSC  CCEC  CAA

 CSB4.3.4.Describe en orde  CCEC cronolóxica os principais  CMCCT movementos artísticos e culturais  CSC das distintas etapas da historia de España citando os seus representantes máis significativos.

265

Temporalización

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

 d  o  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos

 B4.11.Noso patrimonio histórico e cultural.  B4.12.Patrimonio da Humanidade. Elaboración dunha guía sobre os sitios e lugares Patrimonio da Humanidade.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

 CSB4.3.5.Explica os principais acontecementos que se produciron durante o s. XIX e XX e que determinan a nosa historia contemporánea.

 CSC

 CSB4.3.6.Describe as características da sociedade española actual, e valora o seu carácter democrático e plural, así como a pertenza á Unión Europea.

 CSC

 B4.4.Desenvolver a curiosidade  CSB4.4.1.Identifica, valora e por coñecer as formas da vida respecta o patrimonio natural, humana no pasado, valorando a histórico, cultural e artístico e importancia que teñen os restos asume as responsabilidades que para o coñecemento e estudo da supón a súa conservación e historia e como patrimonio cultural mellora. que hai que coidar e legar.  CSB4.4.2.Respecta os restos históricos e os valora como un patrimonio que debemos legar e recoñece o valor que o patrimonio arqueolóxico monumental nos achega para o coñecemento do pasado.

265

SEXTO Temporalización

 CCEC  CAA

 CSC  CCEC  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  d  o  h

CIENCIAS SOCIAIS Contidos  B4.13.Museos, sitios e monumentos históricos como espazos de aprendizaxe e gozo.

CURSO Criterios de avaliación

 B4.5.Valorar a importancia dos museos, sitios e monumentos históricos como espazos onde se ensina e aprende, amosando unha actitude de respecto á súa contorna e á súa cultura, apreciando a herdanza cultural.

265

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 CSB4.5.1.Respecta e asume o comportamento que debe cumprirse cando visita un museo ou un edificio antigo.

 CSC

 CSB4.5.2.Aprecia a herdanza cultural a escala local, nacional e europea como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar.

 CSC

Temporalización

 CCEC  CAA

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE

- Obter información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados, utilizando diferentes fontes (directas e indirectas). - Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para obter información, aprender e expresar contidos sobre Ciencias Sociais. - Desenvolver a responsabilidade, a capacidade de esforzo e a constancia no estudo. - Realizar traballos e presentacións a nivel individual e grupal que supoñan a busca, selección e organización de textos de carácter social, xeográfico ou histórico, mostrando habilidade para traballar tanto individualmente como de xeito colaborador dentro dun equipo. - Valorar o traballo en grupo, mostrando actitudes de cooperación e participación responsable, aceptando as diferenzas con respecto e tolerancia cara ás ideas e achegas alleas nos diálogos e debates. - Identificar e describir os principais elementos que configuran a paisaxe da Galicia e do Estado Español e os seus espazos protexidos.

265

- Recompilar información sobre as características observables e regulables de Galicia e de España, seguindo criterios e pautas de observación sistemáticas. - Coñecer os diferentes tipos de organizacións gobernamentais e sáberse pertencente a unha comunidade autónoma (Galicia), a un Estado histórico (España) e a unha cultura universal. - Empregar convenientemente as nocións espaciais para recoñecer e representar en planos e mapas, os lugares e os obxectos máis significativos de Galicia e de España. - Recoñecer as zonas climáticas e os tipos de climas de Europa, e as zonas as que afecta cada un deles identificando algunhas das súas características básicas. - Explicar as consecuencias que teñen as nosas accións sobre o clima e o cambio climático. - Explicar as distintas formas de representar a superficie terrestre. - Describir correctamente planos e mapas sinxelos interpretando a súa escala e signos convencionais situando correctamente os elementos xeográficos. - Coñecer as características máis importantes dos grupos sociais aos que pertence para establecer semellanzas e diferenzas entre eles e clasificalos. - Coñecer as relacións de necesidade e complementariedade entre os diferentes sectores productivos de Galicia e de España.

265

- Identificar e clasificar as principais actividades económicas do contorno asociándoas aos sectores de produción e a algunhas características do medio natural. - Coñecer a historia, situación, límites e poboación da Unión Europea e as súas principais institucións. - Ordenar temporalmente os feitos históricos máis importantes ocorridos en Galicia e en España, referidos á evolución política e social (séculos XIX, XX e XXI). - Empregar os principios básicos do funcionamento democrático para superar os conflitos e rexeitar calquera tipo de discriminación por pertenza a grupos sociais. - Desenvolver actitudes de cooperación e de traballo en equipo, así como o hábito de asumir novos roles nunha sociedade en continuo cambio.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en Comunicación lingüística O desenvolvemento da competencia lingüística na área de Ciencias Sociais lévanos a adestrar diferentes destrezas e habilidades que supoñen establecer vínculos e relacións construtivas cos demais e co contorno, e achegarse a novas

265

culturas que adquiren consideración e respecto na medida que se coñecen. Esta competencia está presente na capacidade efectiva de convivir e resolver conflitos. A utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita, de representación, de interpretación, de comprensión da realidade, de construción e comunicación do coñecemento favorecerá un maior desenvolvemento lingüístico no alumnado, apuntando a usar de modo funcional, polo menos unha lingua estranxeira.

- Aumentar a riqueza no vocabulario específico da área. - Comprender o sentido dos textos escritos. - Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos... - Ser rigoroso no emprego dos termos específicos desta área. - Expresar oralmente de xeito ordenado e clara calquera tipo de información. - Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. - Saber construír un discurso: ser coidadoso na precisión de termos, encadeamento de ideas, expresión verbal. - Comprender textos informativos, explicativos e argumentativos. - Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra, escoita atenta ao interlocutor...

265

- Transmitir ideas en informacións sobre temáticas sociais. - Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia para un mellor uso desta. - Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos en calquera situación. - Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia na área curricular de Ciencias Sociais implica a habilidade progresiva para poñer en práctica os procesos e actitudes propios da análise sistemática e de indagación científica: identificar e considerar problemas relevantes, formular preguntas, localizar, obter, analizar e representar información... considerar e contrastar solucións... e todo iso, en contextos tan variados como sexa posible. O desenvolvemento desta competencia nesta área leva consigo utilizar nos ámbitos persoal e social diferentes elementos razoamentos matemáticos para dar unha mellor resposta aos contextos cotiáns nos que nos encontremos. - Utilizar ferramentas matemáticas tales como medidas, escalas, táboas ou representacións gráficas. - Respectar e preservar a vida dos seres vivos do seu contorno. - Tomar conciencia dos cambios producidos polos seres humanos no medio natural e as repercusións para a vida futura. - Xerar criterios persoais sobre a visión social sobre a estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste.

265

- Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Utilizar a linguaxe matemática para cuantificar fenómenos sociais, expresar datos. - Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás. - Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos. - Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación problemática.

Tratamento da información e competencia dixital A competencia dixital desde a área de Ciencias Sociais comportará facer uso habitual dos recursos tecnolóxicos dispoñibles para avaliar e seleccionar novas fontes de información para comprender a realidade social na que vivimos contribuíndo á mellora. Esta competencia axudaranos a transformar a información en coñecemento para aplicalo en distintas situacións e contextos nos que o alumnado se vaia encontrando. - Empregar distintas fontes para a busca de información. - Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. - Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. - Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas.

265

- Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. - Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais. - Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. - Aplicar criterios éticos no uso da tecnoloxías. - Utilizar distintos procedementos de busca, selección, organización e aplicalos na área. - Saber utilizar un ordenador de forma básica. - Saber buscar en internet de forma guiada. - Mellorar nas destrezas asociadas á utilización de esquemas, mapas conceptuais. - Utilizar as tecnoloxías da comunicación e a información para ter unha visión actualizada da actividade científica dentro do ámbito das ciencias sociais.

265

Competencias Socias e Cívicas A área de Ciencias Sociais incide na comprensión da realidade social na que se vive, entre outras. Esta competencia axudaranos a desenvolver a comprensión sobre os trazos da sociedade actual, a súa crecente pluralidade e o seu carácter evolutivo. Desenvólvese tamén en mostrar un sentimento de cidadanía global compatible coa identidade local.

Así mesmo, forman parte desta competencia aquelas habilidades sociais que permiten saber que os conflitos de valores e intereses forman parte da convivencia, resolvelos con actitude construtiva e tomar decisións con autonomía, empregando unha escala de valores construída mediante a reflexión crítica e o diálogo duns patróns culturais básicos, polo que o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación nos pode facilitar o adestramento: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de Dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución española. - Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. - Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. - Aceptar e elaborar normas de convivencia. - Asentar as bases dunha futura cidadanía mundial, solidaria, participativa e demócrata.

265

- Comprender a realidade social na que se vive. - Coñecer as implicacións da actividade humana no medio social - Ser conscientes do papel da sociedade no avance da ciencia. - Coñecer como se produciron debates esenciais para o avance da ciencia para entender a evolución da sociedade. - Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. - Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A área de Ciencias Sociais, axudaranos a coñecer o mundo no que vivimos, afondar no coñecemento da nosa sociedade, comprender a realidade histórica e social do noso contorno. Esta competencia implica poñer en xogo habilidades de pensamento diverxente e converxente, comporta reelaborar ideas, sentimentos propios e alleos... para poder comprender e enriquecerse con diferentes realidades e producións de diferentes manifestacións culturais.

265

- Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. - Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos. - Apreciar a beleza das expresións artísticas e na vida cotiá. - Coñecer as manifestacións culturais do noso contorno. - Recoñecer as manifestacións culturais que forman parte do noso patrimonio cultural.

Competencia para Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender axúdanos a ser conscientes de como se aprende, de como se xestionan e controlan de forma eficaz os procesos de aprendizaxe. Esta competencia fai necesaria a perseveranza na aprendizaxe, capacidade de autoavaliarse e autorregularse sabendo administrar o esforzo, aprendendo dos erros dun mesmo e dos demais, incidindo en formulacións de metas alcanzables a curto, medio e longo prazo elevando de forma progresiva e realista os obxectivos de aprendizaxe. - Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. - Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. - Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...

265

- Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos. - Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe. - Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios. - Adquirir conceptos esenciais ligados ao noso coñecemento social para incorporar información proveniente da propia experiencia ou de escritos ou audiovisuais. - Analizar resultados e comunicalos. - Adquirir procedementos de análise de causas e consecuencias. - Reflexionar sobre o que e como se aprendeu. - Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A área de Ciencias Sociais axudará a desenvolver o sentido de iniciativa do alumnado a través de fomentar a transformación de ideas en accións, é dicir, propoñerse obxectivos, planificar e levar a cabo proxectos. Isto lévanos a adestrar actitudes positivas cara ao cambio e a innovación; habilidades relacionadas co liderado de proxectos que inclúen visión, espírito de superación, habilidades para o diálogo e cooperación, organización de tarefas...

265

- Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. - Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos. - Priorizar a consecución de obxectivos grupais a intereses persoais. - Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. - Tomar decisións desde o coñecemento dun mesmo (no ámbito escolar e nas actividades de ocio) - Saber definir problemas, estimar solucións e elaborar estratexias. - Deseñar pequenas investigacións. - Participar na construción de solucións. - Encontrar posibilidades no contorno que outros non ven. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Asumir riscos no desenvolvemento das tarefas ou proxectos.

265

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Toda avaliación é un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto. - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións. - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas.

265

- Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos. - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. -Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira.

265

- Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades. - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa.

265

- Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios. - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

265

A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar.

265

- Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

265

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

CIENCIAS O RELEVO E A HIDROGRAFÍA DE ESPAÑA. O MEDIO FÍSICO EN EUROPA. AS ACTIVIDADES ECONÓMICAS EN ESPAÑA E EUROPA. ESPAÑA E A UNIÓN EUROPEA.

SOCIAIS 15% 15% 15% 15%

ESPAÑA NOS SÉCULOS XIX, XX E XXI

30%

ACTITUDE ANTE A MATERIA (Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…)

10%

265

ÁREA DE MATEMÁTICAS

265

ÁREA DE MATEMÁTICAS ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS  b  g

 b  e  g  i

 B1.1. Proposta de pequenas investigacións en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

 B1.1. Describir e analizar  MTB1.1.1. Realiza predicións sobre os situacións de cambio para resultados esperados, utilizando os encontrar patróns, patróns e leis encontrados, analizando a regularidades e leis súa idoneidade e os erros que se matemáticas, en contextos producen. numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidade para facer predicións.

 CMCT

 B1.1. Proposta de pequenas investigacións en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

 B1.2. Realizar e presentar  MTB1.2.1. Elabora informes sobre o informes sinxelos sobre o proceso de investigación realizado, desenvolvemento, resultados e expoñendo as fases do mesmo, conclusións obtidas no valorando os resultados e as conclusións proceso de investigación. obtidas.

 CMCT

 CAA

 CCL  CAA  CSIEE  CD

 b  g

 b  e  g

 B1.2. Achegamento ao método de  B1.3. Planificar e controlar as traballo científico mediante o estudo fases do método de traballo dalgunhas das súas características científico en situacións e a súa práctica en situacións apropiadas ao seu nivel. sinxelas.

 MTB1.3.1. Elabora conxecturas e busca  CMCT argumentos que as validen ou as refuten,  CAA en situacións a resolver, en contextos  CSIEE numéricos, xeométricos ou funcionais.

 B1.2. Achegamento ao método de  B1.4. Desenvolver e cultivar as  MTB1.4.1. Propón a resolución de retos e  CMCT traballo científico mediante o estudo actitudes persoais inherentes problemas coa precisión, co esmero e co  CAA dalgunhas das súas características ao traballo matemático. interese apropiado ao nivel educativo e a dificultade da situación.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

e a súa práctica en situacións sinxelas.  B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.  b  g  i

 B1.4. Utilización de medios  B1.5. Superar bloqueos e tecnolóxicos no proceso de inseguridades ante resolución aprendizaxe para obter información, de situacións descoñecidas. realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 MTB1.4.2. Desenvolve e aplica estratexias de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios) para crear e investigar conxecturas e construír e defender argumentos.

 CMCT

 MTB1.5.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras similares.

 CMCT

 MTB1.5.2. Utiliza ferramentas tecnolóxicas para a realización de cálculos numéricos, para aprender e para resolver problemas, conxecturas e construír e defender argumentos.

 CMCT

265

Temporalización

 CCL  CAA

 CAA  CSIEE

 CD  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  e  g  i

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.

 B1.6. Seleccionar e utilizar as  MTB1.6.1. Realiza un proxecto, elabora e ferramentas tecnolóxicas e presenta un informe creando documentos estratexias para o cálculo para dixitais propios (texto, presentación, coñecer os principios imaxe, vídeo, son...), buscando, matemáticos e resolver analizando e seleccionando a problemas. información relevante, utilizando a  B1.4. Utilización de medios ferramenta tecnolóxica axeitada e tecnolóxicos no proceso de compartindo cos seus compañeiros. aprendizaxe para obter información, realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT  CD  CAA  CCL  CSIEE

 B1.5. Integración nas tecnoloxías da información e a comunicación no proceso de aprendizaxe. BLOQUE 2. NÚMEROS  b  e

 B2.1. Números enteiros, decimais e fraccións.  B2.2. A numeración romana.

 B2.1. Ler, escribir e ordenar utilizando razoamentos apropiados, distintos tipos de

 MTB2.1.1. Identifica os números romanos  CMCT aplicando o coñecemento á comprensión  CCEC de datacións.

265

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos  g

MATEMÁTICAS

CURSO

Contidos

Criterios de avaliación

 B2.3. Orde numérica. Utilización dos números ordinais. Comparación de números.

números (romanos, naturais, fraccións e decimais ata as milésimas).

 B2.4. Nome e grafía dos números de máis de seis cifras.  B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos  CMCT numéricos e da vida cotiá, números  CAA (naturais, fraccións e decimais ata as  CCL milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

 B2.6. O sistema de numeración decimal: valor de posición das cifras.  B2.7. O número decimal: décimas, centésimas e milésimas.  B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica.  B2.9. Os números decimais: valor de posición.  B2.10. Números positivos e negativos.  B2.11. Ordenación de conxuntos de números de distinto tipo.

265

Temporalización

ÁREA

MATEMÁTICAS

Obxectivos  b  e  g

Contidos

CURSO Criterios de avaliación

 B2.3. Orde numérica. Utilización  B2.2. Interpretar diferentes dos números ordinais. Comparación tipos de números segundo o de números. seu valor, en situacións da vida cotiá.  B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc.

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

Temporalización

 MTB2.2.1. Interpreta en textos numéricos  CMCT e da vida cotiá, números (naturais,  CAA fraccións e decimais ata as milésimas),  CCL utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.  MTB2.2.2. Utiliza os números negativos en contextos reais.

 B2.12. Concepto de fracción como relación entre as partes o todo.

SEXTO

 CMCT

 B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica.

No 1º Trimestre

 B2.9. Os números decimais: valor de posición.  B2.13. Redondeo de números decimais ás décima, centésima ou milésima máis próxima.  B2.10. Números positivos e negativos.  B2.14. Redondeo de números naturais ás decenas, centenas e millares.   g

 B2.15. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador.

 B2.3. Realizar operacións e cálculos numéricos mediante diferentes procedementos,

 MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis  CMCT fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes.

265

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos  B2.13. Redondeo de números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.  B2.16. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.

 g

 B2.15. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador.  B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

 b

 B2.18. Estimación de resultados.

 e

 B2.19. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas.

 g

 B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

incluído o cálculo mental,  MTB2.3.2. Redondea números decimais facendo referencia implícita ás á décima, centésima ou milésima máis  CMCT propiedades das operación, en próxima. situación de resolución de problemas.  MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando á  CMCT relación entre fracción e número decimal.  B2.4. Utilizar as propiedades  MTB2.4.1. Coñece e aplica os criterios de  CMCT das operacións, as estratexias divisibilidade por 2, 3, 5, 9 e 10. persoais e os diferentes procedementos que se usan segundo a natureza do cálculo que se realizará (algoritmos escritos, cálculo mental, tenteo, estimación e calculadora).  B2.5. Utilizar os números  MTB2.5.1. Opera cos números  CMCT enteiros, decimais, coñecendo a xerarquía das operacións. fraccionarios e as porcentaxes sinxelas para interpretar e  MTB2.5.2. Utiliza diferentes tipos de  CMCT intercambiar información en números en contextos reais,  CCL contextos da vida cotiá. establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas.  MTB2.5.3. Estima e comproba resultados  CMCT mediante diferentes estratexias.  CAA

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  g

MATEMÁTICAS Contidos  B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B2.6. Operar cos números tendo en conta a xerarquía nas operacións, aplicando as propiedades destas, as estratexias persoais e os  B2.21 Operacións con números diferentes procedementos que naturais: suma, resta, multiplicación se utilizan segundo a natureza e división. do cálculo que se realizará  B2.22. Potencia como produto de (algoritmos escritos, cálculo factores iguais. Cadrados e cubos. mental, tenteo, estimación, Potencias de base 10. calculadora), usando o máis  B2.23. Identificación e uso dos adecuado termos propios da división.  B2.20. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais.

 MTB2.6.1. Calcula cadrados, cubos e potencias de base 10.

SEXTO Competencias clave  CMCT

  MTB2.6.2. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número.

 CMCT

 MTB2.6.3. Realiza operacións con números decimais.

 CMCT

 MTB2.6.4. Aplica a xerarquía das operacións e os usos da paréntese.

 CMCT  CAA

 B2.24. Operacións con fraccións.  B2.25. Operacións con números decimais.  B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.  b  e

 B2.16. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.

 B2.7. Iniciarse no uso das  MTB2.7.1. Calcula e utiliza as porcentaxes e a porcentaxes dunha cantidade para proporcionalidade directa para expresar partes.

265

 CMCT

Temporalización No 2º Trimestre

ÁREA Obxectivos  g

MATEMÁTICAS Contidos  B2.27. Porcentaxes e proporcionalidade.  B2.28. Expresión das partes utilizando porcentaxes.

CURSO Criterios de avaliación

interpretar e intercambiar información e resolver problemas en contextos da vida cotiá.

 B2.29. Correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

 B2.31. Proporcionalidade directa.  B2.32. A regra de tres en situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade.

 g

 B2.18. Estimación de resultados.  B2.26. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división.

 MTB2.7.2. Establece a correspondencia entre fraccións sinxelas, decimais e porcentaxes.

 CMCT

 MTB2.7.3. Calcula aumentos e diminucións porcentuais.

 CMCT

Temporalización

No 2º Trimestre

 MTB2.7.5. Resolve problemas da vida  CMCT cotiá utilizando porcentaxes e regra de  CCL tres en situacións de proporcionalidade  CAA directa, explicando oralmente e por escrito o significado dos datos, a situación formulada, o proceso seguido e as solucións obtidas.

 B2.33. Resolución de problemas da vida cotiá.

 B2.17. Divisibilidade: múltiplos, divisores, números primos e números compostos. Criterios de divisibilidade.

Competencias clave

 MTB2.7.4. Usa a regra de tres en  CMCT situacións de proporcionalidade directa: lei do dobre, triplo, metade, para resolver  CAA problemas da vida diaria.

 B2.30. Aumentos e diminucións porcentuais.

 b

Estándares de aprendizaxe

SEXTO

 B2.8. Coñecer, utilizar e automatizar algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións da vida cotiá.

 MTB2.8.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números (naturais, enteiros, decimais e fraccións).

 CMCT  CAA

 MTB2.8.2. Descompón de forma aditiva e  CMCT de forma aditivomultiplicativa, números menores de un millón, atendendo o valor de posición das súas cifras.

265

No 1º e 2º Trimestres

No 1º Trimestre

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B2.34. Automatización de algoritmos.

 MTB2.8.8. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100.

 CMCT

 B2.35. Descomposición de forma aditiva e de forma aditivomultiplicativa.

 MTB2.8.9. Calcula o mcm e o mcd.

 CMCT

 MTB2.8.10. Descompón números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.

 CMCT

 MTB2.8.11. Calcula tantos por cen en situacións reais.

 CMCT

 MTB2.8.12. Elabora e emprega estratexias de cálculo mental.

 CMCT

 B2.36. Descomposición de números naturais atendendo o valor de posición das súas cifras.  B2.37. Construción de series ascendentes e descendentes.  B2.38. Obtención dos primeiros múltiplos dun número dado.  B2.39. Obtención de todos os divisores de calquera número menor de 100.  B2.40. Descomposición de números decimais atendendo ao valor de posición das súas cifras.  B2.41. Cálculo de tantos por cen en situacións reais.  B2.42. Elaboración e uso de estratexias de cálculo mental.  B2.43. Utilización da calculadora.

265

 CAA

Temporalización

No 1º e 2º Trimestres

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  e  g

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B2.19. Comprobación de resultados  B2.9. Identificar, resolver mediante estratexias aritméticas. problemas da vida cotiá, adecuados ao seu nivel,  B2.44. Resolución de problemas da establecendo conexións entre vida cotiá. a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos adecuados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

SEXTO Competencias clave

 MTB2.9.1. Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

 CMCT

 MTB2.9.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

 CMCT

Temporalización

 CAA  CCL  CSIEE

Ao longo de todo o curso

BLOQUE 3. MEDIDA  b  e  g

 B3.1. Elección da unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.  B3.2. Realización de medicións.  B3.3. Estimación de lonxitudes, capacidades, masas, superficies e volumes de obxectos e espazos

 B3.1. Escoller os instrumentos  MTB3.1.1. Estima lonxitudes,  CMCT de medida máis pertinentes en capacidades, masas, superficies e  CCL cada caso, estimando a volumes de obxectos e espazos  CAA medida de magnitudes de coñecidos elixindo a unidade e os lonxitude, capacidade, masa e instrumentos máis axeitados para medir e tempo facendo previsións expresar unha medida, explicando de razoables. forma oral o proceso seguido e a estratexia utilizada.

265

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

coñecidos; elección da unidade e dos instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida.

 g

 B3.6. Comparación de superficies de figuras planas por superposición, descomposición e medición.  B3.7. Sumar e restar medidas de lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume.

 b  e  g

 MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitada para a expresión dunha medida.

 B3.4. Comparación e ordenación de  B3.2. Operar con diferentes medidas dunha mesma magnitude. medidas  B3.5. Desenvolvemento de estratexias para medir figuras de maneira exacta e aproximada.

 B3.8. Explicación oral e escrita do proceso seguido e da estratexia utilizada en calquera dos procedementos empregados.  B3.9. Equivalencias entre as medidas de capacidade e volume.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT  CAA

 MTB3.2.1. Suma e resta medidas de  CMCT lonxitude, capacidade, masa, superficie e volume en forma simple dando o resultado na unidade determinada de antemán.  MTB3.2.2. Expresa en forma simple a medición da lonxitude, capacidade ou masa dada en forma complexa e viceversa.

 CMCT

 MTB3.2.3. Compara e ordena medidas dunha mesma magnitude.

 CMCT

 B3.4. Utilizar as unidades de  MTB3.4.1. Coñece e utiliza as medida máis usuais, equivalencias entre as medidas de convertendo unhas unidades capacidade e volume. noutras da mesma magnitude, expresando os resultados en  MTB3.4.2. Explica de forma oral e por unidades de medida máis escrito os procesos seguidos e as axeitadas, explicando estratexias utilizadas en todos os oralmente e por escrito o procedementos realizados.

