Climate Change and Community Adaptation Planing by Conservation Krabi

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ห ัวข้อการนาเสนอ • ความเข ้าใจทีถ ่ ก ู ต ้องต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ • อะไร? อย่างไร? • หลากมิต ิ - หลายแง่มม ุ ของการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ • การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศในประเทศไทย • ตัวอย่างการคาดการณ์ภม ู อ ิ ากาศอนาคตในประเทศไทย • การประยุกต์ใชข้ ้อมูลเพือ ่ การวางแผนชุมชนปรับตัวต่อการเปลีย ่ นแปลง ภูมอ ิ ากาศ • จาก Data สู่ Information – การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศและบริบท ของพืน ้ ที่ ้ • การวางยุทธศาสตร์ระยะยาวโดยใชภาพฉายอนาคต

• การปรับกรอบแนวคิด - การนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชม ุ ชน ี่ งในอนาคต • การมองภาพองค์รวมของชุมชนกับความเสย • การควบรวมการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศลงในแผนยุทธศาสตร์ชม ุ ชน SEA START RC copyright 2012

ความเข ้าใจทีถ ่ ก ู ต ้องต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ

ภูมอ ิ ากาศ Climate

สภาพอากาศ

ภาวะสภาพอากาศรุนแรง

Weather

Extreme weather event

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ Climate change

ผลกระทบจากภูมอ ิ ากาศ

ความแปรปรวนของภูมอ ิ ากาศ

Climate variability

ี่ ง ภาวะเสย Climate risk

ความล่อแหลมเปราะบาง Vulnerability

ความเข้าใจทีถ ่ ก ู ต้องต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ สภาพอากาศ VS ภูมอ ิ ากาศ • สภาพอากาศ – ลักษณะอากาศ - กาลอากาศ ่ อุณหภูม ิ ความเร็วลม ปริมาณฝน ที่ ค่าตัวแปรทางอุตน ุ ย ิ มวิทยา เชน เกิดขึน ้ ณ ทีใ่ ดทีห ่ นึง่ ในเวลาใดๆ • ภูมอ ิ ากาศ ่ ค่าเฉลีย ั และความเบีย ตัวชวี้ ด ั (พารามิเตอร์) ทางสถิต ิ เชน ่ ค่าพิสย ่ งเบน ของลักษณะอากาศทีค ่ รอบคลุมชว่ งเวลาและพืน ้ ทีท ่ ก ี่ ว ้างขวางพอสมควร

ความเข้าใจทีถ ่ ก ู ต้องต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ สรุป • ภูมอ ิ ากาศ - ต ้องมองลักษณะอากาศในห ้วงเวลาทีย ่ าวนาน

• การเปลีย ่ นแปลง – ต ้องมองห ้วงเวลา 2 ชว่ งเปรียบเทียบกัน

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศเป็นเรือ ่ งของการมองอนาคต

หลากมิต ิ - หลายแง่มม ุ ของการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ • การเปลีย ่ นแปลงในเชงิ ขนาด (Magnitude) • ร ้อนมากขึน ้ / ฝนตกมากขึน ้ • การเปลีย ่ นแปลงในเชงิ ความถี่ • ปี ทม ี่ ฝ ี นตกหนักเกิดบ่อยมากขึน ้ • การเปลีย ่ นแปลงในเชงิ เวลา (Temporal) • ระยะเวลาทีม ่ อ ี ากาศร ้อนนานขึน ้ / ฤดูกาลขยับเลือ ่ น • การเปลีย ่ นแปลงในเชงิ พืน ้ ที่ • พืน ้ ทีท ่ ม ี่ ฝ ี นตกหนักขยายตัวมากขึน ้ ี่ งจากการเปลีย แต่ละภาคสว่ นมีประเด็นเสย ่ นแปลงในบริบทที่ แตกต่างก ัน SEA START RC copyright 2012

