8 minute read
Reeks in de kijker
Reeks
in de kijker
Klimaatjes
Ons klimaat is alsmaar aan het veranderen en dat ontgaat ook kinderen niet. De reeks Klimaatjes spoort kinderen op een positieve manier aan om in actie te komen. Of ze nu meer willen weten over voedselverspilling, plasticsoep of de opwarming van de aarde, in deze boeken staat het allemaal. Dankzij de duurzaamheidstips aan het einde van elk boek kunnen kinderen zelf een steentje bijdragen aan een betere wereld. Om meer te weten te komen over de reeks, strikten we auteurs Judith Koppens en Andy Engel en illustrator Nynke Mare Talsma voor een gesprek.
Dag Judith, Andy en Nynke! Zouden jullie jezelf voor willen stellen aan onze lezers?
Judith: Hoi, mijn naam is Judith Koppens en ik ben samen met Andy de auteur van Klimaatjes. Ik woon in Eindhoven en ik werk een aantal dagen per week als intern begeleider op een basisschool. Daarnaast schijf ik kinderboeken. Ik heb al ruim 55 boeken geschreven, die vertaald zijn naar meer dan vijfentwintig talen.
Andy: Hallo, ik ben Andy Engel en ik woon net als Judith in Eindhoven. In mijn dagelijks leven ben ik veel bezig met klimaatadaptatie en duurzaamheid. Zo werk ik bij een gemeente als beleidsadviseur duurzaamheid en daarnaast ben ik co-auteur van Klimaatjes. Nynke: Hoi, ik ben Nynke Mare Talsma en ik illustreer de boeken van de Klimaatjes. Ik woon in Apeldoorn en ik werk als zelfstandig illustrator. Ik heb al veel mooie kinder- en jeugdboeken voor binnen- en buitenland mogen illustreren.
Hoe is het idee van de Klimaatjes tot stand gekomen?
Andy: In 2014 woonden Judith en ik in dezelfde straat in Eindhoven. Wij hebben elkaar toen ontmoet op een straatfeest, waar we aan de praat raakten over het klimaat en over hoe de inrichting van onze steden daarop aangepast moest gaan worden de komende jaren. Vooral het thema vergroening kwam daarbij als belangrijke oplossing ter sprake.
Judith: Vanuit zijn professionele achtergrond heeft Andy veel kennis over duurzaamheid en klimaatadaptatie. Aangezien het onderwerp van klimaatverandering de komende decennia niet meer van de agenda zal verdwijnen, leek het Andy een goed idee om hierover een kinderboek te gaan maken, om zo de jonge doelgroep te informeren. Zelf had ik al aardig wat ervaring met het maken van kinderboeken, dus we hebben onze krachten gebundeld en zijn om de tafel gaan zitten om een plan te maken. Enkele weken later hebben we een eerste verhaal geschreven, over een groep dieren uit het bos en een groep dieren uit de stad die bij elkaar op bezoek gaan. Dat verhaal hebben we vervolgens naar Clavis gestuurd.
Andy: Een van de uitgevers, Kristien Werck, was erg enthousiast en nodigde ons uit op de prachtige abdijsite in Herkenrode. We zijn in gesprek gegaan over onze ideeën en Kristien stimuleerde ons om het niet bij één titel te houden, maar om er een serie van te maken. We hebben destijds zes boeken als uitgangspunt genomen voor de reeks, maar inmiddels liggen er al negen titels in de winkels. Naar aanleiding van het gesprek met Clavis hebben we de titel Klimaatjes bedacht en zijn we de zeven hoofdpersonages verder gaan uitwerken. Gezamenlijk zijn zij als het ware een doorsnede van de samenleving.
Nynke: Op basis van de personages die Andy en Judith hadden bedacht, hadden ze ook een illustratiestijl voor ogen. Toen kwam ik in beeld. Andy en Judith namen contact met me op en ik was meteen enthousiast over de serie en de bijbehorende doelen. Vanaf dat moment zijn we hard aan de slag gegaan om van Klimaatjes een succes te maken.
