water alliance
water alliance
Hein Molenkamp zet zich in voor ontwikkeling Europese Waterhub
WATER ALLIANCE CREËERT PODIUM VOOR INNOVATIEVE WATERTECHNOLOGIE
Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das, Water Alliance en WMD
Recent is de hele wereld opgeschrikt door de vernietigende kracht van water. Water vormt nog steeds een natuurlijke bedreiging voor de mens en herbergt vele geheimen. Waar water voor ons de gewoonste zaak van de wereld is en we zelfs schoon drinkwater door ons toilet spoelen, zijn er delen op aarde waar water als ‘de bron van leven’ wordt beschouwd en bepalend is voor overleven of sterven. Wereldwijd is men het er over eens dat de mens beschermd moet worden tegen water. Maar het water zelf zal ook beschermd moeten worden, om de wereld te verzekeren van een waterveilige toekomst.
Economische kansen
In 2007 stelde het Ministerie van Economische Zaken een programma op om de ruimtelijke economische structuur van NoordNederland te versterken. Het SNN (Samenwerkingsverband Noord Nederland) werd door het Rijk aangewezen om het programma ‘Koers Noord, op weg naar Pieken’ uit te voeren. Het programma richtte zich op de sectoren energie, watertechnologie, sensortechnologie, agribusiness, lifesciences, toerisme, export en algemene innovatie. Doel van het programma was om economische kansen te creëren in Noord-Nederland, waarbij duurzame groei zou moeten worden omgezet in een kenniseconomie. Het ontwikkelen van clustervorming was daarbij een belangrijk uitgangspunt.
‘Wij beschouwen onszelf als de grote verbinders’ Verantwoord waterbeleid
Watercampus
Om uiteindelijk een Europese Watertechnologie Hub (kenniscentrum) te ontwikkelen werd in Leeuwarden een Watercampus opgericht. De Watercampus bestaat uit de Johannes de Dooperkerk, waarin het starterscentrum is ondergebracht en het Van Hall Larenstein, waarin ook het Waterapplicatiecentrum en het Technologisch Top Instituut voor watertechnologie Wetsus zijn gehuisvest. Te midden van al deze instellingen bevindt zich de Stichting Water Alliance. Deze organisatie is hét aanspreekpunt voor alle technologische vraagstukken op het gebied van water.
De participanten, de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen, de gemeentes Leeuwarden en Súdwest Fryslân, de NOM en de Kamer van Koophandel hebben allemaal hun eigen motieven om de Water Alliance te ondersteunen. Centraal staat echter dat zij de economische groei in Noord Nederland willen vergroten. Hein Molenkamp: ‘Het is niet zo dat er in de rest van Nederland niets wordt gedaan op het gebied van watertechnologie, maar het feit dat je meewerkende overheden hebt, een innovatieketen vormt en beschikt over faciliteiten om technologieën te testen en te demonstreren met speciale demosites, maakt toch dat je in Nederland een centrale positie inneemt.’
Sillicon Valley Hein Molenkamp |
Directeur Hein Molenkamp van de Water Alliance: ‘We zitten met z’n allen in Leeuwarden, maar dat is slechts het fysieke kristallisatiepunt. Met onze kennis van de watertechnologie richten we ons op de hele wereld en willen we vooral in Europa een bepalende positie innemen. Sommigen vinden zelfs dat we op weg zijn om een soort Sillicon Valley te worden op het gebied van water. Als we dat zouden kunnen realiseren, zou dat heel mooi zijn.’
