Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Logistiek Management 1
Naam cursist: ________________________________________________________________
1 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Inhoud Hoofdstuk 1: Inleiding ............................................................................................................................. 5 1.
Inleiding tot de logistiek .............................................................................................................. 5 1.1
Geschiedenis van de logistiek.............................................................................................. 7
1.3 Wat is logistiek?......................................................................................................................... 8 2.
De Bedrijfskolom ....................................................................................................................... 14
3.
Economische sectoren............................................................................................................... 16 3.1
De primaire sector ............................................................................................................. 16
3.2
De secundaire sector ......................................................................................................... 16
3.3
Tertiaire sector .................................................................................................................. 16
3.4
Quartaire Sector ................................................................................................................ 17
4.
Is er overal evenveel logistieke activiteit? ................................................................................ 19
5.
Het logistiek proces ................................................................................................................... 23 Stap 1: De bestelling ...................................................................................................................... 23 Stap 2: Planning ............................................................................................................................. 23 Stap 3: Magazijn inkomend ........................................................................................................... 23 Stap 4: Magazijn uitgaand ............................................................................................................. 23 Stap 5: Tansportvoorbereiding ...................................................................................................... 23 Stap 6: Transport ........................................................................................................................... 24 Stap 7: Factuur en betaling............................................................................................................ 24
6.
Hoe is een logistieke keten opgebouwd?.................................................................................. 25
7.
Wat is een logistiek proces? ...................................................................................................... 27
8.
Soorten ondernemingen ........................................................................................................... 29
9.
8.1
Handelsonderneming ........................................................................................................ 29
8.2
Productieonderneming ..................................................................................................... 29
Soorten goederen ...................................................................................................................... 31
Hoofdstuk 2: Soorten logistiek .............................................................................................................. 32 1.
Inkooplogistiek/Aankooplogistiek ............................................................................................. 32 Inkoopbeslissingen ........................................................................................................................ 32 Inkoopstrategie ............................................................................................................................. 32 Uitbesteden ................................................................................................................................... 34 Leveranciersbeslissing ................................................................................................................... 34
2.
Productielogistiek ...................................................................................................................... 35 Productiestrategie ......................................................................................................................... 35 Productontwerp ............................................................................................................................ 35 Productieplanning ......................................................................................................................... 36 2
Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Kwaliteitscontrole.......................................................................................................................... 37 3.
Opslaglogistiek/Magazijn .......................................................................................................... 40 Goederenstroom in een magazijn ................................................................................................. 40
4.
Transportlogistiek of Distributielogistiek .................................................................................. 42 Containers ..................................................................................................................................... 45
5.
Retourlogistiek of Reverse logistics ........................................................................................... 49 Retourlogistiek omvat het efficiĂŤnt en effectief verzamelen en transporteren van producten en verpakkingen om ze op de een of andere manier te hergebruiken. Er bestaan verschillende retouren: ....................................................................................................................................... 49 Bedrijven hebben verschillende motieven om aan retourlogistiek doen: .................................... 49
Hoofdstuk 3: Logistieke beroepen ........................................................................................................ 51 Hoofdstuk 4: Het magazijn in de logistieke keten ................................................................................. 52 Inleiding ............................................................................................................................................. 52 Soorten magazijnen........................................................................................................................... 53 1)
Doorvoer- en tussenmagazijn ............................................................................................... 53
2)
Groothandelsmagazijn .......................................................................................................... 53
3)
Winkelmagazijn ..................................................................................................................... 53
Soorten locaties en locatiesystemen ................................................................................................ 54 Keuze van stapeling of opslagsysteem .............................................................................................. 55 1)
Palletstelling .......................................................................................................................... 56
2)
Inrij-/doorrijstelling ............................................................................................................... 56
3)
Doorrolstelling ....................................................................................................................... 56
4)
Draagarmstelling ................................................................................................................... 57
5)
Legbord-/vakkenstelling ........................................................................................................ 57
6)
Bulkstapeling of grondstapeling ............................................................................................ 57
7)
Verrijdbare stelling ................................................................................................................ 58
Automatische en half-automatische opslagmiddelen ...................................................................... 58 1)
Kardex of Paternoster ........................................................................................................... 58
2)
Miniload................................................................................................................................. 59
3)
Automatisch palletmagazijn .................................................................................................. 59
Ladingdragers .................................................................................................................................... 61 1)
Pallet ...................................................................................................................................... 61
2)
Rolcontainer .......................................................................................................................... 63
3)
Bakken ................................................................................................................................... 63
Interne transportmiddelen................................................................................................................ 64 Transpallet ..................................................................................................................................... 64 3 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Heftruck ......................................................................................................................................... 65 Reachtruck ..................................................................................................................................... 65 Stapelaar........................................................................................................................................ 66 Orderpicker.................................................................................................................................... 66 Bronnen ................................................................................................................................................. 67
4 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hoofdstuk 1: Inleiding 1. Inleiding tot de logistiek
Wat is logistiek volgens jou?
Logistiek
Wat doet een logistiek medewerker De vraag naar goede medewerkers in de logistieke sector is de laatste jaren sterk toegenomen. Maar eigenlijk heeft logistiek altijd al bestaan. We zetten de grote stappen van de logistiek door de eeuwen heen even op een rij.
5 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Bekijk de afbeeldingen en bespreek klassikaal de geschiedenis van de logistiek.
Noteer hieronder enkele kernwoorden in verband met de evolutie van de logistiek.
6 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
1.1 Geschiedenis van de logistiek Het woord logistiek komt uit de militaire wereld. Napoleon voerde de functie van ‘Maréchal de Logis’ in. Deze officier werd uitsluitend belast met het zoeken van slaapgelegenheid, voedsel en bevoorrading voor de troepen. Vanuit deze functie is het woord logistiek ontstaan. Bij het uitvoeren van een militaire expeditie is het belangrijk dat de fronttroepen tijdig worden voorzien van nieuwe munitie, verse rantsoenen, brandstof, medische voorraden en reserveonderdelen. Omdat zelfs het sterkste leger het niet lang volhoudt als het voedsel of de wapens opraken, kon het tijdig aanvoeren van goederen de uitkomst van een oorlog bepalen.
Oudheid en belang van logistiek: Tijdens de Trojaanse Oorlog gingen er volgens Homerus 1200 Griekse schepen naar Troje. Voor deze oorlog konden de Grieken echter niet genoeg voedsel en geld meenemen. Om die reden moesten zij ter plekke voedsel verbouwen en plundertochten houden. Door deze voedselproblemen konden de Grieken niet genoeg mensen stationeren waardoor de beslissende slag niet toegebracht kon worden aan de Trojanen. Hierdoor duurde de oorlog tien jaar lang. De Griekse historicus Thucydides (460 v.Chr. - 400 v.Chr.) beschreef dit en besefte het belang van de aan- of afwezigheid van een goede logistieke voorbereiding bij oorlogen. De eerste grote militaire campagne in de oudheid was tijdens de Perzische Oorlogen. De Perzische koning Xerxes I trok in het jaar 480 v.Chr. met waarschijnlijk 100.000 soldaten naar een aantal Griekse steden. Door de omvang van het leger was de bevoorrading alleen mogelijk via het water, omdat het over de weg veel moeilijker was in die tijd. Daarom trok het leger langs de kust vergezeld door een vloot oorlogsschepen en vrachtschepen. Na een verloren zeeslag bij Salamis moest de Perzische koning zich terugtrekken, omdat hij bang was dat de verbindingen zouden worden afgesneden. Een restant van het Perzische leger werd verslagen, omdat zij, door de moeilijker geworden bevoorrading, waren gedwongen strijd te leveren op een voor hen ongunstig gebied. Ook schrijvers met een grote militaire ervaring beschreven deels de logistiek. Vooral in het werk van Julius Caesar, over de Gallische Oorlog en de burgeroorlog is veel gedetailleerde informatie te vinden over de logistiek. De oorlogen die hij voerde waren ver van Rome waardoor een goede bevoorrading geen gemakkelijke opgave was. Door deze problemen te beschrijven wilde Caesar dat hij werd gezien als een goede bevelhebber die zorgvuldig zijn veldtochten voorbereidde.
