Xaquín Lorenzo
o fotógrafo
PROCESADO DE LABORATORIO E ARQUIVO
To m á s Ve g a P a t o
XaquĂn Lorenzo na clausura dun acto celebrado en Manzaneda en 1986. (Foto de TomĂĄs Vega)
Xaquín Lorenzo
o fotógrafo
PROCESADO DE LABORATORIO E ARQUIVO
To m á s Ve g a P a t o
Edita
Arquivos
Negativos orixinais: Tomás Vega Pato Positivos orixinais: Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense e Tomás Vega Pato
© das fotografías das páxinas 4, 11, 14 e 17 Tomás Vega Pato
Datos técnicos das fotografías de procesado recente: Cartón FORTEZO, Tropical. Base fibra e peso museo. Ton cálido. Revelador do tipo WA, preparación non comercial.
disigna EDENIA I
Imprime Primera edición
ISBN Dep. Legal
www.edenia.org
Rodi Artes Gráficas, Ourense 1.000 exemplares, en Outubro de 2004
84-95415-92-5 Ou-
© da edición Consello da Cultura Galega A edición do presente libro foi simultánea á exposición do mesmo nome.
Todos os dereitos reservados. Non se permite a reproducción deste libro, nin a súa incorporación a un sistema informático, nin a súa transmisión en calquera forma ou por calquera medio, sexa este electrónico, mecánico, por fotocopia, por gravación ou outros métodos, sen o permiso por escrito do Consello da Cultura Galega e do autor.
o fot贸grafo
Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
Esta exposición é un agasallo a don Xaquín Lorenzo. O mestre da etnografía galega, ao que lembramos neste ano en que a Real Academia Galega o nomeou persoeiro do Día das Letras Galegas, era dono, como xa é ben coñecido, dos segredos do debuxante pero, home do seu tempo, interesouse pola fotografía como instrumento de traballo, como axuda da memoria, como documento e tamén como forma de posibilidades expresivas ou artísticas. Así se mostrou no seu momento, no outono de 1986, aínda en vida, coa mostra “Galicia a través dun obxectivo”, que percorreu Galicia, a súa Galicia, nos museos e nas escolas, mostrando modos de vida que se transformaban. Daquela xurdiu a proposta de facer outra mostra máis intimista sobre as súas aproximacións fotográficas máis persoais, as dos retratos, das paisaxes e dos ensaios fotográficos. Hoxe chega a todos nós e para o Consello da Cultura Galega resulta moi grato renovar, unha vez máis ao longo deste ano, a homenaxe e a lembranza do mestre coa presentación desta exposición que acolle a súa obra máis persoal, subliñando unha das múltiples facetas da rexa personalidade de don Xaquín e o seu inmenso amor a Galicia en todas as cousas e nos seus homes e mulleres.
Alfonso Zulueta de Haz Presidente do Consello da Cultura Galega
|9
Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
Co título
Xaquín Lorenzo. O fotófrago, e
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
con
motivo de dedicárselle este ano o Día das Letras Galegas, celébrase esta exposición da obra de tan destacado personaxe. Mestre egrexio da etnografía galega, historiador e arqueólogo, ademais da súa obra científica realizaría para esta unha ilustración gráfica modélica, que os seus estudosos e biógrafos definen como “ilustración pedagóxica”. A fotografía constitúe unha das achegas esenciais á mencionada ilustración. Pero a fotografía realizada por el non se limitou só a este aspecto, xa que a estendería tamén ao campo da creatividade artística. Móstranse na exposición trinta e sete tomas resultantes do positivado recente dunha parte daqueles negativos, de tamaño medio/grande, realizados polo autor e que conservamos no noso arquivo persoal (1), ademais doutros tres negativos de formato universal, 135, procedentes do arquivo existente no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense. O proceso de laboratorio –positivado– tamén é da nosa autoría. Os distintos temas que abrangue esta selección da obra fotográfica do citado autor, partindo dos devanditos negativos, distribúense da seguinte maneira:
Xaquín Lorenzo na súa
tivos –contactos e ampliacións de
casa da rúa da Paz.