265

No 3º Trimestre

 CMCT

 CCL  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

proceso seguido e aplicándoo á resolución de problemas.

 b

 B3.10. O sistema sesaxesimal.

 g

 B3.11. O ángulo como unidade de medida dun ángulo. Medida de ángulos.

 b

 B3.12. Resolución de problemas de medida.

 g

Estándares de aprendizaxe  MTB3.4.3. Resolve problemas utilizando as unidades de medida máis usuais, convertendo unhas unidades noutras da mesma magnitude, expresando os resultados nas unidades de medida máis axeitadas, explicando oralmente e por escrito o proceso seguido.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT  CCL  CAA

 B3.5. Coñecer o sistema sesaxesimal para realizar cálculos con medidas angulares.

 MTB3.5.1. Resolve problemas realizando  CMCT cálculos con medidas angulares.  CAA

 B3.6. Identificar e resolver problemas da vida cotiá adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

 MTB3.6.1. Reflexiona sobre o proceso  CMCT seguido na resolución de problemas  CAA revisando as operacións utilizadas, as  CSIEE unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo.

No 3º Trimestre

Ao longo de todo o curso

BLOQUE 4. XEOMETRÍA  g

 B4.1. Posicións relativas de rectas e  B4.1. Utilizar as nocións circunferencias. xeométricas de paralelismo, perpendicularidade, simetría,

 MTB4.1.1. Identifica e representa posicións relativas de rectas e circunferencias.

265

 CMCT

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos

MATEMÁTICAS Contidos  B4.2. Ángulos en distintas posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice...  B4.3. Sistema de coordenadas cartesianas. Descrición de posicións e movementos.  B4.4. A representación elemental do espazo, escalas e gráficas sinxelas.

 g  i

 B4.5. Formas planas e espaciais: figuras planas: elementos, relación e clasificación.  B4.6. Clasificación de triángulos atendendo os seus lados e os seus ángulos.

 b

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

xeometría, perímetro e  MTB4.1.2. Identifica e representa ángulos  CMCT superficie para describir e en diferentes posicións: consecutivos, comprender situacións da vida adxacentes, opostos polo vértice… cotiá.  MTB4.1.3. Describe posicións e  CMCT movementos por medio de coordenadas, distancias, ángulos, xiros…  MTB4.1.4. Realiza escalas e gráficas sinxelas, para facer representacións elementais no espazo.

 CMCT

 MTB4.1.5. Identifica en situacións moi sinxelas a simetría do tipo axial e especular.

 CMCT

 B4.2 Coñecer as figuras  MTB4.2.1. Clasifica triángulos atendendo  CMCT planas; cadrado, rectángulo, aos seus lados e aos seus ángulos, romboide, triángulo, trapecio e identificando as relacións entre os seus rombo. lados e entre ángulos.  MTB4.2.2. Utiliza instrumentos de debuxo  CMCT e ferramentas tecnolóxicas para a  CD construción e exploración de formas xeométricas.  B4.3. Comprender o método de calcular a área dun

 MTB4.3.1. Calcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo.

265

 CMCT

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  g

MATEMÁTICAS Contidos  B4.5. Formas planas e espaciais: figuras planas: elementos, relación e clasificación.

CURSO Criterios de avaliación

paralelogramo, triángulo, trapecio e rombo. Calcular a área de figuras planas.

 B4.6. Clasificación de triángulos atendendo os seus lados e os seus ángulos.  g

 B4.7. Clasificación de cuadriláteros atendendo o paralelismo dos seus lados. Clasificación dos paralelepípedos.  B4.8. Concavidade e convexidade de figuras planas.  B4.9. A circunferencia e o círculo. Elementos básicos: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

 b  g

 B4.10. Interpretación de representacións espaciais en situacións da vida cotiá.

 B4.4. Utilizar as propiedades das figuras planas para resolver problemas.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 MTB4.3.2. Aplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria.

 CMCT

 MTB4.4.1. Identifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

 CMCT

 MTB4.4.2. Calcula perímetro e área da circunferencia e do círculo.

 CMCT

 B4.5. Interpretar  MTB4.5.1. Comprende e describe representacións espaciais situacións da vida cotiá, e interpreta e realizadas a partir de sistemas elabora representacións espaciais de referencia e de obxectos ou (planos, esbozos de itinerarios, situacións familiares. maquetas,…), utilizando as nocións xeométricas básicas (situación, movemento, paralelismo, perpendicularidade, escala, simetría, perímetro e superficie).

265

Temporalización

 CAA

 CMCT  CAA

 No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  b  e  g

MATEMÁTICAS

CURSO

Contidos

Criterios de avaliación

 B4.11. Resolución de problemas de xeometría relacionados coa vida cotiá.

 B4.6. Identificar, resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

Estándares de aprendizaxe  MTB4.6.1 Resolve problemas xeométricos que impliquen dominio dos contidos traballados, utilizando estratexias heurísticas de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CMCT  CAA  CCL  CSIEE

 MTB4.6.2. Reflexiona sobre o proceso de  CMCT resolución de problemas: revisando as  CAA operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto, propoñendo outras formas de resolvelo. BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE  b  g

 B5.1. Recollida e clasificación de datos cualitativos e cuantitativos.

 B5.1. Recoller e rexistrar unha  MTB5.1.1. Identifica datos cualitativos e información cuantificable, cuantitativos en situacións familiares. utilizando algúns recursos sinxelos de representación gráfica: táboas de datos, bloques de barras, diagramas lineais… comunicando a información.

265

 CMCT  CAA

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  b  g

MATEMÁTICAS Contidos  B5.2. Construción de táboas de frecuencias absolutas e relativas.  B5.3. Iniciación intuitiva ás medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.  B5.4. Realización e interpretación de gráficas sinxelas: diagramas de barras, poligonais e sectoriais.  B5.5. Análise crítica das informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B5.2. Realizar, ler e interpretar  MTB5.2.1. Recolle e clasifica datos  CMCT representacións gráficas dun cualitativos e cuantitativos de situacións  CAA conxunto de datos relativos ao do seu contorno, utilizándoos para contorno inmediato. construír táboas de frecuencias absolutas e relativas.  MTB5.2.2. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

 CMCT  CAA

 MTB5.2.3. Realiza e interpreta gráficos  CMCT moi sinxelos: diagramas de barras,  CAA poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas.  MTB5.2.4. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas

 g

 B5.6. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias

 B5.3. Facer estimacións  MTB5.3.1. Identifica situacións de baseadas na experiencia carácter aleatorio. sobre o resultado (posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar o dito resultado.

265

 CMCT

No 3º Trimestre

ÁREA Obxectivos  b  g

 b  e  g

MATEMÁTICAS Contidos

CURSO Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B5.6. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias.

 B5.4. Observar e constatar  MTB5.4.1. Realiza conxecturas e que hai sucesos imposibles, estimacións sobre algún xogos (moedas, sucesos que con case toda dados, cartas, loterías…) seguridade prodúcense ou que se repiten, sendo máis ou menos probable esta repetición.

 CMCT

 B5.7. Iniciación intuitiva ao cálculo da probabilidade dun suceso.

 B5.5. Identificar e resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

 MTB5.5.1. Resolve problemas que impliquen dominio dos contidos propios da estatística e probabilidade, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios…), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as consecuencias destas e a conveniencia da súa utilización.

 CMCT

 MTB5.5.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

 CMCT

265

Temporalización

 CAA

 CAA  CCL  CSIEE

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE

- Utiliza ordenadamente a linguaxe numérica, xeométrica, gráfica e de medida, argumentando e razoando as súas solucións. - Relata experiencias propias incluíndo espontaneamente na súa narración medidas de espazo e tempo, números naturais ou fraccións, palabras relativas a comparacións e ás operacións aditivas e multiplicativas, etc. - Interpreta documentos e mensaxes sobre fenómenos da vida cotiá que conteñen números e operacións, descricións de figuras, situacións no espazo ou itinerarios, etc.; e é capaz de utilizar este tipo de documentos para realizar pequenas investigacións ou apoiar argumentos en discusións sobre temas do seu interese. - Coñece o uso dos números como código. - Estima unha solución razoable a un problema antes de resolvelo, selecciona e aplica pertinentemente as operacións necesarias cos datos dispoñibles e contrasta o resultado coa estimación realizada, interprétao en función do enunciado, revisándoo e corrixíndoo en caso necesario. - Estima magnitudes (lonxitude, superficie, capacidade, masa e tempo) antes de medilas e contrasta os resultados obtidos coa estimación previa.

265

- Realiza as medicións con coidado, escolle entre as unidades e instrumentos de medida dispoñibles os que mellor se axusten á natureza do que se desexa medir, e expresa correctamente as medidas realizadas manexando múltiplos e submúltiplos. - Elixe un procedemento de cálculo numérico adecuado á situación concreta nun contexto de resolución de problemas, con números de varias cifras, e executa con corrección dito procedemento, revisándoo se o resultado non coincide coa estimación prevista. - Coñece os elementos e propiedades máis importantes de corpos e figuras, axudándose delas para crear as súas propias composicións estéticas ou utilitarias. - Describe desprazamentos con relación ao punto de referencia elixido e utiliza sinxelos sistemas de coordenadas no plano, para localizar e describir puntos nel. - Interpreta unha representación espacial (esbozo de itinerario, plano ou maqueta), referente a espazos do seu contorno e identifica os elementos máis importantes. - Identifica que datos é preciso tomar cando recolle información para un propósito concreto e aplica a técnica adecuada. - Interpreta e elabora táboas de datos con pulcritude e precisión. - Manifesta satisfacción polo progreso dos seus coñecementos matemáticos, pola autonomía que lle proporcionan eses coñecementos, así como pola crecente socialización que implica a linguaxe matemática. - Aplica os coñecementos matemáticos a situacións lúdicas e identifica situacións do seu contorno familiar onde se utilizan.

265

- Afronta con autonomía as situación problemáticas, sen pedir axuda ante a primeira dificultade, é consciente dos seus puntos débiles e esfórzase por superalos. - Explora distintas representacións dunha situación concreta, contemplando as posibilidades das distintas linguaxes matemáticas (gráfica, numérica, etc.).

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Competencia matemática - Recoñecer distintos usos dos números e utilizar códigos numéricos para identificar obxectos, situacións... - Recoñecer a utilidade das operacións para resolver problemas. - Recoñecer a utilidade do cálculo mental no manexo das moedas e billetes de curso legal. - Utilizar as distintas operacións matemáticas para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Resolver problemas que impliquen o manexo do diñeiro.

265

- Recoñecer as fraccións, os seus termos, a súa representación e a súa nomenclatura. - Aplicar a situacións cotiás, o cálculo do valor dunha parte dunha cantidade que se dividiu en partes iguais. - Utilizar as unidades de medida de lonxitude para enfrontarse a situacións nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Aplicar os conceptos e nomenclatura relativos aos elementos xeométricos para analizar, describir e comprender o contorno real. - Desenvolver o gusto pola precisión e o rigor na utilización dos instrumentos de medida. - Establecer relacións e equivalencias entre as distintas unidades de tempo. - Aplicar en distintos contextos os conceptos relativos aos distintos tipos de liñas, ás súas posicións relativas e aos ángulos. - Ser capaz de utilizar os conceptos relativos aos triángulos, cuadriláteros, circunferencia e círculo en distintos contextos: analizar, describir, clasificar, interpretar, as formas dos obxectos que nos rodean. - Adquirir coñecementos e destrezas matemáticas. - Mostrar interese por utilizar modos matemáticos de pensamento.

Competencia en Comunicación lingüística

265

- Incorporar os números á linguaxe habitual, como elementos con valor expresivo e interpretar mensaxes que conteñen números. - Describir verbalmente os razoamentos e procesos matemáticos que interveñen nas distintas operacións matemáticas. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía das distintas operacións matemáticas. - Utilizar unha linguaxe precisa e clara na descrición, localización e organización de feitos ao longo do tempo. - Incorporar as fraccións á linguaxe habitual, como elementos con valor expresivo. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía do sistema métrico decimal. - Utilizar o vocabulario axeitado en situacións familiares de medida de capacidade e de peso. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía do sistema monetario. - Incorporar á linguaxe habitual a terminoloxía xeométrica aprendida. - Valorar a terminoloxía xeométrica como recurso expresivo. - Describir verbalmente os procesos matemáticos que interveñen na elaboración de táboas e gráficas. - Incorporar á súa linguaxe habitual a terminoloxía elemental estatística.

Tratamento da información e competencia dixital

265

- Proporcionar destrezas asociadas ao uso dos números. - Facilitar a comprensión de informacións que incorporen cantidades e medidas. - Iniciarse no uso de calculadoras e de ferramentas tecnolóxicas para facilitar a comprensión de contidos matemáticos. - Iniciarse no uso de cronómetros e reloxos dixitais para facilitar a comprensión de contidos matemáticos. - Utilizar Internet como recurso para a busca de información e para a obtención de figuras e representacións xeométricas. - Utilizar a linguaxe gráfica e estatística para interpretar a información sobre a realidade.

Competencias Sociais e Cívicas - Valorar a utilidade dos números como recurso para analizar os elementos e relacións da sociedade na que vivimos. - Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveñan as distintas operacións matemáticas. - Valorar a utilidade das fraccións como recursos para cuantificar e resolver situacións cotiás. - Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveña o diñeiro.

265

- Desenvolver a colaboración cos demais e mostrar actitudes de axuda co fin de resolver situacións problemáticas nas que interveña as unidades de medida de lonxitudes. - Planificación dos produtos que se van consumir antes de comprar. - Valorar a puntualidade como algo positivo para a convivencia. - Aceptar outros puntos de vista diferentes ao propio ao utilizar estratexias de resolución de problemas.

Coñecemento e interacción co mundo físico - Recoñecer a utilidade dos números para expresar cantidades das magnitudes que manexamos todos os días. - Facilitar unha mellor comprensión do contorno. - Utilizar as distintas operacións matemáticas para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Recoñecer a utilidade das fraccións para expresar cantidades das magnitudes que manexamos todos os días. - Utilizar o sistema monetario para enfrontarse a situacións cotiás nas que empregar as matemáticas fóra da aula. - Describir o contorno de xeito máis axustado á realidade. - Localizar no tempo as propias vivencias: ao longo do día, do mes, do ano, etc.

265

- Aplicar os conceptos e nomenclatura relativos aos elementos xeométricos para analizar, describir e comprender o contorno real. - Transmitir informacións precisas sobre aspectos cuantificables do contorno.

Conciencia e expresións culturais e artísticas - Valorar o coñecemento matemático como contribución ao desenvolvemento cultural dos pobos. - Recoñecer as relacións e formas xeométricas axuda na análise de producións artísticas. - Utilizar os envases de refugallo para realizar producións artísticas. - Utilizar algunhas obras de arte para traballar contidos matemáticos.

Competencia para Aprender a aprender - Recoñecer a utilidade das representacións gráficas para fixar e aclarar conceptos e relacións nos números. - Verbalizar o proceso seguido na aprendizaxe das distintas operacións matemáticas, para potenciar o desenvolvemento de estratexias que faciliten a aprendizaxe autónoma. - Realizar debuxos ou esquemas que lle axuden á busca da solución a un problema.

265

- Potenciar o desenvolvemento de estratexias que faciliten a aprendizaxe autónoma. - Desenvolver a habilidade para comunicar con eficacia, os propios resultados. - Recoñecer a utilidade das representacións gráficas para fixar e aclarar conceptos e relacións nos números fraccionarios - Recoñecer a utilidade de utilizar debuxos ou esquemas que lle axuden á busca da solución a un problema. - Potenciar unha actitude experimentadora cara á utilización de diferentes instrumentos e unidades de medida. - Verbalizar o proceso seguido na aprendizaxe, para reflexionar sobre como se aprende. - Recoñecer e aplicar a manipulación, a construción e a representación como métodos de investigación e descubrimento en xeometría.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Seguir un método como estratexia para ter unha maior seguridade na resolución de problemas. - Desenvolver a confianza para enfrontarse con éxito a situacións incertas. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas, utilizando distintas operacións matemáticas. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas nos que interveña a medida do tempo.

265

- Trazar un plan, buscar estratexias e tomar decisións para resolver problemas. - Mostrar curiosidade por coñecer a utilidade das aprendizaxes novas. - Resolver problemas no ámbito das fraccións - Enfrontarse a novas situacións con maior posibilidade de éxito, tendo en conta a valoración dos resultados obtidos en situacións similares. - Mostrar interese por descubrir diferentes formas de construción e representación dos elementos e figuras xeométricos. - Xestionar os recursos para optimizar os procesos de resolución de problemas, utilizando as unidades de medida de lonxitude.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Entendemos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións

265

respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular.

265

- Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe.

265

- Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma.

265

- Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido, aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación

265

das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

265

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN Nas avaliacións trimestrais outorgaráselle ao alumnado unha nota que recolla a avaliación dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas: * Actitude positiva ante a materia, achegando cada día o material e prestando atención ó traballo de aula. (10%) * Probas escritas / orais. (60%) * Traballo individual dos contidos do currículo da área. (15%) * Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (10%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

265

MATEMÁTICAS NUMERACIÓN

10%

CÁLCULO RESOLUCIÓN PROBLEMAS MAGNITUDES-MEDIDAS XEOMETRÍA e ESTATÍSTICA ACTITUDE ANTE A MATERIA (Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…)

25% 25% 15% 15%

10%

- Sobresaínte: 90% a 100% ( 9 ou 10 )

265

- Notable: 70% a 80% ( 7 ou 8 ) - Ben: 60% ( 6 ) - Suficiente: 50% ( 5 ) - Insuficiente: menos do 50% ( 1,2,3 ou 4 ) Considerarase cualificaciรณn negativa o Insuficiente e positivas as restantes.

265

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA 265

ÁREA DE LINGUA CASTELÁ E LITERATURA ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL. FALAR E ESCOITAR  a  c  e

 B1.1. Estratexias e normas  B1.1. Participar en situacións de para o intercambio comunicación, dirixidas ou comunicativo: participación; espontáneas, respectando as normas exposición clara; organización da comunicación: quenda de palabra, do discurso; escoita; respecto organizar o discurso, escoitar e á quenda de palabra; papel de incorporar as intervencións dos e daws persoa moderadora; entoación demais. adecuada; respecto polos sentimentos, experiencias, ideas, opinións e coñecementos dos e das demais.

 LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e  CCL axusta os rexistros lingüísticos segundo  CAA o grao de formalidade e a finalidade  CSC (académica, social e lúdica).  LCB1.1.2. Transmite as ideas con claridade, coherencia e corrección.

 CCL  CAA

 LCB1.1.3. Escoita atentamente as  CCL intervencións dos compañeiros e segue  CAA as estratexias e normas para o  CSC intercambio comunicativo mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos e das demais.  LCB1.1.4. Aplica as normas  CCL sociocomunicativas: escoita atenta,  CAA espera de quendas participación  CSC respectuosa, adecuación á intervención da persoa interlocutora, papel de persoa moderadora e certas normas de cortesía.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 e

 B1.2. Comprensión e expresión de mensaxes verbais e non verbais.

 B1.2. Integrar e recoñecer a información verbal e non verbal dos discursos orais.

 LCB1.2.1. Emprega conscientemente recursos lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais

 a

 B1.3. Participación en situacións de comunicación, espontáneas e dirixidas, utilizando un discurso ordenado e coherente.

 B1.3. Expresarse de forma oral para satisfacer necesidades de comunicación en diferentes situacións con vocabulario preciso e estrutura coherente.

 LCB1.3.1. Exprésase cunha  CCL pronunciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

 b  e

 e

 B1.4. Analizar e valorar con sentido crítico as mensaxes orais.

265

Temporalización

 CCL

 LCB1.3.2. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado.

 CCL

 LCB1.3.3. Participa activamente en diversas situacións de comunicación:

 CCL  CD

Debates e diálogos.

 CAA

Exposicións orais con e sen axuda das tecnoloxías da información e comunicación.

 CSC

 LCB1.3.4. Participa activamente e de forma construtiva nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

 CCL

 LCB1.4.1. Amosa unha actitude de escoita atenta.

 CCL

 CSIEE

 CAA  CSC  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B.1.4. Valoración crítica de mensaxes verbais e non verbais.

 e

 B1.5. Valoración dos contidos transmitidos polo texto. Dedución das palabras polo contexto. Ampliación do vocabulario. Creación de redes semánticas sinxelas.

 B1.6. Comprensión de textos orais segundo a súa tipoloxía.Ideas principais e secundarias. Ampliación do vocabulario. Redes semánticas.

Competencias clave

Temporalización

 LCB1.4.2. Comprende a información  CCL xeral en textos orais de uso habitual, do  CAA ámbito escolar e social.  LCB1.4.3. Interpreta o sentido dos elementos básicos do texto necesarios para a comprensión global (léxico, locucións).

 e

SEXTO

 B1.5. Facer hipóteses sobre o significado de palabras a partir do seu contexto de uso

 B1.6. Comprender o sentido global dos textos orais, recoñecendo as ideas principais e secundarias e identificar ideas ou valores non explícitos.

265

 CCL  CAA

 LCB1.5.1. Utiliza o vocabulario axeitado  CCL á súa idade nas expresións axeitadas para as diferentes funcións da linguaxe.  LCB1.5.3. Diferenza polo contexto o significado de correspondencias fonema-grafía idénticas (palabras homófonas, homónimas, parónimas, polisémicas).

 CCL

 LCB1.6.1. Identifica o tema do texto.

 CCL

 LCB1.6.2. Identifica as ideas principais dun texto.

 CCL

 LCB1.6.3. Resume un texto distinguindo ideas principais e secundarias.

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CAA

 CCA

ÁREA Obxectivos  b  e

 a  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B1.7. Audición e reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese.

 B1.7. Memorizar e reproducir textos  LCB1.7.1. Reproduce de memoria  CCL axeitados aos seus gustos e intereses, breves textos literarios ou non literarios  CAA utilizando con corrección e creatividade axeitados aos seus gustos e intereses,  CCEC as distintas estratexias de utilizando con corrección e creatividade  B1.8. Dramatizacións de comunicación oral. as distintas estratexias de textos literarios adaptados á comunicación oral. idade e de producións propias.  B1.9. Identificación da  B1.8. Comprender textos orais segundo  LCB1.8.1. Sigue instrucións dadas para finalidade comunicativa de a súa tipoloxía: atendendo á forma da levar a cabo actividades diversas. textos de diferentes tipoloxías: mensaxe (descritivos, narrativos, atendendo á forma da dialogados, expositivos e  LCB1.8.2. Responde de forma correcta mensaxe (descritivos, argumentativos) e a súa intención a preguntas correspondentes á narrativos, dialogados, comunicativa (informativos, literarios, comprensión literal, interpretativa e expositivos e argumentativos) prescritivos e persuasivos). crítica do texto, e infire o sentido de e a súa intención comunicativa elementos non explícitos nos textos (informativos, literarios, orais. prescritivos e persuasivos) Ideas principais e secundarias.  LCB1.8.3. Utiliza a información recollida Ampliación do vocabulario. para levar a cabo diversas actividades Redes semánticas. en situacións de aprendizaxe individual ou colectiva.

 CCL  CAA  CCL  CAA

Ao longo de todo o curso  CCL  CD  CAA  CSC  CSIEE

265

ÁREA Obxectivos  b  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B1.10. Expresión e produción de textos orais segundo a súa tipoloxía: narrativos, descritivos argumentativos, expositivos, instrutivos, informativos e persuasivos.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B1.9. Producir textos orais breves e sinxelos dos xéneros máis habituais imitando modelos.



LCB1.9.1. Reproduce comprensiblemente textos orais breves e sinxelos imitando modelos e axustándose á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

 LCB1.9.2. Recorda algunhas ideas básicas despois de escoitar un texto e exprésaas oralmente en resposta a preguntas directas.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL

 CCL  CCA

 LCB1.9.3. Organiza e planifica o  CCL discurso axeitándose á situación de  CAA comunicación e aos diferentes modos  CSIEE discursivos (narrar, describir, informarse e dialogar) empregando os recursos lingüísticos pertinentes.  a  b  e

 B1.11. Estratexias para utilizar  B1.10. Utilizar de xeito efectivo a a linguaxe oral como linguaxe oral: escoitar activamente, instrumento de comunicación recoller datos, preguntar e repreguntar, e aprendizaxe: escoitar, participar nas enquisas e entrevistas e recoller datos, preguntar. expresar oralmente con claridade o Participación en enquisas e propio xuízo persoal, de acordo coa entrevistas. Comentario oral e súa idade. xuízo persoal.

265

 LCB1.10.1. Emprega de xeito efectivo a linguaxe oral para comunicarse e aprender: escoita activa, recollida de datos, pregunta e repregunta, participación en enquisas e entrevistas, emisión de xuízo persoal.

 CCL  CAA  CSC  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  d  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

SEXTO

Estándares de aprendizaxe

 B1.11. Estratexias para utilizar  B1.11. Valorar os medios de  LCB1.11.1. Resume entrevistas, a linguaxe oral como comunicación social como instrumento noticias e debates infantís… instrumento de comunicación de aprendizaxe e de acceso a procedentes da radio, televisión e da e aprendizaxe: escoitar, informacións e experiencias de doutras internet. recoller datos, preguntar. persoas. Participación en enquisas e  LCB1.11.2. Transforma en noticias entrevistas. Comentario oral e feitos cotiáns próximos á súa realidade, xuízo persoal. axustándose á estrutura e linguaxe propios do xénero e imitando modelos.  LCB1.11.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas do seu interese, seguindo modelos.

