Ons eie feb mrt 2018 by chillidesign

Februarie/Maart 2018 Jaargang 53

NviroTek Labs 32 Ons skiet wortel in die Kaap. Veldbrande 16 Wat jy moet weet. Nampo 43 Vanjaar is Suidwes groter & beter!

uppe marketing A17426

Ontsluit jou potensiaal met DEKALB ®-innovasie

DEKALB® saad bied die genetika en innovasie vir jou oes terwyl jy kan staatmaak op al die ondersteuning en kundige advies wat jy benodig. Maak staat op DEKALB® ^ die innovasieleier. Kontak ons op: 011 790-8200 of customercare.sa@monsanto.com OU

PLANT J

SUKSES

MAIZE II

MAIZE

Acceleron®, Roundup Ready® Maize 2 en YieldGard® Maize II is geregistreerde handelsmerke van Monsanto Technology LLC.

Monsanto en DEKALB® is geregistreerde handelsmerke van Monsanto Technology LLC. Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, Posbus 69933, Bryanston, 2021.

www.dekalb.co.za

DEKALB SA

@DEKALB_SA

Februarie/Maart 2018 Jaargang 53

I NHOUDSOPGAWE AKTUEEL 4 5 14 16 18 22 22 26 28 29 34 40

Soos ek dit sien Geestelike Akker Land Expropriation without compensation Verwoestende veldbrande Suidwes se finansiële pakette FICA - Wat jy moet weet Vereistes vir finansiering Uit die Howe Uit die verhandelingskamer Suidwes se nuwe rekenaarstelsel About your wildlife investment Terugblik op ANC-konferensie

PRODUKNUUS 20 30 45

Agrifriend stroperherstelwerk Raddix Africum Mills

LANDBOUKUNDIG 6 8 32 41 43 43

Terratek kundigheid Vestiging van weiding NviroTek skiet wortel in die Kaap Belê in pekanneute Nampo - Groter & beter vanjaar Wenresep voerkraalafronding

ALGEMEEN 10 10 12 13 15 36 38 42 46 46

Vryburg se Chris Venter tree af Suidwes Dagboek Blue Dot Promosie Kerspromosie Boererate wat werk Suidwes Plaaskombuis In jou tuin Nasorg van jou hengelgerei Die belangrikheid van 'n skietbril Ottosdal Draf & Trap

Ons Eie word deur Suidwes Beleggings (Edms) Beperk uitgegee. Algemene kontaknommers vir Suidwes Groep Hoofkantoor: 018 581 1000

Ons Eie word ses keer per jaar na al sy lede en ander belangegroepe versprei. Redakteur: Johan van Zyl E-pos adres: johan.vanzyl@suidwes.co.za Telefoonnommer: 018 581 1194

Grafiese Ontwerper: Edward Adendorff E-pos adres: edward.adendorff@suidwes.co.za Telefoonnommer: 018 581 1193 Advertensiewerwing: Ruth Schultz E-pos adres: ruth@infoworks.biz Selnommer: 083 583 5243 Die inligting hierin, hoewel dit met sorg saamgestel word, word verskaf sonder enige waarborge hoegenaamd en Suidwes of die redakteur sal geen aanspreeklikheid ten opsigte daarvan aanvaar nie. Dit staan outeurs vry om menings te lug, maar geen artikel verteenwoordig noodwendig die mening van die uitgewer, die direksie of hoofbestuur van Suidwes Beleggings (Edms) Beperk nie. Behalwe in uitsonderlike gevalle, behou die uitgewer die reg voor om die nodige veranderinge aan te bring aan enige bydrae wat vir publikasie voorgelê word. Daar bestaan outeursreg in hierdie werk. Enige ongemagtigde aanhaling of reproduksie van die werk of enige gedeelte daarvan, sonder die vooraf verkreë toestemming van die redakteur, is handeling wat outeursreg skaad en wat die oortreder regsaanspreeklik kan maak. Geen gratis plasings of krediet sal gegee word vir geringe tipografiese foute wat nie die waarde van ‘n advertensie verminder nie.

AKTUEEL

soos ek dit sien... ‘n splinternuwe baadjie

ulle sê mos verandering is so goed soos ‘n vakansie. Hulle sê ook dat verandering ‘n vreesaanjaende ervaring is wat baie mense dwars in die krop steek.

het pas deel van Suidwes Landbou se Korporatiewe Kommunikasie-span geword en my verantwoordelikhede sluit onder andere die Ons Eie-tydskrif in.

Indien jy braaf genoeg is om uit die stroom te klim, moet jy seker maak jy tree innoverend op om jou voortbestaan volhoubaar te maak.

Wie ook al “hulle” is, weet g’n mens nie. En wié van hulle reg is, is vir jou om te besluit… Die feit is, ons leef in ‘n veranderende wêreld en as jy nie saam met die stroom beweeg nie, is die kans goed dat jy sal agterbly of stagneer. Indien jy braaf genoeg is om uit die stroom te klim, moet jy seker maak jy tree innoverend op om jou voortbestaan volhoubaar te maak. Met dit as agtergrond, gebruik ek hierdie geleentheid om myself aan elkeen van die Ons Eie-lesers bekend te stel. Ek

U sal enkele veranderings en nuwe inisiatiewe in die tydskrif raaklees en sien. Ons streef daarna om die inhoud van die Ons Eie met die nodige relevansie en diepte aan te pak en ons sien hierdie uitdaging as ‘n nuwe stroomversnelling. Een van nuwe kreatiewe idees en innovering.

U is welkom om enige tyd vir ons te skryf, om kommentaar op die artikels te lewer of om sommer die foon op te tel en te gesels. Ek verwelkom nuwe idees oor wat u as leser wil lees en my deur staan oop vir menings, opinies, kritiek en selfs vir ‘n lekker koppie boeretroos. Ons hoop u geniet die nuwe Ons Eie! Mooi loop…

l y Z n a v n Joha

onsEie

BRIEWEBLAD

ADRESVERANDERING Stuur jou brief vir ons Soos u reeds sou lees, sal die Ons Eietydskrif vanjaar verskeie nuwe inisiatiewe vanjaar van stapel stuur. Een van die maniere wat ons in plek stel om lesers die geleentheid te bied om ook hul stempel in die tydskrif af te druk, is om ‘n brieweblad te begin. Lesers word uitgenooi om vir ons te skryf oor ‘n betrokke kwessie of onderwerp waarby medelesers sal baat vind. Ons sien uit om u brief in die Ons Eie te publiseer. Stuur briewe per e-pos na johan.vanzyl@suidwes.co.za

Februarie Maart 2018

Indien u van adres verander het of binnekort gaan verander, of indien u Ons Eie nie ontvang nie en dit graag wil ontvang, stuur asseblief u ou en/of nuwe kontakbesonderhede (adres, telefoonnommers, en epos-adres) en u rekening /lidnommer aan Sunelle van Rooyen by: Posbus 5, Leeudoringstad, 2640 of e-pos na sunellevr@suidwes.co.za Kontak ons ook gerus in verband met enige navrae oor die verspreiding van Ons Eie.

U kan ook vir Sunelle by 018 581 1002 skakel indien u die Ons Eie wil ontvang.

www.suidwes.co.za

Op die geestelike akker

Begin by jouself... deur Ds Johan Raubenheimer, NG Noord, Potchefstroom

J Langenhoven het een maal geskryf: “As die kortpad die beste pad was, dan sou dit die hoofpad gewees het.”

Ek onthou hoe my oupa in die sewentiger jare daar in die Langkloof (Kammanassie) met ‘n os, ‘n eenskaarploeg en ‘n langsweep in die hand ‘n hele land manalleen omgedolwe het. Tog het dinge in 50 jaar baie verander, nie waar nie? Om vandag suksesvol te wees op ‘n plaas is nie speletjies. Dit was nog nooit nie. Tog is daar een faktor in boere se lewens wat dit soms amper onmoontlik maak om as boerdery hul volle potensiaal te bereik en dit is die woordjie: “verandering”! My broer wat in die fisika spesialiseer, sê altyd die enigste konstante in die wêreld is verandering! Verandering kom egter nie vir alle mense ewe maklik nie, want die meeste mense voel bedreig deur die gedagte aan verandering. Dis waarskynlik omdat hulle dink om te verander bete-

ken dat jy noodwendig altyd iets moet prysgee – dat jy iets in die proses gaan verloor. Maar die teendeel is natuurlik meestal waar. Nie alle prysgawe is altyd sleg nie. 'n Mens beleef dikwels tussen boere dat hulle magteloos en uitgelewer voel. En ook om met goeie rede: miskien is dit die droogte, jou skuld, die plaaswerkers, die regering, kinders, die nuusberigte en koerantopskrifte, plaasmoorde, die seun/dogter wat na hul studies hom-/haarself so slim kom hou op die plaas of bloot net jul huwelik wat nie is waar dit kan wees nie. En tog kan dit so maklik anders wees. Orals by geestelike saamtrekke word mense genooi om hul harte vir die Here te gee, maar min word mense genooi om ook hul koppe vir die Here te gee. Verandering begin by jouself. Herstel daai verhouding met jou buurman. Julle het mekaar nodig. “Laat God jou verander deur jou denke te vernuwe” (Romeine 12:2). Ware verandering vind plaas een voet bokant ons harte. Daar waar ons met wysheid leer om die Here te dien. Geen

mens wat elke môre kwaad opstaan, kan suksesvol wees nie. Onthou die teenpool van geloof is vrees: om voortdurend deur iets of iemand gemanipuleer te voel en so van jou vreugde beroof te word. Besluit vandag om by jouself te begin.

Ruik die koffie in die môre. Bou verhoudinge. Onderskei geleenthede. Vergewe waar nodig. Leef lig – leef gelowig – leef met hoop.

Met Trots! - Danny Viljoen, silobestuurder op Leeudoringstad het ‘n pragtige foto van sy trots geneem.

LANDBOUKUNDIG

TERRATEK:

HOOGSTAANDE LANDBOU ADVIESDIENSTE TOT U BESKIKKING Jou vennoot in volhoubare waarde en welvaartskepping deur dr Flippie Cloete, Landbou-Ekonoom, Terratek

Die gronden akkerboukundige dienste wat deur Terratek gebied word sluit onder andere die volgende in: •Grondklassifikasie;

erratek is ‘n verskaffer van onafhanklike landbou en omgewingskundige dienste en is toonaangewend wat betref die multi- en interdissiplinêre benadering tot die versameling en verwerking van inligting na bestuursinligting en -kundigheid. Die fokus is op die verskaffing van omvattende professionele landboukundige dienste om kliënte by te staan met die mitigering van besigheidsrisiko asook die optimale bestuur van hulpbronne om sodoende finansiële volhoubaarheid en welvaart te bevorder. Terratek spesialiseer in hulpbronkwantifisering en bestuur in die volgende velde: grondkunde en akkerbou, geografiese inligtingstelsels (GIS), en landbou-ekonomie. Die grond en akkerboukundige dienste is gefokus op die versameling en verwerking van grondfisiese-, chemiese-, grondvog-, blaar- en petiooldata. Hierdie data (inligting) word verwerk tot verstaanbare gebruiks- en aanbevelingskaarte asook die generering van presisie voorskrifte wat die grondslag lê vir die optimale bestuur van insette, risiko’s en gevolglik die winsgewendheid van die boerdery-onderneming.

•Grond chemiese opnames en analises / “Grid" steekproefneming; •Bepaling van opbrengspotensiaal vir verskillende gewasse; •Voorlopige grondondersoeke; •Kalkaanbevelings; •Optimale bemestingsaanbevelings; •Obrengsmonitor-data-analises en vergelykings met grondfisies- en vrugbaarheidsinligting; •Bepaling van droëlandgrondwaterinhoud; •Besproeiingskedulering; •Blaar- en petiool monsterneming, analise en aanbevelings; •Penetrometer opnames – grondkompaksie. Terratek bied ook vee-, wild- en weidingskundige adviesdienste. Hierdie dienste word gelewer in samewerking met strategiese vennote en fokus onder andere op: •Wildplaasbeplanning; •Spesie- en geslagsamestelling van wild; •Voervloeibeplanning;

•Vetmestingaanbevelings; •Voerontledings; •Weidingsondersoeke en – beplanning (bepaling van weidingkapasiteit vir beide velden aangeplante weiding, aantal weidae, kampbeplanning, botaniese opames, ens.); •Ander algemene veekundige dienste;

Verandering is heel moontlik die enigste konstante in die landbou-omgewing. Landbou-ekonomiese ontledings, wat geskoei is op tydige, relavante en betroubare mark sowel as hulpbroninligting, lê die grondslag vir ingeligte besluitneming en beplanning. Die laasgenoemde is twee aspekte wat sentraal staan tot die finansiële sukses en gevolglik die volhoubare welvaartskepping vir enige boerdery-onderneming. Daar bestaan ‘n direkte verbandskap tussen die hulpbronpotensiaal, bestuur van die hulpbron/ insette en die finansiële prestasie van die onderneming. Hierdie beklemtoon weereens die belangrikheid van ‘n holisties en multi- en interdissiplinêre benadering tot die versameling en verwerking van data na bestuursinligting en kundigheid.

•Rantsoenbalansering;

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG

Met dit in ag geneem, bied Terratek die volgende ekonomiese- en finansiële dienste: •Kontantvloei en scenario beplanning; •Bedryfstak, kapitale en langtermynbegrotings;. •Lewensvatbaarheidstudies (nuwe landbouverwante projekte) en boerderybestuursdoeltreffenheid-analise; •Meganisasiebeplanning; •Melkbestuursontleding; •Besigheidsplanne met metings wat jou boerdery op ŉ feitebasis in perspektief plaas. Die GIS-dienste behels die integrasie van ruimtelike data van kliënte se produksie- en belangstellingsarea, wat visueel in verstaanbare gebruiks- en aanbevelingskaarte voorgestel word. Die visuele voorstellings (kaarte) word gebasseer op GPS-data en kan verder uitgebrei word volgens behoeftes, met onder andere: •Gekwantifiseerde hulpbrondata soos grondfisies-, chemies- en vogbeskikbaarheid; •Lugfoto’s en satelietbeelde, en •Stropermonitordata; Die GIS-afdeling werk saam met ander vakkundiges in die Terratek-span om die bestuursinligting visuele en maklik interpreteerbaar voor te stel vir die kliënt. Die GISspan speel ook ‘n sentrale rol in die verwerking van data en die skep van voorskrifkaarte, asook ondersteuning en voorligting in terme van tegnologiese vooruitgang en veranderinge wat betref presisieboerdery praktyke. Addisioneel tot die primêre landboukundige adviesdienste word ander professionele dienste, wat betref opvolgbeplanning en besigheidsstrukturering, ook aangebied. Hierdie dienste word aangebied in samewerking met ander geassosiëerde deskundiges en vorm ‘n integrale deel van die sukses faktore van enige onderneming in die hedendaagse landbou-omgewing.

www.suidwes.co.za

Die belangrikheid van optimale besigheidstrukturering, ongeag die grootte van die besigheid, moet nie onderskat word in terme van die impak wat dit mag hê op effektiewe bestuur, groeipotensiaal, winsgewendheid en gevolglik die volhoubaarheid van boerdery-ondernemings nie. Verandering is heel moontlik die enigste konstante in die landbou-omgewing. Die voortdurende politiese, ekonomiese en beleidsveranderinge, klimaatskommelinge, die tempo van tegnologiese ontwikkeling, ens is maar enkele voorbeelde van faktore wat aanleiding gee tot die volgehoue veranderings in die landbou-omgewing. Hierdie beklemtoon weereens die belangrikheid van die vermoë van boerdery-onderneming om aan te pas, te verander en in die

Februarie Maart 2018

proses effektiewe risiko bestuurspraktyke toe te pas in hul strewe na finansiële volhoubaarheid en gevolglik, welvaartskepping. Terratek is die boerdery-onderneming se vennoot in hierdie proses. Terratek verskaf nie net ‘n diens wat die boerderyonderneming van bestuursinligting en kennis voorsien nie, maar lê ook die grondslag vir die bou van ‘n mededingende voordeel en gevolglik finansiële volhoubaarheid en welvaart.

Vir meer inligting kontak gerus die Terratek kantoor by 018 581 1016.

LANDBOUKUNDIG

deur Esmond Coen, GIS-Spesialis Terratek

et die oorweging om weidings te vestig, moet ‘n paar faktore in ag geneem word, wat bepaald ‘n invloed op die winsgewende produksie en gebruik van die weiding kan hê. Die fisiese aanplanting van die weiding moet voorafgegaan word deur deeglike beplanning. Van die belangrikste faktore wat oorweeg moet word met die vestiging van weiding, sluit onder andere die volgende in: •Die produksie verwagting en/of gebruik van die weidingsgewas, byvoorbeeld vir hooi, weiding (intensiteit van beweiding – lig, medium of swaar) of vir watter veeproduksie praktyk (melkproduksie, onderhoud van kudde, afronding van speenkalwers, of oorbruggingsweiding) word die weiding gevestig? •Is die bepaalde weiding geskik vir die gronden klimaatstoestande? •Wat is die voordele en nadele van ‘n spesifieke weidingsgewas, en hoe pas die eienskappe in by die bestaande boerderypraktyke? •Sal die grootte van die aanplanting en produksie kapasiteit van die gewas en grond aan die gevraagde behoefte voldoen? •Sal daar aan die bemestingsbehoefte van die voergewasse voldoen kan word asook die tyd van toediening? •Die regstelling van pH en grondvoedingstekorte voor vestiging. Die laasgenoemde is een van die belangrikste aspekte aangesien pH- en fosfaat regstellings na aanplanting nie baie effektief gedoen kan word nie. Gevolglik het dit n nadelige impak op die produksievermoë van die bepaalde weiding.