Netwerkorganisatie
Hoofddoel van de Water Alliance is de werkgelegenheid rondom watertechnologie de komende tien jaar te vergroten, door publieke en private marktpartijen, overheden en kennisinstellingen in Noord Nederland te bundelen. Hein Molenkamp: ‘Wij beschouwen onszelf als de grote verbinders. Wij zijn een netwerkorganisatie, die bedrijven en instellingen bij elkaar brengt, zodat een bedrijf uiteindelijk
BUSINESS BUSTERS NOORD | 5
water alliance
Karst Hoogsteen |
Een van de bedrijven waar de Water Alliance mee samenwerkt is de Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD). De WMD levert betrouwbaar en schoon drinkwater aan 450.000 inwoners van de twaalf Drentse gemeenten. Naast het winnen, zuiveren en distribueren van drinkwater profileert de WMD zich op de nationale en internationale watermarkt. In samenwerking met diverse participanten ontwikkelt de WMD nieuwe technologieën om zo zorgvuldig mogelijk met haar bodemschatten om te gaan. Puurwaterfabriek
Karst Hoogsteen, sinds 1996 directeur van de WMD, noemt als voorbeeld van die samenwerking de ontwikkeling van de Puurwaterfabriek in Emmen. ‘De WMD en het Waterschap Velt en Vecht hebben dit samen geïnitieerd. Het is een prachtig project, waarbij grondwater van onder de Es in Emmen omgezet wordt in drinkwater. Het afvalwater wordt vervolgens in de Puurwaterfabriek gezuiverd tot ultra puur water, waar zelfs geen mineralen in zitten. De NAM zet dit water om in stoom ten behoeve van de oliewinning in het Schoonebeekerveld.’ Respect voor iedere ketenpartner
Samenwerking op het gebied van watertechnologie vindt hij uitermate belangrijk. ‘Voor alle partners in de waterketen is samenwerking een onmisbare schakel. Niet alleen om hun core business goed uit te voeren, maar ook om klaar te zijn voor de toekomstige vragen, die op waterzuiveringgebied op ons allen afkomen. Er ontstaan tegelijkertijd vele mogelijkheden om het commercieel te benutten en eventueel zelfs projecten in het buitenland te doen. Samenwerking is buitengewoon belangrijk en zelfs onmisbaar, maar wel met respect voor iedere partner in de keten. Als er een competitie-element tussen partijen ontstaat, leidt dat tot energieverspilling. De krachten moeten gebundeld worden en dat moet resulteren in een resultaat, dat meer is dan de optelsom van de kracht en innovatie van de individuele partijen.’ Paar onsjes meer
Alle Drenten beseffen hoe kostbaar hun drinkwater is. Karst Hoogsteen: ‘Drenthe is de watermachine van het Noorden. Voor Drenthe, Groningen én Friesland. De inwoners van Drenthe moeten veel investeren in het schoonhouden van milieu en grondwater. Ook ten nutte van de buren. Een bijdrage daarin, zou op zijn plaats zijn. Eigenlijk zou de vraag moeten zijn, of de buren zich bewust zijn van het goede grondwater in Drenthe. Mijn antwoord is dan simpelweg: ‘Niet voldoende’. Dat mag best een paar onsjes meer zijn.’ www.wmd.nl
6 | BUSINESS BUSTERS NOORD
sneller een succesvol en winstgevend businessconcept op de markt kan brengen. In feite brengen wij de dialoog tot stand.’ Magneetwerking
In de praktijk komt het er op neer dat een bedrijf of een instituut een probleem of een idee aan de Water Alliance voorlegt. ‘Samen met onze partners, gaan wij op zoek naar partijen die iets voor elkaar kunnen betekenen. Voor het ontwikkelen van nieuwe watertechnologie is in het noorden een prachtige proeftuin ontstaan, die we de innovatieketen noemen. Hoe meer mensen je bij zo’n innovatieketen betrekt, hoe groter de magneetwerking is. Dat maakt je als cluster uniek in de wereld en trekt ook buitenlandse bedrijven, die zich hier willen vestigen.’