Ford Assemblagelijn in 1913. Introductie van de lopende band. Voor het eerst massaproductie mogelijk! 7 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
1.3 Wat is logistiek? Je weet nu dat logistiek eigenlijk altijd al bestaan heeft en dat het zal blijven bestaan. Tijd om er verder mee aan de slag te gaan en het begrip ‘logistiek’ iets concreter te maken. De onderstaande afbeeldingen hebben allemaal met logistiek te maken. Wat zie je gebeuren in de foto’s? Bespreek dit klassikaal en noteer daarna naast de foto’s wat jullie besproken hebben. Afbeelding
Verklaring
8 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
9 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Wanneer we op een doordeweekse dag over een autosnelweg rijden en even rondom ons kijken, blijken we omringd door vrachtwagens. Op veel van die grote mastodonten vinden we namen als Maenhout Logistics, Hessennatie Logistics, Dockx Logistics, Logisport,‌ Dit zijn bedrijven die hun logistieke diensten aanbieden aan andere bedrijven. Kleinere bedrijven zorgen meestal zelf voor het oplossen van hun logistieke problemen. In de logistieke wereld worden veel Engelse termen gebruikt. Dat komt doordat deze bedrijven internationaal werken en in veel verschillende landen communiceren.
10 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Logistiek is overal. Vaak denken we dat logistiek enkel maar transport is, maar na deze cursus zal je vaststellen dat dit een heel uitgebreid terrein is.
Logistiek loopt als een rode draad door ons leven, zowel thuis als in het bedrijfsleven.
TE ONTHOUDEN Logistiek is de planning, de organisatie, de uitvoering en de beheersing van de goederenstroom, en de daarbij behorende documentenstroom (bestelbon, transportdocumenten, Logistiek is de planning, voorraadkaarten, factuur …):de organisatie, de uitvoering en de beheersing van de goederenstroom, en de daarbij behorende documentenstroom (bestelbon, transportdocumenten, voorraadkaarten, • vanaf inkoop, via productie, opslag en distributie; • van leverancier naar klant, of in het geval van factuur …): retouren van klant naar leverancier; • met als doel tegemoet te komen aan de eisen van de markt • vanaf tegen minimale kost.inkoop, via productie, opslag en distributie; • van leverancier naar klant, of instellen het geval vanjuiste retouren van klant naar leverancier; Kort gezegd: logistiek is het ter beschikking van de goederen, op de juiste plaats, op het juiste moment en dit tegen de minimale kostprijs. • met als doel tegemoet te komen aan de eisen van de markt tegen minimale kost.
Kort gezegd: _________________________________________________________ ____________________________________________________________________
11 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Je hebt het al begrepen, je kan niet leven zonder logistiek. Geef bij de onderstaande situaties aan wat er misloopt op het vlak van logistiek.
19 december 2010, 18:55: http://www.clint.be/entertainment/vrachtwagens-lady-gaga-nietparijs-concert-afgelast/
Het concert van Lady Gaga in Parijs gaat niet door. Door de sneeuw geraakt het materiaal van La Gaga niet op tijd op de bestemming. Het materiaal van Lady Gaga zou met de vrachtwagen naar Parijs worden gebracht, maar door het vrachtwagenverbod op de Franse wegen lukt dat niet. “Mijn 28 vrachtwagens staan al meer dan 26 uur stil op bevel van de Franse overheid”, zegt Lady Gaga op Twitter. “Twee werknemers zijn gearresteerd omdat ze probeerden toch nog in Parijs te geraken, zodat we konden optreden.” “Ik heb nog gevraagd of ik een eenvoudige versie van de show kon brengen, maar zonder elektriciteits- of geluidsinstallatie is dat niet mogelijk. Alles staat stil. Het spijt me. Ik ben kwaad en verdrietig.” Of het tweede optreden van Lady Gaga, maandagavond in Bercy, wel kan doorgaan, is nog niet zeker.
___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
12 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
__________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________
Toen Microsoft zijn nieuwe spelconsole op de markt bracht, bleek die een schot in de roos te zijn. De nieuwe console was zelfs zo’n groot succes dat veel handelaars voor de lancering een reservatielijst hadden gemaakt. Het grote succes was ook toe te schrijven aan de lanceringsdatum, vlak voor sinterklaas en dus ook vlak voor de feestdagen. Omdat de handelaars hun reservatielijst niet tijdig aan de fabrikant hadden meegedeeld, waren op de ochtend van de lancering al de beschikbare consoles meteen uitverkocht. Microsoft is dus snel een grote hoeveelheid consoles beginnen te produceren. Spijtig genoeg duurt het productieproces wel even. Pas weken later, lang na de feestdagen, kwam de nieuwe lading aan in de winkels. Intussen had iedereen al iets anders gekocht, waardoor de vraag veel kleiner was. Gevolg: een te grote stock waardoor Microsoft zijn prijs drastisch heeft moeten laten zakken. Bron: www.theow.be
__________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________
Door de toenemende globalisering is er vandaag de dag een intense wereldhandel. Dit betekent dat de leverancier of de klant van een productiebedrijf zich in een ander land kan bevinden. Zo ontstaat er invoer (= import) en uitvoer (= export). Invoer = ________________________________________________ Uitvoer =________________________________________________ Invoer en uitvoer over de hele wereld heeft uiteraard grote logistieke gevolgen (bvb. op vlak van transport).
13 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
2. De Bedrijfskolom Voordat je in de winkel een product kunt kopen, heeft het reeds een lange weg afgelegd. De schematische voorstelling hiervan = de bedrijfskolom De bedrijfskolom = de naam voor de opeenvolgende stappen die een product doormaakt, voordat het bij de klant, de consument is. Zo’n bedrijfskolom heeft de vorm van een schema, waarin bovenin de grondstoffen staan en onderin de consument. Elke stap in het schema wordt er waarde toegevoegd aan het product. Dat wil zeggen dat het meer geschikt wordt gemaakt om te gebruiken door de consument. Dat betekent ook dat er met elke stap geld wordt verdiend. De consument voegt geen waarde meer toe aan het product en hoort daarom niet bij de bedrijfskolom. Toch tekenen we meestal de consument als laatste stap wel in het schema. Belangrijk aan de bedrijfskolom is dat er stappen zijn van grondstof naar eindproduct en dat er bij elke stap waarde wordt toegevoegd. Het ene product heeft een bedrijfskolom met veel schakels, het andere product heeft er weinig.
14 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
15 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
3. Economische sectoren Sectoren =
We delen de economie traditioneel in in 4 sectoren:
3.1 De primaire sector De primaire sector levert grondstoffen en voedsel of levert goederen die rechtstreeks uit de natuur worden geoogst. Er zijn 2 soorten bedrijven in de primaire sector:
3.2 De secundaire sector Bedrijven die de grondstoffen, die uit de natuur komen en dus van de primaire sector, bewerken.
3.3 Tertiaire sector Eens de producten geproduceerd zijn, moeten ze bij de klanten worden gebracht. Hier gaat het om alle bedrijven die diensten verlenen en hiermee winst willen maken (= de commerciĂŤle dienstverlening)
16 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
3.4 Quartaire Sector Of non-profit, bedrijven die diensten verlenen, maar geen winst beogen. Bv. _________________________________________________________________________________ Zijn er gekomen om de burgers helpen, om te voorzien in zaken waar er nood aan is.
Opdracht: Maak volgende oefening op sectoren. Primaire sector:
Secundaire sector:
Tertiaire sector:
Quartaire sector:
17 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hieronder vind je een aantal bedrijven. Plaats de nummertjes van die bedrijven bij de juiste blok! 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28) 29) 30)
Bank Varkenskweker Bloemenwinkel Rijkswacht Meubelfabriek Onderwijs Distributiecentrum Dakherstellingen NMBS Carwash Fitnesscentrum Transportbedrijf Tinmijn Kinesist Bankenfabrikant (uit gerecycleerde plastiek) Sauna Instelling voor gehandicapten Burgerlijke stand gemeente Asfaltbedrijf Energieleverancier Verzekeringsmaatschappij Bietenkweker Boomzagerij Wijnhandel Brandweer Interimkantoor Fabrikant van biodiesel Universiteit Gemeentelijk cultureel centrum Koerierdienst
18 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
4. Is er overal evenveel logistieke activiteit? Uit de opdracht over de geschiedenis van de logistiek weet je al dat logistiek sterk groeide ten tijde van oorlogen. Uiteraard zijn er nog tal van andere redenen waarom logistiek zo sterk is kunnen groeien. Niet alle goederen zijn overal beschikbaar, sommige goederen kunnen in andere landen goedkoper aangekocht of gemaakt worden, er bestaan snelle vervoermiddelen om grote afstanden te overbruggen. De wereldhandel zorgt ervoor dat jij nu veel meer keuze hebt dan ooit tevoren. Geef vijf producten die jij nu zonder problemen kan aankopen, maar die in België niet altijd te koop zijn geweest. _______________________________________________________________________________
Hoe komt het dat je deze producten nu wel kan kopen? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
De voornaamste redenen om goederen uit een ander land te importeren zijn beschikbaarheid en een lagere prijs.
