Cooltura Issue 709 by Cooltura

Ealing zakazuje protestów przeciwko aborcji | 12 LONDYN Inauguracja roku akademickiego PUNO | 24 TRANSPORT Opłata T-Charge - Szlaban dla kopcących w centrum | 26 KULTURA Portrety Cezanne’a | 29 MIEJSCE NA WEEKEND Spacer wzdłuż Grand Union Canal | 36 PREZENTUJEMY POLSKIE SZKOŁY Szkoła im. Św. Rodziny w Walthamstow | 46 ZDROWIE Wielka Brytania wolna od salmonelli | 48 LONDYN

WALKA O CZYSTE POWIETRZE

P O L I S H W E E K LY o_ (

N 42 709) 19 października 2017

22 KONSULTACJE POLSKIEGO RZĄDU Z BRYTYJSKIM

Mer Londynu Sadiq Khan

DZIEŃ NAUCZYCIELA

42 WYSTAWA ZDJĘĆ BOGDANA FRYMORGENA

709-MAKIETA 1 01-27.indd 1

17/10/2017 12:16:29

709-MAKIETA 1 01-27.indd 2

16/10/2017 17:53:15

709-MAKIETA 1 01-27.indd 3

16/10/2017 17:53:24

Zanieczyszczone powietrze nad Londynem Fot. Dan Kitwood/Getty Images

temat numeru

23 października wchodzi w życie, zapowiedziana jeszcze w lutym, opłata T-Charge na auta, które nie spełniają normy Euro 4. Czyli zasadniczo te, które zostały wyprodukowane przed rokiem 2005. Od 7 rano do 18 kierowcy starych samochodów, czy to z silnikami Diesla czy też na benzynę, żeby wjechać do centrum Londynu, będą musieli zapłacić 21 funtów. Londyn w końcu, podobnie jak inne europejskie stolice (Paryż nie wpuszcza do centrum trujących pojazdów w weekendy od dawna), po latach bagatelizowania i unikania problemu wypowiada walkę toksycznemu powietrzu. Wiele brytyjskich samorządów wprowadza także kary dla rodziców, którzy odwożą swoje pociechy do szkół. Bo odpowiadają za 50 proc. ruchu w porannym szczycie i znacząco zwiększają zanieczyszczenie wokół szkół. W południowym Londynie w Croydon kierowcy samochodów,

Radosław Zapałowski

Czarne chmury nad Londynem Toksyczne powietrze dusi mieszkańców Londynu od lat. Sadiq Khan próbuje zredukować problemy związane z trującymi samochodami. Ale bez zmian systemowych i mentalności skazany jest na porażkę.

którzy będą parkowali przed szkołami, bez zezwolenia zarezerwowanego dla mieszkańców, zapłacą nawet 130 funtów kary. W Hackney podobny pilotażowy program obejmie pięć szkół, a w Camden ulice przed placówkami edukacyjnymi mają zostać całkowicie zamknięte. Edynburg takie restrykcje wprowadził już w 2015 roku, ale idei nie udało się zaszczepić w Anglii. Teraz coś ruszyło. Bo sprawa jest poważna. Zanieczyszczone powietrze skutkuje epidemią chorób układu oddechowego i rocznie zabija 40 tys. Brytyjczyków. Unia Europejska alarmowała o tym od dawna. Podobnie jak agencje pozarządowe, lekarze i naukowcy. Bez skutku. Głownie dlatego, że toksycznego powietrza nie widać. A powikłania i problemy zdrowotne pojawiają się po latach. Zaś bez spektakularnych obrazów trudno wzbudzić emocje i uzyskać aplauz opinii publicznej dla znaczącej redukcji

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 4

16/10/2017 17:53:34

liczby samochodów na ulicach oraz zmniejszenia natężenia ruchu. Bo do tego w dłuższej perspektywie powinny dążyć wszystkie trujące aglomeracje. A to rodzi komplikacje. Biznes, wygoda, zwyczaje, niechęć do często nieefektywnego transportu publicznego, pośpiech, wreszcie wyznawana ideologia zderzają się ze zdrowiem publicznym i bezpieczeństwiem. I wszyscy, zarówno mieszkańcy jak i rząd, unikają odpowiedzi na fundamentalne pytania o kształt systemu transportu w Wielkiej Brytanii. Bo nie wiadomo w jakim kierunku zmierzają Wyspy. Nie wiadomo jaka w tej kwestii jest rządowa agenda, jakie są plany i pomysły. Ciężki oddech Europy Wiadomo, że trują wszyscy. Według opublikowanego w 2012 r. raportu Europejskiej Agencji Środowiska – European Environment Agency (EEA)

– ponad 90 proc. mieszkańców europejskich miast oddycha powietrzem zanieczyszczonym ponad normę. Raport EEA „Air quality in Europe — 2012 report” powstał m.in. jako dokumentacja niezbędna do wprowadzenia zmian przepisów, dzięki którym jakość atmosfery na naszym kontynencie może się znacznie poprawić. Między rokiem 2009 a 2011 96 proc. mieszkańców miast europejskich oddychało powietrzem zawierającym podwyższoną dawkę NO2 – dwutlenku azotu, a 98 proc. wdychało ozon znacznie ponad normę akceptowalną przez Światową Organizację Zdrowia. Wielka Brytania – zwłaszcza jeśli chodzi o NO2, który u ludzi w krótkiej perspektywie powoduje podrażnienie oczu, skóry, dróg oddechowych, uporczywy kaszel, bóle głowy, zaburzenia układu krwionośnego, a przy większym stężeniu i w dłuższej perspektywie zatrucia śmiertelne – znacząco wybija się ponad resztę. Absolutnym liderem jest Londyn, który staje się europejskim odpowiednikiem Pekinu. To dzisiaj najbardziej zanieczyszczona stolica w Europie. Najgorzej jest na Grosvenor Place przy pałacu Buckingham, gdzie stężenie dwutlenku azotu wynosi 152 mikrogramy na metr sześcienny powietrza i 4 razy przekracza europejską normę. Jednak inne londyńskie ulice nie pozostają daleko w tyle. W pierwszej pięćdziesiątce najbardziej zanieczyszczonych brytyjskich ulic nie ma żadnej spoza stolicy. Według toksykologa dr. Iana Mudwaya z King’s College London, który przez lata badał dzieci mieszkające w Londynie, zanieczyszczone powietrze stolicy to „cichy, niewidzialny zabójca”, na którego działanie najbardziej narażone są dzieci i seniorzy. Według badań Mudwaya, dzieci mieszkające w gminie London Borough of Tower Hamlets, położonej we wschodniej części miasta – narażonej na przemysłowe zanieczyszczenia oraz silne natężenie ruchu drogowego – mają znacznie zmniejszoną objętość płuc, co „negatywnie odbije się na stanie ich zdrowia w przyszłości”, nawet jeśli przeniosą się do mniej zanieczyszczonych rejonów Wielkiej Brytanii. Według szacunków The Committee on the Medical Effects of Air Pollutants (COMEAP), długotrwałe

oddychanie toksycznym powietrzem prowadzi do podrażnienia oczu, nosa i gardła. Powoduje bóle głowy, nudności, zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. W dłuższym okresie może spowodować atak serca i choroby płuc, nowotwory, a także uszkodzenie mózgu, nerwów, wątroby i nerek. Według szacunków COMEAP, zanieczyszczone brytyjskie powietrze zabija rocznie 40 tys. osób. W tym, według badania opublikowanego przed rokiem przez King’s Collage London, ponad 9 tys. w samym Londynie. To dwa razy więcej niż liczba śmiertelnych ofiar wypadków, skutków otyłości i nadużywania alkoholu razem wziętych. Naukowcy są zgodni, że długotrwałe narażenie na wdychanie zanieczyszczonego powietrza stanowi największe wyzwanie i ryzyko dla stanu publicznego zdrowia zaraz po paleniu. WHO idzie dalej. W 2014 roku ogłosiło, że prawie jeden na osiem zgonów na świecie spowodowany jest przez toksyczne powietrze. Mówiąc wprost, lotne zanieczyszczenia zabijają więcej ludzi niż AIDS, cukrzyca, palenie tytoniu i wypadki drogowe. Umrzeć w Londynie Najnowsze badania, opublikowane przez London Atmospheric Emissions Inventory, są jeszcze bardziej zatrważające. Okazuje się, że osiem milionów londyńczyków, czyli 95 proc. mieszkańców stolicy, oddycha powietrzem, które przekracza normy WHO o 50 proc. Chodzi o PM 2.5, czyli pył zawieszony (aerozole atmosferyczne), które według Światowej Organizacji Zdrowia jest najbardziej szkodliwym spośród zanieczyszczeń atmosferycznych. Bo zawiera związki chemiczne pełne metali ciężkich: arsenu, niklu, dwutlenku azotu, siarki, rakotwórczego benzoalfapirenu czy dioksyn. Wcale nie lepiej jest w innych częściach Wielkiej Brytanii. Raport sporządzony przez Labour pokazuje np., że 38 milionów mieszkańców Zjednoczonego Królestwa, czyli prawie 60 proc. Ludności, wdycha przekraczające normy powietrze, pełne NO2 ( dwutlenku azotu), brunatnego gazu o ostrym zapachu, który jest silnie toksyczny dla układu oddechowego i odpornościo-

Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 5

| Cooltura | 05

16/10/2017 17:53:43

Fot. Daniel Berehulak/Getty Images

wego. NO2 powstaje głównie przez samochody z silnikiem Diesla. Za PM 2.5, według londyńskiego magistratu ,odpowiadają opony, place budowy i palenie drewnem w piecach. Te ostatnie mają zniknąć z Londynu do roku 2025. Sadiq Khan traktuje zagrożenia, w przeciwieństwie do swojego poprzednika – poważnie. T-Charge to jedynie pierwszy krok magistratu w walce z, jak to ujął burmistrz, „największym zagrożeniem zdrowia publicznego naszej generacji”. Khan chce zredukować liczbę aut z silnikiem Diesla oraz zlecił audyt w pięćdziesięciu londyńskich placówkach oświatowych pod kątem jakości powietrza. W planach są restrykcje w ruchu, tzw. zielona infrastruktura, czyli krzewy i zieleń przy ulicach, redukcja zanieczyszczeń przez same szkoły (wymiana bojerów, kaloryferów, nowoczesne, bardziej przyjazne dla środowiska kuchnie itp.) Przyspieszenia nabrała również inicjatywa poszerzenia strefy czystego powietrza. ULEZ - Ultra Low Emissions Zone ma zostać znacząco powiększona. Opłaty (obecnie 12,50 funtów dziennie) od właścicieli starszych modeli samochodów będą pobierane nie tylko w centrum, ale także w południowej i północnej części miasta. Strefa ma zostać powiększona w roku 2019 co najmniej o połowę.

Przyszłość ma dwa koła Plany burmistrza Londynu powinny budzić aplauz i entuzjam. Ale nie budzą. Bo są jedynie minimum. Małym krokiem do uzdrowienia płuc mieszkańców stolicy. Co jedynie pokazuje skalę oporu przeciwko rewolucyjnym, koniecznym planom, które faktycznie zredukowałyby poziom zanieczyszczonego powietrza. A bez takich się niestety nie obejdzie. Nawet rozwiązanie rządowe (w 2040 roku ma zostać zakazana sprzedaż aut na benzynę i ropę), wspierające pojazdy elektryczne, niewiele zmieni. I nie dlatego, że wszyscy więksi producenci samochodów i tak przerzucają się na produkcję pojazdów napędzanych prądem. Volvo np. przechodzi na produkcję hybryd już w roku 2019. A analitycy banku ING przewidują, że w Europie wszystkie nowe auta będą elektryczne już w 2035 roku. Zmiana napędów pomoże, ale nie rozwiąże problemu, bo ważnymi czynnikami w kwestii zanieczyszczenia powietrza są również hamulce i opony. Problemem jest sam transport. A dokładniej liczba pojazdów na ulicach. I jedynie znacząca redukcja samochodów pomoże w walce z toksycznym powietrzem. Zwłaszcza w Londynie, który stale się rozrasta i zwiększa liczbę lud-

ności (o połowę szybciej niż inne miasta w UK). I jeśli wziąć pod uwagę fakt, że do 2050 roku 2/3 ludzi na całym globie będzie żyło w miastach, urbanizacja i problemy z niej wynikające stają się pilną kwestią. Do tego jednak potrzebne są ambicje, strategie i zmiana mentalności. Odpowiedzią są rowery, transport publiczny, metro i pociągi. Oraz zmiana myślenia o transporcie. Co proponuje np. ekonomista Alan Storkey, który twierdzi, że czasem wystarczą drobne zmiany, które zrewolucjonizują jakość podróży. Storkey mówi np. o tym, żeby przystanki dla autokarów przenieść na obrzeża miast. Zredukowałoby to długość jazdy i poprawiło efektywność. (Przepustowość chociażby autostrady M25 jeśli chodzi o samochody osobowe wiozące średnio 1.6 osób wynosi 19 tys. osób. W przypadku autokarów liczba ta rośnie do 260 tys. Zmniejszają także zanieczyszczenie powietrza o 88 proc.). Żeby więc poprawić jakość powietrza, trzeba sprawić, żeby podróż autokarem była atrakcyjna dla pasażerów. Atrakcyjna, czyli szybka. Bez zbędnych postojów w centrach miast i stania w korkach. Banalnie proste do wykonania, a jednak do tej pory nikt na to nie wpadł. W innych sektorach postęp polega z grubsza na uszczupleniu systemu przy jednoczesnym zwiększeniu jego użyteczności. Te samie pryncypia powinny towarzyszyć transportowi. Zamiast tego rząd przeznacza 15 miliardów funtów na rozbudowę dróg. Co jak wiadomo, przynajmniej od 1937 roku i raportu sir Charlesa Bresseya jedynie zwiększa ruch. Do podobnych konkluzji doszli również eksperci Road Research Laboratory w 1958, jak i akademicy z Oxfordu w 1963 oraz ministerstwo Transportu w 1968, które stwierdziło, że „nowe drogi zwiększają ruch od 5 do 25 proc.”. Brytyjska opinia publiczna powinna dostać jasny komunikat. Era samochodów dobiega końca. Czas się przesiąść na rower, jeździć metrem, tramwajami, pociągami i autokarami. Nie dlatego, że tak jest nowocześnie i trendy. Tylko dlatego, że jeśli dalej będziemy używali samochodów osobowych, to po prostu się udusimy. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 6

16/10/2017 17:53:51

SONDA Opinie słuchaczy radia PRL

Jak zmniejszyć smog w Londynie? Czy kupiłbyś samochód z silnikiem Diesla? Diesel nigdy. To gó.no tylko do traktoru i ciężarowki się nadaje. No i do vana jeszcze ujdzie. Krzysztof

Witam. Dlaczego nie pomyślą, aby dzieci do szkoły woziły school busy? To rodzice odwożący dzieci do i ze szkoły tworzą największe korki. Dlaczego nie obniżą cen za transport publiczny?! W wielu przypadkach, zwłaszcza w weekend, nie ma transportu publicznego – powinno być więcej autobusów. Renata

Nie kupiłbym diesla w życiu...!!! Oszukana ekonomia, jak i spalinowo nie wychodzi dobrze. Cheeki

Ludzie, czemu wypisujecie takie bzdury na temat Diesla? To tylko świadczy o waszej niewiedzy i małym poczuciu świadomości społecznej. To jest tylko szukanie pieniędzy. Nagle im Diesel przeszkadza.

Only diesel!!!!!! Piotr

Klekot dieselka! Bezcenne. Norbert

Silniki elektryczne to przyszłość! Tych silników już jest tutaj dużo. Cheeki

Slawomir

Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 7

| Cooltura | 07

16/10/2017 17:54:00

opinie

Jak zabezpieczyć się przed zanieczyszczonym powietrzem Radzi dr Gabriela Kowalska-Karaczun, lekarz rodzinny.

