Respons: Nahima Lanjri
Geen buitenstaanders “Vlaanderen kent een transitie naar een superdiverse samenleving, net zoals vele andere West-Europese steden en regio’s”. Met deze woorden begon professor Geldof zijn uiteenzetting over superdiversiteit. Bij het lezen van deze tekst komen er wellicht enkele vragen naar boven. Daar geef ik graag een antwoord op vanuit onze christendemocratische overtuiging.
Is migratie een nieuw fenomeen? Worden we nu ineens ‘overspoeld’ door migranten? Migratie lijkt nieuw, vooral in onze moderne wereld, maar is eigenlijk zo oud als de mensheid zelf. Al sinds mensenheugenis verlaten mensen hun eigen streek, op zoek naar een beter leven. Migratie is ook een wereldwijd gegeven. Volgens cijfers van de Verenigde Naties zijn er over de hele wereld ongeveer 232 miljoen migranten, waarvan meer dan 43 miljoen vluchtelingen. De moderne technologische en transportmogelijkheden maken dat migratie vandaag een grotere impact heeft dan voorheen. Nog nooit waren er inderdaad zoveel migranten in Europa, België en bijgevolg ook in Vlaanderen. De meeste migranten willen zich economisch verbeteren, vluchten voor conflicten of vervolging, of zijn hier omwille van de liefde. Ongeveer 10,5% van onze bevolking is nu van vreemde origine, waarvan 7% EU-burgers. Daarmee zitten we in België op het Europees gemiddelde. En in Europa hebben we een pak minder migranten dan bv. Noord-Amerika (15%). Deze cijfers geven steeds het aantal vreemdelingen (mensen met vreemde nationaliteit) weer. Maar als we ook rekening houden met mensen die ondertussen Belg zijn maar allochtone roots hebben, dan komen we op hogere cijfers. Ik ben daar trouwens zelf een voorbeeld van: ik ben hier geboren en getogen, werd Belg op mijn 18de. Mijn vader kwam 50 jaar geleden naar België als arbeidsmigrant. In Vlaanderen is ongeveer één op zes van de inwoners van allochtone origine. In de groep van kinderen onder de vijf jaar, heeft ongeveer één op drie een allochtone afkomst.
76
Geen buitenstaanders
Zoals professor Geldof aanhaalt, is er een grote diversiteit aan verblijfstatuten voor migranten. Het klopt inderdaad dat er verschillende mogelijkheden zijn om naar België te komen en om hier te blijven. Voor niet-Europeanen bijvoorbeeld zijn de belangrijkste redenen om naar België te migreren gezinshereniging (58%), asiel (12%), regularisatie (7%) en werk (6%). Voor Europeanen zijn dit werk (44%) en gezinshereniging (29%). Voor alle duidelijkheid: dit wil uiteraard niet zeggen dat wie hier het land is binnengekomen op basis van gezinshereniging hier niet zou werken, of omgekeerd, dat iemand die het land binnenkwam met een arbeidsvergunning nadien niet zou mogen huwen. Door migratie is de samenstelling van onze bevolking dus inderdaad door de jaren heen grondig veranderd. Deze evolutie zal zich ook in de toekomst doorzetten. We zijn op weg naar een superdiverse samenleving in Vlaanderen, voor zover we die nog niet bereikt hebben.