Niet alle goederen zijn overal beschikbaar omwille van natuurlijke factoren (ondergrond, het klimaat,…). Denk hierbij aan aardolie, koffie, bananen, kiwi's,... Sommige goederen kunnen op andere plaatsen goedkoper aangekocht of verwerkt worden. Dit kan vooral in Oost-Europese, Aziatische en Zuid-Amerikaanse landen door socio-economische factoren (lagere lonen, lagere sociale lasten, lagere belastingen, hogere productiviteit, betere scholing, aanbod van de arbeidskrachten,…). Denk hierbij aan garens, confectiekleding, elektronica, schoenen,… Beschikbaarheid en prijs zijn zeer belangrijke redenen voor internationale handel. Om de goederen echter ter plaatse te krijgen zijn er risico's en kosten verbonden. De verdeling van die kosten en risico's zijn gebundeld in de Incoterms welke zijn opgesteld door het ICC (International Chambre of Commerce).
Europa is de grootste importeur en exporteur ter wereld is. Dit heeft veel te maken met het ontstaan van de Europese Unie (EU). De Europese Unie (EU) kent haar oorsprong in de jaren 50 onder de naam Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Dit is een economische en politieke samenwerking na de Tweede Wereldoorlog tussen 6 landen (België, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Luxemburg en Italië). In 1957 wordt ook 19 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht door het Verdrag van Rome tussen dezelfde landen. Door deze economische samenwerking ontstaat een gemeenschappelijke markt. De economische samenwerking wordt nog versterkt in de jaren 60 wanneer de EEG-landen geen douanerechten (= belastingen op invoer en uitvoer) meer heffen bij onderlinge handel. Deze grensoverschrijdende handel zorgt voor een sterke interne markt en een economische groei. In de jaren 90 wordt de Europese Unie gevormd door het Verdrag van Maastricht. Ondertussen is het aantal landen die samen de EU vormen al sterk gestegen en zal in de volgende decennia nog stijgen. De interne markt wordt aangevuld met de 4 vrijheden: vrij verkeer van goederen, diensten, personen en geld. Dankzij de Schengen-akkoorden kan je binnen de EU reizen zonder paspoortcontrole aan de grenzen. Met de komst van de Euro ontstaat er ook een monetaire samenwerking binnen de Eurozone. De Eurozone telt 19 lidstaten. Denemarken gebruikt de euro niet, maar legt wel een spilkoers vast tegenover de euro. Dit betekent dat hun munt slechts in beperkte mate kan schommelen t.o.v. de euro. Binnen de EU wordt er dus op verschillende vlakken nauw samengewerkt; er is een douane-unie, een gemeenschappelijke markt, een economische en een monetaire unie. • • •
Douane-unie: Vrij verkeer van goederen: geen invoerrechten en geen beperkingen op hoeveelheid Gemeenschappelijk buitentarief (GBT): tegenover de goederen ingevoerd uit derde landen (= niet-EUlanden) passen alle leden dezelfde invoerrechten toe. Gemeenschappelijke handelspolitiek: alle handelsafspraken met derde landen worden door de douaneunie gemaakt
•
Gemeenschappelijke markt: Vrij verkeer van diensten en productiefactoren (arbeid en kapitaal)
•
Economische unie: Geharmoniseerd economisch beleid: fiscaal beleid, vervoersbeleid, prijsbeleid, landbouwpolitiek,…
•
Monetaire unie: Geharmoniseerd monetair beleid en vaste wisselkoersen tussen de munten van de leden Deze sterke Europese integratie zorgt voor een beter georganiseerde import en export bij de lidstaten. Europa heeft dus een stevige handelsbasis ontwikkeld via de EU, die zeer aantrekkelijk is voor de rest van de wereld.
20 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Logistiek in Europa (en in België) is dus sterk beïnvloed door import en export over de hele wereld.
Bekijk het filmpje over logistiek in Vlaanderen. Maak tijdens het filmpje nota’s zodat je nadien via een mindmap kan aangeven waarom logistiek en Vlaanderen zo goed bij elkaar horen. Stel een mindmap op over de troeven van Vlaanderen. Vlaanderen als logistieke draaischijf: https://www.youtube.com/watch?v=G6IMAS1yyyQ
Logistiek in Vlaanderen
België is één van de kleinere landen in de wereld. Toch is het één van de grootste handelsnaties van de wereld. Hoe komt dit?
België is strategisch gelegen in Europa. Ons land bevindt zich binnen een gebied dat de belangrijkste Europese distributiepunten omvat. Dit distributiegebied strekt zich uit van het Verenigd Koninkrijk over België en West-Duitsland tot Noord-Italië. Dit stuk van Europa wordt ook wel de blauwe banaan genoemd. Met zijn sterk inlands gerichte havens is België één van de belangrijkste logistieke distributiecentra binnen deze blauwe banaan.
21 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
De blauwe banaan is een concept dat duidt op een dichtbevolkte regio van Europa en staat ook bekend als de "Europese Megapolis" of "Europese Ruggengraat". Er is een sterke concentratie van consumptie en industriële productie op een relatief beperkte oppervlakte. Voor de distributie en productie van goederen is deze as van regio's bijzonder interessant omdat het een centrale plaats in Europa combineert met een goed afzetgebied.
We zagen dat België op de 12e plaats komt in de ranglijst van de grootste exportlanden ter wereld. Voor 4 van de volgende goederen is België zelfs 1e wereldexporteur. Voor welke goederen is België eerste wereldexporteur? Chocolade en cacaoproducten Kunststoffen Vloerbekleding Vruchten- en groentesappen Geneesmiddelen Polyethyleen Margarine Diamanten en edelstenen Plantaardige textielvezels
22 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
5. Het logistiek proces Stap 1: De bestelling Het logistiek proces start met een ________________________________tussen het productiebedrijf en de klant. Deze overeenkomst bevat afspraken zoals prijzen, leveringstermijn, leveringsvoorwaarden, enzovoort. Om een bestelling te doen stuurt de klant een _____________________ naar het productiebedrijf.
Stap 2: Planning De eerste taak voor het productiebedrijf is planning. Voorraadplanning: kijken of de bestelde producten in voorraad zijn. Indien niet: een aankooporder of productieorder aanmaken om de voorraad aan te vullen. Productieplanning: Indien nodig productieorders aanmaken en opvolgen. Magazijn uitgaand: operaties in het magazijn plannen volgens de afgesproken leveringstermijn. Tansportplanning: Naargelang de afgesproken incoterms beslissen over het transport en transportverzekering.
Stap 3: Magazijn inkomend De goederen waarvoor een aankooporder of productieorder werd aangemaakt, komen via de leverancier of de productieafdeling binnen in het magazijn.
Stap 4: Magazijn uitgaand Nu zijn de goederen klaar voor levering aan de klant. Op het geplande moment, gebaseerd op de afgesproken leveringstermijn, wordt de levering klaargemaakt.
Stap 5: Tansportvoorbereiding De goederen staan nu klaar voor transport. Maar eerst moet het transport nog voorbereid worden: Transportdocumenten aanmaken. Deze transportdocumenten zijn verschillend voor elke transportmodus: weg, spoor, lucht, zee en binnenvaart. Als verschillende transportmodi worden gebruikt, moeten dus ook verschillende transportdocumenten aangemaakt worden.
23 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Douanedocumenten aanmaken, als het om export gaat. Hiermee brengt men de douane op de hoogte.
Stap 6: Transport Nu kan het transport uitgevoerd worden. De goederen worden geladen bij het productiebedrijf en uiteindelijk gelost bij de klant. Onderweg kun je nog opgehouden worden door: • •
De overgang naar een ander transportmiddel, waarbij goederen telkens gelost en opnieuw geladen worden. De douane die bij elke grensovergang en evt. ook onderweg kan tussenkomen om goederen te controleren.
Stap 7: Factuur en betaling De laatste stap is het opsturen van de factuur naar de klant. Er zijn 2 mogelijke facturen: • •
Factuur voor de goederen Factuur voor het transport
Voor de betaling zijn heel wat internationale afspraken gemaakt tussen banken en staan er heel wat betalingstechnieken ter beschikking.
