Aneks 1: Katalog założeń parkowych
Niniejszy aneks stanowi poglądowy katalog założeń parkowych powstałych w Europie po 1982 roku. Przykłady dobrane są w taki sposób, aby dawały możliwie pełny wgląd w różnorodność parków miejskich, z uwzględnieniem wszystkich nurtów opisanych w rozdziale 8. Nurty ideowo przestrzenne… Każdy park został opisany na karcie A, na której podano również najważniejsze dane liczbowe oraz przedstawiono plan, ewentualnie zdjęcie satelitarne. Karta B zawiera zdjęcia. W układzie kart przyjęto porządek alfabetyczny, sortując kolejno wg kraju, miasta oraz nazwy parku. Wszystkie nazwy parków podano w oryginale. Wykaz założeń ujętych w katalogu: Francja: • Chaumont-sur-Loire: *Festival International des Jardins • Lille: *Parc Henri Matisse • Paryż: *Jardin Atlantique • Paryż: *Parc André Citroën • Paryż: *Parc de La Villette Hiszpania • Barcelona: *Parc Central de Nou Barris • Barcelona: *Parc Diagonal-Mar • Kordowa: *Parque de Miraflores • Madryt: *Parque Juan Carlos I • Walencja: *Jardins del Turia Holandia: • Amsterdam: *Bijlmermeer Park - Monument • Amsterdam: *Cultuurpark Westergasfabriek • Rotterdam: *Museumpark Niemcy: • Berlin: *Erholungspark Marzahn • Berlin: *Natur-Park Schöneberger Südgelände • Berlin: *Neue Wiesen • Berlin: *Spreebogen – Platz der Republik, Forum i Friedrich-Ebertplatz, Spreebogen Park • Duisburg: *Landschaftspark Duisburg-Nord • Monachium: *BUGA 2005 München – Landschaftspark Riem Polska: • Kraków: *Park Dębnicki • Warszawa: *Ogrody Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego • Wrocław: *Park Milenijny Wielka Brytania: • Londyn: *Greenwich Peninsula Park • Londyn: *Thames Barrier Park
-A1-1-
kraj
Francja
region
miasto
Chaumont-sur-Loire
dzielnica
nazwa parku
Festival International des Jardins Chaumont-sur-Loire (Conservatoire international des parcs et jardins de Chaumont-sur-Loire)
autorzy
Jacques Wirtz; ogrody - co roku inni autorzy w ramach konkursu miedzynarodowego
prace projektowe
poc zątek
zakończenie
prace budowlane
początek
inauguracja
powierzchnia [ha] koszt
3 całkowity
kolejne fazy
1992 corocznie
za 1 m2
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
land art, abstrakcjonizm, intertekstualizm
główne źródła danyc h
Centre
lokalizacja
park reorganizowany
PIGEAT 2005 / JONES 2003 / DRAPELLA-HERMANSDORFER 2002
za: PIGEAT 2005
Założenie składa się z serii 32 gabinetów ogrodowych wydzielonych jednakowymi żywopłotami, z prowadzącymi do nich ścieżkami. Plan ma organiczną formę przywodzącą na myśl liście i łodygi tulipanowca. Ogrody co roku organizowane są od nowa, na podstawie zwycięskich projektów konkursowych odpowiadających na zadany temat. Zwycięzca konkursu realizacji ma prawo utrzymać swój ogród również w kolejnym roku. Poszczególne aranżacje stanowią popis sztuki krajobrazu, a w szczególności land art. Ich efemeryczność podkreśla zastosowanie nietrwałych materiałów (np. tkanin). Eksponowane kompozycje i struktury ukierunkowane są na efekt scenograficzny.
-A1-2-
-A1-3-
kraj
Francja
region
Nord-Pas-de-Calais
miasto
Lille
dzielnica
Euralille
nazwa parku
Parc Henri Matisse
autorzy
Gilles Clément; EMPREINTE: Èric Berlin, Sylvian Flipo; art.Claude Courtecuisse
prace projektowe
poc zątek
1992
zakończenie
1993
prace budowlane
początek
1996
inauguracja
2000
8
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
4 880 000
za 1 m2
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
abstrakcjonizm, dekonstrukcja, naturalizacja, kontekstualizm, land art
główne źródła danyc h
lokalizacja
61,00
ponad komunikacją
Refer... 2000 / CORTESI 2000
za: CORTESI 2000
Jeden z dwu parków towarzyszących nowemu centrum Lille - Euralille. Tworzy strefę przejściową pomiędzy nowym dworcem TGV i centrum komercyjnym a starym miastem. Najbliżej Euralille znajduje się duzy plac, nastęnie łąka, a na tyłach system zagajników - ogrodów tematycznych (min. bambusowy, skalniak, plac zabaw). Pod jego częścią zlokalizowana jest nowa węzłowa stacja podziemnego tramwaju, sygnalizowana przez wyprowadzone na powierzchnię otwory wentylująco-doświetlające. Najbardziej rzucającym się w oczy element założenia to specyficzna forma krajobrazowa - gigantyczna, nieregularna betonowa "donica", w której rośnie lasek wyniesiony kilka metrów ponad poziom otaczającego terenu. Park wyróżnia również metoda kompozycji parterów bylinowych - Gilles Clément eksperymentuje również tutaj, ze swoją oryginalną metodą jardin en movement - na równym trawniku rozsiane są wyraźnie ograniczone płaty swobodnej wegetacji.