Moeten we al deze mensen wel toelaten in België/ Vlaanderen? Als die nieuwkomers een parcours hebben gelopen dat we als wetgever hebben toegelaten of uitgetekend, is het antwoord resoluut ‘ja’. Veel van onze wetgeving ter zake geeft trouwens uitvoering aan internationale verplichtingen en Europese wetgeving. In het migratiebeleid betekent dat concreet dat iedereen die op een rechtmatige manier in ons land verblijft op gelijke basis wordt behandeld, met dezelfde rechten én plichten. Vanuit CD&V zijn we principieel voorstander van een diverse samenleving: jong en oud, man en vrouw, hoogopgeleid en minder hoogopgeleid, autochtoon en allochtoon, nieuwkomer en oudkomer. Respect staat voor ons centraal: respect voor elke mens met zijn achtergrond, zijn eigenheid. Elke mens is uniek en komt juist in verbondenheid met anderen tot zijn recht. Samen geven we vorm aan de samen-leving. We hebben ook wel gezegd dat we een streng, maar rechtvaardig migratiebeleid willen met snelle, duidelijke en kwaliteitsvolle procedures die de betrokkenen de rechtszekerheid bieden waar ze recht op hebben. Daarenboven moet werk worden gemaakt van een verdere harmonisatie van het asiel- en vooral migratiebeleid in Europa. Het is niet meer dan logisch dat asielzoekers overal in Europa een gelijke behandeling krijgen. En dat we vermijden dat strengere regels in de ene lidstaat ervoor zorgen dat men gaat ‘shoppen’. Zo komen nog heel wat Ne-
Geen buitenstaanders 77
derlanders naar BelgiÍ omdat ze van hieruit, als EU’er, gemakkelijker hun partner kunnen overbrengen dan als Nederlander in eigen land. Omgekeerd is dit ook het geval. Om misbruiken aan te pakken lanceerde ik een paar maanden geleden het voorstel om bij een verhuis de eigen voorwaarden voor gezinshereniging twee jaar lang van toepassing te laten zijn. Staatssecretaris Francken volgt deze piste en wordt nu ook gesteund door zijn Nederlandse collega. Nu moet Europa daar nog over oordelen.
Maar die migratie heeft wel een enorme impact op onze samenleving. Hoe gaan we om met die superdiversiteit? Migratie, zeker in grote getale, heeft inderdaad een zeer voelbare impact op de samenleving. Daarom willen we ook geen beleid dat zich beperkt tot het al dan niet uitreiken van een verblijfsvergunning. Migratie is een feit. Ook bij ons gaan we, hoe goed dat we de migratiestromen ook beheersen, steeds geconfronteerd worden met nieuwkomers. Daarom is het vooral van belang dat we van die migratie een positief verhaal maken. Eens migranten hier zijn, moeten we ons dus vooral meer bezighouden met de manier waarop ze deelnemen aan de samenleving. En dan komen we in het debat over integratie en participatie. We willen een beleid dat zich zeer sterk bezighoudt met de welvaart en het welzijn van de nieuwkomers. Dit vraagt inspanningen van alle beleidsniveaus om een coherent beleid uit te werken dat zich uitstrekt op tal van domeinen: huisvesting, onderwijs, werk, welzijn, gezondheid, cultuur‌ Iedereen moet in ons samenlevingsmodel zijn kans krijgen. Wij willen een beleid dat de rijkdom van die migratie opneemt, een beleid dat al die talenten een kans geeft. Niet alleen omdat elke mens daar recht heeft om zich te ontplooien, ook omdat je daardoor bijdraagt aan de samenleving. Een samenleving die inzet op diversiteit, is een rijkere samenleving, dat is al op diverse terreinen bewezen.
Is onze vraag tot integratie te eenzijdig? Professor Geldof verklaart dat de vraag naar integratie in het verleden te vaak een manier was om assimilatie te bekomen en dat men naar integratie zal moeten kijken vanuit een houding van actief pluralisme en wederzijdse aanpassing. Dit is absoluut waar, maar toch mag men het belang van actieve integratie niet onderschatten. Deze integratie moet vertrekken vanuit een wederzijds respect voor elkaar, waarbij we naar elkaar luisteren en mee gaan in het verhaal van de andere persoon. Dit zorgt er voor dat wij van elkaar kunnen leren.