curto factor, dos que non posuímos
Decembro 1988 (Foto de Tomás Vega)
Bodegóns, 6 fotografías
os negativos, salvo excepcións–,
Ensaios e interiores, 6 fotografías
nos que poderemos apreciar as fotos de Xaquín Lorenzo
Retratos, 9 fotografías
en “estado puro”, positivadas por el e sen o encordio
Xente, paisaxe e escenas rurais, 16 fotografías
que implican as rañaduras, as imprentas de fungos, a deterioración producida pola limpeza dos negativos e
Expóñense, ademais, outros motivos en pequenos posi-
mais o seu deficiente almacenamento. Pertencen tamén
(1) Tanto os negativos como os positivos que conservamos no noso arquivo persoal entregóunolos en propiedade D. Xaquín Lorenzo. O arquivo está formado por un total de 118 tomas, repartidas en: negativos orixinais, copias orixinais e copias non orixinais (non realizadas polo autor) de época recente. Os orixinais pertencen case todos ás fotografías que definimos como artísticas ou creativas.
| 11
12
| Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
estas copias ao noso arquivo perso-
plementaba a representación
al e ao do Museo Arqueolóxico.
debuxada dos elementos mate-
Algúns dos orixinais inclúen anota-
riais e tamén das escenas activas
cións sobre as tomas, relativas a
ou pasivas da cultura tradicio-
datas e lugares ou motivos. Os nega-
nal. A idoneidade da interacción
tivos lévanas nas marxes e os positi-
entre a fotografía e o debuxo na
vos no dorso. Nas fotografías que se
ilustración etnográfica era unha
insiren neste texto (fig. 1, 2, 3, 4 e 5)
cuestión moi importante para
móstranse copias das anotacións
Xaquín Lorenzo. Fagamos un
polo interese documental que a cita-
inciso nas consideracións sobre
da información implica.
a súa obra artística, para deternos neste outro aspecto, reflectindo o seu criterio ao respecto. Recorramos novamente á opinión de Xaquín Lorenzo sobre a idoneidade da ilustración e sobre a
interrelación
debuxo-fotografía, opinión que eu recollín en esencia e completo, partindo da discusión con el sobre o tema. A fotografía é a Fig. 1, 2 e 3.
O criterio de elección da obra que se
representación gráfica teoricamente máis obxecti-
anotacións de datas
expón, entre as tomas das que dispoñe-
va dun elemento material, pero isto non é absoluto,
ou identificación
mos, consistiu en elixir aquelas que
xa que ás veces por cuestións de índole técnica,
nas marxes
mellor definen ao autor como fotógrafo
como poden ser: a iluminación, a distancia, os ele-
dos negativos.
artístico e creativo, en contraposición á
mentos perturbadores insalvables, ou motivos dou-
Algunhas
de motivos,
súa faceta de fotógrafo documentalista
tra índole, non resulta suficientemente explícita,
na procura de tomas apropiadas para a ilustración da
precisando polo tanto do detalle debuxado e das
súa obra escrita de carácter etnográfico, coas que com-
medidas acoutadas. O debuxo, non obstante, ó ser
Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
unha visión persoal do autor, por rigoroso que sexa, pode presentar unha certa subxectividade no intre de ser interpretado polo observador, precisando entón da obxectividade da fotografía, aínda sendo esta incompleta. Deste xeito ambas as técnicas combinadas transmiten unha visión integral e fiel do elemento representado (2). Escollidas as tomas co criterio establecido atopámonos deste xeito cunha obra fotográfica marcadamente distinta, que xoga coa composición, na que se advirten certas sutilezas, como no ensaio das copas de vidro, entre as que só dúas conteñen unha porción de líquido e as demais están baleiras. Os retratos trátanse cunha iluminación efectivista, contrastada, que amosa reflexos ben estudados sobre os lentes que porta o personaxe. Tinturas intimistas e ambientes de tristura. Personaxes carentes de expresión ou sorriso. A visión fotográfica de Xaquín Lorenzo, ás veces, non é senón un retrato proxectado do seu propio interior, cara ao que mira frecuentemente, resultando difícil de interpretar o que apenas se albisca nos seus ollos, un sentimento que hai que situar entre a melancolía e a nostalxia e que o acompañará continuamente,
máis distendido e cálido, pero esta
botando quizais en falta un afecto próximo e cotián.
solución non é a habitual.