-A1-4-
-A1-5-
kraj
Francja
region
Île-de-France
miasto
Paryż
dzielnica
Paris 19e, Montparnasse
nazwa parku
Jardin Atlantique
autorzy
François Brun, Michel Pena, C. Schnitzler
prace projektowe
poc zątek
1987
zakończenie
prace budowlane
początek
1992
inauguracja
3,5
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
1994
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, dekonstrukcja, kontekstualizm, abstrakcjonizm, land art
główne źródła danyc h
lokalizacja
ponad komunikacją
CORTESI 2000 / DRAPELLA-HERMANSDORFER 2002 / Atlas... 2000
za: CORTESI 2000
Ogród położony bardzo spektakularnie - na dachu nowego dworca Montparnasse, z widokiem na górujący nad miastem wierzowiec Tour Montparnasse. Cała jego estetyka nawiązuje do motywów marynistycznych: zafalowane ogrodzenia i wzory posadzek, drewniany pokład do opalania, latarnie i pergole jakby uginające się na wietrze, morska kolorystyka, sztuczne wydmy, kępy kostrzewy. W obwodzie kwadratowego niemal planu po jednej stronie umieszczono ciąg ogrodów tematycznych, po drugiej - korty tenisowe. Główna oś przecina łąkę i położony w centrum placyk z instalacją "Wyspa Hesperyd" przypominającą przyżądy meteorologiczne i tryskającą gejzerem mody. Po obu stronach, rosną równomiernie rozstawione drzewa, obciążające bezpośrednio słupy konstrukcyjne położonego niżej budynku. Z wychodzących na dach świetlików dobiegają odgłosy z peronów dworca TGV.
-A1-6-
-A1-7-
kraj
Francja
region
Île-de-France
miasto
Paryż
dzielnica
Paris 15e, Front de Seine
nazwa parku
Parc André Citroën
autorzy
Gilles Clément i Alan Provost (konkurs, koncepcja krajobrazowa), Patrick Berger (szklarnie, z: Laurence Feveile, Janine Galiano), Jean-Paul Viguier (szklarnie i wiadukt nadbrzeżny), Jean-François Jodry
prace projektowe
poc zątek
prace budowlane
początek
powierzchnia [ha] koszt
1985
13,8 całkowity
59 150 219
zakończenie inauguracja
1992
kolejne fazy
1994 428,62
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, kontekstualizm, dekonstrukcja, naturalizacja
główne źródła danyc h
lokalizacja
tereny poprzemysłowe
CLEMENT 1995 / CORTESI 2000 / BIESKE-MATEJAK 2002 / LAVALOU 1992
za: CORTESI 2000
Drugi z najbardziej znanych nowoczesnych parków paryskich. Założenie stanowi fuzję elementów dwu projektów konkursowych: Clément odpowiedzialny był za stronę północną, Provost za południową. Kompozycja regularna, osiowa, nawiązująca do tradycyjnych założeń o osi prostopadłej do Sekwany. Łączy układ regularny z miejscową „dzikością". Główny element to prostokątna łąka otoczona kanałem. Od strony rzeki szerokie otwarcie pod wiaduktem. Po stronie przeciwnej uwielbiany przez dzieci perystyl wodny flankowany dwiema potężnymi oranżeriami. Wzdłuż łąki ogrody i pawilony - od północy szklarnie i ogrody seryjne oraz typowy dla Clémenta jardin en mouvement; w części południowej kamienne nimfea, wyniesiony kanał zakończony kaskadami i ogród metamorfoz. Na wschód od głównej kompozycji dwa autonomiczne ogrody - biały i czarny. Park pełen ukrytej symboliki - ogrody tematyczne obrazują kolejne etapy przemiany alhemicznej. Bardzo wysoka wartość estetyczna i użytkowa.
-A1-8-
Parc André Citroën
Fot.: autor
-A1-9-
kraj
Francja
region
Île-de-France
miasto
Paryż
dzielnica
Paris 19e, La Villette
nazwa parku
Parc de La Villette
autorzy
Bernard Tschumi; ogrody tematyczne również: François Ghys, Alexandre Chemetoff, Daniel Buren, Bernhard Leitner, Alain Pélissier, Fujiko Nakaya, Isabelle Devin, Catherine Rannou, Gilles Vexlard, Jean-Max Albert; iluminacje: B.Tschumi i art. François Morellet
prace projektowe
poc zątek
1982
zakończenie
prace budowlane
początek
1985
inauguracja
1991
55
kolejne fazy
1996
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
za 1 m2
nurt
warstwowy
obecne tendencje ideowo-estetyczne
dekonstrukcja, intertekstualizm, kontekstualizm
główne źródła danyc h
lokalizacja
tereny poprzemysłowe
TSCHUMI 1987, 1994-1, 1994-2 / ORLANDINI 1999 / BALJON 1992, 1997
Fot.: autor
Pierwszy i najgłośniejszy z nowoczesnych parków Paryża, założony na terenie dawnej rzeźni i giełdy bydła. Współtworzy kanon dekonstruktywizmu w architekturze. Duży park powiązany z otaczającymi i wkompowanymi weń obiektami kulturalnymi: Miasteczkiem Nauki i Przemysłu, halą wystawowo (La Grande Halle), kinem sferycznym (Géode), centrum muzyki rockowej (Zénith), miasteczkiem muzyki i in. Kompozycja otwarta, trójwarstwowa (płaszczyzny trawników i placów, linie ścieżek i aleii, punkty folies). Rolę spinającą pełnią w parku (a z założenia pełnić miały również w jego styku z miastem) czerwone pawilony folies, rozstawione regularnie co 50 m. Forma każdego z nich jest rezultatem dekonstrukcji podstawowej bryły sześcianu. Elementy geometryczne - proste główne aleje, kolistą i trójkątną łąkę, regulaną siatkę pawilonów folies, uzupełnia falująca wstęga Promenady Kinematycznej (Promenade Cinématique), na którą „nanizane" są różnorodne w funkcji i formie ogrody tematyczne.
