november
2022
Roof Belgium
31ste jaargang
EPDM: VAN ONBEKEND NAAR TOONAANGEVEND INTERVIEW JAN COUMANS
GROENDAKEN ALS RETENTIEDAKEN
Maandelijks vakblad Uitgave van Embuild - Afwerking Kunstlaan 20, 1000 Brussel Afgiftekantoor Gent X Post P708240
NIEUW!
UITNEEMBAAR VAST KADER Voor eenvoudige installatie
VELUX 3in1 en 2in1 dakvenster 1 venster, meer daglicht, meer uitzicht Eenvoudige installatie Even snel als het installeren van 1 standaard dakvenster
Goedkoper Meer waarde voor uw geld
Meer tevreden klanten
VELUX Club
En meer punten in de VELUX Club
velux.be/nl-be/ggls
INHOUD
28 ● Europese primeur met zelfklevende EPDM
Voor de dakrenovatie van een distributiemagazijn van BALLY NV in Asse ging de voorkeur uit naar de zelfklevende RubberGard EPDM SA oplossing van Firestone Building Products, als Europese primeur geplaatst door Dakrubbercentrale.
5 ● Edito
U vindt me vanaf februari in de supermarkt
6 ● 11.900 bezoekers op vakbeurzen Embuild Belgian Roof Day koploper van 4 topbeurzen
10 ● Sectororganisatie VESP erg tevreden
“EPDM is snel gegroeid van onbekend naar één van de toonaangevende membranen op de platdakmarkt.” Embuild - Roof Belgium Kunstlaan 20, 1000 Brussel Tel: +32 (0)2 545 57 10 Fax: +32 (0)2 545 58 59 www.embuild.be BTW: BE 406 479 092
Verantwoordelijke Uitgever Filip Coveliers Kunstlaan 20, 1000 Brussel filip.coveliers@embuild.be
32 ● Steven Scherpereel
36 ● Aan tafel met
In onze hobbyrubriek maken we kennis met Steven Scherpereel, Technisch-commercieel vertegenwoordiger voor Oost- en West- Vlaanderen bij Derbigum die na twee eerdere en succesvolle deelnames aan de wereldberoemde Iron Man in Hawaii dit jaar opnieuw zijn kans waagde…met en super resultaten.
Een vaste waarde en een bekend gezicht in de dakensector, Jan Coumans, heeft zijn taken als algemeen directeur van dakafdichtingsbedrijf Albitum al een tijdje gestaakt, maar gaat gaandeweg ook zijn laatste activiteiten bij Embuild en het Wetenschappelijk en Technisch Centrum van het Bouwbedrijf (WTCB) stopzetten. Tijd dus voor een open babbel…
(Derbigum): voor derde keer naar Iron Man Hawaii
Jan Coumans
14 ● In vier weken tijd 10.000 m2 plat dak isoleren met ROCKWOOL® Caproxx Energy
Dakrenovatie Volvo Trucks Gent
28 ● Dak logistieke loods snel en duurzaam gerenoveerd Europese primeur met zelfklevende EPDM
18 ● Sita Bauelemente wijst op enkele belangrijke aandachtspunten
32 ● Mensen uit de sector met verborgen talent
Groendaken als retentiedaken
Steven Scherpereel (Derbigum): voor derde keer naar Iron Man Hawaii
22 ● VM Building Solutions
36 ● Aan tafel met
Grand Hôpital de Charleroi: size meets service
Jan Coumans
Hoofdredactie
Redactie
Gunther Guinée Antwerpsesteenweg 271 bus 7 2950 Kapellen Tel: 03 888 27 33 gunther.guinee@telenet.be
Bram Schittecatte Tel: 02/545 59 47; Fax: 02/545 58 59 bram.schittecatte@embuild.be
Vormgeving
Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@embuild.be
Advertentieverantwoordelijke Steve Caufriez Tel.: +32 (0)2 545 57 25 GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@embuild.be
ROOF BELGIUM • 11|2022
Drukwerk Graphius
3
16.000 BOUWBEDRIJVEN Daar kan je niet omheen
16.000 bouwondernemers in héél België rekenen op ons. Klein en groot. Actief in alle activiteiten en technieken van de brede bouwsector. Embuild is hun stem en partner. Wij verdedigen hun belangen en promoten hun innovatief vakmanschap. Samen Bouwen, Samen groeien.
EDITO
U vindt me vanaf februari in de supermarkt
D
e coronajaren hebben voor heel wat miserie gezorgd, maar qua mobiliteit was het wel een zaligheid. Weinig verplaatsingen en dito files, veel online meetings, webinars en Zoom-calls, maar ondertussen zijn we weer kilometers aan het vreten. Werven en beurzen bezoeken, interviews op locatie, studiedagen en productpresentaties, weer vaak de baan op. Normaal gezien ruil ik mijn wagen om de 4 à 5 jaar in voor een nieuwe, maar vanwege corona heb ik dat niet gedaan. Intussen telt de teller echter 260.000 km en zijn we aan ons zevende jaar bezig, tijd dus om toch maar uit te kijken naar een nieuwe wagen. En dan liefst nog een elektrische of hybride wagen, vooral vanwege fiscale redenen en uit milieuoverwegingen. Volledige elektrisch is in mijn geval qua rijbereik – met de beperkte mogelijkheden van de huidige modellen – nog geen optie maar een plug-in hybride voldeed wel aan de verwachtingen.
Gunther Guinée Hoofdredacteur Roof Belgium
Je enthousiasme wordt al snel bekoeld wanneer je de levertijden van dit soort nieuwe wagens ontdekt…van 12 tot maar liefst 28 maanden! Maar geheel onverwacht liet mijn garage me weten dat er een wagen beschikbaar zou zijn net na het autosalon, nu eind januari…dus vanaf februari kan ik hem in het stopcontact steken…maar waar dan?
Je staat daar aanvankelijk niet zo bij stil en gelukkig heb je ook nog een deel ‘fossiele’ brandstof, maar hoe en waar kan je elektrisch tanken? Wanneer je informeert naar beschikbare laadpalen, word je vaak eenvoudigweg doorverwezen naar een stopcontact met een verlengkabel…maar een volwassen elektrische auto opladen aan een gewoon stopcontact kan je vergelijken met het vullen van een olympisch zwembad met een waterpistool. En als er dan laadpalen zijn, dan zijn die meestal allemaal in gebruik. We worden massaal in de richting geduwd van het elektrisch rijden, maar de gevolgen voor de maatschappij zullen dramatisch zijn als de infrastructuur niet volgt. Probeer maar eens een elektrisch laadstation te pakken te krijgen in een publieke parking. En wie het geluk en de middelen heeft kan zelf een laadpaal installeren op zijn oprit, al dan niet gevoed door zonnepanelen, maar probeer maar eens in het midden van de stad je wagen op te laden? Of aan een appartementsgebouw? Met een verlengkabel van het balkon naar beneden? De Europese auto-industrie is niet enkel te laat overgeschakeld naar elektrische wagens, ze heeft ook het infrastructuurprobleem zwaar onderschat. Dus op dit moment lig ik er nog niet wakker van, maar ik ben benieuwd waar en hoe vaak ik mijn nieuwe auto zal kunnen opladen binnenkort? Want ik heb niet zo’n laadpaal voor mijn deur. De supermarkten hebben het wel goed begrepen, zoals de LIDL aan de overkant van mijn straat. Die installeren best wat nieuwe laadpalen. Klanten kunnen er gratis stroom tanken terwijl ze boodschappen doen en dat is natuurlijk mooi meegenomen in deze tijden van dure energie. Maar daar wordt intussen blijkbaar ook al misbruik van gemaakt door ‘stroomdieven’ die helemaal geen inkopen doen. Daarom neemt de Lidl nu maatregelen, zoals de verlaging van de laadsnelheid. Maar ik heb tijd…ik maak wel tijd. Dus als u me vanaf februari nodig hebt, dan is de kans groot dat u me in de supermarkt zult vinden.
ROOF BELGIUM • 11|2022
5
11 .900 BEZOEKERS OP VAKBEURZEN EMBUILD
Belgian Roof Day koploper van 4 topbeurzen Embuild hield tussen 11 en 21 oktober vier verschillende vakbeurzen: Digital Construction, Install Day, Dag van de Afwerking en Belgian Roof Day. In totaal kreeg de bouwfederatie maar liefst 11.900 bezoekers over de vloer, waaronder een 1000-tal leerlingen uit de derde graad van het bouwvakonderwijs. “Het aantal bezoekers zit zelfs iets boven pre-coronaniveau, dus onze vakmensen komen massaal terug”, aldus een tevreden Niko Demeester, CEO van Embuild.
E
lk jaar verzorgt Embuild vier vakbeurzen voor haar leden. Dit jaar werd er op dinsdag 11 oktober afgetrapt met Digital Construction, goed voor 500 bezoekers. Op vrijdag 14 oktober was er dan Install Day, een vakbeurs die Embuild samen met Techlink organiseert en grotendeels in het teken staat van de HVAC-sector: verwarming, ventilatie en koeling. Dit event was, samen met de Belgian Roof Day, met 4200 bezoekers het meest suc-
cesvol. De Dag van de Afwerking, bedoeld voor de professionals uit de afwerkingssector, kreeg op dinsdag 18 oktober 3000 bezoekers over de vloer, terwijl de Roof Day van vrijdag 21 oktober eveneens op 4200 enthousiaste bezoekers kon rekenen.
