Οικονομική κρίσηκαι ρύπανση στην Ελλάδα:οι δυο όψεις του νομίσματος

Οικονομική κρίση και ρύπανση στην Ελλάδα: οι δυο όψεις του νομίσματος

Ε. Γερασόπουλος, Δ/ντής Ερευνών Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Αθήνα, Μάρτιος 2013

Η οικονομική κρίση από το διάστημα

Παρατηρήσεις από 3 δορυφόρους (SCIAMACHY, GOME-2, and OMI) κατέδειξαν μείωση της τάξης του 30–40% στο τροποσφαιρικό NO2 πάνω από την Αθήνα και αντίστοιχες μειώσεις πάνω από άλλα αστικά κέντρα (π.χ. Θεσσαλονίκη) Vrekoussis et al., 2013, GRL Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Η οικονομική κρίση από το διάστημα

Ο ρυθμός μείωσης των κυριότερων ρύπων υπήρξε 3-8 φορές μεγαλύτερος τα χρόνια της κρίσης (2007-2011) από ότι την προηγούμενη περίοδο, συνιστώντας θεαματική επιτάχυνση στη μείωση της ρύπανσης

Η μείωση αυτή συνδέθηκε τόσο με το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GDP) που απεικονίζει τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγει μια χώρα, άρα λειτουργεί ως δείκτης του βιοτικού επιπέδου του λαού της, όσο και τον Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής(IPI), ο οποίος δείχνει τη βιομηχανική δραστηριότητα της χώρας Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Εξειδικευμένες μετρήσεις αέριας και σωματιδιακής ρύπανσης στην Αθήνα και 4 Ελληνικές πόλεις το χειμώνα του 2013

Σωματίδια και ορατότητα 10 μg/m3

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Σωματίδια και ορατότητα 50 μg/m3

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Σωματίδια και ορατότητα

100 μg m-3

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Tα πρώτα επεισόδια «αιθαλομίχλης» - Δεκέμβριος 2012 Πηγή: ΕΑΡΘ Μαρούσι

Λυκόβρυση

PM10

PM10

PM2.5

14/12

103

88

52

15/12

189

173

90

16/12

95

82

40

24/12

87

69

36

25/12

154

172

58

26/12

118

112

41

27/12

103

58

33 Μονάδες: μg/m-3

Σε τρεις ακόμη πόλεις μετρήθηκαν κατά το 2ο επεισόδιο: Θεσσαλονίκη 125 Βόλος 127 Λάρισα 138 Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

Πηγή: ΜΜΕ

http://apcg.meteo.noa.gr

Ερευνητικές Ομάδες

Σπύρος Πανδής (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ, Παν. Πατρών) Κώστας Ελευθεριάδης (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος) Νίκος Μιχαλόπουλος (Παν. Κρήτης, ΙΤΕ) Γιώργος Μπίσκος (Παν. Αιγαίου) Νίκος Χατζηαναστασίου (Παν. Ιωαννίνων) Θάνος Νένες (Georgia Tech., ITE) Συντονιστής Προγράμματος ΕΣΠΑ-ΘΑΛΗΣ Χριστόδουλος Πηλίνης (Παν. Αιγαίου)

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Σταθμοί μετρήσεων

Θεσ/νίκη Ιωάννινα

Χαρακτηρισμός σταθμού Αστικός

Πάτρα GRL paper vrekoussis Αθήνα

Υποβάθρου

Πεντέλη

ΝΕΟ

Ηράκλειο

Θησείο

Αγ. Παρασκευή

Φινοκαλιά

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

(dN/dlogD

(dV/dlogDp), m3/cm3

20

Μέγεθος και πηγές

Aitken Mode

10 0 40

ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΚΑΥΣΗΣ ΘΕΙΚΑ ΑΛΑΤΑ (SO2) ΝΙΤΡΙΚΑ ΑΛΑΤΑ (NOx, NH3) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΟΡΓΑΝΙΚΑ

ΣΚΟΝΗ ΑΛΑΤΙ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΓΥΡΗ ΦΘΟΡΑ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ

Droplet Submode

Accumulation Mode

30 20

Coarse Mode

Condensation Submode

10 0 0.01

0.1

1

10

Diameter (micrometers)

