Wie op weg is, is gezien?

Iedereen die al wandelend door het centrum van een stad of gemeente al eens de blik omhoog houdt, heeft het al gemerkt: wie op weg is, wordt gezien. Veiligheidscamera’s van politie of private eigenaars zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. We stellen ons daar maar weinig vragen bij. “Ik heb niets te verbergen, ik doe niets illegaals op straat. Men mag mij gerust filmen.” Maar is het wel zo onschuldig? Wanneer we er even bij stilstaan, komen verschillende vragen op. Waarvoor dienen die camera’s? Werken ze echt tegen criminaliteit? Wat gebeurt er met alle beelden die dagelijks gemaakt worden? Wie heeft precies toegang tot de beelden en onder welke voorwaarden?

¬ Tekst Nele De Wachter ¬ Foto Jeroen Pollet

Logische vragen, waar niet altijd een helder antwoord op is. Nochtans gaat het over ieders privacy en de persoonlijke en maatschappelijke veiligheid. Beweging.net lanceerde een nieuw project onder de titel “Wie op weg is, is gezien”. Geen actie tégen camera’s in het openbaar, maar een oproep om lokaal op zoek te gaan naar antwoorden op bovenstaande en andere vragen.

In verschillende steden kun je individueel of in groep een camera-safari maken. Zie het als een echte safari waarin je geen wilde dieren, maar camera’s gaat spotten. Aan de hand van een duidelijke wandelkaart, maak je een korte tocht door het centrum. Bedoeling is om aan te geven hoeveel camera’s je tegenkomt die de openbare weg filmen. En dus jou als wandelaar. Op het plan vind je een overzicht van verschillende types camera’s. Onderweg krijg je via QR-codes filmpjes te zien met meer informatie over het belang, het gebruik en de toekomst van camera’s. Lokale vrijwilligersgroepen trekken met al hun vragen richting het lokale bestuur en proberen antwoorden te vinden. Er wordt een debat georganiseerd, een spreker uitgenodigd of een vraag gesteld in de gemeenteraad. De safari is niet alleen leuk om te doen, ze maakt je er bewust van hoeveel camera’s er sowieso al ophangen en geeft je meer achtergrondinformatie. Probeer vooraf in te schatten hoeveel je er zult spotten, het juiste aantal zal wellicht een pak hoger liggen.

Voor de inhoudelijke uitwerking, sloeg beweging.net de handen in elkaar met Jelle Janssens, professor criminologie aan de UGent. Hij doet onderzoek naar onder andere camerabewaking.

Wat zijn de voornaamste redenen om camera’s in te zetten?

PROFESSOR JANSSEN ¬ In de eerste plaats worden camera’s gebruikt voor criminaliteits- en overlastpreventie en verkeersveiligheid. Daarnaast worden de beelden gebruikt voor reactieve opsporing en evenementenbeheer.

In welke mate dragen camera’s dan bij tot het verhogen van de veiligheid of het voorkomen van misdaad?

Een eerste belangrijke vaststelling is dat het effect van camera’s op de criminaliteit, overlast en (on)veiligheidsgevoelens niet eenduidig kan worden vastgesteld. Het preventieve karakter van camera’s is heel beperkt. Camera’s blijken een effect te hebben op diefstal, niet op agressie en geweld en de effecten zijn bovendien niet langdurig. De kans bestaat dat overlast of criminaliteit zich verplaatst naar een andere locatie, maar dat is niet altijd negatief. Camera’s kunnen achteraf wel helpen bij het politioneel onderzoek Kortom, camerabewaking is geen mirakeloplossing en de effectiviteit ervan is nog niet eenduidig aangetoond in het wetenschappelijk onderzoek.

Welke ontwikkelingen mogen we nog verwachten?

Met de ontwikkeling van 5G kunnen meer camera’s gekoppeld worden en kunnen deze in heel hoge kwaliteit beelden streamen zonder zorgen te maken over ruis of haperingen in de datatransfer. In de komende jaren zullen gesloten videosystemen gebruik maken van autonome apparaten die robotachtige mogelijkheden zullen hebben. Deep learning and artificial intelligence gecombineerd met sensorische perceptietechnologie, zullen ervoor zorgen dat camerasystemen zelf kunnen roteren, inzoomen, acties kunnen nemen zonder menselijke interventies. Wat betekent dat nu? Wel, dat betekent dat een camera gekoppeld aan een drone in de hoogte kan gaan opsporen waar een synthetisch druglabo of weedplantage zit en autonoom beslissingen kan nemen om daar foto’s en beelden van te nemen. Of in een station een bepaald iemand te identifi- ceren en te melden aan een andere camera in het systeem “Die persoon moeten we volgen, want die heeft iets vreemds gedaan in een patroon”.

