Ocio e hábitos culturais dos galegos by Consello da Cultura Galega

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pﾃ｡gina 3

OCIO E Hﾃ。ITOS CULTURAIS DOS GALEGOS Observatorio da Cultura Galega

CONSELLO DA CULTURA GALEGA

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 4

Consello da Cultura Galega. Observatorio da Cultura Galega Ocio e hábitos culturais dos galegos / Observatorio da Cultura Galega. — Santiago de Compostela : Consello da Cultura Galega, 2008. — 452 p. ; 28 cm. — (Documentos e Informes ; 9) D.L. C 4754-2008. — ISBN 978-84-96530-82-9 1. Galicia-Vida cultural-Informes. 2. Galicia-Política cultural. I. Título. II. Serie: Documentos e Informes.

COORDINADOR Håkan Casares Berg EQUIPO TÉCNICO Purificación Carballo Pérez Concepción Díaz-Fierros Tabernero Elena Gómez Quintela

© CONSELLO DA CULTURA GALEGA Pazo de Raxoi, 2º andar Praza do Obradoiro, s/n 15705 Santiago de Compostela Tel. 981 957202 Fax 981 957205 correo@consellodacultura.org Web: http://www.consellodacultura.org Proxecto gráfico e deseño de cubertas MANUEL JANEIRO Depósito legal C 4754-2008 ISBN 978-84-96530-82-9 Realización Galicia Media

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 5

Í NDICE PRESENTACIÓNS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

NOTAS METODOLÓXICAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INTRODUCIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. LIBRO E LECTURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CONCLUSIÓNS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

TÁBOAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Totais Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Índice de táboas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Asistencia a espectáculos e eventos culturais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medios de comunicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Libro e lectura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

79 87 110 136

Totais das áreas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

145

147 149 177 205

Totais de cada área . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

221

223 243 341 411

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pรกgina 6

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 7

P RESENTACIÓN

Cando a principios deste ano presentabamos, na sede do Consello da Cultura Galega, o Anuario de estatísticas culturais 2006 eramos conscientes de que este traballo, pioneiro en Galicia, constituía o punto de partida de cara á elaboración de novos e sucesivos informes sobre a situación cultural galega e o seu desenvolvemento, e que a súa realización sentaba as bases para a creación dun espazo de información estatística estable, pero en permanente actualización. O presente traballo vén a confirmar a firme vontade do Consello da Cultura Galega de cumprir con este obxectivo de continuidade. Realizado polo Observatorio da Cultura Galega, este estudo é froito da colaboración entre a institución que presido e o Instituto Galego de Estatística co fin de analizar os datos recollidos no módulo específico de ‘Ocio e hábitos culturais 2006’, incluído na Enquisa de condicións de vida das familias, unha macroenquisa anual dirixida aos fogares galegos, co obxecto de obter información sobre as súas características socioeconómicas. A través deste informe pretendemos dar un paso máis no coñecemento do comportamento cultural dos galegos, das súas preferencias, dos seus costumes e hábitos, a través de cuestións referenciais como a asistencia a espectáculos e eventos culturais, o consumo de medios de comunicación, a lectura ou a práctica deportiva. Coa publicación deste traballo, o Consello da Cultura Galega segue a cumprir o compromiso adquirido coa Consellaría de Cultura e Deporte na creación de novos produtos estatísticos e consolídase como un dos principais axentes produtores de estatísticas culturais en Galicia. Unha tarefa que nos enche de satisfacción e nos anima a continuar neste labor, que consideramos fundamental para afondar no estudo das características culturais do pobo galego e a súa evolución. Ramón Villares Paz Presidente do Consello da Cultura Galega

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pรกgina 8

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 9

P RESENTACIÓN

Coñecer a realidade é unha condición imprescindíbel para poder modificala. Deste presuposto partiamos na Consellaría de Cultura cando depositamos no Consello da Cultura Galega a confianza de ser o fornecedor dos datos estatísticos que debuxan o estado da nosa cultura. Deste xeito naceu o Anuario de estatísticas culturais 2006, que facía unha primeira radiografía dunha situación que significaba tamén un punto de partida para a aplicación de novas accións de política cultural. Os datos debuxaban un panorama en que determinados indicadores reclamaban aplicar liñas de acción específicas para corrixir e mellorar algúns ámbitos en que as carencias eran evidentes. Ese informe primeiro orientou, en certa medida, algúns aspectos da nosa política cultural, procurando facer fincapé nos puntos débiles que os datos detectaban. Con ese fin urxía desde a Consellaría de Cultura e Deporte a obtención de información da nosa realidade cultural e tamén, claro está, con ese obxectivo traballa o Observatorio da Cultura Galega do CCG, que agora nos ofrece este volume Ocio e hábitos culturais dos galegos, un traballo estatístico e interpretativo que nos dará, máis unha vez, claves para a nosa acción de goberno. Somos conscientes de que mudar os hábitos culturais non é tarefa inmediata, sabemos que cómpre un traballo a longo prazo, que execute políticas sólidas e con vontade de permanencia. Velaí o noso punto de partida: coñecer a realidade para influír nela, promovendo unha acción de goberno seria e comprometida para acadar un futuro mellor para a nosa cultura. Ánxela Bugallo Rodríguez Conselleira de Cultura e Deporte

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pรกgina 10

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 11

N OTAS

METODOLÓXICAS

Para a explotación dos datos de ocio e hábitos culturais dos galegos, dende o Observatorio da Cultura Galega realizouse unha análise específica do módulo de hábitos culturais dos galegos da Enquisa de condicións de vida das familias (ECVF). Segundo o organismo responsable desta operación, o Instituto Galego de Estatística (IGE), a Enquisa de condicións de vida das familias é unha actividade estatística anual que se realiza dende 1999. Trátase dunha enquisa dirixida aos fogares galegos co obxecto de obter información sobre as súas características socioeconómicas. Consta de dous módulos: un primeiro de carácter xeral, que se repite todos os anos, e un segundo módulo de carácter específico, dedicado a bloques temáticos de variables que presentan unha máis lenta evolución, polo que non necesitan un período anual de recollida de datos. Os obxectivos principais da operación poden atoparse na web do IGE (www.ige.eu), así como o resto de pormenores metodolóxicos. O obxectivo específico do módulo que presentamos neste informe é «analizar as actividades de ocio e os hábitos culturais da poboación galega».

Á MBITO

DA ENQUISA

O ámbito poboacional constitúeno o conxunto de fogares privados que residen habitualmente en vivendas familiares principais e o conxunto das persoas que conforman estes fogares. O ámbito xeográfico da enquisa abarca todo o territorio galego. Dentro de cada provincia os concellos agrúpanse en áreas, cada unha das cales é unha comarca ou unha agregación de comarcas veciñas. O ámbito temporal corresponde ao segundo trimestre do ano (2006).

U NIDADES

DA ENQUISA

Distínguense catro tipos de unidades de análise: fogar, núcleo familiar, parella e persoa membro do fogar. No tocante ás unidades de mostraxe, podemos dicir que se trata dunha mostraxe bietápica. A unidade primaria de mostraxe é a sección censual e a unidade de segunda etapa é a vivenda familiar principal. Inclúense na mostra todos os fogares residentes nas vivendas seleccionadas.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 12

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

D ESEÑO

MOSTRAL

Dentro de cada área en que se divide cada unha das provincias galegas, a mostraxe é bietápica con estratificación previa das unidades de primeira etapa. Cada área está dividida en estratos de acordo coa seguinte clasificación: concellos autorrepresentados, concellos de máis de 20 000 habitantes, concellos de 15 000 a 20 000 habitantes, concellos de 10 000 a 15 000 habitantes, concellos de 5000 a 10 000 habitantes, concellos de menos de 5000 habitantes. Nalgunha área foi necesario unir estratos contiguos para evitar a existencia de estratos de escasa representatividade, o cal, evidentemente, limita as posibilidades de análise nalgúns casos. Os concellos autorrepresentados, cada un na súa correspondente área, son: A Coruña, Lugo, Ourense, Pontevedra, Santiago, Ferrol e Vigo. A mostra consta de 396 seccións coa seguinte repartición por provincias: A Coruña, 162; Lugo, 56; Ourense, 54; Pontevedra, 124. En cada sección entrevístanse 16 vivendas, co que resulta un total de 6336 vivendas. En cada área na primeira etapa, dentro de cada estrato, as seccións foron seleccionadas con probabilidade proporcional ao seu tamaño. En cada unha destas seccións mostrais, as vivendas son seleccionadas mediante mostraxe sistemática con arranque aleatorio. O marco que se emprega para a extracción da mostra é o Padrón de habitantes. Para estimar os erros de mostraxe utilizouse o método de Jackknife.

D EFINICIÓNS Vivenda familiar: considérase vivenda familiar todo cuarto ou conxunto de cuartos e as súas dependencias, que ocupan un edificio ou unha parte estruturalmente separada del e que, pola forma en que foron construídos, reconstruídos ou transformados, están destinados a ser habitados por unha ou varias persoas e na data da entrevista non se utilizan totalmente para outros fins. Inclúense nesta definición os aloxamentos fixos (covas, remolques, chabolas...). Membro do fogar: para establecer se unha persoa é membro ou non dun fogar teremos en conta se a persoa está presente ou ausente no momento da entrevista. As persoas presentes serán membros do fogar se levan tres ou máis meses presentes, tanto se ocupan outra vivenda permanente como se non, e tamén serán membros do fogar as que leven menos de tres meses presentes e non ocupen outra vivenda permanentemente. As persoas ausentes na vivenda serán membros do fogar se levan menos de tres meses ausentes e non ocupan outra vivenda permanentemente. Non serán membros do fogar aquelas persoas que leven tres meses ou máis ausentes, tanto se ocupan outra vivenda permanentemente como se non, agás as persoas desprazadas temporalmente a outro lugar.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 13

NOTAS METODOLÓXICAS

Persoa de referencia: a persoa de referencia é aquela que sexa considerada polos membros do fogar como o cabeza de familia. Se nun fogar non é posible determinar a persoa de referencia, establecerase que esta sexa a que proporciona a información sobre o resto das persoas do fogar. Persoa principal: a persoa principal do fogar é a persoa de referencia se é ocupada. No caso de que non sexa ocupada, será o seu cónxuxe ou parella sempre que sexa ocupado. No caso de que non teña parella ou esta non sexa ocupada, será o fillo de maior idade que estea ocupado. No caso de non existir esa persoa, a persoa principal será o pai ou a nai da persoa de referencia se é ocupada. Se non se cumpre ningunha das condicións anteriores, a persoa principal é a persoa de referencia.