Kto jest najbardziej narażony na podwyższone stężenie zanieczyszczeń w powietrzu? Zanieczyszczenie powietrza jest największym zagrożeniem dla zdrowia ludzi w Europie, wynikającym ze stanu środowiska. Skraca ono długość życia człowieka i jest przyczyną wielu poważnych chorób, takich jak choroby układu oddechowego, choroby serca i nowotwory. Raport opublikowany przez Europejską Agencję Środowiska (EEA) szacuje, że zanieczyszczenie powietrza jest odpowiedzialne za około 500 tys. przedwczesnych zgonów w Europie. Do grup szczególnie narażonych na ich oddziaływanie zalicza się dzieci i osoby starsze oraz inne osoby z chorobami przewlekłymi, np. układu oddechowego i układu krążenia. Jaki wpływ na organizm ma dwutlenek azotu (NO2) emitowany przez silniki Diesla? Dwutlenek azotu może podrażniać płuca i powodować mniejszą odporność na infekcje dróg oddechowych, takich jak grypa. Przedłużające się lub regularne narażenie na stężenia, które są znacznie wyższe niż zwykle w powietrzu, mogą powodować zwiększenie częstotliwości występowania ostrej choroby układu oddechowego u dzieci. Wpływ zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu był badany w zakresie uciążliwości ruchu komunikacyjnego. Zanieczyszczenie powietrza produktami spalania paliw w silnikach pojazdów przyczynia się do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak ostre choroby płuc i toksyczny

obrzęk płuc. Bardzo często powikłaniem toksycznego obrzęku płuc jest odoskrzelowe zapalenie płuc, niekiedy o charakterze krwotocznym i zwykle ciężkim przebiegu. NO2 powoduje również przewlekłe choroby układu oddechowego, astmę oskrzelową, uczulenia, nowotwory i zwiększa wskaźnik śmiertelności. Czego unikać i jak się zabezpieczyć w dni najwyższego stężenia smogu? Unikać przebywania na dworze, spacerów, jazdy rowerem, biegania itp., w razie konieczności zaopatrzyć się w maskę antysmogową. Czy maseczka na twarz jest skuteczną ochroną przed zanieczyszczeniami? Jest to jedyna forma

zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem w razie konieczności przebywania na skażonych ulicach. Dobra maska przeciwsmogowa musi być wyposażona w filtry, które skutecznie zatrzymują pyły zawieszone w atmosferze, dlatego najlepiej wybierać te oznaczone międzynarodowym symbolem N99, co oznacza, że dobrze dopasowana powinna zatrzymać 99 proc. pyłów. Uwaga! Tego warunku nie spełniają maski chirurgiczne i nie sprawdzą się one w smogowe dni. Czy organizm ludzki ma mechanizmy obronne i potrafi przystosować się do życia w środowisku z zanieczyszczonym powietrzem? Nie. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 8

16/10/2017 17:54:08

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 9

| Cooltura | 09

16/10/2017 17:54:18

londyn polityka

Negocjacje w martwym punkcie

Wciąż nie ma wystarczającego postępu w negocjajach Brexitu by przejść do kolejnego etapu rozmów – powiedział Michel Barnier. Główny negocjator Brukseli zaznaczył, że nastąpił punkt zwrotny, ale strony wciąż nie wypracowały kompromisu. Przyznał też, że impas jest niepokojący.

Rozmowy wciąż skupiają się na prawach obywateli i jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wzajemnych zobowiązaniach finansowych oraz utrzymania swobody przepływu osób na granicy między pozostającą w Unii Irlandią, a wychodzącą z niej Wielką Brytanią. Barnier podsumował piąta rundę negocjacji podczas

Fot. Olivier Hoslet/ PAP/EPA

konferencji prasowej, na której wystąpił z brytyjskim ministrem do spraw Brexitu Davidem Devisem. Podczas odbywającego się w tym tygodniu szczytu Unii Europejskiej szefowie państw członkowskich mają zdecydować czy można przejść do negocjacji przyszłych relacji handlowych na czym szczególnie zależy Londynowi. —

Królowa traci siły

Królowa nie złoży w tym roku wieńca przed pomnikiem Cenotaph w Remembrance

Sunday – poinformowała telewizja BBC. Zastąpi ją syn – książę Charles. Elżbieta II będzie oglądać uroczystość zapla-

nowaną na 12 listopada z balkonu Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W trakcie 65 lat panowania Elżbieta II nie składała wieńca w Remembrance Sunday tylko sześć razy – dwa razy gdy była w ciąży i cztery razy z powodu zagranicznych wyjazdów . Po raz ostatni taka sytuacja miała miejsce w 1999 roku. W tym roku po raz pierwszy powód jest inny. Zdaniem BBC, to kolejna oznaka pokoleniowej zmiany i stopniowego przejmowania obowiązków mającej 91 lat królowej przez następcę tronu – księcia Charlesa. Remembrance Sunday upamiętnia weteranów I i II wojny światowej.

Fot. Will Oliver / PAP/

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 10

16/10/2017 17:54:29

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 11

| Cooltura | 11

16/10/2017 17:54:37

Prawo

Fot. Peter Macdiarmid/Getty Images

Ealing zakazuje protestów przeciwko aborcji

Radni z dzielnicy Ealing zdecydowaną większością głosów poparli wprowadzenie zakazu protestowania przed klinikami, w których przeprowadza się aborcję. Urzędnicy uznali, że manifestacje są formą prześladowania kobiet poddających

się zabiegom. Zakaz wprowadzono po złożeniu petycji podpisanej przez ponad trzy tysiące mieszkańców, zdaniem których protesty przeciwników aborcji zakłócają spokój i stresują kobiety. Z takim stwierdzeniem nie zgadza się organizacja religijna The Good

Counsel Network, której członkowie czuwają z transparentami przed jedną z klinik. Jak zauważa BBC, Ealing jest pierwszym samorządem, który zakazał protestów antyaborcyjnych i w ślad za nim mogą pójść kolejne. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 12

16/10/2017 17:54:45

Nielegalni imigranci z Grenfell Tower dostaną rezydentury

Nielegalni imigranci, którzy przeżyli pożar wieżowca Grenfell Tower, będą mogli starać

się o prawo do stałego pobytu w Wielkiej Brytanii – poinformowało Home Office. Jeśli zgłoszą się do końca listopada mogą dostać prawo pobytu na pięć lat, a później stałą rezydenturę. Wcześniej ministerstwo spraw wewnętrznych oferowało tym osobom prawo pobytu tylko na 12 miesięcy. Zmiana stanowiska nastąpiła pod naciskiem organizacji występujących w imieniu pogorzelców. Policja zidentyfikowała dotąd 60 ofiar pożaru.

Sadiq Khan: Ograniczenie imigracji jest ryzykowne

Utrzymanie swobody przepływu osób jest najlepszą drogą do

ekonomicznej prosperity po Brexicie – powiedział mer Londynu podczas spotkania z przedsiębiorcami. Sadiq Khan ostrzegł rząd Theresy May, że ograniczenie imigracji jest ryzykowane dla ekonomii i będzie najbardziej nieodpowiedzialną decyzją polityczną podjętą w ostatnich latach. Podczas wystąpienia w Konfederacji Brytyjskiego Przemysłu Khan podkreślił, że dostęp do mobilnych pracowników z Unii Europejskiej jest kluczowy dla rozwoju Londynu i reszty kraju. – Jest możliwa odpowiedź na niepokój spowodowany napływem imigrantów w niektórych rejonach kraju i wpływ jaki to ma na lokalne społeczności bez opuszczania unijnego rynku i z zachowaniem dostępu do utalentowanych Europejczyków – powiedział Sadiq Khan

Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 13

| Cooltura | 13

16/10/2017 17:54:57

fotorelacja Tekst i zdjęcia Marcin Urban

Dzień nauczyciela

Nauczyciele z polskich szkół sobotnich, działających w Londynie, wzięli udział w uroczystości z okazji swojego święta. Zorganizowało ją Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskiego za Granicą w Polskim Ośrodku Społeczno – Kulturalnym. Życzenia trzystu pedagogom, zrzeszonym w organizacji, złożyła prezeska ZNPZ Irena Grocholewska. Jako jeden z ostatnich sukcesów wymieniła wywalczenie legitymacji szkolnych dla uczniów polskich szkół sobotnich. Aleksandra Jędryszek-Geisler, doktorantka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, w swojej prelekcji przybliżyła działalność polskich szkół sobotnich w Stanach Zjednoczonych. W części artystycznej wystąpił zespół Karolinka i dzieci ze Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy ambasadzie RP w Londynie, działającego w Isleworth. —

Irena Grocholewska, prezeska ZNPZ

Zespół Karolinka

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 14

16/10/2017 17:55:17

Grono pedagogiczne szkoły sobotniej w Hanwell

Uczniowie Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy ambasadzie RP w Londynie

Aleksandra Jędryszek-Geisler doktorantka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