Nog betere cijfers dan voor corona
In totaal bezochten dus 11.900 professionals uit de bouw de vier vakbeurzen van Embuild. Daarmee zit
6
ROOF BELGIUM • 11|2022
de bouwfederatie iets boven het pre-coronaniveau, wat in het beurslandschap van vandaag toch een opmerkelijk succes is. Vorig jaar kon Embuild nog rekenen op 8500 beursbezoekers, ondanks het feit dat de beurzen toen plaatsvonden tijdens de vierde coronagolf. In 2019, het jaar voor de coronaepidemie, telden de beurzen een kleine 11.000 bezoekers. Niko Demeester, CEO van Embuild: “Met onze vakbeurzen willen we onze leden-bouwbedrijven laten kennismaken met de meest recente ontwikkelingen in hun vakgebied. Daarnaast vormen ze ook een uitgelezen netwerkmoment.” Opvallend dit jaar was dat een 1000tal leerlingen uit het derdegraads bouwvakonderwijs de beurzen bezochten. In totaal is dat goed voor 1/10de van alle leerlingen uit dat type onderwijs in België. Embuild legt hier de nadruk op om de instroom van jongeren uit het middelbaar
ONZE DAKVENSTERS
VERLICHTEN UW PROJECTEN
SPAAR ACTIE! FAKRO PRO: het programma dat u met cash beloont.
KOOP FAKRO PRODUCTEN
VUL HET ONLINE FORMULIER IN
WORD FAKRO PRO: ZO EENVOUDIG IS HET !
www.fakropro.com
LAAD JE AANKOOPBEWIJZEN OP
WISSEL UW PUNTEN VOOR CASH
CIRCULAR PRODUCT
circulair dakrandsysteem voor bitumineuze daken BESCHIKBAAR IN 70 MM EN 100 MM HOOGTE MET HETZELFDE BASISPROFIEL
Claerhout Aluminium, wij blijven de specialist. Blokkestraat 2 | 8530 Harelbeke T +32 (0)56 35 15 56 | F +32 (0)56 37 00 85 info@claerhoutaluminium.be | www.claerhoutaluminium.com
Uw partner voor de certificatie in de bouwsector voor JAAR
www.bcca.be
Vertrouwen schenken in kwaliteit. Innovatie stimuleren. Risicobeheer.
Annonce_BCCA_Bouwbedrijf_186x128mm_NL.indd 1
1/04/22 13:00
Heel wat animatie op de stands, tot zelfs tijdelijke tattoos waarvoor het bij momenten aanschuiven was
Er waren ook diverse uiteenzettingen en lezingen
Endy Fagnant, winnaar bij de platte daken
De maquettes voor de proef hellende daken
bouwonderwijs op te drijven. Op dit moment maakt slechts de helft van deze leerlingen effectief de overstap naar de bouw. Door die jongeren in contact te brengen met bouwbedrijven en hen wegwijs te maken in de allernieuwste ontwikkelingen in de bouw hoopt de bouwfederatie het tij te keren.
Belgian Roof Day: het dak eraf
Maar een ware overrompeling dus alweer voor de Belgian Roof Day. Al van in de vroege uren liep de parking vol en waren de wandelgangen goed gevuld met bezoekers die de laatste nieuwigheden kwamen ontdekken, hun leveranciers en fabrikanten kwamen bezoeken en kwamen genieten van alle eetstands en drankbuffetten. Een bijzonder gemoedelijke en uitgelaten sfeer mede door de diverse giveaways en animaties op de standen zoals pull-up wedstrijden, boksballen, een
Gaschka Florian, publiekswinnaar
close-up goochelaar en zelfs tijdelijke tattoos waarvoor het bij momenten lang aanschuiven was. Een waar feest dus voor bezoekers én exposantanten die allen opgetogen waren over de organisatie en de grote opkomst. De bezoekers kwamen de beurs binnen langs een eerste hal waar onder meer ook het WTCB een stand had met diverse interessante demonstraties en waar ook meerdere dakmaquettes stonden opgesteld voor de traditionele wedstrijd dakdekken en dakafdichten. Deze wedstrijd is eigenlijk een preselectie om de Belgische vertegenwoordigers te selecteren die naar de Euro- of de Worldskills wedstrijden mogen gaan. Er kon worden deelgenomen in 3 disciplines: hellend dak, plat dak of metalen dak. Voor deze editie waren er 13 kandidaten hellend dak en slechts 1 voor het platte dak. Voor metalen daken waren er dit keer geen deelnemers.
ROOF BELGIUM • 11|2022
9
DE WINNAARS Hellende daken 1) Gaschka Florian 2 Scheirelinckx Mattéo 3) Depouhon Simon Platte daken Fagnant Endy Publieksprijs Gaschka Florian De kandidaten voor de proef hellende daken moesten een vooraf vastgestelde opdracht uitvoeren met leien, bij de platte daken moest er een bitumineuze afdichting verzorgd worden geplaatst. De laureaten werden in de namiddag bekend gemaakt op de stand van Embuild en kregen daar de nodige persaandacht en enkele mooie geschenken van de sponsors.
SECTORORGANISATIE VESP ERG TEVREDEN
"EPDM is snel gegroeid van onbekend naar één van de toonaangevende membranen op de platdakmarkt." Het gaat goed met EPDM in de Benelux. In Nederland en België is het een populair materiaal voor waterdichting van het dak. Maar niet alleen daarvoor: in toenemende mate wordt EPDM ook gebruikt voor luchtdichting en vijvers. Sylvie Baelen en Koen De Landsheere van sectororganisatie VESP lichten de huidige stand van zaken toe. “EPDM mag zich vandaag tot één van de toonaangevende membranen op de platdakmarkt rekenen.”
S
ectororganisatie VESP (Verenigde EPDM Systeem Producenten) werd op 5 december 1995 opgericht, toen EPDM nog een bescheiden rol speelde.
Sylvie Baelen, secretaris van VESP: “EPDM is een product dat sinds 25 jaar veel bekender is geworden. Vroeger was het een nicheproduct, vandaag is 1 op 3 Belgische daken een EPDM-dak geworden. Het is een populair product, zowel bij architecten als bij plaatsers.”
10
“Iedereen die 25 tot 30 jaar geleden binnen de EPDM-wereld op een beurs stond, vertegenwoordigde iets dat niemand kende.” voegt Koen De Landsheere toe als voorzitter van de Lobby Commissie van VESP. “Maar vandaag moet je mensen niet meer uitleggen wat EPDM is. Het is dermate populair geworden dat zelfs een bouwheer die op dezelfde beurs langskomt er expliciet naar vraagt. EPDM is snel gegroeid van onbekend naar één van de toonaangevende membranen op de platdakmarkt.”
ROOF BELGIUM • 11|2022
SECTORORGANISATIE VESP ERG TEVREDEN
Sylvie Baelen
Koen De Landsheere
Een goede samenwerking in de markt en de sterke eigenschappen van EPDM - zoals een lange levensduur, grote flexibiliteit, worteldoorgroeibestendig, UV-bestendig, recycleerbaar en vuurvrij te verwerken - hebben bijgedragen aan die groeiende populariteit. Omwille van de uitstekende levensduur kiezen architecten bijvoorbeeld enkel nog voor EPDM, “ze willen niets anders”, benadrukt Sylvie.
De nieuwe generatie kijkt ook anders naar kunststof dakbedekking. “EPDM is vandaag de dag een hip, trendy membraan geworden”, vindt Koen. Jongeren zeggen met trots dat ze met EPDM werken. Ze kennen allemaal wel iemand die met EPDM werkt en pakken daar zelf ook graag mee uit. Daarnaast zijn ze zich bewuster van het brandgevaar, de gezondheidsrisico’s, etc. van werken met warm bitumen.”
En volgens Sylvie zeker niet te vergeten: “We hebben enorm veel opleidingen gegeven. Dat vonden we belangrijk, want daardoor werd een goede plaatsing gegarandeerd. Tegelijkertijd vergrootte het de naamsbekendheid en de populariteit van het product.” Koen beklemtoont dat het belangrijk is om die opleidingen te blijven organiseren, nu en in de toekomst. VESP leden die voorzien in een goede technische ondersteuning – gaande van goede opleidingen, technische inspecties, tot technische assistentie – zijn belangrijke argumenten die bijdragen aan de toenemende populariteit van het product.
De nieuwe, “jongere” generatie kiest sneller voor EPDM
Over de stelling “De dakdekker die met brander en open vuur werkt en met rollen sleept, wordt een uitstervend beroep”, zijn zowel Sylvie als Koen het eens. Kunststof is eenvoudiger te plaatsen: minder zwaar, geen vuur en niet rondlopen met een grote brander. Waar de oudere generatie nog het liefst met bitumen werkt, zien we dat de generatie die nu opkomt op het dak, vaker voor kunststof kiest.
Opportuniteiten modulair bouwen
De opkomst van modulair bouwen is een opportuniteit voor EPDM. “Geen gebruik van vuur, een minimum aan gespecialiseerde arbeid, een minimum aan arbeidskosten op de werflocatie en snel en eenvoudig een unit waterdicht maken. Deze voordelen van EPDM passen perfect binnen het verhaal van modulair bouwen”, weet Koen ons te vertellen. Sylvie voegt daaraan toe, “Een knelpunt in de bouwsector momenteel is het vinden van arbeiders.” Het gebruik van een prefab membraan zou dat probleem uit de weg kunnen helpen: “Als je het tekort aan arbeidskrachten uit kan sluiten door het gebruik van grotere vellen – waarbij je minder arbeidsuren nodig hebt – dan is EPDM de perfecte oplossing. Een win op meerdere vlakken dus.”