-A1-10-
-A1-11-
kraj
Hiszpania
region
Katalonia, prow. Barcelona
miasto
Barcelona
dzielnica
Nou Barris
nazwa parku
Parc Central de Nou Barris
autorzy
Andreu Arriola, Carme Fiol
prace projektowe
poc zątek
1991
zakończenie
2001
prace budowlane
początek
1997
inauguracja
1999
16,6
kolejne fazy
2003
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
15 897 729
95,77
za 1 m2
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
abstrakcjonizm, land art, kontekstualizm, dekonstrukcja
główne źródła danyc h
lokalizacja
tereny "puste"
ARRIOLA, FIOL 1998, 2000
dzieki uprzejmosci: A.Arriola, C.Fiol
Utworzony na zdegradowanym obszarze zajmujących zatomizowaną przestrzeń pomiędzy blokowiskami dzielnicy Nou Barris. Na terenie parku znajduje się kilka mieszkalnych punktowców, fragment starego szpitala, dziś ratusz dzielnicowy i nowe Forum Techniki. Różnorodność funkcji i niejednolitość krajobrazu, wymagały kreacji sugestywnych elementów nadających spójność kompozycji. Projektanci wyszli od inspiracji kubistycznymi krajobrazami Picassa. Swobodnej, pozornie chaotycznej kompozycji trójkątów (płaszczyzn trawnika, stoków z klorową ceramiczną wykładziną, fontann i basenów, zygzakowatych chodników i pomostów) harmonię nadaje zasada trzymania się wyłącznie trzech kierunków w każdym fragmencie założenia. Kolejną nadrzędną zasadą jest stosowanie tych samych, oryginalnych i charakterystycznych elementów posadzek, ławek, oświetlenia, odwodnienia. Przekraczający granicę parku litemotif stanowią drewniane parasole „Palma” i „Diapasó”, w które wmontowano również reflektory.
-A1-12-
Parc Central de Nou Barris
Fot.: autor
Fot.: Andreu Arriola -A1-13-
kraj
Hiszpania
region
Katalonia, prow. Barcelona
miasto
Barcelona
dzielnica
Sant Martí
nazwa parku
Parc Diagonal-Mar
autorzy
Enric Miralles i Benedetta Tagliabue, arquitectes Associats; Elena Rocchi, Lluis Cantallops, Fabian Asunción
prace projektowe
poc zątek
1997
zakończenie
prace budowlane
początek
1998
inauguracja
14,31
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
11 161 800
za 1 m2 lokalizacja
2002
78,00
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
land art, abstrakcjonizm, intertekstualizm, dekonstrukcja, kontekstualizm, naturalizacja
główne źródła danyc h
MIRALLES, TAGLIABUE 1996, 2006 / GABANCHO, FREIXA 1995 / Refer... 2000
tereny poprzemysłowe
za: Quaderns 240, 2004
Park wpleciony jest w strukturę nowoczesnej dzielnicy Diagonal-Mar, realizowanej w powiązaniu z szeregiem innych programów rewitalizacji zdegradowanych obszarów przemysłowych (Olimpiada 1992, rehabilitacja doliny i ujścia rzeki Besòs, Forum Kultur 2004). Ma znaczenie strategiczne jako zaplecze rekreacyjne dla towarzyszących mu luksusowych apartamentowców. Zabudowa i przecinające park drogi wpisują się miękko w organiczną aranżację. Obsadzenia, instalacje oświetleniowe, place zabaw, zbiorniki wodne, pomosty oraz pop-artowo/land-artowe pergole i wodotryski miękko wypełniają przestrzeń pomiędzy budynkami, a jednocześnie zewnętrzne ramy całości pozostają sztywne - otaczające kompleks drogi formują kwadrat. Kompozycja stanowi rezultat autorskiej, organicznej metody projektowej Miralesa, który nadawał trzeci wymiar malarskim wizjom układów roślin i owoców. Jest to niejako nowoczesna, dynamiczna i niepokojąca wariacja art nouveau.
-A1-14-
Parc Diagonal-Mar
Fot.: autor -A1-15-
kraj
Hiszpania
region
miasto
Kordowa
dzielnica
nazwa parku
Parque de Miraflores
autorzy
Juan Cuenca, art. Agustín Ibarrola
prace projektowe
poc zątek
zakończenie
prace budowlane
początek
inauguracja
powierzchnia [ha] koszt
5 całkowity
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
minimalizm, kontekstualizm, land art
główne źródła danych
www.eldiadecordoba.com
Andaluzja, prow. Kordowa
2003
kolejne fazy za 1 m2 lokalizacja
tereny "puste"
GoogleEarth
Park położony na prawym brzegu, w zakolu rzeki Gwadalkiwir, naprzeciw staromiejskiego centrum Kordoby. W powiązaniu z zagospodarowanym równolegle polderem tworzy szerokie otwarcie widokowe na panoramę miasta z bryłą katedry i meczetu na pierwszym planie. Obsadzony niezbyt gęsto, z różnorodnie ukształtowanymi parterami bylinowymi i trawnikiem. W yposażenie (ławki, lampy, kosze na śmieci, murki, również małe budynki obsługi) utrzymane jest w stylu minimalistycznym, a rozmieszczenie poszczególnych elementów na tle planu wykazuje cechy projektowania warstwowego. Ważnym elementem są abstrakcyjne rzeźby. Park stanowi element programu rewaloryzacji miejskiego odcinka rzeki (obok Balcón de Guadalquivir i Sotos de Albolafia).
-A1-16-
Parque de Miraflores
Fot.: autor -A1-17-
kraj
Hiszpania
region
Madryt
miasto
Madryt
dzielnica
Barajas
nazwa parku
Parque Juan Carlos I (Parque Olivar de la Minojosa)
autorzy
José Luis Esteban Penelas & Emilio Esteras Martín
prace projektowe
poc zątek
1989
zakończenie
prace budowlane
początek
1989
inauguracja
161
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
72 121
za 1 m2
0,04
nurt
warstwowy
obecne tendencje ideowo-estetyczne
dekonstrukcja, brutalizm, intertekstualizm, land art, kontekstualizm, tradycjonalizm
główne źródła danyc h
lokalizacja
1992
tereny "puste"
CORTESI 2000 / Parque Juan Carlos on-line
za: CORTESI 2000
Największy z intensywnie urządzonych parków miejskich Europy. Część otwartego centrum ekspozycyjnego i nowego centrum miasta (Campo de las Naziones). Towarzyszą mu pawilony wystawowe, centrum kongresowe, restauracje, hotele i biurowce. Większość geometrycznie uporządkowanych terenów zielonych znajduje się wewnątrz okręgu-promenady o średnicy 1 km. Abstrakcyjny (bezpośrednie nawiązanie do malarstwa dekonstruktywistów) układ kompozycji jest czytelny nawet na zdjęciach satelitarnych, co wynika z chęci zapewnienia efektu krajobrazowego widocznego z pokładu samolotów startujących z pobliskiego lotniska. W parku znajdują się liczne piramidy kryjące śmietniska, monumentalne rzeźby, wijący się strumień z licznymi fontannami, największa w Europie Fontanna Cybernetyczna. Układ zieleni jest wyraźnie geometryczny co nawiązuje do istniejących w tym miejscu wcześniej sadów oliwnych. Park często krytykowany ze względu na monumentalizm i brutalistyczną stylistykę.
