ΘυΕ για τα Αστικά Στερεά Απορρίμματα Πρακτικό 1ης Συνεδρίασης 05.12.12 Στην συνάντηση της ομάδας του CISD για την διαχείριση των απορριμμάτων που έγινε την Tετάρτη 5/12/12 συμμετείχαν οι: o Μαρία Βιτωράκη. o Μελίττα Γκουρτσογιάννη, o Χριστίνα Μαρούλη, o Ηλίας Τσαβαρής, o Ντόρα Φιλιππακοπούλου Αρχικά επισημάνθηκε η ανάγκη για ένα σωστό σχεδιασμό δράσεων/παρεμβάσεων της ομάδας μας και τον προσδιορισμό συγκεκριμένων στόχων για θέματα που αφορούν στην διαχείριση των απορριμμάτων, όπου μπορεί το Παρατηρητήριο να έχει ουσιαστική συμβολή ώστε να επιλυθούν κρίσιμα προβλήματα και να δρομολογηθούν λύσεις. Εντοπίσαμε τρία επίπεδα παρέμβασης: 1. Το τοπικό επίπεδο όπου σε συνεργασία με δήμους που έχουν ήδη προχωρήσει σε προγράμματα βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων τους (π.χ δήμος Ευρώτα, δήμος Ελευσίνας κ.α), το CISD μπορεί να υποστηρίξει συμβουλευτικά/επιστημονικά τις πρωτοβουλίες αυτές (πχ σε θέματα που αφορούν την καλή οργάνωση προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης, θέματα διαβούλευσης και συμμετοχής των πολιτών στον σχεδιασμό του δήμου, θέματα ενημέρωσης/εκπαίδευσης πολιτών, εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση των δημοτών, εκδηλώσεις σε σχολεία, διοργάνωση ημερίδων κ.α) , αναδεικνύοντας συγχρόνως τις
καλές πρακτικές αυτών των δήμων.
Επίσης θα μπορούσαμε να συνδιαμορφώσουμε μαζί με όσους δήμους ενδιαφέρονται, προτάσεις πραγματοποίησης πιλοτικών προγραμμάτων ανάκτησης απορριμμάτων και αξιοποίησής τους σε τοπικό επίπεδο, συμπληρωματικά των ήδη υπαρχόντων προγραμμάτων ανακύκλωσης. Ακόμη στα πλαίσια της ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης δημοτών-μαθητών θα μπορούσαν να οργανωθούν καμπάνιες για τις δυνατότητες μείωσης των απορριμμάτων μέσω του περιορισμού των συσκευασιών και άλλων πρακτικών 2. Σε περιφερειακό επίπεδο -ιδιαίτερα για την περίπτωση της Αττικής- και ενόψει της διαδικασίας που δρομολογήθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης για την προκήρυξη διαγωνισμών για την μελέτη, κατασκευή και λειτουργία 4 μονάδων επεξεργασίας
απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ στην περιφέρεια Αττικής, υπάρχει ανάγκη για παρέμβαση του CISD. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι: 2.1. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που το 82% των απορριμμάτων θάβεται, οι κεντρικές μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων ενώ αποτελούν μια από τις τελευταίες επιλογές στην ιεραρχία βιώσιμης διαχείρισης είναι σήμερα απαραίτητες ώστε να επιτευχθούν οι δεσμευτικοί εθνικοί στόχοι για την μείωση διαφόρων κατηγοριών αποβλήτων που καταλήγουν σε ταφή αλλά και για την καλύτερη, μακροβιότερη και ασφαλέστερη λειτουργία των ΧΥΤ. Ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό! Θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η επεξεργασία και στη συνέχεια εφαρμογή δεσμευτικών προγραμμάτων πρόληψης και ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή ώστε σε ορίζοντα 15 ετών να επιτύχουμε δραστική μείωση τόσο της επεξεργασίας απορριμμάτων σε κεντρικές μονάδες όσο και της ταφής. 2.2. Οι κοινωνικές αντιδράσεις στην Κερατέα, στο Γραμματικό και αλλού αν και εν μέρει δικαιολογημένες, δεν βοηθούν στην εύρεση μια κοινής συνισταμένης λύσης για το συλλογικό μας καλό, αντίθετα το υπονομεύουν. 