Multifunctionele daken
De keuze tussen materialen wordt uiteraard niet alleen bepaald door het financiële aspect. Daken worden vandaag bijvoorbeeld voor meer gebruikt dan enkel waterdichtheid. Denk aan solardaken, beloopbare daken,
ROOF BELGIUM • 11|2022
11
TS 60 K
De nieuwe maatstaf in (inval)cirkelzagen.
1 zaag voor alles! De TS 60 K combineert precisie, flexibiliteit en maximale zaagkwaliteit met meer veiligheid. Mét unieke Kickbackstop én met een zaagdiepte van 60 mm. Deze unieke invalcirkelzaag biedt u ongeziene combinatiemogelijkheden met zowat het volledig Festool zaagsysteem. De TS 60 K is bijvoorbeeld ook koppelbaar met de unieke FSK afkortrail. Ontdek de meest veelzijdige zaagmachine in deze klasse. Verkrijgbaar vanaf oktober 2022.
Meer info? www.festool.be
SECTORORGANISATIE VESP ERG TEVREDEN
waterretentiedaken, enz. EPDM is dan de meest geschikte oplossing. Sylvie licht toe: “De levensduur van EPDM is hier een bepalende factor. Bij multifunctionele daken kan je best voor een zo duurzaam mogelijk product kiezen. Doe je dat niet, dan moet je het dak vaker opengooien voor reparaties, en dat voel je dan weer aan je portemonnee.” Daarnaast is een EPDM-dak zowel in de winter als zomer beloopbaar, “EPDM wordt niet brosser in de winter en niet plakkerig in de zomer. Niet onbelangrijk met tal van technieken op het dak die regelmatig onderhoud vragen in de diverse seizoenen”, verduidelijkt Koen.
EPDM als duurzaam product
Een aspect dat meeweegt in de keuze voor materialen, is duurzaamheid en daarin scoort EPDM hoge punten. EPDM is bijvoorbeeld herbruikbaar: het membraan kan later perfect hergebruikt worden in een ander project. Daarnaast kan je het ook recycleren, als grondstof voor nieuwe EPDM membranen of zelfs tot een nieuw product zoals rubbertegels. Dit zijn slechts enkele eigenschappen die van EPDM een uitermate duurzaam product maken. Koen De Landsheere: “Onafhankelijke studies tonen aan dat EPDM een duurzaamheid heeft van meer dan 50 jaar. Maar ook – en mogelijks nog veel belangrijker – de praktijk bewijst dat. De oudste EPDM-daken zijn vandaag vijftig jaar en meer. Daar leer je duidelijk uit dat het product de tand des tijds doorstaat. Geen enkel dakdichtingssysteem komt op dat vlak in de buurt van EPDM.”
VESP toont waarde van samenwerken
Volgens Koen is het doel van de VESP een optimale samenwerking tussen verschillende EPDM-fabrikanten uit de Benelux te realiseren. Met een jaarvolume van ruim 12 miljoen m² aan dakbedekking en meer dan 2,5 miljoen m² aan gevel- en geoafdichtingen in de Benelux, vertegenwoordigt de VESP meer dan 90% van alle EPDM-leveranciers in de regio. En dat is ook volgens Sylvie de belangrijkste activiteit van de VESP: “Fabrikanten samenbrengen en verenigen. Op die manier kunnen ze gezamenlijk de kwaliteit hoog houden en EPDM – voornamelijk ook naar overheden – nóg bekender maken dan vandaag al het geval is.” Koen voegt daaraan toe: “Het is ook belangrijk dat we overkoepelende studies blijven stimuleren om te bewijzen dat we vanuit de VESP een neutrale rol kunnen spelen en de voordelen die we verkondigen – zoals de lange levensduur, het ecologische aspect, enz. – niet uit de lucht zijn gegrepen, maar een effectiviteit zijn.” Als de VESP blijft inspelen op die activiteiten, dan zal een hoger marktaandeel een logisch gevolg zijn. Sylvie: “De leden van de VESP mogen dan wel zelf fabrikanten zijn en elk hun eigen producten op de markt brengen, toch is het belangrijk om elkaar niet als concurrenten te zien, maar samen te werken. We beschikken allemaal over kennis en vakmanschap, het is mooi als we dat met elkaar en de markt kunnen delen om samen verder te geraken en het marktaandeel alleen maar te zien groeien.”
ROOF BELGIUM • 11|2022
13
I N V I E R W E K E N T I J D 1 0 . 0 0 0 M 2 P L A T D A K I S O L E R E N M E T R O C K W O O L® C A P R O X X E N E R G Y
Dakrenovatie Volvo Trucks Gent
In gesprek met Pascal Antoin (Volvo Group Belgium), Ludwig Le Clair (Wyckaert Bouwonderneming) en Pieter Den Haese (Tectum Group). Logistieke uitdaging
In slechts vier weken tijd een plat dak van circa 10.000 m renoveren. Geen dag meer, geen dag minder. Dat is een krappe tijdspanne, ook voor de verwerking van ROCKWOOL isolatie op het dak van de productiehallen van Volvo Trucks in Gent. Isolatieproducent ROCKWOOL, hoofdaannemer Wyckaert Bouwonderneming en dakconstructie-/ dakdekkersbedrijf Tectum Group hebben alle registers opengetrokken om deze uitdagende klus tot een goed einde te brengen.
55.000 m2 dakoppervlak. Een dergelijke hoeveelheid kan niet anders dan gefaseerd worden aangepakt. De langjarige planning voor de dakrenovatie van de truckfabrikant is bijzonder te noemen. Want gedurende vijf jaar mag alleen tijdens het zomerverlof van het personeel op het dak worden gewerkt. Dit betekent concreet dat er in een periode van vijf jaar jaarlijks gedurende vier weken in de maanden juli en augustus 10.000 m2 dak wordt gerenoveerd. De opdrachtgever heeft als eis gesteld dat ongeacht de weers- of marktomstandigheden de (deel)klus geklaard moet zijn.
De gehele dakconstructie wordt gerenoveerd. Er worden nieuwe steeldeckplaten geplaatst ter hoogte van de afgebroken lichtstraten. De huidige lichtstraten, met boogvormige acrylaatplaten, worden vervangen door een combinatie van rookluiken, ‘lightcatchers’ en steeldeckplaten. Ook de bestaande isolatie en folie van het 50 jaar oude originele dak, wordt vervangen. Het gaat in totaal om
Director Real Estate namens Volvo Group Belgium, Pascal Antoin, geeft aan dat veiligheidsredenen ten grondslag liggen aan deze ultra-strakke planning. “Wij willen pertinent niet dat het dak wordt gerenoveerd terwijl ons personeel vrachtwagens aan het assembleren is. Ondanks de aanwezigheid van veiligheidsnetten wensen we het risico
2
14
Veiligheid personeel
ROOF BELGIUM • 11|2022
op eventuele ongelukken met een desastreuze afloop voor onze werknemers absoluut niet te nemen.” Hij beseft zich terdege dat de in beton gegoten planning geen eenvoudige opgave is voor de uitvoerende partijen van de dakrenovatie. “Het was ook niet eenvoudig om een hoofdaannemer te vinden die deze uitdaging aandurfde. Je moet voldoende personele capaciteit beschikbaar hebben en een netwerk van onderaannemers en toeleveranciers die aan de logistieke en personele voorwaarden kunnen voldoen.”
Verrijdbare tentconstructie
Uiteindelijk gunde Volvo Trucks in Gent via een uitgeschreven prijsvraag de complexe opdracht aan het bouwteam van Wyckaert Bouwonderneming en de Gentse vestiging van Tectum Group. Eerstgenoemde voert de algehele regie en coördinatie over de renovatie en is verantwoordelijk voor de logistiek. Tectum Group engineert de dakconstructie en voert de renovatie van het dak uit. Vorig jaar slaagde het bouwteam er al in om 7500 m2 dak te renoveren met behulp van mobiele tenten waaronder de medewerkers droog konden werken. Voor de komende vier jaar is er een unieke tentconstructie met een overspanning van maar liefst 36 meter ontwikkeld die op rails verplaatst kan worden naar gelang de plek waar gewerkt wordt. Met deze tentconstructie kan de ROCKWOOL isolatie droog worden gelegd. Voor Tectum Group is de rotswolisolatieproducent een bekende en betrouwbare partner; er is jarenlang ervaring opgedaan met de platdakisolatieproducten Rhinoxx, Tauroxx en Caproxx Energy. “De Volvo Group wil alleen maar onbrandbare isolatie toegepast zien in combinatie met een hoge drukvastheid. Dan komt wat ons betreft alleen maar ROCKWOOL isolatie in aanmerking.”, zegt manager Pieter Den Haese van Tectum Group. “Wij kennen de ROCKWOOL producten door en door en hebben korte lijnen met de technisch adviseurs en accountmanagers binnen de organisatie. ROCKWOOL heeft ons nauwgezet begeleid in de werkvoorbereiding, bijvoorbeeld met het
maken van windlastberekeningen. Ook in het commerciële traject richting de opdrachtgever gaf ROCKWOOL de gewenste ondersteuning.”