-A1-18-
Parque Juan Carlos I
Fot.: Angel Menor Pozo -A1-19-
kraj
Hiszpania
region
miasto
Walencia
dzielnica
nazwa parku
Jardines del Turia (w tym Ciudad de las Artes y las Ciencias i Parque Gulliver)
autorzy
Tallers de Arquitectura: Ricardo Boffill (masterplan, tramos X-XI); Santiago Calatrava (Ciudad de las Ciencias); Vegas Tu i Mediterrània (tramo I); Hernández Barquero, Juan José (tramo II); Rafael Rivera, art. Manolo Martín (tramo XII – Parque Gulliver); inni (tramos III-IX i XVI)
prace projektowe
poc zątek
prace budowlane
początek
powierzchnia [ha] koszt nurt
1981
zakończenie inauguracja
104 całkowity
artystyczny / tradycjonalistyczny
Walencia
kolejne fazy
1982 1986,1991,2000 2001,2003,2004
za 1 m2 lokalizacja
tereny "puste" (dawne koryto rzeki)
obecne tendencje ideowo-estetyczne
abstrakcjonizm, land art, tradycjonalizm, intertekstualizm, kontekstualizm, naturalizacja
główne źródła danyc h
Culturia on line / www.ayto-valencia.es / www.wikipedia.org
na podst. planu Walencji
Przepływająca przez Walencję rzeka Turia w latach 60. została skanalizowana i wyprowadzona poza miasto. Od lat 80. suche koryto służy miastu jako obszar rekreacji. Zorganizowano w nim tereny sportowe (stadion lekkoatletyczny, boiska piłkarskie, bieżnie sportowe, boisko baseballowe, ścieżki rowerowe, skatepark), miasteczko rozrywki, naturalne i uporządkowane tereny zielone, place zabaw, jak również szereg zespołów zabudowań sportowych, ekspozycyjnych i kulturalnych, w tym kompleks Miasteczka Sztuki i Nauki Santiago Calatravy. Cały park niezwykle efektownie wygląda z poziomu dawnego nabrzeża czy z któregoś z licznych mostów. Obok zespołu Ciudad de las Artes y las Ciencias, w skład którego wchodzą Pałac Sztuk (sale koncertowe), tzw. Hemisférico (kino IMAX i planetarium), Muzeum Nauki, kompleks Oceanarium i pasaż ogrodowy przekryty wielką pergolą Umbráculo, jedną z największych atrakcji stanowi Parque Gulliver – plac zabaw wbudowany w olbrzymią rzeźbę leżącego Guliwera.
-A1-20-
Jardines del Turia
Fot.: autor -A1-21-
kraj
Holandia
region
Noord-Holland
miasto
Amsterdam
dzielnica
Zuidost, Bijlmermeer
nazwa parku
Bijlmermeer Park - Monument
autorzy
Descombes Architectes: Georges Descombes; Architectuurstudio Herman Hertzberger: Herman Hertzberger
prace projektowe
poc zątek
1994
zakończenie
1996
prace budowlane
początek
1997
inauguracja
1998
1,2
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
1 815 121
151,26
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, minimalizm, kontekstualizm, dekonstrukcja
główne źródła danych
lokalizacja
osiedle mieszkaniowe
CORTESI 2000 / MASBOUNGI 2002 / WEILACHER 2005
za: CORTESI 2000
Park porządkuje przestrzeń wewnątrz kilku gniazd odnowionego socjalnego osiedla blokowego na peryferiach Amsterdamu. Kształt kompozycji narzucają sześcioboczne pola kwartałów. Rytm ten śledzi, naśladuje, a zarazem urozmaica sztuczny kanał-polder. Z zarysem kanału wiąża się dwa proste ciągi przecinające równolegle całą tkankę urbanistyczną. Ich minimalistyczna, betonowa estetyka kontrastuje ze swobodnym potraktowaniem podrzędnych ścieżek i naturalizacją brzegów na niektórych odcinkach kanału. Park jest pomnikiem tragedii która miała miejsce w 1992 roku, kiedy na terenie osiedla rozbił się samolot Boeing 747. Śmierć 47 osób upamiętnia tablica i wyeksponowane "drzewo które to wszystko widziało" w centrum parku. Tuż obok kanał i główną oś przecina betonowa ścieżka - "odcisk" fragmentu budynku, który został zniszczony przez spadający samolot.