Grondvrugbaarheid en -voorbereiding Neem grondmonsters om die kunsmisbehoeftes en pH van die grond te bepaal. Die optimum fosfaatvlakke is 25 mg/kg en vir kalium is dit 80-120 mg/kg. Die pH(KCl) vlakke moet tussen 5 en 5.5 na bekalking wees en

VESTIGING VAN WEIDING Vestiging die suurversadiging 10% of laer. Indien natuurlike veld of ou weidings vir die aanplant van nuwe weiding(s) omgeploeg word, moet die stikstof-negatiewe periode in die grondoplossing in ag geneem word. Die stikstof-negatiewe periode ontstaan as gevolg van die organiese materiaal wat in die grond ingewerk word, wat stikstof opneem vir die afbreekproses. Die stikstof word eers op ‘n latere stadium vrygestel en word dan eers beskikbaar in die grondoplossing vir die wei-dings om op te neem. Hierdie probleem kan oorbrug word deur addisionele stikstof, soos ureum, toe te dien met die voorbereiding van die saadbed. Bekalking vir pH-regstellings en fosfaat bemesting/-regstelling kan ook gedurende hierdie voorbereidingsperiode gedoen word sodat dit deeglik ingewerk en vermeng kan word.

‘n Voldoende plantmengsel is nodig met plant om te verseker dat die jong plant se kragtige vegetatiewe groei bevorder word. Rol die saadbed vas voor plant en volg dit op met ‘n vasrol nadat daar geplant is. Die saad moet nie met ‘n eg of met enige implement toegegooi word nie. Ideale plantdiepte is gewoonlik 1-1.5 cm. Die plant van saad in rye is meer suksesvol as uitsaai, alhoewel, met die regte voorbereiding, kan daar goeie resultate met ‘n breedwerpige saai aksie verkry word. Met droëlandtoestande moet die grondprofiel tydens planttyd nat wees vir suksesvolle vestiging, terwyl die boonste lagie grond droog kan wees. Ontkieming sal kan plaasvind met die eerste bui reën.

Bemesting Die volgende riglyne kan vir onderhoudsbemesting gebruik word, per ton hooi verwyder:

Planttyd Die optimale planttyd is gedurende Januarie en Februarie en in warmer areas kan die vestiging in Maart plaasvind, om te verhoed dat saailinge swaarkry in die hitte. Die finale saadbed voorbereiding kan ‘n paar weke voor plant gedoen word om dit kans te gee om ferm te word en vog te stoor.

Onkruidbeheer Onkruidbeheer is van kardinale belang gedurende hierdie periode en moenie oorgesien word nie. Dit is belangrik om die saailinge ‘n kans te gee om goed te vestig deur die kompetisie van onkruid om vog en voedingstowwe uit te skakel. Onkruidbeheer na plant is moeilik en in baie gevalle oneffektief. Daar is wel produkte geregistreer vir die bestryding van onkruid in sommige weidingsgewasse, maar dit kan die saailinge benadeel. Indien meganiese onkruidbeheer oorweeg word, moet ‘n sny-eg of vlaktandbewerking voor plant gebruik word. Die onkruidvrye saadbed gee die saailing die geleentheid om ‘n goeie wortelstelsel te ontwikkel voor die aanvang van die wintermaande.

Februarie Maart 2018

•10-20 kg stikstof (N) •1.2-1.4 kg fosfor (P) •12-15 kg kalium (K) In hoë reënvalstreke moet bemestingspeile vir die opbrengspotensiaal aangepas word. Hoër aanvullende kunsmis, veral kalium, moet toegedien word waar hooi gesny word.

Algemene riglyne Nuut gevestigde weidings moet nie te vroeg bewei word nie. Eenjarige weiding kan na 6 tot 8 weke na plant lig bewei word. Met meerjarige weidings kan daar eers oorweeg word om lig te bewei na 8 weke, maar moet eerder kans gegee word vir goeie vestiging. Sommige meerjarige weiding lewer eers volle produksie vanaf jaar twee. Swaar beweiding, kort na vestiging, moet dus vermy word. Die koste om weidings te vestig is hoog, daarom is dit belangrik om dit reg te doen.

Kontak gerus Terratek by (018) 581 1016 vir ’n ingeligde en winsgewende konsultasie.

www.suidwes.co.za

“Jou vennoot in volhoubare waarde en welvaartskepping”

TERRATEK is ‘n verskaffer van landbou en omgewingskundige dienste en is toonaangewend wat betref die multi- en interdissiplinêre benadering tot die versameling en verwerking van inligting na bestuursinligting en kundigheid. Ons dienste sluit onder andere die volgende in: Landbou-ekonomie: Kontantvloei en scenario beplanning; Bedryfstakbegroting met: gelykbreekpunte, kontantvloei, kredietvloei en geprojekteerde boerderywins en groei; Langtermynbegroting vir een tot vyf jaar; Lewensvatbaarheidstudies; Meganisasiebeplanning; Melkbestuursontleding; Besigheidsplanne met metings wat jou boerdery op ŉ feitebasis in perspektief plaas. Grondkunde en Akkerbou: Kalkaanbevelings; Grondklassifikasie; Besproeiingskedulering; Voorlopige grondondersoeke; Optimale bemestingsaanbevelings; Bepaling van droëlandgrondwaterinhoud; Penetrometer opnames - grondkompaksie; Grond chemiese opnames en analises / “Grid” steekproefneming; Bepaling van opbrengspotensiaal vir verskillende gewasse.

Terratek glo dat elke landbouprodusent die reg het tot kwaliteit, waarde, diens, innovasie en volhoubaarheid in elke aspek van hul besigheid. Vee-, wild- en weidingkunde: Voerontledings; Voervloeibeplanning; Wildplaasbeplanning; Rantsoenbalansering; Vetmestingaanbevelings; Spesie- en geslagsamestelling van wild Ander algemene veekundige dienste.

Geografiese Inligtingsdienste Die GIS-afdeling werk saam met ander Terratek spesialiste om aan jou ŉ afgeronde en interpreteerbare produk te lewer vir korrekte inset-, land- en kampbeplanning.

Skakel ons gerus by

018 581 1016

Addisioneel tot die primêre landbougerigte vakgebiedvoorligting word ander professionele dienste soos opvolgbeplanning en besigheidstrukturering ook aangebied. Hierdie dienste word aangebied in samewerking met ander geassosiëerde deskundiges.

ALGEMEEN

Suidwes Dagboek Maart 2018 1-4 Maart

Hertzogville Landboufees

Hertzogville

3 Maart

Noordwes Ope Veldskietdag

Bloemhof/Christiana

7 Maart

VLU-Konferensie

Bloemhof NG Kerksaal

7-8 Maart

SA Graan Kongres

Nampopark

10 Maart

Makwassie Skietdag

Makwassie

13-15 Maart

Ottosdal Skou

Ottosdal

22 & 23 Maart

Agri NW Jongboer Beoordeling

27 Maart

Wolmaransstad Inligtingsdag

April 2018

Wolmaransstad

05 April

Schweizer-Reneke Inligtingsdag

Schweizer-Reneke

20 April

Agri Noordwes Jongboerkonferensie & Dinee

Uurpan, Schweizer-Reneke

Chris,

Suidwes salueer jou...

it is nooit lekker om van iemand afskeid te neem wat baie diep spore by sy werksplek en in sy klantegemeenskap getrap het nie - veral van iemand wat in 1972 as ‘n jong man by Suidwes ingestap het en vandeesmaand regmaak om sy laaste dag werk toe te ry nie. Iemand wat 45 jaar se lojale diens aan Suidwes Landbou gelewer het.

Chris Venter is die silobestuurder by Suidwes op Vryburg en is tans die personeellid met die meeste diensjare. Bogenoemde sê tog iets van iemand. 45 jaar spreek boekdele van sy deursettingsvermoë, lojaliteit, veggees en doelgerigtheid. So sleg soos wat dit vir Chris se kollegas is om hom vaarwel te roep, so opgewonde is Suidwes vir hom om sy welverdiende rus te gaan geniet. Koos van de Venter, ‘n vriend van Chris, is die streek-silobestuurder op SchweizerReneke en ken hom al vir 29 jaar. “Hy is ‘n formidabele en joviale mens. Hy het altyd ‘n oor om te luister en raad om te gee. Eerlik, en reguit. Al is dit nie noodwendig wat jy wil hoor nie." "Chris is ‘n spreekwoordelike reus in die plaaslike gemeenskap. Almal ken hom. Die besondere manier waarop hy oor die jare vriende van klante gemaak het, sal my altyd bybly. Soos hy vandag is, so is hy elke dag – mens weet altyd waar mens met Chris staan,” sê Koos.

Chris sê hy het aanvanklik nie baie na aftrede uitgesien nie, maar het sedertdien daarmee vrede gemaak. “Man, ‘n ou moet

Hy is ‘n formidabele en joviale mens. Hy het altyd ‘n oor om te luister en raad om te gee. Eerlik, en reguit. Al is dit nie noodwendig wat jy wil hoor nie... seker een of ander tyd rustig raak." "My jare by Suidwes was plein net lékker gewees! Ek het as jong man in die bank begin werk, toe ek vinnig-vinnig gesien het die bankwese is nie vir my nie. Ek het in 1972 by Hennie Beukes, die destydse depotbestuurder op Vryburg, vir werk gaan aanklop. Ek het op daardie stadium nog rugby gespeel en het geweet die ouens van die koöperasie het daarvan gehou as mens nog rugby gespeel het. Dit het seker maar iets van jou gesê.

Bo: Die ondervoorsitter van Suidwes se direksie, Frans Marx, oorhandig ‘n geskenk aan Chris Venter.

Hy is self ‘n doelgerigte boer, maar het nooit toegelaat dat sy boerdery met sy werk by Suidwes inmeng nie. Hy was ‘n kranige melkboer, wat later meer op die saaiery en beesboerdery begin fokus het. Sy vrou, Marlene, het self verlede jaar afgetree na ‘n lewenslange loopbaan by die plaaslike munisipaliteit. “Sy waardes wat hy as kind geleer is, is steeds vandag vir hom baie belangrik. Oor stiptelikheid is hy baie erg. Ek dink hy gaan Suidwes baie mis, maar ter selfde tyd gaan hy die boerdery vreeslik geniet. Nou het hy die kans om voltyds op die plaas te wees. Sy kleinkinders is sy alles. Hulle sal nou meer moet kom kuier,” sê Marlene met ‘n glimlag.

Hy het my die volgende dag die ja-woord gegee, waarna ek sommer 24-uur kennis by die bank gegee het. Ek het die dag daarna by Suidwes begin werk as ‘n junior depotassistent vir R140 per maand. Dit is ‘n besluit waarvoor ek altyd dankbaar sal wees,” sê hy.

Chris, na 45 jaar se diens het die tyd aangebreek om jou naamplaatjie van die deur af te haal. Suidwes salueer jou en wens jou ‘n rustige aftrede en goeie gesondheid toe.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

Mooi loop!

Africum Commodities bied aan produsente toegang tot die ﬁsiese graanmark vir hul produkte, tydige en akkurate markinligting en die geleentheid om hul prysrisiko by wyse van vooruitkontrakte te verskans. Verskeie bemarkingsinstrumente is spesiﬁek ontwikkel om elke produsent se unieke prys- en verskansingsbehoeftes te akkommodeer.

COMMODITIES

KONTRAKSKEMAS Vasteprys Kontrakte Beskerm teen die risiko van prysdaling Verseker van ’n mark vir die produk Kan nie in prysstygings deel nie Risiko van wanprestasie Minimumprys Kontrakte Beskerm teen die risiko van prysdalings met ’n vloerprys Kan in toekomstige prysstygings deel Beperkte risiko vir wanprestasie Verskansing word bekom teen ’n koste

Uitgestelde Prysingskontrakte Kontantvloei in oestyd Geleentheid om prysfinalisering tot ná oestyd uit te stel Uitgestelde Basiskontrakte Beskerm teen die risiko van prysdalings Kan nie in toekomstige prysstygings deel nie Die geleentheid om in toekomstige premies te deel

Vastebasis Kontrakte Slegs die basis waarvolgens die prys bepaal gaan word, word vasgemaak. Geen beskerming teen prysdalings, maar kan deel in prysstygings. Geleentheid om gunstige prysingsgeleenthede deur die seisoen vir gedeeltes van die oes te benut. Kontak ons by: 018 581 1000 vir kundige raad & diens.

ALGEMEEN

O Krismis… dis Kersfees-Promosie En die wenners is…

Links: Die algehele wenner van die kompetisie is op 22 Desember bekend gemaak en die gelukkige wenner was Daan du Plessis van Stella, wat ‘n wegbreeknaweek by Kanes Venue gewen het. Hy ontvang sy prys van Erenst van der Berg, winkelbestuurder op Stella.

deur Sané Kritzinger, Bestelklerk, Suidwes Handel

ie 2017 Kerspromosie, wat saam met die Blue Dot Promosie in November verlede jaar afgeskop het, het vir groot opwinding en sommer baie inskrywings gesorg.

Links: Frans Fouché van Reivilo ontvang sy prys.

Gedurende die Kerspromosie was daar weeklikse pryse ter waarde van R12, 000 te wen. Kliënte wat promosie-items aangekoop het, het vir die kompetisie gekwalifiseer. Die handelstakke was soos altyd baie kreatief met hulle uitstallings en het met elke trekking mekaar optraande gegee om die weeklikse wenners te bepaal.

Regs: Norman Taylor van Tosca ontvang sy prys vanaf Lourens Scholtz, Takbestuurder op Tosca. Links: Merie Crafford oorhandig Theuns van Rensburg van Christiana se prys aan hom en sy kleinseun.

Links: Gerrie Lindeque oorhandig Hettie Botha van Wolmaransstad se geskenk aan haar.

Judy Mosia van Hoopstad ontvang haar prys van Anél Louw. Bo: Frans Venter van Delmas se voorman, Leon Villet, ontvang ‘n geskenk vanaf Manie Potgieter.

Links: Johannes Mothobi, die kassiere by Makwassie handelstak oorhandig Tom Pieterse se geskenk aan sy dogter, Liana Hamilton.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

ALGEMEEN

Suidwes gee terug aan gemeenskappe deur Sané Kritzinger, Bestelklerk, Suidwes Handel

uidwes Landbou se Kontreiwinkels het op Vrydag 24 November ‘n promosie vir die bekende Black Friday gehou, genaamd die Blue Dot Promosie. Die idee was om iets nuuts en oorspronklik te doen, maar om steeds in die gees van Black Friday, iets aan die gemeenskap terug te gee. Tydens die dag is verskillende aksies van stapel gestuur om die gemeenskap te betrek en te bedank vir hulle ondersteuning deur 2017. ‘n Persentasie van die dag se verkope op al die blou kol-produkte, is aan verdienstelike, plaaslike instansies geskenk. Die handelstakke het Huis Maranata op Bothaville, die Bambi kleuterskool op Hoopstad en Laerskool Leeudoringstad genomineer vir skenkings. Cheryl Wilken van Huis Maranata se opgewondenheid was groot toe hulle hoor van die onverwagse koopbewys van Suidwes. Met hul koopbewys het hulle ‘n splinternuwe grassnyer vir die tehuis gekoop. “Huis Maranata bedank Suidwes Landbou vir hulle bydrae tot die Bothaville gemeenskap en veral ons oumense. Julle lê ons na aan die hart,” sê Cheryl.

www.suidwes.co.za

Bo: Jaco Kruger en Marina FouchéMalan oorhandig die koopbewys aan Cheryl van Huis Maranata op Bothaville.

Regs: Bambi Kleuterskool se Annemarie Jooste ontvang ‘n koopbewys van Anél Louw.

Onder: Laerskool Leeudoringstad se voorsitter van die bestuursliggaam, Louw de Wet, ontvang hul koopbewys van BJ van Loggerenberg, takbestuurder op Leeudoringstad.

Februarie Maart 2018

AKTUEEL

Land expropriation without compensation not to be misunderstood by Theo Boshoff, Legal Intelligence, Agbiz

s most South Africans are by now aware, the ANC’s elective conference in December resolved to speed up the process of land reform by considering the possibility of amending the Constitution to allow for expropriation without compensation, subject to a ‘sustainability test’.

Since that announcement, the media and social media has been awash with statements such as ‘land grabs’ and comparisons to the land seizures that took place in Zimbabwe. Although these comparisons are not unfounded, there are a number of factors which have to be taken into consideration and it is necessary to place our current situation into context. First and foremost, the announcement was made by a

political party and is not official government policy as of yet. For the decision to be implemented, a legal process must be followed whereby an amendment is tabled in Parliament and it must be supported by two-thirds of the members. Although a daunting possibility, the changes cannot happen over-night and an extensive legal process must be followed before it can be implemented. Secondly, should the Constitution be amended, it may have serious economic consequences but it cannot not allow a freefor-all land grabs situation. The current proposal only speaks to the financial aspects of how the land should be acquired. Even if amended, the Constitution will still not allow a situation where land reform takes place outside of the law. South Africa is based on the rule of law which means that land can only be expropriated if the requirements of the law are met, which means: •If there is a land claim, the claim must still be proven valid before expropriation can take place; •An administratively fair procedure must be followed, allowing for public consultation; •Disputes must be settled through the courts of law; and •No one may be evicted from their home without a court order, after considering all of the relevant circumstances. The above are fundamental rights of all South Africans. In truth the financial aspect is

of critical importance to both farmers and agribusinesses who have invested in building the agricultural sector, so we in no way want to underplay the importance of that aspect, but our Constitution does not allow for a self-help situation nor would it lend legitimacy to land occupations. Finally, it is very important not to underestimate the proviso’s contained in the announcement. The details are yet to be made public but the announcement went at length to explain that expropriation without compensation must be sustainable and cannot harm the economy, food security or the financial sector. This may seem like a paradox to some, but it could mean that a balanced approach will be followed whereby only selected categories of land are expropriated so as to minimise the effect on the economy. The President of the ANC’s comments during January also alluded to a situation whereby expropriation could be used as one of many different tools to effect transformation. It therefore remains to be seen how expropriation is used in conjunction with tools such as AgriBEE, blended finance models and other methods available to the state. Now more than ever it is important to provide inputs into this debate to arrive at a solution for land reform that is fair and sustainable.

ALGEMEEN

Boererate… V

anaf 2018 sal Ons Eie ‘n reeks boererate publiseer met die samewerking van medeskrywers op die boererate.com en boere.co.za webwerwe. Hierdie boererate of volksgeneeskunde is so oud as die mensdom self. Baie vrae oor die oorsprong van boererate is al gevra en baie antwoorde is gegee en spekulasies gemaak. Die meeste mense meen ons volksgeneeskunde het ontstaan in tye van swaarkry. Die meeste van die ou rate kan vandag natuurlik nie meer met die moderne geneesmiddels kompeteer nie, maar hulle kan in noodgevalle dikwels as goeie plaasvervangers dien, wanneer ander geneesmiddels ontbreek.