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศในประเทศไทย: ตัวอย่างการ คาดการณ์ภม ู อ ิ ากาศอนาคตในประเทศไทย

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ้ อย่าง การเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศเป็นกระบวนการทีเ่ กิดขึน ั อ ้ น อีกทงย ชา้ ๆ และซบซ ั้ ังมีความไม่แน่นอนสูง ึ ษาจึงต้องตงอยู การศก ั้ บ ่ นการจาลองสภาพอนาคต ซงึ่ เป็นการสมมุตข ิ น ึ้ ทงนี ั้ ้ โดยการพยายามทีจ ่ ะให้มค ี วามสอดคล้องก ับสถานการณ์จริงให้ได้มากทีส ่ ด ุ การจาลองสภาพอากาศอนาคตโดยใช ้ regional climate model จาก Hadley Center for Climate Change, The Met Office, UK.

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ้ นฐานในการคาดการณ์ภม ตัวแปรสาคัญทีใ่ ชเป็ ู อ ิ ากาศอนาคตคือ ปริมาณก๊าซ เรือนกระจกทีเ่ พิม ่ สูงขึน ้ เรือ ่ ยๆ ทัง้ นีม ้ ก ี ารพิจารณาโดยยึดสมมุตฐิ านหลายชุด

Climate model simulation Future GHG Scenario

Future climate Scenarios

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ตัวอย่างแสดงการเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศในอนาคต

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ตัวอย่างแสดงการเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศในอนาคต 10 – 30 ปี

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ตัวอย่างแสดงการเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศในอนาคต 20 – 30 ปี

สรุป แนวโน้มการเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศในประเทศไทยในอนาคต ภายใต้อท ิ ธิพลของภาวะโลกร้อน: • • • • • •

อุณหภูมส ิ งู ขึน ้ เล็กน ้อย พืน ้ ทีท ่ จ ี่ ะมีอากาศร ้อนจัดจะแพร่ขยายขึน ้ มาก ชว่ งเวลาอากาศร ้อนจะยาวนานขึน ้ ั ้ ลง ฤดูหนาวหดสน ฤดูฝนคงระยะเวลาเดิม แต่ปริมาณน้ าฝนรายปี เพิม ่ สูงขึน ้ ความผันผวนระหว่างฤดู และระหว่างปี เพิม ่ สูงขึน ้ เป็ นเพียงตัวอย่างภาพฉายอนาคตแนวทางหนึง่ เท่านัน ้ ้ ควรใชหลายๆ แนวทางประกอบกัน

การประยุกต์ใชข้ ้อมูลเพือ ่ การวางแผนชุมชนปรับตัวต่อการ เปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ

ประเด็นทีค ่ วรพิจารณา ้ ้ นตัวบ่งชถ ี้ งึ ทิศทางและ • การใชผลการคาดการณ์ ภม ู อ ิ ากาศอนาคตนัน ้ ใชเป็ ขนาดของการเปลีย ่ นแปลงโดยภาพกว ้างๆ เท่านัน ้ • การปรับตัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศนัน ้ มีหลายบริบท / หลายรูปแบบ • การปรับยุทธศาสตร์การพัฒนาชุมชนให ้สอดคล ้องกับทิศทางของการ เปลีย ่ นแปลงในอนาคต ี่ งของชุมชนให ้สอดคล ้องกับการ • การปรับวิธก ี ารบริหารจัดการความเสย เปลีย ่ นแปลงในอนาคต • การตอบสนองต่อผลจากการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศโดยตรง / โดยอ ้อม การปรับตัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศเป็ นกระบวนการทีต ่ อ ่ เนือ ่ ง การปรับตัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ – ยุทธศาสตร์ และการขับเคลือ ่ น SEA START RC copyright 2012

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ จาก Data สู่ Information - แปลความหมายให้อยูใ่ นบริบทชุมชน

