Nina Rushby Flem
Sara Blikstad Nyegaard
Marie Brøvig Strømme Nynorsk
LES OG SKRIV NORSK START 3-4 INTRO
Kjære kollega
Norsk start 3–4 Intro er eit temabasert læreverk for nyankomne elevar på 3. og 4. trinn som skal lære å lese og skrive med det latinske alfabetet. Læreverket legg vekt på at elevane skal få øve på munnlege ferdigheiter, og at dei skal få grunnleggjande lese- og skriveopplæring i norsk. Læreboka følgjer i hovudsak kompetansemåla etter nivå 1 i læreplan i grunnleggjande norsk for språklege minoritetar.
Norsk start 3–4 Intro er ei lese- og skrivebok. Temaa er dei same som i Norsk start 3–4 Tekstbok og Norsk start 3–4 Arbeidsbok, så elevane kan samarbeide munnleg uavhengig av kva bok dei bruker, og kva språkleg nivå dei er på.
Målet med Norsk start 3–4 Intro er at elevane skal utvikle gode munnlege ferdigheiter, slik at dei kan lære å lese og skrive på norsk. Læreverket bidreg òg til at elevane skal kunne delta i sosiale fellesskap og i den ordinære opplæringa i alle fag.
Kvart kapittel begynner med læringsmåla, nokre innleiande spørsmål og ein illustrasjon som opnar for samtale og refleksjon om temaet. Vidare blir sentrale ord som elevane vil møte i kapittelet, presenterte. For at elevane skal få eit godt læringsutbyte, er det viktig å bruke god tid på å introdusere kvart kapittel. Då får elevane aktivert forkunnskapane sine, og dei kan samanlikne ord på norsk, morsmålet sitt eller andre språk dei kan.
Alle kapitla har biletsider og tekstar til høgtlesing. Biletsidene opnar for samtale og er eit godt utgangspunkt for å trene på munnleg språk. I høgtlesingstekstane møter elevane både forteljingar med kvardagsspråk og tekstar med fagleg innhald og språk.
Kvart kapittel introduserer to bokstavar. Læreverket følgjer ein bokstavprogresjon som begynner med lydar som finst i dei fleste språk. På bokstavsidene får elevane finmotorisk trening, og dei får øve på å spore og skrive små og store bokstavar.
Lesetekstane er tilpassa bokstavlæringa. Tekstane er delte inn i tre nivå, slik at leseopplæringa kan tilpassast til kvar enkelt elev. I kvart kapittel er det òg varierte bokstavlæringsoppgåver til det aktuelle temaet. Oppgåvene skal motivere elevane til å utforske, eksperimentere med og bruke det norske språket. Nedst på kvar side finn du tips om korleis de kan jobbe med innhaldet.
I lærarrettleiinga finn du mange tips og idear som kan hjelpe deg med å differensiere og tilpasse undervisninga til kvar enkelt elev.
Helsing forfattarane
© Cappelen Damm. All kopiering forbode.
Hei
Du lærer
• å helse
• å fortelje om deg sjølv
• namn på fargar
• bokstavane a og m
Snakk saman
Kva ser du på biletet?
Kva heiter det du ser, på morsmålet
ditt eller andre språk du kan?
Aei jente
ein gut ei dame ein mann ein bokstav
eit alfabet ein farge eg du vi
raud oransje rosa gul grøn blå lilla brun grå kvit svart
• Snakk om kva de ser på bileta. La elevane aktivt bruke norsk, morsmålet sitt eller andre språk dei kan.
• Finn døme på orda i kapittelbiletet, i klasserommet eller på skulen.
Kva heiter du?
Hei! Eg heiter Alina.
Hei! Eg heiter Sofie.
Snakk saman
Kva heiter du?
Hei! Eg heiter Sombat.
Hei! Eg heiter Omar.
Korleis seier du «hei» på morsmålet ditt eller andre språk du kan?
Hei! Eg heiter
• Sjå på biletet og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
• Les teksten høgt og la elevane øve på å seie «hei» og fortelje kva dei heiter.
• Bruk biletet til å øve på orda jente og gut, og på fargane.