709-MAKIETA 1 01-27.indd 15

Nº 709

| Cooltura | 15

16/10/2017 17:55:35

szły to, jak za karę. A tutaj, gdzie nie ma obowiązku, dzieci chodzą do szkoły i trzeba to docenić. Dzieci garną się do nauki, chętnie śpiewają polskie piosenki, pięknie recytują polskie wiersze i to jest niesamowite. W Polsce oczywiście też mamy dobrą młodzież, ale patrząc tak z mojej perspektywy, tam opór był znacznie większy. Była większa ściana między nauczycielem a dziećmi.

rozmowa

Krzewić patriotyzm i polskość Rozmowa z Katarzyną Wierciszewską, wicedyrektorka Polskiej Szkoły Przemiotów Ojczystych im. Heleny Modrzejewskiej w Hanwell. Co jest największym wyzwaniem, jeśli chodzi o nauczanie polskich dzieci za granicą? Myślę, że to, iż są to spotkania tylko w sobotę, jedynie przez 3 godziny, by przekazać im tę wiedzę, z którą na co dzień nie mają styczności, chodząc do szkoły brytyjskiej. Nie uczą się o polskiej kulturze, o polskiej geografii, a – nie oszukujmy się – w brytyjskich szkołach nie wiedzą nawet gdzie Polska leży. To duże wyzwanie dla nas, ponieważ często zdarza się, że nasze dzieci nie mają wsparcia od swoich rodziców jeśli chodzi o historię, geografię, czy naukę języka polskiego. To jest wyzwanie dla nas, ale staramy się, a nasza szkoła rozrasta się dosyć szybko. To pokazuje, że jesteśmy potrzebni. Cieszymy się, że to nam dobrze wychodzi. Dwujęzyczność jest tym, co utrudnia

pracę, czy raczej tym co urozmaica, ubarwia? Dwujęzyczność tylko i włącznie pomaga. Dla dzieci w przyszłości będzie to również bardzo dużym atutem, czy to przy podjęciu pracy, czy być może po zrobieniu tutaj matury będą chcieli wrócić do korzeni, by studiować w Polsce. Dzięki temu poznają naszą kulturę, mają porównanie, mogą dużo więcej osiągnąć. Znajomość języka zawsze otwiera drzwi do wszystkiego. Tak, że dla dzieci dwujęzyczność jest bardzo dużym atutem. Ale dla nas – nauczycieli także jest to niewątpliwy atut. Polskie szkoły sobotnie jak wiadomo nie są obowiązkowe. Jak porównałaby pani dzieci z tych szkół z dziećmi uczącymi się w Polsce? Tak, tutejsze szkoły są szkołami uzupełniającymi. Pracując w szkole w Polsce, a pracowałam w szkole średniej, miałam styczność z dziećmi, które nie chciały chodzić do szkoły, a jeśli już

Czy wychowanie w Wielkiej Brytanii jakoś zmienia uczniów? Widać to w relacji między uczniami a nauczycielami? Wydaje mi się, że dzieci bardziej garną się do nas. Jednak, szczególnie te młodsze, potrzebują przytulenia, pomocnej dłoni. Czasami nazwą nas np. ciocią. Wychowują się tutaj i ma tylko nadzieję, że nie odczuwają tego zbyt mocno, iż nie są Brytyjczykami. Dlatego myślę, że m.in. dzięki temu czują się u nas w szkole jak w domu. I to im bardzo pomaga. Bycie nauczycielem w polskiej szkole w Wielkiej Brytanii to zajęcie dodatkowe, a nie praca podstawowa? Tak, oczywiście, nie bylibyśmy w stanie się z tego utrzymać. Ale mimo że uczymy tylko w soboty, zajmuje to dużo czasu. Musimy się przygotować, a ja, jako wicedyrektor szkoły mam dodatkowo wiele innych zajęć. Ale to jest nasza pasja. Nie robimy tego, bo nam ktoś za to płaci. Robimy to z pasji, zamiłowania, by krzewić patriotyzm i polskość wśród dzieci. Żeby były dumne, że są Polakami i to chcemy przekazać. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 16

16/10/2017 17:55:44

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 17

| Cooltura | 17

16/10/2017 17:55:52

Gospoda rka

Wschodni Londyn rozkwita

Wschodni Londyn jest najszybciej rozwijającą się

częścią Londynu – wynika z raportu

Brytyjska zbrojeniówka zwalnia pracowników

Firma BAE Systems – producent samolotów wielozadaniowych Typhoon, ogłosiła redukcję zatrudnienia. Pracę straci 2 tys. osób. Najwięcej w zakładach w hrabstwie Lancashire, gdzie produkowane są części do samolotów. Redukcje dotkną też pracowników w Portsmouth, Solent, Guildford i Londynie.

Oxford Economics, który przedstawił mer Londynu. Motorem napędowym były zorganizowane w 2012 roku letnie igrzyska olimpijskie. Od tamtego czasu na wschodzie stolicy powstało ponad 100

W wydanym oświadczeniu władze firmy wyjaśniają, że powodem zwolnień jest reorganizacja, w celu podniesienia konkurencyjności. Jak podaje BBC, BAE Systems ma problemy z powodu dziury w zamówieniach na samoloty Typhoon. Firma czeka na spodziewany kontrakt z Katarem. —

tysięcy miejsc pracy. To trzy razy więcej niż przewidywano przed imprezą. Najwięcej – 50 tys. nowych miejsc pracy pojawiło się w Tower Hamlets, 25 tys. w Hackney, a 17 tys. w Newham. Badacze przewidują dalszy wzrost zatrudnienia, głównie w zawodach zawiązanych z nauką i technologią.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 18

16/10/2017 17:56:04

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 19

| Cooltura | 19

16/10/2017 17:56:12

londyn

Jutro nie będzie futro

Firma odzieżowa Gucci od przyszłego roku rezygnuje z wykorzystywania naturalnego futra w swoich strojach – ogłosił Marco Bizzarri w London College of Fashion. Jak wyjaśnił, to jeden z elementów polityki zrównoważonego rozwoju firmy. Włoski dom mody zapowiedział, że zmiana pojawi się już w kolekcji wiosenno – zimowej. Cytowani przez BBC obrońcy praw zwierząt określili decyzję, jako punkt zwrotny dla przemysłu odzieżowego. —

Rozdano nagrody Londyńskiego Festiwalu Filmowego

„Loveless” – film rosyjskiego reżysera Andrieja Zwiagincewa zdobył

główną nagrodę zakończonego w niedzielę Londyńskiego Festiwalu Filmowego. To dramat o rozwodzącej się parze, której znika syn. Jury określiło film jako piękną i bardzo poetycką

Zwiagincew wygrał londyński festiwal po raz drugi. Pierwszą nagrodę zdobył w 2014 roku za film „Lewiatan”. W konkursie głównym rywalizowało 12 filmów z całego świata. Nie było wśród nich polskiej produkcji. Oceniało je jury, którego prze-

krytykę naszej kondycji psychicznej

wodniczącą była Andrea Arnold –

i sytuacji politycznej.

brytyjska reżyserka i była aktorka.

Andriej Zwiagincew i Alexander Rodnyansky odbierają nagrodę dla najlepszego filmu Fot. John Phillips/Getty Images

Wielka Brytania przeżywa turystyczny boom

Liczba zagranicznych turystów może w tym roku przekroczyć rekordowe 40 mln – przewiduje agencja promocji turystyki Visit Britain. W porównaniu do ubiegłego roku byłby to wzrost o 6 proc. Rośnie także suma jaką zagraniczni turyści wydają na Wyspach. W tym roku prawdopodobnie przekroczy 26 miliardów funtów. Boom przeżywa także turystyka krajowa. W ostatnich miesiącach znacząco wzrosła liczba Brytyjczyków, którzy urlop spędzają na Wyspach. Turystyka daje zatrudnienie 3 mln osób, a jej wkład do brytyjskiej gospodarki jest dwa i pół razy większy niż przemysłu motoryzacyjnego. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 20

