climate adaptive design strategies

climate

adaptation climcap

in

construction,

project

strategies

for

wageningen

utrecht,

architecture & planning

academy/eu

2015

arnhem, delft

macht

draagvlak

UU & HU M&M

SB

wijkraad buurtvereniging REO VIDIUS GB W NS/Prorail ondernemersfonds Industrievereniging Utrecht WL Botanische UMC SW GGD Port of Utrecht Tuinen OMU HDSR AGV Jaarbeurs RWS provincie

veel

UU & HU

SSH

bewoners

CMU

invloed op initiatief

weinig

provincie te be誰nvloeden

Industrievereniging

SW WL

in hoge mate

bewoners * initiatief * stadsklimaatadaptatiemaatregelen

GB

Botanische Tuinen

UMC M&M GGD WL SW SSH SB Port of Utrecht

vertrouwen

buurtvereniging

UMC W

Vitens

niet

W

GGD

SB

NUON D.E.

VIDIUS

REO

SSH

OMU

SW WL

M&M

NS/Prorail

Vitens GB

W REO wijkraad buurtvereniging

Industrievereniging NS/Prorail

verhouding

wantrouwen

NUON D.E.

tegengesteld

Jaarbeurs

RWS

UU & HU

HDSR AGV

REO

ondernemersfonds Utrecht OMU CMU bewoners VIDIUS HDSR AGV provincie RWS

belangen

CMU Botanische Tuinen

NUON

gelijkgericht

Jaarbeurs

D.E.

Port of Utrecht

Vitens

kracht

haalbaarheid

A: allemaal,bewoners

krachtenveldanalyse:

OndernemersFonds Utrecht

B: beleid (overheid),gemeente-diensten

C: commercie,bedrijven/organisaties

grootste bollen vormen focus: bewoners & buurtvereniging, gemeentediensten stadswerken (sw), milieu & mobiliteit (m&m), ruimtelijke en economische ontwikkeling (reo), universiteit utrecht, ssh.

stadsTHERMOmeter

stadsWATERmeter

communicatie-strategie op basis van abc-stappen-plan: a (allemaal), B (beleid), c (commercie) communicatie-tool: de stadsKLIMAATmeter is variabel inzetbaar

app: introduceren, aandacht genereren

downloaden, info geven: hitte-check & waterpeiling

lokaliseren

klimaatautomaat

wie? wat? waar?

Heat Rave

we ho

ude

n je en m ake

koff n je

ie war

sta

m

d koe

l

Are you climate-party-proof?

bewustzijn creĂŤren

stap a (allemaal): draagvlak vergroten stap c (commercie): kracht en draagvlak, netwerk benutten

treffen: van mensen en maatregelen

werkontbijt: meetresultaten & kansen

klimaatautomaat positioneren, uitnodigen agendavorming & voorstelbaarheid:stadsGELDmeter

wisselwerking met wijkbureau en bewoners

planning en gebiedsbepaling

stap b (beleid): macht en haalbaarheid toetsen

beleidsbepaling en test-case uitvoering

draagvlak

stap A stap C

verspreiden

ideëen actoren A&B

filteren

verzamelen

organiseren

vinden evenwicht

evalueren uitproberen

voltooien

vastleggen

stadsKLIMAATmeter

voorrang verlenen voorstellen

stap B haalbaarheid

verwachting: stap A en C (ism met ‘label’ B) tegel-voor-tegel stadsKLIMAATmeter vergroenen: verweven draagvlak en haalbaarheid, vergroten belanghitte-eiland-effect stelling en daarmee betrokkenheid; tegen gaan èn biodiversiteit dan maakbaarheid vergroten testen, terugkoppelen, en implementeren

voor

TEGEL TEGEL LEGET

TEGEL

regel

stimuleringsstrategie bij abc-stappen-plan: ‘framing’ mbv stadsKLIMAATmeter, dan stap-voor-stap, de tegel-voor-tegel-regel: te faseren, kleine beetjes samen groots, voor-wat-hoort-wat

maatregelen vergroenen • beplanting toevoegen vergroenen & ontharden • materiaal (maaiveld-gevel-dak) aanpassen • beplanting toevoegen herprofileren • nieuwe straatinrichting voor verbeterde afwatering

voor

TEGEL TEGEL LEGET

nieuwe ontwikkeling mogelijk • verdere bebouwing zonder effect op klimaat

TEGEL

groen netwerk • nabij bestaand groen extra vergroenen om gebieden te verbinden voor beter microklimaat en (lucht)corridor