VARIABLES

DE CLASIFICACIÓN

Na distribución xeográfica distinguimos dúas desagregacións principais: as catro provincias galegas (A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra) e as áreas. As áreas definidas en cada provincia son as seguintes: A Coruña oriental: comprende as comarcas de Arzúa, Betanzos, Eume, Terra de Melide, Ordes e Ortegal. A Coruña occidental: comprende as comarcas da Barcala, Barbanza, Bergantiños, Terra de Soneira, Muros, Fisterra, O Sar, Noia e Xallas. Comarca de Santiago. Comarca da Coruña. Comarca de Ferrol. Provincia de Lugo Lugo sur: comprende as comarcas da Ulloa, A Fonsagrada, Os Ancares, Terra de Lemos, Chantada, Quiroga e Sarria. Comarca de Lugo. Lugo norte: comprende as comarcas de Terra Chá, A Mariña Central, A Mariña Oriental, A Mariña Occidental e Meira. Ourense occidental: comprende as comarcas de Allariz-Maceda, Baixa Limia, Terra de Caldelas, O Carballiño, Terra de Celanova e O Ribeiro. Comarca de Ourense. Ourense oriental: comprende as comarcas de Terra de Trives, Valdeorras, Verín, Viana e A Limia. Pontevedra occidental: comprende as comarcas do Morrazo, O Baixo Miño, Caldas e O Salnés. Pontevedra oriental: comprende as comarcas de Tabeirós-Terra de Montes, O Condado, Deza e A Paradanta.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 14

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Comarca de Pontevedra. Comarca de Vigo. Para as características relativas ao nivel de estudos utilizouse unha clasificación harmonizada coa Clasificación Nacional de Educación 2000 (CNED-2000):

C UESTIONARIOS Como indicamos máis arriba, a Enquisa de condicións de vida das familias está formada por dous módulos: módulo xeral e módulo específico. Os detalles do módulo xeral poden consultarse na dirección de internet referida arriba. O «Módulo de ocio e hábitos», que serve de base principal para esta investigación, subdivídese en catro submódulos: «Asistencia a espectáculos e eventos culturais», «Medios de comunicación», «Deportes» e «Libros».

P ROCEDEMENTO

ANALÍTICO

Explotamos ata o nivel máximo de desagregación que nos permitiu o cruzamento das variables de clasificación principais coas respostas obtidas do segundo dos cuestionarios da operación. Os datos preséntanse en porcentaxes sobre o total do ámbito estudado en cada caso, acompañados, cando foi posible, do respectivo «N».

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 15

I NTRODUCIÓN

O presente traballo realizado polo Observatorio da Cultura Galega é froito da colaboración entre o Consello da Cultura Galega e o Instituto Galego de Estatística co fin de analizar os datos recollidos no módulo específico de «Ocio e hábitos culturais 2006», incluído na Enquisa de condicións de vida das familias. A Enquisa de condicións de vida das familias é unha macroenquisa anual dirixida aos fogares galegos, co obxecto de obter información sobre as súas características socioeconómicas, tal como se explica nas notas metodolóxicas. O módulo correspondente ao ano 2006 é o de «Ocio e hábitos culturais», obxecto deste estudo, que ten como finalidade analizar as actividades de ocio e os hábitos culturais da poboación galega. Este módulo está, pola súa vez, subdividido en catro submódulos: – Asistencia a espectáculos e eventos culturais, que se centra principalmente na periodicidade coa que os galegos asisten a determinados espectáculos e actividades culturais como o cine, o teatro, concertos de música (clásica ou ópera; moderna, tradicional ou solistas; orquestras en verbenas), museos e exposicións de arte, funcións de monicreques, sesións de contacontos, circo, espectáculos de pallasos ou cómicos. Así mesmo, analízase a práctica de determinadas actividades de lecer como son: tocar un instrumento, talleres ou cursos de manualidades, bailes de salón, talleres ou cursos de debuxo, pintura ou escultura, participación en grupos de teatro afeccionado e talleres ou cursos de fotografía. – Medios de comunicación, no que se analiza polo miúdo os hábitos de consumo dos galegos no tocante aos medios de comunicación como a televisión, a radio, a prensa escrita, as revistas e os vídeos e DVD. – Deportes, centrado no tipo de deportes que practican os galegos e a frecuencia coa que se practican. – Libros, no que se recollen datos relativos aos hábitos de lectura de libros dos galegos, así como doutros hábitos relacionados coa lectura como son a asistencia ás bibliotecas e o número de libros que se posúen. A análise que se fai destes datos establécese en dous niveis: por unha banda, faise un estudo máis exhaustivo analizando os datos referentes ao conxunto do territorio galego e que abran-

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 16

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

gue distintas variables como son a distribución xeral por provincias, a idade, o sexo, o tamaño do municipio, o nivel de estudos e o intervalo de ingresos mensuais; por outra banda, faise un estudo comparativo por áreas xeográficas (definidas na metodoloxía) en cada un dos submódulos no que se analizan só as variables de idade e sexo e nalgún caso nivel de estudos. O motivo polo que non se analizan máis variables por áreas xeográficas é por non dispor dunha mostra significativa para poder obter estes datos. Por último, nos anexos inclúense as táboas de datos divididas en tres apartados para facilitar a súa lectura. En primeiro lugar, os datos relativos ao conxunto do territorio galego, en segundo lugar, os datos relativos a cada unha das áreas xeográficas e, por último, os datos comparativos de todas as áreas xeográficas divididos en tres subapartados: – Asistencia a eventos e actividades culturais. – Medios de comunicación. – Libro e lectura. Os datos reflectidos nestas táboas son os mesmos pero ordenados de forma diferente para que os lectores poidan facer distintas lecturas, ou ben de carácter global ou ben comparativas.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 17

1. A SISTENCIA

A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Os datos relativos a asistencia a espectáculos e eventos culturais reflicten, por unha banda, a frecuencia coa que asisten os galegos a determinadas actividades culturais como o cine, o teatro, concertos de música (tanto clásica como moderna e popular), museos e exposicións de arte, funcións de monicreques, circo e sesións de contacontos. Por outra banda, tamén se analizan os datos relativos á práctica do deporte como unha actividade máis de lecer. A modo de resumo pode dicirse que no conxunto de Galicia o 79,8% dos galegos asiste polo menos algunha vez ao ano a algún espectáculo ou evento cultural. A actividade cultural preferida polos galegos é a visita aos museos e exposicións de arte, sendo a asistencia a concertos de música clásica e ópera a menos atractiva. En xeral, os homes superan as mulleres na asistencia a actividades culturais, aínda que nalgunhas delas as diferenzas non son moi relevantes, e son os mozos e mozas menores de 30 anos os máis activos no que a actividades culturais se refire. Por provincias, Pontevedra amosa o valor porcentual máis alto de Galicia en asistencia a espectáculos e eventos culturais, e Lugo, o máis alto das persoas que non asisten nunca a este tipo de eventos (23,5%). Por áreas xeográficas, establécese un patrón bastante semellante para case todas as actividades culturais. Así, pode dicirse que nas áreas urbanas das sete grandes cidades é onde se dá a participación máis elevada, mentres que as áreas interiores de Lugo e Ourense son as que rexistran a menor asistencia debido á falta de oferta cultural.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 18

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 1. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a espectáculos e eventos culturais polo menos unha vez ao ano

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

En relación co anterior, cómpre dicir que os municipios de entre 20 000 e 50 000 habitantes son aqueles en que se rexistra unha maior asistencia a espectáculos e eventos culturais (82,3%), aínda que non existe unha diferenza moi ampla con respecto aos municipios de menos de 20 000 habitantes (75,8%). Porén, se nos fixamos na frecuencia de participación observamos que segundo esta aumenta, a diferenza entre os municipios máis poboados e os menos é notable. Así, por exemplo, cando se trata da frecuencia mensual a actividades culturais, a taxa duplícase nos concellos de máis de 50 000 habitantes con respecto aos de menos de 20 000 habitantes, nos que a oferta cultural é moito menor. Outras variables significativas son as que se refiren ao nivel de estudos e aos ingresos mensuais no fogar. En canto ao primeiro aspecto comprobamos que a porcentaxe de persoas que asiste polo menos algunha vez ao ano a espectáculos e eventos culturais reflicte unha diferenza moi grande entre os que teñen estudos superiores e os que non os teñen (94,9% e 73,8%). Por outra banda, no tocante aos ingresos mensuais no fogar, cómpre salientar que máis da metade das persoas cuxos ingresos mensuais no fogar non superan os 600 euros non asisten nunca a espectáculos e eventos culturais. A continuación faise unha análise dos datos que temos sobre cada unha das actividades culturais.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 19

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

1.1. C INE En xeral, pode dicirse que un 47,5% dos galegos vai ao cine polo menos algunha vez ao ano. A idade é un factor determinante á hora de valorar esta práctica cultural, xa que os que máis van ao cine son os máis novos: tres cuartas partes dos galegos entre 5 e 29 anos van algunha vez ao ano. Porén, un 52,5% da poboación galega non vai nunca ao cine, especialmente a poboación maior de 30 anos. A falta de salas de cine preto do fogar dos cidadáns é un dos motivos fundamentais polo que un 16,7% non vai ao cine. Gráfica 2. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia ao cine polo menos algunha vez ao ano. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

En canto á distribución por sexos, a porcentaxe de asistencia ao cine entre a poboación galega está bastante equilibrada entre homes e mulleres, aínda que eles van máis polo menos algunha vez ao ano ca elas. Porén, na asistencia ao cine mensual non se aprecian diferenzas. Por áreas xeográficas existe unha variación importante entre as zonas urbanas, nas que a asistencia ao cine polo menos algunha vez ao ano se sitúa arredor do 69%, especialmente na franxa atlántica, e as zonas do interior de Galicia, nas que esta cifra se reduce en 30 puntos. É o caso de Ourense oriental-occidental, onde se dá a porcentaxe máis baixa de asistencia ao cine de toda Galicia debido a que un 57,9% da poboación que habita nesta zona declara que non vai nunca por non dispor dese servizo preto do seu fogar. Este feito é facilmente comprensible dada a cantidade de pequenos núcleos de poboación que existen e a súa dispersión xeográfica.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 20

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapas 1 e 2. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia ao cine