16/10/2017 17:56:24

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 21

| Cooltura | 21

16/10/2017 17:56:32

londyn Tekst i zdjęcia Piotr Dobroniak www.cooltura24.co.uk

Londyn: Polscy i brytyjscy ministrowie rozmawiali o bezpieczeństwie

Spotkania, jakie odbyli minister Witold Waszczykowski z Borysem Johnsonem oraz minister Antoni Macierewicz z ministrem Michaelem Fallonem, dotyczyły bezpieczeństwa Polski na tzw. wschodniej flance NATO oraz przyszłości Polaków po zakończeniu Brexitu. Wszyscy ministrowie podkreślali historyczne związki Wielkiej Brytanii z Polską. Powoływali się na setki tysięcy Polaków pracujących w UK oraz coraz to nowe umowy pomiędzy oboma krajami. Po pytaniu od dziennikarzy na konferencji prasowej w brytyjskim

ministerstwie spraw zagranicznych w sprawie traktatów bezpieczeństwa, minister Macierewicz powiedział, że Polska miała już wiele traktatów, z których nic nie wynikało i dlatego teraz zależy jej na konkretnych działaniach. Stąd obecność wojsk brytyjskich na terenie Polski. Macierewicz podkreślał też, że Wielka Brytania jest partnerem Polski w sprawie budowania bezpieczeństwa cybernetycznego. Z kolei dopytywany przez dziennikarzy Boris Johnson uniknął konkretnej odpowiedzi na temat sytuacji miliona Polaków po Brexicie, stwierdza-

jąc jedynie, że „ich prawa będą zabezpieczone i zagwarantowane w brytyjskich przepisach”. Mówił też, że UK przedstawiła konkretny plan w sprawie umowy brexitowej i teraz zależy od UE, jak do tego planu podejdzie. Spotkanie polskich i brytyjskich ministrów odbyło się na zasadzie tzw. kwadrygi, podczas której polscy i brytyjscy ministrowie spraw zagranicznych i obrony spotykają się na wspólnych rozmowach, ustalając wspólne stanowiska w ramach polityki międzynarodowej oraz bezpieczeństwa. Spotkania zapoczątkowano w 2010 roku. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 22

16/10/2017 17:56:45

Zarzuty dla mordercy Polaka z Hounslow

26-letni Vitali Daecov z Mołdawii został oskarżony o zamordowanie Polaka w Hounslow. Mężczyzna stanął przed sądem w Uxbridge. 31-letni Kamil Metler został znaleziony martwy w nocy 8 października przy Montague Road w Hounslow. Zmarł na skutek poważnych obrażeń głowy. Kilka godzin wcześniej był widziany w towarzystwie kobiety i mężczyzny w pubie Yates przy Bath Road. Policja cały czas apeluje o informacje, które pomogą wyjaśnić okoliczności zdarzenia. Można je przekazywać anonimowo pod numerem Crimestoppers – 0 800 555 111.

Nowa broń kryminologów

Już za kilka miesięcy brytyjska policja będzie w stanie powiedzieć na podstawie

odcisków palca, czy dana osoba piła alkohol, brała narkotyki, a nawet jak się odżywia i jakiego używa żelu do włosów. Jak podaje BBC, naukowcy z Sheffield Hallam University odkryli możliwość badania molekuł zostawionych razem z odciskiem, które powiedzą o osobie podejrzanej znacznie więcej, niż policjanci mogą dowiedzieć się obecnie. Metoda jest już testowana przez policję w West Yorkshire. Jest droga – jedno badanie kosztuje ok. 2 tys. funtów, dlatego prawdopodobnie będzie stosowana tylko w najważniejszych dochodzeniach. Policjanci mają jednak nadzieję, że pomoże w rozwiązaniu wielu niewyjaśnionych spraw sprzed lat.

Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 23

| Cooltura | 23

16/10/2017 17:56:56

Anna Maria Stańczyk odbiera tytuł Doktora Honoris Causa

Relacja Tekst i zdjęcia Marcin Urban

Inauguracja roku akademickiego PUNO

Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO) zainaugurował 68. rok akademicki. Uroczystość otworzył rektor prof. dr inż. Tomasz Kaźmierski. Inauguracyjny wykład, poświęcony sytuacji obywateli Unii Europejskiej po Brexicie, wygłosił prorektor, dr Waldemat Gontarski. Po nim rozdano świadectwa absolwentom studiów podyplomowych. Specjalnym punktem spotkania było wręczenie tytułu doktora honoris causa Annie Marii Stańczyk. Polski Uniwersytet na Obczyźnie działa formalnie od 1952 roku, kiedy dekretem Prezydenta RP na Uchodź-

ctwie dostał uprawnienia państwowej szkoły akademickiej. Nieformalną działalność zaczął znacznie wcześniej. PUNO oferuje studia podyplomowe na kilku kierunkach. Jednym z najpopularniejszych jest nauczanie języka polskiego, a nowością w tym roku jest psychodietetyka. Pracownicy naukowi prowadzą obecnie badania nad migracją i wielokulturowością dużych miast europejskich. 16 grudnia PUNO zorganizuje konferencję naukową o Brexicie. Uniwersytet bierze też udział w europejskich projektach naukowych. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 24

16/10/2017 17:57:09

Nยบ 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 25

| Cooltura | 25

16/10/2017 17:57:18

TRANSPORT Przygotował Marcin Urban

Szlaban dla kopcących w centrum

Od 23 października za wjazd starym samochodem do centrum Londynu trzeba będzie zapłacić dodatkowo 10 funtów. W życie wejdzie opłata T-Charge, która obejmie posiadaczy aut niespełniających normy Euro 4 i wyższych. Są to generalnie samochody benzynowe i na ropę, wyprodukowane przed 2005 rokiem. T-Charge zapłacą także posiadacze trójkołowców i quadów, które nie spełniają normy Euro 3. Część kierowców będzie więc musiała zapłacić za wjazd do centrum 21,50 funtów (20,50 przez system Autopay). Opłata będzie pobierana tak samo jak Congestion Charge. Za jej nieuiszczenie grozi mandat w wysokości 130 funtów (65 funtów przy płatności w ciągu 14 dni). Opłata T-Charge będzie obowiązywać w strefie objętej opłatą

W życie wejdzie opłata T-Charge, która obejmie posiadaczy aut niespełniających normy Euro 4 i wyższych

Kiedy deptak na Oxford Street?

Transport for London przedstawił wyniki pierwszej

rundy konsultacji społecznych przed transformacją Oxford Street w deptak. Zamknięcie ulicy dla ruchu poparło ponad 60 proc. uczestników ankiety internetowej. 30 proc. jest temu przeciwna. Przeciwnicy obawiają się przede wszystkim, że po zamknięciu Oxford Street nasili się ruch na sąsiednich, relatywnie spokojnych dotąd ulicach. Drugi etap konsultacji rozpocznie się na początku listopada.

Congestion Charge od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00 – 18:00, z wyjątkiem Bank Holiday i okresu od Bożego Narodzenia do Sylwestra. Nie obejmie motocykli. Nowy podatek wprowadził mer Sadiq Khan, by zmniejszyć ruch i emisję spalin przez pojazdy najbardziej trujące powietrze.

Transport for London planuje wstępnie zamknięcie Oxford Street dla aut w grudniu przyszłego roku. To obecnie najbardziej zatłoczona ulica w stolicy. Każdego dnia przechodzi tamtędy ponad pół miliona osób. To popularny wśród turystów i londyńczyków pasaż handlowy.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 26

16/10/2017 17:57:29

Metro rezygnuje z zakupu taboru

Zła informacja dla londyńczyków, korzystających codziennie

z metra. W liniach Northern i Jubilee będzie jeszcze większy tłok. Transport for London wstrzymał plan zakupu nowych pociągów i zwiększenia częstotliwości kursowania. Jak informuje „London Evening Standard”, w budżecie Londynu zabrakło pieniędzy na ten cel. TfL planował kupić 17 składów, by na linii Northern pociągi kursowały w godzinach szczytu co 2 minuty. Na linię Jubilee miało wyjechać dodatkowych 10 pociągów. Częstotliwość kursowania miała zostać zwiększona do 36 składów na godzinę.