Logistieke uitdaging
De grootste uitdaging bij dit project is om het materiaal op tijd en op de gewenste plek op het dak te krijgen, zonder dat er onnodige tijd verloren gaat. Wat de aanvoer van de Caproxx Energy platen betreft, is dat goed verlopen. “Een bepaald aantal weken voor de start van de uitvoering moeten alle benodigde materialen in het depot liggen, dat op een steenworp afstand van de bouwplaats is gevestigd. We hebben geen leveringsproblemen gehad, ondanks de moeilijke situatie op dit moment in de wereld”, aldus Den Haese. Commercieel directeur Ludwig Le Clair van Wyckaert Bouwonderneming bevestigt dat ROCKWOOL de vereiste leveringstermijn goed naleeft. “Bij de eerste renovatiefase vorig jaar is al gebleken dat het isolatiemateriaal op tijd aankwam volgens de gewenste technische specificaties. ROCKWOOL is in staat om volgens het just-in-time principe de juiste hoeveelheden te leveren. En wat we ook zeer prettig vinden is dat we mede dankzij ROCKWOOL in staat zijn geweest om een projectprijs af te spreken met de opdrachtgever voor deze dakrenovatie.”
Circulaire isolatie
Behalve het feit dat rotswolisolatie onbrandbaar is, speelt het milieu-aspect wel degelijk een belangrijke rol bij de opdrachtgever om een bewuste keuze te maken voor ROCKWOOL. Antoin: “Het isolatiemateriaal kan worden gerecycleerd; dat past in onze visie om het milieu niet te belasten en onze footprint zo klein mogelijk te houden. Het isolatiemateriaal dat vorig jaar is verwijderd, is op een nette manier verwerkt zodat de grondstoffen opnieuw gebruikt kunnen worden. We willen geen afval verbranden en daarmee de CO2 uitstoot beperken.” Volgens de woordvoerder van Volvo Trucks in Gent heeft de opdrachtgever zich totaal geen zorgen gemaakt over de toepassing van de ROCKWOOL isolatie. “ROCKWOOL heeft haar
ROOF BELGIUM • 11|2022
15
I N V I E R W E K E N T I J D 1 0 . 0 0 0 M 2 P L A T D A K I S O L E R E N M E T R O C K W O O L® C A P R O X X E N E R G Y
documentatie goed op orde en de verwerking van het materiaal is vlekkeloos verlopen. Wat dat betreft hebben ze een positieve bijdrage geleverd aan onze wens om zoveel mogelijk ontzorgd te worden.”
Wyckaert Bouwonderneming stuurt complexe dakrenovatie aan
Vorig jaar vond de eerste fase en dus een soort proeve van bekwaamheid plaats. Volgens commercieel directeur Ludwig Le Clair verliep dit ‘debuut’ behoorlijk succesvol. Wyckaert Bouwonderneming had een torenkraan ingehuurd met een 70 meter hoge giek om de materialen op de juiste plek van bestemming te brengen. Verder werd met mobiele tenten gewerkt om alle werkzaamheden droog uit te voeren. Per twee shifts waren in totaal 40 à 50 medewerkers op het dak actief, gedurende negen uur per dag. “Die capaciteit hadden we zeker nodig; sterker nog: we hadden graag nog meer ‘handjes’ gehad, maar dat is één van de verbeterpunten voor de tweede fase dit jaar. Tevens hebben we de tentconstructie met een overspanning van 36 meter verankerd aan het gebouw en verrijdbaar gemaakt. Zo kunnen we nog sneller en droog doorwerken.” Wyckaert is verantwoordelijk voor onder andere de communicatie met de onderaannemers, toeleveranciers en de logistiek van het werk. Alle benodigde materialen moeten op tijd worden aangeleverd en gestockeerd op de gewenste plek. “Wat dat betreft kon ROCKWOOL ons de leveringstermijn garanderen en die afspraak zijn ze nagekomen. Ook voor de tweede fase geldt deze uitdaging en garanderen ze dat de materialen op tijd worden geleverd. Isolatiematerialen die onder andere gebaseerd zijn op aardolie hebben tegenwoordig meer leveringsproblemen.” De keuze voor ROCKWOOL was bij dit renovatieproject snel gemaakt, omdat de opdrachtgever een maximale brandveiligheid van de dakconstructie vereist. “Qua brandveiligheid heeft ROCKWOOL een streep voor op andere isolatiematerialen. Let wel: ik ben niet partijdig voor gebruik van rotswol, maar dit is wel een feit. Een ander voordeel van rotswol vind ik dat het gerecycleerd kan worden. ROCKWOOL zorgt ervoor dat na gebruik de isolatie wordt teruggenomen en weer wordt verwerkt in de eigen fabriek tot ‘nieuwe’ rotswol.”
Voor Tectum Group is ROCKWOOL een bekende en betrouwbare partner
Voor de isolatie van platte bedrijfsdaken doet Tectum regelmatig een beroep op ROCKWOOL. In toenemende mate eisen opdrachtgevers een maximaal brandveilige isolatieschil, bij voorkeur een onbrandbaar product. “Dan is de keuze voor ROCKWOOL snel gemaakt, want alleen rotswol voldoet daaraan.” Ook Volvo Trucks in Gent stelde die harde eis voor de dakrenovatie van haar productiehallen in Gent.
16
Voor dit renovatieproject hebben Tectum Group en ROCKWOOL al ruimschoots ervaring met elkaar opgedaan. Tectum Group kent de eigenschappen en de verwerking van de isolatieplaten voor dak en gevel als haar eigen broekzak. “We passen de isolatie van ROCKWOOL dermate vaak toe dat we weinig technische ondersteuning nodig hebben. Desondanks begeleidt ROCKWOOL ons altijd in de werkvoorbereiding op projecten, zoals ook bij deze dakrenovatie van Volvo Trucks in Gent. Ze staan altijd tot onze beschikking en de lijntjes zijn kort. Ook daarom werken we graag met ROCKWOOL”, zegt manager Pieter Den Haese van Tectum Group. “We zijn op 16 juli gestart met de tweede fase en alle materialen waren op 4 juli binnen bij ons depot op een steenworp afstand van de bouwplaats. ”
Droog werken onder tent
Ondanks de logistieke uitdagingen van dit moment kon ROCKWOOL op tijd de gewenste Caproxx Energy platen leveren voor het isoleren van circa 10.000 m2 dakoppervlak in de maand juli 2022. Dat was ook al het geval in de eerste fase van de dakrenovatie, vorig jaar juli, toen ook een aanzienlijke hoeveelheid plat dak gerenoveerd werd. “We hebben een aantal kleine praktische zaken verbeterd voor de tweede fase”, zegt Den Haese. “De toegankelijkheid van het dak is verbeterd en er komt een stroomvoorziening op het dak. Daarnaast zal de tentconstructie verrijdbaar zijn; zo kunnen we nog vlotter doorwerken”. Continu doorwerken is noodzakelijk omdat het werk binnen vier weken voltooid moet zijn. Door korte lijnen, duidelijke communicatie en heldere afspraken tussen de verschillende partijen, wordt dit project succesvol afgerond binnen de gestelde tijd. Foto’s© : Arthur van Leeuwen.
ROOF BELGIUM • 11|2022
Oerdegelijke dakbedekking
Oerdegelijk en betrouwbaar. Dat is waar het Supergamma van Deschacht voor staat. Met trots stellen wij u het vernieuwde bitumen assortiment voor de afdichting van platte daken voor: SUPER. Deschacht is de juiste keuze voor een SUPER toplaag, onderlaag of dampscherm in een ATG gekeurd systeem. De SUPER dakbedekking garandeert optimale en duurzame bescherming op hoogte in alle weersomstandigheden.
www.deschacht.eu
SITA BAU ELEMENTE WIJST OP ENKELE BELANGRIJ KE A ANDACHTSPUNTEN
Groendaken als retentiedaken Een groendak/daktuin kan een mooie bijdrage leveren aan de biodiversiteit en kan zelfs helpen het water te bergen op het dak. Maar specialist Sita Bauelemente wijst erop dat er dan wel rekening moet worden gehouden met het feit dat er zeer veel water vastgehouden wordt en dat er dus weinig of - in het slechtste geval - zelfs geen water ter beschikking is voor de toiletten of andere toepassingen. Groendaken als retentiedaken kunnen nochtans perfect, maar dan moeten er volgens Sita enkele belangrijke zaken in het oog worden gehouden.
O
nze maatschappij wordt meer en meer geconfronteerd met extremere klimatologische omstandigheden zoals waterovervloed en -schaarste en de impact van menselijke activiteit op onze waterhuishouding is niet te onderschatten. De stijging van de bevolking zorgt voor meer verharding van de ondergrond, waardoor er dan weer minder kans is op waterverdamping (minder wolkvorming). Ook is het niet langer te verantwoorden dat drinkwater tegenwoordig wordt gebruikt voor het doorspoelen van het toilet, om te poetsen, kledij te wassen, de tuin te besproeien, de auto te wassen,… Regenwater kan hier de oplossing bieden. Er wordt dan ook constant gezocht naar doordachte manieren om slim met regenwater om te gaan. Het opvangen van hemelwaterafvoer op het platte dak kan hieraan mee helpen.
Groendak/daktuin
Maar men kan nog een stap verder gaan door terug wat meer groen te voorzien. En daar kunnen al die onbenutte platte daken natuurlijk een belangrijke rol in spelen. Een
18
ROOF BELGIUM • 11|2022
BEREIDT U VOOR OP HET DAK VAN MORGEN W ELK O M I N H E T I K O D E S I G N C E N T E R
IKO bundelt haar jarenlange ervaring in één digitale oplossing die volledig gratis wordt aangeboden aan alle bouwprofessionals. Welkom in het IKO Design Center! Waar ervaring, expertise en inspiratie elkaar ontmoeten.