Fig. 4 e 5. Algunhas anotacións de datas e lugares, dorso dos positivos
Nos seus retratos as poses adoitan ser moi ríxidas,
As súas paisaxes constitúen, do
excepto cando o personaxe aparece rodeado doutros
mesmo xeito, puras lembranzas de
elementos compositivos que tenden a dispersar a aten-
escenarios moi queridos por el, case sempre de Facós
ción, desviándoa do motivo central, para así valorar o
e do seu contorno máis ou menos próximo.
orixinais.
conxunto, propiciando a percepción dun ambiente (2) VEGA PATO, T. <<Xaquín Lorenzo Fernández. “Xocas”. Escola e discípulos>>. Actas do Congreso sobre Xaquín Lorenzo. 2004, pp. 269–277 (No prelo).
| 13
14
| Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
Continuando coas consideracións sobre o aspecto artís-
Se tivésemos que buscar antecedentes á fotografía de
tico da fotografía de Xaquín Lorenzo e as súas motiva-
Xaquín Lorenzo poderiamos aventurar semellanzas con
cións, cremos que nos seus comezos sente –como case
Steichen, Meyer ou Atget, fotógrafos que realizan as
todos os que se afeccionan a esta disciplina técnico-
súas obras a finais do século XIX e primeira metade do XX. Pero isto máis ben semella ser unha casualidade, dadas as poucas posibilidades de acceso que aquel puidese ter á obra destes autores; debido aos escasos medios de difusión na época en que se desenvolve, consideramos improbable que el a coñecese. No intento de conseguir
Fig 6. Enxeño fotógrafico
artística– unha forte atracción polo non
escenas e resultados innovadores, recorre e experimen-
en madeira
habitual, tratando as luces, os brillos, os
ta co que podemos definir como “efectos especiais”,
fortes contrastes, a estética dos obxec-
empregando elementos como: serraduras de madeira,
tos, etc., con orixinais composicións,
area, cartón pregado, papiroflexia e maquetas, realiza-
encadramentos e efectos, case sempre
das estas con materiais e medios de marquetería.
de buxo. (Foto de Tomás Vega)
innovadores, cando non son transgresores. Crea perspectivas a partir de posicións de toma ortogonais ou
Xoga tamén coa iluminación natural infiltrada en inte-
oblicuas e intencionalmente descentradas, carentes de
riores e cos fortes contrastes que esta fonte produce no
verticalidade, liñas que podemos definir como agresi-
retrato e noutras escenas (4). Para as súas innovadoras
vas. Logo de ensaiar con todo é cando el se decanta polo
tomas aproveita, ademais, os reflexos invertidos que se
que máis entronca coa propia personalidade. Na foto-
producen en obxectos esféricos de vidro. Así mesmo
grafía de Xaquín Lorenzo non hai que buscar necesaria-
recorre a motivos reflectidos na superficie da auga:
mente influenzas externas, sobre todo nun momento en
ollos de ponte, edificacións, etc. En toda a súa fotogra-
que é pouco, por non dicir nada, o que sobre autores
fía creativa a luz e mais os seus efectos teñen un empre-
foráneos de renome chega a Ourense (3).
go inusual e efectivista.
(3) Convén lembrar que aínda que existen na época referida publicacións de contido fotográfico como Blanco y Negro, non son estritamente revistas fotográficas. A primeira publicación española que responde a este concepto é Arte Fotográfico, que non aparece ata 1952, da man de Ignacio Barceló. Esta data resulta afastada do período en que Xaquín Lorenzo practica a fotografía que aquí se mostra. (4) É a este tipo de iluminación ao que cremos que se deben en parte os defectos de exposición que logo afectarán aos negativos, como veremos máis adiante. Que nós saibamos X. Lorenzo non emprega un fotómetro eficaz ata tempos relativamente recentes, cando adquire un avanzado modelo, concretamente un Lunasix de Gossen.
Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
Na súa paixón pola fotografía idearía e realizaría, ade-
considerando como máis modernas as pertencentes a
mais, certos recursos tecnolóxicos, como a lente adicio-
retratos e paisaxes impresionados en negativos de 6 x
nal para modificar o obxectivo orixinal da súa antiga
9. Desta consideración exceptuamos os tres negativos
cámara fotográfica. Tamén elaborou un enxeñoso dispo-
de 35 mm procedentes do arquivo do Museo
sitivo, en madeira de buxo (fig. 6), consistente nun pul-
Arqueolóxico Provincial de Ourense, que poderían ser
sador de presión continua para manter o obturador en
posteriores aos anos sesenta, pero isto non é algo
abertura prolongada, é dicir, na posición B deste (5).
absoluto, pois baseamos a nosa opinión na posesión de cámaras réflex de paso universal; puido emporiso
En canto ao período ao que pertencen as fotografías
empregar con anterioridade outras de telémetro, ou
que aquí se amosan, consideramos que, presumible-
máis elemen-
mente, foron realizadas predominantemente na xuven-
tais, do mesmo
tude do autor. Os negativos e os positivos datados con
formato. Aínda
certeza son moi poucos e sitúanse entre os anos 1927
así non debe-
e 1935; datos que, por outra banda, demostran que o
mos perder de
seu vencellamento á fotografía artística é tan tempo-
vista un destes
rán como a dedicación á investigación, xa que a publi-
negativos,
cación do seu primeiro artigo ten lugar no ano 1926,
corresponden-
un ano antes da primeira data que figura anotada da
te a unha vista
súa propia man, 1927, no reverso dun pequeno positi-
de
vo obtido por contacto cun negativo de formato 127.
dos Infantes
Fig.7.
Neste ano, precisamente, publica tamén o seu primei-
tomada desde Castromao, polo que é
Anotación
ro traballo na revista NÓS (Fig. 7).
case seguro que se realizou durante a
ao dorso
Vilanova
dun positivo.
campaña de escavacións arqueolóxiPara establecer datas de posibles fotografías tomadas
cas que el levou a cabo con posteriori-
posteriormente ao citado e curto período –dentro das
dade ás datas que propoñemos.
que figuran na exposición– teriamos que recorrer a unha análise minuciosa dos elementos que aparecen
Feitas as anteriores matizacións sobre a época en
nas tomas: os libros e as edicións ás que pertencen, a
que Xaquín Lorenzo realiza estas fotografías e as con-
tipoloxía dos utensilios e obxectos de escritorio, etc.
sideracións sobre a súa intencionalidade ao realiza-
Tamén resulta indispensable para tal efecto proceder
las, así como os medios e recursos empregados, que-
á identificación dos personaxes fotografados. Nós
remos dedicar unhas liñas á explicación do noso pro-
intentámolo na medida do posible, pero aínda así non
ceso de positivado, aos criterios seguidos na elección
nos atrevemos a fixar datas precisas das tomas.
do tamaño fixado para as fotos que se expoñen, ás
Cremos, non obstante, que non debemos levalas máis
dificultades xurdidas no proceso de laboratorio e no
adiante da década dos anos corenta do pasado século,
acabado, etc.
(5) VEGA PATO, T. <<“Xocas”. Fotógrafo e debuxante. Fotografado e debuxado>>. Raigame, 9. Deputación de Ourense, 1999, pp. 33–45.
| 15
16
| Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
Comezaremos polos negativos, que –como dixemos–
respecto convén ter en conta que os aparellos fotográfi-
son de tamaño medio-grande. Así, contamos con vinte e
cos que Xaquín Lorenzo empregaba para os motivos e
tres placas de acetato brando de 6 x 9, que son as que
tomas da obra fotográfica que forma esta mostra consis-
conteñen a maior parte dos retratos, todos os bodegóns
tían en cámaras de tipo “folding”, das que modificaba o
e boa parte dos ensaios. Os demais negativos son de
obxectivo orixinal, xa o dixemos, coa adición dunha
tamaño 9 x 12, sobre acetato ríxido e algúns en soporte
rudimentaria lente dun só elemento co que realizaba as
de vidro emulsionado. Estes últimos recollen: retratos,
tomas próximas, conseguindo así resultados de escasa
paisaxes, escenas rurais e xente, amais dos ensaios e
definición. Isto implicaba, por lóxica, a imposibilidade
composicións máis singulares e de máis logrado sentido
de maiores ampliacións sen perda de nitidez. Polo tanto
artístico do autor. Só tres, como queda dito, son de for-
non debe tomarse a limitación de tamaño dos positivos
mato 135; un representa un floreiro e dous son paisaxes.
como unha limitación do fotógrafo, senón dos recursos técnicos dos que naquel tempo dispón (6).