Spierkrampe

y kry ń kramp as jou spiere skielik saamtrek en die pyn kan ń paar minute duur. Sport, swem in koue water, swak bloed toevoer na die spiere en ń gebrek aan sout of ander minerale veroorsaak krampe. Suurstoftekort, rookgewoontes, passiwiteit, artritis, dehidrasie, hitte-aanvalle en verkalkte are kan ook faktore wees. Chroniese spierkrampe dui dikwels op ń tekort aan magnesium. Trek die betrokke ledemaat reguit deur dit op- of afwaarts te buig. Masseer die aangetaste dele asook die hele omliggende deel. Vir tekorte probeer aanvullings van kalsium, magnesium, kalium, yster, Vitamiene B, C en D en seewiertablette. Vitamien E is goed vir krampe wat na oefening of in die aand voorkom en is baie doeltreffend vir die verbetering van die bloedsomloop, veral in die geval van verkalkte are.

Boererate: •Drink ’n eetlepel soetolie saam met ’n sterk koppie koffie. •Meng 1 eetlepel asyn en 1 eetlepel soetolie en drink.

Oorpyn Medisinaal, word die gebruik van soetolie vir honderde jare al as ‘n behandeling vir probleme met oorpyn aanbeveel. Swemmer se oor - ‘n toestand wat gekenmerk word deur water wat vasgevang is binne die oorkanaal, word behandel deur ‘n paar druppels olie direk in die oor te plaas. Dit kan ook help om was in die oor los te maak omdat dit die oorkanaal smeer.

www.suidwes.co.za

Ons bied dus die boererate vir interessantheidshalwe aan, maar meld dat die raad oordeelkundig aangewend moet word aangesien die Ons Eie, die redakteur of medeskrywers hiervan geen verantwoordelikheid aanvaar nie. Ernstige gesondheidsprobleme moet onder voorskrif van ‘n dokter behandel word.

In die verlede is die olie gebruik om snye en ander wonde te behandel om infeksie te help voorkom en genesing te bevorder. Vir eeue was soetolie bekend as ‘n skoonheidsproduk vir vroue. Dit kan gebruik word om die vel te hidreer en dit is vandag nog ‘n bestanddeel in heelwat moderne kosmetiese produkte. Die olie kan ook gebruik word vir die behandeling van droë hare deur dit in die kopvel in te werk, die hare te bedek en dit oornag te los. Soetolie is ‘n ander naam vir olyfolie, hoewel die term ook kan verwys na ‘n ligte groente-olie.

In die verlede is die olie gebruik om snye en ander wonde te behandel om infeksie te help voorkom en genesing te bevorder.

“Ekstra suiwer” is die olie wat eerste van olywe afskei. Die suur van die verskillende oliegrade wissel en het 'n invloed op die smaak, veral as dit rou geëet word.

Gebruik soetolie in die kombuis Daar is baie gebruike vir soetolie in die kombuis. Die ekstra suiwer verskeidenheid word dikwels rou geëet in slaaisouse of bedruip oor brood of kaas. Dit kan ‘n gesonde alternatief wees wanneer dit gebruik word in plaas van koring- en ander olies wat skadelike tipes van cholesterol bevat, hoewel olyfolie se rokende punt te laag is om gebruik te word vir diepbraai, soos om skyfies te maak.

Die olie word gebruik in die plek van ander vorme van olie in die kombuis as gevolg van sy voordele vir gesondheid, insluitend ‘n gebrek aan skadelike cholesterol. Daar is verskeie grade van die olie, wat gebaseer is op hoe dit uit die olywe onttrek word.

Olyfolie kan ook in ‘n bottel geplaas word met kruie soos roosmaryn. Laat dit verouder vir ‘n tydjie om die smaak van die kruie met die soet en vrugtige natuurlike geur van die olie te meng.

Februarie Maart 2018

AKTUEEL

Brand saai verwoesting, Suidwes gryp in D

ie onlangse brand wat in die Boshoff- omgewing uitgebreek het en tot gevolg gehad het dat sowat 70, 000 hektaar se weiding afgebrand het, het verskeie boere in die omgewing in ‘n wurggreep geplaas.

Suidwes Landbou het ondersteuning aangebied in die vorm van voerskenkings. Riaan Steyn, silobestuurder op Hertzogville, sê hulle sal mieliekaf skenk aan diegene wat die ergste deur die brand geaffekteer is. “Dit is ons verantwoordelikheid om te help waar ons kan. Diere staan sonder kos. Almal moet nou inspring om te help waar ons kan,” sê hy.

Boere in die Boshoff-, Hertzogville-, Dealesville- en Bultfontein- omgewings het die ergste skade gelei deur ‘n vuur wat oor 45km lank en 14km breed verwoesting gesaai het. Volgens Barry de Wet, Suidwes takbestuurder op Hertzogville, het verskeie boere se store met voer daarin afgebrand.

Agri Hertzogville se Tanya Groenewald sê hulle hanteer tans die koördinering van die skenkings en die logistiek rondom dit. “Die skenkings is stelselmatig besig om in te kom, maar ons grootste probleem is tans die vervoer van die skenkings. Indien enige iemand hiermee kan help, kan hulle ons kontak.”

‘n Boer in die Boshoff omgewing se huis, met al hul besittings, het ook onder die vuur deurgeloop. “Dit was ‘n baie slegte ervaring. Boere van heinde en verre het met ongeveer 60 bakkies en vuurvegters kom help. Ons kon die vuur gedurende dieselfde nag onder beheer kry, maar dit was vir baie boere reeds te laat,” sê de Wet. Hy sê boere in die omgewing se gemoed is laag. “Hulle het groot skade gelei. Dit is egter verblydend om te sien hoe hulp uit alle oorde instroom.”

Tanya Groenewald kan by 082 562 2985 gekontak word hieroor.

Foto’s verskaf deur: Joanette Groenewald

Malcolm Moore, Suidwes takbestuurder op Boshoff, sê Suidwes Landbou het reeds met hul verskaffers in gesprek getree om met moontlike prysverlagings te help. “Ons klante moet net moed hou. Sodra die reën kom, is die gras gou weer groen. Dit sal weer beter gaan,” sê hy.

Suidwes vanjaar Jongboere se hoofborg Tema: Verandering, Innovasie en Kreatiwiteit – Sleutels vir Sukses in elke boerdery Datum: Vrydag 20 April 2018 Plek:

“O

ns moet ons jong boere bemagtig met inligting, kennis, advies en ondersteuning sodat hulle nie net die volhoubaarheid van die landbousektor en voedselsekuriteit sal verseker nie, maar dit selfs tot hoër hoogtes neem.”

Uurpan Safari Lodge, Schweizer-Reneke

RSVP: Marlize Fritz by 018 632 3624 of marlize@agrinw.co.za voor of op 16 April

Dit was die woorde van dr Herman van Schalkwyk, Groep Hoof Uitvoerende Beampte van Suidwes, toe aangekondig is dat Suidwes vanjaar die trotse hoofborg van Agri Noordwes se Jongboerkonferensie sal wees.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

Hawer maak voervloeiprobleme iets van die verlede deur Joubert Swanepoel, Agricol

awer (Avena sativa) is ‘n veelsydige kleingraan wat in die verlede grootliks vir die graanmark aangeplant is. Weens die gewas se goeie voedingswaarde, word dit deesdae grootliks as ‘n weidingsgewas aangeplant. Veeprodusente kan hawer, wat ‘n hoë voedingswaarde het en relatiewe goeie hergroei-eienskappe besit, aanplant om voldoende groenvoer vir die winter te produseer. Wintergraangewasse soos hawer word jaarliks regdeur Suid-Afrika in groot hoeveelhede aangeplant as winterweiding vir skape, bokke en beeste.

Kleingrane sluit die volgende gewasse in: Hawer, korog en stoelrog, koring en gars. Hawer kan in verskillende groeiklasse gedeel word, naamlik lente- (kortgroeiseisoen), intermediêre (mediumgroeiseisoen) en wintertipes (langgroeiseisoen).

Die saaidigthede van lentetipes onder droëlandtoestande is 25 kg/ha tot 50 kg/ha en onder besproeiing 75 kg/ha tot 125 kg/ ha (afhangende van die mate van besproeiing). Intermediêre en wintertipes se saaidigthede is ook 25 kg/ha tot 40 kg/ha onder droëlandtoestande en 75 kg/ha tot 125 kg/ ha onder besproeiing (afhangende van die mate van besproeiing). Die vestigingstyd sal van streek tot streek wissel, maar is normaalweg van middel Februarie tot middel Mei. In die koue areas eindig planttyd einde April. Hawer kan ook met verskeie gewasse (insluitende peulgewasse) gekombineer word om produksie te verhoog en die verskeidenheid voer inname deur vee te verhoog. Hierdie gewasse sluit in Japannese radyse, weiwieke en Persieseklawer.

Kultivars

Hawer wat in die lentetipe-groeiklas val, is nie baie kouebehoeftig nie en sal vinniger weigereed wees as wintertipes.

Agricol is bekend as die leier in somer- en winterweidingsgewasse. Produsente kan staatmaak op die volgende hawerkultivars vir kwaliteit groenvoer gedurende hierdie winter:

Lente-tipe hawer produseer egter nie groot volumes voer nie en moet ook digter gesaai word, aangesien hul stoelvermoë laer is as dié van wintertipes. Indien weiding baie vinnig benodig word, sal dit raadsaam wees om ‘n gedeelte van die aanplanting met lente-tipes te plant. Intermediêre- en wintertipes hawer het ‘n langer kouebehoefte (vernalisasie periode) voordat dit reproduktief raak.

Hierdie lentetipe hawers is gewoonlik weigereed ses tot agt weke na plant. Hulle word gekenmerk deur dikker plante wat minder spruite produseer. Pallinup en Dunnart kan gebruik word vir beweiding, kuilvoer en hooidoeleindes. Pallinup en Dunnart se graan is ook geskik vir die maak van ontbythawer.

Intermediêre en wintertipes hawer produseer groter volumes voer as gevolg van hul stoelvermoë en kan tot laat in die seisoen produseer. Plantdatums moet verkieslik versprei word om te verseker dat al die aanplantings nie gelyktydig gereed is om bewei te word nie. Beplanning is dus van uiterste belang.

Pallinup en Dunnart

Overberg Wat ‘n intermediêre-tipe hawer betref, is Overberg in ‘n klas van sy eie. Die kultivar het ‘n laer kouebehoefte as ‘n egte wintertipe en sal ook vroeër begin produseer. Overberg is geskik vir produksie onder droëland en besproeiing. Dit kan ook aangewend word vir beweiding, kuilvoer en hooiproduksie.

Magnifico Hierdie egte wintertipe hawer het ‘n hoë kouebehoefte en produseer normaalweg smaaklike weiding vanaf Mei tot einde September. Een van die kultivar se groot voordele is sy hoë-opbrengspotensiaal. Magnifico kan gebruik word vir beweiding, kuilvoer en hooiproduksie.

Kleingrane Die volgende kleingrane is ook belangrik vir wintergraanproduksie:

Stoelrog (Agriblue en Echo) Dit is ‘n eenjarige wintergraangewas wat laat in die somer gevestig kan word. Stoelrog word meestal gebruik as groenvoer vir die winter tot vroeë lente. Daar bestaan drie tipes stoelrog naamlik kort, medium en lang rotasietipes.

Korog (Rex, Ag Beacon en Ag Marcell) Hierdie kruising tussen koring en rog word hoofsaaklik as ‘n wei- of voergewas gebruik. Korog kan geklassifiseer word as ‘n lenteof wintertipe kleingraan wat aangepas is by die meeste omgewingstoestande en grondtipes. Skakel gerus een van ons takke vir verdere navrae: Brackenfell: 021 981 1126 Cradock: 087 365 0010 George: 087 354 1028 Howick: 033 330 2765 Kimberley: 053 841 0675 Piketberg: 087 365 3025/6 Port Elizabeth: 041 373 9894 Potchefstroom: 018 294 7470 Pretoria: 012 803 6033 Swellendam: 087 359 3236

AKTUEEL

SEWE GEWOONTES VIR FINANSIËLE SUKSES VIR BOERE deur Aubrey Marais, Hoof Uitvoerende Beampte, AgriCapital

oe kan boere ‘n winsgewende voordeel in die mark bekom? Nou die dag vang die opskrif my oog wat deur ‘n Amerikaanse professor, Gary Schnitkey, geskryf is. Vanweë die feit dat gewaspryse baie laag is en die belt wat al stywer getrek word, is effektiewe plaasbestuur besluitneming van kritiese belang. Navorsing is gedoen oor drie verskillende winsgewende groepe boere oor ‘n tydperk van vier jaar. Daar was ongeveer ‘n R250 per hektaar verskil in winsgewendheid tussen die gemiddelde boer en die finansieel suksesvolste boer. Ek deel graag sewe gewoontes wat van jou ‘n meer suksesvolle boer kan maak: •Nuwe idees: Suksesvolle boere is baie innoverend en woon graag praatjies by rakende nuwe tegnologie. Baie van die boere in die bogenoemde studie het ook aangedui dat hulle byvoorbeeld twee planters gelyktydig hardloop – een vir mielies en een vir sojabone. •Eie navorsing word gedoen: Nuwe produkte en tegnologie word op die plase self getoets. •Opbrengs op kapitaal: Groot klem word geplaas om opbrengs op kapitaal te verhoog en nie net hoër oesopbrengste nie. •Opbrengs per ton word gejaag: Boere is uitstekende produksiebestuurders. Die finansieel suksesvolste boere kan een tot twee ton per hektaar méér opbrengs op dieselfde grond lewer as ‘n ander boer. •Elke sent word omgedraai: Die finansieel suksesvolste boere betaal minder per hektaar vir saad, kunsmis en gif. Die nuutste tegnologie word gebruik en daar word nie meer vir dit betaal nie. Die suksesvolste boere is uitstekend met kostebeheer en beperk masjineriekostes tot die laagste. •Vra vir hulp indien nodig: Weet wat jou sterk- en swak punte is. Gebruik konsultante om met swak punte behulpsaam te wees.

•Soek premies vir gewasse: Suksesvolle boere kyk waar hulle die beste premies vir hulle gewasse kan bekom. AgriCapital beskik oor ‘n volledige reeks finansieringsprodukte om boere en sekondêre landbou-ondernemings met finansiering by te staan. Die kundige personeel by AgriCapital, die uiters kompeterende finansieringskoste, sowel as pasgemaakte finansiering-portefeuljes maak Suidwes die leiers in landboufinansiering. Dié kundige span kan kliënte oor alle finansieringsbehoeftes adviseer.

Finansieringsprodukte: Wentelkrediet Hierdie produksiefasiliteit is hoofsaaklik beskikbaar vir kontantkopers. Dit stel die kliënt in staat om insetmiddele direk by verskaffers te koop. Met hierdie produk sit Suidwes dus kontant in die kliënt se hand.

Produksiekrediet (somer en winter) Dié fasiliteit verleen primêr krediet aan gewasprodusente vir die aankoop van produksiemiddele.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

AKTUEEL

Langtermynlenings Hierdie produk help boere met lewensvatbare en volhoubare boerderye om hulle totale skuld by ‘n bestaande finansierder oor te neem en die afbetaling daarvan oor ‘n langer termyn te skeduleer. Dit kan bydra tot die kliënt se suksesvolle voortbestaan. Die produk kan gebruik word om addisionele grond te finansier vir die boer wat sy boerdery wil uitbrei. Die termyn van so ‘n lening kan oor 15 jaar strek.

die maand, van aankope, betaalbaar. Hierdie produk bied ‘n groot voordeel aangesien dit rentevry tot en met die betaalbare datum aangebied word.

Skakel AgriCapital se kantore gerus by 018 581 1000 vir advies en kundigheid.

Vee-lenings AgriCapital het twee pasmaak-produkte vir die finansiering van vee-aankope:

AgriCapital se kantore het pas ‘n gedaanteverwisseling ondergaan. Ons verwelkom u graag in ons nuwe kantore.

•Vir die aankoop van aanteelvee, kan ‘n lening vir ‘n termyn van vyf jaar geskep word, met jaarlikse paaiemente (kapitaal plus rente). •Vir die aankoop van speenkalwers en speenlammers vir spekulasie, kan ‘n lening vir ‘n termyn van twaalf maande geskep word.

Huurkope Hierdie skema staan kliënte finansieel by met die aankoop van duursame kapitaalgoedere, byvoorbeeld voertuie en implemente. Die tipe item en die ouderdom daarvan bepaal die termyn, sowel as die depositobedrag benodig.

Hulpbronverbetering AgriCapital bied kliënte lenings om die koste van chemiese regstelling van grond, sowel as die koste wat aangegaan word om marginale lande om te skakel na weiding, oor ‘n termyn van 4 jaar te finansier. Sekere bepalings en voorwaardes geld egter hier.

AgriCapital beskik oor 'n volledige reeks finansieringsprodukte om boere en sekondêre landbou-ondernemings met finansiering by te staan. Maandrekeninge Hierdie tipe rekening laat kliënte toe om ‘n wye verskeidenheid items by Suidwes se handelstakke op rekening aan te skaf. Rekeningbalanse is maandeliks, op die laaste werksdag van die maand wat volg op

www.suidwes.co.za

Februarie Maart 2018

PRODUKNUUS

Kyk só na jou stroper deur Willie van Tonder, Werkswinkelbestuurder Agrifriend Equipment

angesien ons nou weer in ‘n nuwe seisoen is, moet daar begin word met die stropers se voorseisoeninspeksie. Dit is daarom belangrik dat stropers, sowel as tafels, hersien moet word.

