Zomerlezen

De plannen van Jeroen ʻKijken of het luktʼ

5

3

1 4

Foto Hielco Kuipers 2 6

Illustratie Lola Landscape Architects

1. Steptocht

‘Op mijn negentiende stepte ik met drie vrienden van Dieppe naar Bordeaux. In drie weken ruim duizend kilometer over de Normandische en Bretonse heuvels en langs de Atlantische kust. Op een vier meter lange step. Daar ontstond denk ik de overtuiging dat wilde dromen werkelijkheid kunnen worden als je gewoon begint. De ene helft van de mensheid verklaart je voor gek, de andere helft vindt het juist spannend om te kijken of het lukt en gaat je op alle mogelijke manieren helpen. Vaak worden doelen pas haalbaar als ze bijna onhaalbaar lijken.’

2. Quartier Leyden en Cultuurkwartier

‘Quartier Leyden: actief conserveren van het prachtige monumentale zuidelijk deel van de binnenstad, en innoveren in het gebied aan de noordoostrand. Dat plan werd een pijler in het Programma Binnenstad. Zo heb ik samen met alle culturele instellingen rondom de Oude Vest/ Lammermarkt een ambitiedocument opgesteld waarin we aangeven hoe we hier een Cultuurkwartier van kunnen maken, dat presenteerde ik samen met Govert de Kok van Bioscopen Leiden bij de bijeenkomst Leidsche Plein. Met al die theaters, musea, bioscopen en creatieve broedplaatsen zo dicht op elkaar kan dit het grootste Cultuurkwartier van Nederland worden.’

3. Nieuwe Energie

‘Een bedrijvenverzamelgebouw voor communicatiebedrijven midden in een opvang voor dak- en thuislozen? Kansloos! Geen enkel bedrijf daar natuurlijk naartoe”. Toch lukte het om samen met eigenaar Portaal het Huis van de Communicatie van de grond te trekken. Sinds 2008 is Nieuwe Energie één van de visitekaartjes voor de grote creatieve sector van Leiden. Zeventig creatieve bedrijven zijn er actief en mbo-studenten runnen het bedrijfsrestaurant. Gaaf bovendien om een oude textielfabriek op deze manier een nieuw leven te geven.’

4. Stadslab

‘Met achterbuurman Gijsbert van Es en een aantal andere creatieve geesten richtten we in 2009 Stadslab Leiden op. Duizend creatieve professionals zetten hun kennis op vrijwillige basis in om hun eigen stad mooier te maken. Bijzonder is dat we niet wachten tot de gemeente vraagt te participeren, maar zelf met bijzondere plannen komen. In 2011 won Stadslab de landelijke Meer dan Handen Awards in de categorie Innovatie. Inmiddels zijn er meer dan vijftig stadslabs in Nederland naar Leids voorbeeld.’

5. Singelpark

‘Het Singelpark was het grote doorbraakproject van Stadslab. Een zes kilometer lang park over de historische vestingwallen van de stad. Met het water van de slingerende singelgracht als blauwgroene ader. Een park in een rondje, zonder begin en einde. In september 2020 gingen de nieuwe bruggen open en kon men voor het eerst bijna helemaal het ‘rondje Singelpark’ lopen. Het succes van het park zien we als initiatiefnemers als aanmoediging om er nog meer werk van te gaan maken: meer groen, meer paden en groene verbindingen naar andere delen van de stad.’

6. Bubbelbad

‘Van één idee vind ik het nog steeds jammer dat ik die destijds niet heb doorgezet: het maken van het grootste bubbelbad ter wereld naast de elektriciteitscentrale aan de Maresingel. Ik vond (en vind) het stom dat het warme koelwater rechtstreeks op de vestinggracht wordt geloosd. Je kunt dat water ook opvangen in een bad. Voeg daar wat stoom bij van de generator in de fabriek en je hebt een enorme hot tub. Sowieso moet die dam zo snel mogelijk vervangen worden door een brug, zodat we het hele rondje singels ook kunnen varen. Met een beetje goede wil van eigenaar Uniper en de gemeente is dat in principe zo te realiseren.”