Para o positivado utilizamos cartón baritado (peso museo) de alta calidade, tratando de aproximarnos ao
Pero existen, a maiores, outras razóns que nos move-
soporte que Xaquín Lorenzo empregaba, polo menos nas
ron á elección das dimensións 18 x 24. Estas son: a
ampliacións que figuran no noso arquivo, e que era,
mala conservación e estado xeral dos negativos, cheos
invariablemente, cartón AGFA-Brovira (emulsión de
de fungos, as innumerables rañaduras e a metalización
cloro-bromuro de prata, ton cálido) de peso e calidade
dos residuos de prata. Ademais debemos ter en conta
moi semellante ao elixido por nós, pero de menor con-
que malia que Xaquín Lorenzo estaba dotado de cali-
traste e gama tonal ca este. Para os contactos, de 6 x 9 e
dades indiscutibles para unha lograda obra artística e
menores, utilizaba cartón ou papel, tamén AGFA, alter-
creativa, percíbense certas carencias na idoneidade
nando a calidade Brovira con outras de ton negro neu-
das técnicas de revelado que afectan, e moito, o posi-
tro. Así mesmo empregaba, aínda que con menor fre-
tivado, sendo probable que non en todas as ocasións
cuencia, papel da marca INFONAL.
tivese á súa disposición os medios técnicos axeitados para conseguir uns resultados óptimos, tanto na expo-
No que atinxe ao tamaño das fotos, decantámonos polo
sición coma no revelado de placas e películas. Como
formato 18 x 24 cm, por ser a maior ampliación coñecida
consecuencia destas carencias, bastantes dos seus
por nós das realizada polo autor. As súas copias eran, as
negativos resultaron moi difíciles de procesar, sobre
máis das veces, meros contactos, aínda que tamén usaba
todo á hora de realizar ampliacións maiores, por estar
o denominado “carta postal” (8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5). Ao
sobrerrevelados ao límite (7).
(6) As cámaras réflex (SLR) non as empregaría ata finais dos anos sesenta. A primeira destas cámaras foi unha PRAKTICA Súper TL de 1968. Máis tarde, posteriormente a 1972, adquiriría unha segunda cámara da mesma marca, modelo LTL. Ambas as dúas estaban provistas dunha excelente óptica. (7) Para a ampliación dalgúns negativos, particularmente os de 35 mm, tivemos necesidade de empregar tempos de exposición moi longos, que ían desde 70 a 180 segundos, co diafragma aberto a f=4, parámetros moi por riba dos recomendados polo fabricante do papel elixido. Isto proporcionounos máis dun desacougo, por temor a non conseguir os resultados desexados. Téñase presente que un negativo de 35 mm correctamente exposto (gamma = 0,55) precisa, para este papel e factor de ampliación do positivo, un tempo de exposición duns 12 segundos a f=8, é dicir, entre 20 e 60 veces menor ca o empregado.
Xaquín Lorenzo XAQUIN LORENZO
o fotógrafo
O FOTOGRAFO
Respecto do mal estado de conservación dos negativos, e nun intento de corrixir os seus efectos, nun principio pensamos na posibilidade de retocar os positivos empregando os medios tradicionais –anilinas, lapis, etc.– pero, considerando as modernas técnicas de escaneado que se poden empregar na obtención da necesaria fotomecánica para a impresión do catálogo, partindo dos orixinais que se expoñen, isto resultaba inadecuado xa que o procedemento acusaría de maneira negativa e estridente as diferenzas entre o retocado Xaquín Lorenzo
e os tons cálidos orixinais.
pios de respecto á obra do autor e á pro-
Pódese pensar que os efectos visibles do mal estado dos
pia arte fotográfica. Ademais, deste
negativos resultan elementos perturbadores para o
xeito non facemos máis que respectar a
observador da mostra, pero tamén deberemos ter en
vontade do autor, cumprindo o seu
conta que, centrado este no interese intrínseco do moti-
mandato, que non foi outro que pregar-
vo, é moi probable que non se deteña naqueles. Por iso
nos que obrásemos en futuros positiva-
abandonamos a idea do retocado, optando por respectar
dos das súas fotos conforme ao procesado habitual en
os resultados sen intervención, poñendo, iso si, o maior
nós, por consideralo idóneo para as súas imaxes. Foi
interese na calidade do positivado. Aínda así, algunhas
esta, e ningunha outra, a razón de deixar na nosa propie-
fotos foi aconsellable deixalas con lixeira subexposi-
dade esta escolma dos seus orixinais, na confianza de
ción para, deste xeito, paliar minimamente aquelas raña-
que cumpririamos os seus desexos (8).