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por idades, os máis novos das comarcas de Santiago e de Lugo norte son os que máis van ao cine polo menos algunha vez ao ano, superando nos dous casos o 60%, dez puntos porcentuais por riba do resto das áreas urbanas de Galicia, que roldan o 50%. Como é previsible, a área de Ourense oriental-occidental é a que rexistra a porcentaxe máis baixa de mozos que asisten ao cine algunha vez ao ano. No que respecta á asistencia polo menos algunha vez ao mes, en todas as áreas de Galicia se dá unha porcentaxe superior nos galegos con idades comprendidas entre os 5 e os 29 anos con respecto aos maiores de 30 anos, diferenza que se incrementa nas zonas urbanas, nas que se acada un valor porcentual do 30%. Curiosamente, a área de Lugo norte, que rexistraba, con máis dun 63%, a porcentaxe máis alta de mozos que van ao cine polo menos algunha vez ao ano en Galicia, cando se trata de asistencia mensual amosa nesta mesma franxa de idade o valor máis baixo da comunidade, un 17,7%, a metade da maioría das grandes cidades de Galicia. En canto ás diferenzas por sexos, pode dicirse que, en xeral, os homes van máis ao cine que as mulleres en todas as áreas xeográficas de Galicia, aínda que non hai diferenzas relevantes. A zona oriental-occidental de Ourense é a que lidera os valores máis baixos da comunidade autónoma: só un 24% dos residentes de ambos os dous sexos van ao cine. En canto ás diferenzas por nivel de estudos, case o 80% dos galegos cun nivel de estudos superiores vai polo menos algunha vez ao ano ao cine, mentres que un 43,3% das persoas que

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 21

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

non teñen estudos superiores non vai nunca ao cine. É importante tamén a diferenza porcentual que existe entre aqueles que asisten todos os meses ao cine, xa que a porcentaxe dos galegos que teñen estudos superiores triplica á dos que non acadan este nivel de estudos. Gráfica 3. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia de asistencia ao cine. Distribución segundo o nivel de estudos

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por último, cómpre salientar que, segundo os datos dos que dispoñemos, canto máis altos son os ingresos mensuais no fogar maior é a frecuencia na asistencia ao cine. Así, mentres que só o 14,5% das persoas con ingresos mensuais inferiores a 600 euros vai algunha vez ao ano ao cine, esta porcentaxe elévase ata o 59,4% dos fogares cuxos ingresos mensuais superan os 2000 euros.

1.2. T EATRO Preto dun 22,4% dos galegos acode ao teatro e con algo máis de frecuencia as mulleres que os homes. A idade é unha variable determinante na práctica deste hábito cultural xa que a asistencia dos mozos de entre 5 e 29 anos duplica á dos maiores de 30 anos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 22

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Na distribución xeográfica constátase que as áreas urbanas son as que concentran maior número de poboación que vai ao teatro algunha vez ao ano, destacando en primeiro lugar a área da Coruña, cun 33,6% da poboación. Esta cifra redúcese case á metade en áreas próximas a comarcas urbanas, roldando todas unha proporción do 14-15%. No outro extremo están as áreas rurais de Lugo sur e Ourense oriental-occidental, nas que o número de persoas que van ao teatro algunha vez ao ano é moi inferior ao resto de Galicia, achegándose ao 8,5% e o 4,5%, respectivamente. Por provincias, é Pontevedra a que rexistra a porcentaxe máis alta de persoas que asisten algunha vez ao ano ao teatro, seguida moi de preto pola da Coruña. Mapa 3. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia ao teatro algunha vez ao ano

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Entre a poboación que non vai nunca ao teatro, destaca o feito de que na área de Ourense oriental-occidental un 73,9% da poboación non realiza esta actividade porque non existe este servizo cerca do seu fogar, seguido da área de Lugo norte cun 55,2%. As áreas urbanas de Santiago e da Coruña son as que rexistran un menor número de persoas que non van ao teatro por este motivo, destacando especialmente a área de Santiago, cunha porcentaxe dun 9,7%. Porén, chama a atención no que respecta ás areas urbanas de Santiago e Ourense que un 60,7% e un 59,8% declaran que non van nunca ao teatro por outros motivos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 23

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Gráfica 4. Porcentaxe de persoas que nunca asisten ao teatro porque non dispoñen dese servizo preto do seu fogar. Distribución segundo o tamaño do municipio

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

No que respecta á idade, en xeral en todas as áreas xeográficas de Galicia mantense a tendencia dunha maior frecuencia na asistencia ao teatro da poboación máis nova. Pode destacarse que a diferenza máis grande entre as distintas franxas de idade se produce na area da Coruña occidental, con 27,1 puntos porcentuais, e a menor diferenza dáse na área de Ourense oriental-occidental, con 5,4 puntos porcentuais. Por outra banda, canto maior é o nivel de estudos dos galegos, maior é a porcentaxe das persoas que asisten ao teatro. Así, o 43,2% das persoas con estudos superiores asiste algunha vez ao teatro, fronte ao 14,1% de persoas sen estudos superiores. Outro aspecto determinante á hora de analizar a asistencia ao teatro dos galegos é o nivel de ingresos mensuais no fogar, pois o 92,6% das persoas con ingresos inferiores a 600 euros non vai nunca ao teatro. No outro extremo atópanse os fogares cuxos ingresos superan os 2000 euros, dado que a porcentaxe de persoas con estes ingresos que acode ao teatro é do 29,6%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 24

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 5. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia ao teatro. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

1.3. M ÚSICA

CLÁSICA E ÓPERA

En xeral, os galegos asisten pouco a concertos de música clásica e ópera (14,1%), sendo a actividade cultural que menos adeptos ten no conxunto de Galicia. Constátase que esta actividade cultural é máis frecuente nas provincias da Coruña e Pontevedra. Porén, chama a atención o feito de que por idades son os mozos os que máis asisten a este tipo de eventos e por sexo as mulleres superan lixeiramente os homes. Gráfica 6. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música clásica ou ópera. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 25

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Na distribución xeográfica confírmase de novo a tendencia que se dá nas outras actividades culturais, é dicir, a porcentaxe de persoas que acoden a concertos de música clásica e ópera concéntrase nas áreas urbanas das grandes cidades galegas. De feito, os municipios de máis de 50 000 habitantes son os que lideran con bastante diferenza a taxa de persoas que asisten a este tipo de concertos. É quizais nesta actividade en que se dan as diferenzas máis acusadas entre as áreas urbanas e as áreas rurais e o motivo principal que se aduce é principalmente o de que non existe oferta de concertos de música clásica nestas áreas. Mapa 4. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música clásica ou ópera polo menos algunha vez ao ano

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A porcentaxe de persoas que asisten a concertos de música clásica e ópera nas grandes cidades galegas é superior que no conxunto de Galicia, agás a cidade de Ferrol, que se sitúa un pouco por debaixo, cun 11,5%. Así, a cidade en que se rexistra unha maior porcentaxe de asistencia a concertos de música clásica é A Coruña cun 23,4%, seguida moi de cerca por Santiago cun 21,9% e en terceiro lugar Vigo cun 17,7%. A taxa das restantes cidades galegas sitúase arredor do 14%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 26

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 7. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música clásica ou ópera algunha vez ao ano nas comarcas urbanas galegas

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por outra banda, obsérvase que nas áreas urbanas occidentais da Coruña e Pontevedra a asistencia a este tipo de actividades culturais sitúase entre o 7,8% da Coruña occidental e o 10,3% de Pontevedra occidental. Así mesmo, as áreas máis orientais de Galicia son as que rexistran o nivel máis baixo de asistentes a concertos de música clásica –aínda que se constata unha diferenza importante entre as áreas de Lugo norte e Pontevedra oriental, con valores porcentuais do 5,8% e 5,7% respectivamente, e as de Lugo sur e Ourense oriental-occidental, moito máis baixos, cun 3,8% e un 2,6% de asistencia respectivamente. Cómpre salientar o feito de que entre os motivos que xustifican a baixa asistencia a este tipo de eventos culturais arredor dos tres terzos da poboación das áreas de Lugo sur e Ourense oriental-occidental alegan a escasa oferta que existe nestas zonas de concertos de música clásica e ópera. Porén, nas áreas urbanas das cidades de Santiago e A Coruña só aducen este motivo un de cada dez suxeitos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 27

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Gráfica 8. Porcentaxe de persoas que nunca asisten a concertos de música clásica ou ópera porque non dispoñen dese servizo preto do seu fogar. Distribución segundo a provincia

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

No que respecta á idade, en xeral a tendencia de que son os máis novos os que van máis a concertos de música clásica respecto aos maiores de 50 é bastante uniforme en practicamente todas as áreas xeográficas. Chama a atención a diferenza que existe na comarca de Santiago, onde a porcentaxe de mozos de ata 29 anos (33,4%) que asisten a este tipo de actividades culturais é máis do dobre ca os maiores de 50 anos (14,9%). A área en que acoden máis persoas maiores de 50 anos a este tipo de concertos é A Coruña cun 20% e a que menos Lugo sur cun 1%. Gráfica 9. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música clásica ou ópera. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 28

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

No tocante ás diferenzas por sexos, en xeral en todas as áreas confírmase que son as mulleres as que van máis aos concertos de música clásica e ópera e nalgunhas zonas en que ocorre o contrario as diferenzas son moi pequenas. Por último, outro aspecto que é bastante significativo no tocante á asistencia a concertos de música clásica é a diferenza tan acusada que existe de persoas que asisten a este tipo de eventos culturais de acordo co nivel de estudos. Así, mentres que o 29,5% das persoas con estudos superiores asiste algunha vez a este tipo de concertos (porcentaxe que supón máis do dobre das persoas que asisten a estes concertos en todo o territorio galego), tan só o 9,0% das persoas que non teñen estudos superiores asiste a concertos de música clásica.

