Οικονομική κρίση και ρύπανση στην Ελλάδα: οι δυο όψεις του νομίσματος
Ε. Γερασόπουλος, Δ/ντής Ερευνών Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Αθήνα, Μάρτιος 2013
Η οικονομική κρίση από το διάστημα
Παρατηρήσεις από 3 δορυφόρους (SCIAMACHY, GOME-2, and OMI) κατέδειξαν μείωση της τάξης του 30–40% στο τροποσφαιρικό NO2 πάνω από την Αθήνα και αντίστοιχες μειώσεις πάνω από άλλα αστικά κέντρα (π.χ. Θεσσαλονίκη) Vrekoussis et al., 2013, GRL Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Η οικονομική κρίση από το διάστημα
Ο ρυθμός μείωσης των κυριότερων ρύπων υπήρξε 3-8 φορές μεγαλύτερος τα χρόνια της κρίσης (2007-2011) από ότι την προηγούμενη περίοδο, συνιστώντας θεαματική επιτάχυνση στη μείωση της ρύπανσης
Η μείωση αυτή συνδέθηκε τόσο με το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GDP) που απεικονίζει τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγει μια χώρα, άρα λειτουργεί ως δείκτης του βιοτικού επιπέδου του λαού της, όσο και τον Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής(IPI), ο οποίος δείχνει τη βιομηχανική δραστηριότητα της χώρας Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Εξειδικευμένες μετρήσεις αέριας και σωματιδιακής ρύπανσης στην Αθήνα και 4 Ελληνικές πόλεις το χειμώνα του 2013
Σωματίδια και ορατότητα 10 μg/m3
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Σωματίδια και ορατότητα 50 μg/m3
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Σωματίδια και ορατότητα
100 μg m-3
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Tα πρώτα επεισόδια «αιθαλομίχλης» - Δεκέμβριος 2012 Πηγή: ΕΑΡΘ Μαρούσι
Λυκόβρυση
PM10
PM10
PM2.5
14/12
103
88
52
15/12
189
173
90
16/12
95
82
40
24/12
87
69
36
25/12
154
172
58
26/12
118
112
41
27/12
103
58
33 Μονάδες: μg/m-3
Σε τρεις ακόμη πόλεις μετρήθηκαν κατά το 2ο επεισόδιο: Θεσσαλονίκη 125 Βόλος 127 Λάρισα 138 Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
Πηγή: ΜΜΕ
http://apcg.meteo.noa.gr
Ερευνητικές Ομάδες
Σπύρος Πανδής (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ, Παν. Πατρών) Κώστας Ελευθεριάδης (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος) Νίκος Μιχαλόπουλος (Παν. Κρήτης, ΙΤΕ) Γιώργος Μπίσκος (Παν. Αιγαίου) Νίκος Χατζηαναστασίου (Παν. Ιωαννίνων) Θάνος Νένες (Georgia Tech., ITE) Συντονιστής Προγράμματος ΕΣΠΑ-ΘΑΛΗΣ Χριστόδουλος Πηλίνης (Παν. Αιγαίου)
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Σταθμοί μετρήσεων
Θεσ/νίκη Ιωάννινα
Χαρακτηρισμός σταθμού Αστικός
Πάτρα GRL paper vrekoussis Αθήνα
Υποβάθρου
Πεντέλη
ΝΕΟ
Ηράκλειο
Θησείο
Αγ. Παρασκευή
Φινοκαλιά
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
(dN/dlogD
(dV/dlogDp), m3/cm3
20
Μέγεθος και πηγές
Aitken Mode
10 0 40
ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΚΑΥΣΗΣ ΘΕΙΚΑ ΑΛΑΤΑ (SO2) ΝΙΤΡΙΚΑ ΑΛΑΤΑ (NOx, NH3) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΟΡΓΑΝΙΚΑ
ΣΚΟΝΗ ΑΛΑΤΙ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΓΥΡΗ ΦΘΟΡΑ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ
Droplet Submode
Accumulation Mode
30 20
Coarse Mode
Condensation Submode
10 0 0.01
0.1
1
10
Diameter (micrometers)
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Μετρήσεις στο Θησείο
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συγκεντρώσεις PM2.5 στην Αθήνα
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Το «αποτύπωμα» της πηγής
Ακετονιτρίλιο
PM2.5
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Ενδεικτικές εκπομπές σωματιδίων
Αυτοκίνητο 1992 (30 km): 0.5 g Αυτοκίνητο 2009 (30 km): 0.15 g
Καυστήρας με pellets (4 ώρες): 5-20 g Καυστήρας πετρελαίου (4 ώρες): 2 g Καυστήρας με φυσικό αέριο (4 ώρες): 0.2 g
Τζάκι ή ξυλόσομπα (σε 4 ώρες): 150 g Ένα τζάκι εκπέμπει όσο 1000 νέα αυτοκίνητα την ημέρα !