Competencias clave

Temporalización

 CCL  CD  CAA  CSC  CCL  CSC

 CCL  CAA  CSIEE

 LCB1.11.4. Prepara, seguindo modelos,  CCL reportaxes sobre temas de seu  CAA interese.  CSIEE

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA. LER  e

 B2.1. Consolidación do sistema de lecto-escritura.

 B2.1. Ler en voz alta diferentes textos, con fluidez e entoación adecuada.

 B2.2. Lectura en voz alta de distintos tipos de texto.

 LCB2.1.1. Le en voz alta, con precisión,  diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con velocidade, fluidez e entoación adecuada.  LCB2.1.2. Descodifica con precisión e rapidez todo tipo de palabras.

265

CCL

 CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B2.3. Comprensión de textos, en voz alta e en silencio, segundo o seu tipoloxía.  B2.4. Audición de diferentes tipos de textos.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B2.2. Comprender distintos tipos de  LCB2.2.1. Entende a mensaxe de xeito textos adaptados á idade e utilizando a global e identifica as ideas principais e lectura como medio para ampliar o as secundarias dos textos de diferente vocabulario e fixar a ortografía correcta. tipoloxía, do ámbito escolar e social, a partir da lectura dun texto en voz alta.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA

 LCB2.2.2. Comprende, con certo grado  CCL de detalle, diferentes tipos de textos  CAA atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).  e

 B2.5. Lectura, en silencio, e comprensión de distintos tipos de texto.

 B2.3. Ler en silencio diferentes textos  LCB2.3.1. Le en silencio coa valorando o progreso na velocidade e a velocidade adecuada textos de comprensión. diferente complexidade.  LCB2.3.2. Realiza lecturas en silencio resumindo con brevidade os textos lidos.

 e

 B2.6. Subliñado, esquematización e resumo da información relevante dun texto.

 CCL

 B2.4. Resumir un texto lido reflectindo a  LCB2.4.1. Capta o propósito de  CCL estrutura e destacando as ideas diferentes tipoloxía textuais. Identifica  CAA principais e secundarias nos distintos as partes da súa estrutura organizativa, tipos de textos. analiza a súa progresión temática.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

 B2.7. Comprensión de textos segundo a súa tipoloxía.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B2.5. Utilizar estratexias para a comprensión de textos de diversa índole.

SEXTO Competencias clave

 LCB2.4.2. Elabora resumos de textos lidos e identifica os elementos característicos dos diferentes tipos de texto.

 CCL

 LCB2.4.3. Recoñece algúns mecanismos de cohesión en diferentes tipos de texto.

 CCL

 LCB2.4.4. Elabora esquemas a partir de textos expositivos.

 CCL

 LCB2.5.1. Interpreta o valor do título e as ilustracións.

 CCL

Temporalización

 CAA

 LCB2.5.2. Marca as palabras clave dun  CCL texto que axudan á comprensión global.  CAA 

LCB2.5.3. Activa coñecementos previos axudándose deles para comprender un texto.

 CCL  CAA

 LCB2.5.4. Realiza inferencias e formula  CCL hipóteses.  CAA  LCB2.5.5. Comprende a información contida nos gráficos, establecendo relacións coa información que aparece no texto relacionada con estes.

265

 CCL  CMCT  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 e  i

 a  b  e

Competencias clave

 LCB2.5.6. Interpreta esquemas de chave, números, mapas conceptuais sinxelos.

 CCL

 B2.8. Gusto pola lectura.  B2.6. Ler por propia iniciativa diferentes  LCB2.6.1. Ten programado un tempo Hábito lector. Lectura de tipos de textos. semanal para ler diferentes textos. diferentes textos como fonte de información, de deleite e de diversión.  LCB2.6.2. Le voluntariamente textos  B2.9. Selección de libros propostos polo mestre ou mestra. segundo o gusto persoal.

 CCL

 B2.10. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.  b

SEXTO

 CAA

 CAA  CSIEE  CCL  CAA  CSIEE

 B2.11. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesma como fonte de aprendizaxe

 B2.7. Utilizar textos científicos en diferentes soportes para seleccionar e recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais.

 LCB2.7.1. Consulta diferentes fontes bibliográficas e textos de soporte informático para obter datos e información para realizar traballos individuais ou en grupo.

 CCL

 B2.12. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.

 B2.8. Concentrarse en entender e interpretar o significado dos textos lidos.

 LCB2.8.1. Deduce o significado de palabras e expresións con axuda do contexto.

 CCL

 LCB2.8.2. Comprende textos xornalísticos e publicitarios. Identifica a súa intención comunicativa. Diferenza entre información, opinión e publicidade.

 CCL

265

Temporalización

 CD  CAA

 CAA

 CAA  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LCB2.8.3. Infire, interpreta e formula  CCL hipótese sobre o contido. Sabe  CAA relacionar os elementos lingüísticos cos  CSC non lingüísticos nos diferentes tipos de textos.  LCB2.8.4. Establece relación entre as  CCL ilustracións e os contidos do texto,  CMCT presenta hipóteses, realiza predicións,  CAA e identifica na lectura o tipo de texto e a intención.  LCB2.8.5. Interpreta a linguaxe figurada, metáforas, personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos publicitarios.  a  e  i

 B2.13. Uso guiado das Tecnoloxías da Información e a Comunicación para a localización, selección, interpretación e organización da información.

 B2.9. Utilizar as Tecnoloxías da  LCB2.9.1. Utiliza os medios Información e a Comunicación de modo informáticos para obter información. eficiente e responsable para a procura e tratamento da información.

 CCL  CCEC

 CCL  CD  CAA

 LCB2.9.2. Interpreta a información e fai  CCL un resumo da mesma.  CAA

 B2.12. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B2.8. Gusto pola lectura.  B2.10. Desenvolver o Plan lector que Hábito lector. Lectura de dea resposta a unha planificación diferentes textos como fonte sistemática de mellora da eficacia de información, de deleite e de lectora e fomente o gusto pola lectura. diversión.

 LCB2.10.1. Utiliza a biblioteca para localizar un libro determinado con seguridade e autonomía, aplicando as normas de funcionamento da mesma.

 CCL

 B2.11. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesma como fonte de aprendizaxe.

 LCB2.10.2. Expón os argumentos de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, editorial, xénero ou ilustracións.

 CCL

 LCB2.10.3. Selecciona lecturas con criterio persoal e expresa o gusto pola lectura de diversos xéneros literarios como fonte de lecer manifestando a súa opinión sobre os textos lidos.

 CCL

 B2.14. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.

BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA. ESCRIBIR

265

 CAA  CSIEE

 CAA  CCEC

 CAA  CSIEE  CCEC

Temporalización

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

 B3.1. Produción de textos para  B3.1. Producir textos con diferentes comunicar coñecementos, intencións comunicativas con experiencias e necesidades: coherencia, respectando a súa atendendo á forma da estrutura e aplicando as regras mensaxe (descritivos, ortográficas coidando a caligrafía, orde narrativos, dialogados, e presentación. expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

 LCB3.1.1. Escribe, en diferentes  CCL soportes, textos propios do ámbito da  CD vida cotiá, do ámbito escolar e social:  CAA diarios, cartas, correos electrónicos, noticias, textos literarios, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas, solicitudes, ….

 B3.2. Cohesión do texto: enlaces, substitucións léxicas, mantemento do tempo verbal e puntuación.

 LCB3.1.2. Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesivas e respectando as normas gramaticais e ortográficas.

 B3.3. Aplicación das normas ortográficas e signos de puntuación (punto e coma, guión, dous puntos, raia, signos de entoación, parénteses, etc). Acentuación.

 B3.5. Normas e estratexias para a produción de textos: planificación (función, destinatario, estrutura...).

 B3.2. Aplicar todas as fases do proceso  LCB3.2.1. Resume o contido de textos de escritura na produción de textos propios do ámbito da vida persoal e do escritos de distinta índole: planificación, ámbito escolar, recollendo as ideas textualización, revisión e reescritura, principais, evitando parafrasear o texto utilizando esquemas e mapas e utilizando unha expresión persoal.

265

Temporalización

 CCL  CAA

 LCB3.1.3. Escribe diferentes tipos de  CCL textos adecuando a linguaxe ás  CCA características do xénero, seguindo  CSIEE modelos, encamiñados a desenvolver a súa capacidade creativa na escritura.

 B3.4. Orde e presentación.  e

SEXTO

 CCL  CAA  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B3.6. Revisión e mellora do texto.  B3.7. Realización de ditados.

 e

 a  e

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

conceptuais, aplicando estratexias de tratamento da información, redactando os seus textos con claridade, precisión e corrección, revisándoos para melloralos e avaliando, coa axuda de guías, as producións propias e alleas.

Competencias clave

 LCB3.2.2. Aplica correctamente os signos de puntuación, as regras de acentuación e ortográficas propias do nivel.

 CCL

 LCB3.2.3. Reproduce textos ditados con corrección.

 CCL

 LCB3.2.4. Emprega estratexias de procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais.

 CCL

 B3.3. Aplicación das normas ortográficas e signos de puntuación (punto e coma, guión, dous puntos, raia, signos de entoación e parénteses).Acentuación.

 B3.3. Utilizar o dicionario como recurso  LCB3.3.1. Utiliza habitualmente o para resolver dúbidas sobre a lingua, o dicionario, en papel e en liña, no uso ou a ortografía das palabras. proceso de escritura.

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis

 B3.4. Elaborar proxectos individuais ou colectivos sobre diferentes temas da área.

265

SEXTO Temporalización

 CAA

 CD  CAA  CSIEE  CCL  CAA

 LCB3.4.1. Elabora gráficas a partir de  CCL datos seleccionados e organizados  CAA procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais e revistas).

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

publicitarios. Anuncios. Cómics.

SEXTO Competencias clave

 LCB3.4.2. Presenta un informe de forma ordenada e clara, utilizando soporte papel e informático, sobre problemas ou situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións.

 CCL

 LCB3.4.3. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

 CCL

Temporalización

 CD  CAA  CSIEE

 CD  CAA  CSIEE  CCEC

 e

 a  e

 B3.2. Cohesión do texto: enlaces, substitucións léxicas, mantemento do tempo verbal, puntuación.

 B3.5. Buscar unha mellora progresiva no uso da lingua, explorando canles que desenvolvan a sensibilidade, a creatividade e a estética.

 LCB3.5.1. Pon interese e esfórzase por  CCL escribir correctamente de forma  CAA persoal.

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios. Cómics.

 B3.6. Favorecer a través da linguaxe a formación dun pensamento crítico que impida discriminacións e prexuízos.

 LCB3.6.1. Expresa, por escrito, opinións, reflexións e valoracións argumentadas e usa, de xeito habitual, unha linguaxe non sexista.

265

 CCL  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B3.9. Produción de textos segundo o Plan de escritura.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 B3.7. Levar a cabo o plan dea escritura  LCB3.7.1. Planifica e redacta textos  CCL que de resposta a unha planificación seguindo uns pasos: planificación,  CAA sistemática de mellora da eficacia redacción, revisión e mellora.  CSIEE escritora e fomente a creatividade. - Determina con antelación como será o texto, a súa extensión, o tratamento autor/a-lector/a e a presentación. - Adapta a expresión á intención, tendo en conta ao interlocutor e o asunto de que se trata. - Presenta os escritos con limpeza, claridade, precisión e orde os escritos. - Reescribe o texto.  LCB3.7.2. Valora a súa propia  CCL produción escrita, así como a produción  CSC escrita dos seus compañeiros.

 b  e  i

 B3.8. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios. Cómics.

 B3.8. Utilizar as Tecnoloxías da  LCB3.8.1. Usa con eficacia Internet e Información e a Comunicación de modo as Tecnoloxías da Información e a eficiente e responsable para presentar Comunicación para escribir, presentar as súas producións. os textos e buscar información, crear táboas e gráficas.

 B3.9. Produción de textos segundo o Plan de escritura. BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA

265

 CCL  CD  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

 e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B4.1. Aplicar os coñecementos básicos  LCB4.1.1. Identifica todas as categorías  CCL sobre a estrutura da lingua, a gramática gramaticais pola súa función na lingua:  B4.2. Recoñecemento das (categorías gramaticais), o vocabulario presentar ao nome, substituír ao nome, distintas clases de palabras e (formación e significado das palabras e expresar características do nome, explicación reflexiva do seu campos semánticos), así coma as expresar accións ou estados, enlazar uso en situacións concretas de regras de ortografía para favorecer ou relacionar palabras ou oracións. comunicación (nome, verbo, unha comunicación máis eficaz. adxectivo, preposición,  LCB4.1.2. Conxuga e usa con  CCL adverbio,conxunción, corrección todos os tempos simples e pronomes, artigos, compostos nas formas persoais e non interxeccións). persoais do modo indicativo e  B4.3. Conxugación dos verbos subxuntivo de todos os verbos. regulares e irregulares máis frecuentes.  LCB4.1.3. Diferenza familias de  CCL palabras.

Temporalización

 B4.1. A palabra.

 B4.4. Vocabulario: sinónimos e  B4.2. Desenvolver as destrezas e antónimos, palabras competencias lingüísticas a través do polisémicas e homónimas, uso da lingua. arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos. Frases feitas. Formación de substantivos, adxectivos e verbos. Recursos derivativos: prefixos e sufixos na formación de nomes, adxectivos e verbos. Siglas e abreviaturas.

265

 LCB4.2.1. Identifica e usa sinónimos e antónimos, palabras polisémicas e homónimas, arcaísmos, estranxeirismos e neoloxismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.

 CCL

 LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

 CCL

 LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun texto.

 CCL

Ao longo de todo o curso

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.5. Recoñecemento e observación reflexiva dos constituíntes oracionais: a oración simple, suxeito e predicado.  B4.6. Recoñecemento e uso dalgúns conectores textuais (de orde, contraste e explicación) e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais (substitucións pronominais) coma léxicos (elipses e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos).  e

 B4.7. Uso eficaz do dicionario para ampliación de vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical.

SEXTO Competencias clave

 LCB4.2.4. Recoñece e usa os conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade...

 CCL

 LCB4.2.5. Identifica as oracións como unidades de significado completo. Recoñece a oración simple, diferencia suxeito e predicado.

 CCL

Temporalización

No 1º e 2º Trimestres

 B4.3. Sistematizar a adquisición de vocabulario a través dos textos.

265

 LCB4.3.1. Recoñece a estrutura do dicionario e tipos de dicionario, en diferentes soportes e úsaos para buscar o significado de calquera palabra (derivadas e sinónimas).

 CCL

 LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario.

 CCL

 LCB4.3.3. Recoñece e usa correctamente as normas ortográficas nas súas producións escritas.

 CCL

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.2. Recoñecemento das  B4.4. Desenvolver estratexias para distintas clases de palabras e mellorar a comprensión oral e escrita a explicación reflexiva do seu través do coñecemento da lingua. uso en situacións concretas de comunicación (nome, verbo, adxectivo, preposición, adverbio,conxunción, pronomes, artigos, interxeccións).

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LCB4.4.1. Sinala as características que  CCL definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír o discurso nos diferentes tipos de producións.  LCB4.4.2. Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita.

 CCL

 LCB4.4.3. Aplica correctamente as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto.

 CCL

 LCB4.4.4. Usa con corrección os signos de puntuación.

 CCL

 LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til.

 CCL

 LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe adecuada nas producións escritas propias.

 CCL

No 1º e 2º Trimestres

 B4.8. Ortografía: utilización das regras básicas de ortografía. Regras de acentuación.  B4.9. Clases de nomes: comúns, propios, individuais, colectivos, concretos e abstractos.  B4.10. Utilización adecuada dos signos de puntuación.  B4.11. As relacións gramaticais. Recoñecemento e explicación reflexiva das relacións que se establecen entre o substantivo e o resto dos compoñentes do grupo nominal.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e  i

 d  e  i  o

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B4.12. Utilización de material multimedia educativo e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B4.5. Utilizar programas educativos dixitais para realizar tarefas e avanzar na aprendizaxe.

 LCB4.5.1. Utiliza distintos programas educativos dixitais como apoio e reforzo da aprendizaxe.

 B4.13. As variedades da lingua.

 B4.6. Coñecer a variedade lingüística  LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e do español como fonte de de España e o español de América. enriquecemento cultural. Mostrar  B4.14. Coñecemento xeral de respecto tanto cara ás linguas e realidade plurilingüe de  LCB4.6.2. Recoñece e identifica dialectos que se falan en España, como España e a súa valoración algunhas das características relevantes cara ao español de América. como fonte de enriquecemento (históricas, socioculturais, xeográficas e persoal e como unha mostra lingüísticas) das linguas oficiais en da riqueza do noso patrimonio España. histórico e cultural.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CD  CAA

 CCL  CSC  CCL  CSC

No 2º e 3º Trimestres

BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA  d  e

 d  e

 B5.1. Valoración dos textos  B5.1. Valorar os textos literarios e literarios como vehículo de utilizar a lectura como fonte de lecer e comunicación e como fonte de información e considerala como un coñecemento doutros mundos, medio de aprendizaxe e tempos e culturas e como enriquecemento persoal de máxima gozo persoal. importancia.  B5.2. Distinción entre conto e lenda. Coñecemento de lendas españolas e doutros países.

 LCB5.1.1. Recoñece e valora as características fundamentais de textos literarios narrativos, poéticos e dramáticos.

 B5.2. Integrar a lectura expresiva e a  LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas de comprensión e interpretación de textos textos narrativos de tradición oral, literarios narrativos, líricos e dramáticos literatura infantil, adaptacións de obras na práctica escolar e recoñecer e clásicas e literatura actual.

265

 CCL  CCEC

No 2º e 3º Trimestres  CCL  CCEC

ÁREA Obxectivos

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B5.3. Lectura guiada de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

interpretar algúns recursos da linguaxe literaria (metáforas, personificacións, hipérboles e xogos de palabras), e diferenciar as principais convencións formais dos xéneros.

SEXTO Competencias clave

 LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe figurada, metáforas, personificacións, hipérboles e xogos de palabras en textos literarios.

 CCL

 LCB5.3.1. Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas

 CCL

 LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

 CCL

Temporalización

 CAA

 B5.4. Lectura comentada de poemas, relatos e obras teatrais.  B.5.5. Identificación de recursos literarios.  d  e

 d  e  i

 B5.5. Identificación de recursos literarios.

 B5.3. Coñecer e valorar os recursos literarios da tradición oral: poemas, cancións, contos, refráns ou adiviñas.

 B5.6. Creación de textos  B5.4. Producir a partir de modelos  LCB5.4.1. Crea textos literarios (contos, literarios en prosa ou en verso, dados textos literarios en prosa ou en poemas, cancións e sinxelas obras valorando o sentido estético e verso, con sentido estético e teatrais) a partir de pautas ou modelos a creatividade: contos, creatividade: contos, poemas, adiviñas, dados utilizando recursos léxicos, poemas, adiviñas, cancións e cancións, e fragmentos teatrais. sintácticos, fónicos e rítmicos en ditas teatro. producións.

265

 CCEC

 CCL  CAA  CSIEE  CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  d  e

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA Contidos  B5.7. Comprensión, memorización e recitado de poemas co ritmo, entoación e dicción adecuados.  B5.8. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios.

 b  e  o

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

 B5.5. Participar con interese en dramatizacións de textos literarios adaptados á idade e de producións propias ou dos compañeiros, utilizando adecuadamente os recursos básicos dos intercambios orais e da técnica teatral.

 LCB5.5.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios apropiados ou adecuados á súa idade e de textos de produción propia.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA  CSC  CCEC

 LCB5.5.2. Memoriza e reproduce textos  CCL orais adecuados á súa idade: contos,  CAA poemas, cancións, refráns e adiviñas.  CCEC

 B5.9. Valoración da literatura  B5.6. Valorar a literatura en calquera  LCB5.7.1. Valora a literatura en en calquera lingua (maioritaria, lingua, especialmente en lingua galega, calquera lingua, especialmente en minoritaria ou minorizada) como vehículo de comunicación e lingua galega, como vehículo de como vehículo de como recurso de gozo persoal. comunicación e como recurso de gozo comunicación e como recurso persoal. de gozo persoal.

 CCL  CSC  CCEC

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Participar en situacións de comunicación, dirixidas ou espontáneas, respectando as normas da comunicación: quenda de palabra, organización do discurso, escoita e incorporación das intervencións dos demais. - Expresarse de forma oral para transmitir feitos, coñecementos e opinións ou para levar a cabo as diferentes funcións

265

comunicativas, utilizando un vocabulario preciso e unha estrutura coherente. - Comprender o sentido global dos textos orais, recoñecendo as ideas principais e secundarias e identificando ideas ou valores non explícitos. - Ler en silencio valorando o progreso na velocidade e na comprensión, memorizar e reproducir textos. - Interpretar e integrar as ideas propias coas contidas nos textos, comparando e contrastando informacións diversas, e amosar a comprensión a través da lectura en voz alta coa entoación e coa fluidez adecuadas. - Narrar, explicar, describir, resumir e expoñer opinións e informacións en textos relacionados con situacións cotiás e escolares, de forma ordenada, adecuada, relacionando os enunciados entre si, usando de forma habitual os procedementos de planificación e revisión dos textos así como as normas gramaticais e ortográficas e coidando a caligrafía, a orde e a presentación. - Ler por propia iniciativa como fonte de pracer textos literarios da tradición oral e da literatura infantil adecuados ao ciclo, para coñecer as características da narración e da poesía e para facilitar a escritura dos ditos textos. - Utilizar estratexias (de lectura e de escritura) para planificar traballos, localizar e recuperar información, realizar inferencias, esquemas. Resumir os textos lidos reflectindo a estrutura e as ideas principais e secundarias. - Utilizar textos científicos en diferentes soportes para recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais. -

Usar e manexar con soltura as bibliotecas, videotecas, etc. e comprender os mecanismos e procedementos de

265

organización e selección de obras e outros materiais. Colaborar no coidado e na mellora dos materiais bibliográficos e outros documentos dispoñibles na aula e no centro. - Identificar cambios que se producen nas palabras, nos enunciados e nos textos ao realizar segmentacións, cambios na orde, supresións e insercións que fan mellorar a comprensión e a expresión oral e escrita. - Comprender e utilizar a terminoloxía gramatical e lingüística propia do ciclo nas actividades de produción e comprensión de textos. - Coñecer e valorar a diversidade lingüística de Galicia e de España. - Estimar o galego, estar motivado cara ao seu dominio e usalo progresivamente en situacións informais e formais, para comunicarse e para aprender. - Usar habilidades lingüísticas e estratéxicas relacionadas coas áreas non lingüísticas para construír coñecementos, procesar información e expoñer conclusións e resultados mediante textos orais e escritos. - Interpretar e traducir textos breves en situacións nas que o destinatario da mensaxe non coñece a lingua do texto. - Utilizar textos das diferentes linguas do currículo, de acordo coa súa competencia, para elaborar un pequeno traballo nunha destas linguas. - Utilizar programas informáticos para a elaboración e presentación de textos.

265

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia matemática e habilidades básicas en ciencias e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular nos permite usar, interpretar e expresar con claridade situacións cotiás que conteñen elementos matemáticos. Tamén ofrece a posibilidade real de uso de actividade matemática en diferentes contextos e desenvolver o uso da lingua como unha ferramenta para comunicarse e expresarse en diferentes niveis. - Interactuar co medio ambiente con respecto. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Xestionar coñecemento práctico de obxectos e dispositivos para resolver problemas e entender o que está pasando ao noso redor. - Xestionar linguaxe matemática precisa, en calquera contexto. - Realizar calquera argumentos con diagramas de contexto lóxico-matemáticas. - Aplicar estratexias para solucionar calquera situación problema.• - Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquer asignatura.

265

Competencia en comunicación lingüística A fala e a escrita esixen formación en cada unha das áreas. Debido ao carácter da zona, intentar adquirir habilidades comunicativas no uso da linguaxe. Vai ser unha prioridade para ofrecer ao alumnado as estratexias para fomentar a aprendizaxe adecuada e garantir unha xestión eficaz en situacións cotiás e en diferentes contextos en que está situado. - Comprender e producir mensaxes orais que conteñan feitos, coñecementos e opinións. - Adquirir técnicas de redacción aplicables a calquera escrito. - Ler e comprender de forma autónoma textos literarios en prosa e en verso. - Participar activamente en intercambios comunicativos orais respectando as normas que os rexen. - Comprender e utilizar a terminoloxía propia do ciclo: tipos de textos, clases de palabras, mecanismos básicos de formación do léxico. - Mostrar interese pola lectura e pola escritura como instrumentos para relacionarse cos demais e para aprender. - Adaptar o significado das palabras ao contexto. - Buscar, recompilar e procesar a información. - Valorar os textos literarios como forma de comunicación, fonte de coñecemento e recurso de gozo persoal.

265

- Expresar adecuadamente ideas e emocións. - Poñer en práctica os coñecementos e estratexias para escribir correctamente, mediante o estudo das normas ortográficas básicas, das normas de puntuación e acentuación e do estudo de todas as clases de palabras. - Comprender e saber comunicar as normas de uso da linguaxe. - Utilizar a linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita.

Tratamento da información e competencia dixital Ser competente no uso da tecnoloxía da información e comunicación como un instrumento de traballo intelectual inclúe o uso, no seu dobre papel de xeración e transmisión da información e do coñecemento. Desde esta área, faise preciso o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición da información transformándoa en coñecemento. Na área de Lingua Castelá e Literatura vai adestrar os seguintes descritores: -

Empregar distintas fontes para a busca de información. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria.