2.3. Τα μεγαλύτερα εμπόδια στην υλοποίηση των περιφερειακών σχεδιασμών είναι η έλλειψη θεσμών διαβούλευσης/συμμετοχής των πολιτών και κοινωνικής συναίνεσης, η αναξιοπιστία και αναποτελεσματικότητα της διοίκησης στην εφαρμογή όσων αποφάσεων έχουν παρθεί, η αδυναμία τήρησης των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας των υποδομών διαχείρισης (π.χ ΧΥΤ ή μονάδες επεξεργασίας) μέσα από ένα ισχυρό σύστημα ελέγχων, η έλλειψη ουσιαστικών ανταποδοτικών οφελών στους δήμους που θα φιλοξενήσουν μονάδες επεξεργασίας και τελικής διάθεσης με όρους που θα ωφελούν το σύνολο της τοπικής κοινωνίας και θα βελτιώνουν το τοπικό περιβάλλον (και όχι απλώς με πρόσθετη χρηματοδότηση των δήμων όπως έγινε μέχρι σήμερα). Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ότι το CISD μπορεί να συμβάλλει στην άμβλυνση της κοινωνικής κρίσης στην Αττική που φαίνεται ότι θα κορυφωθεί τους επόμενους μήνες, με την διοργάνωση κεντρικής εκδήλωσης σε συνεννόηση με τον ΕΣΔΝΑ, φορείς πολιτών, πολιτικούς φορείς, ΜΚΟ όπου θα συζητηθούν τα παρακάτω θέματα:
Η αναγκαιότητα ανταποδοτικών οφελών για ΟΛΟΥΣ τους δημότες σε περιοχές που θα φιλοξενήσουν τις μονάδες επεξεργασίας και έργα αναβάθμισης του τοπικού περιβάλλοντος. Το CISD μπορεί να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις μετά απο διερεύνηση καλών πρακτικών που ακολουθούνται σε άλλες χώρες.
Η απαίτηση από τον υπεύθυνο φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων Αττικής (Ενιαίο Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Αττικής) να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο περιβαλλοντικής παρακολούθησης και ελέγχου όλων των μονάδων επεξεργασίας, τελικής διάθεσης και άλλων υποδομών διαχείρισης καθώς και των συγκεκριμένων ποινών που θα επιβάλλονται στους διαχειριστές των μονάδων αν οι έλεγχοι αποδείξουν έλλειμμα στην περιβαλλοντική λειτουργία αυτών των υποδομών, πλήρη παρουσίαση όλων των αποτελεσμάτων σε διαδικτυακό χώρο του ΕΔΣΝΑ για την αναλυτική ενημέρωση των πολιτών.
Η υποχρεωτική εισαγωγή προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης: τοπικών πολιτικών πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης υλικών, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης με διαλογή στην πηγή, δικαιότερη χρέωση των πολιτών με
εφαρμογή προγραμμάτων "πληρώνω όσο πετάω" σε ΟΛΟΥΣ τους δήμους με σύγχρονη υποχρέωση των δήμων να καταθέτουν ετήσιους απολογισμούς αυτών των προγραμμάτων, ώστε να εξασφαλίζεται ότι σταδιακά θα μειώνονται τα απόβλητα που οδηγούνται στους χώρους επεξεργασίας και τελικής διάθεσης. Θεωρούμε ότι ο ρόλος του CISD μπορεί να είναι σημαντικός σε σχέση με την πιλοτική εφαρμογή θεσμών διαβούλευσης σε επίπεδο δήμου. Προτείνεται να να διερευνηθεί άμεσα η δυνατότητα συνεργασίας μας με συγκεκριμένους δήμους εντός ή εκτός Αττικής για την οργάνωση διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία κατά το στάδιο σχεδιασμού των προγραμμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. 3. Σε εθνικό επίπεδο μπορούμε ως CISD να συμβάλλουμε με προτάσεις στο εθνικό σχέδιο δράσης για πολιτικές πρόληψης απορριμμάτων που εκπονείται απο το ΥΠΕΚΑ. Υπάρχει τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό και καλές πρακτικές απο άλλες χώρες που θα πρέπει να μελετηθεί και να ενσωματωθεί σε μια εθνική στρατηγική για την πρόληψη. Τέλος αποφασίσαμε να συνταχθεί ένα σύντομο κείμενο που θα περιγράφεται με συντομία το πλαίσιο διαχείρισης απορριμμάτων που προτείνει το CISD και οι συγκεκριμένοι στόχοι που θα πρέπει να υλοποιηθούν απο την ομάδα απορριμμάτων. Για τα πρακτικά Μαρία Βιτωράκη