1.4. M ÚSICA

MODERNA , TRADICIONAL E SOLISTAS

Os datos relativos á asistencia a concertos de música moderna, tradicional ou solistas poden compararse cos de asistencia a concertos de música clásica e ópera porque é onde se poden atopar as diferenzas máis notables entre o número e a frecuencia de asistentes. En xeral, en Galicia a asistencia a concertos de música moderna ou popular algunha vez ao ano é maior á dos que asisten a concertos de música clásica. Así, o 38,1% dos galegos acode algunha vez ao ano a concertos de música moderna e popular fronte a un 14,1% que vai aos de música clásica. Gráfica 10. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música moderna, tradicional ou solista. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 29

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

No que non existe diferenza é no feito de que son as persoas máis novas as que máis van tanto a concertos de música clásica como popular, aínda que si se dá unha diferenza de idade moito máis acusada no caso dos primeiros. Así, se un 61,2% dos menores de 30 anos asiste a concertos de música popular, só un 18,1% dos mozos nesta franxa de idade vai aos de música clásica. No tocante ás diferenzas por sexos, son os homes os que máis asisten a concertos de música popular, aínda que a diferenza non é relevante (39,3% de homes fronte a 36,9% de mulleres). No caso da música clásica, aínda que son as mulleres as que máis asisten a este tipo de concertos, a variación é só de 1 punto porcentual. Gráfica 11. Número de persoas segundo a frecuencia de asistencia a concertos de música clásica e a concertos de música popular

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por áreas xeográficas, mantense a tendencia xeral que se observa en todas as actividades culturais, segundo a cal as áreas urbanas son as que rexistran un maior número de asistentes aos distintos eventos, principalmente as áreas máis occidentais e por último as áreas interiores e orientais de Galicia. Así, no caso da música moderna e tradicional encabeza a lista a área urbana de Vigo (52,5%), seguida da da Coruña (51,1%) e en terceiro lugar a de Pontevedra (47,8%).

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 30

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapa 5. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a concertos de música moderna, tradicional ou solistas

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Chama a atención o feito de que, dentro das áreas das sete grandes cidades galegas, a cidade de Santiago ocupe o penúltimo lugar, cunha porcentaxe do 41,1%, superando unicamente á área da cidade de Lugo, cun 39,5% de asistentes a concertos de música popular, aínda que só un 6,4% dos santiagueses declaran que non asisten por non dispor dese servizo preto do seu fogar. A área que rexistra a porcentaxe máis baixa de asistentes a concertos de música popular é, unha vez máis, a de Ourense oriental-occidental (8,7%), dado que un 73,5% dos habitantes desta área non dispón deste servizo preto do seu fogar.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 31

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Gráfica 12. Porcentaxe de persoas que nunca asisten a concertos de música moderna, tradicional ou solistas porque non dispoñen dese servizo preto do seu fogar. Distribución segundo o tamaño do municipio

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por outra banda, mantense a uniformidade absoluta na distribución por idades en todas as áreas xeográficas de Galicia, segundo a cal os mozos son os que máis asisten a este tipo de concertos. Nas zonas en que asiste máis xente nova a este tipo de concertos é na da Coruña seguida da de Ourense. Gráfica 13. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia de asistencia a concertos de música moderna, tradicional ou solistas polo menos algunha vez ao ano. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 32

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Nas áreas de Lugo, Lugo norte e Ourense oriental-occidental é onde a porcentaxe de mulleres que asisten a concertos de música popular é algo superior á porcentaxe de homes. Cómpre salientar que na área de Vigo a metade das mulleres asisten a este tipo de concertos, sendo a zona en que se rexistra a porcentaxe máis alta de Galicia. Por outra banda, cómpre salientar que hai outro tipo de concertos que semellan ter moita aceptación entre os galegos e que son os das orquestras en verbenas. De feito, un 65% dos galegos vai algunha vez a este tipo de concertos. Esta é a única actividade en que non se aprecian diferenzas importantes por áreas xeográficas, xa que en todas as provincias galegas se supera o 60% en asistencia. Curiosamente, é esta actividade a única na que a porcentaxe de persoas que asisten algunha vez ao ano a este tipo de concertos é superior nas provincias de Lugo e Ourense ca nas da Coruña e Pontevedra. Por sexos, son máis os homes que van ás verbenas e por idades son os máis novos (os menores de 14 anos) os que rexistran a porcentaxe máis alta (un 80,3%), fronte a un 49% dos maiores de 50 anos.

1.5. M USEOS

E EXPOSICIÓNS DE ARTE

Os datos relativos ás visitas a museos e exposicións de arte en Galicia revelan que máis dun 60% dos galegos non vai nunca a este tipo de espazos culturais. Igual ca noutras actividades culturais, son os mozos os que máis visitan museos e exposicións de arte: un 56,9% dos menores de 30 anos fano algunha vez ao ano. Así mesmo, a porcentaxe de mulleres que visita museos e exposicións de arte é lixeiramente superior á de homes (39,4% de mulleres fronte a 38,7% de homes).

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 33

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

Gráfica 14. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a museos e exposicións de arte polo menos algunha vez ao ano. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Na distribución xeográfica, esta actividade cultural segue basicamente o patrón que se observou nas outras anteriormente descritas, é dicir, é nas áreas das grandes cidades onde se rexistra unha maior frecuencia de visitas a museos e exposicións de arte, principalmente na Coruña (57,3%), seguido de Pontevedra (54,4%) e de Vigo (52,6%). O que si cómpre sinalar é que, agás na zona da cidade de Ferrol, cunha porcentaxe de visitas a museos que rolda o 39% (a mesma porcentaxe da media en Galicia), o resto das áreas correspondentes ás sete grandes cidades galegas rexistran unha porcentaxe bastante superior á media de toda Galicia, achegándose ou mesmo superando o 50%. De feito, se se analiza a distribución polo tamaño do municipio, a taxa de galegos que habitan en municipios de máis de 50 000 habitantes duplica á dos que viven en municipios de menos de 20 000 habitantes e isto débese a que un 36% dos habitantes destes municipios declara que non dispón de museos ou exposicións de arte preto do seu fogar, fronte a un 7,7% que afirma isto mesmo nos municipios de máis de 50 000 habitantes. Chama a atención, porén, o feito de que, cando se trata da distribución xeográfica por provincias, é a provincia de Pontevedra a que acada unha taxa máis alta de visitas a museos e exposicións de arte (45%), superando en 4 puntos á provincia da Coruña.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 34

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapa 6. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a museos e exposicións de arte

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

No outro extremo atópanse as áreas de Lugo sur e Ourense oriental-occidental, que, o mesmo ca noutras actividades culturais, rexistran as porcentaxes máis baixas de visitas a museos e exposicións de arte, acadando un 18,3% e un 11,6% respectivamente. No que respecta ao nivel de estudos, igual ca noutras actividades culturais, máis dun 70% dos galegos que teñen estudos superiores visita museos e exposicións de arte algunha vez ao ano, fronte a un 27,5% dos que non teñen estudos superiores. A taxa dos galegos con estudos superiores que realizan este tipo de actividade cultural algunha vez ao ano é moi superior á media galega, que se sitúa nun 39,1%.

1.6. F UNCIÓNS

DE MONICREQUES , SESIÓNS DE CONTACONTOS , CIRCO , ES PECTÁCULOS DE PALLASOS OU CÓMICOS

Os datos relativos á asistencia a funcións de monicreques, sesións de contacontos, circo, espectáculos de pallasos ou cómicos revelan que unha cuarta parte da poboación galega, principalmente os mozos, realiza estas actividades culturais algunha vez ao ano. As provincias da Coruña e de Pontevedra rexistran a taxa máis elevada de asistentes a este tipo de espectáculos algunha vez ao ano, acadando as dúas unha porcentaxe do 27,9%, taxa algo superior á media de Galicia, que se sitúa no 25,8%. Resulta interesante o feito de que as provincias

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 35

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

de Lugo e Ourense son as que rexistran a taxa máis alta das persoas que non asisten nunca a este tipo de espectáculos, acadando o 80%. Polo tanto, pódese concluír que é nas vilas de tamaño medio de Galicia (cunha poboación de entre 20 000 e 50 000 habitantes) onde existe unha maior oferta deste tipo de actividades culturais, xa que rexistran unha taxa de asistentes lixeiramente superior á dos municipios de máis de 50 000 habitantes (34,9% fronte a 31%, respectivamente). Gráfica 15. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia de asistencia a funcións de monicreques, sesións de contacontos, circo, espectáculos de pallasos ou cómicos

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por áreas xeográficas, aínda que coma noutros casos a poboación das áreas urbanas é a que máis asiste a este tipo de actividades, as diferenzas non son tan salientables. En xeral, pode dicirse que nas zonas urbanas das grandes cidades a porcentaxe de asistencia rolda o 30% e só no interior de Lugo e en Ourense oriental-occidental esta cifra se reduce ao 15,3% e ao 11,3%, respectivamente.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 36

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapa 7. Porcentaxe de persoas segundo a asistencia a funcións de monicreques, sesións de contacontos, circo, espectáculos de pallasos ou cómicos

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A porcentaxe de nenos e nenas de 5 a 14 anos que vai a este tipo de actividades supera o 50% en practicamente a totalidade das áreas, agás nas de Lugo norte, Lugo sur e Ourense oriental-occidental. Os casos máis salientables son os da Coruña occidental (83,3%) e Santiago (80,7%). O caso dos coruñeses do oeste é o único en que a práctica dunha actividade cultural dunha área que non se corresponde cunha das grandes cidades supera o resto.

1.7. P RÁCTICA

DE DEPORTE

A práctica de deporte é unha actividade que realiza máis da metade dos galegos, máis habitual nos homes que nas mulleres e nos menores de 30 anos. En moitas das áreas xeográficas de Galicia, máis da metade das persoas practican deporte e naquelas en que a porcentaxe non acada o 50% está moi próxima. Por provincias, é Pontevedra a que rexistra a maior porcentaxe de persoas que practican deporte, concretamente o 55,7%, seguida da da Coruña, cun 53,7%. Estas dúas provincias superan a media de todo o territorio galego, que acada un 53,6%. Un dato importante refírese ao feito de que a porcentaxe de persoas que declaran que non practican deporte por falta de instalacións axeitadas preto do seu fogar rolda o 12% en Galicia, destacando Ourense cun 28,4%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 37

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

O deporte que máis se practica en todas as provincias galegas é correr ou camiñar, acadando en todos os casos taxas de entre o 30%–33%. Outro dos deportes que máis practican os galegos é o fútbol, cunha taxa dun 7,4% na media global de Galicia, sendo as provincias da Coruña e Pontevedra, cunha porcentaxe do 7,7%, as que encabezan este deporte. Os deportes náuticos practícanse, como é predicible, sobre todo nas provincias de Pontevedra (2,4%) e da Coruña (1,3%). Obviamente, Ourense, a única provincia que se sitúa totalmente no interior de Galicia, é a que rexistra a taxa máis baixa na práctica destes deportes (0,3%). Por sexos pode dicirse que hai deportes máis claramente «masculinos», como son o fútbol, cunha diferenza de case 15 puntos entre os homes e as mulleres, o ciclismo (10,2% de homes e 4,7% de mulleres) ou a caza e a pesca (6,8% de homes e 0,8% de mulleres). Entre os deportes máis claramente «femininos» atópanse o de correr ou camiñar, cunha diferenza de máis de 3 puntos porcentuais entre homes e mulleres, superando mesmo a media de Galicia (32,5%). Outro deporte que practican máis as mulleres é o fitness, aínda que a diferenza non é tan acusada (9,4% de mulleres fronte a 8% de homes). Gráfica 16. Porcentaxe de persoas que practican deporte. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Por idades, os deportes preferidos polos máis novos (entre 5 e 14 anos) son o fútbol (35,6%), correr ou camiñar (34,9%) e a natación (26,4%). O deporte que máis practican os maiores de 50 anos é, con diferencia, correr ou camiñar (40,8%). A área en que se practica máis deporte é, segundo estes datos, a de Vigo (60,3%), seguida da de Lugo norte (59,9%), e na que se practica menos deporte é na de Lugo sur (40,6%).