-A1-22-
Bijlmermeer Park - Monument
Fot.: autor -A1-23-
kraj
Holandia
region
Noord-Holland
miasto
Amsterdam
dzielnica
Westpark
nazwa parku
Cultuurpark Westergasfabriek
autorzy
Gustafson Porter (arch.kraj.), Francine Houben (arch.)
prace projektowe
poc zątek
zakończenie
prace budowlane
początek
inauguracja
powierzchnia [ha] koszt
2003
kolejne fazy całkowity
za 1 m2
nurt
poprzemysłowy
obecne tendencje ideowo-estetyczne
recykling, kontekstualizm, dekonstrukcja, naturalizacja
główne źródła danych
lokalizacja
tereny poprzemysłowe
PORTER 2002
za: PORTER 2002
Poszerzenie obszaru głównego parku miejskiego Amsterdamu - Westerpark - o tereny XIX-wiecznej gazowni. Zachowano, odremontowano i zaadoptowano do nowych funkcji większość obiektów gazowni, w tym dominującą kubaturowo wieżę ciśnień, budynki administracyjne i szereg hal, pełniących obecnie rolę dużego ośrodka kulturalnego. Większość terenu zajmuje otwarta łąka. Wzdłóż jej północnej granicy ciągnie się wydłużony, płytki basen, podzielony na 3 części: kąpielową, przeznaczoną do brodzenia, wreszcie naturalizowaną, pełniącą rolę filtra biologicznego. Element ten stanowi nawiązanie do holenderskich polderów. Aranżacja zieleni części zachodniej ma charakter naturalizowany. Przyciągają uwagę dwa połączone stawy obrośnięte płytkowodną roślinnością, zorganizowane w obrębie fundamentu dwu innych zbiorników gazowych. W południowej części urządzono dwa regularne ogrody, które przecina łamana linia głównej parkowej alei. Aleja zaczyna się na regularnie obsadzonym, geometrycznym placu wejściowym.
-A1-24-
Cultuurpark Westergasfabriek
Fot.: autor -A1-25-
kraj
Holandia
region
miasto
Roterdam
dzielnica
nazwa parku
Museumpark
autorzy
Yves Brunier, OMA, Rem Koolhas
prace projektowe
poc zątek
1989
zakończenie
prace budowlane
początek
1990
inauguracja
12
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
1 815 121
za 1 m2
nurt
artystyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
abstrakcjonizm, minimalizm, dekonstrukcja
główne źródła danych
lokalizacja
Zuid-Holland
1994
15,13
park reorganizowany
CORTESI 2000
za: CORTESI 2000
Park w miejscu dawnego prywatnego ogrodu. Łączy się ze starszym założeniem parkowym. Stanowi łącznik pomiędzy trzema współczsnymi budynkami muzeów: architektury, sztuk pięknych, przyrodniczym. Kompozycja liniowa, rozegrana na dwu równoległych osiach: prostej alei i falującej w trzech wymiarach ścieżki. Prostej alei rytm nadają małe placyki z posadzką przetykaną ceramiką w kolejnych kolorach podstawowych. Po obu stronach każdego placyku stoją minimalistyczne niskie ławy z betonu. Kontrastowo do osi geometrycznej, gięta oś ścieżki biegnie przez róznorodne, barwne skrawki ogrodów, ginąc w gęstwinie drzew i krzewów. Bogactwo przyrody podziwiać można z wyniesionego pomostu. Założenie stanowi rzadki przykład zastosowania zasady minimalizmu we współczesnym parku miejskim.
-A1-26-
Museumpark
Fot.: autor -A1-27-
kraj
Niemcy
region
Berlin
miasto
Berlin
dzielnica
Marzahn-Hellersdorf
nazwa parku
Erholungspark Marzahn
autorzy
Gottfried Funeck, Roswitha Schultz, Birgit Engelhardt, Claus-Dieter Schmidt, KarlHeinz Kastl
prace projektowe
początek
zakończenie
prace budowlane
początek
inauguracja
powierzchnia [ha] koszt
21 całkowity
nurt
tradycjonalistyczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
tradycjonalizm, intertekstualizm
główne źródła danyc h
kolejne fazy
1987 2000,2003,2005
za 1 m2 lokalizacja
tereny "puste"
DRAPELLA-HERMANSDORFER, OGIELSKI 2004 / Senatsverwaltung... on-line
za: www.stadtentwicklung.berlin.de
Powstał dla uczczenia 750-lecia Berlina pod szyldem "Berliner Gartenschau". Jego tradycyjną, krajobrazową kompozycję, wzbogacały w następnych latach kolejne ogrody tematyczne. Każdy z nich to cytat z innej tradycji lub konwencji: Ogród Bajek, Ogród Bylinowy, Gaj Rododendronowy, Ogród Chiński, Ogród Japoński, Ogród Bali, Ogród Orientalny, Ogród Koreański. Wkrótce dołączą do nich Ogród Renesansowy i Ogród Angielski (Labirynt). Ogrodom towarzyszą zagajniki, polany, kompozycje kwiatowe, oczko wodne. Park cieszy się szczególną popularnością, którą zawdzięcza różnorodności estetycznej i bogactwu funkcjonalnemu, jak również konwencji nieustającej wystawy ogrodniczej.
-A1-28-
-A1-29-
kraj
Niemcy
region
Berlin
miasto
Berlin
dzielnica
Tempelhof-Schöneberg
nazwa parku
Natur-Park Schöneberger Südgelände
autorzy
Arbeitsgemeinschaft planland/ÖkoCon: Ingo Kowarik, Andreas Langer, Ludger Schumacher, Helmuth Knoll
prace projektowe
początek
1994
zakończenie
1996
prace budowlane
początek
1996
inauguracja
2000
18
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
9 090 000
za 1 m2
nurt
naturalizowany / poprzemysłowy
obecne tendencje ideowo-estetyczne
naturalizacja, recykling, kontekstualizm, land art
główne źródła danyc h
lokalizacja
50,50 tereny "puste" / pokolejowe
MEUSER i in. 2001 / DRAPELLA-HERMANSDORFER 2002, 2006 / Refer... 2000
Fot.: autor
Powstał na terenie przedwojennego dworca towarowego, który w czasie podziału Berlina pozostgawał w strefie granicznej i uległ degradacji. Podłużna działka wcisnięta jest pomiędzy obecnie działające torowiska kojeji podmiejskiej i krajowej. Autorzy projektu wykorzystali zarówno pozostałości kolejowe jak i fakt, iż naturalna sukcesja odcisnęła na tereniue wyraźne piętno. Przyjęto zasadę minimalnej ingerencji. Teren uporządkowano, wzbogacono urządzeniami zabawowymi, wytyczono ścieżki. Z elementów takich jak wieża ciśnień, nastawnia, porzucona lokomotywa uczyniono atrakcję, a z dzikiej roślinności atut (filozofia "czwartej natury"). W parku działa grupa artystów konstruujących z poprzemysłowych pozostałości współczensne rzeźby i instalacje eksponowane następnie na terenie założenia; betonowe mury pokryto barwnymi graffiti. Formalnie park podzielony jest na 3 strefy: otwartą strefę wejściową, chronioną strefę przyrodniczą ze ścieżka na wyniesionym trapie oraz strefę muzealną.