Kvar kjem du frå?
Snakk saman
Kvar kjem Alina frå?
Kvar kjem du frå?
Eg kjem frå Tyskland. Eg snakkar tysk.
Eg kjem frå Ukraina. Eg snakkar ukrainsk.
Eg kjem frå Marokko. Eg snakkar arabisk og fransk.
Kva språk snakkar Omar?
Kva språk snakkar du?
• Sjå på bileta og snakk om kartet.
• Les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
Eg kjem frå Thailand. Eg snakkar thai.
• Les teksten høgt og snakk om innhaldet.
• Hjelp elevane med å finne landa dei kjem frå, og å teikne ring på kartet.
1 Teikn.
2 Skriv bokstavar.
• Følg formene med fingeren, og teikn med ulike fargar i oppgåve 1.
• Leit etter formene i klasserommet.
• Skriv bokstavar eller ord på valfritt språk i oppgåve 2.
Vi snakkar
Snakk saman
Kva ser du på bileta?
Kva trur du personane seier?
Korleis seier du «takk» på morsmålet ditt eller andre språk du kan?
• Sjå først på bileta individuelt eller to og to, så i fellesskap. Snakk om kva de ser, og kva personane gjer.
• Snakk om kva personane kan seie, som hei, ha det, takk, ver så god, god morgon, takk for i dag.
3 Skriv A og a.
• Spor Aa med fleire fargar i oppgåve 3. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga.
Uu VvWwXx Yy
5 Teikn ein sirkel rundt A og a .
l f a b e t
o s a
l i n a
o k s t a v
Tel A og a.
7 Teikn ein sirkel rundt fargar med a-lyd.
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 5.
• Les bileta og lytt etter a-lyden i oppgåve 7.
• Kan elevane fleire ord med a-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med a-lyd. Kvar i ordet er lyden?
• Spor Mm med fleire fargar i oppgåve 8. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga.
11 Tel M og m.
M: m:
• Kan elevane fleire ord med m-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med m-lyd. p r s t u
12 Skriv m.
d a e a n n S o b a t
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 10.
• Les bileta og lytt etter m-lyden i oppgåve 12. Kvar i ordet er lyden? Elevane skriv m på rett plass.
Cappelen Damm.
Fargar
Omar liker raud.
Sombat liker blå.
Alina liker rosa og gul.
Sofie liker alle fargar.
Snakk saman
Kven liker blå? Kven liker alle fargar?
Kva fargar liker du?
• Sjå på bileta og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
• Les teksten høgt fleire gonger. Stopp undervegs og snakk om innhaldet.
• Fargelegg ballongane etter det som står i teksten.
a-a-a-a
m-m-m-m
a-m
m-a
m-a-m-m-a
a-a-a-a
m-m-m-m
a-m am
m-a ma
a-m-a ama
mam-ma mamma
mamma Ama ma mam mamma Ama mamma ma mamma mam
• Nivå 1: Knyt grafem til lyd. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lyden høgt.
• Nivå 2: Trekk saman lydar til ord. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lydane høgt i stadig raskare tempo.
• Nivå 3: Les med flyt og les ordbileta. Følg orda med fingeren. Les høgt fleire gonger.
Cappelen Damm.
13 Skriv og teikn.
Eg heiter
• La elevane teikne seg sjølv og skrive kva dei heiter, og kvar dei kjem frå.
kjem frå
14 Fargelegg blyantane.
kvit
svart
raud
mørkeblå
lyseblå
grå
• La elevane fargeleggje blyantane og seie kva fargane heiter på norsk, morsmålet sitt eller andre språk dei kan.
• Les fargane saman og gå på fargejakt ute eller i klasserommet.
Cappelen Damm. All kopiering forbode.
På skulen 2
Du lærer
• ord om skulen
• å spørje om hjelp
• bokstavane s og i
Snakk saman
Kva ser du på biletet?