Fascinerende ontwikkelingen met heel veel mogelijkheden dus om criminaliteit te bestrijden. Maar hoe zit het in jouw gemeente? Loopt het allemaal wel zo’n vaart? Hoeveel camera’s zijn er eigenlijk in jouw buurt? Ontdek het op een safari, of contacteer beweging.net als er nog geen uitgewerkte safari in jouw gemeente is en je zin hebt je verder in het onderwerp te verdiepen.

Meer info op www.wieopwegis.be ~ Professor Janssen live horen? Welkom op de info- en debatavond op 26 september om 19.30u in Ieper, auditorium AC Auris (Ter Waarde 1). Inschrijven via westvlaanderen@beweging.net

Ook In Onze Provincie

Wie op weg is, is gezien in Ieper Beweging.net Ieper lanceerde op Rerum Novarum de eerste West-Vlaamse camerasafari. Naar aanleiding van de eerste bevindingen hield raadslid Stefaan Williams een interpellatie op de gemeenteraad van 5 juni. Hij stelde een aantal concrete vragen:

¬ Welke criteria hanteren we in onze stad en gebeurt de eventuele goedkeuring na een voorafgaand onderzoek? Welke criteria worden er ter evaluatie gebruikt?

¬ Welke flankerende maatregelen worden naast de inzet van de camera’s voorzien (herinrichting publieke ruimte, aanpassen straatverlichting, inzet van straathoek/buurtwerkers, aansturing van wijkagenten…)?

¬ Beschikt de stad over een actuele lijst van alle camera’s geplaatst op haar grondgebied?

¬ Iedereen die gefilmd wordt heeft recht op inzage van de gemaakte beelden. Maar hoe moet men dit recht uitoefenen? Hoe verloopt dit in de praktijk en wie dient men te contacteren bij onze stadsdiensten voor meer info?

¬ Wie staat in voor het bewaren en verwerken van het beeldmateriaal?

De antwoorden komen uitgebreid aan bod op de info- en debatavond op 26 september (zie hierboven). Wie de safari in Ieper zelf wil doen, kan dat de hele zomer lang. Het gratis routeplan is af te halen bij chocolaterie Peter De Groote (Markt 43, Ieper) en online te vinden via www.wieopwegis.be.

Burgerpanel.

Het gedacht van

Camera’s nemen onze privacy helemaal weg.

Ik besef zelfs niet dat er overal camera’s zijn, maar eigenlijk heb ik het liever niet. Big Brother is reeds aanwezig op sociale media zonder camera’s. Black Mirror, een reeks op Netflix, probeert een ‘futuristische wereld’ te tonen. Misschien zijn bepaalde scenario’s nu nog ondenkbaar, maar niet onmogelijk. Denk maar aan de opkomst van AI, robots, sociale media, hoe mensen elkaar precies als ‘rechters’ beoordelen, de verschrikkelijke reacties die sommigen online posten … Heel eng vind ik dat. Camera’s passen ook in dat plaatje, want ze nemen onze privacy helemaal weg. Dus nee, voor mij hoeft het niet.

Het gaat niet om veiligheid, maar om individuele vrijheid. Camera’s hebben voor mij persoonlijk geen invloed inzake veiligheidsgevoel op straat. Ze brengen eerder ergernis teweeg.

Het doel is o.a. criminaliteit te ontmoedigen. Dit lukt beperkt; veel van de problematiek verplaatst zich gewoon. Belangrijker vind ik na te denken over een constant gevoel van overtuiging naar de bevolking toe.

“Kijk, dankzij de camera’s hebben we de inbrekersbende klem gezet”. Een dankbare meevaller… Dieper ligt de wens van de overheid het doen en laten van de burger in kaart te brengen.

Het gaat niet om veiligheid, maar om individuele vrijheid.

CM in West-Vlaanderen

Contacteer ons via 050 44 05 00, westvlaanderen@cm.be of kijk op www.cm.be/kantoren voor de dienstverlening.

ACV in West-Vlaanderen

Contacteer ons via www.hetacv.be/contact of 051 23 58 00. Boek een afspraak (telefonisch of op kantoor) via www.afspraakACV.be. Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net