265

- Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Lingua Castelá e Literatura pídenos desenvolver unha serie de actitudes e valores que nos van levar a saber desenvolvernos na sociedade na que vivimos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descriptores que enunciamos a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun estado social e democrático de dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución Española. - Utilizar a lingua como destreza para a convivencia, o respecto e o entendemento. - Aprender a comunicarse cos demais e a comprender o que estes transmiten. - Desenvolver a capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. - Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos. - Recoñecer a riqueza na diversidade de opinións e ideas. - Valorar todas as linguas como aptas para a comunicación.

265

- Acabar cos usos discriminatorios da linguaxe.

- Aprender a comportarse dende o coñecemento dos distintos valores. - Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. - Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A través da lingua, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o ámbito que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente dende a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística. - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. - Ler, comprender e valorar as obras literarias. - Usar de forma responsable os recursos da biblioteca. - Expresar sentimentos e emocións dende códigos artísticos.

265

- Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. - Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencia para aprender a aprender A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo, de acordo a aquilo que nos formulamos. Nesta área vese a necesidade de traballar de forma explícita a confianza nun mesmo para poder traballar cos outros e o gusto por aprender. - Manexar de xeito eficaz os recursos do traballo intelectual. - Favorecer a motivación e o gusto por aprender - Xestionar de forma eficaz os procesos de aprendizaxe. - Acceder ao saber e á construción de coñecementos mediante a linguaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A área de Lingua Castelá e Literatura esixe un proceso de ensino-aprendizaxe activo. O enfoque comunicativo radica na necesidade de utilizar a lingua. Será necesario iniciar o alumnado no adestramento de diferentes habilidades de emprendimiento como unha forma de consolidar as distintas ferramentas para comunicarse.

265

- Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. - Ser constante no traballo superando as dificultades. - Xerar novas e diverxentes posibilidades dende coñecementos previos do tema. - Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa. - Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. - Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. - Desenvolver a autoestima ante a creación dos propios textos. - Comunicarse cun mesmo, analizar problemas, elaborar plans e tomar decisións. - Empregar a linguaxe para organizar o pensamento, comunicar afectos, regular emocións.

265

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

Concebimos a avaliación como un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas.

265

- Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira.

265

- Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa.

265

- Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

265

A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido, aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado será necesario engadir outros datos referentes á validez da programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación do alumnado, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar.

265

- Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

265

ORAL LECTORA LECTURA MECÁNICA ORAL EXPRESIÓN ESCRITA Vocabulario, COÑECEMENTO gramática, DA LINGUA/LIT. ortografía…/Literatura Grao de esforzo, traer e coidar o material, ACTITUDE ANTE rematar os traballos, A MATERIA traballar ben en equipo… COMPRENSIÓN

25% 5% 30% 30%

10%

- Sobresaínte: 90% a 100% ( 9 ou 10 ) - Notable: 70% a 80% ( 7 ou 8 )

265

- Ben: 60% ( 6 ) - Suficiente: 50% ( 5 ) - Insuficiente: menos do 50% ( 1,2,3 ou 4 ) Considerarase cualificaciรณn negativa o Insuficiente, e positivas as restantes.

265

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA 265

ÁREA DE LINGUA GALEGA E LITERATURA ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR  a  e

 b  d  e  i  o

 B1.1. Comprensión de textos orais procedentes da radio, da televisión ou da internet, con especial incidencia na noticia, na entrevista, na reportaxe infantil e nos debates e comentarios de actualidade, para obter información xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos, distinguindo información de opinión, e elaboración dun resumo.

 B1.1.  LGB1.1.1. Comprender Comprende as textos orais ideas principais diversos, e secundarias procedentes da dun texto oral, radio, da procedente da televisión ou da radio, da internet, televisión ou de interpretando as internet, intencións identificando o explícitas así tema e como as elaborando un intencións, resumo. opinións e valores non  LGB1.1.2. explícitos. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral, distinguindo a información da opinión.

 CCL

 B1.2. Valoración dos medios de comunicación social como instrumento de aprendizaxe e de acceso a informacións e a experiencias doutras persoas.

 B1.2.Valorar e utilizar os documentos audiovisuais dos medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

 CCL

 B1.3. Uso de documentos

 LGB1.2.1. Identifica en documentos audiovisuais a información relevante, e valora os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

 CAA

 CCL  CSC

 CD  CAA  CSC265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos audiovisuais como medio de obter, identificar, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con progresiva autonomía informacións relevantes para aprender.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB1.2.2. Usa documentos audiovisuais como medio para obter, identificar, clasificar, comparar e relacionar informacións.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CD  CAA  CSIEE

 B1.4.  B1.3. Interpretar  LGB1.3.1.  CCL Interpretación a retranca, a Interpreta en elemental en ironía e os producións orais textos orais da dobres sentidos, a retranca, a retranca, da ironía entendendo a ironía e os e de dobres primeira como dobres sentidos. sentidos, un trazo recoñecendo a característico da  LGB1.3.2.  CCL primeira como un lingua galega Recoñece a  CCEC trazo retranca como  CSC característico da un trazo lingua galega. característico da lingua galega.  a  b  c  e  o

 B1.5.  B1.4.  LGB1.4.1. Comprensión e Comprender e Participa produción de producir textos axeitadamente textos orais para orais propios do nunha conversa aprender e para uso cotián ou do entre iguais, informarse, tanto ámbito comprendendo os creados con académico. o que di o finalidade interlocutor e didáctica como os intervindo coas de uso cotián, de propostas carácter informal propias. (conversas entre iguais e no equipo  LGB1.4.2. Sigue de traballo) e dun unha exposición maior grao de da clase e formalización extrae as ideas (exposicións da máis destacadas.

 CCL  CAA  CSC  CSEIEE

265

 CCL  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

clase, entrevistas ou debates).

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB1.4.3. Fai  CCL pequenas  CSIEE exposicións na  CAA aula adecuando o discurso ás diferentes necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso.  LGB1.4.4.  CCL Participa  CSIEE activamente no  CAA traballo en grupo, así como nos debates.  LGB1.4.5  CCL Identifica o grao  CAA de formalidade  CSIEE da situación de comunicación e axusta a este a súa produción.

 a  c  e  o

 a  c  d  e

 B1.6. Actitude de  B1.5. Manter escoita adecuada unha actitude ante situacións de escoita comunicativas activa, (tolerancia ás respectando as opinións, escoita opinións dos e atenta, respecto das demais. das de quen fala sen interrupcións inadecuadas, contacto visual).

 B1.7. Participación e cooperación nas situacións comunicativas de relación social

 LGB1.5.1.  CCL Escoita  CSC atentamente as intervencións dos e das demais en actos 265 de fala orais, sen interromper.  LGB1.5.2. Respecta as opinións dos e das demais.

 B1.6. Participar  LGB1.6.1. nas diversas Respecta as situacións de quendas de intercambio oral palabra nos que se intercambios producen na orais.

 CCL  CSC

 CCL  CSC  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos especialmente as destinadas a favorecer a convivencia (debates, exposicións curtas, conversas, expresións espontáneas, discusións, asembleas, narracións orais, entrevistas) con valoración e respecto das normas que rexen a interacción oral (quendas de palabra, roles diversos no intercambio, respecto ás opinións das demais persoas, ton de voz, posturas e xestos adecuados).

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

aula amosando  LGB1.6.2.  CCL valoración e Respecta as  CSC respecto polas opinións das  CCEC normas que persoas rexen a participantes interacción oral. nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela.  LGB1.6.3. Emprega unha postura e xestualidade adaptadas ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa comprensión, procurando a empatía coa persoa interlocutora.

 CCL  CSC  CCEC 

 LGB1.6.4.  CCL Exprésase  CSC cunha pronuncia  CCEC e dicción 265 correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.  LGB1.6.5. Participa activamente na conversa formulando e contestando preguntas.

 CCL  CSC  CCEC  CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  b  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 B1.8. Uso de  B1.7. Amosar  LGB1.7.1. estratexias interese por Planifica e elementais para expresarse en elabora un comprender e público discurso oral facer comprender coherentemente coherente, sen as mensaxes , sen contradicións orais: fluidez, contradicións, nin repeticións claridade, orde, sen repeticións innecesarias, léxico apropiado, innecesarias e utilizando un pronuncia usando nexos vocabulario correcta, ton de adecuados. adecuado á súa voz, entoación, idade. xestualidade. Incorporación das  LGB1.7.2. intervencións das Elabora un demais persoas, discurso oral formulación de cohesivo, preguntas utilizando nexos coherentes e adecuados. percepción das reaccións.  LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA

 CCL

 CCL  CSC

 LGB1.7.4.  CCL Amosa un  CCEC discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación 265 axeitada e propia da lingua galega.  b  e  i

 B1.9. Produción  B1.8. Elaborar de textos orais textos propios propios dos dos medios de medios de comunicación. comunicación social mediante simulación ou participación para ofrecer e compartir información e opinión.

 LGB1.8.1. Elabora textos propios dos medios de comunicación.

 CCL  CD  CAA  CSIEE  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  d  e

 b  d  e

 e

 a  d  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 B1.10. Utilización  B1.9. Reforza a  LGB1.9.1. de estratexias eficacia Utiliza a para potenciar a comunicativa expresividade expresividade das das súas corporal: mensaxes orais mensaxes orais acenos, (acenos, miradas, coa utilización miradas, posturas de elementos postura corporais). propios da corporal... para linguaxe reforzar o xestual. sentido das súas producións orais.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CCEC  CSC  CAA

 B1.11. Actitude de  B1.10. Amosar  LGB1.10.1.  CCL cooperación e de respecto e Amosa respecto  CAA respecto en cooperación nas ás ideas dos e  CSIEE situacións de situacións de das demais e aprendizaxe aprendizaxe en contribúe compartida. grupo. activamente ao traballo en grupo.  B1.12. Interese por expresarse oralmente coa pronuncia e coa entoación adecuadas.

 B1.11. Interesarse por amosar unha pronuncia e entoación adecuadas.

 LGB1.11.1. Interésase por expresarse oralmente coa pronuncia e entoación adecuada a cada acto comunicativo.

 CCL  CAA  CCEC  CSIEE

 B1.13. Uso dunha  B1.12. Usar  LGB1.12.1. Usa linguaxe non unha linguaxe unha linguaxe discriminatoria e non non sexista. respectuosa coas discriminatoria e diferenzas. respectuosa  LGB1.12.2. Usa coas diferenzas. unha linguaxe respectuosa coas diferenzas.

 CCL

 B1.14.  B1.13. Recoñecemento e Recoñecer e valoración das valorar as diferenzas diferenzas dialectais orais da dialectais orais lingua galega, da lingua como elemento galega.

 CCL

 LGB1.13.1. Recoñece textos orais pertencentes a diferentes variedades da lingua galega.

 CSC

265

 CCL  CSC

 CCEC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos enriquecedor da lingua.

 a  d  e  o

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 LGB1.13.2.  CCL Valora as  CSC diferenzas  CCEC dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como variante unificadora.

 B1.15.  B1.14.  LGB1.14.1. Identificación da Identificar a Identifica a lingua galega con lingua galega lingua galega calquera contexto con calquera con calquera de uso oral da contexto de uso contexto lingua: en oral. profesional oral: diferentes sanidade, ámbitos Administración, profesionais xustiza, (sanidade, educación, Administración, medios de xustiza, comunicación... educación, medios de  LGB1.14.2. comunicación...) e Recoñece a en conversas con validez da persoas lingua galega coñecidas ou para conversas descoñecidas. con persoas coñecidas ou descoñecidas.

 CCL  CCEC

 CCL  CCEC  CSC

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA: LER

265

Temporalización

ÁREA Obxectivos  b  e  I  J  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B2.1.  B2.1.  LGB2.1.1.  Comprensión da Comprender, Comprende a  información buscar, localizar información  relevante en e seleccionar relevante de textos das información textos situacións cotiás explícita en procedentes dos de relación social: textos escritos medios de correspondencia, de soportes comunicación normas, variados (webs social ou programas de infantís, libros, propios de actividades, carteis) e situacións convocatorias, realizar cotiás. plans de traballo inferencias ou regulamentos. determinando  LGB2.1.2.  intencións e Identifica as  B2.2. dobres sentidos. ideas principais Comprensión de e secundarias textos dun texto procedentes dos (narrativo, medios de descritivo, comunicación expositivo e social (incluídas argumentativo). webs infantís e xuvenís) con especial incidencia na noticia, na entrevista e nas cartas á dirección do xornal, para obter información xeral, localizando informacións destacadas.  B2.3. Comprensión de textos do ámbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didáctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa,

Temporalización

CCL CD CSC

CCL

 LGB2.1.3.  CCL Busca, localiza  CAA e selecciona  CSIEE información concreta dun texto, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.  LGB2.1.4.  CCL265 Interpreta  CAA metáforas,  CSIEE personificacións , hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.  LGB2.1.5.  CCL Identifica a estrutura dun texto e recoñece algúns mecanismos de cohesión.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos programas, fragmentos literarios).

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia información, opinión e publicidade.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA

 LGB2.1.7.  CCL Emprega o  CAA dicionario para  CSIEE resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.  LGB2.1.8. Fai  CCL unha lectura  CAA rápida, selectiva  CSIEE ou integral en función das necesidades de cada momento.  b  e

 b  e

 B2.4. Integración  B2.2. Interpretar  LGB2.2.1. de coñecementos e comprender a Interpreta e e de informacións información comprende a procedentes de procedente de información de diferentes gráficos, gráficos, soportes para esquemas e esquemas, aprender, ilustracións. mapas comparando, conceptuais e clasificando, ilustracións, identificando e relacionando interpretando con esta co contido especial atención do texto que a aos datos que se acompaña. transmiten mediante gráficos, esquemas e ilustracións.

 CCL

 B2.5. Subliñado, esquematización e resumo da información

 CCL

 B2.3. Realizar o  LGB2.3.1. subliñado das Realiza o ideas principais subliñado das dun texto, e ideas principais esquematizar e dun texto.

 CAA  CSC  CSIEE  CMCT

265

 CAA

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos relevante dun texto.

CURSO

Criterios de avaliación resumindo seu contido.

Estándares de aprendizaxe

 e

 B2.6. Uso das estratexias de control do proceso lector (anticipación, formulación de hipóteses, relectura...).

Competencias clave

 B2.4. Utilizar  LGB2.4.1. estratexias para Deduce o mellorar a posible contido lectura. dun texto antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

 CCL  CAA

 CCL  CAA  CSIEE

 LGB2.4.2. Relé  CCL un texto e  CAA marca as  CSIEE palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso.  b  e  i

Temporalización

 LGB2.3.2.  CCL Esquematiza as  CAA ideas dun texto, indicando as ideas principais e secundarias.

 LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto.  b

SEXTO

 B2.7. Uso dirixido  B2.5. Utilizar as  das tecnoloxías tecnoloxías da da información e información da comunicación para tratar a para a información nun localización, texto. selección, interpretación e organización da información. 

LGB2.5.1.  CCL Utiliza as  CD tecnoloxías da  CAA 265 información para localizar e seleccionar a información nun texto. LGB2.5.2.  CCL Utiliza as  CD tecnoloxías da información para organizar a información dun texto.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

 b  e  o

 a  b  e

 B2.8. Realización de diferentes tipos de lectura: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal, de resolución de problemas.

 B2.6. Realizar diferentes tipos de lectura.

 B2.9. Lectura  B2.7. Ler expresiva de expresivamente textos literarios e textos de non literarios, de diversa tipoloxía diferente tipoloxía (dramatizando textual. cando é preciso) con  B2.10. fluidez e Dramatización e precisión, lectura atendendo á dramatizada de dicción, textos literarios e entoación, non literarios. intensidade de voz, ritmo e velocidade, adecuados ás diversas situacións funcionais da lectura en voz alta (ler para que alguén goce escoitando, ler para dar a coñecer un

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA  CD  CSIEE

 LGB2.6.1.  CCL Realiza  CSIEE diferentes tipos  CAA de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.  LGB2.7.1.  CCL Descodifica con  CAA precisión e rapidez as palabras.  LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión.

 CCL

 LGB2.7.3. Le  CCL textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton 265 da voz adecuados.  LGB2.7.4. Le en  CCL voz alta  CAA adaptándose ao  CSC interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información...

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

texto  LGB2.7.5. Fai  CCL descoñecido, ler lecturas  CSC para compartir dramatizadas de información que textos. se acaba de localizar) facendo participar a audiencia da súa interpretación.  a  b  e  i

 B2.11. Uso da biblioteca de aula e do centro, amosando coñecemento da súa organización (catalogación, funcionamento) e participación en actividades literarias e na elaboración de propostas.  B2.12. Utilización das bibliotecas, incluíndo as virtuais, de xeito cada vez máis autónomo, para obter información e modelos para a produción escrita.

 a  b  e

 B2.8. Usar as bibliotecas da aula e do centro, así como as virtuais, con autonomía abonda, comprendendo como se organiza e colaborando no seu coidado e mellora.

 LGB2.8.1. Usa a  CCL biblioteca de  CAA aula con  CSC autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.  LGB2.8.2. Usa a  CCL biblioteca de  CAA centro con  CSC autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e na súa mellora.  LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais,para obter datos e informacións, con autonomía.

 CCL

 B2.13.  B2.9. Ter  LGB2.9.1. Mantemento interese por ter Amosa interese adecuado e unha biblioteca pola ampliación da propia, física ou conservación e biblioteca persoal. virtual. organización dos seus libros físicos e/ou virtuais.

 CCL

 CAA

 CD 265 Ao longo de todo o curso  CAA  CSC

ÁREA Obxectivos  a  b  e

 a  b  e  m

 a  d  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Criterios de avaliación

Contidos

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B2.14. Interese  B2.10. Amosar polos textos interese polos escritos como textos escritos fonte de como fonte de aprendizaxe e aprendizaxe e como medio de medio de comunicación de comunicación. experiencias e de regulación da convivencia.

 LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

 CCL

 B2.15.  B2.11. Amosar Desenvolvemento autonomía da autonomía lectora e lectora, da capacidade de capacidade de selección de elección de temas textos do seu e de textos e de interese, así expresión das como ser quen preferencias de expresar persoais. preferencias.

 LGB2.11.1. Amosa autonomía lectora e capacidade de seleccionar textos do seu interese.

 CCL

 LGB2.11.2. Éxpresa opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

 CCL

 LGB2.12.1. Percibe as diferenzas lingüísticas presentes nas variedades da lingua galega.

 CCL

 B2.16. Análise de textos escritos en diferentes variedades da lingua galega.

 B2.12. Analizar textos escritos en diferentes variedades da lingua galega.

Temporalización

 CAA  CSC  CCEC

 CSC  CAA  CSIEE

 CCEC

265

 LGB2.12.2.  CCL Valora a  CSC variedade  CCEC interna da lingua como símbolo de riqueza lingüística e cultural, así como o estándar como variante unificadora. BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  b  e

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

 B3.1. Uso das  B3.1. Usar as estratexias de estratexias de planificación, de planificación, textualización textualización e (formato, revisión do estrutura, texto. ortografía e normas lingüísticas, puntuación, coherencia e cohesión...) e revisión como partes do proceso escritor.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB3.1.1.  CCL Planifica a  CSIEE elaboración do  CAA texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas, guións ou mapas conceptuais.  LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura clara, con coherencia e cohesionando os enunciados.

 CCL

 LGB3.1.3. Respecta as regras de puntuación no texto.

 CCL

 LGB3.1.4. Aplica a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa unha linguaxe non sexista.

 CCL

 CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

 CSC  CCEC

265

 LGB3.1.5.  CCL Revisa e  CAA reescribe o texto  CSIEE cando é preciso.  LGB3.1.6. Usa o  CCL dicionario  CAA durante a  CSIEE elaboración de textos.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  b  e  i

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B3.2.  B3.2. Producir  LGB3.2.1.  CCL Composición de textos de Elabora, en  CAA textos propios de diferente diferentes  CD situacións cotiás tipoloxía que soportes, textos de relación social permitan narrar, propios da vida (correspondencia, describir, cotiá e normas, resumir, explicar académica, programas, e expoñer imitando convocatorias, opinións, modelos: cartas plans de traballo, emocións e e correos mensaxes curtas) informacións electrónicos, de acordo coas relacionadas mensaxes características con situacións curtas, normas, propias destes cotiás e aqueles programas... xéneros. que sexan característicos  LGB3.2.2.  CCL  B3.3. dos medios de Escribe, en Composición de  CSC comunicación diferentes textos de  CCEC soportes, textos información e de  CAA propios dos opinión medios de característicos comunicación, dos medios de imitando comunicación modelos. social sobre feitos e  LGB3.2.3.  CCL acontecementos Elabora significativos, con  CAA diferentes tipos especial de textos incidencia na (narrativos, noticia, na expositivos, entrevista, no descritivos ou comentario breve argumentativos) sobre libros ou adaptando a música, en linguaxe ás situacións reais 265 características ou simuladas. de cada xénero.  LGB3.2.4. Escribe textos coherentes e cohesivos, usando o rexistro adecuado.

 CCL  CSC  CCEC

Temporalización

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB3.2.5. Resume o contido de textos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación.

 b  e

 a  b  e  j

SEXTO Competencias clave  CCL  CSC  CAA

 B3.4. Produción  B3.3. Elaborar  LGB3.3.1.  CCL de textos textos do ámbito Elabora textos  CAA relacionados co académico para do ámbito  CSIEE ámbito académico obter, organizar académico para para obter, e comunicar obter, organizar organizar e información. e comunicar comunicar información: información cuestionarios, (cuestionarios, enquisas, enquisas, resumos, resumos, informes... esquemas, informes, descricións, explicacións).  B3.5. Redacción  B3.4. Elaborar de textos breves textos breves creativos carteis con publicitarios, creatividade. anuncios, cómics, contos, poemas, cancións, anécdotas...

 LGB3.4.1. Expresa nos seus textos de maneira imaxinativa ideas, sentimentos e/ou emocións; narra accións e presenta personaxes, obxectos e/ou lugares: carteis publicitarios, anuncios, cómics, contos, poemas, cancións, anécdotas...

Temporalización

 CCL  CSC  CCEC  CAA  CSIEE

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB3.4.2. Escribe textos breves de carácter creativo con certa riqueza léxica.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CSC  CCEC  CAA  CSIEE

 LGB3.4.3.  CCL Aprecia os usos  CSC creativos da  CCEC linguaxe.  CAA  CSIEE  b  d  e  i  j

 b  e  i  j

 B3.6. Uso progresivamente autónomo das TIC na busca de información, o tratamento dos textos e a realización de presentacións.

 B3.5. Usar de maneira autónoma as TIC para a busca de información, tratamento dos textos e realización de presentacións.

 B3.7. Utilización  B3.6. Utilizar de elementos recursos gráficos e gráficos e paratextuais para paratextuais facilitar a que faciliten a comprensión comprensión (ilustracións, dos textos e gráficos, táboas e contribúan á tipografía) e súa ilustración ilustración creativa. creativa dos propios textos.

 LGB3.5.1. Usa as TIC na procura de información ou para consultar o dicionario.

 CCL

 LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos de maneira autónoma.

 CCL

 LGB3.5.3. Utiliza correctores de textos.

 CCL

 LGB3.5.4. Utiliza as TIC para realizar presentacións.

 CCL

 LGB3.6.1. Utiliza recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

 CCL

 CD  CAA  CSIEE

 CAA  CSIEE  CD

 CD  CAA  CSIEE

265

 CD  CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  b  e  i

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

 B3.8. Interese  B3.7. Coidar a polo coidado e a presentación presentación dos dos traballos textos escritos e escritos en respecto pola calquera norma ortográfica. soporte e valorar a lingua  B3.9.Valoración escrita como da escritura como medio de instrumento de comunicación. relación social, de obtención e de reelaboración da información e dos coñecementos.

CURSO

SEXTO

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

Temporalización

 LGB3.7.1. Coida  CCL a presentación  CD dos traballos  CAA escritos, en calquera soporte.  LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

 CCL

Ao longo de todo o curso

 CSC

BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA  e

 B4.1. Uso e  B4.1. Utilizar  LGB4.1.1.  CCL identificación terminoloxía Recoñece as  CAA intuitiva da lingüística e diferentes terminoloxía gramatical categorías seguinte nas básica, implícita gramaticais pola actividades de e súa función na produción e funcionalmente, lingua: interpretación: como apoio á substantivo, denominación dos comprensión e artigo, pronome, textos traballados; á produción de adxectivo, clases de textos, así como adverbio, verbo, palabras, sílaba aplicar o seu preposición, tónica e átona; coñecemento conxunción e enunciados: frase no uso da interxección. e oración; tipos lingua. de enunciado:  LGB4.1.2.  CCL declarativo, Conxuga e usa  CAA interrogativo, con corrección 265 exclamativo, as formas imperativo; verbais persoais enlaces: e non persoais preposición, dos verbos. conxunción e interxección;  LGB4.1.3.  CCL grupo de Diferencia as  CAA palabras: núcleo sílabas que e complementos; conforman cada substantivos, palabra, artigos e diferenciando a pronomes, sílaba tónica adxectivo; tempo das átonas.

No 1º e 2º Trimestres

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

e modo verbal; persoa gramatical; modo imperativo e infinitivo; complementos do nome e complementos do verbo: o suxeito.

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo e imperativo.