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 38

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapa 8. Porcentaxe de persoas que practican deporte

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Outro aspecto relacionado co deporte e que ten que ver co emprego do lecer é a asistencia a espectáculos deportivos. Aquí cómpre dicir que en total un 37,6% dos galegos asiste algunha vez ao ano a un espectáculo deportivo. As provincias en que máis persoas asisten a este tipo de espectáculos son, unha vez máis, A Coruña e Pontevedra, cun 38% e un 42,5% respectivamente. Os homes son os que máis asisten (46,9% de homes fronte a 29% de mulleres) e son os menores de 14 anos os que lideran esta ocupación, acadando unha taxa do 62,3% fronte ao 17,1% dos maiores de 50 anos.

1.8. O UTRAS

ACTIVIDADES DE LECER

Hai outra serie de actividades de lecer sobre as que se ofrecen datos referidos só ao conxunto do territorio galego e que son as seguintes: – Tocar un instrumento. – Talleres ou cursos de manualidades. – Bailes de salón. – Talleres ou cursos de debuxo, pintura, escultura. – Participación en grupos de teatro afeccionado. – Talleres ou cursos de fotografías.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 39

ASISTENCIA A ESPECTÁCULOS E EVENTOS CULTURAIS

De todas estas actividades a que máis se practica en Galicia é a de tocar un instrumento, cunha porcentaxe do 5,3%, e a que menos é a de participar en talleres ou cursos de fotografía, cunha taxa do 0,7%. En xeral, en todas estas actividades son as mulleres as que máis participan, agás nos talleres ou cursos de fotografía, nos que a participación dos homes supera lixeiramente a das mulleres. Por idades, chama a atención, por exemplo, o feito de que os rapaces de entre 10 e 14 anos son os que máis tocan un instrumento (24,3%), taxa moi superior á media de Galicia, que se sitúa nun 5,3%. Porén, só o 1,6% dos maiores de 50 anos practica esta actividade. Tamén é salientable que os menos de 14 anos son os que máis asisten a cursos de pintura, debuxo ou escultura, fronte aos maiores de 50 anos, que só participan nun 1,5%. Por último, se temos en conta o nivel de estudos, o dato máis visible é que de entre os galegos que tocan un instrumento a taxa dos que teñen estudos superiores triplica a dos que non teñen este nivel de estudos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pรกgina 40

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 41

2. C ONSUMO

DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Este apartado recolle os datos referidos ao comportamento dos galegos ante os medios de comunicación, mediante a análise da frecuencia coa que se achegan a eles e que, dentro do estudo global sobre ocio e prácticas culturais en Galicia, ocupa un posto destacado por se constituír como un dos hábitos máis cotiáns da poboación. Os medios analizados van dende a televisión e a radio, pasando pola lectura de prensa e revistas, ata o consumo de vídeos ou DVD. A televisión é o medio de comunicación ao que máis galegos acceden, chegando practicamente ao total da poboación, cun 93,6% de espectadores que pasan diante da televisión unha media de 2:34 h ao día. Canto máis novos son os entrevistados menos tempo lle dedican. Os informativos acaparan a maior audiencia, seguidos polas películas, series e polos programas de entretemento e concursos. Se observamos de xeito comparativo os datos das diferentes áreas xeográficas galegas, comprobamos que as áreas do interior teñen un maior consumo televisivo. Máis dun millón de cidadáns galegos escoita a radio cada día, feito que o sitúa como o segundo medio de comunicación en Galicia. A idade inflúe na elección do tipo de programa radiofónico elixido, optando os mozos polos programas musicais na mesma porcentaxe, un 90%, que os maiores polas noticias. Os galegos do interior de Ourense e Lugo amosan as cifras máis baixas de ouvintes. O número de galegos que len a prensa cada día é practicamente igual ao dos que non a len nunca: un terzo. Cando analizamos as preferencias temáticas na lectura comprobamos que nin o nivel de estudos, nin o tamaño dos concellos, nin os ingresos por fogar determinan o tipo de prensa seleccionado polos lectores. As revistas non constitúen un dos medios máis atractivos para os galegos, tan só un 14% le algunha publicación deste tipo cada semana. Por último, veremos como máis da metade dos galegos ve vídeos ou DVD con algunha asiduidade. A continuación amosamos unha análise máis polo miúdo sobre o consumo de medios de comunicación entre os cidadáns galegos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 42

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

2.1. T ELEVISIÓN A televisión segue sendo o produto comunicativo de maior consumo, chegando practicamente ao total da poboación. As persoas que declaran ver habitualmente a televisión en Galicia son o 93,6%: destas un 48% corresponde aos homes e un 52% ás mulleres. Se diferenciamos este hábito entre a semana laboral e sábados e domingos, observamos que un 83,2% da poboación pasa máis dunha hora diante da pequena pantalla en días laborables e un 48,3% consume máis de dúas horas de televisión as fins de semana. Gráfica 17. Porcentaxe de persoas segundo o número de horas diarias que dedican a ver a televisión

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A idade amósase como unha variable moi preditiva nos hábitos relacionados con ver a televisión, xa que canto máis novos son os entrevistados menos tempo lle dedican. Así, o 85,6% das persoas maiores de 50 ou máis anos ve máis dunha hora a televisión durante a semana laboral fronte ao 80,1% da poboación de entre 5 e 29 anos. No que se refire á fin de semana, máis da metade dos maiores de 50 anos (51,2%) superan as dúas horas de consumo televisivo, case seis pun-

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 43

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

tos porcentuais por riba dos mozos de entre 15 e 29 anos (45,7%) e tres puntos porcentuais sobre os máis cativos, de 5 a 9 anos (41,3%). Gráficas 18 e 19. Porcentaxe de persoas segundo o número de horas diarias que dedican a ver a televisión. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 44

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Se observamos os datos das diferentes áreas xeográficas galegas, apreciamos unha variación salientable entre as áreas do interior e o resto de Galicia, salvo algunha excepción. Así, mentres o 87,8% dos habitantes de Ourense oriental-occidental e o 87,4% dos de Lugo sur pasan durante a semana máis dunha hora diante da pequena pantalla, os das comarcas de Santiago e A Coruña oriental rebaixan a porcentaxe en case dez puntos. Durante a fin de semana esta tendencia varía levemente e, aínda que os habitantes de Ourense oriental-occidental seguen amosando os datos de maior audiencia televisiva cun 57,9%, son seguidos moi de cerca polos ferroláns cun 53,6% e os vigueses cun 52%. Mapas 9 e 10. Porcentaxe de persoas segundo o número de horas diarias que dedican a ver a televisión de luns a venres e o sábado e domingo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Na análise dos datos por idade e área observamos unha pequena muda; aínda que é certo que en liñas xerais hai coincidencia cos datos globais, os índices de audiencia entre os maiores de 50 anos acadan as cotas máis altas na provincia de Ourense e de xeito moi salientable na zona oriental-occidental cun 90,4% de persoas que ve máis dunha hora de televisión durante a semana. Tras os ourensáns, son os maiores das comarcas urbanas da Coruña (88,9%) e Pontevedra (88,7%) os que amosan un maior hábito de consumo televisivo. Entre a poboación máis nova, a que abrangue dende os 5 aos 29 anos, son claramente os galegos do interior os que máis tempo pasan diante da pequena pantalla; así as zonas oriental e occidental de Ourense (86,9%), Lugo sur (88,7%) e Pontevedra oriental (86%) son as que acadan

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 45

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

os valores porcentuais máis elevados; pola contra as comarcas urbanas de Lugo (22%) e Pontevedra (22%) marcan os valores máis baixos. Entre os máis cativos (de 5 a 14 anos), son os ferroláns os que máis tempo ven a televisión durante a fin de semana, cun 68% que o fai durante máis de 2 horas, seguidos de preto polos da zona oriental e occidental de Ourense cun 64,7%, máis do dobre que os nenos da comarca urbana de Lugo cun 29,6% ou os da zona oriental da Coruña cun 32,8%; unha tendencia que se mantén nos mozos de entre 15 e 29 anos. 2.1.1. NÚMERO MEDIO DE HORAS

O número medio de horas que os galegos pasan diante da pequena pantalla ao día (2,34 h) ten unha distribución similar en canto á idade, se exceptuamos os nenos de 5 a 9 anos, que consumen media hora menos (2,01 h). Esta diferenza porcentual acentúase de xeito moi significativo cando se trata da semana laboral, na que os galegos consumen unha media de 2,31 h, este consumo descende case unha hora nos máis pequenos, con 1,53 h. Gráfica 20. Número medio de horas diarias dedicadas a ver a televisión. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 46

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Se nos fixamos no número medio de horas de consumo televisivo por áreas xeográficas, podemos observar que a poboación que reside nas comarcas de Lugo norte (3,03 h), Santiago (3,01 h) e Pontevedra (3,01 h) é a que máis tempo pasa diante da pequena pantalla, supera en media hora ao conxunto de Galicia. Con todo, se prestamos atención á variable da idade, advertimos que os nenos de entre 5 e 9 anos das zonas do interior como Lugo (2,16 h), Ourense (2,29 h), Ourense oriental-occidental (2,23 h) e Pontevedra oriental (2,01 h) son os que máis televisión ven durante a semana laboral, unha tendencia que se mantén tamén durante a fin de semana, aínda que de xeito menos salientable. Mención á parte merece Lugo norte, en que os máis cativos desta área aumentan en case unha hora o seu tempo como espectadores as fins de semana (2,40 h) respecto aos días laborables (1,57 h). Mapa 11. Número medio de horas diarias dedicadas a ver a televisión