24 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
6. Hoe is een logistieke keten opgebouwd? In de logistieke keten of supply chain wordt de goederenstroom beheerst vanaf de grondstoffen tot aan het afgeleverde product (tot bij de klant). We zagen dat het logistiek proces uit verschillende componenten bestaat: leverancier (aankoop), productie, magazijn en klant (verkoop). Tussen deze componenten vinden de goederenstromen plaats, met de verschillende logistieke taken die eraan gekoppeld zijn. • inkooplogistiek of aankooplogistiek: aanschaffen van grondstoffen; • productielogistiek: van grondstof tot afgewerkt product; • opslaglogistiek • distributielogistiek of transportlogistiek: van afgewerkt product tot bij de klant; • retourlogistiek: van bij de klant naar recyclage en verwerking.
25 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Zet de volgende stukken tekst in de juiste volgorde en vorm zo een logistieke keten. Dit doe je door in de linkerkolom telkens een cijfer te noteren van 1 tot 9. Om synthetisch rubber te maken moet er aardolie naar de rubberfabriek gebracht worden. Nike zamelt op steeds meer plaatsen over de hele wereld gebruikte sportschoenen in, en dat is niet voor niets. Die schoenen volgen de omgekeerde weg om gerecycleerd te worden. Als je Nike-goederen koopt, is de kans groot dat die per binnenschip van Rotterdam naar Laakdal zijn vervoerd. In het distributiecentrum in Temse vertrekken elke morgen om 7 uur de vrachtwagens naar de winkels. Om een schoen te maken hebben ze in de fabrieken van Nike onder andere synthetisch rubber nodig. De productie van de echte schoen gebeurt in landen zoals China, Vietnam, Thailand … Nike vervoert jaarlijks meer dan 10 000 containers vanuit het Verre Oosten naar de haven van Rotterdam. Julie koopt haar schoenen in de Torfs-winkel in Antwerpen. Het Nike European Logistics Center te Laakdal en Herentals is het distributiecentrum van sportkleding en sportschoenen voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMEA). De schoenen voor Torfs passeren hier ook en gaan vanuit Laakdal naar het distributiecentrum van Torfs in Temse. Logistiek in de bedrijfswereld slaat op de beheersing van de goederenstroom en de daarmee samengaande documentenstroom. Documentenstroom is de weg die de documenten afleggen tussen een verkoper-klant; leverancier-bedrijf. We onderscheiden heel wat documenten, maar hierover meer in de module Documentenstroom! De goederendoorstroming in de logistieke keten wordt in sommige kringen ook wel aangeduid als ‘de vier O’s’, waarbij geduid wordt op de volgorde die goederen afleggen vanaf het moment dat ze een magazijn binnenkomen, tot op het moment dat ze hetzelfde magazijn weer verlaten. De vier O’s staan voor: • ontvangen, • opslaan, • orderpicken, • opsturen. We weten nu wat logistiek betekent en dat daarbij een documentenstroom is. Maar…alles moet ook betaald worden. Dus er is ook nog een geldstroom. De eindconsument (klant) betaalt voor zijn goed of dienst, aan de kleinhandelaar. De kleinhandelaar betaalt aan de groothandelaar. De groothandelaar op zijn beurt betaalt de producent. De producent heeft voor de productie van zijn goederen, grondstoffen aangekocht en betaalt met de ontvangen centen deze grondstoffen.
26 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Bij een goed supply chain management moeten de schakels van de vier O’s onderling voldoende informatie leveren, zodat de goederenstroom goed op gang komt en op gang blijft, én zodat de geldstroom een logisch gevolg is van de goederen- en informatiestroom. De informatiestroom is steeds tussen twee partijen. Bijvoorbeeld je koopt een zetel. Jij (consument) hebt bijvoorbeeld gebeld naar de leverancier om exact te weten wanneer deze zetel zou worden geleverd omdat je bijvoorbeeld moet zorgen voor een lift, of omdat je plaats moet vrijmaken in je huis om je zetel te kunnen plaatsen of… wel die leverancier heeft jou op zijn beurt wellicht terug gebeld nadat hij informatie had ingewonnen. De meeste van deze informatie- en geldstromen verlopen tegenwoordig ‘realtime’. Wanneer de informatiestroom via een softwaregestuurd programma verloopt, spreken we van ‘realtime’ informatie. • Welke evolutie heeft zich volgens jou de laatste jaren afgespeeld bij de informatiedoorstroming? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________
7. Wat is een logistiek proces? Bekijk aandachtig het volgende filmpje dat het logistieke proces van Albert Heijn beschrijft. https://www.youtube.com/watch?v=Sq1cmCwpYWQ Uit dit filmpje kunnen we het logistiek proces omschrijven als een opeenvolging van de volgende onderdelen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Aanvoer van grondstoffen Opslag van grondstoffen Productie Intern transport Opslag eindproduct Distributie Winkelschap Recycling
27 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
1. Aanvoer van goederen Grondstoffen kunnen op vele verschillende manieren worden aangevoerd, afhankelijk van onder andere de omvang en het product. Voor de aanvoer van grondstoffen voor massaproductie is containertransport het meest gebruikelijke. Vanuit de gehele wereld worden goederen aangevoerd naar ‘klanten’. Grote rederijen transporteren goederen vaak in containers op enorme ‘containercarriers’ van haven naar haven. De ladingen worden gelost op grote containerterminals. Deze kades staan dan helemaal volgestapeld met containers. Van daaruit worden de containers dan verplaatst naar de ‘klant’ – meestal een producent, die de aangevoerde grondstoffen of producten verder verwerkt.
2. Opslag van grondstoffen De opslag van de grondstoffen is meestal (tijdelijk) op de plaats van aankomst. In de fabriek zal dit meestal het grondstoffen magazijn zijn.
3. Productie De fabrikant maakt van de grondstoffen een eindproduct of een halffabrikaat.
4. Intern Transport Nadat de grondstoffen (een deel van) het productieproces hebben doorlopen moeten ze ergens worden opgeslagen totdat het verdere transport plaats vindt. Het intern transport zal ervoor zorgen dat de goederen naar het juiste magazijn worden gebracht, of net uit het magazijn worden gehaald.
5. Opslag eindproduct Het afgewerkte product – eindproduct – wordt naar een opslagplaats – magazijn gebracht, waar je meestal ook de verzendingsdienst van een bedrijf zult vinden. Vanuit dit magazijn zullen de goederen worden vervoerd, naar de laatste schakel in de betreffende bedrijfskolom.
6. Distributie De chauffeur meldt zich bij het magazijn met zijn vrachtbrief, waarop staat hoeveel en wat hij mee moet nemen en wat de bestemming is. Bij de meeste groothandels is het zo dat je van te voren moet doorgeven wanneer je komt. Hierdoor staan de goederen al klaar bij het betreffende dock. Het laden en/of lossen gebeurt hierdoor vrij snel. Sommige grote 28 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
bedrijven hebben een eigen transportafdeling – met eigen wagenpark – die de goederen naar de klanten brengt op afgesproken dagen/tijden.
7. Winkelschap Uiteindelijk komt het eindproduct in de schappen van de winkel terecht. Dankzij een nauwkeurig logistiek proces komen de goederen precies op tijd aan, zodat een winkel niet snel zonder voorraad komt te zitten.
8. Recycling In de logistiek wordt dit ook wel revers logistics genoemd. Hieronder verstaan we de verwerking van af- en uitval die ontstaan tijdens het productieproces, de verwerking van afgekeurde producten en de verwerking van de emballage. De logistieke stromingen die hierbij horen zijn onder andere gebruikte emballage, zoals pallets, verpakkingsmateriaal en flessen. Denk maar heel concreet aan de groentenbakken bij Delhaize, Colruyt, Carrefour, deze worden opgehaald bij de winkels en gaan richting reiniging voor ze opnieuw in het distributiesysteem worden gebracht.
8. Soorten ondernemingen 8.1 Handelsonderneming = bedrijf dat producten koopt en verkoopt. Een handelsonderneming verandert niets aan een product, maar verkoopt het zoals ze het gekocht heeft. De handelsonderneming zoals wij ze kennen zijn kleinhandelszaken ook wel detaillisten genoemd en groothandelszaken maw de tertiaire sector. Kenmerkend voor de detailhandel (kleinhandel) is dat ze aan de consumenten verkoopt. Kenmerkend voor de groothandel is dat ze aan andere ondernemingen verkoopt en niet aan consumenten. Het deel van de groothandelaren dat aan detaillisten verkoopt, noemen we grossiers (bv. Makro).
8.2 Productieonderneming = onderneming dat de grondstoffen delft (primaire sector) en die het product bewerken of verwerken (secundaire sector). Van de productiesector gaat het naar de handelssector waar het product verkocht wordt.