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Μάζα
Κατανομή μεγεθών σωματιδίων από την καύση ξύλων
0.1
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
0.2
Διάμετρος (μικρόμετρα)
1
2.5
http://apcg.meteo.noa.gr
Χρονικά χαρακτηριστικά επεισοδίων
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Χωρικά χαρακτηριστικά επεισοδίων
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Άλλοι αέριοι ρύποι
20 Τολουόλιο Ακετονιτρίλιο
2.0
15
Τολουόλιο (ppb)
Τολουόλιο 10 1.0
5
0 12:00
Ακετονιτρίλιο (ppb)
1.5
0.5
Ακετονιτρίλιο 15:00
18:00
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
21:00 10/1/2013
00:00
0.0
03:00 11/1/2013
06:00
09:00
Ημερομηνία
http://apcg.meteo.noa.gr
Αρωματικές ενώσεις Χειρότερη ημερήσια συγκέντρωση Χειρότερη νυχτερινή συγκέντρωση
20
Πρωί Βράδυ Συγκέντρωση (ppb)
15
10
5
0
Βενζόλιο
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
Τολουόλιο
Ξυλόλια
http://apcg.meteo.noa.gr
Επίδραση της θερμοκρασίας
Μέγιστη Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)
Θησείο
Ελάχιστη Θερμοκρασία (oC) Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Μετρήσεις στην Πάτρα
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)
PM2.5 στην Πάτρα
Ημερομηνία (2013)
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Μετρήσεις στα Ιωάννινα
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συγκέντρωση PM2.5 (g m-3)
PM2.5 στα Ιωάννινα
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Μετρήσεις στο Ηράκλειο
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
PM2.5 στο Ηράκλειο
Concentration (μg/m3)
Συγκέντρωση PM2.5 (μg m-3)
70
Series of chemical componets of PM
60
NO3 + SO4 + NH4 OM EC
50
40
30
20
10
6/2
5/2
3/2
2/2
31/1
30/1
28/1
27/1
25/1
23/1
22/1
20/1
18/1
17/1
15/1
14/1
12/1
10/1
0
Ημερομηνία (2013) Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συμπεράσματα 1/3 •
Οι συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων τις κρύες νύχτες με άπνοια έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα – – – –
Θησείο: 300 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Πάτρας: 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Ιωάννινα: 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο Όριο (σαν ετήσιος μέσος όρος): 20 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο
•
Τις νύχτες άνω του 90% ήταν μικρά σωματίδια (PM2.5)
•
Οι υψηλές συγκεντρώσεις παρατηρούνταν από περίπου τις 7 το βράδυ μέχρι και τις 3 το πρωί –
•
Η καύση ξύλων ήταν υπεύθυνη σχεδόν αποκλειστικά (άνω του 90% συνεισφορά) για τις υψηλές συγκεντρώσεις τις νυχτερινές ώρες –
•
Μέγιστο λίγο πριν τα μεσάνυχτα
Μετρήσεις του ακετονιτριλίου και του καλίου που παίζουν το ρόλο του χημικού «δακτυλικού αποτυπώματος» της συγκεκριμένης πηγής εκπομπών
Τα σωματίδια από την καύση των ξύλων αποτελούνταν κατά 80% από οργανικές ενώσεις, κατά 10% από στοιχειακό άνθρακα (μη καθαρό γραφίτη) και κατά 10% από ανόργανα άλατα (χλωριούχο κάλιο, θειικό κάλιο, κλπ) –
Οι εκατοντάδες οργανικές ενώσεις συμπεριλαμβάνουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ιδιαίτερα τοξικές ενώσεις), αλκάνια, μονο- και δι-καρβοξυλικά οξέα, διτερπενοικά οξέα, λεβογλυκόζη, κλπ.