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Nas demais franxas de idade non se observa ningunha variación significativa; con todo, son os maiores de 50 anos das áreas de Santiago (3,18 h), Lugo norte (3,13 h) e Pontevedra (3,16 h) os que máis televisión ven, superando en media hora o tempo medio utilizado polo resto dos maiores galegos. En canto á acollida que os diferentes espazos da grella televisiva teñen entre a poboación galega, observamos que os informativos acaparan a maior audiencia cun 82,5% de espectadores, seguidos polas películas, series e polos programas de entretemento e concursos. Se nos detemos nos datos por sexo, en xeral podemos afirmar que os homes tenden a ver máis documentais e

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 47

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

programas deportivos que as mulleres, mentres que estas se comportan de xeito similar coas series, programas de entretemento e concursos e telenovelas. Porén, o sexo si é determinante no que se refire ao consumo de programas deportivos, os preferidos polos homes despois das noticias e as películas, cun 63,5%, fronte a un 20,6% de seguidoras; pola contra, as telenovelas son vistas por un 24,7% das mulleres e tan só por un 5,3% dos homes. Con todo, este xénero televisivo non se atopa entre os preferidos das espectadoras galegas, sendo dos menos atractivos para elas xunto cos programas deportivos e os infantís. Cómpre salientar que entre os espazos de interese coincidente para ambos os sexos se atopan as noticias, coa porcentaxe máis alta, por riba do 82%, e os programas infantís coa máis baixa, menos do 17%. Gráfica 21. Porcentaxe de persoas segundo o tipo de programa de televisión. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A idade é unha variable que inflúe de xeito significativo na elección de espazos televisivos; mentres os galegos de entre 5 e 29 anos optan polas películas (75,3%) e as series (67,3%), os maiores de 50 escollen as noticias (95,3%) e os programas de entretemento e concursos (64,4%), sendo os informativos cun 89,6% e as películas cun 81,1% as emisións preferidas polos espectadores de entre 30 e 49 anos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 48

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 22. Porcentaxe de persoas segundo o tipo de programa de televisión. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A tendencia no consumo de televisión segundo o tipo de programas nas 14 áreas xeográficas do territorio galego amosa moi poucas diferenzas cos datos do conxunto da comunidade autónoma, manténdose as noticias como o programa máis visto polos galegos, seguido das películas, series e programas de entretemento e concursos. Podemos salientar que os coruñeses, ferroláns, lugueses do norte e pontevedreses son os que máis películas ven de toda Galicia, superando todos eles o 75% de espectadores deste xénero. As series tamén teñen unha maior acollida entre os coruñeses, atopándose o valor porcentual máis alto na zona urbana da Coruña, cun 63,1%, case 15 puntos porcentuais por riba dos galegos da zona oriental-occidental de Ourense, que achega o valor máis baixo cun 38,3%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 49

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Mapas 12, 13 e 14. Porcentaxe de persoas segundo o tipo de programa de televisión

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Chama a atención o gran número de persoas que ven programas de entretemento e concursos no sur de Lugo cun 73,9%, sendo a comarca urbana de Pontevedra cun 45,3% a menos atraída por este tipo de programas. No resto das áreas os valores son similares, oscilando entre o 50% e o 60% de audiencia. As telenovelas seguen sendo as que menos seducen os galegos en xeral e moi especialmente os pontevedreses da zona urbana, só un 9,3% se achega a este tipo de espazos.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 50

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

2.2. R ADIO A radio sitúase como o segundo medio de comunicación máis seguido polo conxunto dos galegos, chegando diariamente a máis dun millón de persoas, o 40,6% da poboación, e practicamente ao mesmo número de mulleres que de homes, aínda que estes escoitan a radio cunha maior frecuencia ca elas cada día. Se nos fixamos no número de horas que os galegos dedican a escoitar a radio, apréciase unha pequena variación entre as fins de semana e os días hábiles, sendo unha práctica lixeiramente máis habitual durante a semana laboral. Aos que máis lles agrada este medio é aos cidadáns de entre 30 e 49 anos; máis dun 47% escoita a radio cada día. Nas outras franxas de idade, tanto os máis novos como os maiores amosan niveis de audiencia moi próximos, aínda que chama a atención que máis dun 40% dos galegos de máis de 50 anos nunca se achege ao transistor. Na análise por comarcas, os ferroláns son os que máis escoitan a radio cun 50%, seguidos de preto polos lugueses e pontevedreses das áreas urbanas cun 49,9% e un 48,8%, respectivamente. Os valores máis baixos corresponden aos galegos das zonas oriental e occidental de Ourense, tan só un 24,2% escoita cada día a radio e case un 63% da poboación non a escoita nunca. Mapa 15. Porcentaxe de persoas que escoitan a radio cada día

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Os programas informativos e os musicais lideran as preferencias dos ouvintes galegos, sendo as noticias as preferidas polos homes e os musicais polas mulleres, aínda que sen diferenzas notables. Porén, os programas deportivos son os que marcan a maior distancia entre ambos os dous sexos, o

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 51

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

41% dos homes escoita este tipo de espazos fronte ao 9,2% das mulleres. Os programas especificamente culturais son os que menos acollida teñen entre os galegos, amosan os valores máis baixos de audiencia, menos da décima parte da poboación, cun lixeiro despunte no caso das mulleres. Gráfica 23. Porcentaxe de persoas segundo o tipo de programa de radio. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Gráfica 24. Porcentaxe de persoas segundo o tipo de programa de radio. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 52

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

A idade inflúe indubidablemente na elección do tipo de programa radiofónico que elixen os galegos: os máis novos prefiren os programas musicais –case o 94% dos de idades comprendidas entre os 5 e 14 anos e o 90% de entre 15 e 29 anos– mentres que os maiores de 50 anos teñen unha clara preferencia polas noticias, cun 90%. Como comentabamos antes, os programas culturais teñen moi pouca acollida entre os galegos de todas as idades; con todo, notamos un lixeiro incremento (2 puntos porcentuais) nos adultos de 30 a 49 anos. A variación non é moi salientable cando temos en conta a idade da poboación e a área en que residen. Os galegos do interior de Ourense e Lugo seguen a ser os que menos escoitan a radio, un hábito que abrangue a toda a poboación de máis de 30 anos. Porén, chama a atención que no caso dos máis novos, entre 5 e 29 anos, a tendencia dos do sur de Lugo se invirta e pasen a ser os que máis escoitan a radio cada día, xunto cos do interior de Pontevedra, máis de 20 puntos porcentuais por riba dos do interior de Ourense (19,6%), que marcan o valor máis baixo, e dos do propio interior de Lugo (20%). Ferrol, como diciamos, segue sendo unha das comarcas con máis ouvintes, sobre todo nos maiores de 30 anos, sendo tan só superado polos vigueses e composteláns de entre 30 e 49 anos.

2.3. P RENSA Podemos dicir que o número de galegos que len a prensa cada día é practicamente igual ao dos que non a len nunca: un 33,6% fronte a un 33,2%. Un 14,7% le xornais máis dunha vez á semana e un 18,5% faino os domingos e esporadicamente ou varias veces ao mes. En xeral, hai máis homes que mulleres que len diariamente o xornal en todas as franxas de idade analizadas, acentuándose a diferenza entre ambos os dous sexos cantos máis anos teñen os enquisados. O costume de ler diariamente tamén aumenta nos que habitan en concellos de máis de 50 000 habitantes, adultos de entre 30 e 49 anos e despunta de xeito sobranceiro nos galegos con estudos superiores, un 60% fronte a un 30%. Os ocupados len algo máis que os parados, que superan aos primeiros cando se trata de botar unha ollada ao xornal algunha vez á semana. Tamén resulta preditiva a variable de ingresos medios no fogar, xa que o hábito de ler prensa todos os días vaise incrementando segundo crecen os soldos dos cidadáns, establecéndose unha diferenza de máis de 20 puntos porcentuais entre os mileuristas galegos e os que cobran máis de 2000 euros mensuais (21% fronte ao 43%). Cando analizamos as preferencias temáticas na lectura, comprobamos que nin o nivel de estudos, nin o tamaño do concello, nin os ingresos por fogar determinan o tipo de prensa elixido polos lectores; con todo, se temos en conta o sexo, as mulleres len máis noticias e os homes máis prensa deportiva, case un 37% fronte a un 5%; os deportes son, así mesmo, o tema preferido polos máis novos, entre 5 e 29 anos, o interese descende segundo aumenta a idade dos lectores, que se inclinan máis polo xornalismo informativo.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 53

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Na análise por áreas xeográficas destacan os residentes na zona urbana ou periurbana da Coruña, onde máis da metade da poboación le a prensa cada día, seguidos dos da cidade de Lugo e arredores, cun 44%, e dos vigueses, cun 42,2%. En xeral, entre un 30% e un 40% da poboación galega bota unha ollada ao xornal máis dunha vez a semana, os domingos ou esporadicamente, ou varias veces ao mes. Novamente, a zona oriental e occidental de Ourense amósanos os datos máis baixos nas prácticas culturais; concretamente neste eido lideran de xeito negativo o hábito de lectura de prensa, máis da metade (56,9%) nunca leu ningún xornal. Mapa16. Porcentaxe de persoas que len prensa cada día

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Se temos en conta a idade dos lectores galegos observamos que son os adultos de entre 30 e 49 anos os que acostuman ler a prensa cada día en maior porcentaxe que os nenos, os mozos e os maiores, un 42,3% destes últimos non le nunca a prensa. Entre o 28% e o 38% dos galegos reduce a súa lectura ou ben aos domingos ou esporadicamente, ou ben varias veces ao mes ou máis dunha vez por semana. Mención á parte merece o norte de Lugo, onde os xornais do domingo son lidos por unha porcentaxe superior ao 40%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 54