Surf naar be.iko.com/iko-design-center Het IKO Design Center gidst u door de talloze dak systemen voor platte daken. De juiste isolatiedikte bepalen en de λ-waarde of R-waarde berekenen? Dat doet u in een handomdraai met de thermische prestatie-tool. Download alle productgerelateerde informatie, screenshots en visualisaties die u nodig hebt. Van technische eigenschappen, tot de samenstelling en verpakking van elk product. Krijg toegang tot de volledige bibliotheek van Revit bestanden! De modellen zijn zowel bruikbaar voor de voorschrijver, de aannemer als de bouwheer.
Probeer het vandaag!
Het IKO Design Center maakt uw dagelijks vakmanswerk efficiënter, eenvoudiger en klaar voor de toekomst. Het platte dak - van ontwerp tot uitvoering - ontstaat vanaf nu in het IKO Design Center.
DAKDICHTING | WATERDICHTING | ISOLATIE
WOLFIN is 60 jaar!
KUNSTSTOF AFDICHTING VOOR ZEER HOGE EISEN Precies 60 jaar worden WOLFIN dakbanen al toegepast als duurzame waterdichting. Het kunststof materiaal is uniek bestendig tegen olie, bitumen en chemicaliën. Daarmee is WOLFIN niet alleen het ideale product voor daken, maar ook voor speciale afdichtingsprojecten. WOLFIN is goedgekeurd voor de afdichting van waterbassins en tankruimtes. Ook is het geschikt voor vele industriële toepassingen waar andere materialen niet in aanmerking komen. Kortom, een zeer veelzijdig product, dat zich ruimschoots in de praktijk heeft bewezen.
bmigroup.com/be
groendak/daktuin levert een mooie bijdrage aan de biodiversiteit en kan zelfs helpen het water te bergen op het dak. Je hebt natuurlijk eerst het substraat, waar meer dan 50% van het regenwater in opgeslagen wordt (naargelang de dikte van de substraatlaag kan dat zelfs oplopen tot 90%). Daarnaast kan je ook gebruik maken van kratten waar het water in geborgen wordt en waar het zo ter beschikking blijft van de beplanting en waar het dan via langzame verdamping ook weer terug in de natuur terechtkomt. Uiteraard dient men - zeker bij bestaande daken – na te gaan of de structuur van het dak het (bijkomend) gewicht aankan.
Waterberging
Als er gekozen wordt voor waterberging dan kan dit overtollig regenwater eventueel gebruikt worden voor bijv. de toiletten, wasmachine e.d. In combinatie met een groendak/daktuin dient er wel rekening gehouden te worden met het feit dat er zeer veel water vastgehouden wordt en dat er dus weinig of - in het slechtste geval - zelfs geen water ter beschikking is voor deze doeleinden. Men moet ook rekening houden met het risico op verkleuring, wat door het gebruik van koolstoffilters verholpen kan worden. Om het water op het dak vast te houden, wordt er een Sita verhogings- of overloopelement in de Sita dakkolk gestoken. Dit element wordt op de gewenste hoogte ingekort (bv 10 cm). Hier bovenop komt dan een SitaGreen inspectierooster, beschikbaar in verschillende hoogtes, afhankelijk van het type groendak: intensief of extensief.
Gecontroleerde afvoer: SitaRetention Twist
Wordt er gekozen voor een gecontroleerde hemelwaterafvoer, waarbij het dak bijvoorbeeld leeg zal lopen over een periode van 24, 48 of 72 uur (zo wordt bijvoorbeeld tijdens een stortbui de riolering ontlast), dan wordt er een Sita retentie-element in de
Sita dakkolk gestoken die geleidelijk het water zal laten afvoeren naar de regentank of riolering. Hier bovenop komt dan een gesloten SitaRetention inspectiedeksel.
Gravitair versus onderdruk
Waarom de voorkeur geven aan een gravitair systeem boven een onderdruksysteem? Een groendak/daktuin heeft als één van de voornaamste functies het vasthouden van water. Dat betekent dat de hoeveelheid regenwater en de snelheid waarmee dit regenwater naar de afvoer stroomt, drastisch worden beperkt. In de praktijk komt het erop neer dat een onderdruksysteem (dat zelfs op gewone daken meestal gravitair werkt) eigenlijk nooit voldoende water zal krijgen om "in onderdruk" te gaan. Het gekende "reinigend" effect van een afvoer in onderdruk zal dus ook nooit tot stand komen. Het gevolg is dat de minuscule deeltjes van het substraat (die ondanks het filterdoek toch wel hun weg vinden naar de afvoer) neerslaan en afgezet worden in de horizontaal verlopende leidingen van het onderdruksysteem en daar omwille van de kleine diameter van deze leidingen, uitgevoerd zonder helling - een prop gaan vormen, met alle risico's op verstoppingen vandien. Een groendak/daktuin kan ook gecombineerd worden met een gecontroleerd afvoersysteem. Dit geldt des te meer voor een retentiedak, waarbij de regelgeving vaak voorziet dat het
ROOF BELGIUM • 11|2022
21
dak dient leeg te lopen binnen de 24 of 48 uur om zo plaats te maken voor een eventuele nieuwe regenbui. Ook hier hebben we hetzelfde fenomeen: gecontroleerd afvoeren betekent in dit geval ook weer vertraagd tot sterk vertraagde afvoeren. Ook hier krijgt het onderdruksysteem dus onvoldoende water en zal het dus onvermijdelijk functioneren als een gewoon gravitair systeem.
Bijkomend voordeel: keuze van de plaatsing van de dakkolken
We benadrukken evenwel dat het hier om een voorkeur gaat en erkennen dat er bepaalde omstandigheden zijn waarbij het toch aangewezen kan zijn om voor een performant onderdruksysteem te kiezen. We denken hierbij bijvoorbeeld aan een productiehal, waar het aantal verticale standleidingen beperkt dient te worden. Of aan de situatie waarbij de afstand tussen afvoerpunt en riolering/regentank té groot is om met een gravitair systeem te werken, waarbij de leidingen onder een lichte helling dienen te liggen. De aard van een retentiedak (uitvoering zonder helling) zorgt er dan weer voor dat inplanting van de dakkolken op de optimale plaats kan gebeuren…er is immers geen "laagste punt"). Nog steeds wordt er (te) weinig aandacht besteed aan de “afvoer” in het dak, maar bij een groendak/daktuin kan het niet meer genegeerd worden.
VM BUILDING SOLUTIONS
Grand Hôpital de Charleroi: size meets service In juni 2022 kwam een einde aan de structurele bouwwerken van het nieuwe ziekenhuis in Charleroi. Le nouveau Grand Hôpital de Charleroi, een innovatief en ambitieus project gelegen in een park van 17 hectare, zal de deuren openen in 2024. Zolderse Dakprojecten NV legde het volledige dak, met een oppervlakte van maar liefst 32.000 m2, in EPDM en werd hiervoor begeleid door VM Building Solutions.
“D
e hele onderneming duurde zo’n drie jaar, maar zelf zijn we maar een klein jaar actief geweest op de site. We werkten er zes à negen maanden met meer dan twintig werknemers, zowat op volle kracht dus.” Dat de bouw van het nieuwe ziekenhuis een van de grootste projecten in Wallonië en zelfs in heel het land betekende, schrok het Limburgse dakwerkersbedrijf van zaakvoerder Kristoff Wienen niet af.
“De grote projecten in België kunnen wij zeker aan. Omdat die toch een specifieke toenadering vereisen, zijn we ons daar immers in gaan specialiseren. Zo werden we ook ingeschakeld voor de dakwerken aan het nieuwe NAVO-gebouw, en dat is toch meer dan driemaal zo groot.”
Resitrix
“Het ontwerpteam koos voor EPDM omwille van de duurzaamheid van het product en de goede naam die
22
ROOF BELGIUM • 11|2022
Project in de kijker Oudenaarde:
Mastersystems Meesters van het platte dak • Tot 50 jaar waterdichtheid • Fleeceback-wapening sterk, strak en vlak • Handige Pre-tape tot 70% snellere plaatsing op naadverbindingen
PR OJ ECT I N D E K I JKER :
RESIDENTIEEL PROJECT TE LIEVEGEM Techniek: Staande Naad VMZINC® Oppervlakteaspect: ANTHRA-ZINC® Bouwheer: Cirque Central BVBA Architect: Jan Dhaenens Aannemers: Mady BVBA
Een tijdloos en harmonieus geheel dankzij het gebruik van VMZINC® voor dak en gevel.
Schrijf nu in voor de EPDM & VMZINC opleidingen van VM Building Solutions EPDM-PROFESSIONAL IN 4 STAPPEN: Schrijf je nu in! • Niveau 1: Leer EPDM kennen Voorstelling & demonstratie (GRATIS) • Niveau 2: Zelf aan de slag Praktijkopleiding op maquette (GRATIS) • Niveau 3: Werfopstart op maat Persoonlijke begeleiding op de werf • Niveau 4: Verdiep jouw kennis Expertopleiding volgens de noden van jouw bedrijf (GRATIS)
Inschrijven via www.vmbuildingsolutions.be, of via de QR code.