Die operateurshandleiding behoort nagegaan te word sodat verstellings en diensintervalle nagekom kan word. Daar moet seker gemaak word van die regte aanpassing op die konkaafwydte, rotorspoed en windspoed. Maak ook seker dat die siwwe se groottes reg aangepas is om skoon monsters te stroop. Wanneer stropers weens onderbreking staan, verlaag dit die werkers se produktiwiteit, die graanopbrengs, die kwaliteit verswak en gewigsverlies ontstaan in die graan. Op Hoopstad het Agrifriend Equipment ‘n spesialis werkswinkel vir stropers en tafels. Willie van Tonder en sy span het jare se ondervinding van CASE stropers en tafels. Die Hoopstad tak is ook in proses om opleiding aan ander Agrifriend takke te bied, wat oorgeskakel het van New Holland na die CASE IH-produk. Sodoende kan die kennis in die Agrifriend Groep verbreed word. Die inspeksie van stropers en tafels kan groter skade soos geslyte of gebreekte onderdele verhoed, asook die frustrasie wat daarmee gepaard gaan en sal tot voordeel wees vir die boer. Dit is altyd ‘n goeie idee om betyds ‘n inspeksie-afspraak te maak om te verseker jou stroper is gereed vir die seisoen wat voorlê. Agrifriend bied in samewerking met Case ‘n stroper-promosie aan vanaf 15 Januarie 2018 tot 31 Maart 2017 wat ‘n gratis visuele voorseisoen inspeksie behels. Alle dienste en / of herstelwerk wat uit die inspeksie voortvloei sal teen voorkeur onderdeelpryse en arbeidstariewe gedoen word. Skakel gerus u naaste Agrifriend werkswinkel om ‘n afspraak te reël.

Oor Agrifriend Equipment Dienste Die groep bied verkoop aan nuwe sowel as gebruikte toerusting aan die landbousektor. Ons voorsien ook alle dele en dienste by ons dienssentrums. Ons bied 24 uur oproep dienste aan op dele en dienste. Agrifriend kan u ook help met die finansiering van toerusting.

Nuwe Toerusting Ons bied ‘n volle diens van a tot z, top kwaliteit produkte met sperdatums. Probeer ons en jy sal nie jammer wees nie.

Gebruikte toerusting Onderhoud van ons produkte is van kritieke belang vir langdurige gehalte. Kies die regte maat.

Dele Ons fabrieke handhaaf die top wêreldstandaarde, verantwoordelik vir die omgewing en ons werknemers Werkswinkel - Ons finale produkte gaan deur streng toetse en word betyds gelewer met lewenslange waarborg.

Presisieboerdery Ons bied ‘n wye verskeidenheid van akkurate boerdery toerusting aan wat die daaglikse werk baie makliker maak.

Maak gerus kontak met jou naaste Agrifriend Equipment tak. Bothaville Werkswinkel - Gert Lock: 082 807 3121 Wolmaransstad Werkswinkel - Wolf Wolmarans: 072 368 4069 Hoopstad Werkswinkel - Johan Wagenaar: 082 809 4642 Hoopstad Stroper-afdeling Werkswinkel - Willie van Tonder Snr: 082 493 2796 Schweizer-Reneke Werkswinkel - Wolf Wolmarans: 072 368 4069 Kimberley Werkswinkel - Robbie McDonald: 082 347 1676

Prieska Werkswinkel - Bles van Staden: 083 542 3127 Humansdorp Werkswinkel - Sas Lombaard: 082 440 9555 Cradock Werkswinkel - Des Engelbrecht: 083 280 5151

15/01/2018 tot 31/03/2018

STROPER PROMOSIE

NEEM U CASE IH STROPER NA U NAASTE NORTHMEC TAK OF DEELNEMENDE CASE IH HANDELAAR VIR ‘N GRATIS VOORSEISOEN INSPEKSIE. *Terms and Conditions Apply.

ALLE DIENSTE EN / OF HERSTELWERK WAT UIT DIÉ INSPEKSIE VOORTVLOEI SAL TEEN VOORKEUR ONDERDELE PRYSE EN ARBEIDSTARIEWE GEDOEN WORD. www.northmec.co.za

AKTUEEL

Wanneer jy vir krediet aansoek doen Hier is wat die aansoeker nodig het: deur Christo Coetzer, Regsbestuurder, AgriCapital

anneer ‘n natuurlike persoon en/ of 'n ander regsentiteit wil aansoek doen om kredietfasiliteite by ‘n finansieringsinstansie, is daar ‘n proses wat gevolg moet word. Hier word die stappe opsommend verduidelik: Die proses sal afskop waar die eerste konsultasie met die kliënt plaasvind. Dit word gevolg deur die verkryging van inligting asook sekere ondersteunende dokumente, die voorbereiding van die aansoek, die voorlegging van die aansoek om goedkeuring, asook die opstel van sekere dokumentasie (leningsooreenkomste en sekuriteite dokumentasie). Hierdie proses kan egter ‘n paar dae neem en kan soms so langdurig wees as ‘n paar maande, afhangende van die volledigheid van die inligting en dokumentasie ontvang vanaf die kliënt.

By Suidwes Landbou streef ons daarna om alle kredietaansoeke soos voorgelê, so spoedig moontlik objektief te evalueer en te finaliseer. Om dié proses se spoedig moontlik af te handel, word sekere dokumentasie verlang.

Waar ‘n natuurlike persoon aansoek doen: •‘n Gesertifiseerde afskrif van die aansoeker se ID-dokument; •Bewys van huwelikstatus, huweliksertifikaat, indien getroud buite gemeenskap van goedere afskrif van HVK, indien getroud binne gemeenskap van goedere 'n gesertifiseerde afskrif van die gade se IDdokument;

•Belastinguitklaring sertifikaat van SAID van die vorige finansiële jaareinde; •Lys van krediteure en saldo’s uitstaande; •Bewys van BTW-registrasie (indien van toepassing); •Resolusie mbt die aansoek om krediet;

Waar ‘n Vennootskap aansoek doen: •Afskrif van die vennootskapsooreenkoms; •Gesertifiseerde afskrifte van die ID-dokumente van die vennote;

•Bewys van adres nie ouer as 3 maande;

•Bewys van huwelikstatus van die vennote (HVK);

•Bewys van inkomste (finansiële state nie ouer as 18 maande) en balansstaat;

•Belastinguitklaring sertifikaat van SAID van die vorige finansiële jaareinde;

•Bewys van BTW-registrasie (indien van toepassing);

•Bewys van adres (nie ouer as 3 maande);

•Lys van krediteure en saldo’s uitstaande.

•Bewys van BTW-registrasie (indien van toepassing);

Waar ‘n Trust aansoek doen: •Afskrif van die trustakte met bewys van aanvaarding van trusteeskap; •Gesertifiseerde afskrif van die magtigingsbrief deur die relevante Meester se kantore, nie ouer as 6 maande, ter bevestiging van die trustees; •Gesertifiseerde afskrifte van die ID-dokumente van die trustees; •Bewys van inkomste (finansiële state nie ouer as 18 maande) en balansstaat;

•Lys van krediteure en saldo’s uitstaande;

•Resolusie mbt die aansoek om krediet

Waar ‘n Maatskappy aansoek doen: •Afskrif van die Akte van Oprigting en Sertifikaat van Inlywing (CM1 / CoR15.1); •Afskrif van aandele sertifikaat; •Gesertifiseerde afskrifte van ID-dokumente van direkteure; •Bewys van inkomste (finansiële state nie ouer as 18 maande) en balansstaat;

AKTUEEL •Belastinguitklaring sertifikaat van SAID van die vorige finansiële jaareinde; •Bewys van geregistreerde adres, (CM 22 / CoR21)

Waar ‘n Beslote Korporasie aansoek doen:

•Lys van krediteure en saldo’s uitstaande;

•Beslote Korporasie se registrasie dokumente (CK1) met bevestiging van ledebelang;

•Resolusie mbt die aansoek om krediet;

•Brief van ouditeur ter bevestiging van lede;

•Inhoud van register van direkteure, ouditeure en beamptes (CM 29 / CoR39);

•Bewys van adres;

•Sertifikaat om met besigheid te begin (CM 46 / CoR14.3);

•Gesertifiseerde afskrifte van ID-dokumente van lede;

•Brief van ouditeur ter bevestiging van aandeelhouers en direkteure; •Bewys van BTW-registrasie

•Bewys van BTW-registrasie;

•Belastinguitklaring sertifikaat van SAID van die vorige finansiële jaar; •Lys van krediteure en saldo’s uitstaande; •Indien enige wysiging op lede (CK2).

Indien u meer wil uitvind mbt Suidwes Landbou se kredietfasiliteite, kontak gerus u naaste Verhoudingsbestuurder, of AgriCapital by 018 581 1000.

•Bewys van inkomste (finansiële state nie ouer as 18 maande) en balansstaat; •Resolusie mbt die aansoek om krediet;

Wat het die FICA-wetgewing ten doel? deur Hendrik Engelbrecht, Nakomingsbeampte, Sekretariaat

l ooit gewonder hoekom die FICA-wetgewing, soos wat dit in die volksmond bekend staan, ingestel is, en wat presies dit behels? Hierdie artikel behoort lig op die onderwerp te werp. Dit het spesifiek ten doel om vorme van geldwassery te voorkom. Geldwassery behels die manipulasie van onwettige verkryging van rykdom deurdat die ware oorsprong daarvan versteek word.

Die doel van geldwassery is om onwettige geld in die formele finansiële stelsel te plaas sonder om ‘n vermoede van onregmatigheid daar te stel. Tweedens, om geld in ‘n reeks komplekse transaksies oor te dra en te verskuif, sodat dit moeilik is om die oorspronklike bron op te spoor.

dat hulle die korrekte besonderhede vir al hul kliënte het deur dit te verifieer. Hierdie afdelings van FICA, wat ‘n direkte impak op ons diens aan ons kliënte het, is bekend as Know-Your-Customer, afgekort na KYC. KYC word beskou as die hoeksteen in geldwasserybeheer.

Die FICA-wetgewing is daargestel om ‘n wetlike raamwerk vir effektiewe geldwasserybeheer daar te stel, om sodoende te verhoed dat misdadigers hul onregmatige winste in ons finansiële stelsels integreer. Hierdie wet het Suid-Afrika in lyn gebring met internasionale standaarde in die stryd teen misdaad.

Vir rekeninghouers verbonde aan Suidwes, beteken dit dat daar van u verwag word om bewys van identiteit, fisiese adres en inkomstebelastingnommer te lewer.

Artikels 21 en 22 van die FICA en die regulasies daartoe vereis dat alle aanspreeklike instellings in Suid-Afrika moet toesien

Om meer uit te vind van dié vereistes, kontak gerus vir Hendrik Engelbrecht of Frieda Serfontein by Suidwes Landbou op 018 581 1000.

Daar is verskillende kategorieë kliënte in terme van die regulasies vervat in FICA, waarvoor daar verskillende vereistes is.

O N B E H A N D E L D E

U R E U M

V E R V LU GT I G I N G

DIT IS Â± 67% AMMONIAK OF KOOLSTOFDIOKSIED WAT JOU GEWASSE VERBRAND

OF GEBRUIK SOURCE NBPT BEHANDELDE UREUM K9434

N-(n-butyl) thiophosphoric triamide

14 TOT 21 DAE

MAKSIMUM BESKERMING

Meer tyd om te besproei, of wag vir reën om dit in te was, of werk dit meganies in.

MEER AANPASBARE KUNSMIS BESTUURSPROGRAM

±10% V E R V LU GT I G I N G

V E R M I N D E R

N A

Wanneer behandelde ureum bo-op grond toegedien word, beperk NBPT vervlugtiging van ureum.

(amptelike 1997) Bron: AAPFCO (Vereniging van Amerikaanse Plantvoedselbeheerbeamptes)

Gavilon South Africa (Pty)Ltd www.gavilon.co.za

Kunsmis

Adres: Grond vloer, Silky Oak House, Ballyoaks Office Park, 35 Ballyclare Rylaan, Bryanston, Johannesburg, 2021 • Posbus 133, Cramerview, 2060 Verkoopsbestuurders: Leon Lotz 076 303 4598 • Willem Engelbrecht 082 825 7781 • Bryanston kantoor 011 367 8420

AKTUEEL

Uit die Howe

Jou aanspreeklikheid kan “soos ‘n veldbrand versprei” deur Derek Linde, Groep Hoof Regsbeampte & Groepsekretaris

eldbrand is ‘n vloekwoord en ‘n toenemende kopseer vir ons lede, veral in die lig van onlangse hittegolwe, droë klimaat omstandighede en sterk winde, wat onder andere gelei het tot duisende hektare wat verwoes is in die Hertzogville/Boshoff omgewing. Wat is ‘n grondeienaar se aanspreeklikheid indien die veldbrand op sy grond ontstaan en oorspoel na ‘n buurplaas en skade op die buurplaas aanrig? Hierdie situasie het hom afgespeel in die saak van MTO Forestry vs Swart. Die feite van die saak is kortliks dat MTO Forestry oor die Witelsbos plantasie beskik in die distrik van Humansdorp. Op 27 Oktober 2005 het ‘n brand uitgebreek op die buurplaas, wat besit word deur die Moravian Church of SA. Die Kerk is verteenwoordig deur sy superintendent, ene Swart. ‘n Sterk wind het veroorsaak dat die vuur vinnig versprei en het dit in die Witelsbos plantasie vir ‘n week gebrand, met die gevolg dat ongeveer 1,300 hektaar plantasie vernietig is. MTO Forestry het Swart gevolglik gedagvaar vir R23 miljoen skadevergoeding. Die Appèlhof het die vyf elemente ontleed wat aanwesig moet wees alvorens enige iemand aanspreeklik sal wees vir skadevergoeding weens ’n onregmatige daad: •Handeling – voordat aanspreeklikheid by Swart gevestig kon word, moet daar eerstens ‘n handeling deur Swart gewees het. Dit is geykte reg dat ‘n handeling kan bestaan uit ‘n doen of ‘n late. In hierdie geval was Swart se handeling ‘n late, met ander woorde, ‘n versuim om op te tree in omstandighede waar daar ‘n regsplig op hom gerus het om wel op te moes tree. MTO Forestry het aangevoer dat Swart nagelaat het om betyds MTO se vuurvegters toegang tot sy plaas te gee nadat hy (Swart) in kennis gestel is van die ontstaan van die veldbrand op sy plaas. Daar het dus ‘n regsplig op Swart gerus om positief op te tree, welke hy nagelaat het om te doen. •Onregmatigheid – die tweede element waaraan voldoen en bewys moet word, is

dat die handeling van Swart onregmatig was. Die vraag na onregmatigheid word objektief getoets aan die hand van regs- en openbare beleidsoorwegings geskoei op die inherente plig van elke individu om nie skade aan ‘n ander te verrig nie, dus respek vir ander se regte. Die vraag is dus of die gemeenskap ‘n handeling as ‘blamerend’ beskou. Indien nie, sal die handeling nie aanspreeklikheid tot gevolg hê nie. Indien wel, kan aanspreeklikheid volg indien aan al die ander elemente van ‘n onregmatige daad voldoen word. Die Hof het toegegee dat Swart se handeling onregmatig was. •Skade – die aanwesigheid van skade is ooglopend ‘n verdere element wat teenwoordig moet wees alvorens aanspreeklikheid gevestig kan word. Dit was nie in dispuut dat MTO Forestry aansienlike skade gely het nie.

As grondeienaar, word u geag nalatig te wees indien die veldbrand op u eiendom ontstaan

dat dit by vorige geleenthede veldbrande veroorsaak het. Belangrik egter, indien dit gaan oor skade wat aangerig word deur veldbrande, word die bostaande bewyslas statutêr gewysig deurdat artikel 34 van die Wet op Veld en Bosbrande (101 van 1998) bepaal indien ‘n veldbrand ontstaan op ‘n grondeienaar se grond en skade aanrig op ‘n buurplaas: •die grondeienaar (in hierdie geval dus Swart) vermoed word om nalatig te wees en dat die grondeienaar (dus nie die eiser nie) moet bewys dat hy/sy nie nalatig was nie; •tensy die grondeienaar lid is van ‘n vuurbestryding vereniging, synde ‘n liggaam wat grondeienaars in terme van die Wet kan stig ten einde veldbrande te bekamp en bestry. Tensy ‘n grondeienaar aan ‘n vuurbestryding vereniging behoort, word hy/sy vermoed nalatig te wees tensy die teendeel bewys kan word. Die Wet gaan verder deur minimum maatreëls voor te skryf waaroor ‘n grondeienaar moet beskik ten einde voorbereid te wees om ‘n veldbrand te bestry.

Hierdie maatreëls sluit in: •Kousaliteit – daar moet ‘n kousale verband tussen die handeling en die skade bestaan. Met ander woorde, dit moet die handeling wees wat die skade veroorsaak het en nie een of ander tussenbeidendtredende aksie nie. •Skuld – die laaste element wat teenwoordig moet wees vir aanspreeklikheid is natuurlik skuld, in die vorm van opset of nalatigheid. Skuld, as vereiste vir aanspreeklikheid, is gewoonlik die element waaroor die meeste litigeer word en in die MTO Forestry-saak was dit ook die enigste element wat in dispuut geplaas is deur Swart. Die vraag was eenvoudig - was Swart nalatig deur: •nie vinnig genoeg stappe te neem om die brand te blus nadat dit rapporteer is aan hom nie; •nie oor behoorlike brandbestrydingstoerusting beskik het nie;

•Om oor opgeleide werknemers te beskik om brande te bestry; •om oor voldoende brandbestrydingstoerusting te beskik; •om oor beskermende kleredrag te beskik vir brandbestryders; •om enige ander maatreëls te tref welke redelik beskou kan word in die omstandighede; en •indien die grondeienaar nie self bostaande maatreëls kan tref of in stand hou nie, hy/ sy dit mag uit kontrakteer aan ‘n agent. In die MTO Forestry-saak het Swart geensins aan ‘n brandbestrydingsvereniging behoort nie en dus het die vermoede van sy nalatigheid ingeskop en moes hy bewys dat hy nie nalatig was nie. Swart het ook nie oor enige opgeleide werknemers of voldoende brandbestrydingstoerusting beskik nie.