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Μετρήσεις στο Θησείο

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συγκεντρώσεις PM2.5 στην Αθήνα

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Το «αποτύπωμα» της πηγής

Ακετονιτρίλιο

PM2.5

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Ενδεικτικές εκπομπές σωματιδίων

Αυτοκίνητο 1992 (30 km): 0.5 g Αυτοκίνητο 2009 (30 km): 0.15 g

Καυστήρας με pellets (4 ώρες): 5-20 g Καυστήρας πετρελαίου (4 ώρες): 2 g Καυστήρας με φυσικό αέριο (4 ώρες): 0.2 g

Τζάκι ή ξυλόσομπα (σε 4 ώρες): 150 g Ένα τζάκι εκπέμπει όσο 1000 νέα αυτοκίνητα την ημέρα !

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Μάζα

Κατανομή μεγεθών σωματιδίων από την καύση ξύλων

0.1

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

0.2

Διάμετρος (μικρόμετρα)

1

2.5

http://apcg.meteo.noa.gr

Χρονικά χαρακτηριστικά επεισοδίων

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Χωρικά χαρακτηριστικά επεισοδίων

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Άλλοι αέριοι ρύποι

20 Τολουόλιο Ακετονιτρίλιο

2.0

15

Τολουόλιο (ppb)

Τολουόλιο 10 1.0

5

0 12:00

Ακετονιτρίλιο (ppb)

1.5

0.5

Ακετονιτρίλιο 15:00

18:00

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

21:00 10/1/2013

00:00

0.0

03:00 11/1/2013

06:00

09:00

Ημερομηνία

http://apcg.meteo.noa.gr

Αρωματικές ενώσεις Χειρότερη ημερήσια συγκέντρωση Χειρότερη νυχτερινή συγκέντρωση

20

Πρωί Βράδυ Συγκέντρωση (ppb)

15

10

5

0

Βενζόλιο

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

Τολουόλιο

Ξυλόλια

http://apcg.meteo.noa.gr

Επίδραση της θερμοκρασίας

Μέγιστη Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)

Θησείο

Ελάχιστη Θερμοκρασία (oC) Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Μετρήσεις στην Πάτρα

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)

PM2.5 στην Πάτρα

Ημερομηνία (2013)

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Μετρήσεις στα Ιωάννινα

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)

PM2.5 στα Ιωάννινα

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Μετρήσεις στο Ηράκλειο

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

PM2.5 στο Ηράκλειο

Concentration (μg/m3)

Συγκέντρωση PM2.5 (μg m-3)

70

Series of chemical componets of PM

60

NO3 + SO4 + NH4 OM EC

50

40

30

20

10

6/2

5/2

3/2

2/2

31/1

30/1

28/1

27/1

25/1

23/1

22/1

20/1

18/1

17/1

15/1

14/1

12/1

10/1

0

Ημερομηνία (2013) Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συμπεράσματα 1/3 •

Οι συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων τις κρύες νύχτες με άπνοια έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα – – – –

Θησείο: 300 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Πάτρας: 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Ιωάννινα: 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Όριο (σαν ετήσιος μέσος όρος): 20 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο

•

Τις νύχτες άνω του 90% ήταν μικρά σωματίδια (PM2.5)

•

Οι υψηλές συγκεντρώσεις παρατηρούνταν από περίπου τις 7 το βράδυ μέχρι και τις 3 το πρωί –

•

Η καύση ξύλων ήταν υπεύθυνη σχεδόν αποκλειστικά (άνω του 90% συνεισφορά) για τις υψηλές συγκεντρώσεις τις νυχτερινές ώρες –

•

Μέγιστο λίγο πριν τα μεσάνυχτα

Μετρήσεις του ακετονιτριλίου και του καλίου που παίζουν το ρόλο του χημικού «δακτυλικού αποτυπώματος» της συγκεκριμένης πηγής εκπομπών

Τα σωματίδια από την καύση των ξύλων αποτελούνταν κατά 80% από οργανικές ενώσεις, κατά 10% από στοιχειακό άνθρακα (μη καθαρό γραφίτη) και κατά 10% από ανόργανα άλατα (χλωριούχο κάλιο, θειικό κάλιο, κλπ) –

Οι εκατοντάδες οργανικές ενώσεις συμπεριλαμβάνουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ιδιαίτερα τοξικές ενώσεις), αλκάνια, μονο- και δι-καρβοξυλικά οξέα, διτερπενοικά οξέα, λεβογλυκόζη, κλπ.