78
Geen buitenstaanders
Deze integratie kunnen we al zeker op twee manieren ondersteunen. Aan de ene kant moet de overheid erover waken dat het aanbod van taal- en inburgeringscursussen groot genoeg is om de vraag aan te kunnen. Aan de andere kant moeten ook de informele vormen van verwerving van taalkennis, zoals bijvoorbeeld op het werk of in de vrije tijd, gestimuleerd worden. Een goede kennis van het Nederlands is immers cruciaal voor een geslaagde integratie en het echte ‘samen-leven’. Als voorbeeld hiervan haal ik graag een fenomeen aan dat ik in Borgerhout, mijn woonplaats, vaak tegenkom. Mensen met meer dan 170 verschillende nationaliteiten en socio-culturele achtergronden die op een relatief kleine oppervlakte bij elkaar wonen, moeten ook met elkaar samenleven. Dit samenleven begint al bij meest dagelijkse zaken als bijvoorbeeld boodschappen doen. Een Poolse klant die graag brood koopt bij Marokkaanse bakker moet zijn bestelling duidelijk kunnen maken in een taal die ook de bakker verstaat en dit gebeurt in het Nederlands. Op zich is dit logisch want welke taal zou men anders gebruiken in Vlaanderen?’
Hoe kunnen we concreet inzetten op integratie en participatie? Zoals ik al heb aangehaald vormen wij allemaal samen de samenleving en leiden een goede integratie en inburgering tot volwaardig participeren. Een succesvolle voltooiing van het onderwijs en activering op de arbeidsmarkt spelen hier een cruciale rol. Het belang van onderwijs kan niet genoeg benadrukt worden als we over integratie en participatie spreken. Net bij dit thema zijn er verschillende uitdagingen die we moeten aanpakken als we willen dat jongeren met een migratie-achtergrond ten volle kunnen en willen participeren aan onze samenleving. Het einddoel van de school is nog altijd de emancipatie van alle jongeren. De arbeidsmarkt speelt een cruciale rol in een goede socioeconomische integratie en dit vereist dan ook een inspanning van alle betrokkenen. Er is enorm veel talent aanwezig in Vlaanderen maar dit moet veel meer tot uiting kunnen komen. De strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt en negatieve beeldvorming zijn dus belangrijk. Ze komt niet alleen deze mensen, maar ook onze economie ten goede. Een diverse samenleving staat gelijk aan een hele waaier aan potentieel en ‘knowhow’ die nu nog niet ten volle tot zijn recht komt. In zijn bijdrage spreekt professor Geldof over superdiversiteit als een demografische transitie, als iets wat noch goed en noch slecht is. Het aan ons om er een positief verhaal van te maken. Daar zetten wij ons als CD&V ook volledig voor in, om mensen
Geen buitenstaanders 79
bij elkaar te brengen en met elkaar te verbinden. Een warme en respectvolle samenleving bouw je niet op vanuit een polarisatie maar vanuit wederzijds begrip en respect tussen bevolkingsgroepen. Dit betekent ook wederzijds respect tussen verschillende culturen en levensbeschouwingen promoten. Wij moeten positief staan tegenover de verschillende religies en niet-confessionele levensbeschouwingen, voor zover zij een scheiding tussen staat en levensbeschouwing aanvaarden, en voor zover zij elke vorm van religieus of ideologisch geĂŻnspireerd geweld verwerpen. Elke vorm van radicalisering moet dan ook op een gelijkwaardige manier worden aangepakt. Verschillende etnische en socio-culturele groepen die samen in eenzelfde gebied leven is geen evidentie. Dat merk ik zelf ook in Borgerhout. Toch slagen we er in om op samen te leven, ondanks een grote verscheidenheid aan achtergronden, culturen, en religies. Hier ontstaan gemeenschappen waar ‘buitenstaanders’ geen weet van hebben maar waar een sterk gevoel van samenhorigheid met de straat, wijk, district of zelfs stad toch voelbaar is. [Nahima Lanjri is federaal volksvertegenwoordiger voor CD&V, voorzitster van de Commissie Naturalisaties in de Kamer van volksvertegenwoordigers en districtsraadslid in Borgerhout.] nahima.lanjri@dekamer.be | Twitter: @NahimaLanjri
80
Geen buitenstaanders