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 25. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia coa que len a prensa. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Entre os adultos galegos que máis prensa len destacan os das áreas urbanas da Coruña e Ourense cun 60% de lectores; son tamén os maiores desta zona da Coruña con case un 55%, seguidos polos de Vigo, os que se desmarcan do resto dos galegos de máis idade. Entre os máis novos son os da zona centro de Lugo os que máis len os xornais cada día, amosando o valor máis alto nesta franxa de idade, 23 puntos porcentuais por riba dos da zona occidental da Coruña cun 18,6%, que amosa o valor máis baixo de Galicia. Os residentes na zona oriental e occidental de Ourense seguen a ser os que menos len en todas as franxas de idade analizadas, con valores, no caso dos maiores de 50 anos, próximos ao 70%. Tras os ourensáns son os mozos ferroláns os que menos xornais len de toda Galicia, cun 52,6%, moi por riba dos do sur de Lugo, que lles seguen moi de lonxe cun 28,8%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 55

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Gráfica 26. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia coa que len a prensa

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

2.4. R EVISTAS A lectura de revistas non constitúe un dos hábitos máis atractivos para os galegos, tan só un 14% le algunha publicación deste tipo cada semana, case a mesma porcentaxe dos que o fan esporadicamente. Este valor sobe moi levemente cando os datos se refiren á lectura mensual, cun 16%. Sen dúbida, isto pode deberse á propia edición das revistas, publicadas na súa meirande parte con periodicidade quinquenal, mensual, trimestral, etc.; con todo, máis do 56% dos galegos non o fan nunca. En xeral, as mulleres len máis revistas que os homes, así como os residentes nos concellos de máis de 50 000 habitantes e os galegos máis novos –de entre 5 a 49 anos–, son precisamente os galegos de maior idade os que amosan o dato máis negativo, un 69% non le nunca. De xeito semellante ao que sucedía cos lectores de prensa, len máis revistas as persoas que teñen estudos superiores. Os ingresos mensuais por fogar seguen a ser unha variable influente neste hábito; dáse unha relación directamente proporcional entre os soldos dos cidadáns galegos e a frecuencia coa que len, canto maiores son os ingresos maior é a periodicidade na lectura.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 56

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 27. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia coa que len revistas

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Se temos en conta a especialización da revista, observamos que son as publicacións de información xeral ou de actualidade as preferidas pola meirande parte dos galegos (43,4%), se exceptuamos os lugueses, que len moito máis as referidas ao mundo do corazón (51,1%), o segundo tipo de revistas elixidas polos enquisados (40,4%). As que abordan eidos como o da estética, saúde, moda e fogar ocupan o terceiro lugar de preferencia (27,7%). As revistas do corazón son as preferidas tamén polos que residen en concellos de menos de 20 000 habitantes, polos maiores de 50 anos e sobre todo polas mulleres, que acadan un valor do 59%, 46 puntos porcentuais por riba dos homes, cun 13,2%. Esta tendencia mantense nas persoas que non cursaron educación superior e que teñen uns ingresos mensuais inferiores aos 1500 euros. Segundo aumenta o tamaño do concello en que residen os enquisados, os seus ingresos mensuais e o seu nivel de estudos, maior é o interese que espertan as revistas informativas e de actualidade. Hai que salientar que case o 42% da poboación máis nova elixe publicacións de animación e tira cómica, seguidas de lonxe polas de información deportiva, cun 21,8%.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 57

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Gráfica 28. Porcentaxe de persoas que len os seguintes tipos de prensa

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Os galegos que residen na parte máis occidental da Coruña e nas comarcas non urbanas de Ourense son os protagonistas dos datos máis baixos de lectura de revistas: un 62,28% e un 76,4% respectivamente non le revistas nunca. Pola contra, as áreas metropolitanas da Coruña, Lugo e Pontevedra rexistran os niveis máis altos de lectura de publicacións, concretamente o 37,5% dos coruñeses faino polo menos algunha vez ao mes; tras eles lugueses e pontevedreses, cun 35,4% e 35,1% respectivamente.

2.5. DVD A ECVF contempla tamén o visionado de DVD como unha actividade de consumo cultural. Máis da metade dos galegos, arredor dun 57%, é espectadora de vídeos ou DVD, con algunha asiduidade, pero tan só 3 puntos porcentuais separan a frecuencia coa que o fan, así, un 21,2% faino cada semana, un 17,9% cada mes e un 18,4% algunha vez ao ano, o 42,5% restante non o fai nunca. Podemos dicir que os homes (60,1%) amosan unha lixeira preferencia por estes soportes respecto ás mulleres (55,1%), unha diferenza que se mantén nas diversas frecuencias temporais do estudo deste hábito cultural. A idade é determinante na frecuencia coa que se ven vídeos e DVD en Galicia. Case o 86% dos galegos de entre 5 e 29 anos ve cunha ou outra frecuencia un vídeo, deles máis dun 37% faino cada semana e un 29,5% cada mes. Porén,

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 58

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

máis da metade dos maiores de 30 nunca ve un vídeo ou DVD. O tamaño do concello tamén inflúe na periodicidade coa que os enquisados ven vídeos ou DVD, os municipios con menos de 20 000 habitantes son os que amosan a porcentaxe máis baixa. Gráfica 29. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia coa que ven vídeos ou DVD. Distribución segundo o sexo

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Na distribución xeográfica, os ferroláns cun 35,5% e os coruñeses cun 30,3% son os galegos que con maior frecuencia ven vídeos ou DVD, moi por riba dos residentes no sur de Lugo e na zona oriental e occidental de Ourense, que cun 11,4% e un 13,1%, respectivamente, marcan o valor porcentual máis baixo no que se refire ao consumo semanal en Galicia. Unha tendencia que se mantén en todas as frecuencias temporais, sendo a zona oriental e occidental de Ourense, seguida do sur de Lugo, a que amosa sempre os datos máis baixos de Galicia, o 8,7% da poboación ve algún vídeo ou DVD algunha vez ao ano, o 7,4% faino cada mes e case un 71% nunca o fai.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 59

CONSUMO DE MEDIOS DE COMUNICACIÓN

Mapa 17. Porcentaxe de persoas que ven vídeos ou DVD

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Pรกgina 60

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 61

3. L IBRO

E LECTURA

Neste apartado damos conta dos hábitos de lectura dos galegos a través da observación da lectura de libros, da frecuencia con que esta se realiza, do uso das bibliotecas e da dispoñibilidade de libros no fogar. Catro de cada dez galegos leron un libro no último ano, os novos e as mulleres en maior medida. Len máis libros tamén os habitantes das cidades. En canto á frecuencia, máis da cuarta parte dos galegos len diariamente. Paralelamente, len libros con máis asiduidade os que teñen estudos superiores, as mulleres e os galegos de menos idade. Dos que leron, a maioría leu menos de 6 libros no último ano. Veremos tamén como se fai un uso relativamente pobre das bibliotecas, sobre todo entre as persoas maiores e os habitantes das áreas non urbanas das provincias de Lugo e Ourense. Por último, constataremos que case todos os fogares galegos teñen, sequera, unha pequena biblioteca.

3.1. L ECTURA

DE LIBROS

O 41% dos galegos leu algún libro durante o último ano. A diferenza por provincias é salientable: o 45% dos pontevedreses, o 43% dos coruñeses, o 34% dos lugueses e o 33% dos habitantes da provincia de Ourense responderon afirmativamente a esta pregunta. En canto ao resto de variables que manexa o estudo, len máis os máis novos, as mulleres e os que teñen estudos superiores.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 62

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 30. Porcentaxe de persoas que leron algún libro nos últimos doce meses. Distribución segundo a provincia

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

O hábitat inflúe tamén dunha forma moi evidente, dado que mentres nas áreas urbanas máis da metade da poboación leu algún libro nos últimos doce meses, apenas chega a un terzo nos municipios de menos 20 000 habitantes. Resulta preditiva tamén a variable de ingresos medios no fogar, lendo en maior medida as persoas dos fogares con máis ingresos. Gráfica 31. Porcentaxe de persoas que leron algún libro nos últimos doce meses. Distribución segundo o intervalo de ingresos mensuais do fogar

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 63

LIBRO E LECTURA

Na distribución territorial da lectura interactúan as variables de tamaño de municipio coas observadas na distribución provincial, que adoita amosar datos máis positivos para as provincias occidentais. Vemos que os habitantes que menos len son os que viven na área Lugo sur e nas comarcas non urbanas de Ourense, mentres que os habitantes das comarcas da Coruña e Pontevedra son os que máis len. Mapa 18. Porcentaxe de persoas que leron algún libro nos últimos doce meses

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

3.1.1. FRECUENCIA DE LECTURA

Preguntados aqueles que manifestan ler no último ano pola frecuencia coa que o fan, atopámonos que o 29% dos galegos que len fano diariamente. O resto de frecuencias distribúense así:

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 64

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 32. Porcentaxe de persoas segundo a frecuencia de lectura de libros

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Len con máis frecuencia, do mesmo xeito que pasa coa lectura en xeral e coa lectura de revistas, os que teñen estudos superiores e algo máis (as diferenzas son pequenas) as mulleres e os suxeitos máis novos. En concreto, a lectura diaria é máis frecuente entre os menores de 10 anos e inferior entre os que teñen entre 15 e 29 anos. Os maiores de 50 tamén len máis que a xeración dos seus fillos. A variación xeográfica é importante e non apunta cara a un patrón claro. Así, podemos comprobar que as comarcas co maior número de persoas que len diariamente son as de Lugo e Pontevedra e aquelas comprendidas nas áreas do norte e sur de Lugo, onde declara que le con esta frecuencia apenas unha sétima parte da poboación lectora. Ademais da frecuencia, podemos saber o número de libros que leron aqueles que declararon que o facían no último ano. A maioría (58%) declara que le menos de 6 libros ao ano. Resulta un dato sorprendente que case o 5% dos lectores le máis de 25 libros ao ano. A distribución xeográfica da lectura por número de libros lidos amosa o seguinte resultado:

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 65

LIBRO E LECTURA

Mapa 19. Porcentaxe de persoas que leron máis de seis libros nos últimos doce meses

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Contradicindo a tendencia xeral a obter resultados algo peores no interior, observamos como é máis elevada a porcentaxe de lectores co perfil descrito nas comarcas de Lugo e Ourense. É un dato salientable que a área de Ourense oriental-occidental apareza no terceiro corte da distribución, equiparándose coa comarca de Pontevedra. A mellor puntuación obtéñena os lectores da comarca de Lugo e a peor os que viven na área da Coruña occidental.