e Tomás Vega na Pedra Alta de Cortegada. (Foto de Tomás Vega)
duras que positivan en branco, nos casos en que se superpoñen a fondos que presentan tons moi claros. Non faltará quen considere que estes inconvenientes quedarían resoltos coa obtención de positivos retocados mediante medios infográficos, pero nós consideramos
Tomás Vega Pato Comisario da exposición
que esta solución vulneraría os máis elementais princi(8) Os títulos que figuran en cursiva son do autor. Uns foron escritos por el nas marxes dos negativos ou nos dorsos dos positivos. Outros foron recollidos ao seu dictado. Os restantes asignáronselle por deducción, ou identificación dos motivos que representan.
| 17
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE
(arquivo de negativos)
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Bodegóns e flores |
Bodegóns e flores
Bodegón con xerra e hortalizas
21
22
| Bodegóns e flores |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Bodegóns e flores
Bodegón con xerra, botella e hortalizas
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Bodegóns e flores |
Bodegóns e flores
Bodegón con uvas, peras e mazás
23
24
| Bodeg贸ns e flores |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Bodeg贸ns e flores
Vaso con flores
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Bodeg贸ns e flores |
Bodeg贸ns e flores
Flores
25
26
| Bodegóns e flores |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Bodegóns e flores
Bodegón con coello
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Interiores e ensaios |
I n t er i o re s e e n s a i o s
Escritorio do autor en Fac贸s
27
28
| Interiores e ensaios |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
In t e ri o r es e e n s a i o s
Mesa de estudo do autor en Madrid
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Interiores e ensaios |
I n t er i o re s e e n s a i o s
Escena do Quixote a contraluz no solpor
29
30
| Interiores e ensaios |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
In t e ri o r es e e n s a i o s
Ensaio con copas sobre lenzo decorado
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Interiores e ensaios |
I n t er i o re s e e n s a i o s
Ensaio con xerro metálico e flores
31
32
| Interiores e ensaios |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
In t e ri o r es e e n s a i o s
Ensaio con elementos de sobremesa
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Retratos |
R e tr a t o s
Paisano de Lobeira
33
34
| Retratos |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
R e tr a to s
Retrato do seu tío, con boina
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Retratos |
R e tr a t o s
Retrato do seu tío, con cachimba
35
36
| Retratos |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
R e tr a to s
Retrato do seu t铆o, con iluminaci贸n lateral
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Retratos |
R e tr a t o s
Retrato do seu tío, nunha cadeira
37
38
| Retratos |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
R e tr a to s
Retrato do seu tío, erguido
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Retratos |
R e tr a t o s
Retrato do seu tío, primeiro plano
39
40
| Retratos |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
R e tr a to s
Retrato do seu tío, lendo un documento
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Retratos |
R e tr a t o s
Figura e pedra
41
42
| Xente, paisaxe |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Cemiterio de Bouzas. Vigo
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
O ferreiro de Lobeira
43
44
| Xente, paisaxe |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Pontill贸n. Serra do Quinxo
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Rubiás
45
46
| Xente, paisaxe |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Lavando no río de Lobeira
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Nevada en Fac贸s
47
48
| Xente, paisaxe |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Escena aldeá
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Fac贸s
49
50
| Xente, paisaxe |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Reflexo na Ponte Loña
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Cruz de Montealegre. Ourense
51
52
| Xente, paisaxe |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Camiño de Zobra, preto de Chedas
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Vista de Vilanova dos Infantes (Desde Castromao)