29 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
De goederenstroom wordt voorgesteld met vaste symbolen
Voorraad:
Goederenbeweging:
Productie:
Als we van een handelsonderneming de goederenstroom proberen om te zetten in symbolen dan krijgen we het volgende: Voorraad Aanvoer van handelsproducten
Aankoop
Afvoer handelsproducten
Verkoop
30 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
9. Soorten goederen Nu kennen we het onderscheid tussen een handelsonderneming en productieonderneming. In beide worden goederen verhandelt/bewerkt/verplaatst/verpakt. Als we het begrip goederen omschrijven dan onderscheiden we: • •
•
Stukgoederen: deze goederen worden per stuk verkocht (vb: ) Bulkgoederen: deze goederen worden per maat of gewicht verkocht, voorbeeld per cm, per ton, per m2 of per liter (vb. kaas). In de bulkgoederen kunnen we een verdere opsplitsing maken tussen droge stortgoederen (vb. maïs), vloeistoffen (vb. ruwe olie) en gassen (vb. aardgas). Breakbulk: goederen, die in grote loten van uniform verpakte kleine hoeveelheden worden verscheept. (vb: )
31 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hoofdstuk 2: Soorten logistiek 1. Inkooplogistiek/Aankooplogistiek Bij inkooplogistiek kun je denken aan alle activiteiten die te maken hebben met het aanschaffen van de materialen die nodig zijn om jouw product te fabriceren. De inkooplogistiek begint feitelijk met het bestellen en vervolgens ontvangen van goederen. De inkooplogistiek richt zich daarbij op het ter beschikking komen van de juiste hoeveelheid product tegen de juiste prijs. = ________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
• • • •
Hierbij streeft men naar: de juiste hoeveelheid het beste moment een goede prijs de best aangewezen leverancier
Inkoopbeslissingen De inkoopafdeling wordt vandaag meer bewaakt door het centrale management en aankoopbeslissingen worden steeds meer rationeel behandeld. Het aankoopinitiatief gaat uit van: • •
• • •
de productieafdeling in een productieonderneming de verkoopafdeling in een handelsbedrijf Een goed uitgevoerde inkooplogistiek is: een actieve, marktgerichte ondernemingsactiviteit die veel verder reikt dan enkel een uitvoerende en administratieve formaliteit een activiteit die voor de onderneming van strategisch belang is een activiteit die gericht is op de ontwikkeling en instandhouding van een duurzame relatie met betrouwbare leveranciers
Inkoopstrategie De inkoopstrategie is afhankelijk van het soort product. We onderscheiden 4 soorten producten: knelpuntproducten, strategische producten, goedkope producten en sterproducten.
32 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Knelpuntproducten
Kenmerken:
•
• • • • •
Inkoopstrategie:
• •
• •
Strategische producten
van vitaal • basisproducten • belang voor de die altijd nodig onderneming zijn
Goedkope producten
makkelijk te verkrijgen
Sterproducten
• • •
Complex
succesvolle producten niet lang in voorraad
moeilijk te verkrijgen voorraad aanleggen
• •
contracten op • lange termijn sluiten
contracten op • lange termijn •
• zoeken naar • alternatieve • producten
• positie bij de• leverancier versterken
verticale integratie met de leverancier*
kostenbesparing • lage voorraden lokaal aankopen • • aantal inkoopactiviteit leveranciers uitbesteden beperken
• •
aankopen à la minute
* verticale integratie betekent dat het bedrijf één of meerdere processen (voorafgaand of volgend op het primaire bedrijfsproces) in eigen beheer gaat doen.
Even oefenen. Voor de productie van auto's kunnen onderdelen aangekocht worden. Welke soort producten zijn de volgende onderdelen? bouten en moeren ↔ autodeuren ↔ onderdeel voor een machine ↔ zetelbekleding ↔
33 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Uitbesteden Moet een bedrijf zelf zijn goederen vervoeren omdat het goed zou gebeuren? Ja: __________________________________________________________________________ Nee: ________________________________________________________________________ Het uitbesteden van je transport aan een specialist noemen we ook wel “outsourcing”. We doen het transport niet meer zelf, maar betalen ervoor aan gespecialiseerde bedrijven. Zo zijn er in een bedrijf nog afdelingen die worden geoutsourced. Vb= ____________________________________________________________________________ Zo zijn er logistieke bedrijven (vb DHL; TNT,…) die de logistiek verzorgen van andere bedrijven en transport kunnen gaan combineren. Transporten combineren voor verschillende klanten noemen we in het vakjargon: ______________
Omdat bedrijven zich meer toeleggen op hun kernactiviteiten, besteden ze meer uit aan gespecialiseerde leveranciers. Uit strategische en veiligheidsredenen worden deze relaties meer en meer verankerd in contracten op lange termijn met duidelijke afspraken rond de rechten en plichten van de twee partijen.
Co-makership Bij het uitbesteden aan een leverancier kun je een stap verder gaan dmv co-makership. Co-makership = een duurzame relatie tussen een klant en een leverancier, waarbij men elkaars kennis en kunde tot wederzijds voordeel gaat benutten. De klant en de leverancier bouwen aan een evenwaardige relatie, waarbij beiden onafhankelijk van elkaar blijven opereren. Het opstarten van een co-makership gaat meestal gepaard met grote investeringen van geld en tijd. Gevolg: Aantal leveranciers per bedrijf neemt af en wordt zelfs gereduceerd tot 1 of 2 leveranciers; men spreekt dan van_______________________________________________________. Co-makership heeft als voordeel voor de klant dat hij een betrouwbare leverancier heeft en voor de leverancier dat hij een vaste afzet heeft. Voor beide partijen blijft het echter nuttig om het risico te spreiden.
Leveranciersbeslissing De keuze van een juiste leverancier is enorm belangrijk.
Tegenwoordig wordt er in bedrijven gewerkt met metingssystemen om leveranciers te beoordelen. Dit wordt vendor rating genoemd. Vendor rating = het beoordelen van leveranciers aan de hand van metingssystemen.
34 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
De criteria waarop men leveranciers beoordeelt, kunnen zowel intern als extern zijn: kwaliteit, flexibiliteit, servicegraad, levertijd, competentie, innovatievermogen, kostenstructuur, financiële draagkracht, politieke stabiliteit, taalkennis… In dit kader kunnen we ook spreken over Service Level Agreements (SLA's). Service Level Agreements = afspraken tussen een bedrijf en een leverancier over de prestatieindicatoren en kwaliteitseisen van de te leveren diensten of producten, om deze later te kunnen toetsen.
2. Productielogistiek Productielogistiek = het zorgen voor een optimaal verloop van het productieproces.
Productiestrategie De strategie van een productie bestaat uit het voldoen aan de eisen van de klant betreffende kwaliteit en tijdige levering, en dit aan minimale kost. • •
•
Kwaliteit: de afgeleverde producten voldoen aan de behoeften of specificaties van de klant. Tijdige levering: de producten worden geleverd volgens de afgesproken termijn. Afhankelijk van het soort product zijn hiervoor twee organisatiestrategieën ontwikkeld: De make-to-order strategie: de productie wordt pas gestart nadat het klantenorder werd ontvangen. Deze strategie wordt toegepast op complexe producten met strikte klantenspecificaties (vb. machines, onderdelen voor machines, bruggen,...). Levering aan de klant gebeurt meestal rechtstreeks vanuit productie. De make-to-stock strategie: de productie onderhoudt in het magazijn een afgesproken voorraadniveau. De klant wordt beleverd vanuit het magazijn. Deze strategie wordt toegepast op standaardproducten (vb. consumerproducten). Minimale kost: Om winstgevend te blijven moet een bedrijf voortdurend letten op de efficiëntie van zijn processen, zonder de kwaliteit en de doorlooptijd van zijn productie in gevaar te brengen.
Productontwerp Een bedrijf moet zich voortdurend aanpassen aan de behoeften van de markt. De ontwerpafdeling ontwerpt daarom nieuwe producten, gebaseerd op marktonderzoek of klantenspecificaties.
Het productontwerp omvat de voorbereiding van het productieproces: het bepalen van de bill of material (stuklijst) en de routing (opeenvolging van de productiestappen). Bill of material = een lijst van componenten of grondstoffen die nodig zijn om het eindproduct te maken (soms voorgesteld in een exploded view). Routing = een lijst met opeenvolgende productiestappen, met vermelding van machine(s) en doorlooptijd. De doorlooptijd omvat omstellen en evt. reinigen van de machine, en de productie zelf.