Volg onze soldeer- en staande naad opleidingen Waarom een VMZINC® opleiding? • Focus op zelf uitvoeren en praktijkgerichte theorie • Gepersonaliseerd certificaat vakbekwaamheid na opleiding • Betere en snellere afwerking dankzij de tips & tricks van onze VMZINC-instructeurs
Ham Deinze
Gembloux
Onze EPDM- en VMZINC-opleidingscentra LibramontChevigny
Inschrijven via www.vmbuildingsolutions.be, of via de QR code, of via e-mail naar sylvie.bernolet@vmbuildingsolutions.com
www.vmbuildingsolutions.be
VM BUILDING SOLUTIONS
het geniet”, verklaart Wienen. Meer specifiek viel de keuze op Resitrix EPDM, dat bekendstaat om de zelfklevende onderlaag en de toplaag van gewapend EPDM-rubber. “Deze soort dakbedekking kan homogeen gelast worden, een voordeel ten opzichte van de gelijmde naadverbindingen.” “Voor ons is het eigenlijk een behoorlijk eenvoudige praktijk. Het gaat hier niet om de grote vellen EPDM die men doorgaans kent, maar om banen van tien meter op één meter die worden uitgerold, vastgekleefd en homogeen gelast. Kranen komen er niet bij te pas, onze eigen mankracht is voldoende.”
Projectbegeleiding
“De grootste uitdaging was de timing”, vertelt Wienen. “Een project van zo’n omvang dat op korte tijd gerealiseerd moet worden, brengt met zich mee dat meerdere ploegen tegelijkertijd en in hetzelfde tempo aan verschillende delen van het gebouw moeten werken.” De dakwerkers konden gelukkig rekenen op de projectbegeleiding van de producent, VM Building Solutions. “Hun begeleiding mag je zien als een totaalservice en uit zich op verscheidene manieren: van technische assistentie en werfcontroles tot het beantwoorden van bijkomende vragen van de architecten.” “Als aannemer stelden we zelf een kwaliteitsplan op voor dit project en aan de hand daarvan zorgde onze eigen kwaliteitscontroleur samen met die van de producent voor regelmatige inspecties.” Actief controleren is een belangrijk aspect van hun begeleiding, beaamt ook Bernard Sol, die als technieker en instructeur bij VM Building Solutions het project ondersteunde “Zeker in de beginperiode is die controle van groot belang. Dit gaat om een zeer grote oppervlakte. Ga je te laat in het proces langs, dan verhoog je het risico dat bepaalde fouten zich over een groot deel van het dak hebben vermenigvuldigd.” Vanaf de beginfase betrokken zijn bij een project, is met andere woor-
den een essentieel onderdeel van hun takenpakket als producent. “Vooraf woonden we bijeenkomsten met de architect bij en kregen we de kans om het product te verduidelijken. Van zodra de plaatsing van start ging, focusten we op de technische uitdagingen.” “Deze werf heeft meerdere jaren in beslag genomen en in die periode zijn we wekelijks ter plekke geweest. Aan het einde van elke week trokken we twee tot drie uur uit om het geleverde werk te controleren. Dat klinkt streng, maar de installateur was vragende partij en nam alle bemerkingen zeer constructief op. Van elk bezoek maakten we ook een verslag met de voornaamste bevindingen.”
Opleiding
Voor Kristoff Wienen is het belangrijk dat zijn dakwerkers weten waarmee ze bezig zijn. “Jaarlijks voorzien
ROOF BELGIUM • 11|2022
27
we een opleiding voor onze mensen, een introductie voor de nieuwe werknemers of een heropfrissing voor de ervaren lieden, maar daarnaast kunnen ze ook in de opleidingscentra van VM Building Solutions terecht. Afhankelijk van de techniciteit van het product in kwestie bieden ze die opleidingen één of twee keer per jaar aan.” “Parallel aan de werfperiode hebben we teams van Zolderse Dakprojecten NV opgeleid. Het ging daarbij steeds om dakdekkers die al een hoog kennisniveau hadden (opleidingsniveau 4 in EPDM, n.v.d.r.). We gaven hen een specialisatietraining die hen meteen op het juiste spoor zette voor dit project. Op die manier zagen we tientallen medewerkers van het bedrijf passeren en dat is toch wel nuttig. De training zorgde voor een band. Dat maakt het makkelijker als je achteraf op de werf gaat controleren.”
DAK LOGISTIEKE LOODS SNEL EN DUURZAAM GERENOVEERD
Europese primeur met zelfklevende EPDM In een distributiemagazijn van BALLY NV in Asse worden diverse soorten goederen opgeslagen. Recent wees een uitgebreide dakanalyse van het dakoppervlak van dit gebouw uit de jaren ‘70 op verschillende lekkagepunten. Voor de dakrenovatie ging de voorkeur uit naar de zelfklevende RubberGard EPDM SA oplossing van Firestone Building Products, onder meer omwille van de hoge plaatsingssnelheid. De Europese primeur was voor Dakrubbercentrale die het project in Asse mocht uitvoeren.
28
ROOF BELGIUM • 11|2022
Tournée Façade Deze workshop laat je het gevelassortiment en de services van APOK ontdekken. Kijk online wanneer deze workshop in jouw filiaal zal plaatsvinden en schrijf je in!
9 redenen om voor APOK als jouw gevelpartner te kiezen! 1 Nabijheid
6 Opleiding op de werf
2 Gedetailleerde studie
7 Grote voorraad
3 Technische ondersteuning
8 Zaagwerk
4 Opmeting op de werf
9 Snelle levering
5 Opmaak van een legplan Ontdek het gevelassortiment op www.apok.be/nl-be/gevel Oudestraat 11 | 1910 Kampenhout | 016 61 72 62
Vragen? Gaetan Maribro, Product Manager Gevel, g.maribro@apok.be
MEEST COMPLETE GAMMA ALUMINIUM DAKRANDEN Roval Aluminium Roval Aluminium, onderdeel van de internationale Reynaers Group, is met een enorm uitgebreid gamma van duizenden modellen toonaangevend leverancier van aluminium dakranden. Het aanbod bestaat uit standaarddaktrimmen en architectonische dakranden. Daarnaast is Roval gespecialiseerd in maatwerkoplossingen. Daardoor is er voor elk dak wel een pasklare dakrand. Dit geldt zowel voor nieuwbouw als voor renovatie en voor woningbouw en utiliteitsbouw. Het complete gamma kan in vrijwel alle Ral-kleuren worden geleverd en in brute, geanodiseerde of gemoffelde uitvoering.
Inspiratie vindt u op www.roval.be
Roval Aluminium is specialist in de ontwikkeling, productie en levering van aluminium bouwproducten voor daken en gevels. Tot het uitgekiende assortiment behoren onder meer aluminium dakranden, lekdorpels, muurafdeksystemen, balusters, groendakproducten, doorvalbeveiliging en privacyschermen. Daarnaast biedt Roval Aluminium maatwerk in zetwerk. Mooi, functioneel en duurzaam.
H
et industriegebouw - dat dateert uit de jaren ‘70 - heeft een dakoppervlakte van 4.000 m² en is voorzien van diverse lichtkoepels. Tot voor kort was het dak bedekt met een bitumineuze dakafdichting, Door lekkages, her en der verspreid over het plat dak, besloten de zaakvoerders van dit bedrijf het advies van een gespecialiseerd dakafdichtingsbedrijf in te winnen. Zo kwamen ze terecht bij de firma Dakrubbercentrale, een familiaal Antwerps bedrijf dat een 50-tal medewerkers telt. Om de toestand van het dak correct in te schatten, ging deze Master Contractor van Firestone over tot een inspectie van het dak. Na een grondige controle, in aanwezigheid van specialisten van Firestone, werd het gebouw bijkomend ingemeten door middel van de nieuwste generatie drone voorzien van specifieke software. Als resultaat werd een zeer nauwkeurige opmeting bekomen die als basis werd gebruikt voor de verdere optimalisatie van de berekeningen.
Europese primeur
Er werd geopteerd om de bestaande dakbedekking te behouden, daarbovenop een houten beplating te voorzien als scheidingslaag en vervolgens RubberGard EPDM SA van Firestone aan te brengen.
“Deze eenlaagse, zelfklevende, oplossing van Firestone kan namelijk behoorlijk sneller (2 tot 3 maal sneller) worden geïnstalleerd dan de klassieke, verlijmde EPDM daksystemen”, aldus Jens Breynaert, Technical Project Engineer bij Firestone Building Products BENELUX. “Firestone lanceerde RubberGard EPDM SA al enkele jaren geleden op de Amerikaanse markt, maar vorig jaar werd ze, voor het eerst in Europa en in de Benelux, toegepast. Deze primeur was wegelegd voor de firma Dakrubbercentrale die het project bij BALLY NV mocht uitvoeren.“
Solventvrij en dus duurzaam
“Bij deze nieuwe producttoepassing wordt geen gebruik gemaakt van primer of lijm voor de plaatsing van de EPDM-folie in het dakvlak. Er komen dus geen solventen vrij wat bijdraagt tot de duurzaamheid van het product. De zelfklevende oplossing zorgt er verder voor dat bij de plaatsing enkel de wegtrekfolie moet worden verwijderd”, aldus Breynaert. Er werd voor deze lancering van RubberGard EPDM SA uitgebreide assistentie voorzien bij opstart en tijdens de uitvoering van het dak vanuit het Technisch Departement van erkend distributeur CPE en Firestone.
ROOF BELGIUM • 11|2022
31
MENSEN U IT DE SECTOR MET VERBORGEN TALENT
Steven Scherpereel (Derbigum): voor derde keer naar Iron Man Hawaii
In deze leuke rubriek gaan we telkens op zoek naar mensen uit de dak- of bouwsector met een bijzondere passie of een uitzonderlijk talent. Indien u iemand kent met een opmerkelijke verzameling of indien u zelf misschien in uw vrije tijd optredens verzorgt als drummer in een rockband, dan horen wij dat graag van u. Op die manier kunnen we dat verborgen talent eens in de kijker plaatsen en de persoon in kwestie uit de anonimiteit halen door hem of haar de verdiende aandacht te geven. Steven Scherpereel, Technisch-commercieel vertegenwoordiger voor Oost- en WestVlaanderen bij Derbigum is een atleet pur sang. Na twee eerdere en succesvolle deelnames aan de wereldberoemde Iron Man in Hawaii waagde hij dit jaar opnieuw zijn kans en behaalde daar super resultaten.