•versuim het om die hoogs vlambare Warbos plantegroei te verwyder, veral om-

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

AKTUEEL Hy het wel ‘n kontrak aangegaan met ‘n buitestaander instansie (agent) om die funksie van brandbestryding op sy eiendom te behartig. Sodanige agent het behoorlike toerusting en opgeleide personeel gehad om ‘n brand te bestry.

tig nie deur wat u as grondeienaar fisies doen nie, maar eerder wat ‘n grondeienaar versuim het om te doen indien ‘n brand ontstaan, aangesien daar ‘n regsplig op u rus om te verseker dat ‘n veldbrand nie versprei en skade aanrig nie;

arbeider woonkwartiere, vullishope ens en vry te hou van vlambare materiaal – neem kennis dat naburige grondeienaars in kennis gestel en verkieslik moet instem wanneer sodanige voorbrande gemaak sal word;

Die Hof het verder beslis dat Swart geen plig gehad het om die hoogs vlambare plantegroei te moes verwyder nie, aangesien sodanige plantegroei natuurlik voorgekom het op sy grond en nie kunsmatig daar aangeplant was nie.

•Om te verseker dat u nie bewyslas dra om u onskuld later te bewys nie, moet u aan ‘n brandbestrydingsvereniging behoort. Selfs al behoort u aan 'n brandbestrydingsvereniging, moet u steeds sorg dat nalatigheid u nie toegedien kan word in geval van skade nie.

•Kennisgewingsborde by sensitiewe areas op te rig;

Die Hof het eindelik bevind dat, alhoewel al die ander elemente van die onregmatige daad aanwesig was, Swart daarin kon slaag om te bewys dat hy nie nalatig was nie en dus nie aanspreeklik moes wees vir MTO Forestry se skade nie.

Watter belangrike lesse kan ons lesers uit die hofsaak leer? •As grondeienaar, word u geag nalatig te wees indien die veldbrand op u eiendom ontstaan. Let wel, dit maak nie saak of u nie self die veldbrand veroorsaak nie. Dit kon selfs ‘n onbekende verbyganger, wat ‘n sigaretstompie op u grond gooi, wees. Indien die brand op u grond ontstaan, kan u aanspreeklik wees vir skade tensy u kan bewys u was nie nalatig nie; •Aanspreeklikheid word gewoonlik geves-

Faktore wat in u guns kan tel indien u gedagvaar word: •Indien u oor voldoende brandbestrydingstoerusting beskik en brandbeskermende kleredrag aan opgeleide personeel verskaf; •U dadelik optree indien u kennis kry van ‘n brand op u grond deur naburige grondeienaars in kennis te stel daarvan, die vereniging te ontplooi, die brand self te probeer bestry of toegangsroetes na die brand oop te stel vir buite-bestryders; •Indien u nie permanent op die plaas woon nie, ‘n verantwoordelike persoon aan te wys wat beheer kan uitoefen indien ‘n brand ontstaan; •Vuur-voorbrande wat wyd genoeg is te maak by sensitiewe areas (rondom

•Geen verbranding van materiaal toe te laat gedurende risiko tye nie; •Op hoogte te wees van die Wetsvereistes rondom beheerde brande en die strafbare oortredings in die Wet gelys. Indien u nie self bostaande maatreëls kan of wil in plek stel nie, kan u dit uitkontrakteer aan ‘n buite-instansie wat wel oor die nodige kapasiteit, opleiding en toerusting beskik om die diens te lewer. Sodanige uitkontraktering het tydens die MTO-saak die Kerk gered van ‘n sekere R23 miljoen aanspreeklikheid. As grondeienaar moet u ook bewus wees dat u natuurlik skade van ‘n naburige grondeienaar kan verhaal indien ‘n brand op sy/haar grond ontstaan en skade aan u eiendom aanrig. Uit die bespreking van die hofsaak is dit duidelik in welke omstandighede u suksesvol behoort te wees. Die beste raad is altyd om eerder nie self hierdie risiko te probeer reël nie, maar om regsadvies in te win.

BE A

POWER MASTER ALWAYS BE IN CHARGE WITH THE WATER PUMP RANGE FROM POWER MASTER

CONTACT YOUR LOCAL AGRINET SALES DIVISION Samrand: (012) 657 2222 - enquiries@agrinet.co.za or Bellville: (021) 959 5420 - belbestel@agrinet.co.za. Power Master is exclusively distributed by

and supported by a national service network.

AKTUEEL

Suidwes se Verhandelingskamer Aankoop van Suidwes aandele deur Salome Pieterse, Beampte: Aandele & Admin, Sekretariaat

et u al ooit gewonder oor die werking van Suidwes se Verhandelingskamer? Hierdie is die tweede artikel oor dié onderwerp van aandele. Hier sal u meer leer omtrent die proses wanneer u Suidwes aandele wil aankoop. Die vereistes vir die aankoop van dié aandele is dat die voornemende koper: •‘n lid van Suidwes moet wees, •‘n Bona Fide-boer moet wees. (Volgens die direksie se diskresie is ‘n Bona Fide-boer ‘n natuurlike peroon, trust of korportiewe entiteit wat binne die grense van die RSA boer en wat vir BTW, onder bylaag 7 van die BTW-wet, geregistreer is).

Nuwe toetreders Nuwe toetreders tot die landbou, wat lede van Suidwes word, kry nie outomaties aandele as hulle aansluit as lid by Suidwes nie. Direksiegoedkeuring moet verkry word vir die aankoop van aandele. Daar word vier Direksievergaderings per jaar gehou waar voorleggings vir goedkeuring vir die verkryging van aandele voorgelê kan word.

Verskillende tipe Suidwes aandele •Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk aandele – Klas A-aandele.

Aandele kan op die volgende wyses verkry word: •Koop Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk – Klas B-aandele aan wat in die Verhandelingskamer deur bestaande aandeelhouers (verkopers) te koop aangebied word. •Privaattransaksie. - Voornemende kopers kan ook direk by ander aandeelhouers, Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk – Klas B -aandele aankoop) Alle onderhandelinge tussen die partye word direk, sonder die tussenkoms van Suidwes, gevoer. Suidwes hanteer slegs die oordrag van die aandele. •Vererwing - Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk – Klas B-aandele kan deur boedelbemaking geërf word, maar die voorvereistes vir die oordrag van die aandele is dat die erfgenaam ‘n lid van Suidwes moet wees, of word, en hy moet ‘n Bona Fideboer wees. •Die Aansporingskorting- en Agterskotskema bied die geleentheid vir lede om aandele te bekom deur sake met Suidwes Landbou te doen, waar elke klant se bydrae tot die wins in Suidwes Landbou (Edms) Bpk vir die periode 1 Mei – 30 April ten opsigte van Finansiering, Handel, Meganisasie, Graanopberging en -Hanteringsaktiwiteite bereken word en daarop korting betaal word. Die korting word in twee dele betaal, naamlik 20% in kontant en 80% in die vorm van Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk - Klas B aandele in die Maatskappy, totdat die persoon 40, 000 gewone Klas B-aandele besit. Daarna word daar aan hom Voorkeuraandele – Klas C-aandele, uitgereik.

Algemene inligting •Tans verhandel die Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk – Klas B-aandele @ R2.10 per aandeel. •Bo en behalwe die aankoopprys wat betaalbaar is by die aankoop van Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk – Klas B aandele wat deur die Verhandelingskamer hanteer word, is 0.25% Sekuriteite Oordragbelasting en 1% Administratiewe fooi, op die transaksiewaarde, addisioneel deur die koper betaalbaar aan Suidwes. Met vererwing is slegs ‘n 1% Administratiewe fooi betaalbaar. •Dit belangrik om te weet dat geen aandeelhouer geregtig is om direk of indirek, hetsy as geregistreerde lid van die Maatskappy en/of as die houer van ‘n voordelige belang in enige aandeel, meer as 5% (vyf persent) van die uitgereikte gewone Klas B-aandelekapitaal van die Maatskappy op enige gegewe tydstip mag hou nie. (2.664.562 gewone B-aandele).

Indien u belangstel om Suidwes aandele te koop, of meer wil weet mbt hoe die proses werk, kan die volgende persone gekontak word: Salome Pieterse Tel: 018 581 1023 E-pos: salomep@suidwes.co.za Adele Holtzhausen Tel: 018 581 1191 E-pos: adeleh@suidwes.co.za

(Aandele wat geoormerk is vir SEB-doeleindes). •Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk aandele – Klas B-aandele. (Aandele wat slegs aan Bona Fide-boere toegeken word. •Suidwes Beherend (RF) (Edms) Bpk aandele – Klas C-Voorkeuraandele. (Hierdie aandele word in terme van die Aansporingskorting- en Agterskotskema toegeken aan aandeelhouers wat daarvoor kwalifiseer).

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

AKTUEEL

Nuwe rekenaarstelsel nou in volle vaart

uidwes Landbou ag homself as ‘n dinamiese maatskappy wat op hoogte moet bly van tegnologiese verandering. Vir dié rede het die tyd aangebreek dat Suidwes sy verouderde rekenaarstelsel (wat terloops ouer as 20 jaar is) met ‘n nuwe, moderne en tegnologies gevorderde stelsel te vervang. Vanaf 1 tot 3 Maart 2018 sal alle Suidwes bedryfspunte gesluit wees vir besigheid. Gedurende hierdie tydperk word die nuwe stelsel geïmplimenteer en sal dit vanaf 5 Maart 2018 in gebruik wees. Die keuse van ‘n nuwe stelsel is voorafgegaan deur ‘n wye konsultasieproses, in-diepte marknavorsing en meningspeilings. Die SYSPRO-stelsel waarop besluit is, word ook deur ander landboumaatskappy gebruik.

Is die Suidwes-personeel vertroud met die nuwe stelsel? Sedert Mei 2017 is daar reeds begin met die integrasie van die SYSPRO stelsel met die behoeftes van Suidwes Landbou. In November 2017 is daar begin met die opleiding en toerusting van Suidwes-personeel om die nuwe stelsel asook die nuwe tegnologie te bemeester en optimaal te benut tot voordeel van elke klant. Alhoewel baie tyd spandeer is om ons personeel op te lei, is die verandering van die stelsels en werkswyse nog steeds ‘n groot aanpassing en vra ons vir u geduld die eerste paar weke terwyl ons personeel ten volle vertroud raak met die stelsel.

en kennis wat aangeleer en toegepas moet word. •Die ongeveer 50 bedryfspunte wat geraak word deur die opgradering is wyd versprei in die Suidwes-bedieningsgebied en daar moet verseker word dat alle personeel en alle toerusting effektief funksioneer ten einde optimale klantediens te verseker.

Wat is die voordele van die nuwe stelsel? •‘n SMS en\of e-pos sal na afloop van elke transaksie aan die lid gestuur word. Die rede hiervoor is dat u dadelik bewus is van transaksies wat op u lidnommer plaasgevind het. Ons ervaring het bewys dat lidnommers soms deur voormanne of ongemagtigde persone misbruik word om aankope te doen, sonder die betrokke lid se toestemming. •Maandstate sal nou uit een dokument bestaan, wat al die transaksies van die verskeie divisies gelys sal hê. •Die huidige drie-voudige faktuur word met ‘n enkele A4-dokument vervang. Alle fakture is tweetalig. •Lede sal binnekort dieselfde lidnommer hê vir al die verskeie Suidwes divisies. •‘n Digitale toestel sal voortaan gebruik word waarop die klant, na afloop van ‘n transaksie, ‘n handtekening sal aanbring. Dié handtekening sal dan in digitale vorm op die betrokke dokument gebruik word. •Die tradisionele rekenaar of kasregister by handelstakke se betaalpunte word deur ‘n moderne raakskerm rekenaar, ‘n geldlaai en ‘n drukker vervang.

Wat gebeur met my huidige inligting op die Suidwes stelsel? Alle bestaande inligting van elke klant word na die nuwe stelsel oorgeplaas.

Behou ek my lidnommer? Ja, u behou u bestaande lidnommer.

www.suidwes.co.za

‘n Moderne raakskerm rekenaar, ‘n geldlaai en ‘n drukker sal nou by betaalpunte te siene wees.

. o lyk sal s nele e r u fakt tradisio uwe e Die n rvang di ktuur. a e Dit v oudige f v drie-

Gaan ek my maandstate steeds per pos ontvang? Maandstate sal aanvanklik steeds per pos versend word, maar die nuwe stelsel bied ook die geleentheid om maandstate per e-pos te versend. Dit beteken dat die onbetroubare posstelsel uitgeskakel word en dat ‘n klant elke maand sy/haar maandstaat per e-pos ontvang en op sy/haar rekenaar kan stoor. Indien u van die funksionaliteit wil gebruik maak, stuur asb ‘n e-pos na: state@suidwes.co.za.

Wat is die uitdagings van die nuwe stelsel? •Verandering is altyd ‘n uitdaging en veroorsaak aanvanklik ongemak by beide gebruiker en klant. Die bekendheid van ‘n 22-jaar oue stelsel word vervang met ‘n nuwe gevorderde en meer effektiewe stelsel. Die verandering verg nuwe vaardighede

Februarie Maart 2018

Is daar iemand wat ek kan kontak indien ek ‘n probleem ervaar of enige navraag het? Ja, u kan ons tydens werksure by die volgende hulplynnommer skakel: 0800 511 475

Hoe raak die verandering my as graanprodusent? Die nuwe rekenaarstelsel gaan gepaard met beter kontroles en ’n verandering in werkswyses wat ’n positiewe impak op die dienservaring van ons klante behoort te hê.

Die oorgangsproses tree op 5 Maart 2018 in werking.

PRODUKNUUS

Hoe meer dinge verander, hoe meer bly dit dieselfde – of hoe? deur Dawie Barnard, Hoof Uitvoerende Beampte, Raddix

ir meer as ŉ dekade het versekeringswetgewing wat die gee van advies en tussengangersdienste reguleer, stelselmatig strenger geword. Tog het baie makelaars en produsente deur die jare nie veel verander aan ons gewoontes waarvolgens ons jaarlikse hernuwings van korttermynversekering doen nie. Ons is haastig en noodsaaklike inligting om die risiko beter te tarifeer, raak verlore. Inligting wat verskaf is oor waardevolle bates is ook tradisioneel tot die minimum beperk. Hoeveel keer het jy al jou makelaar gebel en net vinnig oor die foon kortliks die model en fabrikaat van jou nuwe voertuig en die waarde waarvoor jy die voertuig gekoop het, deurgegee en dan word daar ure later nog onderling gestoei om dinge soos registrasienommers, VIN nommers, die kleur van die voertuig en alarm en immobiliseerder inligting aangevra om die versekeringsvereistes van versekeraars na te kom? Soos wat daar toenemend van presisieboerderypraktyk gebruik gemaak word om effektiwiteit en opbrengste te verhoog, so het versekeraars ook slimmer geword om tegnologie te gebruik om risiko’s beter te evalueer en korrek te prys. Indien jou makelaar steeds bly by die tradisionele manier van dinge doen, waar jy hom nader vir ŉ vergelykende kwotasie op ŉ komplekse kommersiële of landboupolis, sonder om hom die geleentheid te bied om jou risiko’s behoorlik te ontleed en aanbevelings te maak, is dit so goed soos iemand wat al die moeite gedoen het om vroeg gereed te maak om kerk toe te gaan, die hele gesin netjies aangetrek het en na die eerste lied sy vertrek uit die kerkbanke maak. Die waarde van die boodskap raak dan verlore. ŉ Produsent wat van presisieboerderypraktyke gebruik maak, is iemand wat tegnologie omarm. Die nuwe generasie adviseur is ook iemand wat tegnologie omarm in noue samewerking met die versekeraars, wat ons vennote in die landbousektor is. Hoe meer inligting jy aan jou makelaar en

versekeraar openbaar, hoe beter kan jou risiko ontleed word en jou versekeringspremie kan gevolglik korrek bereken word. Die alternatief is natuurlik om voort te gaan om beperkte inligting deur te gee. Waarom dan verander? Die risiko realiseer wanneer die eisekoste op ŉ portefeulje die premie inkomste direk oorskry op ŉ konstante basis. In hierdie geval sal die versekeraar op die inligting tot sy beskikking, regstellende aksie op die polis loods, wat premieverhogings, verhoogde bybetalings en selfs die opskorting van dekking mag insluit. Gee dus liewer meer inligting deur aan jou adviseur sodat die makelaar wat sy sout werd is, ŉ risiko-ontleding saam met jou kan doen en hierdie advies benut kan word om te bepaal watter risiko’s jy besluit om te neem, te bestuur, te verskans en te verseker. Die voortdurende aanpassing in jou versekeringsportefeulje om aan te pas by jou behoeftes, korreleer net so goed met ŉ behoorlike meganisasieplan wat oor jare beplan, aangepas en uitgevoer word. Help asseblief jou adviseur, wat die moed het om jou die regte inligting te vra, deur hom in staat te stel om jou behoorlik te adviseer. Die beloning is beter risiko-ontledings, pro-aktiewe risikobestuur en beter tariewe in ŉ vennootskap tussen die produsent, die adviseur en die versekeraar.

en ‘n gebrek aan vaardighede, om die boer volgens sy behoeftes te adviseer, het ‘n jammerlike afstand tussen die boer en die makelaar geskep. Raddix gebruik die vaardigheidsgaping deur die werwing en verdere ontwikkeling van die room van die gewas van Suid-Afrika se makelaars op die platteland. Ons risikobestuurbenadering bied ‘n uitsonderlike reeks risikoprobleme om in lyn te kom met die behoeftes van Suid-Afrika se kommersiële boere. Kontak ‘n Raddix-makelaar en ervaar uitstekende diens van ‘n span met gespesialiseerde vaardighede ondersteun deur ‘n span kundige onderskrywers en eisepersoneel. Raddix - ware kliënte intimiteit deur middel van ‘n vertrouensontwikkeling, ondersteun deur kennis en vaardighede. Raddix bemarkers is geleë in Klerksdorp, Wolmaransstad, Potchefstroom, Viljoenskroon, Ventersdorp, Bothaville, SchweizerRekene, Christiana, Vryburg en Leeudoringstad. Kontak Raddix se hoofkantoor by 018 468 8660 vir meer inligting.

Dink dus weer oor die gesegde: “hoe meer dinge verander, hoe meer bly dit dieselfde”. Daar is dalk ŉ ander gesegde wat meer relevant is vir die veranderende omgewing waarin ons ons tans bevind: “Enige verandering, al is dit ten goede, het maar sy klein frustrasies”.