steeds strenger en omdat de temperatuurmeter daar soms - 50ºC aangeeft, voldeed het afvalwater niet meer aan de wettelijke vereisten. Die firma vond daar in Canada geen goede oplossing voor en toen hebben ze hier hun probleem aan ons gepresenteerd. Wij hebben bedrijven benaderd die het probleem zouden kunnen oplossen en inmiddels zijn er al diverse gesprekken gevoerd. Het Nederlandse consulaat in Alberta werd vervolgens zo enthousiast, dat we hier vorige week twee Canadezen hebben ontvangen, die ons vijf nieuwe casussen hebben voorgelegd. Wij hebben ervoor gezorgd dat twintig watertechnologiebedrijven met hen in gesprek gingen en dat lijkt zeer succesvol. We willen de marktkansen zo effectief mogelijk benutten, maar wel vanuit de marktvraag.’ Betaalbare technologieën
Hoe verwerk je afvalwater bij een temperatuur van - 50°C
Het feit dat een miljard mensen op deze aarde niet kunnen beschikken over schoon drinkwater, vindt Hein Molenkamp een welvaartsprobleem. ‘Alles is immers te koop, als je geld hebt. In Saudi-Arabië is geen water, maar daar hebben ze membranen die zout water omzetten in zoet water, dus is het daar geen probleem. Het is een uitdaging om betaalbare technologieën te ontwikkelen, ook voor de allerarmsten in de wereld. Zo is in oktober 2010 in India een fabriek geopend, die dertigduizend Tulip waterfilters per maand
produceert. Met zo’n filter heeft een gezin van acht personen een jaar lang schoon water, tegen een kostprijs van vijf euro per stuk. Als je erover nadenkt, is het natuurlijk bespottelijk dat wij schoon drinkwater door ons toilet spoelen. Ons regenwater sturen we naar het waterschap en dan wordt het door de rioolwaterzuivering ook nog een keer gezuiverd. Als je dat loskoppelt en lokaal hergebruikt, hoef je vier keer minder water te zuiveren.’ Water Valley
De gemeente Leeuwarden heeft recent een terrein aangekocht, dat grenst aan het terrein van de Watercampus. De gemeente wil de Watercampus uitbreiden en een gebouwencomplex realiseren van internationale allure qua architectuur en duurzaamheid. Hein Molenkamp: ‘Over twee jaar wordt de eerste paal geslagen en dan groeien we echt uit tot een Europese Waterhub. Het totale complex zal dan bestaan uit een hoogwaardig centrum waar op watertechnologie gerichte starters, bedrijven, kennisinstellingen, laboratoria en Wetsus geclusterd zijn. Als iedereen die clustervorming ondersteunt en daar gezamenlijk vorm aan wil geven, dan zal het een succes worden.’ Noord Nederland is dan de Water Valley van Europa. www.wateralliance.nl
Waterplein
‘Er zijn veel watertechnologiebedrijven die allerlei producten op de markt kunnen brengen, maar waar het ons om gaat is dat eindgebruikers, die een specifiek probleem in hun fabriek hebben bijvoorbeeld, dit probleem aan ons voorleggen. Om dat te stimuleren hebben wij het fenomeen ‘Waterplein’ geïntroduceerd. In een besloten setting gaat die eindgebruiker in gesprek met specialisten en technologieleveranciers. Als het probleem door een enkel bedrijf op te lossen is, dan hoef je dat niet te doen. Juist bij complexe problemen, waar je meerdere bedrijven nodig hebt, is zo’n gesprek effectief. Zo ontstaan er samenwerkingsverbanden en wellicht ook nieuwe technologieën of bedrijven. Wij creëren daarvoor het podium en helpen het proces op gang. Voor het vervolgtraject moet de energie uit de bedrijven zelf komen.’ Internationale bekendheid
De Water Alliance geniet inmiddels internationale bekendheid. Hein Molenkamp: ‘Onlangs zijn we benaderd door een Canadees bedrijf, dat tijdelijke hotels maakt voor boortorenpersoneel. In Alberta staan honderden boortorens, die alleen in een bepaalde periode van het jaar draaien. De firma bouwt keetachtige constructies voor de mensen die daar werkzaam zijn. Die hotels moeten na een half jaar weer worden afgebroken. In Canada worden de milieueisen
Het Waterplein |
BUSINESS BUSTERS NOORD | 7