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศกับบริบทของพืน ้ ที:่ ภาคสว่ นต่างๆ มีประเด็นทีต ่ ้องห่วงแตกต่างกัน

การเปลีย ่ นแปลงปริมาณฝน / ฤดูกาล / ลม / อุณหภูม ิ / ฯลฯ

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ

การกัดเซาะชายฝั่ ง / ทรัพยากรน้ า / ระบบนิเวศน์ / ภัยธรรมชาติ / ฯลฯ

เกษตร

ชุมชนเมือง

การเกษตร / การประมง / ระบบนิเวศน์ ป่ า / การท่องเทีย ่ ว / ชุมชนเมือง / ฯลฯ

ท่องเทีย ่ ว

ประมง

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ การคิดถึงอนาคตบนหลักของภาพฉายอนาคต (Scenario Thinking): เราบอกอนาคตได ้อย่างแน่นอนหรือ? จากจุดยืนในปั จจุบน ั สถานการณ์อนาคตอาจจะเกิดขึน ้ ได ้ในหลายรูปแบบ ขึน ้ กับ พลวัตของตัวแปรต่างๆ ซงึ่ มีอนาคตทีไ่ ม่แน่นอน

การปร ับกรอบแนวคิดด้านการวางแผนการปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลง ้ ที:่ ภูมอ ิ ากาศในบริบทของยุทธศาสตร์เชงิ พืน

การ เปลีย ่ นแปลง ภูมอ ิ ากาศ

การคาดการณ์ ภูมอ ิ ากาศ อนาคต

ผลกระทบ

การวิเคราะห์ ผลกระทบจาก การเปลีย ่ นแปลง ภูมอ ิ ากาศอนาคต รายภาคสว่ น

ความล่อแหลม เปราะบาง

การวิเคราะห์ ภาวะล่อแหลม เปราะบางราย ภาคสว่ น

การปร ับต ัว

แผนการปรับตัวต่อการ เปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ โดยมุง่ เป้ าทีก ่ าร แก ้ปั ญหาอนาคต

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ การปร ับกรอบแนวคิดด้านการวางแผนการปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลง ้ ที:่ ภูมอ ิ ากาศในบริบทของยุทธศาสตร์เชงิ พืน

การเปลีย ่ นแปลงด้านเศรษฐกิจ ั สงคม ยุทธศาสตร์การ พ ัฒนา (ปัจจุบ ัน – อนาคต)

ี่ งของ ความเสย ภาคสว่ นต่างๆ ใน ้ ที่ (ปัจจุบ ัน – พืน อนาคต)

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ อนาคต

ภาวะล่อแหลม เปราะบางของ ภาคสว่ นต่างๆ ใน ้ ที่ (ปัจจุบ ัน – พืน อนาคต)

การปร ับต ัว

การปร ับกรอบแนวคิดด้านการวางแผนการปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลง ้ ที:่ ภูมอ ิ ากาศในบริบทของยุทธศาสตร์เชงิ พืน การเปลีย ่ นแปลงด้าน ั เศรษฐกิจสงคม

ี่ ง – ควมเสย ความเข้มแข็ง ั ของสงคม (ปัจจุบ ัน)

ผลของการพ ัฒนา – ั สภาพเศรษฐกิจสงคม อนาคต

ภาวะล่อแหลม เปราะบางของ ั สงคม (ปัจจุบ ัน)

ภูมอ ิ ากาศ (อดีต – ปัจจุบ ัน)

การบริหาร จ ัดการความ ี่ ง (ปัจจุบ ัน) เสย

ความยง่ ั ยืน / ความยืดหยุน ่ / การมีทางเลือกหลายทาง

ภาวะล่อแหลม เปราะบางของ ั สงคม (อนาคต)