-A1-30-
-A1-31-
kraj
Niemcy
region
Berlin
miasto
Berlin
dzielnica
Karow
nazwa parku
Neue Wiesen
autorzy
Andrea Schirmer, Martina Kernbach
prace projektowe
początek
1996
zakończenie
1997
prace budowlane
początek
1997
inauguracja
1998
12
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
3 732 488
za 1 m2
nurt
naturalizowany
obecne tendencje ideowo-estetyczne
naturalizacja, minimalizm, dekonstrukcja
główne źródła danyc h
lokalizacja
4,34 tereny "puste"
MEUSER i in. 2001 / JIRKU 2001
w oparciu o: www.stadtentwicklung.berlin.de
Ekstensywny park na berlińskich przedmieściach. Towarzyszy rozległemu zespowi chronionego krajobrazu utrzymanemu w charakterze naturalnej łąki, z rzadka jedynie uzupełnionej nowymi nasadzeniami. W wąskim pasie na granicy między strefą chronionego krajobrazu a osiedlem Alt Karow w bardzo delikatny sposób wprowadzono kilka elementów małej architektury – oszczędnych formalnie, wyrazistych materiałowo, ledwie dostrzegalnych w szerszej perspektywie bujnych łąk. Są to: drewniany mostek na strumyku, stożkowate wzniesienie zwieńczone niskim murkiem, na które wiodą proste schody, kilka prostopadłościennych, nierównych bloków kamienia służących za ławki, wytyczające granicę parku murki z łupanych kamieni zamkniętych w stalowej klatce, plac dla skateboardzistów, prosta pergola. Jedynymi bardziej złożonymi elementami są nieliczne drewniane ławki.
-A1-32-
-A1-33-
kraj
Niemcy
region
Berlin
miasto
Berlin
dzielnica
Mitte
nazwa parku
Spreebogen: Platz der Republik, Forum, Friedrich-Ebertplatz, Spreebogen Park
autorzy
Lützow 7: Cornelia Müller, Jan Wehberg; Weber & Saurer: Toni Weber (wspólpraca, projekt Spreebogeen Park)
prace projektowe
poc zątek
1996
zakończenie
1997
prace budowlane
początek
2002
inauguracja
2005
28
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
27 610 200
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, kontekstualizm, dekonstrukcja, land art, mininalizm
główne źródła danyc h
lokalizacja
98,61 tereny "puste" / pokolejowe
RIO i in. 2006 / Refer... 2000 / Freiraum ... on-line / http://fbinter.stadt-berlin.de
za: Topos 20
Obszar w samym sercu Berlina, o szczególnym znaczeniu zarówno z reprezentacyjnego (sąsiedztwo Reichstagu, nowych budynków Bundestagu i Kanzleramt) jak i urbanistycznego punktu widzenia (środek dawnej strefy granicznej, pomiędzy Bramą Brandenburską a Tiergarten). Park stanowi przedpole i tło dla budynków rządowych, a zarazem strefę przejściową pomiędzy miastem z historycznym parkiem. Ze względu na trudne tło historyczne, dla zaznacznia rangi przestrzeni autorzy zastosowali delikatną symbolikę: ideę praworządnego i demokratycznego, nowoczesnego państwa wpisali w kontrast pomiędzy swobodną lekkością nasadzeń zagajnika i geometrycznością flankujących łąkę pasów żywopłotu. Same żywopłoty przecina w poprzek kręta, ale wyrazista „ścieżka”. Przedpole Reichstagu tworzy plac, którego posadzka ulega stopniowemu rozmyciu w płaszczyźnie trawnika. Podobnie dalej na zachód pojawiające się stopniowo nasadzenia zacierają granicę między polaną a gęstym zadrzewieniem Tiergarten.
-A1-34-
-A1-35-
kraj
Niemcy
region
Nadrenia-Północna Westfalia
miasto
Duisburg
dzielnica
Duisburg-Nord
nazwa parku
Landschaftspark Duisburg-Nord (w ramach IBA Emscher Park)
autorzy
Latz+Partner: Peter Latz, Latz-Riehl-Schulz, G.Lipowsky, oświetlenie i iluminacja Jonathan Park
prace projektowe
poc zątek
1989
zakończenie
2000
prace budowlane
początek
1991
inauguracja
2001
230
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
15 338 756
6,67
za 1 m2
nurt
poprzemysłowy
obecne tendencje ideowo-estetyczne
kontekstualizm, dekonstrukcja, naturalizacja, land art
główne źródła danyc h
lokalizacja
tereny poprzemysłowe
LATZ 1993, 2000 / CORTESI 2000 / WEILACHER 2005 / LEPPERT 1997
za: CORTESI 2000
Park szczególnie znany ze względu na skalę i kompleksowość przedsięwzięcia rewaloryzacji - od adaptacji wszystkich znajdujących się na terenie obiektów poprzemysłowych (ośrodek kulturalnokonferencyjny), przez recykling urządzeń i materiałów, po rekultywację gruntów i oczyszczanie wody z rzeki Ems. Silnie zaakcentowano ślady historii miejsca, a program socjalny ukierunkowano na zapewnienie nowych miejsc pracy byłym pracownikom huty. Kompozycja składa się z nałożonych warstw o charakterze funkcjonalnym: ścieżek pieszych i rowerowych poprowadzonych po liniach dawnych szlaków, w tym po wyniesionych traktach kolejowych, siatki punktów węzłowych, układu urządzeń oczyszczających itp. Szereg pozostałości huty, takich jak zbiorniki łodzące czy wysokie betonowe mury, wykorzystywane są do uprawiania sportów wyczynowych. Dawne składy rudy i odpadów przekształcono w ogrody gabinetowe. Park słynie też z instalacji o charakterze Land-Art oraz barwnej nocnej iluminacji.