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συμπεράσματα 2/3
• Οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες περιόρισαν πολύ τη συχνότητα των επεισοδίων ρύπανσης • Οι μετρήσεις στο Θησείο αποτελούν μια απεικόνιση της μέσης κατάστασης στο αστικό περιβάλλον της πόλης • Τα PM2.5 ήταν:
– Άνω των 50 μg m-3 • Θησείο 6 νύχτες (από τις 30). • Πάτρα 12 νύχτες • Ιωάννινα 19 νύχτες • Ηράκλειο 1 νύχτα – Άνω των 100 μg m-3 • Θησείο 3 νύχτες (από τις 30). • Πάτρα 5 νύχτες • Ιωάννινα 5 νύχτες • Ηράκλειο 0 νύχτες
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Συμπεράσματα 3/3
• Σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις αερίων αρωματικών ενώσεων (τολουόλιο, ξυλόλια, κλπ)
– Καύση επεξεργασμένων ξύλων και άλλων υλικών. – Συγκεντρώσεις αυτών των τοξικών ενώσεων τη νύχτα ήταν διπλάσιες ή και τριπλάσιες από τις αντίστοιχες συγκεντρώσεις τους κατά τις ώρες κυκλοφοριακής αιχμής
• Τις νύχτες τα σωματίδια και αέρια παγιδεύονται σε ένα στρώμα λίγων εκατοντάδων μέτρων πάνω από το έδαφος • Με βάση το μέγεθός τους και τη χημική τους σύσταση, τα σωματίδια που παράγονται από την καύση του ξύλου φαίνονται να είναι το ίδιο επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία με τα σωματίδια από την κυκλοφορία των οχημάτων και τις άλλες πηγές καύσης
• Δεν πρέπει να επαναλάβουμε αυτό το «πείραμα» υψηλών εκπομπών και τις επόμενες χρονιές ελπίζοντας ότι η φύση θα δείξει την ίδια κατανόηση όπως έδειξε φέτος
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Ευχαριστώ για την προσοχή σας !
Όρια και οδηγίες
Η.Π.Α.
PM2.5 ημερήσιο 35 μg/m3 και ετήσιο 15 μg/m3 PM2.5-10 ημερήσιο 85 μg/m3 «Επιτρέπεται» 1 παραβίαση του ημερήσιου ορίου τον χρόνο Οι πολιτείες που παραβιάζουν το όριο χάνουν την κρατική χρηματοδότηση για έργα οδοποιίας και δεν μπορούν να δώσουν άδειες λειτουργίας σε καινούργιες βιομηχανίες
Ευρωπαϊκή Ένωση PM10 ημερήσιο 50 μg/m3 και ετήσιο 40 μg/m3 «Επιτρέπονται» 35 παραβιάσεις του ημερήσιου ορίου PM10 τον χρόνο (μέχρι το 2010) ! PM2.5 ετήσιο 25 μg/m3 (από το 2015) Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας PM10 Δέχεται ότι δεν υπάρχει όριο και παρατηρούνται επιδράσεις από πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Λονδίνο 1952
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
Επίδραση της βροχής στις συγκεντρώσεις
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
PM2.5 ΜΗΝΙΑΙΑ ΣΥΣΤΑΣΗ (2009 – 2012)
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
http://apcg.meteo.noa.gr
ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΘΑΝΑΤΩΝ
Σωματίδια και υγεία
6 4 2
0 -2 0
10
20
PM2.5 (g
Ε. Γερασόπουλος, Μάρτιος 27, 2013
m-3)
30
Για την Ελλάδα ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ τα σωματίδια προκαλούν:
Αριθμός θανάτων Αριθμός εισαγωγών σε νοσοκομεία με αναπνευστικά προβλήματα Ανθρωπο-ημέρες χρήσης βρογχοδιασταλτικών Ανθρωπο-ημέρες επιδείνωσης συμπτωμάτων
3,000 20,000
4 εκατομμύρια 4 εκατομμύρια http://apcg.meteo.noa.gr