ภูมอ ิ ากาศอนาคต

การปร ับต ัว

การคาดการณ์การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ และ การวางแผนชุมชนปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ี่ งผลกระทบของการเปลีย ความเสย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ กับการมองภาพในองค์รวม การเปลีย ่ นแปลงปริมาณฝน / ฤดูกาล / ลม / อุณหภูม ิ / ฯลฯ การกัดเซาะชายฝั่ ง / ทรัพยากรน้ า / ระบบนิเวศน์ / ภัยธรรมชาติ / ฯลฯ การเกษตร / การประมง / ระบบนิเวศน์ ป่ า / การท่องเทีย ่ ว / ชุมชนเมือง / ฯลฯ

นโยบายสง่ เสริมการท่องเทีย ่ ว/ สง่ เสริมพลังงานทดแทน / การจัดสรร ทรัพยากรน้ า / สาธารณูปโภค/ ฯลฯ

การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ระบบชวี ภาพกายภาพ เกษตร

ชุมชนเมือง

ท่องเทีย ่ ว

ประมง

ระเบียบ กฎหมาย องค์กร ทิศทางการพัฒนา การเปลีย ่ นแปลงด ้านเศรษฐกิจสังคม

ี่ งในอนาคต การมองภาพองค์รวมของชุมชนก ับความเสย การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ ั้ ฤดูฝนสนลง

้ ฤดูทอ ่ งเทีย ่ วยาวขึน

้ ฤดูมรสุมทีร่ น ุ แรงขึน

นา้ เพือ ่ การเกษตรลดลง

ท่องเทีย ่ ว

พึง่ พาระบบนิเวศน์ชายฝั่ง ้ มากขึน

ชุมชนชายฝั่ ง

เกษตร

้ ต้องการนา้ มากขึน ้ น ักท่องเทีย ่ วเพิม ่ ขึน

้ งระบบนิเวศน์ นา้ จืดเพือ ่ เลีย นา้ กร่อยลดลง

นา้ เค็มปนเปื้ อน บ่อนา้ จืด

ชุมชนเมือง ย้ายถิน ่ ฐาน

้ การปลูกปาล์มนา้ ม ันมากขึน

่ เสริมการท่องเทีย นโยบายสง ่ ว

่ เสริมพล ังงานทดแทน สง

ระด ับนา้ ทะเลเพิม ่ สูง

ึ ษาจังหวัดกระบี่ กรณีศก

ชุมชนชายฝั่ง

การขาดความ ตระหน ักรู ้ ยังไม่ตระหนักว่า ี่ งใน ความเสย อนาคตจะ เปลีย ่ นไปอย่างไร

การขาดความรู ้ มีความรู ้เฉพาะ ทางทีจ ่ ากัดเฉพาะ การประมง

การขาด ความสามารถ ด้านเทคนิค

ไม่สามารถ ดาเนินการหา แหล่งน้ าจืด ทดแทนได ้

การขาด ทร ัพยากร อาศัยอยูใ่ นพืน ้ ที่ ฉนวนแคบ ๆ ริม ฝั่ งทะเล ไม่ ทรัพยากรเพือ ่ การ ผลิตด ้านอืน ่

การขาดการ จ ัดการ / ระเบียบ กฎหมาย / องค์กร ขาดองค์กร สนับสนุนทีจ ่ ะเอือ ้ ให ้เกิดทางเลือก อืน ่

ี่ งของชุมชนในบริบทเชงิ พืน การทาความเข ้าใจความเสย ้ ทีต ่ ้องการเครือข่าย ขนาดใหญ่เพือ ่ ดาเนินการ ั นาให ้ชุมชนแสวงหาทางเลือกเพือ เป้ าหมาย เพือ ่ ชก ่ เตรียมรับมือกับอนาคต SEA START RC copyright 2012

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน

ต ัวอย่างแนวทางการควบรวมการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศลงใน แผนการข ับเคลือ ่ นยุทธศาสตร์ชุมชน: ึ ษา ตาบลเหล่าอ้อย อาเภอร่องคา จ ังหว ัดกาฬสน ิ ธุ ์ กรณีศก