Raddix en die boer Risiko-oplossings om te belyn met die behoeftes van Suid-Afrika se kommersiële boere Tendense in die landbousektor van SuidAfrika toon dat Suid-Afrika se kommersiële boere groter en meer komplekse boerderybedrywighede bestuur. Ons boere staar verhoogde bedryfskoste deur stygende insetkoste, devaluasie van die Suid-Afrikaanse Rand en beduidende stygings in die koste van energie in die gesig. U behoeftes het verander en u benodig meer gespesialiseerde advies en dienste. Ongelukkig is baie makelaars van tradisionele landboumaatskappye agtergelaat

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

Van opkoms to ’n suksesvolle oes DIE PANNAR WITBASTERVOORDEEL: ■ Wydaangepas en stabiel oor verskeie omgewings en seisoene. ■ Betroubare opbrengsverwagting van seisoen tot seisoen, verskans

jou risiko. ■ Professionele advies optimaliseer produksie en winsgewendheid.

Ons Witmieliebasters Groeiseisoenklas Ultravinnig PAN 3A-173

Vinnig PAN 4A-159 PAN 4A-111 PAN 4B-311B PAN 4R-511R PAN 4R-711BR

Medium-vinnig BG 5285 BG 5685R PAN 5B-485B PAN 5R-785BR

PAN 5A-291 PAN 5R-591R PAN 5R-791BR

Medium PAN 6B-465B PAN 6R-779BR PAN 6Q-865BR

Die PAN 5R-791BR platform presteer deurgaans baie goed in die LNR proewe vir die westelike en oostelike produksiegebiede. Die PAN 4A-111 platform se gewildheid in die oostelike produksiestreke word deur uitstekende prestasie in die LNR-proewe onderskryf. ® Geregistreerde handelsmerke van PANNAR BPK, © 2018 PANNAR BPK

2018/WMAIZE/A/01

Saam boer ons vir die toekoms™ infoserve@pannar.co.za www.pannar.com TM

LANDBOUKUNDIG

NviroTek skiet wortel in die Kaap

ie alombekende Wynland Laboratorium, wat in Wellington in die WesKaap geleë is, se voetspoor het onlangs aansienlik vergroot nadat dit nou deel van die NviroTek Laboratorium Groep vorm.

NviroTek, wat op sy beurt onder die Suidwes Landbou sambreel staan, is in Hartbeespoort geleë en het pas ‘n 80% aandeel in Wynland Laboratorium verkry. Dit het tot gevolg dat NviroTek nou die plaaslike landboulaboratorium is wat die wydste reeks dienste verskaf wat onafhanklik in Suider-Afrika bedryf word. Wynland Laboratorium het in 1991 ont staan en lewer voedselverwante analiseringsdienste in die omliggende omgewing aan voedsel- en botteleringsfabrieke, asook vir groot handelsname in die bedryf. Dié laboratorium het homself oor die afgelope 10 jaar as ‘n spesialis in die mikrobiese analisering van voedselsoorte en drinkwater; asook chemiese analise van drinkwater, besproeiingswater, afvalwater, grond en plantmateriaal gevestig. Monitering van verskeie produkte om die geskiktheid daarvan vir menslike gebruik vas te stel, asook die toetsing van die higiëniese status van voedselverwerkingsaanlegte, val in hul kraal. Wynland is ook bekend vir hul toetse vir bakterieë op ‘n wye reeks van voedselsoorte en wyne. Wynland kon tydens die onlangse Listeriose-uitbraak, menige produkte vroegtydig identifiseer wat met die orga-

nisme geïnfekteer was. Dit het tot gevolg gehad dat dié produkte betyds van die mark in die Wes-Kaap kon onttrek word.

handelsmark lewer - vanaf die beplanningsfase, regdeur tot die gehaltebepaling van die eindproduk op die rak.”

NviroTek se Hoof Uitvoerende Beampte, Dailena Pienaar, sê hulle ondersoek al ‘n geruime tyd die geleentheid om hul geografiese voetspoor en spyskaart van dienste uit te brei.

NviroTek se primêre mark was tot dusver die landbou-industrie, waar chemiese analises op blare, grond, water, kunsmis, kalk, weidings en veevoere gedoen is.

“Die regte laboratorium met die regte reputasie het op die regte tyd oor ons pad gekom en dié ooreenkoms stel ons nou in staat om addisionele dienste te bied ter ondersteuning van kliënte wat betrokke is by voedselsekerheid en die voedsel-waardeketting,” sê Pienaar.

Die regte laboratorium met die regte reputasie het op die regte tyd oor ons pad gekom en dié ooreenkoms stel ons nou in staat om addisionele dienste te bied... Waar NviroTek tradisioneel net op chemiese- en fisiese ontledings gefokus het, bring Wynland nou die mikrobiologiese komponent as deel van ‘n eenstop-diens vir hul kliënte. “Vir die eerste keer kan ons nou ‘n diens aan die landbouprodusent, die landboukundige adviseur en aan die

Februarie Maart 2018

Hulle doen analises van grond om die voedingstatus, na aanleiding van die gewas wat die produsent wil plant, te bepaal. Dit stel produsente en hul adviseurs in staat om kalk- en kunsmistoedienings te verfyn om die grond se voedingstatus te optimiseer. Verder ondersoek NviroTek ook die voedingstatus van verskeie gewasse deur middel van hul blare. Landboukundige adviseurs gebruik die resultate saam met grondontledings om ‘n unieke bemestingsplan vir die nuwe produksieseisoen te formuleer. Die resultate van veevoer-analises word gebruik om die optimale rantsoen te formuleer en om die kwaliteit van grondstowwe te monitor. Wynland lewer ook ‘n diens aan hierdie bedryf, onder andere deur monitering vir Salmonella, wat veral in die pluimveebedryf uitdagings bied. Weidingsgewasse se ontledings bepaal watter bykomende elemente benodig word om die perfekte voeding daar te stel. NviroTek doen ook ontledings van verskeie vorme van kunsmis, veral waar

www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG vervaardigers die behoefte het om ‘n nuwe kunsmisproduk te registreer. Aan die ander kant vervul NviroTek ‘n waghond-rol om seker te maak dat dié kunsmis aan sekere standaarde voldoen. Volgens Pienaar is dit veral voordelig vir die verbruiker wanneer moontlike dispute oor die kwaliteit van die eindproduk voorkom. Die ontleding van watergehalte vir besproeingsdoeleindes asook menslike en dierlike gebruik, word op nasionale vlak deur NviroTek en Wynland behartig. Verskeie uitvoerkliënte maak van dié dienste gebruik om seker te maak dat die gehalte van water wat gebruik word aan internasionale standaarde voldoen. As deel van nuwe inisiatiewe vir dié Laboratoriumgroep het NviroTek ‘n lisensie bekom om twee nuwe tegnologiese dienste in Suid-Afrika aan te bied. “Nuwe tegnologie stel ons in staat om baie vroeg in ‘n plant se lewensiklus ‘n indikasie te kry van moontlike voedingstekorte. Ons kan ook nou die stik-

www.suidwes.co.za

stof-status in grond betroubaar bepaal, sodat produsente stikstofvlakke in die grond meer ekonomies kan bestuur. Daardeur kan vermorsing, asook kontaminasie van water, verminder word.”

Kontakbesonderhede:

Pienaar noem dat nog ‘n reuse tegnologiese inisiatief hulle binnekort sal toelaat om die teenwoordigheid van residu van landbou-chemikalieë op vars produkte te toets. Met dieselfde tegnologie kan hulle ook moontlike residue van groeistimulante en medikasie in vleisprodukte identifiseer.

NviroTek Laboratories Nviro Business Hub Unit 6 Ou Wapad Street Ifafi, Hartbeespoortdam Tel: 012 252 7588 wynlandlab.wixsite.com/wynland

Die NviroTek Groep, wat Wynland Laboratorium insluit, bied aan sy kliënte ‘n koerierdiens wat die betrokke monster so vinnig moontlik by die laboratorium sal uitkry. “In NviroTek se nege jaar bestaan, het ons meer as een miljoen monsters hanteer. Met die toevoeging van Wynland Laboratorium sal ons selfs ‘n groter verskeidenheid van dienste aan ons kliënte lewer wat die produksie van volhoubare, kwaliteit voedsel vir mens en dier, sal ondersteun,” sê Pienaar.

Februarie Maart 2018

Wynland Laboratorium 28 Hoofweg Wellington 7655 Tel: 021 8733 514 www.nviroteklabs.co.za

AKTUEEL

Evaluating the Financial Per Investment in Wildlife deur dr Flippie Cloete, LandbouEkonoom, Terratek

here is probably no right or wrong when evaluating the financial performance of an investment opportunity, however there are definitely more and less appropriate ways of doing it.

The most commonly used method is the calculation of Return on Investment (ROI) also referred to as Rate of Return (ROR). Often, when the focus is on the financial aspects of game ranching and specifically game breeding, reference is made to the ROI as a measure of financial performance. The ROI is calculated by simply dividing the profit, or expected profit, in a specific year with the initial capital outlay. In most instances, this calculation is only done when the enterprise is already at a financially advanced state, i.e. the year or at some point in time when the enterprise is yielding a positive gross margin. In terms of game breeding, a newly established enterprise or breeding project normally takes between three and five years before a positive gross margin is realised. As a result, the ROI calculations for different species (different asset classes) are in many instances not directly comparable. The ROI calculation are therefore not the ideal approach to be followed when determining the financial performance or to guide investment decisions in wildlife.

decisions relating to wildlife. Although not entirely different from ROI in terms of data requirements, the IRR approach evaluate the performance of an enterprise or investment over a specific period in time. In other words, the IRR approach allows for factors such as production dynamics and/ or potential negative gross margins in the first few years after establishment, to be taken into account. Calculating the IRR used to be more complicated compared to the ROI, however, computer programs like Excel provide an automatic function that simplifies the calculation. Similar to calculating the ROI, the gross margin or income above allocated cost still forms the basis for the IRR calculation. The main difference between the ROI and IRR approach is that the ROI calculation reflects the performance based on the gross margin in a specific year compared to the IRR that accounts for the gross margins over a number of years. Besides, the IRR calculation is not bound to a specific time-period and can be done over 5, 10 or even more years. However, when evaluating the potential future performance of an investment, irrespective of whether the IRR or ROI approach is used, it should be noted that the longer the term the more likely the chance for skewed results. The latter is mainly due to the accuracy of predicted future prices and costs.

The aforementioned can best be explained at the hand of an example. Figure 1 presents a typical financial performance sequence of an investment in sable antelope, i.e. establishment of a new sable antelope breeding program or herd. The underlying assumptions for the calculation of the gross margins above allocated cost as successively the ROI and IRR are portrayed in Table 1. A positive gross margin above allocated cost is only likely to be realized from the third year onwards. Based on this, the prospective IRR will equate to 12.04% over a ten-year period. The same investment is likely to yield an ROI that range between -10.2% and 28%, depending on the year in which it is calculated (see Figure 1). In most instances, the ROI for a specific investment or investment opportunity is only reported in or from the year that the venture starts to yield a positive gross margin. The results from an ROI calculation can therefore be misleading, especially in terms of wildlife. Besides, the â&#x20AC;&#x153;production characteristicsâ&#x20AC;? (gestation periods, weaning ages, sexual maturity and/or age at which offspring are market ready, etc.) differs notably between different species. It is similar to comparing the financial performance of a cash crop such as maize with that of a perennial crop such as pecan nuts.

Table 1: Main assumptions for the calculation of the gross margins and successively the ROI and IRR, respectively.

Internal Rate of Return (IRR) is a more holistic approach and arguably the better method to use when confronted with investment related

34 34

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

AKTUEEL

rformance of an Again, IRR will be the more accurate metric because it incorporates multiple variables or values in the equation. Besides, the results are more comparable with other (alternative) investment opportunities such as real estate, shares etc. Other financial performance measures such as the Net Present Value (NPV) can also be used to determine the financial performance of an investment or endeavor. This article by no means provide a comprehensive list or discussion on all the different financial performance measurements (indicators) available, it merely provides a brief overview of the differences and applicability of ROI and IRR when evaluating the financial performance of a wildlife related investment.

In these instances, the IRR approach is more suitable provide that it allows for the prospective negative gross margins above allocated cost during the initial or establishment phase to be taken into account. In other words, the IRR approach allows for the direct comparison of the financial performance of investments or assets with different characteristics. The example clearly shows the differ-

ence between IRR and ROI, i.e. IRR is not only more comprehensive and realistic but it also provides a clear picture of the performance of the investment over time whereas ROI provides a snapshot at a particular point in time. Although the example places emphasis on the future returns of a potential investment, the same approach could be followed to evaluate investments made in the past by using the actual data.

At the end, the most plausible will be to make use of more than one approach rather than to base a decision on the results of only one of these financial performance indicators.

Figure 1: Typical financial performance sequence of an investment in sable antelope based on a ROI and IRR calculation.

www.suidwes.co.za

Februarie Maart 2018

35 35

ALGEMEEN

Suidwes Plaaskombuis Ons Eie stel graag sjef Annelien Pienaar aan u bekend. As Voedsel en Voeding dosent, is sy gereeld by radiostasies en televisieprogramme betrokke, waar sy die land met haar eenvoudige manier van kook aan die gons het. 36 36

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

ALGEMEEN Annelien Pienaar se opleiding was in Franse kookkuns, maar sy bedien dit met ‘n passievolle boerekos-kinkel. Nou kan u deel in Annelien se fynere kunsies en geheime resepte wat ‘n restaurant-eindproduk tot gevolg het! Sy sal voortaan in elke uitgawe van die Ons Eie, ‘n unieke nuwe resep met ons lesers deel.

Hoender Satay

andeesmaand deel Annelien met ons die volgende resep:

Hoender Satay met ‘n Pindasous en Aromatiese rys Nasi Goreng (Hollandse rysdis) Rys is seker een van die veelsydigste stysel soorte ter aarde. My buurvrou is ‘n Hollander en maak regtig heerlike aromatiese geregte. Ek’t ‘n paar keer haar weergawe van ‘n Rijs tafel beleef en dit is net uit ‘n ander wêreld! Ek hou van die omelet stukkies oor die rys met die brandrissie stukkies (wat ek verminder in die resep en met soetrissie / greenpepper vervang) Verder is alles baie eenvoudig. Wanneer ons rys kook, is daar soveel teorieë oor hoe om dit te kook, dat ek nie my kop breek oor die kook van gewone lang korrel rys nie. Ek het as student geleer om die rys eers goed te spoel met koue water. Daarna, moet die rys met nét genoeg water stadig gekook word en so twee keer tydens die kookproses met warm water gespoel word om los vlokkies te kry en ‘n klewerige eindproduk te vermy. Ek gebruik vir elke koppie rys 3 tot 4 koppies water om dit gaar te kook. Een koppie rou rys kan 4-6 persone voed. 4 koppies gaar basmatirys rys of enige lang ryssoort 1 rooi ui fyn gekap 1 teelepel knoffel fyn 1 toontjie gemmer wortel fyn gekap 1 eetlepel fyn dill tippies gedroog of tiemie 5 eetlepels olyfolie 1 teelepel brandrissie vlokkies 2 eiers sout en peper na smaak Voorverhit ‘n pan en klits eiers apart. Maak ‘n omelet, maar moenie oorvou nie, los oop soos ‘n pannekoek. As dit gaar is plaas eenkant om af te koel. Verhit pan weer en voeg olyfolie en ui by en braai liggies. Voeg knoffel en al die ander geurmiddels by. Haal van hitte af en roer die rys by. Sny omelet in lang repe en vou by die rys in.

www.suidwes.co.za

Haar kookboek, Boerekos met ‘n Twist, het in Julie 2017 verskyn en is reeds ‘n weghol sukses! Besoek gerus haar webtuiste by www.annelienpienaar.co.za vir meer inligting.

Hoendersosaties met ‘n sousie by is een van my gunsteling happies om in my Fili- styne se kosblikke te pak. In die Boerekos met ‘n Twist kookboek is daar Ouma Hantie se Knoffelroomsous en op die webtuiste die Pindakas sous. Marineer die hoender in ‘n eenvoudige jogurt- en olyfoliesous om dit heerlik en sappig te kry. Ryg gerus ook stukkies groente tussen die vleis in indien jy verkies om so ‘n char grilled smaak in die sosaties te kry.

½ ¼-½ ¼ 2 2

6 groot hoenderborsies 6 lang sosatie stokkies vir 2 ure in yswater geweek 1 koppie gewone jogurt of appelkoos jogurt ¼ koppie olyfolie ¼ teelepel matige kerrie poeier (sambal) ¼ teelepel fyn knoffel ¼ teelepel fyn gemmer 1 teelepel fyn fenegriek (fenugreek by Nature’s Choice se rak produkte) sout en peper na smaak

Braai die ui tot sag in olyfolie in diep kastrol. Voeg die suiker, knoffel, komynsaad, kerrie en paprika by en braai vir nog een minuut. Voeg die tamatiesous en sojasous by en braai vir nog een minuut. Haal die kastrol van die hitte af en roer die grondbone botter by.

Sny die borsies in 8 stukkies en ryg op stokkies - moenie te styf ryg nie, want die marinade moet tussen die vleis kan in gaan.

Roer tot glad en verwerk tot fyn met blender stick of voedeselverwerker. Voeg dan so ‘n kwart koppie klappermelk by en meng tot glad. Besluit of jy ‘n dik of dun sous verkies en pas dan die samestelling aan.

Meng die res van die bestanddele saam en giet oor die sosaties. Marineer in yskas vir 2 ure of langer. Ek vries die vleis ook so en haal uit en gebruik soos nodig.

1 5 ¼

teelepel matige kerrie poeier teelepel brandrissie vlokkies teelepel gerookte paprika eetlepels tamatiesous eetlepels sojasous (woestersous is ook geskik) eetlepel bruinsuiker eetlepels grondbone botter opgehoop koppie – ½ koppie klappermelk of klapperroom of melk sout en peper na smaak

Nou kom die hele geheim van Pindasous… MOENIE die grondbone botter laat kook nie. Dit moet net smelt, anders skei die olies.

WEN!

Braai die sosaties oor die kole of op ‘n riffel pan wat goed vooraf verhit is.