Judith: Het verhaal dat we naar Clavis opgestuurd hebben, is uiteindelijk de titel Natte voeten geworden, het eerste avontuur van de Klimaatjes. Inmiddels hebben ze nog acht nieuwe avonturen beleefd en het tiende boek is ook onderweg.
Wat hopen jullie met deze boeken te bereiken?
Andy: De Klimaatjes maken het containerbegrip ‘duurzaamheid’ toegankelijk en behapbaar voor een jonge doelgroep en hun omgeving. Wij vinden het heel belangrijk dat kinderen, (groot)ouders en leerkrachten met elkaar in gesprek gaan over de onderwerpen die in de reeks aan bod komen. En dan niet op een moralistische of fatalistische manier, maar op een positieve manier. We hopen dat kinderen en volwassenen daardoor gestimuleerd worden om samen de omgeving waarin we leven fijn te houden. Niet doemdenken, maar doendenken, zoals wij dat noemen.
Wat is volgens jullie de kracht van deze reeks?
Nynke: Allereerst de herkenbare en grappige personages. Ieder kind kan zich identificeren met een van hen of herkent iemand uit zijn omgeving. Wie kent er nu geen brompot of iemand die altijd een beetje te voorzichtig is? De Klimaatjes zijn ook met opzet een collectief. Er is niet één held in de serie, want die is er in het echte leven ook
niet. We zullen het, ondanks al onze verschillen, samen moeten doen.
Judith: Een andere kracht is de herkenbaarheid voor kinderen van de situaties in de boeken. Denk aan picknicken, kamperen of een zwembadje in de tuin opzetten. Nynke maakt erg vrolijke en kleurrijke illustraties en in alle boeken verwerkt ze ook altijd een extra verhaaltje op de achtergrond van twee of meer diertjes. Zoals twee wandelende bladeren of een koppel zwaluwen die een eigen avontuur beleven. Ten slotte heeft elk boek op het einde een ‘Zelf aan de slag!’-pagina, waar we in vijf stappen heel eenvoudig uitleggen of voordoen hoe je kunt bijdragen aan een betere omgeving. Dat zijn altijd dingen die een jong kind, soms met een klein beetje hulp, zelf kan doen.
Hoe werken jullie als auteurs en illustrator samen om de boodschap van de boeken over te brengen?
Hebben jullie zelf bijzondere affiniteit met een bepaald onderwerp dat in Klimaatjes aan bod is gekomen?
Andy: Op het moment dat we dit interview doen, is het buiten 30 graden. De titel Wat is het warm springt er vandaag dus heel erg uit. Ondertussen horen we kinderen in de tuin naast ons in een badje met water spelen. Dat doet me denken aan onze nieuwste titel, Waterpret.
Judith: Toen we met de serie begonnen, hebben we veel verschillende onderwerpen verzameld. Uiteindelijk zijn daaruit de onderwerpen met de meeste potentie overgebleven. We concentreren ons steeds op één onderwerp tijdens een gezamenlijke brainstorm. Dan bepalen we welke elementen er in het verhaal moeten zitten, welke vooral niet en hoe we het verhaal op zouden kunnen bouwen. Vervolgens schrijven Andy en ik een eerste versie van het manuscript. Nynke: In de tuin vliegen de bijen en zweefvliegen rond de bloeiende planten en de kans is groot dat we na een hete dag als vandaag weer natte voeten zullen krijgen door een flinke plensbui. Dat zijn op een warme zomerdag als deze dus al verschillende thema’s die ook in Klimaatjes aan bod komen. Dit geeft maar aan hoe alledaags de onderwerpen zijn die we voor deze reeks gebruiken, en dan hebben we het nog niet eens gehad over
Nynke: Ik maak daar vervolgens een storyboard en een kleurenschema bij. Zo komen we erachter waar de verbeterpunten in het verhaal zitten. Wanneer we allemaal tevreden zijn over de verhaallijn, begin ik met het schetsen van de prenten. Tijdens dat proces komen er meestal ook nog wat kleine verbeterpunten tevoorschijn.