53
54
| Xente, paisaxe |
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
O Monte do Viso
fot贸graf铆as de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Froitos de millo
55
56
| Xente, paisaxe |
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Xe n t e , p a i s a x e
Imaxe do “Santo” de Facós
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
| Xente, paisaxe |
X e n t e , p ai s ax e
Altar do “Santo” de Facós
57
POSITIVOS ORIXINAIS
(arquivo de positivos)
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 6x9 |
6 x9
Flores de mimosa
61
62
| 6x9|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
6x9 As carabelas de Col贸n (I)
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 6x9 |
6 x9
A partida co mĂŠdico de Lobeira
63
64
| 6x9|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
6x9 Agro de Lobeira
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 6x9 |
6 x9
Botella e copa
65
66
| 6x9|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
6x9 Paisaxe reflectida na Lo単a
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 6x9 |
6 x9
Reflexo da Ponte Lo単a sobre vidro
67
68
| 6x9|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
6x9 Reflexo de Fac贸s sobre vidro
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5 |
8 ,5 x 13 , 5 e 8 ,5 x 11, 5 Unha rosa
69
70
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
8 ,5 x 13 ,5 e 8 ,5 x 11,5 Botellas
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5 |
8 ,5 x 13 , 5 e 8 ,5 x 11, 5 Escena do Quixote a contraluz no solpor
71
72
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
8 ,5 x 13 ,5 e 8 ,5 x 11,5 Sombras do Quixote e Sancho no solpor
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5 |
8 ,5 x 13 , 5 e 8 ,5 x 11, 5 Nevada en Fac贸s
73
74
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5|
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
8 ,5 x 13 ,5 e 8 ,5 x 11,5 Autorretrato de Xaqu铆n Lorenzo en Fac贸s
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
| 8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5 |
8 ,5 x 13 , 5 e 8 ,5 x 11, 5 Cortando o cabelo e despiollando
75
76
| 18 x 24 |
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
18 x 2 4 As carabelas de Col贸n (II)
Presentación. Alfonso Zulueta de Haz | 9
Xaquín Lorenzo, o fotógrafo. Tomás Vega Pato | 11 | 19 Bodegóns e flores | 20 - 25
fotógrafías de PROCESADO RECENTE (arquivo de negativos)
Bod e g óns e f lor e s Bodegón con xerra e hortalizas
Bodegón con xerra, botella e hortalizas Bodegón con uvas, peras e mazás Vaso con flores Flores Bodegón con coello
Interiores e ensaios | 26 - 31
In t e ri o r es e e n s a i o s Escritorio do autor en Facós Mesa de estudo do autor en Madrid Escena do Quixote a contraluz no solpor
Ensaio con copas sobre lenzo decorado Ensaio con xerro metálico e flores Ensaio con elementos de sobremesa
Retratos | 32 - 40
R e t r at o s Paisano de Lobeira Retrato do seu tío, con boina Retrato do seu tío, con cachimba Retrato do seu tío, con iluminación lateral Retrato do seu tío, nunha cadeira Retrato do seu tío, erguido Retrato do seu tío, primeiro plano Retrato do seu tío, lendo un documento Figura e pedra
Xente, paisaxe | 41 - 56
X e n t e , p ai s ax e
Cemiterio de Bouzas. Vigo O ferreiro de Lobeira Pontillón. Serra do Quinxo Rubiás Lavando no río de Lobeira Nevada en Facós Escena aldeá Facós Reflexo na Ponte Loña Cruz de Montealegre. Ourense
Camiño de Zobra, preto de Chedas Vista de Vilanova dos Infantes (Desde Castromao) O Monte do Viso Froitos de millo Imaxe do “Santo” de Facós Altar do “Santo” de Facós
| 57 6 x 9 | 58 - 65
POSITIVOS ORIXINAIS (arquivo de positivos)
6 x 9
Flores de mimosa As carabelas de Colón (I) A partida co médico de Lobeira Agro de Lobeira Botella e copa Paisaxe reflectida na Loña Reflexo da Ponte Loña sobre vidro Reflexo de Facós sobre vidro
8,5 x 13,5 e 8,5 x 11,5 | 66 - 72
8 ,5 x 13 , 5 e 8 ,5 x 1 1,5
Unha rosa Botellas Escena do Quixote a contraluz no solpor Sombras do Quixote e Sancho no solpor Nevada en Facós Autorretrato de Xaquín Lorenzo en Facós Cortando o cabelo e despiollando
18 x 24 | 73
18 x 2 4 As carabelas de Colón (II)
Os títulos que figuran en cursiva son do autor. Uns foron escritos por el nas marxes dos negativos ou nos dorsos dos positivos. Outros foron recollidos ao seu dictado. Os restantes asignáronselle por deducción, ou identificación dos motivos que representan.
No 2004 ano de XaquĂn Lorenzo