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συμπεράσματα 2/3

• Οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες περιόρισαν πολύ τη συχνότητα των επεισοδίων ρύπανσης • Οι μετρήσεις στο Θησείο αποτελούν μια απεικόνιση της μέσης κατάστασης στο αστικό περιβάλλον της πόλης • Τα PM2.5 ήταν:

– Άνω των 50 μg m-3 • Θησείο 6 νύχτες (από τις 30).

• Πάτρα 12 νύχτες • Ιωάννινα 19 νύχτες • Ηράκλειο 1 νύχτα – Άνω των 100 μg m-3 • Θησείο 3 νύχτες (από τις 30).

• Πάτρα 5 νύχτες • Ιωάννινα 5 νύχτες • Ηράκλειο 0 νύχτες

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Συμπεράσματα 3/3

• Σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις αερίων αρωματικών ενώσεων (τολουόλιο, ξυλόλια, κλπ)

– Καύση επεξεργασμένων ξύλων και άλλων υλικών.

– Συγκεντρώσεις αυτών των τοξικών ενώσεων τη νύχτα ήταν διπλάσιες ή και τριπλάσιες από τις αντίστοιχες συγκεντρώσεις τους κατά τις ώρες κυκλοφοριακής αιχμής

• Τις νύχτες τα σωματίδια και αέρια παγιδεύονται σε ένα στρώμα λίγων εκατοντάδων μέτρων πάνω από το έδαφος • Με βάση το μέγεθός τους και τη χημική τους σύσταση, τα σωματίδια που παράγονται από την καύση του ξύλου φαίνονται να είναι το ίδιο επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία με τα σωματίδια από την κυκλοφορία των οχημάτων και τις άλλες πηγές καύσης

• Δεν πρέπει να επαναλάβουμε αυτό το «πείραμα» υψηλών εκπομπών και τις επόμενες χρονιές ελπίζοντας ότι η φύση θα δείξει την ίδια κατανόηση όπως έδειξε φέτος

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Ευχαριστώ για την προσοχή σας !

Όρια και οδηγίες

Η.Π.Α.

PM2.5 ημερήσιο 35 μg/m3 και ετήσιο 15 μg/m3 PM2.5-10 ημερήσιο 85 μg/m3 «Επιτρέπεται» 1 παραβίαση του ημερήσιου ορίου τον χρόνο Οι πολιτείες που παραβιάζουν το όριο χάνουν την κρατική χρηματοδότηση για έργα οδοποιίας και δεν μπορούν να δώσουν άδειες λειτουργίας σε καινούργιες βιομηχανίες

Ευρωπαϊκή Ένωση PM10 ημερήσιο 50 μg/m3 και ετήσιο 40 μg/m3 «Επιτρέπονται» 35 παραβιάσεις του ημερήσιου ορίου PM10 τον χρόνο (μέχρι το 2010) !

PM2.5 ετήσιο 25 μg/m3 (από το 2015) Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας PM10 Δέχεται ότι δεν υπάρχει όριο και παρατηρούνται επιδράσεις από πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Λονδίνο 1952

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

Επίδραση της βροχής στις συγκεντρώσεις

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

PM2.5 ΜΗΝΙΑΙΑ ΣΥΣΤΑΣΗ (2009 – 2012)

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

http://apcg.meteo.noa.gr

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΘΑΝΑΤΩΝ

Σωματίδια και υγεία

6 4 2

0 -2 0

10

20

PM2.5 (g

Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013

m-3)

30

Για την Ελλάδα ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ τα σωματίδια προκαλούν:

Αριθμός θανάτων Αριθμός εισαγωγών σε νοσοκομεία με αναπνευστικά προβλήματα Ανθρωπο-ημέρες χρήσης βρογχοδιασταλτικών Ανθρωπο-ημέρες επιδείνωσης συμπτωμάτων

3,000 20,000

4 εκατομμύρια 4 εκατομμύρια http://apcg.meteo.noa.gr