Pindasous Wat is Pindasous? Dit is ‘n grondbonebotter-basis sous en vir my seker een van die wonderlikste souse met geure wat eenvoudig net ongelooflik goed saamwerk. Hierdie sous is uiters veelsydig en kan vir ‘n verskeidenheid geregte gebruik word. Vir my is die eerste en lekkerste gebruik seker die tradisionele Nasi Goreng bedien met ‘n vark of hoender satay. My Filistyne is lief daarvoor oor Franse roosterbrood, wafels, plaatkoekies en ook doopsous vir groentebord happies. Ek pak gereeld vir my jongste ‘n houertjie sousie en groente stokkies in vir skool. ½ 3 1 1

koppie ui, fyn gekap eetlepels olyf olie teelepel fyn knoffel, op gehoop teelepel komyn saad (cumin)

Februarie Maart 2018

Stuur vir ons ‘n foto van hoe jy dié resep gemaak en voorgesit het en staan ‘n kans om een van twee Boerekos met ‘n Twist resepteboeke te wen. Stuur inskrywings na johan.vanzyl@suidwes.co.za

ALGEMEEN

In jou tuin... deur Annatjie Liebenberg, Produkbestuurder, Handel

blaargroei te stimuleer en ideaal vir grasperke en loofplante. NutriGreen Flower Power is onder andere met kalium (K) verryk om blom- en vrugvorming te bevorder en ideaal vir rose, blomplante, vrugtebome asook groente.

aart is amptelik die einde van die somer en die begin van die herfs, ’n pragtige seisoen om na uit te sien! Hier is ‘n paar wenke wat u nou in u tuin kan oorweeg. Al die produkte wat in hierdie artikel genoem word is nou by u naaste handelstak beskikbaar.

Maart is ‘n baie besige tyd in die tuin, aangesien daar nou heelwat takies verrig moet word. Dit is baie belangrik om nie op te hou tuinmaak nie aangesien dit tyd is om voorbereiding vir ’n wintertuin te tref en ook gereed te maak vir die lente. Plante moet ook gevoed en beskerm word teen insekte, swamsiektes en onkruide wat floreer. Die versorging van enige tuin begin altyd met die korrekte voeding aangesien plante wat nie behoorlik gevoed is nie, kwesbaar is vir insek- en swamplae. Alhoewel groot streke in die land heelwat reën gekry het, is daar nog gebiede wat erg deur die droogte geteister word. Protek se NutriGreen-misstof is ideaal geskik aangesien dit die selwande van plante versterk en sodoende die behoefte aan water verminder.

As jy ’n groentetuin het, is die herfs die ideale tyd om wintergroente soos uie, kool, brokkoli, ertjies, ens te plant. Strooi Protek Snail Stop om te verseker dat slakke nie die jong saailinge vernietig nie. Berei die beddings voor deur klippe en klonte uit die beddings te verwyder en kompos, Protek Garden Phosphate en NutriGreen Gwano Pellets in die grond in te werk. Daar is ’n verskeidenheid swamme wat ook na die reën voorkom. Die spore van swamme word deur water versprei en ontkiem in die vogtige, nat toestande. Bruinkol en dalderkol (dollar spot) kom op grasperke voor. Bruinkol veroorsaak groot bruin kolle wat tot etlike meters in deursnee kan wees, terwyl dalderkol dooie kolle so groot soos ’n R5-muntstuk op grasperke kan versprei. Wees ook op die uitkyk na swartvlek, donsige skimmel en poeieragtige skimmel wat veral op sierplante soos rose en gerberas floreer. Roes kom ook algemeen op tamaties en boontjies voor. Plante kan voorkomend behandel word met ’n kontakswamdoder soos Protek Mycoguard of Copper Flow Plus om sodoende van die swamspore op plante en die grond ontslae te raak. Waar daar egter alreeds swamme op die plante voorkom, kan ’n sistemiese swamdoder soos Tenazole gebruik word. Die nuwe groei sal dan gesond wees.

NutriGreen Gwano Pellets is ‘n 100% organiese algemene misstof en is ideaal vir bome, struike en blom- en vrugdraende plante. NutriGreen Gro Green is onder andere met stikstof (N) verryk om ekstra

Dit is nou tyd om beddings te beplan en voor te berei vir winterbolle soos affodille, hiasinte, anemone, tjienkerietjees, freesias en sparaxis vir spatsels winter- en lentekleur in jou tuin. Wag net tot die grondtemperature afgekoel het voordat jy begin plant.

Herfs is ook die ideale tyd om ’n komposhoop te maak of aan te vul. Daar sal meer as genoeg dooie blare, blomme, plante, grassnysels en kombuisafval wees om te gebruik. Maak net seker dat daar geen onkruid of siek plante in die komposhoop beland nie.

Behandel onkruid op jou grasperk teen ‘n groot verskeidenheid breëblaaronkruide met Protek Versus of Pure Lawn. Beide hierdie produkte sal van die onkruid op jou grasperk ontslae raak, sonder om die grasperk dood te maak. Vir onkruid op jou plaveisel, behandel met Protek Clear Pave of Clear All.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

GEE INSEKTE ʼN UITKLOPHOU MET

NUVAN®PROFI

Nuvan® Profi is ‘n berokingsmiddel wat die plaagdoder ononderbroke vrystel vir vinnige uitklop van vlieënde en kruipende insekte sowel as plae wat in gestoorde produkte voorkom (bv. graan- en meelkewers asook kalanders en hul larwes). Die berokingsmiddel is uiters doeltreffend en waarde vir geld vergeleke met ander berokingsmiddels. ‘n 200 ml spuitkan dek 360 m³ en die 330 ml dek 600 m³. Vir veilige toediening, volg altyd die instruksies noukeurig en kyk uit vir addisionele gebruiksinligting onder die doppie. Geregistreer in terme van Wet 36 van 1947 Nuvan Profi Aktiewe bestanddeel: Dichlorvos (organosfaat) 124 g/kg, Registrasienommer: L1301, SKADELIK, Registrasiehouer: Avima (Edms) Bpk.Nuvan Mpy. Reg. Nr. Ons Eie Quarter Page Ad.pdf 4041 Protek Profi PROTEK (0861) 77168 2018/01/24 35, 1961/001744/07 Versprei deur: Protek, ‘n divisie van PE BEE Agri (Edms) Bpk, www.protek.co.za Posbus 72, Heidelberg, 1438.

Tel (011) 812 9800 of 0861

Berokingsmiddel met onmiddellike uitklop.

CMY

Om meer uit te vind oor ons volledige reeks produkte, kontak ons by 0861 PROTEK (0861 77 68 35) www.protek.co.za

AKTUEEL

Hoe lyk die nuwe ANC nou? Waar lê die mag? deur Prof Jan Venter, Noordwes-Universiteit

Desember verkiesing; Cyril Ramaphosa verslaan Nkosazana Dlamini-Zuma en hy word President van die ANC.

Suid-Afrika het met gespanne aandag die vier en vyftigste konferensie van die ANC in Desember 2017 dopgehou. Die hoop vir almal, veral vir die landbou sektor, was dat daar beleidsekerheid sal kom en dat die politieke en ekonomiese onstabiliteit, asook die erosie van legitimiteit in Staats- en semistaat instellings tot ‘n einde sou kom. Die resultaat was om die minste te sê nie klinkklaar en duidelik nie. Die vraag is nou, waar lê die mag? Hoe gaan die stryd tussen die twee faksies binne die ANC ontvou en hoe gaan dit die man op straat en die landbouer raak?

Ace Magashule (van die Zuma-kamp met Gupta bande) word Sekretaris-Generaal; die Adjunk-SG is Jesse Duarte‚ ook verbind aan beide Zuma en die Gupta’s.

As agtergrond bied ek figuur 1 hieronder.

Hierdie figuur is ‘n eenvoudige voorstelling van die spektrum van politieke standpunte of houdinge, van links na regs. Die houdinge sluit baie pertinente idees oor die ekonomie in. Die meeste politieke partye en persone kan hul self iewers hierop identifiseer. U sal opmerk dat daar ‘n mate van oorvleueling aan die ver linkse en ver regse kante is. Albei kante wil onmiddellike verandering hê en is bereid om geweld te gebruik. Albei wil ook graag die beheer oor die ekonomie sentraliseer. In figuur 2 kan ons sien dat daar ‘n mate van ooreenkoms is tussen ver regs en ver links sonder dat hulle ooit dieselfde sal wees. Die figuur help ook om die samewerking tussen die EFF en die DA te verduidelik. Sonder dat hulle ooit dieselfde sal wees, kan hulle saamwerk. Terug na die vraag oor waar die mag nou lê? Kom ons kyk na die uitslae van die

David Mabuza (wat beskuldig word van erge gewelddadige intimidasie) word Vise-President van die ANC en kan of vir Ramaphosa of die Zuma-kamp steun, solank dit sy toekomstige ambisie om President te word help. Die Nasionale Voorsitter is Gewede Mantashe wat Ramaphosa steun en wat die ortodoksie van die ANC verteenwoordig. Die Tesourier-Generaal is Paul Mashatile wat nooit direk verbind is aan die grootskaalse korrupsie in Gauteng nie en wat Zuma op uitgesproke wyse gekritiseer het.

‘n Paar voorlopige gevolgtrekkings is moontlik: •Hierdie is die ANC se idee van party-eenheid ten koste van beleid-stabiliteit, veral met betrekking tot onlangste uitlatings omtrent veranderinge aan die artikel 25 van die Grondwet wat onteiening sonder vergoeding en gratis tersiêre onderwys sal moontlik maak. •Eintlik verteenwoordig dié top ses twee strydige ideologieë. Een, die van die Ramaphosa-kamp wat baie meer sentristies en liberaal is (sien figuur een) en wat die ekonomie sal bestuur in ‘n rigting van fiskale groei en investering en die ander, die van Zuma wat praat van nasionalisering en “white monopoly capital”. •Interessant genoeg, die SAKP en COSATU steun nie die Zuma interpretasie van die politiek nie. Gevolglik is hulle baie meer konserwatief geposisioneer (vir die oomblik) binne die politieke spektrum.

Februarie Maart 2018

•Eintlik het daar twee sentra van mag bestaan. Die gevolge waarvan ons nou die afgelope weke beleef het. Een was gesetel in die President van die ANC, Ramaphosa en sy ideologie en die ander in die President van die land, met ander woorde Zuma en sy ideologie. •Hierdie twee visies bestaan tot ŉ groot mate steeds en verdeel steeds die ANC ondanks die bedanking van Zuma. Die mag in die ANC en groter drievoudigealliansie het na Zuma se vertrek na die kant van Ramaphosa geswaai. Ek gebruik die woord “geswaai” want die ANC was nog nooit in die geskiedenis so verdeeld en so ongewild soos juis nou nie. Die nuwe president kan homself, net soos Zuma grootliks losmaak van die ANC se top

ses en sy eie kabinet kies. Hierdie persone is sy eie uitvoerende “komitee” wat sal bestaan uit “eensgesindes” en waar beleidsekerheid vandaan sal moet kom. Meer nog dit lyk of hy dalk ŉ paar van die top ses van die ANC kan vervolg vir korrupsie! ŉ Paar vrae bestaan egter: Sal Ramaphosa na die stryd met Zuma bereid wees om nog steeds ongemaklike vrae te vra en sy party dalk verder in die verleentheid te dompel? Veral wanneer dit by ander swakker beleidsidees kom in die landbou- en mynbousektore? Die ander kwessie om dop te hou, is die van die EFF. Hulle het reeds genoem dat Zuma net een van die punte op hulle agenda was. Die ander is grondbesit, oneiening sonder vergoeding en blanke besit van die ekonomie. Hoe gaan die vraagstukke verwoord word en hoe gaan ons nuwe president dit hanteer?

www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG

BEPLAN JOU PEKANNEUT PRODUKSIE SÓ deur Elize Botha, Hortoloog Terratek

ekanneute (Carya illinoensis) is ‘n subtropiese gewas wat wyd oor SuidAfrika aangeplant word vir kommersiële produksie. Pekanneut produksie is ‘n tendens wat drasties aan die toeneem is in Suid-Afrika en is ‘n langtermynbelegging wat ‘n hoë aanvangskapitaal vereis. Wanneer pekanneut produksie oorweeg word, moet vroegtydige en deeglike beplanning gedoen word, sodat aanplantings van die begin af reg benader word om latere risiko’s te verlaag en maksimum produksie te verseker. Klimaat is die eerste faktor wat in ag geneem moet word wanneer pekanneut produksie oorweeg word. Hierdie bome vereis lae temperature en selfs ryp gedurende wintermaande, terwyl hoë temperature in die somermaande nodig is vir voldoende vruggroei. In subtropiese gebiede met hoë lugvog, kan sommige kultivars gevoelig wees vir skurfsiekte. Indien die klimaat geskik is, sal ‘n omgewingsimpak- en ‘n hulpbron kwantifiseringstudie die volgende stap wees. Hierdie studies is belangrik omrede dit die bepaling van genoegsame besproeiingswater insluit. ‘n Enkel volwasse pekanneut boom kan tot 600 liter water per dag benodig, daarom moet daar vroegtydig vir volwasse boorde voorsiening gemaak word. Waterontled-

www.suidwes.co.za

ings moet gedoen word om die kwaliteit van beskikbare besproeiingswater te toets. Water met te hoë natrium vlakke kan grond verbrak, iets waarvoor pekanneute baie gevoelig is, en kan ook tot langtermyn skade lei. Die pH van die water speel ook ‘n uiters belangrike rol in die beskikbaarheid van voedings elemente aan die plant.

stellings. Sodra die boompies geplant is sal dit byna onmoontlik wees om drastiese of effektiewe regstellings in die grond te doen. Juis daarom moet daar van die begin af ‘n ideale wortelsone geskep word, wat later deur middel van blaarvoeding en bemesting deur die besproeiingsisteem aangevul kan word.

Indien die klimaat geskik is en daar genoegsame water beskikbaar is vir pekanneut produksie, sal die volgende stap ‘n deeglike grondondersoek (fisiese grondontleding) van die moontlike perseel wees. Pekanneute groei die beste in vrugbare, goed gedreineerde, diep grond met ‘n los tot medium tekstuur.

Wanneer al die bogenoemde voorbereiding gedoen is, kan daar na spasiëring gekyk word. ‘n Goeie en redelike algemene spasiëring sal 10 x 10 m wees. Hoe nader aan mekaar geplant word, hoe vinniger sal die blaredak te dig inmekaar in groei en voldoende sonlig sal beperk wees. Nouer spasiëring sal ook vinniger drastiese terugsny praktyke verg. Die spasiëring kan gedoen word deur fisiese uitmeting of deur gebruik te maak van kundiges met DGPS-stelsels.

Omdat pekanneute gevoelig is vir swak gedreineerde grond, sal grond met ‘n klei-inhoud van 10 tot 35% en ‘n effektiewe diepte van minstens 2 meter, ideaal wees. Dit is baie belangrik om 12 tot 24 maande voor die plantproses die nodige grondmonsters te neem van beide die bogrond (0 mm – 300 mm diep) en die ondergrond (450 mm – 600 mm diep), sodat die nodige regstellings kan geskied alvorens daar geplant word. Regstellings moet gemaak word volgens die resultate van die grondontledings, deur die breedwerpige strooi en inwerk van kuns-mis en kalk, gevolg deur ‘n diep oorkruis ripbewerking om infiltrasie te verhoog en verdigtingslae op te hef. Pekanneute verkies grond met ‘n pH(H2O) van 6.5 tot 7.5. Indien groot hoeveelhede kalk gestrooi moet word, moet dit minstens 9 maande voor die plantproses gestrooi en ingewerk word. Die kunsmis en kalk moet so diep en egalig moontlik ingewerk word. Raadpleeg die kundiges van Terratek vir advies oor reg-

Februarie Maart 2018

Spasiëring moet reeds gedoen wees voordat besproeiingslyne uitgelê word. Daar bestaan groot debatte rondom besproeiingstelsels vir pekanneut produksie. Beide mikro-besproeiing en druppers het hulle eie voor- en nadele, maar kan met groot sukses gebruik word, mits uitstekende bestuur toegepas word. Raadpleeg ‘n besproeiings ingenieur om te verseker dat alle stelsels prakties beplan en geïnkorporeer word voordat die pekanneutboompies geplant word. Om ‘n hoogs produktiewe pekanneutboord reg te vestig, verg baie moeite en hoë inset kostes, maar sal op die lang duur beslis die moeite werd wees. Hou die volgende uitgawe van Ons Eie dop vir advies oor kultivar keuses en boord vestiging.

MAXIMUM YIELD

Drago GT and Series ll

Corn Heads P R E C I S I O N

ONS BOER MET PRESISIE..!

ORDER YOURS NOW!

Choose between a ﬁxed or folding frame construction, select a number of rows between 2 and 24, and deﬁne the distance between the rows. Contact one of our committed technicians TODAY

(018) 632 0362

NASORG VAN HENGELGEREI NÉT SO BELANGRIK deur Johan de Klerk

et almal volstoom terug in die tuig, is dit nodig om vir ŉ oomblik stil te staan en te fokus op nasorg van ons hengeluitstappies die afgelope feestyd. Met elke ekspedisie langs die water, sonder uitsondering, verloor ons van ons gerei of hengelvoorraad, hetsy deur dit op te gebruik, verweer weens langdurige gebruik en skade wat dit berokken is as gevolg van gebruik, verweer weens natuurlike hindernisse of beskadiging weens swak instandhouding van die oewers, riviere en kuslyn en selfs misdaad is ook ŉ rede. Jare se ondervinding het geleer, soos wat die uitstappie vorder, ek sover as moontlik voorraad opname hou van wat op gebruik is, wat vervang moet word vir welke rede ook al en laastens soos ons almal maar is, wat jy nodig het om van jou volgende uitstappie ŉ groter sukses te maak.

Hier moet ons onderskei tussen wat jy werklik nodig het en wat daardie nice-tohave goeters is. Juis met hierdie in gedagte is dit ŉ goeie idee om ŉ briefie onder mamma, pappa of jou wederhelfte se kopkussing te los. Jy is dalk nét gelukkig... Dit is gewens om met spesialiste te gesels en advies te vra oor wat jy presies nodig het. Uitrusting is duur en die verkeerde aankope kan maklik al die pret bederf. Hier is waar Twin Series se span professionele hengelaars baie handig te pas kan kom. Besoek ons gerus op Facebook.

Die vakansie lê nog vlak in die geheue. Jy sal maklik onthou wat die behoeftes is wat aangespreek moet word. Die lekkerste van hierdie nasorg is dat dit mens motiveer en jou weer iets gee om na uit te sien. Voor jy jou oë uitvee, sing die katrolle weer! Lekker voorberei! Tot ‘n volgende keer.