Fot. Transport for London

Przejście dla pieszych na pilota

> Zdjęcia: Umbrellium

Londyńska firma Umbrellium, zajmująca się projektowaniem, zaprezentowała pierwszą na świecie interaktywną drogę. Jej nawierzchnia przypomina ogromny wyświetlacz. W jezdnię zostały wmontowane ledy, na których można włączać odpowiednie oznakowanie. Piesi na przykład korzystając z aplikacji na telefon mogą sobie włączyć zebrę, która następnie dostosowuje swoją szerokość do rozmiaru tłumu. Przed przejściem można wyświetlić znaki ostrzegawcze. Droga reaguje też sama na sytuację, którą monitorują zamontowane nad nią kamery. Zdaniem specjalistów cytowanych przez BBC, rozwiązanie jest ciekawe, ale zbyt kosztowne. Projekt powstał na zamówienie firmy ubezpieczeniowej Direct Line i agencji Saatchi and Saatchi. —

Nº 709

709-MAKIETA 1 01-27.indd 27

| Cooltura | 27

16/10/2017 17:57:42

COOL TIME Przygotował Marcin Urban

Poleca: dr Jacek Kornak

Opera: Passion, Power and Politics Do 25.02.2018. Victoria & Albert Museum, Cromwell Rd, Londyn SW7 2RL. Stacja: South Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 17:45 (w piątki do 22:00). Bilety: £19 www.vam.ac.uk

Victoria and Albert Museum postanowiło zmierzyć się z zadaniem zaprezentowania na wystawie opery jako gatunku. Kuratorka tej wystawy wraz z zespołem VAM wykazali się wprost niezwykłą kreatywnością. Opera: Passion, Power and Politics to wystawa nie tyle przedstawiająca zbiór obiektów muzealnych związanych z operą. To przede wszystkim idea ukazania opery jako kompleksowego zjawiska, które odegrało ważną rolę w życiu społecznym miast europejskich. Opera: Passion, Power and Politics jest podzielona na kilka sal według miast i oper, które miały w nich swoje premiery. Znaj-

dziemy tutaj na przykład Wiedeń, w którym w 1786 Le nozze di Figaro miało swoją premierę. Sama przestrzeń przywołuje tutaj nastrój i charakter Wiednia z końca XVIII wieku. W centrum znajduje się oryginalny fortepian Mozarta, na ścianach panele sugerują wystrój wiedeńskiego salonu, a w gablotach znajdziemy między innymi stroje z epoki, obrazy i grafiki przedstawiające Wiedeń oraz inne eksponaty, które tworzą atmosferę oświeceniowego miasta. Wystawa Opera: Passion, Power, Politics tworzy wyjątkową przestrzeń, w której muzyka w połączeniu ze sztuką wizualną opowiadają o emocjach, które

opera budzi, ale także o czasach, w których dzieła operowe powstawały, miastach, których teatry operowe były integralną częścią oraz ludziach, bez których nie byłoby tych oper. Jest to jedna z najlepszych wystaw ostatnich lat. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 28

16/10/2017 18:18:27

» wystawy > Plac Zabaw w Galerii 03.10.2017 – 02.04.2017. Tate Modern, Bankside, Londyn SE1 9TG. Stacja: Blackfriars, Southwark. Otwarte: pt. – sob. 10:00 – 22:00, niedz. – czw. 10:00 – 18:00. Wstęp wolny www.tate.org.uk Instalacja duńskiego tercetu artystów Superflex, to przykład sztuki, która jednoczy. W Hali Turbin zamontowano huśtawki, na których mogą bujać się jednocześnie trzy osoby. Pomarańczowa linia huśtawek przebiega przez całą galerię i wychodzi poza nią po południowej stronie budynku. Założony w 1993 roku kolektyw Superflex tworzą Bjørnstjerne Christensen, Jakob Fenger i Rasmus Nielsen. Jest to trzecia wystawa z cyklu Hyundai Commission, którą sponsoruje koreański koncern motoryzacyjny w ramach współpracy z Tate.

> Cézanne Portraits Od 26.10. National Portrait Gallery, St Martin’s Place, Londyn WC2H 0HE. Stacja: Charing Cross, Leicester Square, Embankment. Otwarte: sob. – śr. 10:00 – 18:00, czw. – pt. 10:00 – 21:00. Bilety: £20 www.npg.org.uk

Paul Cézanne, Madame Cézanne na żółtym krześle © Wilson L. Mead Fund, The Art Institute of Chicago

709-MAKIETA 2 28-53.indd 29

Główna, jesienna wystawa w Narodowej Galerii Portretu, skupia w jednym miejscu ponad 50 portretów Paula Cezanne’a (18391906), wypożyczonych z kolekcji na całym świecie. Część obrazów nie była wcześniej prezentowana w Wielkiej Brytanii. Cezanne w trakcie swojej kariery twórczej namalował ponad 1 tys. prac, z których ok. 160 to portrety. Ciekawostką na wystawie jest zestawienie kilku wersji tego samego tematu.

Nº 709

| Cooltura | 29

16/10/2017 18:18:50

> Beazley Designs Of The Year 18.10.2017 – 28.01.2018. Design Museum, 224-238 Kensington High St, Kensington, Londyn W8 6AG. Stacja: High Street Kensington. Otwarte codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £9 designmuseum.org

Na wystawie zobaczymy 60 prac z całego świata, wyróżnionych w organizowanym od 10 lat konkursie na najciekawsze projekty użytkowe. Projekty nagrodzono w sześciu kategoriach: architektura, technika cyfrowa, moda, grafika, produkt i transport. Ciekawostką jest prezentacja techniki VR. Dzięki niej zwiedzający przeniosą się do Francji z lat 20. XX wieku, aby zwiedzić pokoje wyposażone w meble autorstwa Pierre’a Chareau, wielkiego architekta art deco. Bardziej współczesnym doświadczeniem jest wirtualna rekonstrukcja rzeczywistości, jaką napotykają więźniowie w syryjskim areszcie.

> Poster Girls – a Century of Art and Design Od 13.10. London Transport Museum, Covent Garden Piazza, Londyn WC2E 7BB. Stacja: Covent Garden, Temple. Otwarte: codziennie 10:00 – 18:00. Bilety: £17.50 www.ltmuseum.co.uk Nową wystawą London Transport Museum chce zwrócić uwagę na twórczość projektantek plakatów z XX i XXI wieku. Wystawiając na pokaz 150 prac, muzealnicy chcą pokazać umiejętności i kreatywność graficzek, a także odsłonić kulisy powstania niektórych dzieł.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 30

16/10/2017 18:19:01

» teatr > Zemsta 21.10. godz. 19:00 i 22.10. 16:00, Teatr POSK. Polski Ośrodek Społeczno – Kulturalny, 238-246 King St, Londyn W6 0RF. Stacja: Ravenscourt Park. Bilety: od £12 www.scenapolska.uk Przezabawna i zaskakująco aktualna komedia hrabiego Fredry o murze granicznym, żrących się Sarmatach, miłości i… krokodylu. Błyskotliwy i rubaszny dowcip Fredry, satyra i humor wydobyte doskonałą grą aktorów pod wytrawnym okiem reżyserów, Heleny Kaut Howson i Wojtka Piekarskiego. Widzowie mogą liczyć na inteligentną rozrywkę, błyskotliwe dowcipy i znakomite aktorstwo.

Fot. Patrick-Baldwin

> Reasons To Be Cheerful 24.10. – 04.11. Theatre Royal Stratford East, Gerry Raffles Square, Londyn E15 1BN. Stacja: Stratford. Spektakle: wt. – sob. 19:30, dodatkowo czw. i sob. 14:30. Bilety: od £8 www.stratfordeast.com Przygotowany przez pionierską grupę niepełnosprawnych aktorów „Grease” punk-rockowy musical z przebojami

Iana Dury i zespołu The Blockheads. Akcja rozrywa się na przełomie lat 70. i 80., w momencie przejęcia władzy przez konserwatystów. Przekaz sztuki jest aktualny do dzisiaj, bo podobnie jak wówczas, osoby niepełnosprawne muszą protestować przeciwko rządowym oszczędnościom ich kosztem. Musical był wystawiany na otwarcie igrzysk paraolimpijskich w Londynie w 2012 roku.

» kino > The Death Of Stalin Od 20.10. Dramat, Francja/UK. Reż. Armando Iannucci,wyst. Rupert Friend, Olga Kurylenko, Andrea Riseborough, Steve Buscemi, Jason Isaacs, Jeffrey Tambor, Simon Russell Beale

> The Exorcist 20.10.2017. – 10.03.2018. Phoenix Theatre, Charing Cross Rd, Londyn WC2H 0JP. Stacja: Tottenham Court Road. Spektakle: pon. – czw. 20:00, pt. 18:00 i 21:00, sob. 16:00 i 20:00. Bilety: od £15 www.atgtickets.com Lekarze nie mogą znaleźć odpowiedzi na dziwne zachowanie Regan. Gdy wszystkie medyczne środki zostają wyczerpane jej matka prosi o pomoc

księdza. Ojciec Damien rozpoczyna walkę z diabłem o duszę dziewczyny. Spektakl jest oparty na nagrodzonym Oskarami filmie „Egzorcysta” z 1973 roku. W rolach głównych Jenny Seagrove, Peter Bowles i Adam Garcia.

