Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη Citizens’ Inspectorate for Sustainable Development
Κράτητος 96, Ν.Σμύρνη, 17124 +30 (6978) 006982 ● info@cisd.gr
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ με αφορμή την κοινωνική ένταση κατά του επενδυτικού σχεδίου εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική Αθήνα, 29.10.12
Το Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη (CISD)i παρακολούθησε με ιδιαίτερη ανησυχία την αυξανόμενη κοινωνική ένταση στην περιοχή της Ανατολικής Χαλκιδικής, ένταση που κορυφώθηκε την Κυριακή, 21 Οκτωβρίου με βίαιες συγκρούσεις και συλλήψεις, εξαιτίας αντίδρασης μερίδας πολιτών στην έναρξη υλοτόμησης τμήματος του δάσους στις Σκουριές, που αποτελεί μέρος της υποδομής του έργου ενός επενδυτικού σχεδίου εξόρυξης χρυσού από την εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." Αφού μελέτησε το ιστορικό, τις ανακοινώσεις των οργανώσεων πολιτών, τα στοιχεία της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), στην οποία βασίστηκε η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), την Απόφαση 348/2012 του Τμήματος Αναστολών του ΣτΕ, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα ασφαλιστικών μέτρων κατοίκων της περιοχής κατά της υλοτόμησης και, τέλος, αφού παρακολούθησε τα πρόσφατα γεγονότα, κατέληξε στις ακόλουθες θέσεις: ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τη βία, από όπου και αν προέρχεται. ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ κάθε προσπάθεια βίαιης διαχείρισης κοινωνικών αντιπαραθέσεων, από όποια πλευρά και αν προέρχονται, που οδηγούν σε αμοιβαίους προπηλακισμούς, τραυματισμούς και άλλες ακραίες πράξεις, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο την προσωπικότητα αλλά και την ζωή ανθρώπων. ΘΕΩΡΕΙ ότι, η Πολιτεία οφείλει, με ευθύνη της Κυβέρνησης και των οργάνων της, να διασφαλίζει την τήρηση της τάξης και του νόμου, προστατεύοντας ταυτόχρονα το δικαίωμα του Πολίτη στην ελευθερία της έκφρασης.
ΕΚΤΙΜΑ ότι η δυναμική και -ενίοτε- βίαιη αντίδραση πολιτών (που στήνουν μπλόκα, καταστρέφουν ή επιτίθενται) δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δημοκρατική πρακτική, όποια και αν
είναι τα αίτια των κοινωνικών διεκδικήσεων. ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι: o
η κατάσταση στην Χαλκιδική, όπως έχει διαμορφωθεί, οφείλεται στην παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης των κατοίκων προς την Πολιτεία και ειδικότερα προς τους αδειοδοτικούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους, γιατί με ευθύνη της διοίκησης δεν προστατεύθηκαν στο παρελθόν από τις επιπτώσεις παρόμοιων (εξορυκτικών)
δραστηριοτήτων,
που
πραγματοποιήθηκαν
με
περιβαλλοντικά
απαράδεκτο τρόπο αφήνοντας ανοικτές πληγές στο περιβάλλον της περιοχής, πληγές που ακόμα αιμορραγούν. o
η κοινωνική ένταση στη Χαλκιδική, οφείλεται επιπλέον στην έλλειψη αντικειμενικής και ολοκληρωμένης ενημέρωσης για το επενδυτικό σχέδιο, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά και τα αναμενόμενα οφέλη για την τοπική κοινωνία που θα συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της απασχόλησης και στην ανάπτυξη της τοπικής και εθνικής οικονομίας (ΕΦΟΣΟΝ το έργο υλοποιηθεί με τους όρους εκείνους που θα εξασφαλίζουν μακροπρόθεσμα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα).
o
Οι κάτοικοι της περιοχής, εγκλωβισμένοι σε επιλεκτική πληροφόρηση, επέλεξαν από την πρώτη στιγμή την μετωπική σύγκρουση, τόσο με την εταιρεία, όσο και με τους μηχανισμούς
της
διοίκησης,
αρμόδιους
για
την
αδειοδότηση
του
έργου,
διαμορφώνοντας έτσι μια κατάσταση κοινωνικής πόλωσης, η οποία οδήγησε, από το 2010, ακόμη και στην άρνηση να συμμετέχουν στον ανοικτό, δημόσιο διάλογο μεταξύ της διοίκησης και όλων των εμπλεκομένων που προτάθηκε από το ΥΠΕΚΑ. o
το ΥΠΕΚΑ, δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι φάνηκε στην αρχή διατεθειμένο να αναπτύξει τον δημόσιο διάλογο, υπαναχώρησε χωρίς επαρκή εξήγηση αφήνοντας ελεύθερο πεδίο για την καλλιέργεια και εκδήλωση ακόμα μεγαλύτερης δυσπιστίας και αντιδράσεων.