35 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Productieplanning De productieplanning moet rekening houden met de beschikbaarheid van de componenten of grondstoffen, machines en arbeid. •
Voor het bepalen van de beschikbaarheid van componenten of grondstoffen gaat men uit van de stuklijst en het aantal te produceren eindproducten. Grotere bedrijven gebruiken hiervoor een informaticasysteem: Material Requirements Planning (MRP). De behoeften voor eindproducten worden op basis van de bill of material en de productiedoorlooptijden teruggerekend naar behoeften voor componenten of grondstoffen. In geval van tekorten worden aankooporders aangemaakt, rekening houdend met de levertermijnen.
•
Voor het bepalen van de beschikbaarheid van machines en arbeid moet men rekening houden met andere productie-orders die gebruik maken van dezelfde machines en arbeid. In geval van bottlenecks (= knelpunten binnen een proces) kent men prioriteiten toe aan de productie-orders. In geval van blijvende bottlenecks moet men uitkijken naar bijkomende of efficiĂŤntere machines, en eventueel naar uitbreiding van het personeelsbestand. Er zijn 2 principes die vaak toegepast worden op vlak van productieplanning: postponement en Just In Time. (Manufacturing) Postponement = opties aan eindproducten pas toevoegen net voor de levering. Uitgestelde productie. De producent wacht met het voltooien van het product tot hij weet wat de klant precies wil. Voordeel:
JIT of Just In Time = Net op tijd. Het is de bedoeling de levering en de productie zodanig op elkaar af te stemmen dat er geen of zeer weinig voorraden in een bedrijf nodig zijn. Leveringen gebeuren precies op tijd, zodat er niets moet worden opgeslagen. Het werd uitgevonden door de Japanse automobielindustrie en wordt wereldwijd in deze sector toegepast.
36 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hieronder staan enkele gevolgen van JIT. Zet voor de zin een + als het een positief gevolg is en een – als het een negatief gevolg is: Plaatsbesparing voor opslagruimte Er kan ingespeeld worden op de vraag van de consument Meer transport voor vaak kleinere leveringen Er moeten geen grote magazijnvoorraden worden onderhouden Hogere vervoerskosten Een verstoring in de toelevering kan de bevoorrading stilleggen De producent is erg afhankelijk van de toeleveranciers Kostenbesparing door kleinere voorraad
Kwaliteitscontrole Bij het einde van het productieproces moet de kwaliteit van de eindproducten gecontroleerd worden. In geval van massaproductie neemt men stalen voor onderzoek. In sectoren zoals de voedings- en geneesmiddelenindustrie bestaan er zeer strenge wettelijke verplichtingen voor de kwaliteitscontrole.
37 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Binnen productielogistiek worden de stappen vaak schematisch voorgesteld. • Plaats de onderstaande begrippen uit een productiebedrijf in de juiste volgorde: voorraad halfafgewerkt product – assemblage – transport afgewerkt product – voorraad grondstoffen – productie – aanvoer grondstoffen – voorraad afgewerkt product. • Verklaar nu ook de gebruikte figuren. Waarvoor staan de pijl, de omgekeerde driehoek en de balk?
= ___________________________________
= ____________________________________
= ____________________________________
38 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hieronder zie je enkele krantenknipsels die aangeven waarom de productie stil kan vallen bij bedrijven. Geef bij elke titel aan wat het probleem is.
De geruchten gingen gisteren al even de ronde, maar vandaag maakt Saab het officieel bekend: de productie ligt weer een tijdje stil. Dit keer niet om financiĂŤle redenen, wel om logistieke redenen. Saab werkt namelijk met het JIT-systeem. Bron: www.autofans.be
Audi Brussel onderhandelt volop met de toeleveranciers die dinsdag het werk hebben neergelegd. De productie bij Audi is stilgevallen.
De prikacties bij de binnenschippers dreigen de Limburgse bedrijven met een financiĂŤle kater op te zadelen. Doordat er via het Albertkanaal geen grondstoffen worden aangeleverd, kan de productie op meerdere plaatsen stilvallen. Bron: www.nieuwsblad.be
39 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
3. Opslaglogistiek/Magazijn Opslaglogistiek = de organisatie en werking van een magazijn.
Goederenstroom in een magazijn
40 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
41 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
4. Transportlogistiek of Distributielogistiek Transportlogistiek = de organisatie van het transport van goederen met als doel de goederen zo efficiĂŤnt mogelijk en met minimale kost naar het eindpunt te brengen.
Transport gebeurt via de weg, het spoor, de lucht, de zee of de binnenvaart.
42 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
43 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
44 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Goederen kunnen zeer verschillende vormen aannemen. Afhankelijk van de soort vracht is er aangepast transport nodig.
Containers Container = stabiele transporteenheid die meerdere keren gebruikt kan worden. Een container is zo gebouwd dat hij door meerdere transportmiddelen vervoerd kan worden zonder de goederen zelf te moeten overladen. De containers met internationale uniforme afmetingen (volgens ISO-standaard) worden het meest gebruikt. ISO-containers hebben een breedte van 8’ (=2,44 m). De inhoud varieert van ongeveer 33 m³ (voor 20’) tot 68 m³ (voor 40’). Volle containers staan maximaal met 2 of 3 boven op elkaar. Als je een hogere stapel ziet, dan gaat het om lege containers.
= Standaardcontainer
Naast de standaard containers worden er nog andere soorten containers gebruikt:
OPEN TOP CONTAINER - voor goederen met grote hoogte of bulk - kan afgedekt worden met een zeil
45 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
TANKCONTAINER - voor vervoer van vloeibare ladingen - tank met metalen frame
CONTAINER VOOR LUCHTVERVOER - aangepast aan vorm van vliegtuig - containers moeten in de juiste volgorde klaargezet worden
SWAP BODY - kan op 4 poten gezet worden - vooral bij combinatie weg-, spoor- en zeevervoer
46 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
FLAT RACK CONTAINER - voor vervoer van zeer zware, brede of hoge lading - evt. met zijsteunen
REFRIGERATED CONTAINER of REEFER CONTAINER - voor goederen die onder constante temperatuur vervoerd moeten worden - temperatuur tussen -25°C en +25°C - bevat ingebouwde motor voor koeling, die aangesloten moet worden op energiebron van vrachtwagen, schip of kade - intelligent tags kunnen de temperatuur meten tijdens transport (slechte temperatuur = vernietiging van de lading)
47 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Om distributielogistiek vlot te laten verlopen hebben we verschillende bedrijven nodig: • distributiecentra; • public warehouses; • logistieke dienstverleners; • overslagbedrijven; • transportbedrijven.
Het distributiecentrum is de locatie van waaruit een organisatie haar goederen ontvangt, opslaat, verdeelt en vervoert naar andere locaties. Een distributiecentrum kan een onderdeel zijn van een grote onderneming. Een distributiecentrum wordt ook wel DC genoemd. Als dat distributiecentrum in Europa ligt, spreekt men ook van een EDC.
Een warehouse waar goederen worden opgeslagen van meerdere fabrikanten wordt een public warehouse genoemd. Vb. ____________________________________________________
Logistieke dienstverleners nemen de klant voor een deel de verantwoordelijkheid van de goederenstroom uit handen. De logistieke dienstverlener beschikt hiervoor vaak over eigen distributiecentra waar hij de producten van de klant kan opslaan. Ook zorgt hij ervoor dat de goederen op tijd naar de klant worden gedistribueerd. De twee hoofdprocessen hierbij zijn vervoer en opslag, maar ook de combinatie met informatietechnologie en value-added logistics wordt hierbij steeds belangrijker Een overslagbedrijf is een bedrijf dat gespecialiseerd is in de overslag van goederen. Overslag betekent het overbrengen of overzetten van goederen van het ene naar het andere vervoermiddel. Overslag wordt vaak in een adem met opslag genoemd: op- en overslag. Veel bedrijven bieden beide diensten aan.
Een transportbedrijf is een bedrijf dat zich enkel toelegt op het vervoer van de goederen.