Onthou, Suidwes Landbou se handelstakke is ŉ een-stop hengelwinkel met die nodige voorraad onmiddellik beskikbaar, teen sakpaspryse. Daar is niks so lekker as om nou al deur alles te werk van stokke, katrolle, stroppe en gerei, nie. Maak seker alles is behoorlik skoongemaak en gereed vir die volgende ekspedisie.

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

LANDBOUKUNDIG

Suidwes vanjaar groter en beter by Nampo S uidwes Landbou se uitstallings by verlede jaar se Nampo Oesdag was ‘n weghol sukses! Dit het ons juis daarom genoop om vanjaar ‘n nóg groter en beter uitstalling aan klante en die publiek te bied.

F22

F21

F1a F1b B26

B13a B13b

B27

B12

B28

B11

G7 F31

G10

G11

G12

G13

F32

F33

F34

F35

F36

F37

F19

F18

F17

F16

F15

F14

ANNCRON KLINIEK Standplaas/Stand E32 WILMED PARK Standplaas/Stand

G14

MEDIESE NOODNOMMERS 082 821 5391 • 083 388 1028 084 505 5548

F10

E38

H13

H12

F11

F13

SAAL/HALL

E32

E26a

E26b

E27

E11

E10

D26

E12

D28 D27

D31 D30 D29

D32

E14

D34 D33

D35

VIP ontvangs

D25

D25b

D13

D12

D23

D24a

D14

D21b D16a

D18

C16

C17

D22

D21a D16b

D15

D20

D19

D17

C35

C36

C33

C32

a C18

C34a

C19

C34b

Koring Laan

C26

a E15

E16

Gars Laan

GRUNDFOS SAAL/HALL

E18

D36

E19

D37

E20 B7

C20b

E23

Sorghum Laan

C31

E21 V

E24

D38

E25

E13

B31

C21

B33

B30

H10

C20a

B36

E28

NAMPO-SAAL NAMPO HALL

C30

B37

a E29

B38

E37

E22

B10

B29

E36

Sonneblom Laan

C28b

B39

E35

E34

E33

H11

E30

C24

VIP

G15

BIERTUIN/BEERGARDEN

G16

E1 B4

G17

HINTERLAND

B35

GRAAN SA

B34

F20

V15

V14

B25

G18

Sojaboon Laan

LIQUI MOLY SAAL/HALL

B40

CENTRE

MEDIA SENTRUM/

GRAAN SA

FANIE FERREIRA-SAAL FANIE FERREIRA HALL

B14

B23 B24

G19

F23

F25

G20

F12

F24

F26 B15

4X4 QUAD & SIDE BY SIDE DEMO AREA

G21

F30

Sonneblom Laan

F29

C28a

A25

ZEST WEG GROUP SAAL/HALL

F28

C25

A24

F27

C22a

B42

OUDITORIUM

MUSEUM

A23

E17

B43

SAMPI-SAAL SAMPI HALL

A26 ENGEN

222 D11

D10

C15

C14

C12

C11

Voerkraalafronding van speenkalwers

C13

C10

Grondbone Laan

DIENSINGANG SERVICE ENTRANCE

POLKADOT TEETUIN

LEDELOKAAL/ MEMBERS’ HALL

C29

B44 B45

B41

A27 VIA

A6a A6d

C22b

B22b

1 SANTAM LANDBOU-SAAL SANTAM AGRI HALL

4 LEDE-INGANG

A6b A6c

C27b

A32

A28

A22

G1 G2

G35

EIN ERR A IET E RAS ION AR NST T MO STR A -DE N 4x 4 DEMO 4x4

GRAAN SALEDE-PARKERING

A7a

G34

G22

C23

B22a

Sien solank uit en sien jou daar! A7b A7c

G33

G23

C27a

A33

DONKERHOEK-SAAL

A29 A31

A21

A34

HOPEFIELD-SAAL HOPEFIELD HALL

A30

G32

G24

B16

Nampo Oesdag vind vanjaar vanaf 15 tot 18 Mei plaas. A20

G31

G25

E31

B21a B21b

B19 B20

A15

V13

B17

B18

ROODEBANK SAADKOMPLEKS/SEED COMPLEX

V12

V11

A14

V10

A13

A19 A18 A17 A16

SLEGS VIR LEDE ONLY FOR MEMBERS

GRAAN SA-LEDELOKAAL/ GRAIN SA MEMBERS’ HALL

A10

G30

G27 G26

GEDENKMUUR

SKAAPKOMPLEKS SHEEP COMPLEX

Besoek Suidwes Landbou vanjaar by Canola Laan a Saal E6, skuins oorkant die Nampo-saal en maak seker jy kom geniet jou gratis koppie boeretroos!

CALTEX-SAAL CALTEX HALL

BEESKOMPLEKS • CATTLE COMPLEX

Mielie Laan

NOR

PERDEKOMPLEKS HORSE COMPLEX

A12

G29

SUIWELKOMPLEKS DAIRY COMPLEX

BEES ANNEXE

A11

G28

MICROBIAL SOLUTIONS

OPENBARE/UITSTALLERS INGANG PUBLIC/EXHIBITORS’ ENTRANCE

SAADPLOTTE SEED PLOTS

VEILINGSKOMPLEKS AFDAK AUCTION COMPLEX UNDERCOVER

VEILINGSLOKAAL AUCTION HALL

OPENBARE/UITSTALLERS INGANG PUBLIC/EXHIBITORS’ ENTRANCE

Skematiese voorstelling NAMPO Park/Schematic presentation NAMPO Park

Suidwes sal voortaan in sy eie saal te siene wees. Die destydse Sasol-saal is vir die volgende drie jaar aan Suidwes Landbou toegeken en Nampo-gangers kan uitsien na ‘n opwindende uitstalling propvol inligting, items te koop, demonstrasies en kundigheid.

Hekke Gates

HOOFWEG MAIN ROAD

Graan SA Grain SA

deur Ulrich Müller, Voermol Voere

Inligting Information

aar word jaarliks groot hoeveelhede speenklawers in voerkrale op plase afgerond. Sodoende kan die speenkalfprodusent en/of mielieprodusent self waarde tot sy produk voeg. Die winsgewendheid word grootliks bepaal deur die verhouding tussen die speenkalfprys, die mielieprys en die vleisprys.

Om ‘n speenkalf suksesvol te voer en te bemark, is daar verskeie faktore wat belangrik en aandag moet geniet. Die volgende is van die belangrikste aspekte waaraan aandag gegee behoort te word: •Voer. Om ‘n speenkalf mark-klaar te voer, word sowat 1.2 ton voer benodig. Die voer bestaan uit sowat 70% graan en/of “hominy chop” en 30% wat opgemaak word uit ‘n afrondkonsentraat, ‘n hoë proteïen konsentraat (HPK) en ruvoer. Met 70% graan (mielies) in die rantsoen, is dit dus duidelik dat die mielieprys of meer spesifiek die verhouding tussen die mielieprys en die

www.suidwes.co.za

BOTHAVILLE

ORKNEY

SLEGS VIR WERKERS ONLY FOR WORKERS

Verversings Refreshments

Noodhulp First aid

Brandbestryding Fire fighting

vleisprys tot ‘n groot mate die winsgewendheid gaan bepaal.

•Speenkalf. Die grootste enkele inset, is die aankoop of waarde van die speenkalf. Dit is uiters belangrik dat die prys van die speenkalf nie te hoog is nie. Die waarde van die speenkalf (R-c/kg) word hoofsaaklik bepaal deur die massa en die kwaliteit van die kalf. ‘n Goeie kwaliteit speenkalf is doeltreffend om voer tot vleis om te skakel. Die tipiese gewig van die ideale speenklaf is tussen 200kg en 250kg. •Fasiliteite. Groter voerkrale (500 plus staande) maak gewoonlik van goed ontwerpte voerkrale gebruik. ‘n Speenkalf kan egter ook in primitiewe fasiliteite soos ‘n voerbak in ‘n klein kampie suksesvol afgerond word soos met die Voermolstelsel en Voermol SB 100 of Voermol Beefmaker. •Water. Voorsien koel drinkwater van goeie gehalte. ‘n Speenkalf benodig sowat 50-

Februarie Maart 2018

Toilette Toilets

liter koel en skoon drinkwater per dag. Op ‘n warm dag kan die behoefte na drinkwater heelwat hoër wees.

•Eindmassa. Die eindmassa is 440kg of meer wat ‘n karkas (A2/3 graad) van ten minste 250kg sal lewer. ‘n Goeie kwaliteit kalf behoort hierdie massa na ongeveer 120 dae in die voerkraal te bereik. •Mortaliteit. Kalwers moet reg geprosesseer (entings, doserings, behandelings, inplantaat, ens.) word om mortaliteit tot ‘n minimum te beperk. •Ligging. Die ideale ligging van die voerkraal is naby aan die graan en die mark. Sodoende word vervoerkoste geminimaliseer. Onthou ‘n tipiese speenkalf weeg 220kg, en benodig sowat 700kg graan sodat die markgereed bees 440kg weeg met ‘n karkas van 250kg. Alle Voermol produkte is by u naaste Suidwes handelstak beskikbaar.

As dit ONTLEED word kan dit BESTUUR word… die grondslag vir ‘n suksesvolle boerdery NviroTek Laboratoriums is ‘n nasionale, onafhanklike, wêreldklas laboratorium wat in die Noordwes-provinsie geleë is. Ontledings van gronde, water, veevoer, kunsmis, kalk, groei-mediums, kompos en plante word aangebied.

NviroTek Labs  012 252 7588

Fax : 086 243 4281 / 086 243 4280

Ontleed om te weet

PRODUKNUUS

SUIDWES SE MEULE GROEI MET RASSE SKREDE Ons nooi elkeen van u – toets gerus ons produkte en ons is oortuig dat u ‘n gereelde gebruiker van ons produk sal word en trots sal wees op ‘n produk uit u gebied.

deur Dries van der Linde, Senior Silobestuurder Africum Mills

uidwes Landbou se eie meule, genaamd Africum Mills, het sy ontstaan in 2015 gehad met die uitsluitlike doel om omruilmaal vir ons produsente te maal en ook meel aan ons handelstakke te voorsien. Die Maatla Handelsmerk het homself sedert 2015 goed in die Suidwes-gebied gevestig, en meel word tans by alle handelstakke en sekere silo’s gelewer. Om te verseker dat meel vars op die rakke beskikbaar bly, word die meel op gereelde basis deur die meule se eie voertuie na die handelspunte versprei. Die maalbedryf is hoogs kompeterend en om mededingend te kan bly, is die besluit geneem om die meule op te gradeer om eerstens meel te kan produseer waarvan die kwaliteit met die beste in die mark kan kompeteer en tweedens, om ‘n volle reeks

Vir verdere inligting rakende Africum Mills skakel gerus 018 596 1065 of e-pos na mills@africum.co.za. mielieprodukte te kan verskaf. Die aanpassings aan die meule sal dit moontlik maak om ook groter volumes meel meer koste effektief te kan maal. Die opgradering sal daartoe bydra dat mieliemeel en ander mielieprodukte kompeterend in ons Suidwes handelstakke verskaf kan word en dat omruilmaal volhoubaar gedoen kan word. Dit is verblydend om te kan sê dat die opgradering van die meule sal verseker dat top-kwaliteit van ‘n reeks produkte gelewer sal kan word. Ons beplan ook om ‘n nuwe handelsmerk te vestig vir die verspreiding buite die Suidwes-gebied. Eersdaags sal u Super- en Special mieliemeel, asook braaipap en stampmielies uit ons meule op die Suidwes handelstakke se rakke sien – probeer dit gerus.

Die nuwe ontkiemer stel Africum Mills in staat om ‘n beter kwaliteit produk te lewer.

GRAAN SA BESOEK ONS KONTREI

raan SA het onlangs hul jaarlikse Inligtingsdag vir boere in die Leeudoringstad omgewing gehou. Verskeie aspekte soos markinligting, nuwe tegnologie, marktoegang, versterkte fokus op dienslewering, aanpassing van bedryfstrukture, ontwikkelingsprogramme en grondhervorming is onder andere bespreek.

Suidwes Landbou was weer vanjaar die gasheer vir Graan SA se jaarlikse Inligtingsdag in ons omgewing. Graan SA voorsitter, Jaco Minnaar, spreek die gaste toe oor dié organisasie se planne vir 2018.

Sake soos grondhervorming, onteiening sonder vergoeding en veiligheid het ook onder die vergrootglas gekom. Boere was dit eens dat nouer samewerking tussen gemeenskappe van kritiese belang is om veiligheid te verseker en diefstal hok te slaan.

www.suidwes.co.za

Februarie Maart 2018

Met die afgelope tyd se droogte in verskeie gedeeltes van Suid-Afrika, is daar terugvoer gegee oor die huidige aanplantingpersentasies en gepaardgaande uitdagings.

ALGEMEEN

Die belangrikheid van 'n skietbril deur Jaco Kruger, Wapenspesialis, Suidwes Handel

y is dalk nie bewus daarvan nie, maar die dra van 'n skietbril is verpligtend is by alle Suid-Afrikaanse Jagter skietbane en kompetisies. In hierdie artikel kyk ons na skietbrille in die algemeen, maar kom ons loer eers na die redes vir dié reël. Eerstens, is die dra van ‘n skietbril vir veiligheidsredes, want ongelukke gebeur wel. Ek het tot ongeveer ‘n jaar gelede nie ‘n skietbril gedra nie, omdat dit my gewoonlik gepla het as ek skiet. Soms sit dit skeef en ander kere wasem dit toe. So, ek was nie baie gemaklik met 'n skietbril nie. My opinie het handomkeer verander...

‘n Ongeluk het glo by Kroonstad se skietbaan gebeur toe ‘n skut per ongeluk die verkeerde ammunisie in sy geweer gelaai het. Die afvuur daarvan was ‘n katastrofe wat daartoe gelei het dat die persoon daardie dag sy sig in sy een oog verloor het. Ongelukke gebeur dus maklik. Van daardie dag af dra ek my skietbril getrou.

Dit is egter belangrik om te weet dat daar ‘n verskil is tussen veiligheidsbrille en skietbrille. Die grootste verskil tussen die twee lê in die kwaliteit en die kleur van die lense. Terwyl veiligheidsbrille bloot beskerming bied, kan skietbrille met goeie kwaliteit lense die kleur van die teiken beter uitbring, wat jou in staat stel om beter te skiet. Jy hoef nie noodwendig duisende rande aan 'n skietbril te spandeer nie, maar onthou, jy het nét twee oë. Onthou ook dat goedkoop brille gewoonlik nie impakbestand is nie en derhalwe nie aan veiligheidstandaarde voldoen nie. Skietbrille wat aanbeveel word, sal gewoonlik aan die American National Standards Institute se standaarde en vereistes voldoen. Lense van glas of ander tipe lense wat splinter as dit breek, word geensins vir skietdoeleindes aanbeveel nie. Skietbrille se lense kom in ‘n wye verskeidenheid van kleure. 'n Mens kry die gewone deurskynende lense, geel lense en amber of rooi lense. Jy moet ongelukkig self gaan kyk wat vir jou die beste werk omdat die voorkeur van die verskillende lenskleure van persoon tot persoon sal verskil. Ek kan byvoorbeeld nie met die geel lense in helder sonlig skiet nie – dit gee my hoofpyn.

In swak of bewolkte lig werk geel lense weer goed vir my. ‘n Kwaliteit skietbril se lense sal ‘n duidelike kontras tussen verskillende kleure skep. Maak seker dat die teiken nie deur die bril verhelder word nie. Maak ook seker dat die skietbril gemaklik op jou gesig sit. Jy wil nie ‘n bril hê wat die heeltyd afsak nie. Die neusstuk van die bril moet van sagte materiaal gemaak wees en ook verstelbaar wees. Gewone voorskrifbrille kwalifiseer wel vir genoegsame oogbeskerming. Hulle is egter nie altyd skietvriendelik nie, juis as gevolg van die raam. Sommige skietbrille maak wel voorsiening vir voorskriflense en jy kry ook skietbrille wat bo-oor jou voorskrifbril pas. So, om ‘n skietbril te koop, is nie so maklik soos net instap en koop nie. Doen jou huiswerk deeglik voordat jy koop. Daar word nie verniet gesê dat jou tweede skietbril wat jy koop, eers die duur een is nie. Kom besoek gerus Suidwes se handelstak op Bothaville vir kundige raad oor skietbrille.

Hou bene, hou! S

uidwes het weer vanjaar die beste voet voorgesit tydens Ottosdal se jaarlikse Draf-en-Trap waar duisende deelnemers van regoor die land hul stamina op die proef kom stel het.

Suidwes en Agrifriend Equipment se personeel het vir ure lank reggestaan om die deelnemers by ons waterpunt met koue water, koeldrank en ‘n energiehappie te bederf. Personeel en deelnemers het selfs erge rukwinde en reën tot in die middernagtelike ure trotseer. Dié fondsinsamelingsprojek van die plaaslike NG Kerk is al regoor die land bekend vir die unieke wyse waarop dit aangebied word. Vir die totale afstand van 42.2km, is die middel van die pad met lanterns verlig. Iets besonders om te sien. Hierdie geleentheid het weereens die platform gebied waar Suidwes sy betrokkenheid in die gemeenskap kon uitleef. Ons maak volgende jaar wéér so!

Februarie Maart 2018

www.suidwes.co.za

Jy het ‘n spuit nodig wat gereed is om voordeel te trek uit presies die regte agronomiese venster om in jou lande in te kom. Jy wil hê dit moet ‘n egalige, akkurate toediening oor elke stukkie grond verskaf, en om seisoen na seisoen moeitevry en betroubaar te werk. Ongeag watter model jy kies, sal jy in vandag se Patriot-reeks spuite ‘n hoogs doeltreffende spuitpakket vind wat perfek by jou besigheid pas.

Die staal in jou strategie. Tel 011 9222 300 · Faks 011 9222 358 www.northmec.co.za · www.caseih.com

Tindrum 18/006R

VOORTREFLIKE TOEPASSINGSGEHALTE OM DIE MEESTE VAN JOU SPUIT-VENSTER TE MAAK.