S
teven Scherpeneel is niet aan zijn proefstuk toe: in 2013 en 2015 trok hij al naar Hawaii om daar deel te nemen aan de befaamde Iron Man wedstrijd. Geen sinecure, want je moet je plaats echt verdienen in deze wedstrijd
en jezelf kwalificeren om nog maar mógen mee te doen. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dit jaar – op 6 oktober – nam de intussen 50-jarige atleet voor de derde keer deel… en hoe! In zijn leeftijdscategorie eindigde Steven knap 10e op 584
32
ROOF BELGIUM • 11|2022
deelnemers met een indrukwekkende eindtijd van 9:57:21!
Wat is de Iron Man?
De Ironman Hawaï is een triatlon, die sinds 1978 jaarlijks wordt gehouden over de afstand van 3,86 km
Al meer dan 25 jaar een duurzame samenwerking in de Benelux. Dé experts voor EPDM dak-, gevel- en geotoepassingen Vraag nu een exemplaar online aan op: vesp-epdm.com
VESP - de Verenigde EPDM Systeem Producenten - vertegenwoordigen meer dan 90% van alle EPDM-leveranciers in de Benelux. Opgericht in 1995 met als primaire doel voorlichting en promotie van het afdichtingsproduct EPDM-rubber in de breedste zin van het woord. De groep verwerkt inmiddels jaarlijks een volume van ruim 12 miljoen m2 aan dakbedekking en meer dan 2,5 miljoen m2 aan gevel- en geo afdichtingen. vesp-epdm.com
EPDM-AFDICHTINGSSYSTEMEN
0007AdvRoofs_VESP_186x128.indd 1
06-10-2022 16:21
MV Services Facebook: MV Services
FOAMGLAS® COMPACTDAK VEILIGE, LANGDURIGE ISOLATIE-OPLOSSINGEN VOOR ACTIEF GEBRUIKTE DAKEN www.foamglas.be
Johnny Kumps kumps-johnny.be Vanryckeghem bvbavanryckeghem.be Pulinckx Pascal pascalpulinckx.jd-dealer.be Van Steerteghem vansteerteghem-gebroeders.be Hermans Heftrucks hermans-heftrucks.be Deldaele gebroeders deldaelegebr.be Bernaerts mechanisatie Facebook: Bernaerts Mechanisatie vanderroost Frans & Zn vanderroostnv.be Ponderosa the-ponderosa.be gelaude lucgelaude.be Devako devako.be Becoma becoma.be
Vind uw Merlo distributeur op
www.delille.be
BEVAD bedankt zijn corresponderende leden :
RENOLIT ALKORPLAN RENOLIT ALKORTEC RENOLIT ALKORTOP
www.renolit.com/roofing
Renolit pub "dakspecialist op internet" 40 x 24 mm 25/06/15 LIGGEND 10:50 06.indd 1
zwemmen, 180,2 km wielrennen en 42,195 km (marathonafstand) hardlopen. De wedstrijd fungeert als wereldkampioenschap voor deze triatlonafstand. Via diverse wedstrijden uit het Ironman-circuit wereldwijd kan men zich plaatsen om deel te kunnen nemen in Hawaii. Het evenement vond tot en met 1982 in februari plaats, maar in datzelfde jaar werd het evenement verplaatst naar oktober. De wedstrijd werd in 1978 voor het eerst gehouden en toen stonden er amper vijftien deelnemers aan de start. Dit jaar waren er dat meer dan 5000 verspreid over de diverse categorieën. “Sport is mijn lang leven;”, bevestigt Steven. “Mijn deelnames aan de Iron Man in 2013 en 2015 waren echte mijlpalen, maar toen ik in 2016 in dienst trad bij Derbigum ben ik me vanwege mijn professionele verantwoordelijkheden meer gaan toeleggen op kortere afstandswedstrijden. Ik volgde één keer per week een opleiding bij BDA in Nederland en dat was allemaal nog wel combineerbaar met kwarttriatlons en andere wedstrijden, maar meer zat er toen niet in…daar nam ik genoegen mee. In die periode haalde ik op dat vlak ook mooie resultaten. Zo werd ik afgelopen zomer nog winnaar in mijn categorie op het Belgisch kampioenschap kwarttriatlon aan het geweldige Bastion in Kinrooi. Enkel op het Europees kampioenschap had ik een offday en werd ik pas 11e.” Maar nu, bijna 10 jaar na zijn eerste
uitstap naar Hawaii, waagde Steven opnieuw zijn kans in de ‘wedstrijd der wedstrijden’… “Intussen ben ik heel goed ingewerkt bij Derbigum en begon het toch terug te kriebelen. Zo’n Iron Man is toch geheel iets anders... Die kortere wedstrijden kan je bij wijze van spreken elke week wel doen. Maar zo’n grote wedstrijd zit op een heel ander niveau van passie en emotie. Daar ben je van tevoren wel een jaar mee bezig en dat heeft nadien toch wel wat recuperatie nodig. Dat vergt veel van je lichaam, ook al ben je goed voorbereid. De ervaring van mijn twee eerdere deelnames heeft natuurlijk wel meegeholpen en ook de kennis en wetenschap evolueert. Zo heb ik dit keer erg goed op mijn voeding gelet, vier weken in een hoogtetent geslapen en me ook goed voorbereid op de lokale temperatuur daar. En blijkbaar
ROOF BELGIUM • 11|2022
35
heeft dat toch zijn vruchten afgeworpen. Want daar waar 80 á 90 % van de deelnemers genoegen neemt met het uitdoen van de wedstrijd, zit ik toch iets competitiever in elkaar (lacht). Ik wou er het maximale uit halen en mikte op de top 50, dus in de top 10 belanden was meer dan ik had gehoopt.” Bij de vraag of dit zijn laatste Iron Man is geweest of dat hij nog verdere ambities koestert, was Steven erg vastberaden… “De eerste twee deelnames heb ik helemaal alleen ervaren, maar dit keer is mijn gezin mee geweest en dat was toch voor iedereen een heel leuk avontuur. Het had dan ook weinig argumentatie nodig om mijn vrouw te overtuigen om nog een keertje naar Hawaii te trekken. Maar gezien de recuperatie- en voorbereidingstijd gaan we er een jaartje tussen laten, dus 2024 zit er dik in!”
A AN TAFEL MET
Jan Coumans Een vaste waarde en een bekend gezicht in de dakensector, Jan Coumans, heeft zijn taken als algemeen directeur van dakafdichtingsbedrijf Albitum al een tijdje gestaakt, maar is tot op heden erg actief en betrokken gebleven bij Embuild (voormalige Confederatie Bouw) en het Wetenschappelijk en Technisch Centrum van het Bouwbedrijf (WTCB). Hij stond mede aan het roer van de herziening van de TV 215 ‘het platte dak’ en bleef als oudvoorzitter van Bevad ook de drijvende kracht van de ie-net cursus 'plat dak specialist’. Jan Coumans was ook voorzitter van de BUtgb en internationaal was hij actief in de FIEC, de Europese koepelorganisatie van de aannemers. Een drukbezet man, maar gaandeweg gaat hij ook zijn laatste activiteiten stopzetten. Tijd dus voor een open babbel…
Dag Jan, nu je stilaan een punt gaat zetten achter je rijk gevulde carrière is het misschien tijd om eens terug te blikken naar hoe het allemaal is begonnen?
Wel, wat weinigen weten is dat ik eigenlijk begonnen ben bij een algemene aannemer. Mijn eerste project bij Antwerpse Bouwwerken Verbeeck in ‘72 was de bibliotheek van Godsgeleerdheid in Leuven en daarna mocht ik me bezighouden met de realisatie van de metrokoker op de Antwerpse Keizerlei op zo’n 15 m diepte en dat was best een pittig avontuur. In ’76 werd ik dan gevraagd om met mijn ganse gezin naar Koeweit te verhuizen en daar een ziekenhuis te bouwen. De opdracht was goed betaald, we kregen ter plaatse een auto en een mooie woning én je moest in Koeweit geen belastingen betalen (lacht) dus wij weg! We hebben daar vier jaar gewoond en gewerkt maar toen mijn dochter meer en meer last begon te krijgen van astma en de zanderige omgeving van Koeweit minder en minder comfortabel werd, kwam het aanbod van een headhunter om aan de slag te gaan bij de afdeling dakwerken van ATAB als geroepen. En zo zijn jullie dan teruggekeerd naar België en is je carrière in de wereld van het dakdichten gestart…
Inderdaad…en de opleiding die ik daar kreeg was memorabel. ATAB maakte deel uit van Cindu-Key & Kramer en ik begon in Maassluis meteen met 2 weken werken met warm bitumen. Een kraallat aangieten met een kannetje warm bitumen bijvoorbeeld, heel artisanaal allemaal. Er werd ook veel aandacht besteed aan het zorgvuldig uitrollen
36
ROOF BELGIUM • 11|2022
A AN TAFEL MET
en positioneren van de bitumineuze dakrollen, zodat de dwarsnaden mooi gelijk zouden komen te liggen. Dat dat gepaard ging met een deel snijverlies was toen bijkomstig. Het moest er mooi uitzien. Zelfs met de oriëntatie van de leischilfers werd rekening gehouden: bij zichtbare daken moesten die in dezelfde richting worden gelegd om geen ander kleurbeeld te krijgen bij een bepaalde lichtinval. Kortom, er werd op de details gelet. In ’81 ging de directeur van Albitum dan weg en zo ben ik in die functie terechtgekomen. Een taak die ik tot op het einde van mijn carrière met plezier en gedrevenheid heb vervuld, zij het dan met een kleine onderbreking. Van ’92 tot ’93 was ik namelijk werkzaam bij Van Riel & Van den Bergh en in ’94 – ’95 bij Van Roey, maar uiteindelijk kwam ik weer aan het roer van Albitum te staan. En in al die jaren ben je ook erg actief en betrokken geweest bij diverse instellingen en organisaties als het WTCB, de BUtgb, enz. en in die hoedanigheid heb je ook meerdere – vaak spraakmakende – artikels op papier gezet. Wat zijn zo de onderwerpen/problemen die je het best zijn bijgebleven?