48 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
5. Retourlogistiek of Reverse logistics Reverse logistics = het inzamelen van afgewerkte en afgedankte producten, verpakkings- en transportmaterialen, geretourneerde bestellingen,... Reverse logistics volgt dus de omgekeerde weg van distributie, van de klant terug naar de fabrikant. Andere benamingen voor reverse logistics zijn: return logistics, after sales logistics, customer service logistics, reverse supply chain management, return handling, retrogistics,…
Retourlogistiek omvat het efficiënt en effectief verzamelen en transporteren van producten en verpakkingen om ze op de een of andere manier te hergebruiken. Er bestaan verschillende retouren: • ‘end-of-use’ retouren: het product is versleten of aan vervanging toe; • garantieretouren: de klant heeft het recht om goederen binnen een bepaalde termijn terug te sturen. Vooral bij internetverkopen komt dit vaak voor; • commerciële retouren: winkels hebben steeds vaker het recht niet-verkochte goederen terug te sturen naar de leverancier; • verpakkingsretouren: herbruikbare materialen zoals pallets, flessen, plastiek, karton …
Bedrijven hebben verschillende motieven om aan retourlogistiek doen: • financiële of economische motieven: producten hergebruiken, minder grondstoffen gebruiken, subsidies voor inzameling, verkopen van afval …; • wettelijke motieven: zowel de Europese als de Belgische wetgeving verplicht bedrijven om afval en producten op te halen, te sorteren, te recycleren …; • milieumotieven of duurzaamheidsmotieven: goederen recycleren, herwerken, hergebruiken om zo weinig mogelijk effect te hebben op het milieu.
49 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
50 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hoofdstuk 3: Logistieke beroepen In de logistieke wereld zijn heel wat mensen werkzaam. Er zijn medewerkers nodig voor de uitvoerende taken en medewerkers voor de planning en de organisatie. Elke job op elk niveau is even belangrijk om ervoor te zorgen dat de logistieke keten vlot loopt. Meestal start je in de logistiek als logistiek medewerker.
Naargelang het afgesproken SLA (Service Level Agreement) zijn er verschillende niveaus van dienstverlening die een logistiek bedrijf kan aanbieden. •
2PL (Second-Party Logistics): Operationele dienstverlening, een transporteur of magazijnuitbater met duidelijke logistieke taak. Concreet: je kiest een transporteur en zegt hem duidelijk welk pakket waar naartoe te brengen.
•
3PL (Third-Party Logistics): Tactische dienstverlening, een volledig pakket logistieke activiteiten. Concreet: het bedrijf heeft een IT-systeem dat gekoppeld is aan uw productie en kan voorraad, verpakking en transport voor u regelen.
•
4PL (Fourth-Party Logistics): Strategische dienstverlening, een full-service concept (one-stopshopping). Concreet: Het bedrijf denkt strategisch mee (wat waar aankopen en waar laten assembleren) en is een volledig geïntegreerde speler.
51 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Hoofdstuk 4: Het magazijn in de logistieke keten Inleiding Wanneer we kijken naar een magazijn, dan stellen we vast dat de belangrijkste functie van een magazijn is: het materiaal behandelen dat binnen en buiten het magazijn wordt geleverd.
Het inkomend materiaal noemen we “inslag”. Het uitgaande materiaal is “uitslag” van het opgeslagen materiaal. Een magazijn wordt door een bedrijf aangehouden om een bepaalde servicegraad te kunnen garanderen. Een servicegraad kan je allen bekomen als je aan de wensen van de klant voldoet, met betrekking tot het afleveren van het gevraagde product. In de meeste gevallen is een magazijn opgedeeld in drie grote afdelingen: Goods-in, Warehousing en Goods-Out.
In de afdeling Goods-In komen de ontvangsten van de leverancier binnen. De magazijnier behandelt de binnengekomen goederen. Daarna slaat hij ze op in het magazijn. We noemen deze afdeling ook wel eens de ontvangstzone of inbound. De opslag van de goederen in het magazijn gebeurt in de opslagzone. De activiteiten die plaatsvinden in deze afdeling, bespreken we in het hoofdstuk over Warehousing. In de opslagzone stockeert de magazijnier de ontvangen goederen in afwachting van levering aan de klant. In de afdeling Goods-Out verzamelt de magazijnier de bestellingen van de klant. Hij verpakt ze en verstuurt ze naar de klant. Deze afdeling noemen we ook wel eens verzendzone of outbound.
52 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Soorten magazijnen 1) Doorvoer- en tussenmagazijn Omdat de goederen niet onmiddellijk doorstromen naar hun volgende bestemming.
2) Groothandelsmagazijn De inkoophoeveelheden zijn veel groter dan de verkoophoeveelheden
3) Winkelmagazijn Is de verkoopruimte waar kleine hoeveelheden aanwezig zijn
Opdracht: Omschrijving
Doorvoer of tussen -magzijn
Groothandelsmagazijn
Winkelmagazijn
Stortplaats van zand, zavel en keitjes voor een betonfabriek van Stadsbader Het verdeelcentrum van Delhaize in Dilbeek De verkooppunten van O-Cool De warme bakker uit je dorp/stad B-post logistics De opslagplaats van boomstammen voor een boomzagerij De kruidenzaak die aan slagers en kruideniers verkoopt
53 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Soorten locaties en locatiesystemen Wil je opgeslagen goederen nog kunnen terugvinden in je magazijn, dan moet je ze goed wegzetten. In een magazijn kan je de goederen op veel plaatsen stockeren. Het is natuurlijk zaak ze nadien nog terug te vinden. Daarom moet elk van de magazijnmedewerkers dezelfde methode gebruiken om te noteren waar de goederen in het magazijn staan. Hierbij probeert men: • •
De loop- en rijtijden zoveel mogelijk te beperken De goederen zonder veel zoekwerk terug te vinden
Er wordt rekening gehouden met: • •
De beschikbare transportmiddelen en hulptoestellen De omzetsnelheid, het gewicht, de verpakkingsvorm, het volume, de vorm, de verplaatsbaarheid,…van de artikelen zelf
Om de plaats aan te geven waar de goederen in het magazijn staan, is het magazijn ingedeeld in kleine eenheden die allemaal een unieke naam hebben. De magazijnier zal het artikelnummer van de opgeslagen goederen koppelen aan deze unieke naam. Zo’n eenheid met een unieke naam noemen we een locatie. Elke locatie krijgt een nummer. Dankzij dit nummer weet de magazijnier snel waar in het magazijn deze locatie is. Er zijn 3 soorten Locatiesystemen: 1) Vaste locatie: Meest gebruikte en meest eenvoudige vorm van locatiebeheer. Alle goederen hebben een vaste plaats. Voordelen: Niet lang zoeken naar de goederen + nieuwe medewerkers zijn snel ingewerkt 2) Vrije locatie: De goederen worden geplaats waar er plaats is. Dit heeft als voordeel dat alle (lege) plaats in het magazijn wordt benut. Maar men gaat soms lang moeten zoeken naar de goederen. Zonder hulpmiddel is dit moeilijk. (dmv softwareprogramma’s en inscannen) 3) Combinatie van vast en vrije locatie Een locatie is een plaats in het magazijn. Om je goederen snel terug te vinden geven we in een software pakket per artikelnummer een locatie in, dit is de plaats waar de magazijnmedewerker de goederen zal inslaan. De locatiecode is een code – bestaande uit een adres dat de plaats in het magazijn weergeeft. Een locatiecode kan net zoals bij een bankrekeningnummer een -check digit- bevatten. Wanneer je met voice picking bijvoorbeeld goederen verzamelt, dan moet de magazijnmedewerker in de microfoon de check digit als controlegetal meedelen, hetzij mondeling, hetzij via de boordcomputer van zijn heftruck. Wanneer hij een fout tikt dan zal de computer het nummer als ongeldig signaleren.
54 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Een locatiecode kan je vergelijken met een adres van een ziekenhuispatiënt.
Verblijfplaats mensen Stad Straat Ziekenhuisblok Verdiep (ziekenhuis) Kamer in ziekenhuis
Verblijfplaats goederen Magazijn Rek (stellingsrij) of gang Vak in de stellingsrij Hoogte in de stellingsrij Plaats, bijvoorbeeld palletplaats
Gebouw Gang
Hoogte
Onderverdeling (bij legborden)
AA (0)01 (0)3 A Serienummer
Keuze van stapeling of opslagsysteem Om de goederen op te slaan, gebruikt je een opslagmiddel. Welk opslagmiddel je kiest, is afhankelijk van: •
de eigenschappen van de goederen (gewicht, grootte, houdbaarheid);
•
hoeveel je wil opslaan;
•
hoe lang je wil opslaan;
•
de verpakking;
•
de vorm van picken;
•
FIFO, LIFO,... FIFO = first in, first out: de goederen die je eerst opslaat, pick je ook eerst (belangrijk bij bijvoorbeeld goederen met een beperkte houdbaarheid). LIFO = last in, first out: de goederen die je laatst opslaag, pick je laatst.