SEXTO Competencias clave  CCL  CAA No 1º e 2º Trimestres

 LGB4.1.5.  CCL Identifica as  CAA oracións simples, recoñecendo o verbo e os seus complementos: o suxeito; utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e recoñece os complementos do nome.  b  e

 B4.2.  B4.2. Coñecer e  LGB4.2.1.  CCL Coñecemento das aplicar as Aplica  CSC normas normas correctamente  CCEC ortográficas, ortográficas as normas de apreciando o seu xerais e as de acentuación valor social e a acentuación en xerais e de necesidade de particular, acentuación cinguirse a elas apreciando o diacrítica, así nos escritos. seu valor social como as demais 265 e a necesidade normas  B4.3. Uso de de cinguirse a ortográficas, e procedementos elas. aprecia o seu de derivación, de valor social e a comparación e de necesidade de contraste para cinguirse a elas. xulgar sobre a corrección das palabras e xeneralizar as normas ortográficas.

 e  e

 B4.4.  B4.3. Utilizar Comparación e correctamente transformación de as regras de enunciados, puntuación, así mediante como unha

 LGB4.3.1. Emprega con correccións os signos de puntuación.

Temporalización

 CCL

No 2º e 3º Trimestres

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos inserción, supresión, cambio de orde, segmentación e recomposición, para xulgar sobre a gramaticalidade dos resultados e facilitar o desenvolvemento dos conceptos lingüísticos e da metalinguaxe.

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

sintaxe  LGB4.3.2. Usa adecuada nas unha sintaxe producións orais adecuada nas e escritas. súas producións.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL

 LGB4.3.3.  CCL Respecta as  CSC normas  CCEC morfosintácticas de colocación do pronome átono.

 B4.5. Comparación de estruturas sintácticas diversas para observar a súa equivalencia semántica ou posibles alteracións do significado.  B4.6. Observación da inserción e coordinación de oracións como procedementos propios da explicación, tanto na escritura como na expresión oral.  e

 B4.7. Exploración  B4.4.  LGB4.4.1. Usa das posibilidades Recoñecer e axeitadamente do uso de empregar diversos diversos enlaces axeitadamente conectores entre oracións os conectores, entre oracións: (causa, así como outros causa, consecuencia, elementos de consecuencia, finalidade, cohesión. finalidade, contradición, contradición, condición...), así condición...

Ao longo de todo o curso

265  CCL  CAA

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos como doutros elementos de cohesión, en relación coa composición de textos.

 e

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB4.4.2. Recoñece determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, deixe, elipse, sinónimos...

 B4.8.  B4.5. Identificar  LGB4.5.1. Identificación, en o papel Identifica, en oracións, do semántico do oracións, o verbo e os seus suxeito e papel semántico complementos, transformar do suxeito.. especialmente o oracións activas suxeito, así como en pasivas, e  LGB4.5.2. o papel semántico viceversa, para Transforma deste (axente, mellorar a oracións activas paciente e comprensión e en pasiva, e causa). a produción de viceversa. textos.  B4.9.

SEXTO Competencias clave  CCL  CAA

 CCL  CAA

Transformación de oracións de activa en pasiva, e viceversa, para mellorar a comprensión de determinados textos.  e

 b  e  i

Temporalización

No 2º e 3º Trimestres

 B4.10. Práctica do paso de estilo directo a estilo indirecto na narración, e viceversa, para mellorar a produción de textos.

 B4.6.  LGB4.6.1. Transformar un Transforma un texto narrativo texto narrativo de estilo directo de estilo directo noutro de estilo noutro de estilo indirecto e indirecto e viceversa. viceversa.

 CCL

 B4.11. Uso eficaz do dicionario, en papel ou dixital, na busca da ampliación do vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical.

 B4.7. Ampliar o  LGB4.7.1. Usa  CCL vocabulario a axeitadamente o  CAA partir do uso do dicionario para  CD dicionario e do buscar calquera traballo e palabra, reflexión sobre seleccionando a as palabras que acepción conforman a precisa segundo lingua. cada contexto.

 CAA

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos  B4.12. Ampliación do vocabulario, mediante o traballo con palabras sinónimas, antónimas, homónimas, polisémicas; aumentativos e diminutivos, arcaísmos, neoloxismos, estranxeirismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.  B4.13. Ampliación do vocabulario mediante os procedementos de creación de palabras: derivación (prefixos e sufixos) e composición.

 a  d  e  h  m  o

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe  LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CAA

 LGB4.7.3.  CCL Recoñece e usa  CAA sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas, arcaísmos, neoloxismos, estranxeirismos, frases feitas, siglas e abreviaturas.

 B4.14.  B4.8. Coñecer  LGB4.8.1. Coñecemento das as Identifica as características características características relevantes relevantes da relevantes (históricas, lingua galega e (históricas, socioculturais...) identificar e socioculturais...) da lingua galega valorar esta da lingua e identificación e lingua dentro da galega. valoración desta realidade lingua dentro da plurilingüe e  LGB4.8.2. realidade pluricultural de Identifica e plurilingüe e España e de valora a lingua pluricultural de Europa. galega dentro España e de da realidade Europa. plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

 CCL  CCEC

265  CCL  CSC  CCEC

No 2º e 3º Trimestres

ÁREA Obxectivos  a  b  d  e  m  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

 B4.15.  B4.9. Establecer  LGB4.9.1. Comparación relacións entre Recoñece e entre aspectos as diversas evita as das linguas que o linguas que interferencias alumnado coñece utiliza ou está a entre as linguas e/ou está a aprender o que está a aprender para alumnado para aprender. mellorar os reflexionar procesos sobre como  LGB4.9.2. comunicativos e mellorar os seus Identifica recoñecer as procesos diferenzas, interferencias. comunicativos regularidades e na lingua semellanzas galega. sintácticas, ortográficas, morfolóxicas e léxicas entre todas as linguas que coñece e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CCEC

 CCL  CCEC  CAA  CSIEE

Ao longo de todo o curso

BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA  b  d  e  o

 B5.1. Escoita,  B5.1. Escoitar,  LGB5.1.1.  CCL memorización e memorizar, Escoita,  CAA reprodución de reproducir e memoriza e  CCEC textos valorar textos reproduce procedentes da procedentes da textos literatura popular literatura procedentes da oral galega popular galega literatura (refráns, adiviñas, e da literatura popular oral 265 lendas, contos, galega en xeral. galega (refráns, poemas, adiviñas, conxuros, lendas, contos, cancións, ditos, poemas, romances, conxuros, cantigas) e da cancións, ditos, literatura galega romances, en xeral. cantigas) e da literatura galega  B5.2. Valoración e en xeral. aprecio do texto

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 b  d  e  i

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

 d  e

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

literario galego (oral ou non) como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

 LGB5.1.2.  CCL Valora os textos  CCEC da literatura galega (oral ou non) como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

 B5.3. Lectura persoal, silenciosa e en voz alta de obras en galego adecuadas á idade e aos intereses (conto, cómic, novela).

 B5.2. Ler textos  LGB5.2.1. Le en  CCL e obras en silencio obras e  CCEC galego da textos en galego  CD literatura infantil, da literatura adaptacións de infantil, obras clásicas e adaptacións de literatura actual, obras clásicas e adaptadas á literatura actual, idade e en adaptadas á diferentes idade e en soportes. diferentes soportes.

 B5.4. Lectura guiada de textos da literatura infantil, adaptacións de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes.

 b

Criterios de avaliación

CURSO

 LGB5.2.2. Le en  CCL voz alta obras e  CCEC textos en galego  CD da literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes. 265

 B5.5. Lectura  B5.3. Analizar  LGB5.3.1.  CCL comentada de as Recoñece as  CCEC poemas, de características características relatos e de obras dos diferentes fundamentais teatrais tendo en xéneros e as dos diferentes conta as figuras literarias, xéneros convencións así como temas literarios: literarias e tópicos narrativa, (xéneros, figuras) recorrentes. poesía e teatro. e a presenza de certos temas e  LGB5.3.2.  CCL motivos Distingue algúns repetitivos e recursos tópicos. retóricos e métricos propios dos poemas.

Temporalización

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 LGB5.3.3.  CCL Identifica e  CCEC emprega  CAA algunhas figuras literarias: comparacións, metáforas, personificacións , hipérboles e xogos de palabras.  LGB5.3.4. Identifica temas e tópicos recorrentes na literatura.  b  e

 b  d  e

 a  d  e  o

Temporalización

No 1º e 2º Trimestres

 CCL  CCEC

 B5.6. Recreación  B5.4. Recrear e  LGB5.4.1.  CCL e composición de compoñer Recrea e  CCEC poemas e relatos poemas e compón poemas  CSC para comunicar relatos a partir e relatos, a sentimentos, de modelos partir de emocións, dados. modelos dados, estados de para comunicar ánimo, sentimentos, lembranzas, emocións, recoñecendo as estados de características ánimo, dalgúns modelos. lembranzas.  B5.7. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios diversos.

 B5.5. Participar activamente en dramatizacións de textos literarios diversos.

 LGB5.5.1. Participa activamente en dramatizacións de textos literarios diversos.

 CCL

265

 B5.8. Valoración  B5.6. Valorar a  LGB5.6.1.  CCL da literatura en literatura en Valora a  CSC calquera lingua calquera lingua, literatura en  CCEC (maioritaria, como vehículo calquera lingua, minoritaria ou de como vehículo minorizada), comunicación, de como vehículo de fonte de comunicación, comunicación, coñecemento e fonte de fonte de como recurso coñecemento e coñecemento e de gozo como recurso como recurso de persoal. de gozo persoal. gozo persoal.

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  a  d  e  o

LINGUA GALEGA E LITERATURA Contidos

Criterios de avaliación

 B5.9. Interese por  B5.7. Amosar coñecer os interese, modelos respecto e narrativos e tolerancia ante poéticos que se as diferenzas utilizan noutras persoais, culturas. sociais e culturais.  B5.10. Comparación de imaxes, símbolos e mitos facilmente interpretables que noutras culturas serven para entender o mundo e axudan a coñecer outras maneiras de relacións sociais.

CURSO Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 LGB5.7.1.  CCL Compara  CCEC imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.  LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outros costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

 CCL  CCEC

265

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Estima a lingua de Galicia e úsaa como canle de transmisión das súas propias experiencias en todas as situacións de comunicación. - Compara textos, orais e escritos, producidos nas diferentes variedades da lingua galega. - Participa de forma construtiva en situacións comunicativas propias da vida escolar, integrando as normas que posibilitan o intercambio nestas situacións. - Comprende o senso de mensaxes orais de uso habitual e interpreta a función de elementos non explícitos que modifican ou varían a intención comunicativa. -

Reproduce textos orais empregando a pronunciación, o ritmo e a entoación adecuados.

Produce textos orais nos que se presenten de forma ordenada e coherente os feitos, as ideas ou as vivencias.

Comprende un texto lido, utilizando estratexias de comprensión e métodos adecuados para resolver as dúbidas que se presenten.

- Le textos de diverso tipo con fluidez, empregando a 265 pronunciación, a entoación e o ritmo adecuados. - Valora positivamente o texto escrito como instrumento de comunicación e como fonte de pracer e de información. Tamén, manifesta preferencias na selección de lecturas e expresa as propias opinións sobre elas. - Redacta textos escritos de diferente tipo empregando a estructura textual correspondente e utilizando os procedementos básicos que dan cohesión ao texto.

- Integra nos textos escritos as normas ortográficas e emprega apoios, que no proceso de produción dun texto, permitan resolver dúbidas ortográficas. - Identifica os elementos básicos que integran a oración simple, coñece a concordancia na frase e utilízaos para mellorar as propias producións. -

Comprende unha mensaxe, oral ou escrita, na que se integren os distintos códigos, verbal e non verbal, e analiza as súas características.

- Identifica, en textos orais e escritos habituais, determinados temas e usos da lingua que supoñan unha discriminación social, racial, sexual ou doutro tipo.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE Competencia en comunicación lingüística Debido ao carácter da área de Lingua Galega e Literatura, trataremos de que adquiran as destrezas comunicativas no uso da lingua. Será unha prioridade dotar o alumnado de estratexias que favorezan unha correcta aprendizaxe e que lle aseguren un manexo efectivo nas situacións cotiás e en diferentes contextos nos que se encontre. - Comprender o sentido dos textos escritos. - Gozar coa lectura.

265

- Expresar oralmente, de xeito ordenado e claro, calquera tipo de información. - Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario. - Coñecer a orde das palabras no dicionario. - Interpretar, comprender e utilizar a información que aparece no dicionario.

- Comprender e saber aplicar as normas ortográficas e gramaticais da lingua. - Comprender o sentido figurado de expresións feitas. - Desenvolver a atención para resolver xogos lingüísticos. - Aprender a coñecer a biblioteca recoñecendo as normas polas que se rexe. - Buscar, recompilar e procesar a información. - Utilizar a lingua como instrumento de comunicación oral e escrita. - Producir textos orais e escritos. - Discriminar diferentes tipoloxías textuais. - Comprender, compoñer e utilizar textos narrativos, expositivos, poéticos e teatrais. - Coñecer e utilizar os recursos necesarios para a descrición de animais, persoas e paisaxes. - Coñecer técnicas sinxelas para estruturar e redactar un conto. - Recoñecer e saber aplicar as características propias da lingua poética. - Expresar axeitadamente ideas e emocións. - Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia, para 265 un mellor uso desta. - Manter conversacións noutras linguas sobre temas cotiáns en distintos contextos. - Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos en calquera situación. - Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade situacións cotiás contendo elementos matemáticos. Así mesmo, ofrece a posibilidade real de utilizar a actividade matemática en contextos variados para poder desenvolver así a utilización da linguaxe como instrumento para poder comunicarse e expresarse a diferentes niveis. - Interactuar co contorno natural de xeito respectuoso. - Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante. - Manexar os coñecementos sobre o funcionamento dos obxectos e aparatos para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso redor. - Manexar a linguaxe matemática con precisión en calquera contexto. - Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxicomatemáticos. - Aplicar as estratexias de resolución de problemas a calquera situación problemática. - Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

Tratamento da información e competencia dixital

265

Ser competente na utilización das Tecnoloxías da Información e a Comunicación como instrumento de traballo intelectual inclúe utilizalas na súa dobre función de transmisoras e xeradoras de información e coñecemento. Dende esta área faise necesario o manexo de ferramentas dixitais para a adquisición de información transformándoa en coñecemento. - Empregar distintas fontes para a busca de información. - Consultar un dicionario en Internet. - Visitar bibliotecas virtuais e acceder á información que achegan.

- Buscar, seleccionar e manexar os datos obtidos en Internet ou noutras fontes de información. - Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. - Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. - Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas. - Desenvolver a capacidade para interpretar as noticias que achegan os medios de comunicación e opinar sobre elas. - Saber utilizar o correo electrónico para se comunicar. - Recoñecer o particular rexistro lingüístico das SMS e comprender que non se axusta ás normas gramaticais. - Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. - Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. - Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. - Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Competencias Sociais e Cívicas A área de Lingua Galega e Literatura pídenos desenvolver unha serie de actitudes e valores que nos van levar a saber desenvolvernos na sociedade na que vivimos. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores, que enunciamos265a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun estado social e democrático de Dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución Española. - Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos. - Crear un sistema de valores propio baseado no respecto.

- Entender a lingua como a base da convivencia, o respecto e o entendemento. - Recoñecer a diferenza entre os seres humanos como un valor enriquecedor. - Aprender a comunicarse cos demais e a comprender o que estes transmiten. - Valorar todas as linguas como aptas para a comunicación. - Recoñecer as variantes da lingua como fenómenos da fala e respectalas. - Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de -

participación establecidos. Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. Aprender a comportarse dende o coñecemento dos distintos valores. Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Conciencia e expresións culturais e artísticas A través da lingua, podemos coñecer o mundo no que vivimos, o contorno que nos rodea e os seus cambios, polo que esta competencia nos pode dar unha visión diferente dende a perspectiva das diferentes manifestacións culturais e a forma de expresión artística. 265 - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial. - Ler, comprender e valorar as obras literarias. - Coñecer e valorar as tradicións propias da nosa comunidade. - Comprender, apreciar e valorar as manifestacións artísticas, propias e alleas. - Coñecer algúns persoeiros claves da cultura galega. - Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. - Usar de forma responsable os recursos da biblioteca.

- Expresarse con imaxinación e creatividade. - Poder apreciar nun texto literario e noutro tipo de creacións os trazos que contribúen á súa estética. - Expresar sentimentos e emocións dende códigos artísticos. - Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián. - Elaborar traballos e presentacións con sentido estético. Competencia para aprender a aprender A competencia de aprender a aprender supón dispoñer de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz de continuar aprendendo de xeito cada vez máis eficaz e autónomo de acordo a aquilo que nos formulamos. Nesta área vese a necesidade de traballar de forma explícita a confianza nun mesmo para poder traballar cos outros e o gusto por aprender. - Xestionar os recursos e motivacións persoais en favor da aprendizaxe. - Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. - Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos -

contidos. Adquirir e aplicar uns hábitos de traballo. Acceder ao saber e á construción de coñecementos mediante a lingua. Utilizar recursos de carácter lúdico na adquisición de conceptos. Desenvolver e aplicar a lóxica para establecer relacións semánticas ou

gramaticais. - Saber abstraer e sistematizar as ideas esenciais dun texto para elaborar 265

un esquema. - Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. - Planificar recursos necesarios e pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A área de Lingua Galega e Literatura esixe un proceso de ensinoaprendizaxe activo. O enfoque comunicativo radica na necesidade de utilizar a lingua. Será necesario iniciar o alumnado en adestrar diferentes

habilidades de emprendemento como unha forma de consolidar as diferentes ferramentas para comunicarse. - Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. - Ser constante no traballo superando as dificultades. - Xerar novas e diverxentes posibilidades dende coñecementos previos do tema. - Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa. - Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos. - Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas. - Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo. - Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos. - Tomar a iniciativa de participar na dramatización de textos propios ou alleos. - Adquirir a necesaria confianza nun mesmo para interactuar cos demais e tomar decisións propias. - Utilizar a lingua para organizar o pensamento, comunicar afectos e opinións, regular emocións. - Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN 265

Pensamos que a avaliación constitúe un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensinoaprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de

profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións - Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, 265 materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente.

- Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia. - Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. 265

- Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades. - Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o

camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos. - Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. 265

- Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back). A avaliación do proceso de ensino. Non só debe avaliarse o proceso de aprendizaxe do alumnado, senón tamén o proceso de ensino. Neste sentido,aos datos aportados pola avaliación continua do alumnado, será necesario engadir outros datos referentes á validez da

programación das actividades de ensino deseñadas, dos recursos materiais e persoais empregados, dos tempos e espazos previstos, da agrupación de alumnos, dos criterios de avaliación aplicados e da propia actuación do profesorado. A avaliación da propia práctica docente do profesorado, ben sexa de forma individual ou do conxunto do equipo docente, revélase como unha das estratexias de formación máis potentes para mellorar a calidade do ensino e aprendizaxe. A avaliación da intervención educativa debe ser continua, por iso, convén tomar datos ao longo do proceso para facer os cambios axeitados no momento oportuno. Non obstante, dadas as características dos diferentes elementos do proceso e dos documentos en que se plasman, podería dicirse que hai momentos especialmente indicados para recoller a información. Os instrumentos de avaliación deben cumprir os seguintes requisitos: - Ser moi variados, de modo que permitan avaliar os distintos tipos de capacidades e de contidos curriculares. - Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o 265 código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

LINGUA GALEGA E LITERATURA

30% 5%

265

25% 30%

10%

En cumprimento do Decreto 105/2014, do 4 de setembro de 2014, polo que se establece o currículo da Educación Primaria na Comunidade Autónoma de Galicia, os resultados da avaliación do alumnado expresaranse nos seguintes criterios de cualificación, aos que se lles achegará unha cualificación numérica: - Sobresaínte: 90% a 100% ( 9 ou 10 ) - Notable: 70% a 80% ( 7 ou 8 ) - Ben: 60% ( 6 ) - Suficiente: 50% ( 5 ) - Insuficiente: menos do 50% ( 1,2,3 ou 4 ) Considerarase cualificación negativa o Insuficiente e positivas as restantes.

265

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS 265

ÁREAÁREA DE VALORES DE EDUCACIÓN SOCIAIS FÍSICA E CÍVICOS 265

ÁREA DE VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA  m  k

 m  a

 B1.1. O autoconcepto. A  B1.1. Construír o estilo persoal  VSCB1.1.1. Explica o valor da autovaloración; os trazos de baseándose na respectabilidade respectabilidade e da dignidade personalidade. A autoconciencia e na dignidade persoal persoal. emocional. A respectabilidade e a dignidade persoal. O estilo  VSCB1.1.2. Actúa de forma respectable persoal positivo. e digna.

 CSC

 VSCB1.1.3 Coñece e asume os rasgos característicos da súa personalidade, poñéndoos de manifesto asertivamente.

 CAA

 VSCB1.2.1. Utiliza estratexias de reestruturación cognitiva.

 CAA

 B1.2. O autocontrol. A regulación dos sentimentos. As estratexias de reestruturación cognitiva. A resiliencia.

 B1.2. Estruturar un pensamento efectivo e independente empregando as emocións de forma positiva.

 CCL

 CSC  CSIEE

 CCL

 VSCB1.2.2. Describe o valor da  CCL reestruturación cognitiva e a resiliencia.  CSIEE

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

 m  b

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 VSCB1.2.3 Aplica o autocontrol á toma de decisións, á negociación e á resolución de conflitos.

 CSC

 VSCB1.2.4. Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

 CSC

 B1.3. A responsabilidade. O  B1.3. Desenvolver o propio  VSCB1.3.1. Traballa en equipo sentido do compromiso respecto potencial, mantendo unha valorando o esforzo individual e a un mesmo e aos demais. motivación intrínseca e colectivo e asumindo compromisos Valoración do erro como factor esforzándose para o logro de para a consecución de obxectivos. de aprendizaxe e mellora. A éxitos individuais e compartidos. automotivación.  VSCB1.3.2. Explica razóns para asumir as súas responsabilidades durante a colaboración.

 CSC

 CSIEE

 CSIEE  CCL

 CSIEE

 CSC  CCL  CSIEE

 VSCB1.3.3. Xera confianza nos demais  CSC realizando unha autoavaliación  CAA responsable da execución das tarefas.  CSIEE  b  m

 B1.4. A autonomía persoal e a autoestima. Seguridade en si mesmo e en si mesma, iniciativa, autonomía para a acción, confianza nas propias posibilidades. Tolerancia á frustración.

 B1.4. Adquirir capacidades para tomar decisións de forma independente, manexando as dificultades para superar frustracións e sentimentos negativos ante os problemas.

 VSCB1.4.1.Propón alternativas á resolución de problemas sociais.

 CSC

 VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso.

 CSC

265

Temporalización

 CSIEE

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  c

 a  c

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B1.5. A toma de decisións persoais meditadas: técnicas e recursos. Causas e consecuencias das acción propias. O sentido do compromiso respecto a un mesmo e aos demais.



información por diversas fontes.

Estándares de aprendizaxe

B1.5. Propoñerse desafíos e  VSCB1.5.1. Emprega o pensamento levalos a cabo mediante unha consecuencial para tomar decisións toma de decisións persoal, éticas. meditada e responsable, desenvolvendo un bo sentido do  VSCB1.5.2. Identifica vantaxes e compromiso respecto a un inconvenientes dunha posible solución mesmo e aos demais. antes de tomar unha decisión ética.

 B1.6. A iniciativa. O  B1.6. Desenvolver a autonomía emprendemento. A autoproposta e a capacidade de de desafíos. A importancia da emprendemento para conseguir iniciativa privada na vida logros persoais económica e social. responsabilizándose do ben común.  B1.7. Busca e elaboración de

SEXTO

 VSCB1.6.1. Realiza propostas creativas e utiliza as súas competencias para abordar proxectos sobre valores sociais

Competencias clave  CSC  CSIEE

 CSC  CSIEE

 CSC  CSIEE  CCEC

 VSCB1.6.2. Identifica, define problemas  CSC sociais e cívicos e implanta solucións  CAA potencialmente efectivas  CSIEE  VSCB1.6.3. Razoa a importancia da iniciativa privada na vida económica e social.

Temporalización

Ao longo de todo o curso

 CSIEE

BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS  b  m

 B2.1. Estratexias da linguaxe oral como instrumento de

 VSCB2.1.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

265

 CCL  CSC

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  e

 c  m  e

 e  m

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos comunicación: escoitar, preguntar e argumentar.

CURSO

Criterios de avaliación  B2.1. Utilizar habilidades de escoita e o pensamento de perspectiva con empatía.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 VSCB2.1.2. Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir.

 CCL

 VSCB2.1.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas e axudando a que sigan motivadas para expresarse.

 CAA

 B2.2.Os elementos da  B2.2. Iniciar, manter e finalizar comunicación que favorecen o conversas cunha maneira de diálogo. Iniciación, mantemento falar adecuada aos e finalización de conversas. interlocutores e ao contexto, Identificación, recoñecemento e tendo en conta os factores que análise de hábitos que facilitan e inhiben a comunicación para dificultan a comunicación. superar barreiras e os que permiten lograr proximidade.

 VSCB2.2.1. Comparte sentimentos durante o diálogo.

 CCL

 VSCB2.2.2. Utiliza os elementos que contribúen ao diálogo.

 CCL

 B2.3. A aserción. Exposición e defensa das ideas propias con argumentos fundados e razoables empregando estratexias de comunicación construtivas.