ΘΕΩΡΕΙ ότι αν, εξαρχής, είχε στηριχθεί και περιφρουρηθεί ο δημόσιος διάλογος, τόσο από τη Διοίκηση, όσο και από την τοπική κοινωνία, η εξέλιξη του θέματος θα μπορούσε να ήταν τελείως διαφορετική σήμερα! Η τοπική κοινωνία δεν θα είχε εγκλωβιστεί από τις αρχικές αρνητικές θέσεις μιας μερίδας κατοίκων και θα είχε αποφευχθεί ο εντεινόμενος κατακερματισμός του κοινωνικού ιστού, που υφίσταται ήδη τις συνέπειες της πολύχρονης
Ανακοίνωση για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική
σελίδα 2/5
απουσίας σοβαρών παραγωγικών δραστηριοτήτων, της εγκατάλειψης της υπαίθρου, της ανεργίας, αλλά και της έλλειψης κάθε δημοκρατικής διαδικασίας στη λήψη αποφάσεων. ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ότι η Πολιτεία οφείλει να εγγυάται, με τρόπο αξιόπιστο και ουσιαστικό, την έγκαιρη και ολοκληρωμένη ενημέρωση των Πολιτών επί προβλεπόμενων έργων και δραστηριοτήτων, που έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων (σε εφαρμογή της Συνθήκης του Aarhus και των σχετικών κοινοτικών οδηγιών) , ώστε να αποφεύγονται θλιβερά
φαινόμενα, ανάλογα με αυτά της Χαλκιδικής. ΚΑΛΕΙ την τοπική κοινωνία, τους φορείς πολιτών, τους επιστήμονες που έχουν εμπλακεί στην υπόθεση να απαντήσουν σε συγκεκριμένα ερωτήματα που απασχολούν την ευρύτερη ελληνική κοινωνία: o
Συμφωνούν ότι η Ελλάδα (ιδιαίτερα σε μια εποχή που θα πρέπει να δώσει λύσεις ανάπτυξης και απασχόλησης του πληθυσμού), πρέπει να αποφασίσει με συντεταγμένο τρόπο, μέσω
ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου, για την αξιοποίηση των διαθέσιμων εγχώριων ορυκτών πόρων; Αν η απάντηση είναι "ναι" τότε γιατί αποκλείουν τις εξορυκτικές δραστηριότητες στην περιοχή τους; o
Παραδέχονται ότι η δυναμική και -ενίοτε- βίαιη ακύρωση στην πράξη ενός έργου από πολίτες που στήνουν μπλόκα και προσπαθούν με όλα τα δυνατά μέσα να καθυστερήσουν την υλοποίηση των εργασιών δεν είναι δημοκρατική; Αυτοί οι πολίτες που αντιδρούν με δυναμικές κινητοποιήσεις εκφράζουν το σύνολο ή μόνο μια μερίδα (και ποιού μεγέθους) της τοπικής κοινωνίας; Ποιο είναι το μέγεθος της μερίδας της τοπικής κοινωνίας που αποδέχεται την συγκεκριμένη εξορυκτική δραστηριότητα;
o
Είναι διατεθειμένοι να συμβάλλουν σε ένα -έστω και καθυστερημένο- δημόσιο διάλογο που θα φωτίσει όλες τις πτυχές και θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει μια νέα σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του πολίτη, της διοίκησης και της εταιρείας;
o
Είναι διατεθειμένοι να συμβάλλουν με τις δικές τους δυνάμεις στην συγκρότηση ενός ανεξάρτητου επιστημονικού μηχανισμού παρακολούθησης της εξέλιξης του έργου με στόχο την τήρηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων, που θα εξασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης;
Ανακοίνωση για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική
σελίδα 3/5
ΚΑΛΕΙ την Κεντρική Διοίκηση (ΥΠΕΚΑ) να απαντήσει για τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να διαχειριστεί και να επιλύσει το πρόβλημα: o
Προτίθεται να προχωρήσει έστω και καθυστερημένα στην αντικειμενική και ολοκληρωμένη ενημέρωση που "οφείλει" στους κατοίκους;
o
Μπορεί να εγγυηθεί με τρόπο αξιόπιστο και ουσιαστικό ότι θα τηρηθεί απαρέγκλιτα η ΑΕΠΟ (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) του έργου, ως έχει, καθώς και όλες οι τεχνολογίες αιχμής (state of the art) που προβλέπονται για την διασφάλιση της περιβαλλοντικής προστασίας;