-A1-36-
-A1-37-
kraj
Niemcy
region
Bawaria
miasto
Monachium
dzielnica
Riem
nazwa parku
BUGA 2005 München: Landschaftspark Riem
autorzy
Latitude Nord: Gilles Vexlard; Allmann Sattler Wappner Architekten GmbH; Burger Landschaftsarchitekten; BWP Burggraf, Weichinger + Partner Ingenieurgesellschaft mbH; DupperLandschaftsarchitekten; Ebel Büro für Bauleitung und Abrechnung im Garten-, Landschafts- und Sportplatzbau; Herzog + Partner; KUK Filmproduktion GmbH; Architekturbüro Werner Lang; Latz + Partner; LUZ Landschaftsarchitekten; Schmidt Landschaftsarchitekten: Prof. Reiner Schmidt; Landeshauptstadt München Baureferat Gartenbau: Frau Preußner
prace projektowe
poc zątek
1995
zakończenie
1997
prace budowlane
początek
1997
inauguracja
2005
210
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt nurt obecne tendencje ideowo-estetyczne główne źródła danyc h
całkowity
50 400 000
warstwowy
za 1 m2 lokalizacja
24,00
dawne lotnisko
dekonstrukcja, land art DIEDRICH 2001 / BUGA'05 on-line / Refer... 2000 / RIO i in. 2006 / Muenchen on-line
za: www.buga2005.de
Założenie na bazie silnie dekonstruktywistycznego planu, wyraźnie bazującego na szkole francuskiej. BUGA w Monachium miała za zadanie zapewnienie terenów rekreacyjnych dla nowego osiedla Messestadt Riem. Zarówno tereny zielone, jak osiedle powstały w miejscu zlikwidowanego lotniska. Park w pasmowym układzie ubejmuje z 3 stron nowe osiedla. Wyzwanie stanowiła utylizacja gruzu z rozbiórki pasów startowych, budynków i infrastruktury lotniska. Większość wykorzystano jako materiał do ukształtowania powierzchni parku i budowy dróg. Proekologicznym akcentem było też pokrycie całego dachu głównej hali wystawowej ogniwami słonecznymi. Założenie wyróżnia się bezkompromisową skalą geometrycznych rozwiązań krajobrazowych. W okresie wystawy na terenie rozlokowane były liczne ogrody tematyczne. Po jej zakończeniu obszar poddano dalszym przekształceniom.
-A1-38-
-A1-39-
kraj
Polska
region
Małopolskie
miasto
Kraków
dzielnica
Dębniki
nazwa parku
Park Dębnicki
autorzy
arch.:Krystyna Pawłowska, Krystyna Dąbrowska-Budziło, Agata Zachariasz; dendrolog: Katarzyna Fabijanowska; drogi: Grzegorz Obara, Tadeusz Kopta; oświetlenie: Wacław Ceglarek;
prace projektowe
początek
1997
zakończenie
prace budowlane
początek
2000
inauguracja
2002
4,6
kolejne fazy
2003
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
453 515
za 1 m2
nurt
tradycjonalistyczny
lokalizacja
obecne tendencje ideowo-estetyczne
tradycjonalizm, intertekstualizm
główne źródła danyc h
PAWŁOWSKA 1998 / ZACHARIASZ 2006
9,86 park reorganizowany
Google Earth
Park sąsiaduje z bulwarem wiślanym i zajmuje teren po dawnym parku przypałacowym. Kompozycja nawiązuje częściowo do historii miejsca - zastosowano tradycyjny, kaligraficzny układ ścieżek (brukowanych) i trawników, rozarium, historyzujące ogrodzenia. Duże znaczenie przy projektowaniu założenia miało jego wpisanie w całościowy miejski system zieleni - połączenie z korytarzem ekologicznym Wisły, bulwarem i ścieżką rowerową. Park jest częścią kreowanego obecnie krakowskiego Systemu Parków Rzecznych. W trakcie opracowywania planów miały miejsce konsultacje z mieszkańcami. Do roku 2006 zrealizowano 2 z 4 zaplanowanych etapów: część na terenie dawnego parku pałacowego oraz dawnej szkółki roślin.
-A1-40-
-A1-41-
kraj
Polska
region
Dolny Śląsk
miasto
Wrocław
dzielnica
Nowy Dwór
nazwa parku
Park Milenijny
autorzy
Alina Drapella-Hermansdorfer, Paweł Ogielski, Ryszard Majewicz, Teresa Lorenz
prace projektowe
poc zątek
2000
zakończenie
prace budowlane
początek
-
inauguracja
50,31 (w sumie 103)
kolejne fazy
powierzc hnia [ha] koszt
całkowity
6 607 367
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, naturalizacja, kontekstualizm
główne źródła danyc h
lokalizacja
-
13,13 tereny "puste"
DRAPELLA-HERMANSDORFER 2001, 2002, 2003-2 / OGIELSKI 2001
wiz.: Piotr Asfeld
Park międzydzielnicowy, na terenach dawnych ogródków działkowych. Rzeka Ślęza przecina go na 2 równe części: zachodnią, o charakterze leśnym (istniejące już częściowo zadrzewienia) i wschodnią – o bardziej intensywnym zagospodarowaniu. Przewidziano utworzenie sztucznego jeziora z towarzyszącą mu szkółką sportów wodnych. Woda zasilająca zbiornik będzie naturalnie oczyszczana w systemie połączonych rozlewisk na terenie polderu zalewowego – elementu strategii przeciwpowodziowej. Kompozycja parku zorganizowana jest w oparciu o oś głównej alei, wiodącą od „Kopca Piastów Śląskich” – zlokalizowanego na południowym krańcu landmarku, poprzez amfiteatralną nieckę Forum do sztucznego stoku narciarsko-saneczkowo w północnej części. Wzdłuż alei rytmicznie rozmieszczono 10 regularnych grup zadrzewień (tzw. Kronika X Wieków) i szereg ogrodów tematycznych. Program rekreacyjny uzupełniają obiekty sportowe oraz tereny przewidziane na organizację wystaw ogrodowych.