Kva heiter det du ser, på morsmålet ditt eller andre språk du kan?
ein skule ein lærar
ein elev ei tavle ein pult
ein stol ein sekk
ei bok eit ark
å snakke
å høyre å lese
eit pennal ein blyant ein blyantspissar ein fargeblyant eit viskelêr ei saks
ein limstift ein matboks ei drikkeflaske
å skrive å teikne
å rekkje opp handa
Skulen min
Eg heiter Omar.
Eg går på Bakken skule.
Eg er elev.
Læraren min heiter Sara.
Vi snakkar, skriv, les og teiknar i klasserommet.
Vi syng, klipper, limer og et i klasserommet.
Vi leiker ute.
Snakk saman
Kva heiter skulen til Omar?
Kva heiter læraren til Omar?
K
Kva heiter skulen din?
• Sjå på biletet og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
• Les teksten høgt fleire gonger. Stopp undervegs og snakk om innhaldet.
BAKKE N SKULE
Vi snakkar
• Sjå på bileta individuelt eller to og to.
• Les overskrifta saman og snakk om kva de ser på bileta.
• Legg vekt på orda frå side 22 (både substantiv og verb) i fellessamtalen.
Snakk saman
Kva ser du på bileta?
Kva gjer dei som har desse yrka?
• Snakk om kva vi kan seie dersom vi treng hjelp, eller dersom vi vil spørje andre om å få bli med i leiken.
• La elevane komme med forslag til kva barna på bileta seier.
1 Skriv S og s.
2 Skriv S og s.
• Spor Ss med fleire fargar i oppgåve 1. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga.
3 Teikn ein sirkel rundt S og s .
s e k k
l e s e
S o m b a t
s a k s
4 Tel S og s.
S:
s:
5 Fargelegg ord med s-lyd.
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 3.
• Les bileta og lytt etter s-lyden i oppgåve 5. Kvar i ordet er lyden?
• Kan elevane fleire ord med s-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med s-lyd.
Skriv
• Spor Ii med fleire fargar i oppgåve 6. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga.
8 Teikn ein sirkel rundt I og i .
i s
l i m s t i f t
s k r i v e
I t a l i a
9 Tel I og i.
I: i:
10 Teikn ein is.
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 8.
• Oppfordre elevane til å fortelje om det dei teiknar. La dei seie og/eller skrive namn på fargar i oppgåve 10.
• Kan elevane fleire ord med i-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med i-lyd.
Friminutt
Alle liker å leike ute.
Eg liker å leike gøymeleiken.
Eg liker å klatre.
Snakk saman
Kven liker å hoppe tau?
Kva liker Sofie å gjere?
Eg liker å hoppe tau.
Kva liker du å gjere i friminutta?
Eg liker å spele fotball.
• Sjå på bileta og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om? Snakk om kva snakkebobler er.
• Les teksten høgt fleire gonger. Stopp undervegs og snakk om innhaldet.
s-s-s-s a-a-a
i-i-i-i m-m-m
i-s
s-i
m-i
s-a
Mi-a
mam-ma mim-mi
Is.
Mia sa is.
Mamma sa is.
Mimmi sa is.
Is, is, is.
s-s-s-s
i-i-i-i
i-s i s
s-i s i
m-i m i
s-a s a sa is
• Nivå 1: Knyt grafem til lyd. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lyden høgt.
• Nivå 2: Trekk saman lydar til ord. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lydane høgt i stadig raskare tempo.
• Nivå 3: Les med flyt og les ordbileta. Følg orda med fingeren. Les høgt fleire gonger.
11 Teikn og skriv kva du har i sekken.
Eg har
12 Teikn og skriv kva du har i pennalet.
Eg har
• La elevane teikne og/eller skrive ord eller setningar om kva dei har i sekken og pennalet.
13 Teikn og skriv kva du gjer i klasserommet.
14 Teikn og skriv kva du gjer i friminutta.
• La elevane teikne og/eller skrive om kva dei gjer i klasserommet og i friminutta.
Cappelen Damm.
Vi tel 3
Du lærer
• om tal
• om rim og regler
• bokstavane e og n
Snakk saman
Kva ser du på biletet?