55 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
1) Palletstelling
stelling voor gepallettiseerde goederen afhankelijk van het intern transportmiddel dat je gebruikt, bepaal je de gangbreedte tussen de palletstellingen FIFO
2) Inrij-/doorrijstelling stelling waarbij de magazijnier in de rekken rijdt voordeel: gunstige verhouding opslaggedeelte en gangbreedte (je benut de beschikbare ruimte optimaal) nadeel: je kan elk opslagrek maar voor één product gebruiken LIFO
3) Doorrolstelling
stelling waarbij de goederen of palletten op een rollerbaan terechtkomen en doorrollen bij de opslag voordeel: gunstige bediening bij opslaan en picken nadeel: je kan elk opslagrek maar voor één product gebruiken FIFO
56 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
4) Draagarmstelling
stelling vooral gebruikt voor de opslag van lange goederen zoals houten balken, pijpen,... nadeel: zijlader nodig om ruimte te besparen tussen de rekken FIFO
5) Legbord-/vakkenstelling
stelling voor opslag van kleine producten die je manueel opgeslaat en pickt FIFO
6) Bulkstapeling of grondstapeling
Opslag van veel artikelen rechtstreeks op de grond en/of op elkaar. Het gaat hier om goederen die samen horen en die worden gestapeld in blokken
57 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
7) Verrijdbare stelling
In de vloer zijn rails aangebracht. De verrijdbare constructie kan toegepast worden bij de opslagmethoden palletstelling, draagarmstelling en legbordstelling.
Automatische en half-automatische opslagmiddelen Met automatische en halfautomatische opslagmiddelen kan je producten opslaan en picken zonder manuele tussenkomst van de magazijnier. Deze opslagmiddelen zijn computergestuurd en verbonden met specifieke Warehouse Management Software. Die geeft instructies waar de magazijnier de goederen moet opslaan en picken.
1) Kardex of Paternoster
de kardex is een opslagkast waarin kleinere producten circuleren voordeel: kleine loopafstand en grote voorraad op een beperkte oppervlakte
58 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
2) Miniload
De miniload is een automatisch opslagmiddel waarmee je producten in bakken opslaat en pickt. Je gebruikt dit opslagmiddel voor producten die te groot zijn voor de kardex of als overstock van de kardex.
3) Automatisch palletmagazijn
Hier kan je producten op palletten automatisch opslaan en picken. Je gebruikt dit opslagmiddel voor gepallettiseerde zwaardere producten. Nadeel: opslag en pick gaat traag, dus enkel voor slowmovers (zie later hoofdstuk voorraadbeheer)
59 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Opdracht: Benoem volgende stellingen
60 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Ladingdragers Goederen die je opslaat in het opslagmiddel bevinden zich vaak op dragers. Het soort drager dat je gebruikt, is afhankelijk van: •
de eigenschappen van de goederen (gewicht, grootte, houdbaarheid);
•
hoeveel je wil opslaan;
•
hoe lang je producten wil opslaan;
•
de verpakking;
•
de manier van picken;
•
...
1) Pallet Een pallet is een laadbodem die zo gemaakt is dat hij makkelijk door de vorken van een heftruck kan worden opgenomen. Dient voor de opslag van zwaardere goederen en van grote hoeveelheden. Er bestaan verschillende soorten pallets. •
•
Volgens het materiaal waaruit ze zijn vervaardigd: a) Hout b) Kunststof c) Staal d) Aluminium e) Geperst hout of metaal f) Papier- karton Volgens eigendomsoverdracht: a) Wegwerppallets: deze worden door de fabrikant gekocht en door de klant weggegooid. Ze worden uit goedkope houtsoorten gemaakt en niet meer opnieuw gebruikt. b) Gekochte pallets: deze worden door bedrijven aangekocht en door de klanten betaald of gewisseld. Op het vervoersdocument zal de chauffeur schrijven hoeveel pallets hij bij de klant achterlaat bij een levering. Ofwel neemt de chauffeur gelijkaardige pallets mee, ofwel worden de achtergelaten pallets aangerekend aan de klant. c) Bedrijven huren pallets: de pallets met de blauwe rand zijn het meest gekend onder de verhuurde pallets
61 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement •
Logistiek Management 1
Volgens maat: a) Europallet met standaardafmeting: 120 x 80 cm b) Industriepallet of blokpallet: 120 x 100 cm
Europallet is te herkennen aan het teken op de pallet EUR of EPAL
De IndustriĂŤle pallet
62 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
2) Rolcontainer Is een ladingdrager van 60 op 80 cm met op de lange zijde twee metalen zijkanten van 175cm hoogte. De rolcontainer staat op wielen waarvan er twee kunnen uitzwenken.
opslag van kleine hoeveelheden, maar te veel voor opslag in bakken opslag van grote hoeveelheden indien meer dan 5 bakken nodig zouden zijn om de minimumvoorraad te bekomen
3) Bakken Opslag van kleinere en lichte goederen (<25kg).
63 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Interne transportmiddelen Voor het verplaatsen in een magazijn zal men heel vaak beroep doen op interne transportmiddelen. We zullen ze tegenkomen in allerlei prijsklassen en met allerlei mogelijkheden. De keuze van zoâ&#x20AC;&#x2122;n transportmiddel is uiteraard afhankelijk van het soort magazijn, de goederen, de indeling in ons magazijn en de veiligheid. Voor sommige transportmiddelen zal je een speciaal rijbewijs moeten behalen.
Transpallet Manueel: Wordt heel vaak gebruikt. De vorken (vorklift) worden onder de pallet geschoven. Via de trekstang kan je pompbewegingen maken, daarmee gaan de vorken met de pallet omhoog waardoor je de transpallet kan verplaatsen Voordeel: goederen moeten niet op de vorken geladen worden. Nadeel: de manuele vorklift kan enkel gebruikt worden voor korte afstand. De magazijnmedewerker moet dit toestel in de vrachtwagen trekken of duwen.
Elektrisch: Vorklift maar aangedreven met een motor. Het nadeel dat de magazijnmedewerker deze moet duwen wordt hier totaal weggenomen.
64 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Heftruck Dit toestel zal je het vaakst aantreffen in een magazijn. Het toestel kan gedreven worden op diesel, LPG, benzine of elektromotor. Voordeel: Handig in gebruik. Voor vele soorten goederen en stellingen bruikbaar. Nadeel: Rijbewijs is noodzakelijk
Reachtruck Is een motorisch aangedreven stapelaar. Voordeel: Reachtruck kan gebruikt worden in magazijnen met hoog gestapelde goederen. Max. 7 meter hoog en in smalle gangen. Nadeel: Rijbewijs is noodzakelijk.
65 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Stapelaar Is een elektrische palletwagen met een hefmast. De stapelaar blijft stabiel omdat de lading geplaatst wordt tussen het voorwiel en achterwiel. Via de vorken van de stapelaar kan de magazijnmedewerker pallets of dozen tot 4 meter hoog plaatsen.
Nadelen: Kan je maar gebruiken op een vlakke ondergrond + de stapelaar heeft kleine harde wielen waardoor hij slecht rijdt over oneffenheden.
Orderpicker Wat hen typeert is dat de magazijnmedewerker mee omhoog gaat en daardoor ook op grotere hoogte goederen uit de stellingvakken kan halen. De orderpicker is niet geschikt voor het in de stelling zetten (inslag) of uit de stelling halen van pallets (uitslag). Ze zijn geschikt wanneer over grote afstanden en op hoger dan vloerniveau orders verzameld moeten worden. Ze worden elektrisch aangedreven.
66 Dorothy Vermeirsch
Winkelmanagement
Logistiek Management 1
Bronnen
Basisboek Logistiek: Ad Van Goor, Hessel Visser eerste druk Inleiding Logistiek: Wout Verwoerd Boom onderwijs Logistiek: Walther Ploos van Amstelm Persoan Uitgeverij Werken met logistiek: Visser & Van Goor Beginnen met logistiek: Visser & Van Goor Wolters Noordhoff
file:///F:/Logistiek%20medewerker/cursus%20logistiek_tussenpersonen_incoterms.pdf file:///F:/Logistiek%20Management%201/Actie%205%20Logistics_hfdst1en2_met%20oplossingen.pd f file:///F:/Logistiek%20Management%201/ondernemersschool-gratishoofdstuk-TLOGIST.pdf file:///F:/Logistiek%20Management%201/Logistiek%20Management%201/inl%20logistiek.pdf file:///F:/Logistiek%20Management%201/Logistiek%20Management%201/PPT%20inleiding%20logist iek.pdf https://e-leren.vdab.be/mod/scorm/player.php
67 Dorothy Vermeirsch