Biograficzny dramat, pokazujący ostatnie dni życia sowieckiego dyktatora i chaos, jaki zapanował po jego śmierci. Rosja rozważała wprowadzenie zakazu wyświetlania filmu, uznając go za element zachodniej, antyrosyjskiej propagandy.

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 31

| Cooltura | 31

16/10/2017 18:19:12

> Jungle Od 20.10. Przygodowy, Australia. Reż. Greg McLean, wyst. Daniel Radcliffe, Thomas Kretschmann, Alex Russell, Lily Sullivan, Yasmin Kassim, Jacek Koman Yossi Ghinsberg wybiera się w turystyczną podróż w samo serce Amazonii. W trakcie wyprawy dochodzi do wypadku, w wyniku którego bohater musi walczyć o przetrwanie niczym Robinson Crusoe. Pozbawiony narzędzi, mapy i jakiegokolwiek przeszkolenia z survivalu, musi polegać na swoim instynkcie, by przeżyć i znaleźć wyjście z dżungli.

> My Little Pony Od 20.10. Animowany, USA. Reż. Jayson Thiessen, wyst. Emily Blunt, Kristin Chenoweth, Liev Schreiber Stadko dzielnych kucyków staje oko w oko ze swoim największym wrogiem. Złowrogi Król Burzy postanawia wykraść całą magię

z ich rodzinnego królestwa, Equestrii. By ją odzyskać, dzielni bohaterowie wyruszą w pełną przygód podróż, podczas której zyskają nowych przyjaciół, jak morskie kucyki czy dobroduszni piraci, przeżyją wiele emocjonujących i zabawnych perypetii, i po raz kolejny udowodnią, że przyjaźń to magia.

> Marshall Od 20.10. Dramat, biograficzny USA. Reż. Reginald Hudlin, wyst.: Chadwick Boseman, Josh Gad, Kate Hudson, Dan Stevens, Sterling K. Brown, James Cromwell Dramat sądowy, którego głównym bohaterem jest Thurgood Marshall, pierwszy czarnoskóry prawnik w amerykańskim Sądzie Najwyższym. Film koncentruje się na najważniejszych sprawach, jakie prowadził w swojej karierze. © WWT

» imprezy plenerowe > Zgadywanki w rezerwacie przyrody 21-29.10. WWT London Wetland Centre, Queen Elizabeth’s Walk, Barnes, Londyn SW13 9WT. Stacja: Barnes. Otwarte: 10:00 – 16:00. Bilety: dorośli £11.91, dzieci £6.55 www.wwt.org.uk Rezerwat przyrody w Barnes zaprasza w jesienne ferie do plenerowej zabawy

w zgadywankę „Jaki to ptak?”. Trzeba będzie rozpoznać mieszkańców rezerwatu po kolorze, długości piór, kształcie dzioba i nogach. Nie martwcie się, to nie takie trudne! Pracownicy rezerwatu poprowadzą praktyczne lekcje przyrody. Dodatkowymi atrakcjami dla dzieci będzie budowanie hotelu dla owadów, łowienie owadów w stawie i udział w ogólnokrajowym liczeniu dżdżownic.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 32

16/10/2017 18:19:23

Nยบ 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 33

| Cooltura | 33

16/10/2017 18:19:32

> Klub Orła Białego 21.10. Disco na Balham Godz. 21:00 – 02:00. Wstęp: od £5 Zagrają DJ Lukas i DJ Marcin 28.10. Halloween Party na Balham Godz. 22:00. Wstęp: £10. Osoby strasznie przebrane: wstęp bezpłatny! Zagrają DJ Michał i Dj Marcin

» koncerty > Alex Curtis Quartet 21.10. Godz. 20:30. Jazz Cafe POSK, Polski Ośrodek Społeczno – Kulturalny, 238-246 King St, Londyn W6 0RF. Stacja: Ravenscourt Park. Bilety: £9

> Mariah Carey 11.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £53.75

> Metallica 22-24.10. Godz. 19:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £58.75

Fot. Nicholas Hunt/Getty Images for imPRint

> Clean Bandit

> James Blunt

02.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £29

23.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £43.60

> Alison Moyet

> Deep Purple

14-15.11. Godz. 19:30. London Palladium, 8 Argyll St, Soho, Londyn W1F 7TE. Stacja: Oxford Circus. Bilety: od £29

23.11. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £49.50

> Bananarama 19-20.11. i 09.12. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £46

> Depeche Mode 22.11. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £58.75

> Shania Twain

2-3.10.2018. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £69.75

> Chris Rea 26.11. Godz. 19:00. Eventim Apollo, 45 Queen Caroline St, Hammersmith, Londyn W6 9QH. Stacja: Hammersmith. Bilety: £52

> Jamiroquai 03-06.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £39.50

> Queen + Adam Lambert 12.12. Godz. 18:30. O2 Arena, Millennium Way, North Greenwich, Londyn. Stacja: North Greenwich. Bilety: od £49.5

| Cooltura | NºStobe/Getty 709 Fot. Mike Images for USTA

709-MAKIETA 2 28-53.indd 34

16/10/2017 18:19:42

SUPPORT

D I A

709-MAKIETA 2 28-53.indd 35

16/10/2017 18:19:51

Znasz ciekawe miejsce na weekend w swojej okolicy?

Poleć je innym! Zrób zdjęcie i opisz krótko na profilu

Cooltury na Facebooku lub wyślij mailem na adres: redakcja@cooltura.co.uk

MiejscA na weekend Tekst i zdjęcia: Artur Kieruzal

Spacer wzdłuż kanałów

Przecinający Ealing Grand Union Canal odkryłem krótko po zamieszkaniu w Londynie i od razu stał się moim ulubionym spacerowym miejscem. Okazuje się, że nie tylko moim. Każdego dnia wzdłuż i po kanale podróżują setki osób. Kilka dni temu w drodze do pracy spotkałem faceta, na oko przed pięćdziesiątką, idącego piechotą do Birmingham, bo właśnie tam kończy się pochodząca z czasów wiktoriańskich rzeczna autostrada, łącząca Londyn i centrum West Midlands. Długi na 220 km kanał dzieli aż 166 specjalnych śluz. Na odcinku mię-

dzy Brentford i Hanwell znajdziecie kilka wyjątkowo malowniczo położonych zapór. Przy odrobinie szczęścia można zaangażować się w ich otwieranie i zamykanie. Grand Union Canal, to nie tylko powoli snujące się po lustrze wody barki rzeczne (tzw. narrowboat) i piechurzy. To tętniące życiem środowisko naturalne. Właśnie tam natraficie na zimorodki, dzięcioły, i pochodzące z Azji fulice. W zaroślach dostrzec można dzikie króliki i niezwykle rzadko występujące norniki. To idealne miejsce na weekendowy wypad na rowerze. —

Więcej informacji o kanałach rzecznych www.canalrivertrust.org.uk

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 36

16/10/2017 18:20:05

Nยบ 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 37

| Cooltura | 37

16/10/2017 18:20:13

Opera de Lille

MIEJSCA NA WEEKEND Dr Jacek Kornak

Operowa wycieczka do Lille

Obecnie gdy są bezpośrednie połączenia kolejowe z Londynu do Lille, to francuskie miasto nie wydaje się już leżeć za granicą, ale raczej na przedmieściach Londynu. Można tam dojechać w niecałe 1,5 godziny. Myślę, że Lille to świetny pomysł na weekendowy wypad. To wprawdzie nie jest duże miasto, ale ma sporo do zaoferowania, szczególnie jeśli chodzi o życie kulturalne. Opera de Lille to piękny neo-klasycystyczny gmach, który znajduje się w samym centrum miasta. W Lille opera wydaje się zastępować katedrę. Ta świątynia sztuki dobitnie pokazuje rolę opery w życiu miasta. 30 września przedstawieniem “Cosi fan tutte” Mozarta zainaugurowano nowy sezon. “Cosi fan tutte” to nieco frywolna komedia o miłości, zdradzie i po prostu życiu. To jedno z ostatnich dzieł Mozarta, które zawiera jedne z najwspanialszych

W Lille opera wydaje się zastępować katedrę. Ta świątynia sztuki dobitnie pokazuje rolę opery w życiu miasta

arii swojej epoki, a zapewne i jedne z najwybitniejszych w historii muzyki. Lille to oczywiście nie tylko opera, ale także Palais des Beaux-Arts ze wspaniałą kolekcją sztuki nowożytnej, ale także piękna flamandzka architektura, która urzeka na każdym kroku. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 38