o
Εγγυάται την ενδυνάμωση των μηχανισμών περιβαλλοντικής επιθεώρησης και ελέγχου, ώστε να ισχυροποιηθεί η συμμόρφωση των εγκεκριμένων έργων και δραστηριοτήτων με την περιβαλλοντική νομοθεσία κυρίως εκείνων που δυνητικά έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, όπως οι εξορυκτικές δραστηριότητες;
o
Εγγυάται ότι θα συνεργαστεί με τον ανεξάρτητο φορέα παρακολούθησης του έργου, όπου θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών;
o
Εγγυάται τη θεσμική κατοχύρωση της απόδοσης, στην τοπική κοινωνία, χρηματικών ή άλλων εγγυήσεων εκ μέρους της εταιρείας για την υλοποίηση έργων που θα διασφαλίσουν την τοπική αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής και μετά την μεταλλευτική περίοδο;
ΕΚΤΙΜΑ, (λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη επιτάχυνσης των ρυθμών ανάκαμψης του βιοτικού και κοινωνικού επιπέδου στη χώρα μας):
o
ότι είναι απολύτως αναγκαία μια ανοικτή συζήτηση για το μείζον ζήτημα της χρήσης και αξιοποίησης του φυσικού και ορυκτού μας πλούτου, με την συνεκτίμηση αφενός της αυξανόμενης ζήτησης, χρήσης και εκμετάλλευσης των ορυκτών, αφετέρου της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης και της επείγουσας ανάγκης οικονομικής και βιοτικής ανάκαμψης
o
ότι είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή η χώρα να στραφεί συστηματικά προς βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης που επιδιώκεται σε πλανητικό, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, όπου η διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος, η κοινωνική ευθύνη και η οικονομική ανάπτυξη θα συμβαδίζουν προς όφελος της.
Ανακοίνωση για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική
σελίδα 4/5
o
ότι οι ορυκτοί φυσικοί πόροι είναι μια απαραίτητη συνιστώσα για την βιωσιμότητα της οικονομικής ανάπτυξης και την ποιότητα ζωής, που δεν νοείται να ακυρωθεί από καμιά μεμονωμένη σκοπιμότητα.
Για το ΔΣ του CISD Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη
Η Πρόεδρος
Μαργαρίτα Καραβασίλη
i
Η Γραμματέας
Μαρία Βιτωράκη
Το CISD (Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη), ιδρύθηκε ως Αστική Μη Κερδοσκοπική
Εταιρεία με σκοπό τη στήριξη του Έλληνα Πολίτη στις διεκδικήσεις του για μια ανάπτυξη που θα εγγυάται βιώσιμη οικονομία, κοινωνική συνοχή και προστασία του περιβάλλοντος, μέσω της ολοκληρωμένης ενημέρωσης και της συμμετοχής του στη λήψη των αποφάσεων. Βασικό εργαλείο του αποτελεί ο Έλεγχος των πράξεων, αποφάσεων και πρακτικών της Διοίκησης, σε όλα τα επίπεδα, με τη συμμετοχή εξειδικευμένων, ανεξάρτητων επιστημόνων, καθώς και η σύνθεση προτάσεων προοπτικής, με την ανοικτή συμμετοχή ευαισθητοποιημένων πολιτών που συνεχίζουν να ελπίζουν, και να αγωνίζονται. Το εργαλείο αυτό τίθεται στην υπηρεσία του Πολίτη, ώστε να του παρέχεται όχι μόνο σφαιρική πληροφορία, αλλά και η επεξεργασία της από έγκυρους εμπειρογνώμονες σε κρίσιμα προβλήματα, που αφορούν στην αειφόρο ανάπτυξη (οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον). Λειτουργεί και δρα με βάση το Πλαίσιο Αρχών και το Καταστατικό του, με σκοπό τη διασφάλιση ενός υψηλής ποιότητας και υγιούς περιβάλλοντος και την προστασία του Φυσικού, Κοινωνικού και Οικονομικού Περιβάλλοντος, από όποια δυσμενή ανθρωπογενή επίδραση, είτε αυτή έχει ήδη εκδηλωθεί είτε αποτελεί εν δυνάμει κίνδυνο.
Ανακοίνωση για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική
σελίδα 5/5