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน การพ ัฒนาแหล่งนา้ เพือ ่ การเกษตรทีย ่ ง่ ั ยืนในเงือ ่ นไขของ การเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน

้ ก ับการปลูกข้าว ปัญหานา้ ท่วมซา้ ซาก ประมาณ บริบทชุมชน – เศรษฐกิจหล ักขึน ี หายประมาณ 2/3 ของพืน ้ ทีใ่ นแต่ละครงั้ 7-8 ปี ในรอบทศวรรษ พืชผลเสย

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน ยุทธศาสตร์ชุมชน – ไม่สภ ู ้ ัยนา้ ท่วม เลิกทานาปี ทานาปร ังแทน ่ ผ่านเครือข่ายท่อใต้ดน การข ับเคลือ ่ น – สูบนา้ จากลานา้ ปาว สง ิ ดวยแรงด ัน วางแผน ่ นา้ จะขยายระบบสูบนา้ และเครือข่ายท่อสง

่ างต ัน หนทางไปสูท ภายใต้เงือ ่ นไขของการ เปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศ?

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน ้ ปริมาณนา้ ในลานา้ ในหน้าแล้ง แนวโน้มทีฤ ่ ดูแล้งจะยาวนานและร้อนมากขึน ้ า้ มากขึน ้ ระบบนิเวศน์ตลอดลานา้ มี ลดลง การปลูกพืชฤดูแล้งมีแนวโน้มใชน ้ ในฤดูแล้ง แนวโน้มต้องการนา้ มากขึน

ี่ งจากน้ าท่วมในอนาคต ความเสย เพิม ่ สูงขึน ้

แต่ยท ุ ธศาสตร์ทวี่ างแผนในปั จจุบน ั อาจไม่ สามารถขับเคลือ ่ นได ้ในอนาคต

กรอบแนวคิดการนาการเปลีย ่ นแปลงภูมอ ิ ากาศมาร่วม กาหนดยุทธศาสตร์ชุมชน

ทางเลือกใหม่ทส ี่ ร้างขีดความสามารถในการร ับมือก ับการเปลีย ่ นแปลง ภูมอ ิ ากาศ - การพ ัฒนาหนองนา้ เพือ ่ เป็นแก้มลิงเก็บนา้ ในฤดูนา้ ท่วมไว้ใชใ้ น หน้าแล้ง

กรอบแนวทางการวางแผนปร ับต ัวต่อภาวะโลกร้อน: ิ ธิภาพมากขึน ี่ งในอนาคต ้ ต่อความเสย การบริหารจ ัดการทีม ่ ป ี ระสท ึ ษาถึงความเสย ี่ งต่อการเดือดร้อนของชุมชนและภาคสว่ นต่างๆ ศก (ผลกระทบในระด ับหนึง่ อาจจะมีผลต่อระด ับความเดือดร้อนทีแ ่ ตกต่างก ัน ่ นต่างๆ) ระหว่างชุมชน และ/หรือ ภาคสว

ี่ งของชุมชนต่อ ประเมินความเสย ผลกระทบจากการเปลีย ่ นแปลงสภาพ ภูมอ ิ ากาศ

ชุมชน

ประเมินขีดความสามารถในการ รับมือและปรับตัวของแต่ละภาค สว่ นและชุมชน

น ักวิชาการ/น ักวิจ ัย

ภาคร ัฐ

แนวทางการปร ับต ัวต่อการเปลีย ่ นแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศ ต้องปร ับให้เข้าก ับสภาพและเงือ ่ นไขของแต่ละชุมชน

ภูมป ิ ั ญญาท ้องถิน ่ + ลดผลกระทบ

กลไกทางเศรษฐกิจ และสงั คม

นโยบาย + รัฐบาล

ลดความเดือดร้อน (เพิม ่ ขีดความสามารถในการร ับมือ)

ขอบคุณ