 VSCB2.3.1. Emprega a linguaxe positiva.

 CCL

 B2.3.Empregar a aserción.

 CSC  CSIEE

 CSIEE  CSC  CCL

 CSC  CSIEE

 CSC

 VSCB2.3.2. Autoafírmase con respecto.  CCL  CSC  CSIEE

265

Temporalización

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  b  m

 c  m  o

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

 B2.4.O diálogo. A busca do  B2.4. Dialogar creando mellor argumento. A creación de pensamentos compartidos con pensamentos compartidos a outras persoas para atopar o través do diálogo. A inferencia e mellor argumento. o sentido da expresión dos e das demais. A escoita activa e a axuda.

 B2.5. A intelixencia interpersoal. A empatía: atención, escoita activa, observación e análise de comportamentos. O altruísmo.

CURSO Estándares de aprendizaxe  VSCB2.4.1 Infire e dá o sentido adecuado á expresión dos e das demais.

 m  e

Competencias clave

Temporalización

 CCL  CSC

 VSCB2.4.2.utiliza correctamente as  CCL estratexias de escoita activa:  CSC clarificación, parafraseo, resumo,  CSIEE reestruturación, reflexo de sentimentos.

 B2.5.Establecer relacións  VSCB2.5.1.Interacciona con empatía. interpersoais positivas empregando habilidades sociais.  VSCB2.5.2. Sabe contribuír á cohesión dos grupos sociais aos que pertence.

 a

SEXTO

 B2.6.Os estereotipos. As  B2.6. Analizar criticamente as  VSCB2.6.1.Analiza os problemas que consecuencias dos prexuízos. consecuencias dos prexuízos orixinan os prexuízos sociais. Desenvolvemento de actitudes sociais, reflexionando sobre os de solidariedade ante problemas problemas que provocan e o seu  VSCB2.6.2.Expón razoadamente as e necesidades das persoas máis efecto nas persoas que os consecuencias dos prexuízos sociais desfavorecidas. sofren. para as persoas do contorno social próximo.

265

 CSC  CCL  CSIEE  CSC  CSIEE  CSC  CSIEE  CCL  CSC  CCEC

 Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B2.7.Identificación, axuizamento crítico e rexeitamento das situacións de marxinación, discriminación e inxustiza social.

Estándares de aprendizaxe  VSCB2.6.3.Detecta e axuíza criticamente prexuízos sociais detectados no seu contorno próximo expresando as conclusións en traballos creativos.

 B2.8.Creación de textos, empregando a linguaxe verbal e non verbal, para comunicar en diferentes soportes as conclusións de investigacións realizadas sobre situacións do seu contorno.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CCL  CCEC  CSC  CD  CAA

BLOQUE 3. A CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS  b  m

 B3.1. Aplicación dos valores cívicos en situacións de

 B3.1. Resolver problemas en colaboración, poñendo de

 VSCB3.1.1. Desenvolve proxectos e resolve problemas en colaboración.

265

 CSC  CSIEE

 Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos convivencia no contorno inmediato (familia, centro escolar, grupo, amizades, localidade). Desenvolvemento de actitudes de comprensión e solidariedade. Valoración do diálogo para solucionar os conflitos de intereses en relación coas demais persoas.

CURSO

Criterios de avaliación manifesto unha actitude aberta cara aos demais e compartindo puntos de vista e sentimentos.

Estándares de aprendizaxe  VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

SEXTO Competencias clave  CSC  CSIEE

 B3.2.Responsabilidade no exercicio dos dereitos e dos deberes individuais nos grupos nos que se integra e participación nas tarefas e decisión.  b

 B3.3. A interdependencia e a  B3.2. Traballar en equipo  VSCB3.2.1. Amosa boa disposición a cooperación. A interdependencia favorecendo a interdependencia ofrecer e recibir axuda para a positiva e a participación positiva e amosando condutas aprendizaxe. equitativa. As condutas solidarias. solidarias. A aceptación  VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de incondicional do outro. A axuda entre iguais. resolución de problemas en colaboración. Compensación de carencias dos e das demais. A disposición de apertura cara ao  VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo.

265

 CAA  CSIEE  CSC  CAA  CSIEE  CSC  CSC

Temporalización

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

outro, o compartir puntos de vista e sentimentos.

Estándares de aprendizaxe  VSCB3.2.4. Emprega destrezas de interdependencia positiva.

 B3.4. Estruturas e técnicas da aprendizaxe cooperativa.  a

 B3.5. Valoración da necesidade  B3.3. Implicarse na elaboración de normas compartidas que e no respecto das normas da regulan a convivencia frutífera comunidade educativa no ámbito social. Elaboración de empregando o sistema de normas de convivencia da aula valores persoal que constrúe a e do centro positivas, partir dos valores universais. facilitadoras e asumidas polo grupo e pola comunidade.

SEXTO Competencias clave  CSC  CSIEE  CAA

 VSCB3.3.1.Explica o concepto de norma.

 CCL

 VSCB3.3.2. Infire a necesidade das normas da súa comunidade educativa

 CAA

 VSCB3.3.3. Participa na elaboración das normas do colexio.

 CCL

 CSC

 CSC  CSIEE

 c  m

 B3.6. A resolución de conflitos. A  B3.4. Participar activamente na linguaxe positiva na vida cívica de forma pacífica e comunicación de pensamentos, democrática transformando o intencións e posicionamentos conflito en oportunidade, persoais. As fases da mediación coñecendo e empregando as formal. A transformación do fases da mediación e usando a conflito en oportunidade. linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos persoais.

Temporalización

 VSCB3.3.4. Respecta as normas do centro escolar.

 CSC

 VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo.

 CSC

 VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

 CSC

 CSIEE

 VSCB3.4.3. Manexa a linguaxe positiva  CCL na comunicación de pensamentos,  CSC intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais.

265

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe  VSCB3.4.4. Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito.

 d  m

 a  m

 d  o

SEXTO Competencias clave  CSC  CSIEE

 B3.7. O altruísmo.A  B3.5. Practicar o altruísmo no  VSCB3.5.1. É capaz de sensibilizar responsabilidade social e a contorno próximo sensibilizando sobre causas altruístas realizando xustiza social. Identificación e sobre o seu valor. exposicións orais sobre o seu valor e análise crítico das causas que cometidos. provocan situación de marxinación, de discriminación e  VSCB3.5.2. Colabora en causas de inxustiza social. Protección e altruístas en colaboración coa amparo das persoas máis comunidade educativa. desfavorecidas.

 CCL

 B3.8. Os dereitos e deberes. A  B3.6. Crear un sistema de Declaración Universal dos valores asumindo os dereitos e Dereitos Humanos: liberdade de deberes do alumnado, expresión e opinión. A liberdade realizando xuízos morais de de pensamento, de conciencia e situacións escolares e de relixión. A análise de feitos resolvendo dilemas morais con discriminatorios: maltrato. supostos prácticos. Exclusión de minorías étnicas, os campos de concentración, o holocausto. Os dereitos e deberes do alumnado.

 CSC

 B3.7. Comprender o que é un dilema moral e resolver dilemas

 VSCB3.6.1. Realiza xuízos morais de situacións escolares.

 CSC  CSIEE  CSC  CSIEE

 CSIEE

 VSCB3.6.2. Xustifica as súas  CSC actuacións en base a valores persoais  CSIEE como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas.

 VSCB3.7.1. Expresa o que é un dilema moral.

265

Temporalización

 CSC  CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos  B3.9. Conceptualización do dilema moral. Resolución de dilemas morais.

CURSO

Criterios de avaliación morais para detectar prexuízos relativos ás diferenzas culturais.

Estándares de aprendizaxe  VSCB3.7.2.Realiza xuízos morais.

SEXTO Competencias clave  CSC  CSIEE

 VSCB3.7.3. Analiza e resolve dilemas  CSC morais en situacións reais e simuladas.  CSIEE  VSCB3.7.4. Resolve dilemas morais en  CSC relación a prexuízos relativos ás  CSIEE diferenzas culturais.  a  d  o

 B3.10. Convivencia pacífica en sociedade e valores nos que se apoia: respecto, tolerancia, solidariedade, xustiza, compromiso, cooperación e cultura de paz. Identificación, recoñecemento e análise de hábitos que facilitan e dificultan a convivencia e o benestar dos grupos sociais.

 B3.8. Comprender a declaración  VSCB3.8.1. Analiza formas de da igualdade de dereitos e a non discriminación: racismo, xenofobia, discriminación por razón de desigualdade de oportunidades… nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra  VSCB3.8.2. Analiza feitos condición ou circunstancia discriminatorios: maltrato, exclusión de persoal ou social, aplicándoa á minorías étnicas, reclusión en campos análise do contorno social. de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade.

265

 CSC  CSIEE

Temporalización Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos  B3.11. Formas de discriminación: racismo, xenofobia, desigualdade de oportunidades.

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe  VSCB3.8.3. Detecta prexuízos e analiza conflitos derivados do uso de estereotipos no contexto escolar.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSC  CSIEE

 B3.12. Feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, campos de concentración, o holocausto, segregación por enfermidade. Análise destes feitos.  d  a

 B3.13. Dereitos e deberes. A  B3.9. Expresar a relevancia de  VSCB3.9.1. Valora e respecta a libre Declaración Universal dos preservar os dereitos de libre expresión. Dereitos Humanos: liberdade de expresión e opinión, liberdade expresión e de opinión. A de pensamento, de conciencia e  VSCB3.9.2. Comprende, interpreta e liberdade de pensamento, de de relixión realizando traballos acepta opinións diferentes ás propias. conciencia e de relixión. de análise e síntese.  VSCB3.9.3. Relaciona diferentes  B3.14. Sensibilidade e respecto culturas e relixións coas formas de polos costumes, valores morais pensamento de persoas pertencentes a e modos de vida distintos aos elas. propios.  VSCB3.9.4. Analiza, reflexiona e expresa conclusións sobre os dereitos de libre expresión e opinión, liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión.

265

 CSC

 CSC  CSIEE

 CSC  CSIEE  CCL

Ao longo de todo o curso

ÁREA Obxectivos  d 

 a

 a  o

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 B3.15. As diferenzas de sexo  B3.10. Participar activamente na  VSCB3.10.1. Axuíza criticamente como un elemento enriquecedor. vida cívica valorando a actitudes de falta de respecto á Análise das medidas que igualdade de dereitos e igualdade de oportunidades de homes contribúen a un equilibrio de corresponsabilidade de homes e e mulleres. xénero e a unha auténtica mulleres. igualdade de oportunidades. Identificación e rexeitamento de desigualdades entre mulleres e homes no mundo laboral e na vida cotiá.

 CSC

 B3.16 Os valores sociais e a democracia. Os principios de convivencia que establecen o Estatuto de autonomía de Galicia e a Constitución española. Dereitos e deberes. Características que debe posuír unha sociedade democrática.

 CSC

 B3.11. Respectar os valores socialmente recoñecidos, coñecendo e apreciando os valores do Estatuto de autonomía e da Constitución española e os dereitos e deberes do Estatuto de autonomía e da Constitución española. Coñecer as institucións, organizacións e servizos públicos que garanten os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás no seu contorno.

 B3.17. Principios de convivencia  B3.12. Crear un sistema de que establecen o Estatuto de valores propios realizando xuízos morais baseados nos

 VSCB3.11.1. Axuíza criticamente os valores implícitos en diversas situacións, de acordo cos que constitúen a vida en común nunha sociedade democrática.

 CSIEE

 VSCB3.11.2. Razoa a contribución de  CSC diferentes institucións, organizacións e  CCL servizos públicos en relación á garantía dos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

 VSCB3.12.1. Explica os dereitos e deberes básicos da Constitución española.

265

Temporalización

 CSC  CCL

No 2º e 3º Trimestres

ÁREA Obxectivos

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos autonomía de Galicia e a Constitución española.

 a  e

 B3.18. Os servizos públicos e bens comúns. Defensa, identificación, aprecio, respecto e coidado dos bens comúns e dos servizos públicos: contribución da cidadanía a través dos impostos. A responsabilidade social. A xustiza social.

CURSO

Criterios de avaliación dereitos e deberes básicos do Estatuto de autonomía e da Constitución española.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

 VSCB3.12.2. Realiza xuízos morais sinxelos fundamentados.

 CSC

 VSCB3.12.3. Participa no benestar do contorno próxima baseándose nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

 CSC

 B3.13. Comprender a  VSCB3.13.1. Comprende, valora e importancia da contribución dos expón por escrito o deber da cidadáns e cidadás aos servizos contribución cidadá ao ben da públicos e aos bens comúns a sociedade. través dos impostos realizando razoamentos críticos.  VSCB3.13.2. Explica a función dos impostos de proporcionar recursos sociais que melloran a calidade de vida dos cidadáns e cidadás.  VSCB3.13.3. Realiza producións creativas sobre as consecuencias de non pagar impostos.

 CSIEE

Ao longo de todo o curso

 CSIEE

 CSC

Ao longo de todo o curso

 CCL  CSIEE  CSC  CCL

 CSC  CCEC  CD  CCL  CSIEE

265

Temporalización

No 2º e 3º Trimestres

ÁREA Obxectivos  h  g  o

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos  B3.19 Fontes de enerxía renovables e non renovables. Identificación das actitudes e estratexias individuais e colectivas de consumo enerxético responsable.  B3.20. Rutinas individuais para mellorar a calidade de vida. Reflexión sobre as posibilidades de cambio.

Criterios de avaliación

 B3.22. Realización e interpretación de gráficos sinxelos.  B3.23. Hábitos de prevención de  B3.15 . Ser capaz de realizar enfermidades e accidentes no primeiros auxilios e tomar ámbito escolar e doméstico.. medidas preventivas, valorando a importancia de previr  B3.24. Actitudes e estratexias de accidentes domésticos. promoción de formas de vida saudable e de calidade

Estándares de aprendizaxe

 B3.14.Valorar o uso responsable  VSCB3.14.1. Toma conciencia da das fontes de enerxía no planeta limitación dos recursos enerxéticos e concienciándose do respecto ao explica as consecuencias do contorno e desenvolvendo a esgotamento das fontes de enerxía. capacidade crítica cara aos acontecementos que o  VSCB3.14.2. Investiga os efectos do modifican. abuso de determinadas fontes de enerxía.

 B3.21. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a información e presentar conclusións

 k

CURSO

SEXTO Competencias clave  CSC  CCL

Temporalización Ao longo de todo o curso

 CSIEE  CSC  CAA

 VSCB3.14.3. Realiza traballos creativos  CCL sobre a necesidade do aire non  CSC contaminado para a saúde e a calidade  CAA de vida.  CSIEE  VSCB3.14.4. Expón graficamente argumentos para rexeitar actividades humanas contaminantes.

 CSC  CD  CMCT  CCEC

 VSCB3.15.1. Razoa as repercusións de  CCL determinadas condutas de risco sobre  CAA a saúde e a calidade de vida.  CSIEE  VSCB3.15.2. Coñece as prácticas de primeiros auxilios.

 B3.25. Os primeiros auxilios

265

 CSC  CSIEE

No 2º e 3º Trimestres

ÁREA

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS

Obxectivos  a  i

 i

Contidos

CURSO

Criterios de avaliación

 B3.26. Condutas responsables  B3.16. Empregar as novas no uso das TIC: autonomía, tecnoloxías desenvolvendo autocontrol, seguridade, sentido valores sociais e cívicos en ético. Análise da realidade e dos contornos seguros. contidos que se presentan no contorno dixital para desenvolver a capacidade crítica.

Estándares de aprendizaxe

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 VSCB3.16.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

 CD  CSC

Ao longo de todo o curso

 VSCB3.16.2. Analiza e enxuíza criticamente os contidos do contorno dixital.

 CCL

Ao longo de todo o curso

B3.27. O consumo responsable.  B3.17. Analizar criticamente a  VSCB3.17.1. Realiza análise de Identificación de actitudes e influencia da publicidade sobre o información dixital sobre as razóns estratexias persoais e colectivas consumo empregando as novas polas que as persoas senten a de consumo responsable tecnoloxías. necesidade de consumir ao ver un anuncio publicitario.  B3.28. A publicidade e as súas técnicas. Influencia nos hábitos  VSCB3.17.2. Reflexiona sobre a de consumo. influenza da publicidade expresando as B3.29. Utilización das conclusións mediante traballos tecnoloxías da información e da creativos. comunicación para buscar e seleccionar e elaborar a  VSCB3.17.3. Realiza exposicións información e presentar axuizando criticamente hábitos de conclusións. consumo innecesario. 

 CAA  CSC  CD  CSC  CSIEE

 CSC  CCEC  CD  CSC  CCL  CCEC  CSIEE

265

ÁREA Obxectivos  n

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS Contidos

Criterios de avaliación

 B3.30. Busca, selección, análise  B3.18. Investigar sobre a e elaboración de informacións prevención de accidentes de en relación cos accidentes de tráfico xerando iniciativas e tráfico. alternativas persoais.  B3.31. Comunicación da información elaborada por diferentes medios  B3.32. Identificación de actitudes e estratexias individuais e colectivas de prevención de riscos viarios

CURSO Estándares de aprendizaxe  VSCB3.18.1. Desenvolve proxectos relacionados coas principais causas dos accidentes de tráfico, sobre os que se informa en diferentes medios de comunicación.

SEXTO Competencias clave

Temporalización

 CSC  CSIEE  CAA

 VSCB3.18.2. Reflexiona sobre o modo  CSC no que se poderían evitar accidentes  CCL de tráfico e expón as súas conclusións.  VSCB3.18.3. Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico.

265

 CSC  CCL  CSIEE

Ao longo de todo o curso

CRITERIOS DE AVALIACIÓN CON REFERENCIA ÁS COMPETENCIAS CLAVE - Amosar respecto polas diferenzas e características persoais propias e dos compañeiros e compañeiras. Valorar as consecuencias das propias accións e responsabilizarse delas. - Argumentar e defender as propias opinións, escoitar e valorar criticamente as opinións das demais persoas, amosando unha actitude de respecto e comprendendo que o que se axuíza ou desautoriza son opinións ou actuacións, nunca persoas. - Participar colaborativamente na elaboración das normas, aceptalas, asumilas como propias e incorporalas aos propios patróns de conduta. Reflexionar sobre as normas existentes na comunidade e sobre a súa importancia - Familiarizarse con algúns dos dereitos humanos recollidos na Declaración universal dos dereitos humanos e na Convención sobre os dereitos da infancia e cos principios de convivencia que recollen o Estatuto de autonomía e a Constitución española. Identificar os deberes máis relevantes asociados a eles. Recoñecer situacións en que non son respectados e participar en iniciativas (reais ou simuladas) de mellora delas. - Recoñecer e rexeitar prexuízos, situacións de discriminación, de marxinación e de inxustiza e interesarse por identificar os factores sociais, económicos, de orixe, de xénero ou de calquera outro tipo que as provocan, así como por atopar posibles vías de mellora para as persoas que as sofren. Valorar a importancia das accións individuais, pero entendendo que se necesitan accións colectivas.

265

- Identificar o funcionamento dos servizos públicos presentes na vida cotiá do alumnado e a súa relación con diferentes institucións e mais recoñecer a necesidade de que toda a poboación contribúa ao seu correcto funcionamento, mantemento e mellora a través de comportamentos responsables e solidarios (uso deses servizos, pagamento de impostos...). Por extensión, familiarizarse con outros servizos non tan próximos ao alumnado, pero tamén presentes de maneira directa ou indirecta na súa vida. - Ser consciente da transcendencia presente e futura de accións habituais na vida cotiá do alumnado e da necesidade de realizalas seguindo pautas que teñen a súa base na reflexión e na análise individual e colectiva deses comportamentos. - Concienciarse da influencia que poden exercer os medios de comunicación, a Internet ou a publicidade nas decisións e opinións das persoas.

MÍNIMOS ESIXIBLES PARA O LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Competencia en comunicación lingüística Para o bo desenvolvemento desta competencia nesta área, será decisivo o fomento da lectura a través de libros e de fragmentos escollidos para comentar na aula con dúas finalidades: mellorar a comprensión lectora e a adquisición de destrezas para a expresión escrita e adquirir identidade sobre o que significa unha sociedade cívica para favorecer o

265

coñecemento dos valores, os dereitos e os deberes destacados nos dereitos humanos... Trataremos desde esta área que adquiran as destrezas comunicativas tanto orais coma escritas; por iso, procuraremos adestrar polo menos un descritor en cada unha das unidades didácticas. -

Comprender o sentido dos textos escritos. Captar o sentido das expresións orais: ordes, explicacións, indicacións, relatos... Comprender o sentido dos textos escritos. Gozar coa lectura. Expresar oralmente de xeito ordenado e claro calquera tipo de información. Utilizar o coñecemento das estruturas lingüísticas, normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos. Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario. Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía O desenvolvemento desta competencia nesta área curricular permítenos utilizar, interpretar e expresar con claridade elementos e razoamentos matemáticos para enfrontarse a aquelas situacións cotiás que os precisan. Así mesmo, esta competencia ofrece a posibilidade de empregar o razoamento lóxico, analizar e axuizar a partir de conflitos, resolución de problemas e xuízos morais, os problemas sociais e históricos. -

Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible. Tomar conciencia dos cambios producidos polo home no ámbito natural e as repercusións para a vida futura. Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao coidado saudable deste. Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante.

265

- Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece ao noso arredor. - Identificar e manipular con precisión elementos matemáticos (números, datos, elementos xeométricos...) en situacións cotiás. - Realizar argumentacións en calquera contexto con esquemas lóxico-matemáticos. - Aplicar os coñecementos matemáticos para a resolución de situacións problemáticas en contextos reais e en calquera materia.

Competencia Social e Cívica A área de Valores Sociais e Cívicos pídenos que se facilite a construción da identidade individual e se potencien as relacións interpersoais para favorecer a convivencia de acordo a valores cívicos socialmente recoñecidos, polo que esta competencia fomentará todos aqueles aspectos que lle axuden ao alumnado a formarse como persoas e cidadáns participativos na mellora e no desenvolvemento dunha sociedade democrática. Os indicadores desta competencia poden facilitar o adestramento de cada un dos descritores que enunciamos a continuación: - Coñecer e aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola. - Identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito referendado por unha norma suprema chamada Constitución española. - Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.

265

Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en contextos de participación establecidos. Propiciar a adquisición de habilidades para vivir en sociedade e para exercer a cidadanía democrática. Afrontar as situacións de conflito, ao propoñer a utilización sistemática do diálogo. Coñecer os principios contidos na Declaración Universal dos Dereitos Humanos, na Convención dos Dereitos do Neno e

na Constitución Española. - Coñecer os fundamentos e modos de organización das sociedades democráticas. - Interiorizar valores de cooperación, solidariedade, compromiso e participación. - Desenvolver habilidades de cooperación para conseguir un resultado do grupo satisfactorio. - Impulsar os vínculos persoais baseados en sentimentos. - Comprender a realidade da pluralidade social actual coa que convivimos e aprender a respectarnos. -

Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas. Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores. Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela. Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades. Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Competencia dixital

265

Desenvolver a competencia dixital desde esta área axudaranos a manexar ferramentas que posibiliten o acceso ao coñecemento e á vez nos ensine o seu uso responsable; a devandita competencia favorecerá dous tipos de traballo: autónomo e participativo, nos que se fomentará a identidade persoal e a relación interpersoal respectivamente desde unhas bases sólidas nas que poidan empezar a xerar os seus propios criterios sobre situacións reais da sociedade na que viven. Na área de Valores Sociais e Cívicos podemos adestrar os seguintes descritores: -

Empregar distintas fontes para a busca de información. Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade. Elaborar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos. Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento. Comprender as mensaxes elaboradas en códigos diversos. Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria. Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Conciencia e expresións culturais A través desta competencia e desde esta área, posibilítase a adquisición de pautas sociais e cívicas persoais, interpersoais e interculturais para participar dunha forma eficaz e construtiva en sociedades cada vez máis diversificadas. Os descritores que adestraremos nesta competencia son: - Mostrar respecto cara ás obras máis importantes do patrimonio cultural a nivel mundial.

265

Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural. Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos. Apreciar a beleza das expresións artísticas e do cotián. Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencia para aprender a aprender A competencia de aprender a aprender favorece a forma en que o proceso de ensino-aprendizaxe se vai consolidando no alumnado. As metodoloxías empregadas nesta área estarán relacionadas co traballo de investigación, de forma que a participación e a implicación do alumnado sexa real así como o recoñecemento e a aceptación das normas sociais e de convivencia. Nesta área insistirase na relación entre o progreso persoal e o académico xa que iso supoñerá unha das bases para que se inicien na construción do seu propio proxecto persoal de vida. -

Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas... Desenvolver as distintas intelixencias múltiples. Xestionar os recursos e as motivacións persoais en favor da aprendizaxe. Estimular as habilidades sociais, o impulso do traballo en equipo, a participación e o uso sistemático da argumentación. Ser quen de sintetizar as ideas propias e alleas, e de presentar de modo razoado o propio criterio. Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe. Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente... Planificar os recursos e os pasos necesarios no proceso de aprendizaxe.