Andy: Wanneer we blij zijn met de gemaakte schetsen gaat Nynke met de daadwerkelijke prenten aan de slag. We zijn in de loop van de jaren goed op elkaar ingespeeld geraakt en voegen ook alle drie op onze eigen manier iets extra’s toe.
het sorteren van afval, plasticsoep, energiebesparing, lichtvervuiling, overconsumptie en voedselverspilling. Het zijn allemaal thema’s waar iedereen elke dag mee te maken heeft. Ze zijn allemaal belangrijk en hangen samen met elkaar.
WE HOPEN DAT KINDEREN GEÏNSPIREERD RAKEN DOOR DE KLIMAATJES
Jullie bieden met Klimaatjes op school lessuggesties voor leerkrachten aan. Hoe ziet dat eruit?
Judith: We merken dat er ook in het onderwijs steeds meer aandacht voor duurzaamheid is en dat er daarom ook iets van leerkrachten verwacht wordt. Zo is burgerschap bijvoorbeeld een belangrijk thema in nieuwe curricula. Voor leerkrachten in het basisonderwijs is het een uitdaging om dit te integreren in het volle lesprogramma. We richten onze lessen zo in dat er in één les tegelijkertijd aandacht wordt besteed aan de normale kerndoelen én aan de duurzame doelen van de Verenigde Naties. Op die manier kunnen leerkrachten op een geïntegreerde manier aandacht besteden aan duurzaamheid, zonder dat dit het lesprogramma verzwaart. We hebben de afgelopen tijd een nieuw format gemaakt waarin we dit op een toegankelijke en laagdrempelige manier combineren. Binnenkort voegen we de nieuwe lesbrieven toe aan onze site. Een gedeelte daarvan zal al tijdens de kinderboekenweek beschikbaar zijn.
Er is ook een voorstelling gemaakt naar aanleiding van het boek Plasticsoep. Kunnen jullie daar wat meer over vertellen?
Andy: Twee jaar geleden zijn we benaderd door de enthousiaste theatermakers van Create Studios. Zij hadden de ambitie om een theatervoorstelling voor kinderen op de planken te brengen met de Klimaatjes in de hoofdrol. Daarvoor moesten er levensgrote theaterpoppen worden gemaakt van de zeven hoofdpersonen. Om dit te financieren zijn we een crowdfunding gestart, die heel succesvol is verlopen. De poppenmakers van Theaterpoppen.nl, die onder andere poppen voor de Efteling maken, hebben de Klimaatjes daarna op indrukwekkende wijze tot leven gebracht.
Nynke: Ik heb de decorstukken geschilderd, zodat het eruitziet als een uitvergrootte bladzijde uit het boek Plasticsoep, en Floor en Ramon van Create Studios hebben vier liedjes geschreven en gecomponeerd. De première was op 4 september 2021. Inmiddels is de voorstelling al op tal van basisscholen opgevoerd, hebben ze op het Nerdland Festival gespeeld en in januari 2023 staan ze zelfs in het grote Parktheater in Eindhoven! Kortom, het is een groot succes en we zijn er supertrots op. Er zijn zelfs al plannen om nog een volgende Klimaatjes-voorstelling te ontwikkelen.
Hoe hopen jullie dat de wereld er over 20 jaar uitziet?
Judith: Dat is een grote vraag waar geen eenvoudig antwoord op te geven is. We hopen in ieder geval dat de kinderen die nu onze vriendjes leren kennen geïnspireerd raken door de Klimaatjes. Dat ze niet doem- maar doendenken en over twintig jaar mooie en goede dingen aan het doen zijn. Maar vooral ook dat ze veilig en gelukkig zijn.
Andy: Eén ding weten we zeker: de wereld van morgen zal eruitzien als de dromen van de Klimaatjes van vandaag.