regel

voorkom nieuwe bebouwing • verdichten beïnvloedt microklimaat situatie negatief bebouwingsgrens (flexibel) • bescherming tegen verdere bebouwing waterscheiding grens • van belang voor regulering afwatering

verkoelende werking op directe omgeving versterken

maatregelen luchtuitwisseling • gradiënten waarborgen, versterken of creëren

vergroenen • beplanting toevoegen

luchtcorridor / ventilatieas voor koele lucht • openhouden

maatregelen

vergroenen & ontharden • materiaal (maaiveld-gevel-dak) aanpassen • beplanting toevoegen frisse lucht producerend gebied

aanbevelingenkaart Utrecht maatregelen

vergroenen • beplanting toevoegen

herprofileren • nieuwe straatinrichting voor verbeterde afwatering

vergroenen & ontharden • materiaal (maaiveld-gevel-dak) aanpassen • beplanting toevoegen

groen netwerk • nabij bestaand groen extra vergroenen om gebieden gemeentegrens Utrecht te verbinden voor beter microklimaat en (lucht)corridor

belastingsgebieden

compensatiegebieden

• hoogste urgentie om opwarming tegen te gaan

• groene, verkoelende plekken in de stad

• hoogste urgentie om opwarming tegen te gaan

• gebieden met natuurlijke achtergrondwind, productie frisse & koele lucht

• urgentie om verdere opwarming te voorkomen vergroenen & ontharden

groen netwerk • water met temperatuur-balancerende functie en luchtuitwisseling

vergroenen • beplanting toevoegen

• behoud van bestaande situatie • materiaal (maaiveld-gevel-dak)

• beplanting toevoegen

aanpassen

herprofileren • nieuwe straatinrichting voor verbeterde afwatering • nabij bestaand groen extra vergroenen om gebieden te verbinden voor beter microklimaat en (lucht)corridor

• bosgebieden met buffer- en regeneratie functie

herprofileren • nieuwe straatinrichting voor verbeterde afwatering

nieuwe ontwikkeling mogelijk • verdere bebouwing zonder effect op klimaat

nieuwe ontwikkeling mogelijk • verdere bebouwing zonder effect op klimaat voorkom nieuwe bebouwing • verdichten situatie negatief climcapbeïnvloedt | module 4 | microklimaat opgave 1 | Claire Oude Aarninkhof bebouwingsgrens (flexibel) • bescherming tegen verdere bebouwing

waterscheiding grens voorbeeld/focusgebied utrecht: treffen in belastingsgebieden zone binnenstad-uithof groen netwerk voorkommaatregelen nieuwe bebouwing • van belang voor regulering afwatering • nabij bestaand groen extra vergroenen om gebieden beïnvloedt microklimaat situatie negatief ontwikkeling ism universiteit, ssh,• verdichten bewoners, te verbinden voor beter microklimaat en (lucht)corridor

monitoren met stadsKLIMAATmeter: belastingkorting als beloning bebouwingsgrens (flexibel) nieuwe ontwikkeling mogelijk • bescherming tegen verdere bebouwing (minder overlast = minder herstelwerkzaamheden = minder kosten) • verdere bebouwing zonder effect op klimaat voorkom nieuwe bebouwing

waterscheiding grens

verkoelende werking op directe omgeving versterken

voor

voor

TEGEL GET LEGET TEGEL LETEGEL TEGEL

TEGEL

TEGEL

regel

regel

x% = xâ‚Ź

stap B tegel-voor-tegel-regel als ruilsysteem:

beleidskoppelaars inzetten, proces-efficiĂŤntie levert middelen op kostenbesparing of inzet politiek leiderschap, daadkracht in realisatie (deadlines bij politieke termijnen) visuele implementaties stadsklimaatmeter als tool voor innovatieve stadsontwikkeling

profilering = projectgeld / subsidies

voor

TEGEL TEGEL LEGET

TEGEL

regel

regen-vriendelijke bestrating

herprofileren: wijzigen afwatering

herprofileren: rain-water-gardens

hemelwater afkoppelen

stap A en C (ism B) tegel-voor-tegel ontharden, regenwater-problematiek aanpakken: door minder verharding water opvangen om riool te ontlasten

verharding vervangen voor beplanting

gevel-voor-gevel: geveltuinen, faรงades laten begroeien

daken vergroenen: waterbuffering en temperatuursdaling

ST

design

case

MARTENSHOF A R N H E M

St.Martenshof in Arnhem, gelegen op helling tussen Veluwe en Rijn, nabij gebieden met sterke hitte-vorming