-A1-42-
-A1-43-
kraj
Polska
region
miasto
Warszawa
dzielnica
nazwa parku
Ogrody Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego
autorzy
Irena Bajerska; budynek: Marek Budzyński i Zbigniew Badowski
prace projektowe
poc zątek
prace budowlane
początek
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
zakończenie
2000
inauguracja
1,5
kolejne fazy
2002
za 1 m2
nurt
symboliczny
obecne tendencje ideowo-estetyczne
intertekstualizm, abstrakcjonizm, tradycjonalizm
główne źródła danyc h
Mazowieckie
lokalizacja
tereny "puste"
www.bbk.v-net.plobiektybuw.html / archiwum.warszawa.um.gov.pl-kraj58kw58_5.html
Ogrody wraz z budynkiem Biblioteki stanowi jedną z najbardziej spektakularnych realizacji polskiej architektury. 1/3 powierzchni zalożenia znajduje się na dachu. Liczne świetliki i elementy instalacji sygnalizują wyraziście obecność budynku, a zarazem miękko ksztaltowane, delikatne formy krajobrazowe sugerują tradycyjny ogród. Na dachu znalazło się kilka odrębnych formalnie i nastrojowo ogrodów, których kolorystyczne zróżnicowanie znalazło odbicie w nazwach: ogród złoty, srebrny, niebieski, karminowy, zielony. Połączenie między górną a dolną częścią założenia (tzw. ogród wejściowy) zaprojektowano w formie stoku - również tutaj wyraziste jest wzajemne przenikanie się ogrodów i budynku. Poszczególne ogrody połączono wąskim, krętymi ścieżkami, pergolami, i kładkami przerzuconymi ponad świetlikami. Szczególną atrakcję stanowi stalowy pomost z którego podziwiać można z góry Wisłę wraz z jej przeciwległym, tonącym w zieleni brzegiem. Autorka sygnalizuje iż ogród ma charakter eksperymentalny.
-A1-44-
-A1-45-
kraj
Wielka Brytania
region
Anglia
miasto
Londyn
dzielnica
Greenwich
nazwa parku
Greenwich Peninsula Park (w tym Ecology Park; w ramach Millenium Village)
autorzy
Desvigne & Dalnoky: Christine Dalnoky; Michel Desvigne, Pauline Way
prace projektowe
poc zątek
1996
zakończenie
1997
prace budowlane
początek
1998
inauguracja
2000
20
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
26 285 714
nurt
naturalizowany
obecne tendencje ideowo-estetyczne
naturalizacja, tradycjonalizm
główne źródła danyc h
za 1 m2 lokalizacja
131,43
tereny portowe
CORTESI 2000 / FIRTH 2003 / CEBRAT 2005 / DRAPELLA-HERMANSDORFER 2006
Google Earth
Zespół parkowy zorganizowany w ramach Millennium Village - nowego osiedla stanowiącego spektakularny przykład architektury partycypacji o silnie proekologicznej orientacji. Wioska Milenijna powstała na półwyspie Greenwich, w miejscu zajmowanym niegdyś przez największą w Europie gazownię. Osiedle zajmuje obszar 121 ha, z czego 20 ha stanowi zieleń. Inicjatywa powołana do życia w 1997 roku zakładała zasadniczy udział przyszłych mieszkańców w procesie kształtowania zarówno ich siedzib, jak i otaczającego krajobrazu. Na terenie osiedla znajdują się 3 parki, w tym naturalizowany Ecology Park. Intencją projektantów było "archeologiczne" przywrócenie części pierwotnego środowiska przyrodniczego tych nadczecznych terenów - stąd nawiązania do mokradeł, łęgu, kreowanie zamkniętych enklaw ekologicznych udostępnionych jedynie do obserwacji z wyznaczonych miejsc. Zadbano też o przyrodniczą oprawę nabrzeża Tamizy oraz system ścieżek pieszych i rowerowych.
-A1-46-
Greenwich Peninsula Park
-A1-47-
kraj
Wielka Brytania
region
Anglia
miasto
Londyn
dzielnica
Silvertown / Woolwich
nazwa parku
Thames Barrier Park
autorzy
Groupe Signes: Alain Provost; Patel Taylor
prace projektowe
poc zątek
1995
zakończenie
prace budowlane
początek
1997
inauguracja
9
kolejne fazy
powierzchnia [ha] koszt
całkowity
18 253 968
2001
202,82
za 1 m2
nurt
warstwowy
lokalizacja
obecne tendencje ideowo-estetyczne
dekonstrukcja, intertekstualizm, kontekstualizm, recykling
główne źródła danyc h
FIRTH, BURDETT 2001 / ŻOŁNIEREK-MAZUREK 2005
tereny portowe
Precedensowy przypadek kreacji parku w strefie planowanych na przyszłość inwestycji, w celu podniesienia ich atrakcyjności (katalizator inwestycyjny). Park powstał w tym samym czasie co cała nowa sieć infastruktury i komunikacji mająca obsłużyć przyszłą nową dzielnicę Londynu. Wartość sąsiadujących z parkiem inwestycji mieszkaniowych znacząco dzięki niemu wzrosła. Park powstał na terenach dawnych doków, o czym zaświadcza zachowany kanał dokowy, osuszony i zaadaptowany na linearny ogród parterowy. Falujący pasami żywopłotów i mieniący się tęczowo Zielony Dok stanowi główną oś, prowadząc od placu wejściowego z perystylem wodnym, do platformy z pergolą - Pawilonem Pamięci ofiar wojny. Daje zarazem perspektywę na nowoczesną tamę na Tamizie. Reszta parku to abstrakcyjna kompozycja regularnych linii zagajników i nieregularnie rozrzuconych "nasadzeń strukturalnych", zagęszczających się na obrzeżach założenia.
-A1-48-
-A1-49-