3.2. U SO

DE BIBLIOTECAS

O 65% dos galegos non vai nunca a unha biblioteca nin utiliza ningún dos seus servizos. Entre aqueles que van, as diferenzas nas variables de clasificación que estamos usando son pequenas, agás a idade, que determina en boa medida a frecuencia de asistencia. Así, entre o total dos menores de 30 anos hai un 13% que acode cada semana á biblioteca.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 66

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 33. Porcentaxe de persoas que utilizan os servizos dunha biblioteca. Distribución segundo a idade

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A distribución por tamaño de municipio amosa datos parecidos, sendo dous terzos da súa poboación os que nunca acoden ás bibliotecas, pero cunha diferenza importante, segundo sexan os motivos que dean os enquisados para explicar a falta de uso destes equipamentos. Deste xeito, mentres que unicamente o 10-15% da poboación dos municipios maiores de 20 000 habitantes non acode por non ter ese servizo preto do seu fogar, máis do 30% dos habitantes dos concellos pequenos atópase nesta situación. O sexo non é unha variable preditiva neste caso e, curiosamente, o nivel de estudos tampouco. A distribución xeográfica da asistencia a bibliotecas semella non gardar relación cos datos de lectura. Móstrase a continuación o mapa cos habituais cinco cortes asignados.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 67

LIBRO E LECTURA

Mapa 20. Porcentaxe de persoas que utilizan os servizos dunha biblioteca cada semana

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Cunha diferenza substancial, a comarca de Vigo é a área con menos usuarios semanais de bibliotecas e Pontevedra a que máis. Hai que salientar que se contrastamos este mapa co mapa 19 xa non son as comarcas urbanas de Lugo e Ourense as que teñen datos positivos, que quedan desprazadas pola citada comarca de Pontevedra e a da Coruña. En canto aos motivos polos que os enquisados declaran non asistir ás bibliotecas, destaca con moita diferenza a área Ourense oriental-occidental, onde case a metade da poboación di que non usa estes servizos por non atoparse preto do seu fogar ningunha biblioteca. Esta é unha resposta máis frecuente nas áreas rurais, tal e como apuntaba a distribución por hábitat, salvo nas comarcas da Coruña e, principalmente, Vigo.

3.3. D ISPOÑIBILIDADE

DE LIBROS NOS FOGARES GALEGOS

O perfil típico dunha biblioteca particular en Galicia ten entre 10 e 50 libros, característica común para un terzo do total de bibliotecas dos fogares. É un dato de gran relevancia o que mostra que o 7,6% das bibliotecas particulares ten máis de 500 libros. A distribución provincial mostra unha tendencia, pequena, a que as bibliotecas máis voluminosas se atopen na Coruña e Pontevedra. Destaca Ourense como a provincia con máis bibliotecas cativas (menos de 10 libros).

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 68

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Gráfica 34. Porcentaxe de fogares segundo o número de libros que posúen. Distribución segundo a provincia

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

Tal e como pode parecer esperable, o nivel de estudos determina o número de libros que posúen os galegos, cunha proporción inversa. Deste xeito, máis da metade dos galegos con estudos superiores teñen máis de 100 libros nos fogares e seis de cada dez galegos con estudos primarios ou sen estudos posúen menos de 10 libros. Os ingresos no fogar, evidentemente, tamén desempeñan un papel fundamental, sendo os fogares con máis ingresos os que dispoñen de máis libros.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 69

LIBRO E LECTURA

Gráfica 35. Porcentaxe de fogares segundo o número de libros que posúen. Distribución segundo intervalo de ingresos mensuais do fogar

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

A distribución xeográfica garda unha relación coa asistencia a eventos culturais e outras variables. Onde constatamos peores resultados é nas áreas non urbanas, as bibliotecas voluminosas atópanse concentradas nas zonas urbanas e, sobre todo, nas comarcas da Coruña e Ferrol.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 70

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

Mapa 21. Porcentaxe de fogares que posúen máis de 500 libros

Fonte: IGE. Enquisa de condicións de vida das familias, 2006

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 71

C ONCLUSIÓNS

Os hábitos culturais e de lecer dos galegos, tal e como se atopan definidos nesta operación da Enquisa de condicións de vida das familias, mostran uns resultados cunha serie de tendencias evidentes. En primeiro lugar, comprobamos que, en canto a idades, os mozos menores de 30 anos son aqueles que consomen e practican máis actividades culturais. Así, observamos que son os que máis asisten a todas as actividades culturais que se analizan neste traballo, destacando sobre todo en concertos de música moderna, tradicional ou solistas, cunha taxa de asistencia moi superior aos maiores de 30 anos (61,2% fronte a 29,3%), ou no cine (78,9% fronte a 35,7%). Tamén son os que máis practican deporte (64,9%), superando mesmo a taxa media en Galicia (53,6%). Ademais, no que se refire á frecuencia de lectura de libros, as franxas de idade dos máis novos –«de 5 a 14 anos» e «de 15 a 29 anos»– rexistran taxas moi superiores ás dos maiores de 30 anos, acadando 70,1% e 54,7%, respectivamente; hai que ter en conta que a taxa media de lectura de libros nos últimos doce meses correspondente a todo o territorio galego é do 41,5%. O comportamento dos máis novos respecto aos medios de comunicación reafirma a influencia da idade nas prácticas culturais: os mozos galegos ven menos televisión, o medio maioritario por excelencia cun 95,3% de seguidores, e len menos xornais que os adultos; máis do 90% deles elixe programas musicais cando sintonizan a radio e o 42% prefire as publicacións de animación e tira cómica fronte ás noticias e os deportes, temas líderes para o resto dos galegos. Os mozos tamén encabezan o consumo de DVD en Galicia, case o 86% dos galegos de entre 5 e 29 anos ve cunha ou outra frecuencia vídeos, porén máis da metade dos maiores de 30 non o fai nunca. En segundo lugar, constatamos tamén unha lixeira diferenza nos hábitos culturais por sexos, sendo as mulleres as que máis len, mesmo por riba da media galega, salvo no caso dos xornais, que son superadas por eles. No que se refire ao consumo televisivo, a distancia porcentual acentúase cando se trata do programa elixido, mentres os informativos son seguidos por máis dun 82% da poboación de ambos os dous sexos, os programas deportivos contan cun 63,5% de espectadores fronte a un 20,6 de espectadoras, unha tendencia que se estende de xeito similar ao eido radiofónico, con máis de 30 puntos porcentuais de diferenza (só un 9,2% das galegas prefiren deportes fronte ao 41% dos galegos). A visualización de vídeos conta igualmente con menos adeptas, un 55,1% de mulleres ven DVD con algunha frecuencia fronte a un 60,1% dos homes.

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 72

OCIO E HÁBITOS CULTURAIS DOS GALEGOS

As galegas superan lixeiramente os homes na asistencia a concertos de música clásica ou ópera, teatro, cine, funcións de monicreques, sesións de contacontos, circo, espectáculos de pallasos ou cómicos e museos e exposicións de arte. A única actividade de lecer na que os homes superan cunha diferenza de case 6 puntos ás mulleres é na práctica do deporte (56,6% de homes fronte a 50,9% de mulleres), aínda que hai certos deportes como correr ou camiñar e fitness que gozan de máis aceptación entre as mulleres. A distribución por hábitat, que probablemente interactúa coas variables de idade, nivel de ingresos e estudos, amosa que os habitantes das cidades son os que, en termos xerais, máis asisten a espectáculos e eventos culturais. Así, as áreas correspondentes ás 7 grandes cidades galegas rexistran as taxas máis altas en índice de asistencia a todo tipo de eventos culturais como cine, teatro, concertos, museos e exposicións de arte, etc. En relación con isto, cómpre salientar que o módulo específico «Ocio e hábitos culturais» da Enquisa de condicións de vida das familias permite que os suxeitos contesten que non teñen ese equipamento preto do seu fogar. Deste xeito, e no hábitat que comprende os núcleos de menos de 10 000 habitantes, observamos, segundo estes datos, unha deficiencia no número de equipamentos culturais e, xa que logo, unha falta de oferta cultural. Estes resultados deben interpretarse no contexto específico galego, onde se atopa a dispersión de núcleos de poboación, especialmente nas zonas rurais do interior das provincias de Lugo e Ourense. Consecuentemente, pode concluírse que se deberían facer máis investimentos no fomento de equipamentos culturais para poder atender a poboación. Porén, esta variable por si mesma non explica os peores hábitos culturais da poboación rural, que tamén obtén peores resultados nas variables de lectura en xeral, tanto de libros como de prensa e revistas. No tocante aos medios de comunicación audiovisual, podemos confirmar que as zonas do interior de Galicia presentan os datos máis baixos de acceso a estes, coa única excepción do consumo televisivo. Así, mentres case a metade dos galegos escoita a radio, nas áreas rurais só o fai unha cuarta parte. O mesmo sucede coa visión de vídeos ou DVD, un hábito implantado con maior ou menor frecuencia nun 57% da poboación e que diminúe de 10 a 30 puntos porcentuais no interior lugués e no leste e oeste ourensáns, respectivamente. En termos xerais, tamén se observa que o nivel de ingresos está relacionado co consumo cultural. Así, máis da metade dos galegos que obteñen uns ingresos inferiores a 600 euros mensuais non asisten nunca a espectáculos e eventos culturais ou posúen menos de 10 libros no seu fogar. O mesmo sucede coa lectura de xornais e revistas, unha práctica que se vai incrementando segundo crecen os soldos dos cidadáns, establecéndose unha diferenza de máis de 20 puntos porcentuais entre os mileuristas galegos e os que cobran máis de 2000 euros mensuais (21% fronte ao 43%). Por último, unha variable que tamén se estuda con respecto aos hábitos culturais é o nivel de estudos. Aquí pode apreciarse algunha diferenza xa que, no que respecta á asistencia a espectáculos e eventos culturais, os que posúen estudos superiores tenden a acadar taxas máis altas ca os que non

01_parte_01.qxd

24/3/09

11:44

Página 73

CONCLUSIÓNS

teñen este nivel de estudos. Porén, no tocante á lectura de libros, o número de persoas que non teñen estudos superiores é superior ao de persoas con estudos superiores, aínda que non ocorre o mesmo cando se trata da utilización de servizos dunha biblioteca. Outro caso salientable é a lectura diaria da prensa e revistas informativas e de actualidade, no que se observa que a taxa de persoas con estudos superiores é máis do dobre ca a dos que non teñen estudos superiores. En resumo, pode observarse que en Galicia se poden establecer algúns patróns de hábitos e consumo cultural que están moi relacionados coas condicións socioeconómicas e demográficas da poboación galega.

01_parte_01.qxd

24/3/09