265

- Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe. - Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor O sentido de iniciativa e espírito emprendedor beneficiará o alumnado, xa que se iniciará no autocoñecemento a distintos niveis para poder desenvolver habilidades que o leven a tomar iniciativas emprendedoras que faciliten a asunción da complexa convivencia social propiciando valores de interdependencia positiva, cooperación de acordo cos valores, os dereitos e os deberes da sociedade na que se desenvolven. -

Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas. Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas. Ser constante no traballo superando as dificultades. Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa. Participar, tomar decisións e comportarse con responsabilidade. Dialogar como modo de aproximar as diferenzas sociais, culturais e económicas. Reforzar a autonomía, a autoestima e a identidade persoal. Construír un pensamento propio. Favorecer o espírito crítico para axudar á construción de proxectos persoais de vida. Fortalecer a autonomía para analizar, valorar e decidir. Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos. Asumir riscos no desenvolvemento de tarefas ou proxectos. Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo.

265

- Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN Pensamos que a avaliación constitúe un elemento fundamental e inseparable da práctica educativa, que permite recoller, en cada momento, a información necesaria para poder realizar os xuízos de valor oportunos que faciliten a toma de decisións respecto do proceso de ensino-aprendizaxe. Por tanto, non se pode circunscribir a un só aspecto ou momento, senón que se debe estender ao longo de todo o proceso educativo de forma global e sistemática; por unha parte, indicando que obxectivos se conseguen e cales non, e, por outra, en que grao de profundidade e ónde, como, cando e por que se producen os problemas ou erros. En calquera caso, sempre é bo ter presente que debe ser a avaliación e cales as súas funcións, os seus obxectivos e as súas modalidades máis convenientes. Concepto - Análise dos datos cuantitativos e cualitativos recollidos na posta en práctica do proxecto curricular, co fin de tomar as decisións que permitan a súa máxima eficacia. Funcións

265

- Diagnóstico: Información sobre a marcha do desenvolvemento do currículo, os alumnos e as alumnas e os profesores e as profesoras. - Prognóstico: Avance de expectativas sobre que pode ocorrer, para previr e resolver problemas. - Adaptación: Acomodación dos diferentes métodos e recursos aos distintos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, con miras á máxima personalización do proceso educativo. - Orientación: Guía, paso a paso, do camiño que se debe seguir en cada momento do desenvolvemento curricular. - Regulación: Facilitación e harmonización de elementos persoais, materiais e funcionais para garantir o grao de eficacia do desenvolvemento do currículo. - Control: Certificación da calidade e cantidade dos logros obtidos. Obxectivos - Pescudar a necesidade, a viabilidade, a idoneidade, a oportunidade, o aproveitamento e a rendibilidade do deseño e do desenvolvemento curricular. - Actuar en función do alumno e da alumna, atendéndoos como persoas, tanto individual coma socialmente. - Proporcionar datos de todos os participantes no proceso educativo: alumnado, docentes, deseños e desenvolvementos curriculares, etc., para poder decidir o que mellor conveña. - Obter información cuantitativa e cualitativa sobre a asimilación do programa e, xa que logo, sobre a súa eficacia.

265

- Constatar que se van adquirindo e desenvolvendo as capacidades previstas nos obxectivos curriculares. - Avaliar axeitadamente o aproveitamento docente-discente para poder orientalo da mellor maneira. - Coñecer exhaustivamente os elementos que integran o proceso educativo, en especial o alumnado, para poder elaborar diagnósticos o máis axustados posible. - Informar á comunidade educativa, sobre todo aos pais, e solicitar a súa axuda. - Motivar con vistas ao proceso de ensino-aprendizaxe. - Facilitar información ás institucións recoñecidas que o requiran. - Prognosticar e orientar as posibilidades dos alumnos e das alumnas e previr o fracaso escolar. - Coñecer a calidade da actuación docente, individual e grupal, e do sistema educativo. - Establecer programas de reciclaxe ante a detección de malos resultados. - Superar a antiga concepción da avaliación como único control. Modalidades - Avaliación inicial, que facilita a valoración dos coñecementos previos, as capacidades e as actitudes do alumnado, co obxecto de adecuar o proceso de ensino-aprendizaxe á realidade das súas posibilidades.

265

- Avaliación formativa continua, que pretende coñecer se se van logrando os obxectivos propostos, cando aínda se pode intervir modificando o camiño para conseguilos; é dicir, avaliación do proceso e como proceso. Este tipo de avaliación ten un especial carácter regulador, orientador e autocorrector do proceso educativo desde o seu comezo, o que require unha avaliación inicial previa. - Avaliación sumativa, que estima os méritos ao finalizar o currículo (máis cuantitativa), na que se valora, sobre todo, o dominio das capacidades adquiridas; isto é, avaliación do resultado. Principios - Que sexa un medio, non un fin en si mesma. - Que constitúa un proceso continuo, progresivo e sistemático. - Que atenda ás diferenzas individuais. - Hai que partir do que se quere avaliar e despois avalialo. - Traballar en equipo á hora do seu deseño. - Ter flexibilidade ao elixir os criterios ou probas. - Debe basearse en criterios claros e o máis obxectivos posibles. - Hai que dotala dun mínimo de requisitos para a súa realización. - Debe tratar aspectos cualitativos e cuantitativos.

265

- Ten que recoller ao máximo todos os aspectos da personalidade. - Reflectir de maneira clara: que, como e cando debe realizarse. - Propiciar ao seu termo o proceso de reorganización específico e global (feed-back).

265

- Dar información concreta do que se pretende avaliar sen introducir variables que distorsionen os datos. - Utilizar distintos códigos (verbais, icónicos, gráficos, numéricos, audiovisuais,...) de modo que se adecúen ás distintas aptitudes sen que o código obstaculice o contido que se pretende avaliar. - Ser aplicables en situacións estructuradas da actividade escolar. - Permitir avaliar a transferencia das aprendizaxes a contextos distintos daqueles nos que se adquiriron, comprobando así a súa funcionalidade.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

265

* Acabado dos traballos (individuais e en equipo), presentándoos de xeito claro e limpo e valorando unha execución coidadosa. (15%) * Respecto polos dereitos dos demais, valorando as súas achegas e producións. (5%)

Na avaliación final, terase en conta, ademais, a valoración dos seguintes aspectos nas porcentaxes que quedan indicadas

VALORES SOCIAIS E CÍVICOS IDENTIDADE PERSOAL

30%

IDENTIDADE SOCIAL

30%

COMPROMISO SOCIAL

30%

ACTITUDE ANTE A MATERIA Grao de esforzo, traer e coidar o material, rematar os traballos, traballar ben en equipo…

10%

265

DIRECTRICES E INSTRUMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL.

Co obxecto de garantir unha axeitada transición do alumnado entre os diferentes niveis de Educación Primaria, no mes de setembro ten lugar unha reunión entre o profesorado dos equipos docentes saínte e entrante co fin de trasladar e analizar a información e a documentación académica correspondente ao alumnado que comeza este novo nivel. Ademais da información recibida, o novo profesorado titor aplicaralle ao alumnado unha proba inicial coa que se determinará o punto de partida dende o que este inicia as novas aprendizaxes, e o equipo docente tomará as decisións relativas ao desenvolvemento do currículo e á súa adecuación ás súas características e o seu nivel de coñecementos. Do mesmo xeito, estes datos servirán de base para adoptar as medidas necesarias de atención á diversidade recollidas no plan correspondente a aqueles alumnos e alumnas que o precisen co fin de facilitarlles a continuación do seu proceso de aprendizaxe e o acceso ao currículo.

ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN E OS REFORZOS PARA LOGRAR DITA RECUPERACIÓN.

265

Ademais, suscítase como proporcionar unha resposta educativa axeitada a un colectivo de estudantes con necesidades de formación moi diversas, escolarizados dentro dun mesmo centro educativo e cun currículo, en parte, común. Nas nosas aulas promovemos unha escola comprensiva mediante as seguintes estratexias: 1.ª Adoptar organizacións flexibles dentro da aula, con respecto polos principios básicos da organización e do funcionamento dos grupos, practicando estratexias inter e intragrupais, para potenciar o traballo con grupos heteroxéneos de alumnos e alumnas. 2.ª Realizar as adaptacións curriculares necesarias para asegurar que se poida manter unha escola na que teñan cabida todos, sexan cales fosen as súas necesidades educativas ou intereses persoais específicos. 3.ª Levar á práctica un programa de orientación e acción titorial no centro. Por conseguinte, a nosa actividade docente busca: 1.º Facilitar, consolidar e desenvolver a socialización do alumnado, o que significa ensinarlle a aprender a convivir e a comportarse adecuadamente en grupo, a ser solidario, a cooperar e a respectar as normas; para isto, imponse a posta en práctica das teorías de grupo e de dinámica de grupo, aplicando os modelos, as estratexias e os estilos máis adecuados en cada caso. 2.º Realizar adaptacións curriculares encamiñadas a dar resposta aos distintos estilos de aprendizaxe ou dificultades transitorias do alumnado (non significativas) e para aqueles casos nos que as diferenzas e as dificultades de aprendizaxe son máis permanentes ou graves (significativas).

265

3.º Planificar e desenvolver un programa coherente de orientación e acción titorial que facilite a resposta educativa ás súas necesidades específicas, permanentes ou transitorias.

O profesorado utilizará os seguintes recursos como medidas de reforzo e de atención ao alumnado con necesidade de apoio educativo: - Fichas de reforzo de cada unidade. - Fichas de comprensión lectora. - Fichas de ampliación de cada unidade.

265

CRITERIOS DE PROMOCIÓN Á SEGUINTE ETAPA EDUCATIVA. SITUACIÓN AO FINAL DE

PROCESO A SEGUIR

6º DE PRIMARIA

a) Se o alumno/a ten valoración positiva en tódalas áreas do curso.

PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE

b) NO BLOQUE DE MATERIAS ESPECÍFICAS: O alumno/a nalgunha ou en todas as áreas NON ten valoración positiva que compoñen este bloque (Educación física/ Valores sociais ou relixión/ Educación artística)

PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE CON MEDIDAS EDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS.

c) NO BLOQUE DE MATERIAS TRONCAIS E O BLOQUE DE LIBRE CONFIGURACIÓN AUTONÓMICA:  Se o alumno/a NON ten valoración positiva nunha das materias das seguintes áreas: Lingua Castelá e Literatura/Lingua Galega e Literatura//Lingua Inglesa /Matemáticas/Ciencia da Natureza/Ciencias Sociais.  Se o alumno/a NON ten valoración positiva en dúas materias das seguintes áreas: Lingua Castelá e Literatura/Lingua Galega e Literatura/Lingua Inglesa/Matemáticas/Ciencias da Natureza/Ciencias Sociais

(xa que teñen especial consideración polo seu carácter

instrumental).

PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE CON MEDIDAS EDUCATIVAS COMPLEMENTARIAS. NON PROMOCIONA Á ETAPA SEGUINTE

265

Tal como queda recollido na P.X.A. do centro, os criterios para a promoción do alumnado á seguinte etapa educativa son os que se especifican a continuación: Os/as alumnos/-as promocionarán á seguinte etapa educativa, se acadan valoración positiva nas áreas: Lingua Castelá e Literatura, Lingua Galega e Literatura, Lingua Inglesa, Matemáticas, Ciencias da Natureza e Ciencias Sociais. Non promocionarán se non acadan valoración positiva en dúas destas áreas.

METODOLOXÍA DIDÁCTICA

O Decreto 105/ 2014, de 4 de setembro, establece como Principios metodolóxicos do proceso de aprendizaxe, os seguintes: Nesta etapa poñerase especial énfase na atención á diversidade do alumnado, na atención individualizada, na prevención das dificultades de aprendizaxe e na posta en práctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades.

265

A metodoloxía didáctica será fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave. Neste sentido prestarase atención ao desenvolvemento de metodoloxías que permitan integrar os elementos do currículo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa resolución de problemas en contextos da vida real.

A acción educativa procurará a integración das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e terá en conta os seus diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a capacidade de aprender por si mesmo e promovendo o traballo colaborativo e en equipo.

A lectura constitúe un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; é de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de comprensión lectora de todo tipo de textos e imaxes, en calquera soporte e formato. Co fin de fomentar o hábito da lectura, os centros docentes organizarán a súa práctica docente de xeito que se garanta a incorporación dun tempo diario de lectura non inferior a trinta minutos.

A intervención educativa debe ter en conta como principio a diversidade do alumnado, entendendo que deste xeito se

265

garante o desenvolvemento de todo el e mais unha aten- ción personalizada en función das necesidades de cadaquén. Prestaráselle especial atención durante a etapa á atención personalizada dos alumnos e das alumnas, á realización de diagnósticos precoces e ao establecemento de mecanismos de reforzo para lograr o éxito escolar.

Os mecanismos de reforzo, que deberán poñerse en práctica tan pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe, poderán ser tanto organizativos como curriculares. Entre estas medidas poderán considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos flexibles ou as adaptacións do currículo. Para unha adquisición eficaz das competencias e a súa integración efectiva no currículo, deberán deseñarse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha competencia ao mesmo tempo.

Os centros docentes impartirán de xeito integrado o currículo de todas as linguas da súa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coñecementos e as experiencias lingüísticas do alumnado contribúan ao desenvolvemento da súa competencia comunicativa plurilingüe. No proxecto lingüístico do centro concretaranse as medidas tomadas para a impartición do currículo integrado das linguas. Estas medidas incluirán, polo menos, acordos sobre criterios metodolóxicos básicos de actuación en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxía que se vaia empregar, e o 265

tratamento que se lles dará aos contidos, aos criterios de avaliación e aos estándares de aprendizaxe similares nas distintas áreas lingüísticas, de xeito que se evite a repetición dos aspectos comúns á aprendizaxe de calquera lingua.

Principios metodolóxicos. Os principios metodolóxicos nos que nos baseamos son os seguintes: Dende a perspectiva epistemolóxica das diferentes áreas de coñecemento: - Non todos coñecemos igual en todo momento. - En cada momento hai influencias sobre o coñecemento que proveñen das experiencias previas e das situacións novas. - O coñecemento é o resultado da interacción entre as experiencias previas e as situacións novas; polo que, máis que transmitirse, constrúese mediante a práctica, co cal se pon de relevo o seu carácter construtivista, social e interactivo. - Calquera coñecemento pode ter diferentes lecturas, significados e presentacións, que poden ser todos obxectivos. Ensinar/aprender supón contrastar perspectivas, enriquecer esquemas conceptuais con novas contribucións por parte de todos, superar as lagoas e emendar os erros. - O ensino debe buscar interaccións cada vez máis ricas e significativas entre os elementos proporcionados por diferentes soportes (textos, audiovisuais, etc.), mediadores (docentes, compañeiros, pais), métodos (didácticas: xeral e especiais) e situacións ou feitos (da vida cotiá, descubrimentos, centros de interese, etc.).

265

Desde a perspectiva psicolóxica: a) Partir do nivel de desenvolvemento do alumnado. - Das súas características evolutivo-madurativas específicas, en xeral. - Do seu nivel de competencia cognitiva e metacognitiva. - Dos coñecementos previamente construídos. b) Asegurar aprendizaxes construtivas e significativas. - Diagnosticando os coñecementos previos que posúe. - Conectando e integrando os contidos e estratexias previos cos novos por vivir e aprender. O alumnado, co que sabe e grazas á maneira como o profesor ou a profesora lle presentan a información, reorganiza o seu coñecemento entrando en novas dimensións, transferindo ese coñecemento a outras situacións, descubrindo os principios e procesos que o explican, mellorando a súa capacidade organizativa comprensiva para outras experiencias, ideas, valores e procesos de pensamento que vai adquirir dentro e fóra da aula. c) Favorecer a aprendizaxe autónoma. - Desenvolvendo o profesorado un modelo curricular de natureza procesual que asegure que os alumnos e as alumnas realicen aprendizaxes significativas por si mesmos, aprendendo a aprender, adquirindo estratexias cognitivas e

265

metacognitivas que favorezan o asentamento dunha boa memoria comprensiva (semántica). Modelo que, partindo do establecemento de redes conceptuais que permitan representar toda a estrutura da materia de xeito sinxelo e claro, das cales se poidan formar os esquemas conceptuais e cognitivos oportunos, permita a xeración de mapas cognitivos que establezan relacións entre os distintos contidos e faciliten a percepción da súa estrutura ao dar resposta adecuada aos tres interrogantes que a ciencia se fai: que (descrición) e os seus detalles (cales, como, onde e cando), por que (explicación) e para que (intervención). - Modificando progresivamente os esquemas previos do coñecemento dos alumnos e das alumnas, desde o saber cotián ata o saber científico. d) Potenciar a actividade. - Facilitando a reflexión á hora da acción. - Posibilitando que o alumno e a alumna cheguen a facer aquelas actividades que aínda non son capaces de realizar sos, pero si coa axuda conveniente (zona de desenvolvemento potencial). Desde a perspectiva pedagóxica: a) Partir da avaliación inicial, específica e global. - Das súas aptitudes e actitudes. - Das súas necesidades e intereses. - Dos seus coñecementos previos, xerais e por áreas.

265

b) Motivar axeitadamente. - Creando situacións que conecten cos seus intereses e expectativas, partindo das súas propias experiencias. - Propiciando un clima de comunicación, cooperación e harmonía nas relacións. - Espertando unha motivación intrínseca que potencie o gusto por aprender, especialmente a través dunha atribución causal positiva, tanto do profesorado como do propio alumnado. c) Analizar os esquemas previos de coñecemento. - Asegurando que se posúen os requisitos básicos para poder abordar a seguinte nova aprendizaxe. - Reforzando os conceptos previos máis débiles e sensibles. d) Fomentar a zona de desenvolvemento potencial na adquisición dos novos coñecementos. - Incorporando mediante a actitude docente o exemplo adecuado que se debe seguir (currículo implícito ou latente). - Facilitando que poida desenvolver a súa actividade coa mínima axuda necesaria. - Consolidando os enlaces entre os coñecementos previos e os novos. - Estruturando e dosificando os novos contidos conceptuais de forma apropiada (redes, esquemas e mapas). - Promovendo a funcionalidade das aprendizaxes, aplicándoas e transferíndoas a outras situacións ou contidos diferentes.

265

- Tendo moi en conta os coñecementos de cada materia, respectando a súa estrutura epistemolóxica, a súa lóxica interna específica e os avances do momento.

Especificamente, estes principios deben facilitar: a) A conexión co nivel de desenvolvemento real e potencial dos alumnos e das alumnas, atendendo ás súas diferenzas individuais e partindo do próximo para chegar ao afastado. Esta atención á diversidade requirirá a elaboración de programas específicos que asuman a función compensadora que pretende a Educación Primaria. b) A comunicación a través do diálogo e a apertura a outras formas de pensar e obrar. c) Un clima afectivo rico en vivencias baseadas no respecto mutuo, que procure a motivación necesaria para espertar, manter e incrementar o interese dos alumnos e das alumnas. d) O progreso do xeral ao particular, de forma cíclica, en función do pensamento globalizado do alumno e da alumna, integrando as áreas coa formulación de contidos conceptuais, procedementais e actitudinais comúns, tendo en conta a transversabilidade do currículo. e) A adaptación da acción educativa ás diferenzas persoais (capacidade, intereses e ritmo de aprendizaxe), como base do desenvolvemento integral e autónomo. f ) O espírito de grupo co exercicio da participación e a cooperación, practicando a aprendizaxe grupal, a interacción e a interrelación de iguais e de discentes e docente.

265

g) A organización de contidos, de xeito que exista harmonía entre as metas e os medios que se utilizan para acadalas. h)

A actividade constante do alumno e da alumna, xa que se entende como ferramenta básica da aprendizaxe autorregulada.

i ) A flexibilidade adecuada nas diversas situacións de aprendizaxe, tanto na selección da metodoloxía máis aconsellable en cada caso como nos aspectos organizativos espazo-temporais. l ) A aprendizaxe construtivo-significativa, partindo da consolidación do saber anterior e do reforzo daquel que permita enlazar os organizadores previos co novo coñecemento que se debe adquirir. m) O xogo como elemento motivador fundamental na construción da moralidade, xa que regula o paso da heteronomía á autonomía persoal e social. n) A creatividade de alumnos e de alumnas e de docentes, como forma diversificada e enriquecedora de comunicación. ñ) O tránsito desde a formación de conceptos e a aplicación de procedementos á construción de hábitos e á definición de actitudes, que culmine a consolidación de valores e o respecto polas normas. o) O contacto escola-familia como marco afectivo-efectivo de relacións e, por extensión, de toda a comunidade educativa. Agrupamento do alumnado. O agrupamento do alumnado é unha esixencia da diversidade e un indicador da autonomía do centro, e ten como finalidade garantir que todo o alumnado aprenda e consiga os obxectivos educativos marcados. A diversidade de agrupamentos proporciona unha mellor explotación das actividades escolares e constitúe un instrumento de adecuación metodolóxica ás necesidades do alumnado.

265

Os criterios de distribución do alumnado por aulas son moi diversos e deben ter en conta aspectos como o punto de partida dos alumnos ao chegaren ao inicio do ciclo e de cada curso, as peculiaridades educativas do centro e a natureza da área ou actividade. Estes son os criterios máis empregados na agrupación de alumnos: - Idade cronolóxica. - Equilibrio nos grupos entre alumnos e alumnas. - Rendemento académico. - Ritmo de aprendizaxe. - Intereses. - Motivación. - Natureza da área ou da actividade. O agrupamento de alumn@s non ten por que limitarse a un único modelo, xa que supón limitar o potencial enriquecedor do proceso educativo. Establecer diferentes agrupamentos facilita a aprendizaxe entre iguais, a cooperación e o traballo colaborativo, a cohesión do grupo, o traballo por proxectos, a atención á diversidade, a pertenza ao centro, a mediación en conflitos e a relación co contorno e cos servizos da comunidade. Segundo as características e necesidades do alumnado, e segundo a natureza disciplinar da actividade ou área, os tipos de agrupamentos máis empregados son: - Aula.

265

- Gran grupo. - Pequeno grupo. - Talleres. - Equipos de traballo cooperativo. - Grupos de actividade. Organización dos espazos. Dende unha perspectiva de nivel, o contido das decisións relativas á organización do espazo pode referirse a: - Espazos propios do grupo (aula). Cada Profesor/-ora titor/-ora organizará o espazo na súa aula como crea conveniente para o desenvolvemento da actividade lectiva; será conveniente ter en conta variables como idade e agrupamento de alumnos, mobiliario, iluminación, temperatura, materiais existentes na aula, etc. Se nunha aula imparten actividades lectivas outros mestres ademais do titor, han de preocuparse, ao concluír a clase, de que material e espazos se encontren na distribución planificada por este.

- Espazos compartidos polo alumnado. O alumnado de Primaria comparte espazos co alumnado doutros niveis educativos dentro do centro e, asemade, utiliza habitualmente outros espazos, tanto interiores do centro educativo como exteriores.

265

Algúns destes espazos son os seguintes: - Biblioteca. - Laboratorio. - Talleres. - Sala de informática. - Sala de usos múltiples. - Neste curso contamos cun novo espazo para a realización de diversas actividades , que se atopa preto a aula de Música.

Organización dos tempos. As previsións de traballo na aula e no centro escolar deben axustarse realmente ao tempo dispoñible. Por iso, é preciso realizar unha temporalización que inclúa a elaboración dun horario xeral, co correspondente desenvolvemento das áreas, e dun horario de actividade docente, no que se terán en conta as restantes actividades organizativas do centro.

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

265

A atención á diversidade supón un concepto amplo de acción educativa que intenta dar resposta ás dificultades de aprendizaxe, ás discapacidades sensoriais, físicas, psíquicas e sociais, aos grupos de risco, ás minorías étnicas, ao alumnado superdotado, aos inmigrantes, ao alumnado con intereses especiais e a calquera outra necesidade educativa diferenciada e especializada. A diversidade é unha realidade facilmente observable, e a súa adecuada atención é un dos piares básicos no que se fundamenta o sistema educativo. Cada alumno e cada alumna teñen unha ampla gama de necesidades educativas, debidas á presenza de múltiples factores persoais e sociais (xénero, idade, etapa de desenvolvemento madurativo, motivación, intereses, estilos de aprendizaxe, expectativas, procedencia socioeconómica e cultural, orixe étnica, etc.), que deben ser satisfeitas. En consecuencia, o noso ciclo ten que estar en condicións de: 1. 2. 3. 4.

Adaptarse ás características individuais e sociais de cada alumno ou alumna. Ofrecer unha cultura común, respectando as peculiaridades de cada cultura propia. Adoptar una metodoloxía que favoreza a aprendizaxe de todo o alumnado na súa diversidade. Partir dunha avaliación inicial do alumnado en cada núcleo de aprendizaxe que permita detectar os seus coñecementos previos, para facilitar a significatividade dos novos contidos que se deben aprender.

Como consecuencia da obrigatoriedade do ensino, xorde a escola comprensiva, que ofrece un mesmo currículo básico para todos os alumnos e todas as alumnas e minimiza as súas diferenzas a través do principio de igualdade de oportunidades, co fin de compensar así as desigualdades sociais. Ademais, suscítase como proporcionar unha resposta educativa axeitada a un colectivo de estudantes con necesidades de formación moi diversas, escolarizados dentro dun mesmo centro educativo e cun currículo, en parte, común.