20 woningen met tuin aan hof, makkelijke toegang/doorgang gewenst

huidige situatie

2 stegen en poortje vormen entree en zichtlijnen tot hof

hoogteverschil versterkt afwateringsrichting,

mogelijk problematisch bij piekbuien

wind uit zuid-westelijke richting op 20m geeft weinig hinder bij (relatief) lage bebouwing en bestaande bomen die luchtstroom remmen hoogteverschil versterkt afwateringsrichting, mogelijk problematisch bij piekbuien reliĂŤf vormt kans voor vertraagde afvoer regenwater

ochtend

middag

eind vd dag

bezonning/schaduwstudie: achtergevels nijhoffstraat veelal in volle zon, koelte en schaduw wenselijk

1: begrenzen, opbergen, sociale controle

2: klimaatvriendelijk: temperatuur-, wind-, water mitigerende maatregelen inclusief 3: ontmoeten, spelen, verbouwen

programma St.Martenshof in drie stappen:

_plan_ grasvlakken met verschil in hoogte, talud en rand vormen speelvlakken, water- en warmtebuffers.

2 paden doorsnijden het hof en verbinden de rondgang en tuinen. fietsenstalling ligt centraal, onder grasvlak geschoven, watert af op diepste plantvak. extra boomgroepje biedt schaduw en geleed het hogergelegen vlak

tuin

rondgang zitrand grasvlak niveau 4 grasvlak niveau 3 bestaande bomen

fietsenstalling zitrand grasvlak niveau 2 tussentalud grasvlak niveau 1 nieuwe (appel)bomen loungetalud rondgang tuin

doorsnede noord-zuid

tuin

rondgang zitrand grasvlak niveau 2

tussentalud nieuwe (appel)bomen grasvlak niveau 1 pad met rand (afnemende hoogte) grasvlak niveau 2 tussentalud grasvlak niveau 1 gevelbeplanting

tuin

rondgang zitrand grasvlak niveau 3

fietsenstalling (entree)pad pleintje met watertegels

doorsnedes west-oost

design

case

SPOORZONE D E L F T

spoorzone-ontwikkeling centraal gelegen in delft nieuwbouw-locatie op grens van verschillende klimatopen (stad/stadsrand/bedrijventerrein) omstandigheden in verandering...

spoor bovengronds: barrière infrastructuur, warmer en meer wind

spoorzone | nieuwe delft

spoor ondergronds: nieuw park verbindt buurten en geeft koele+frisse lucht

wind uit zuid-westelijke richting, te verwachten ‘isolated roughness flow’ en down-wash

ochtend

middag

eind vd dag

bezonning/schaduwstudie: nabije hoogbouw overschaduwt klein deel site

programma spoorzone: doelgroep young professionals, link met delftse landmarks

facades spoorzone | nieuwe delft: karakteristiek delftse architectuur als basis

plan als onderdeel spoorzone-park

_plan_ bebouwing reageert op park en omgeving (openen parkzijde met juiste zon- en wind-oriëntatie, complementeren straatprofiel) 3 niveaus: harde buitenwereld ‘delfts’ (bouw/stoep) zachte binnenwereld als semi-openbaar hof, dakwereld

plan | spoorzone-parkbuurt

park stoep

blok: lager aan parken binnenzijde ivm wind- en zon-invloed

stoep afkoppeling regenwater grasvlak boomgroep beschaduwt, verdampt, ventileert grondgebonden woningen buurthuis gewapend gras, berijdbaar grasvlak groene gevels, koppeling afwatering mv. blok max.5lagen daktuinen stoep

doorsnede noordoost-zuidwest

stoep grondgebonden woningen deelbare appartementen grasvlak boomgroep beschaduwt, verdampt, ventileert buurthuis met binnentuin

grasvlak stoep groene gevels, koppeling afwatering mv. blok max.5lagen daktuinen op zonzjde

doorsnede noordwest-zuidoost

plan principe | bebouwing hoogte-accent, gericht op stad getrapte daklijn als referentie delftse architectuur en beperking wind-hinder

plan principe | wind bouwblok parallel met windrichting; oriĂŤntatie-wisseling vermindert overlast, open naar park-zijde voor koele+frisse luchtstroom

plan principe | zon | water bouwblok met patio-daktuinen (incl luifel) gericht op zonzijde, bovenste deel houten gevel, verlaagt warmte-absorptie en albedo parking onder gebouw beperkt verharding van maaiveld; binnenhof met water-buffer-laag, vertraagde afvoer (regen)water

impressie van referenties groene architectuur | spoorzone-parkbuurt