10 11

8

Illustratie Lola Landscape Architects

9. 100 Bruggenloop

7

7. Singelpark Design Expo

‘Twaalf weken lang stonden we in de tuin van Museum Volkenkunde met de grote Singelpark Design Expo. De zes ontwerpbureaus die een plan voor het Singelpark hadden gemaakt, presenteerden dat hier elk in een eigen kas. Ook organiseerden we tientallen brainstormsessies, presentaties, rondvaarten en rondleidingen. Tienduizend Leidenaren kwamen erop af en aan het eind van de zomer was het idee van het Singelpark niet meer weg te denken uit de stad.’ ‘Op de eerste dag van de eerste Covid-lockdown heb ik mijn hardloopschoenen weer eens uit de kast getrokken en ben ik gaan trainen voor de halve marathon. Omdat de trainingsrondjes steeds langer werden, zocht ik naar nieuwe routes. Op dat moment werden de eerste Singelpark-bruggen opgeleverd. Hoeveel bruggen heeft Leiden eigenlijk, bedacht ik me. Met die nieuwe bruggen kwamen we op over de honderd uit! Hoe gaaf zou het zijn om over al die bruggen te rennen? Dus rende ik een paar weken later over 103 bruggen. Superzwaar, maar ook supergaaf! Hier zou je een officieel hardloopevent van kunnen maken, bedacht ik me. Die ben ik nu samen met Leiden Marathon aan het uitwerken. Uniek in de wereld.’

8. Singelpark Kweektuin

‘Ik heb een vijgenboom die te groot is geworden voor mijn voortuin. Maar ik ben er zo aan gehecht. Zou deze niet een mooi plekje kunnen krijgen in het Singelpark?’, vroeg een inwoonster. Hoe cool zou het zijn als je een (stekje van een) boom of plant die dierbaar is kan doneren aan het park, zodat het park vol komt te staan met bomen en planten met een persoonlijk verhaal. Het idee voor de Singelpark Kweektuin was geboren en we vonden een mooie plek: de voormalige trafolocatie direct naast het station, een onooglijk stuk beton en steen. Met een grote groep vrijwilligers hebben we toen die tuin aangelegd en vulde deze zich langzaam maar zeker met groen met een verhaal.’

10. Expo ‘Planten die geschiedenis maken’

‘In de zomer van 2022, als Leiden European City of Science is, willen we een grote internationale expositie houden in en rond het Singelpark over ‘planten die geschiedenis maken’. Samen met de Hortus Botanicus en Museum Volkenkunde gaan we verhalen vertellen over hoe planten de loop van onze menselijke geschiedenis hebben bepaald. Katoenplanten in het katoenpark, de opiumpapaver bij Museum Volkenkunde, tarwe bij de Meelfabriek, verfplanten bij Museum De Lakenhal misschien wel een rijstveld in de Hortus. Met daaromheen een uitgebreid programma van lezingen, workshops, demonstraties, voorstellingen etc.’ 12

Illustratie Lola Landscape Architects

11. Limes Theater

‘Architect Fons Verheijen en de Erfgoedcommissie Katwijk zijn bezig met een plan bij de monding van de Rijn in Katwijk aan Zee. Binnenkort wordt het Nederlandse deel van de Limes waarschijnlijk Unesco Werelderfgoed. Die majestueuze duizenden kilometers lange grens van het Romeinse rijk eindigde ooit bij het laatste fort op het Europese vasteland: de Brittenburg in Katwijk. Het zou de Grande Finale van de Limesroute moeten zijn, dat echt recht doet aan de Werelderfgoedstatus. Mijn idee is onder meer om in de kuipbocht in de monding van de Rijn, met uitzicht op de zee en een kunstwerk dat de verzonken Brittenburg markeert, een amfitheater aan te leggen. We nodigen elk jaar een muziek- of theatergezelschap van plaatsen die ook langs de Limes liggen uit om hier een week zomeravondconcerten te geven.’

12. Museumtuin Volkenkunde

‘Het meest recente project is het maken van een plan voor een nieuwe tuin van Museum Volkenkunde. Die is nu nog behoorlijk versteend. Vandaar dat we Lola Landscape Architects hebben gevraagd om met een nieuw ontwerp te komen dat en het museum én het Singelpark versterkt. Dat is het “Ethonodiversity Landscape” geworden, waarin we naast de biodiversiteit ook de etnodiversiteit vieren. Er zijn nog 419 culturen in de wereld. Elke cultuur krijgt bij het museum zijn eigen tuintje, waarbij we kunstenaars en makers uit die culturen opdrachten geven om iets voor die tuin te maken.’