Kva heiter det du ser, på morsmålet ditt eller andre språk du kan?
null ein to tre fire fem seks sju
åtte ni ti
elleve tolv tretten fjorten femten seksten
sytten atten nitten tjue hundre
• Snakk om tala og tel vidare opp til hundre. La elevane aktivt bruke norsk, morsmålet sitt eller andre språk dei kan.
• Knyt tala til mengd. Gå på taljakt i kapittelbiletet, i klasserommet eller på skulen.
Teljeregler
Dette er ei teljeregle.
Denne kan de bruke når de leiker.
Ein, to, tre, fire, fem, seks, sju, reven er ein hønsetjuv.
Sju, seks, fem, fire, tre, to, ein, reven stal eit hønsebein.
Her er det rim. sju – tjuv ein – bein
Snakk saman
Kva handlar teljeregla om?
Kan du ei teljeregle på norsk eller eit anna språk?
Kan du fleire ord som rimar?
• Lær teljeregla saman. Kan elevane fleire teljeregler?
• Sjå på biletet og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
• Snakk saman om rim. La elevane finne ord som rimar, på morsmålet sitt eller andre språk dei kan.
• Sjå på bileta individuelt eller to og to.
• Les overskrifta saman og snakk om kva de ser på bileta.
• Snakk om tal, mengd og alder når de snakkar om bileta.
Snakk saman
Kva ser du på biletet?
Kor mange gule ender ser du?
Kor mykje kan du telje til på norsk eller andre språk?
• Sjå dykk rundt i klasserommet etter andre ting de kan telje.
• Spor Ee med fleire fargar i oppgåve 1. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga.
3 Teikn ein sirkel rundt E og e .
t e l j e
e i n
h u n d r e
E l s a
4 Tel E og e.
E: e: 5 Teikn ein sirkel rundt ord med e-lyd.
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 3.
• Les bileta og lytt etter e-lyden i oppgåve 5. Kvar i ordet er lyden?
• Kan elevane fleire ord med e-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med e-lyd.
• Spor Nn med fleire fargar i oppgåve 6. Vis med fingeren først.
• Snakk om forma til bokstaven, plasseringa og skriveretninga. 6 Skriv N og n.
8 Teikn ein sirkel rundt N og n .
N o r e g
n i
h u n d r e
n i t t e n
9 Tel N og n.
N:
n: 10 Fargelegg tal med n-lyd.
• Spør om elevane kjenner igjen nokon av bokstavane i oppgåve 8.
• Les tala og lytt etter n-lyden i oppgåve 10. Kvar i ordet er lyden?
• Kan elevane fleire ord med n-lyd? Gå tilbake til kapittelbiletet og finn ord med n-lyd.
Kor gammal er du?
Eg er 9 år.
Eg er 8 år.
Eg er år.
Snakk saman
Kor gammal er Sombat?
Kor gammal er Alina?
Kor gammal er du?
Eg er 8 år.
• Sjå på biletet og les overskrifta i fellesskap. Kva kan teksten handle om?
Eg er 9 år.
• Les teksten høgt fleire gonger. Stopp undervegs og snakk om innhaldet. La elevane øve på å stille spørsmål til kvarandre og svare med heile setningar.
e-e-e-e s-s-s
n-n-n-n i-i-i
i-s n-i
e-e-e-e-e
n-n-n-n-n
i-s is s-e se n-i ni
na-se nase is-en isen
ein ni mine
Ein is.
Ni is.
Mine ni is.
Nam nam.
• Nivå 1: Knyt grafem til lyd. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lyden høgt.
• Nivå 2: Trekk saman lydar til ord. Bruk fingeren til å følgje bokstavane, og sei lydane høgt i stadig raskare tempo.
• Nivå 3: Les med flyt og les ordbileta. Følg orda med fingeren. Les høgt fleire gonger.
11 Skriv tal.
• Spor tala. Vis med fingeren først.
• Snakk om mengda til tala og om forma, plasseringa og skriveretninga.
• La elevane telje og skrive tal i oppgåve 12. Snakk om tiarvenner.
13 Tel ting i klasserommet.
I klasserommet
Kor mange?
• Les bileta saman.
• La elevane gå rundt i klasserommet og telje og skrive kor mange dei ser av dei ulike tinga.