265

No noso ciclo tratamos de promover unha escola comprensiva mediante as seguintes estratexias: 1. Adoptar organizacións flexibles dentro da aula, con respecto polos principios básicos da organización e do funcionamento dos grupos, practicando estratexias inter e intragrupais, para potenciar o traballo con grupos heteroxéneos de alumnos e alumnas. 2. Realizar as adaptacións curriculares necesarias para asegurar que se poida manter unha escola na que teñan cabida todos, sexan cales fosen as súas necesidades educativas ou intereses persoais específicos. 3. Levar á práctica un programa de orientación e acción titorial no centro. Por conseguinte, plantexámonos os seguintes obxectivos de atención á diversidade: 1. Facilitar, consolidar e desenvolver a socialización do alumnado, o que significa ensinarlle a aprender a convivir e a comportarse adecuadamente en grupo, a ser solidario, a cooperar e a respectar as normas; para isto, imponse a posta en práctica das teorías de grupo e de dinámica de grupo, aplicando os modelos, as estratexias e os estilos máis adecuados en cada caso. 2. Realizar adaptacións curriculares encamiñadas a dar resposta aos distintos estilos de aprendizaxe ou dificultades transitorias do alumnado (non significativas) e para aqueles casos nos que as diferenzas e as dificultades de aprendizaxe son máis permanentes ou graves (significativas). 3. Planificar e desenvolver un programa coherente de orientación e acción titorial que facilite a resposta educativa ás súas necesidades específicas, permanentes ou transitorias.

265

Utilizaremos os seguintes recursos como medidas de reforzo e de atención ao alumnado con necesidade de apoio educativo: - Fichas de reforzo de cada unidade. - Fichas de comprensión lectora. - Fichas de ampliación de cada unidade.

ADAPTACIÓNS CURRICULARES.

As adaptacións curriculares son modificacións dun ou máis elementos prescriptivos do currículo para atender as necesidades educativas do alumnado.Unha vez esgotadas as medidas ordinarias, e como último recurso recorremos á revisión e modificación da ACI tendo como referente o currículo ordinario. A avaliación farase tomando como referente os criterios de avaliación da propia adaptación curricular. Esta quedará reflectida no expediente académico, nos informes á familia e será revisada polo menos unha vez ó finalizar o curso. Non necesitaremos autorización para a revisión a menos

265

que se modificasen os obxectivos ou os criterios de avaliación. Para a promoción teranse en conta os obxectivos preceptivos. Ao finalizar o período obxecto de adaptación curricular, o profesorado titor, oídas as familias, determinará a promoción do alumnado e a necesidade ou non de adaptación curricular futura.

PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES

A educación en valores preséntase como un conxunto de contidos de ensino-aprendizaxe que, sen referencia directa ou exclusiva a ningunha área curricular concreta, nin a unha idade ou nivel educativo particular, interactúa en todas as áreas do currículo, desenvolvéndose ao longo de toda a escolaridade obrigatoria. Non se trata dun conxunto de ensinanzas autónomas, senón máis ben, dunha serie de elementos da aprendizaxe integrados dentro das diferentes áreas de coñecemento. Por iso, atendendo aos principios educativos esenciais, e, en especial, ao desenvolvemento das competencias básicas para lograr unha educación integral, a educación en valores deberá formar parte de todos os procesos de ensino e aprendizaxe, por ser un dos elementos de maior relevancia na educación do alumnado. Podemos considerar que a aprendizaxe destes contidos pretende , no caso d@s alumn@s de 6º Curso de Educ. Primaria, conseguir as finalidades seguintes:

265

1. Localizar e criticar os aspectos inxustos da realidade cotiá e das normas vixentes. 2. Deseñar formas de vida máis xustas no plano persoal e social. 3. Elaborar autónoma, racional e democráticamente os principios xerais de valor que axuden a axuizar a realidade de forma crítica e con xustiza. 4. Facultar aos mozos para adquirir comportamentos coherentes coas normas elaboradas por eles mesmos e coas dadas pola sociedade democraticamente, buscando a xustiza e o benestar social. As liñas mestras de intervención que conforman a EDUCACIÓN en VALORES no 6º Curso de Educ. Primaria do noso centro docente son as seguintes: - Estimular o diálogo como principal vía para resolución de conflitos entre persoas e grupos; facilitar o encontro entre persoas cuxos intereses non necesariamente sexan coincidentes, e desenvolver actitudes básicas para a participación comprometida na convivencia, a liberdade, a democracia e a solidariedade. - Desenvolver a capacidade dos alumnos para regular a súa propia aprendizaxe, confiar nas súas aptitudes e coñecementos, así como para desenvolver a creatividade, a iniciativa persoal e o espírito emprendedor. - Crear hábitos de hixiene física e mental, que permitan un desenvolvemento san, un aprecio do corpo e o seu benestar, unha mellor calidade de vida e unhas relacións interpersoais baseadas no desenvolvemento da autoestima. - Apreciar os roles sexuais e o exercicio da sexualidade como comunicación plena entre as persoas. - Desenvolver a igualdade de dereitos e oportunidades e fomentar a igualdade efectiva entre homes e mulleres.

265

- Coñecer, valorar e respectar os dereitos humanos, como base da non discriminación, o entendemento e o progreso de todos os pobos. - Adquirir respecto cara aos seres vivos e o medio, en particular ao valor dos espazos forestais e o desenvolvemento sostible. - Participar decidida e solidariamente na resolución dos problemas ambientais. - Coñecer e respectar as normas establecidas para a mellor organización e uso da circulación viaria. - Proporcionar os instrumentos de análise e crítica necesarios que permitan unha opinión e actitude propias fronte ás ofertas da sociedade de consumo, e que capaciten para tomar conciencia ante o consumo de produtos innecesarios. - Desenvolver hábitos e actitudes de curiosidade, respecto e participación cara ás demais culturas do contorno. - Respectar e coñecer a pluralidade lingüística e cultural de España valorando a interculturalidade como un elemento enriquecedor da sociedade. - Promover actitudes que valoren axeitadamente o peso específico da educación como motor de desenvolvemento dos pobos. - Utilizar instrumentos de análise e crítica necesarios para construír unha opinión propia, libre, xusta e democrática.

265

Accións, todas, encamiñadas á preparación d@s alumn@s do 6º Curso de Educ. Primaria do noso centro educativo para o exercicio da cidadanía e da participación activa na vida económica, social e cultural, con actitude crítica e responsable e con capacidade de adaptación ás situacións cambiantes da sociedade do coñecemento. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR.

Nos niveis máis avanzados da Educación Primaria, xa temos lector@s formad@s, polo que agora é o momento de conseguir grandes lectores. En 6º Curso de Educ. Primaria, o alumnado é moi receptivo á lectura e, como sabemos, a lectura como divertimento e pracer ten moita importancia. Por iso, as accións adicadas a esta actividade resultan fundamentais cara o futuro do alumnado como lectores. .- Obxectivos: 1.-Fomentar o gusto pola lectura: - Utilizar adecuadamente a biblioteca (biblioteca central e de aula) como fonte de recursos variados para o deleite e o pracer de ler. - Utilizar a lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal, e aproximarse a obras relevantes da tradición literaria galega e castelá para desenvolver hábitos lectores. - Seleccionar textos adecuados aos gustos e intereses do grupo.

265

2.-Potenciar o hábito lector: - Utilizar adecuadamente a biblioteca e os seus diferentes departamentos(biblioteca central e de aula) como fonte de recursos variados para a obtención de informacións variadas. - Utilizar os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información e da comunicación para obter, interpretar e valorar informacións e opinións diferentes. - Dar sentido á lectura dos textos(para que lemos). - Recoller noticias de prensa(en formato impreso e dixital). - Potenciar o uso das TIC na busca de información. 3.-Mellorar a comprensión lectora: - Comprender e expresarse oralmente e por escrito de xeito adecuado nos diferentes contextos da actividade social e cultural cotiá. - Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega e castelán, adecuados en canto a temática e complexidade e iniciarse no coñecemento das convencións específicas da linguaxe literaria. - Memorizar poemas. - Resumir textos.

265

- Buscar, localizar e identificar informacións na biblioteca do centro e na biblioteca de aula, nas enciclopedias e na internet. - Usar os dicionarios e enciclopedias para buscar información. - Identificar as diferentes partes dun texto. .- Metodoloxía: 1. Actuacións comúns en todas as áreas: Cada vez que o alumnado vaia realizar unha lectura deberemos integrar as estratexias arriba citadas(antes, durante e despois), clarificando a intención da lectura así como a forma de enfrontala (en voz alta, en silencio, colectiva…). Isto afecta tanto á lectura dun libro, dun tema ou aos enunciados das diferentes actividades dos libros de texto. Será fundamental nas primeiras sesións que o profesor/a modelice o proceso, guiando os pasos a seguir, procurando paulatinamente que este vaia sendo asumido polo alumnado.

2. Selección de textos:

265

Á hora de elaborar as programacións teremos en conta os diferentes tipos de textos que queremos traballar , e se estes se encontran suficientemente representados e debidamente seleccionados nos libros de texto de uso do alumnado. De non ser así, os complementaremos cunha selección persoal ou de nivel ou ciclo. No mesmo sentido evitaremos no posible a reiteración excesiva dos tipos de texto nas diferentes áreas, focalizando algúns tipos de textos naquelas áreas máis apropiadas a tal fin(o traballo dos textos informativos pode tratarse moito mellor e máis sistematicamente en coñecemento do Medio, os gráficos e diagramas teñen máis sentido en matemáticas ou coñecemento do medio que en lingua galega,etc). (Esta revisión dos textos nos facilitará a decisión de continuar ou cambiar as editoriais, no momento en que se dea a posibilidade ). Traballaremos textos continuos e textos descontinuos, tanto impresos como en formatos dixitais. Descrición:  De persoas  De animais  De lugares Narración:  Contos  Novela  Cómic

265

3. Tempos de lectura: -Cada día dedicarase un tempo á lectura no momento “Hora de Ler” (lectura de libros, textos, oralidade, publicidade …) atendendo ás actividades e estratexias xa mencionadas. -Perante o curso escolar lerase un libro en lingua galega común para todo o alumnado (un título para cada nivel). Semanalmente cada alumno/.a lerá un título da biblioteca da aula ou da escola, ademais do deleite individual e familiar dos libros contidos na mochila viaxeira. Os libros que a continuación se sinalan formarán parte do ITINERARIO LECTOR que se establecerá no “plan anual de lectura”. TÍTULO Cyrano El herbario de las hadas Mathilda Mil cousas poden pasar I e II Cidades

AUTOR Rebecca Dautremer Benjamín Lacombe Roal Dahl Jacobo Fernández Serrano Fran Alonso

265

EDITORIAL Edelvives Edelvives Alfaguara Xerais Xerais

Os amigos de Archimboldo Roque Palabras de caramelo Escarlatina, a cociñeira defunta Esmeraldina, a pequena defunta

Jacobo Fernández Serrano Anxo Moure Ledicia Costas Ledicia Costas

BD Banda Xerais Xerais Xerais

.- Actividades: 1. De búsqueda de información. - Lectura de textos procedentes dos medios de comunicación social: webs infantís e xuvenís, noticias ,… - Lectura de textos para aprender e para informarse:  Folletos informativos.  Folletos publicitarios.  Prensa. - Lectura de informacións procedentes de diferentes soportes: gráficos, esquemas, ilustracións, hipertextos. - Uso dirixido das TIC para a localización, selección, interpretación e organización da información. - Uso das bibliotecas, incluíndo as virtuais, para obter información. 2. De textos literarios. - Lectura silenciosa e en voz alta de obras adecuadas á idade e intereses:  Contos  Cómic  Novela

265

- Lectura guiada de textos narrativos da literatura infantil, adaptacións de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes:  Impreso  DVD  Libros virtuais  Internet - Lectura comentada polo profesor de poemas, relatos e obras teatrais. - Lectura guiada polo profesor para a aprendizaxe do uso das estratexias de control do proceso lector:  Anticipación  Formulación de hipóteses  Relectura… ACTIVIDADES  Visitas guiadas á biblioteca escolar.  Visita á Biblioteca Central de Vigo.  Identificar as partes dun libro e analizar a información que aporta    

cada unha. Buscar fondos que ofrezan información sobre un tema. Presentar un libro cada semana na clase por parte do alumnado. Lectura silenciosa e individual de material bibliográfico. Lectura compartida en grupo dos títulos literarios propostos como agasallo de Nadal.

265

         

Recomendar os libros que máis gustaron. Identificar a estructura do texto. Recoñecer a finalidade do texto. Facer un resumo organizado secuencialmente as ideas principais. Libro-forum. Facer pequenos traballos sobre obras literarias. Elaborar murais. Encontros con autores. Colaborar na selección de títulos para a biblioteca. Uso dos fondos da biblioteca da escola como recurso informativoeducativo no desenvolvemento das actividades programadas na horta

escolar.  Buscar información en libros informativos (enciclopedias, dicionarios, monográficos…), revistas, periódicos, internet…  Lectura dramatizada de textos teatrais, poéticos… .- Recursos: BIBLIOTECA DE AULA. Cada aula contará cunha biblioteca de aula , cun fondo permanente de consulta e un fondo temporal que se establecerá a principio de cada curso e poderá ser renovado trimestralmente mediante intercambio entre aulas ou a través da biblioteca do centro.

265

O Profesorado Titor, consultado todo o profesorado da aula e procurando unificar criterios, solicitará ao equipo de biblioteca os libros que consideren convenientes así como as novas adquisicións que lles parezan oportunas. .- Plan de escritura: - Participar na elaboración da Revista Escolar “AS NOSAS COUSAS”. - Obradoiro de escritura-LINGUA:  Ortografía, morfoloxía, sintaxe, semántica, creatividade (composición).  Técnicas de estudo: subliñado, esquema, resumo,…  Xogos coa lingua (oral/escrita). - Obradoiro de escritura-LITERATURA:  Actividades escritas sobre os títulos propostos como agasallo de Nadal e/ou itinerarios lectores. .- Tempo mínimo diario para a lectura: Débese determinar a dedicación real dun tempo mínimo diario para a lectura. No noso centro, chamámolo a “Hora de ler”, establecida tódolos días tralo recreo, en tódalas aulas, todo o alumnado ao mesmo tempo.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC.

265

As formas máis habituais de utilización das novas tecnoloxías en aula de 6º Curso de Educ. Primaria son: 1. Exposición do profesorado apoiado nas novas tecnoloxías. - Mediante o uso do ordenador o profesorado mellora a exposición dos contidos ao ilustrar con maior claridade algúns conceptos e presentalos de forma máis atractiva. Ao mesmo tempo, coa utilización das novas tecnoloxías pódese mellorar a motivación cara á aprendizaxe da materia e cara ao uso de recursos informáticos.

2. Iniciación á informática. - Preténdese transmitir os coñecementos básicos necesarios para poder utilizar as novas tecnoloxías, específicamente, nas sesións semanais horarias de “Libre Configuración”, en 6º de Educ. Primaria adicadas, no noso centro, ás TIC. Os contidos elementais que se deben desenvolver na aula son: - Utilización dos compoñentes básicos do contorno gráfico do ordenador. -

Apertura e peche de aplicacións. Creación dun documento novo. Gravación e recuperación de documentos. Acceso á información contida nun CD.

265

Acceso a páxinas web. Impresión de documentos. Utilización do disco duro e uso de dispositivos externos. Utilización dun navegador. Utilización de bases de datos sinxelas. Edición de documentos mediante procesadores de texto. Elaboración de presentacións multimedia ou páxinas web sinxelas. Utilización dun buscador.

3. Exercitación mediante programas educativos. - Esta modalidade permite unha serie achegas para a aprendizaxe do alumnado, dependendo dos criterios didácticos e pedagóxicos cos que se constituíse o programa. Os programas que permiten a interactividade e a creatividade por parte do alumnado, favorecen un uso das novas tecnoloxías con máis posibilidades educativas.

4. Aprendizaxe por investigación. - Trátase de fomentar a aprendizaxe activa e o máis autónoma posible por parte do alumnado, que se ve confrontado a tomar decisións en torno a como proceder na aprendizaxe, que recursos utilizar, como seleccionar e elaborar a

265

información atopada, como organizar e repartir o traballo entre os membros do grupo, como presentar o produto resultante, etc. - Esta modalidade de traballo supón un modelo educativo valioso en si mesmo, que se enriquece aínda máis coa incorporación das TIC.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA.

Actividade. Presentación do Plan de Convivencia ó principio de curso ás familias e ao profesorado.  Responsables: Equipo directivo, profesorado Titor.  Recursos: Contido do Plan de Convivencia e Normas de convivencia na páxina web do centro e no ordenador da sala de profesores.  Metodoloxía: Durante o curso, informarase aos pais/nais de que poden atopar o Plan na páxina web do colexio. Inclusión da presentación do Plan de convivencia no P.A.T. (plan de acción titorial). Informarase do Plan ao profesorado no claustro de principio de curso. Propostas para curso escolar . 6º Curso de Educ. Primaria.

265

No mes de outubro comezarase cunha proposta de xogos voluntarios no patio. Ditos xogos desenvolveranse por recunchos coa participacion de alumnado voluntario de todo o centro: “@s Colaborador@s de Boa Convivencia”. Esta actividade se realizará durante dous días á semana en tempo de recreo. Actividade. Presentación das Normas de Organización e Funcionamento a tódolos membros da comunidade educativa.  Responsables: Equipo directivo  Recursos: material impreso do documento e instalado no ordenador da sala de profesores e na páxina web do colexio.  Metodoloxía: convocarase ao claustro de profesores para a presentación do documento e posibles modificacións, posteriormente, en sesión extraordinaria, ao Consello Escolar co fin de aprobalo. Unha vez aprobado, instalarase o seu contido no ordenador da sala de profesores e colgarase na páxina web do centro. Actividade. Comentario nas aulas das normas de convivencia incluídas nas Normas de Organización e Funcionamento.  Responsables: Profesorado Titor.  Recursos: material impreso coas normas de convivencia para cada curso.  Metodoloxía: cada titor/-ora, na súa aula, comentará cos alumnos e alumnas as normas de convivencia de xeito adaptado a cada idade. Actividade. Celebración do Día da Declaración Universal dos Dereitos Humanos.

265

 Responsables: Profesorado Titor.  Recursos: material impreso, videográfico, posters, murais…  Metodoloxía: os titores traballarán cos seus alumnos os contidos da Declaración dos Dereitos Humanos do xeito máis adaptado á súa idade. Elaboración de murais e manualidades alusivas ó tema. Actividade. Celebración do “Día Escolar da Paz e a Non Violencia”. (Este curso faremos , como en cursos anteriores, unha celebración conxunta co CEIP Ría de Vigo ).  Responsables: todo o profesorado.  Recursos: documentos escritos e audiovisuais que falen da paz e a non violencia.  Metodoloxía: con anterioridade ao 30 de Xaneiro, cada titor lembrará aos seus alumnos esa data como a de celebración do Día Escolar da Paz e a Non Violencia, e realizará algunha actividade relacionada con esta celebración. O día 30 de Xaneiro todos os alumnos e profesores do centro celebrarán esta efeméride, xunto co alumnado e profesorado do CEIP Ría de Vigo.  Temporalización: 2ª quincena de Xaneiro e 30 de Xaneiro. Actividade. As actividades relacionadas co “Plan de Convivencia” anual do centro. Dentro do “PLAN Director da Convivencia”, ofrecerase unha charla ao alumnado sobre o uso responsable e a seguridade nas TIC.

265

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LINGÜÍSTICO

O noso país, como membro da Unión Europea, comprométese no fomento do coñecemento doutras linguas comunitarias e pola súa parte, o Consello de Europa no marco de Referencia Común Europeo para a aprendizaxe de linguas estranxeiras, establece directrices tanto para a aprendizaxe de linguas coma para a valoración da competencia nas diferentes linguas dun falante. O proxecto do noso centro, na área de lingua estranxeira ( inglés) enmárcase nas directrices lexislativas da Área de Linguas estranxeiras e o obxectivo curricular das cales non é ensinar unha lingua en si mesma, senón ensinar a comunicarse con ela mediante o seu uso, así como no establecido no Consello de Europa no marco de referencia común europeo para a aprendizaxe de linguas estranxeiras, segundo o cal os alumnos e alumnas deberán ser capaces de efectuar progresivas tarefas de comunicación para desenvolver gradualmente a competencia comunicativa nas devanditas linguas. Continuaremos, ao longo do presente curso, co proxecto “Sección Bilingüe” previsto. Participaremos no P.D.I sobre “ Palabras que trae o mar … “ como centro de interese educativo, durante este curso escolar dende a área de lingua estranxeira e en todas aquelas actividades que se propoñan tanto desde o equipo de Normalización Lingüística como desde o equipo da Biblioteca do centro.

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS INCLUÍDOS OS LIBROS DE TEXTO.

265

MATERIAIS DIDÁCTICOS. Libros de texto, cadernos de traballo, cadernos de ortografía, fichas de reforzo e de ampliación, de comprensión lectora, de comprensión de textos orais.

RECURSOS DIDÁCTICOS. - Biblioteca de Aula e de Centro. - Aula de informática. - Pizarra Dixital Interactiva. - Proxector / Canón. - Recursos didácticos interactivos para cada unidade. - Actividades : teatro, charlas, percorridos culturais. - Auditorio Centro Cultural “Afundación": teatro, cine, música. - Museos: Verbum, Liste, Quiñones de León, Marco, ... - Revista Escolar “AS NOSAS COUSAS”. - Horta escolar.

265

- Participación en festividades, campañas, conmemoracións, etc.; tales como:           

Magosto Festa de Nadal. Día da Non Violencia e a Paz. Festa de Entroido. Campañas de animación á lectura. Campaña de Educación Viaria. Campaña de Teatro infantil e xuvenil. Campaña “Camiña con Nós pola Igualdade”. Día do Libro. Festival das Letras Galegas. Festival de despedida do curso.

Recursos dispoñibles no centro. Ordenadores Pizarra Dixital Proxector / Canón Vídeo e TV Reprodutor de CD DVD

265

Cámara de fotos LIBROS DE TEXTO.

6º EP

LINGUA 6

“Aprender é crecer …en conexión”. ANAYA. 978-84-678-3511-3

6º EP

LENGUA 6

“Aprender es crecer…en conexión” ANAYA. 978-84-698-0652-4

6º EP

MATEMÁTICAS 6

“Aprender es crecer…en conexión”ANAYA. 978-84-678-8303-9

6º EP

CIENCIAS DA NATUREZA 6.

Aprender é crecer…en conexión”ANAYA. 978-84-678-8308-4

6º EP

CIENCIAS SOCIAIS 6.

Aprender é crecer en conexión”ANAYA.GALICIA.978-84-678-3519-9

6º EP

VALORES SOCIALES Y CÍVICOS 6.

“Con razón”.ANAYA.978-84-678-8156-1

6º EP

EDUCACIÓN PLÁSTICA 6.

Arts and Crafts Projets. Primary 6. Macmillan Education. Edelvives.

6º EP

INGLÉS

QUEST 6 PUPIL’S BOOK MACMILLAN. 978-0-230-47776-6

6º EP

INGLÉS

QUEST 6. ACTIVITY BOOK. MACMILLAN. 978-0-230-47872-5

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

265

Ao longo do presente Curso Escolar, en 6º Curso de Educación Primaria, levaranse a cabo as seguintes actividades complementarias:

*“Campaña de Educación Viaria” ( Concello de Vigo ). - Actividade en Aula: Sesión teórica ofrecida pola Policía Local (se as condicións meteorolóxicas non permitisen a actividade no PIT do Castro). - Actividade no PIT: Sesión teórico-práctica no Parque Infantil de Tráfico do Castro (Vigo).

*Campaña “Camiña con nós pola igualdade” ( Concello de Vigo ). * Programa de Actividades para Escolares de “Afundación”. - Sesión de “Teatro en Inglés”: “Zapping”.

*Durante o presente curso, as actividades que programaremos en 6º E.P., xirarán entorno á temática “E irei, madre, a Vigo”: O Pergamiño Vindel, como centro de interese, baixo o proxecto xeral “Palabras que trae o mar…”. - Actividade: Visita didáctica guiada: Exposición “O Pergamiño Vindel”. Museo do Mar de Galicia. Vigo.

265

*Colaboraremos na nova edición da REVISTA ESCOLAR … “As Nosas Cousas”. *Participaremos na CAMPAÑA DE ANIMACIÓN Á LECTURA do presente curso mediante as Actividades:

- Préstamos de fondos da Biblioteca do colexio e conmemoración do “Día das Bibliotecas” (24 de outubro). - Programa “Mochilas Viaxeiras” (libros e material audiovisual).. - Proposta de Títulos de Literatura Infantil como agasallo de Nadal das familias ao alumnado. - Posibilidade de … Visitas de artistas (escritor@s – ilustrador@s) disponibilidades.

ou animacións no

*As relacionadas co “Plan de Convivencia” anual do centro (especificadas no correspondente apartado).

265

colexio, segundo

*As que gardan relación coas habituais conmemoracións : Magosto - Nadal - Día da Paz - Entroido - L. Galegas - Día do Libro - Fin de Curso - … cada unha, cos seus correspondentes Programas de Actividades.

Ao longo do curso, valorarase e definirase a participación noutros programas de actividades, visitas ou campañas.

265

PROCEDEMENTOS PARA AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN

A observación do traballo diario do alumnado e do nivel dos obxectivos alcanzados, tendo en conta, sempre, os criterios e estándares correspondentes ao curriculo LOMCE, levaranos á avaliación da nosa metodoloxía, motivando a revisión da nosa práctica docente a curto prazo, e do proxecto curricular a un prazo maior. Como resultado da devandita observación, coa conseguinte reflexión, tanto a nivel persoal de cada profesor/-ora, coma a nivel colectivo de equipos docentes e claustro de profesores, analizaremos anualmente a nosa práctica docente e o proxecto curricular do centro, buscando mellorar o quefacer educativo do noso centro educativo

265