Dat zijn er best wel wat, maar ik denk direct aan een veelbesproken artikel van het WTCB uit het jaar ’87 waarin werd gesteld dat er voortaan enkel nog maar bitumineuze dakbanen met polymeerbitumen én een polyester- of composietinlage als toplaag gebruikt mochten worden. Eén en ander kwam voort uit schadegevallen met scheurvorming ten gevolge van klimaatverandering. In 1963 was er de ijskoude Elfstedentocht waar slechts 130 van de 10.000 deelnemers aankwamen. Maar daarna heeft het tot ’85 en ’86 geduurd voor de temperaturen weer laag genoeg waren om de tocht te organiseren. In die tussenperiode werden de viltinlages van de bitumineuze dakrollen stilaan vervangen door glasvlies. Deze inlage was goedkoper en vochtbestendiger, maar toen het weer fors ging vriezen bleek de treksterkte veel te laag. Daken met twee lagen glasvlies vertoonden toen massaal zogenaamde “vriesscheuren”. Vandaar het artikel van het WTCB om aan te geven dat deze glasvliesgewapende membranen enkel nog als onderlaag mochten worden toegepast. De levensduur van het bitumineuze dak ging door die ene beslissing van nauwelijks tien jaar naar meerdere decennia. Tijdens je werkzaamheden heb je ook mee aan de basis gestaan van de uitwerking van heel wat normen en kwaliteitsrichtlijnen…
Dat klopt. Normen zijn nodig en belangrijk. Terwijl de regelgeving die de overheid opstelt verplicht toepasbaar is, zijn normen vrijwillig toepasbaar en hebben dus geen enkel bindend karakter. Normen weerspiegelen echter wel
‘best practices’ rond een product, een dienst, een methode of een proces. Bedrijven en organisaties gebruiken normen om de kwaliteits- en veiligheidsverwachtingen van hun klanten in te lossen. Een reglement, een contract of een lastenboek kan bovendien wel naar een norm verwijzen en in dat geval is de norm verplicht. Maar een norm kan ook het kwaliteitsniveau omlaag halen. Als er één versie van een bepaald product of systeem is dan bepaalt dat het kwaliteitsniveau. Zodra er meerdere zijn en er wordt een norm opgesteld, dan gebeurt dat steeds op basis van een consensus tussen de betrokken partijen en van de laagste gemiddelde waarden. Een stukje toegift aan kwaliteitseisen is dan het onvermijdelijke gevolg. Onlangs werd de nieuwe TV 280 voorgesteld en de totstandkoming van dit document was een werk van lange adem waaraan u ook hebt meegewerkt?
We zijn met die herziening van start gegaan in 2011 (zie WTCB) en nu is het document inderdaad klaar. Vaak bestempeld als ‘De Bijbel van het platte dak’ en nu dus volledig geactualiseerd. Zo’n Technische Voorlichting heeft op zich – net als een norm - geen bindende kracht, maar heeft juridisch wel een zekere sterkte. Wanneer er bij een schadegeval of een proces bijvoorbeeld blijkt dat een bepaald werk niet conform de TV werd uitgevoerd, dan zal de verdedigende partij zich moeten verantwoorden waarom dat geen verband houdt met de opgetreden schade. Eén van uw stokpaardjes is ook een correct taalgebruik…
Ja, daar kan ik me behoorlijk aan ergeren… In de dagelijkse omgang spreken we bijvoorbeeld allemaal over “den beton” en “den bituum” maar dat is jammer genoeg fout. Want beide woorden zijn onzijdig: dus ‘het’ beton en ‘het’ bitumen. En dus werken we met ‘warm’ bitumen en niet met ‘warme’ bitumen, en wordt de laag uitgerold in ‘dat’ bitumen, en niet in ‘die’ bitumen. Zo hebben we met Bevad ook jarenlang gehamerd op het gebruik van de termen ‘dakafdichter’ in plaats van ‘dakdekker’ en ‘vlamlassen’ in plaats van ‘branden’ en het doet me toch plezier om te zien dat heel wat fabrikanten en leveranciers dat ook respecteren in hun communicatie. En bel me maar eens op, daar zal je horen dat mijn GSM je vertelt iets achter te laten in mijn ‘stempost’ en niet mijn ‘voicemail’…ik ga daar behoorlijk ver in. Een ander stokpaardje van me is trouwens de aanpak van sociale woningen. Dat komt ook voort uit mijn betrokkenheid bij de VZW ArmenTeKort. Dit project wil aan de hand van een tienjarig demonstratieproject in Antwerpen aantonen dat kansarmoede op grote schaal effectief te bestrijden is en – uiteindelijk – overwonnen kan worden.
ROOF BELGIUM • 11|2022
37
A AN TAFEL MET
In dat opzicht is het schrijnend dat men op zoek is naar zo’n 170.000 degelijke en betaalbare woningen. Die bouwen is niet eenvoudig… Sociale huisvestingsmaatschappijen vragen al jaren om een vereenvoudiging van de langdurige bureaucratische procedures. De vele en soms grootschalige hervormingen van de sector dwingen de maatschappijen om meer bezig te zijn met hun structuren dan met het met bouwen. Daarom worden er steeds vaker bestaande sociale woningen en gebouwen energetisch gerenoveerd… maar om dat te doen moeten wil de overheid die gebouwen en woningen eerst leeg maken. Zo staan er in ons land constant zo’n 10.000 sociale woningen leeg. Dus die renovatiewerkzaamheden resulteren in feite in minder woningen in plaats van meer. Komt daarbij dat de politiek vaak meer interesse heeft in het bouwen van mooie nieuwbouwappartementen om ‘beter’ volk aan te trekken dan zich te bekommeren om de sociale huisvesting. Maar de praktijk leert dat het anders kan. Zo wordt er in Anderlecht een gebouw met 180 sociale appartementen grondig gerenoveerd zonder dat de bewoners moeten verhuizen. Sommige aannemers zijn extra creatief en brengen de bewoners bijvoorbeeld twee weken onder in Centerparcs om ongestoord de werken te kunnen uitvoeren.
Alles bij elkaar: wat heeft u nu de meeste voldoening gegeven? Uw werkzaamheden bij het WTCB, BEVAD en de diverse technische commissies of uw carrière bij Albitum?
Die activiteiten waren natuurlijk complementair en ik heb alles met evenveel overtuiging gedaan. Maar ik denk dat ik me uiteindelijk nóg beter in mijn sas had gevoeld als voorzitter van de Confederatie Bouw of van het WTCB - waar ik trouwens wel ondervoorzitter van ben geweest - dan als CEO van Albitum. Het WTCB is een uniek instituut, dat wordt gedragen door de aannemers en is dus geen staatseigendom. Huidig voorzitter Johan Willemen en Algemeen Directeur Olivier Van Dooren zijn overigens zeer goed bezig en doen schitterend werk. Door de bijdrage van de aannemers wat te verhogen werden extra mogelijkheden gecreëerd om alle ontwikkelingen te blijven volgen op het vlak van software, robotisering en andere nieuwe ontwikkelingen. Daardoor verhoogt trouwens ook de dienstverlening bij BEVAD, want de leden daar hebben veel baat bij de service en diensten die hen zo worden aangeboden.
Sita is de specialist bij het aanbieden van oplossingen voor de hemelwaterafvoer van platte daken ― partner en totaalaanbieder voor de vakhandel, architecten, aannemers en dakdekkers. Wij ondersteunen u bij het ontwerp en berekenen snel en betrouwbaar de juiste oplossing, zodat uw platte daken aan de normen voldoen. Miriam Corremans Country Manager BeLux Sita Bauelemente GmbH M +32 (0) 471 95 64 95 E m.corremans@sita-bauelemente.de W sita-bauelemente.de/nl/
38
ROOF BELGIUM • 11|2022
EXPERT IN WATERDICHTING & ISOLATIE
WWW.SOPREMA.BE
Met de tegelpan Elfino zetten we de puntjes op de i. fine Dankzij de vlakke look van een lei oogt een dak met keramische Elfino tegelpannen heel strak. Dat maakt van deze fijne pan het perfecte alternatief voor een dak met leien.
easy Elfino is snel en makkelijk te installeren dankzij de doorlopende ophangneus bovenaan. En de 30 jaar garantie op vorstbestendigheid die Wienerberger biedt? Die maakt het nog makkelijker om te kiezen voor een duurzaam en UV-bestendig Elfino dak. De tegelpan Elfino is beschikbaar in 3 kleuren: Antraciet mat, Agaatgrijs en nu ook in Blauw gesmoord.
Vraag onze brochure aan op www.wienerberger.be/elfino