16/10/2017 18:20:26

Nยบ 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 39

| Cooltura | 39

16/10/2017 18:20:37

Natasha Day i Rafał Bartminski. Fot Agnieszka Świerczyńska

KULTURA Tomasz Furmanek

„Paria” poruszyła publiczność

Tegoroczną, historyczną, londyńską premierę „Parii” Stanisława Moniuszki, należy zaliczyć do wydarzeń kulturalnych bardzo udanych. To ambitne dzieło wystawione było po raz pierwszy w 1869 roku i od tamtej pory aż do dzisiaj pokazane zostało mniej niż 10 razy. Kto wie... gdyby nie zespół etuzjastów skupionych wokół Sceny Operowej POSK-u, być może nigdy nie mielibyśmy okazji go zobaczyć i podziwiać doskonałego wykonania tej pełnej tragizmu, wysublimowanej i przepełnionej iście wagnerowskim dramatyzmem muzyki. Scena Operowa POSK-u podjęła się zadania niezwykle trudnego – ten ambitny muzycznie utwór wymaga od zespołu wykonawczego talentu i profesjonalizmu – wokaliści, aby wykonać swoje partie, musieli wznieść się na wyżyny doskonałej sztuki wokalnej. Takie wykonanie gwarantował zestaw śpiewaków ogromnej klasy – każdy z nich zabłysnął nie tylko pięknym wyjątkowym głosem, ale też wyrazistą i przepełnioną autentyczną emocją interpretacją. Odtwarza-

Niezwykle dobrze i przejmująco wypadła w roli Neali młoda polsko-szkocka sopranistaka Natasha Day, której wróżę doskonałą karierę. Oprócz wspaniałego głosu i talentu, posiada również nietuzinkową urodę i zdolnosci aktorskie.

jący rolę główną Idemara tenor Rafał Bartmiński potwierdził tylko swoją pozycję wybitnego współczesnego śpiewaka operowego. Niezwykle dobrze i przejmująco wypadła w roli Neali młoda polsko-szkocka sopranistaka Natasha Day, której wróżę doskonałą karierę. Oprócz wspaniałego głosu i talentu, posiada również nietuzinkową urodę i zdolnosci aktorskie. Znany dobrze poskowej publiczności bas Marcin Gęśla świetnie nakreślił postać bezwzględnego wobec zasad i tradycji Akebara. Doskonale zespolił się z wykonywaną przez siebie postacią baryton Łukasz Biela, kreując wyrazistą postać Jaresa, ojca Idamora – zarówno bezbłędną interpretacją wokalną jak i dużym talentem aktorsko-scenicznym. Młody tenor Wojciech Hinc jako Ratef oraz wokalistki Maureen Tarler, Paulina Mościcka i Elżbieta Frankiewicz w rolach Kapłanek również doskonale odnaleźli się w swoich rolach. Genialną pracę wykonał dyrygent i dyrektor muzyczny przedsięwzięcia, Stephen Ellery. Zaproszony z Polski ceniony reżyser Feliks Tarnawski tchnął w scenę życie i sprawił, że to, co się na niej działo, było przekonywujące i zachowało autentyzm. Niewątpliwie pomocne tutaj były doskonałe kostiumy, przygotowane z wyczuciem stylu i epoki przez Beatę Barton-Chapple, świetna dekoracja sceniczna Michaela Leopolda, stawiająca na wysmakowany minimalizm, oraz oprawa świetlna Marcina Miłoszewskiego. Muzycznie „Paria” broni się znakomicie, jest dziełem pełnym wyrazu, bardziej złożonym instrumentalnie i wymagającym niż wcześniejsze opery Moniuszki. Poruszający jest przewijający się przez utwór, już od uwertury, ton przejmującego smutku. Premiera „Parii” nagrodzona została przez widzów i słuchaczy długą owacją na stojąco. —

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 40

16/10/2017 18:20:46

709-MAKIETA 2 28-53.indd 41

16/10/2017 18:20:54

KULTURA Z Bogdanem Frymorgenem rozmawiał Dariusz A. Zeller

To jest także moja historia... Bush House, wieloletnia siedziba radia BBC, a od nowego roku akademickiego budynek King’s College London, jest miejscem wystawy, na której swoje prace prezentuje m.in. Bogdan Frymorgen, polski fotograf, a jednocześnie wieloletni pracownik BBC World Service.

Gratulacje z okazji urzeczywistnienia Twojego najnowszego projektu. Powiedz, proszę, co to za wystawa? Jest to wystawa-instalacja. Moja wystawa jest 1/3 projektu, mającego przybliżyć piewrszym studentom King’s College obiekt jakim jest Bush House i zaangażować ich w stworzenie jego przyszłego wyglądu. Bardzo to było miłe, że szefostwo King’s College Culture Programme, departamentu, zajmujacego się projektami artystycznymi, zgłosiło się do mnie z pytaniem, czy nie chciałbym się zaangażować w ideę. Oczywiście zgodziłem się. Przepracowałem w tym budynku wiele lat i to jest także moja historia, 24-letnia, będąc precyzyjnym. A żegnając się z tym budynkiem w 2012 roku, kiedy BBC World Service przenosił się w nowe miejsce, a Bush House się zamykał, oczywiście instytucjonalnie, gdyż sam budynek zostawał, robiłem zdjęcia jego wnętrz, gdyż jest to niezwykły budynek. Przypomina on nawet, jak ktoś kiedyś zauważył, scenografię filmów o Harrym Potterze. Jest to niezwykle mroczny, pełen zakamarków obiekt, nietypowy jak na radio. Myśmy zawsze musieli tam troszeczkę improwizować. I byliśmy w tym budynku zakochani - miał on swoją duszę, swoje ciało, pomagał nam przetrwać trudne chwile. Pracowaliśmy tam non stop, 24 godziny na zmiany. Było zmęczenie, pomoc, praca w zespole itd. Ten budynek był dla nas bardzo przyjazny. Nazywaliśmy go „naszym statkiem”.

Dzieki zdjęciom, które tam zrobiłem, opublikowałem książkę poświęconą Bush House’owi, do udziału w którym to projekcie zaprosiłem moich znajomych przyjaciółdziennikarzy, ludzi z którymi pracowałem, żeby stworzyli w niej narrację tekstową. Czyli ja dałem zdjęcia, oni stworzyli teksty. Pięknie to się ułożyło, wydrukowaliśmy tego z tysiąc egzemplarzy, które rozeszły się po całym świecie. Kilka zdjęć zostało wybranych właśnie z tej kolekcji, przy współpracy z zespołem King’s College Culture Programme. Otworzyliśmy wystawę i było to bardzo przyjemne wydarzenie. Te zdjęcia, które zostały wybrane, odzwierciedlają, czym był ten budynek dla mnie, ale i nie tylko dla mnie, jak wyglądały studia, jak wyglądał ten gmach, gdy już żegnaliśmy się z nim: kiedy studia pustoszały. Z kolei druga część tej instalacji oparta jest na materiałach archiwalnych, dźwiękowych, dotyczących World Service, a jest też część interaktywna, dla studentów, która pozwala

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 42

17/10/2017 12:23:17

im skupić się, na moment pomyśleć, co chcieliby z tym budynkiem, lub przy ich współudziale, zrobić, jak chcieliby tę przestrzeń wykorzystać. Także jest to trówymiarowa, ze skromnym moim udziałem, wystawa, gdyż moich zdjęć jest tam zaledwie kilkanaście, kilka bardzo ładnych, dużych powiększeń, które jakby nadają tło tej instalacji, co mnie bardzo cieszy.

Czy masz w planach eksponowanie tych prac jeszcze gdzieś indziej? Na pewno nie w tej formie. A z okazji otwarcia tej wystawy wydarzyła się bardzo przyjemna rzecz, bo okazało się, że księgarnia King’s College, która znajduje się dokładnie w tym miejscu, jest zainteresowana wznowieniem druku książki. Więc jest to bardzo miłe, coś, co otwiera drogę do przyszłej współpracy i kontaktów z ludźmi. Sama wystawa jest czasowa, na kilka miesięcy. Byłoby bardzo miłe, gdyby część z tych zdjęć znalazła stałe miejsce, stałą ekspozycję wewnątrz Bush House. Byłoby to bardzo miłym ukłonem, ponieważ to są zdjęcia, które łączą przeszłość z przyszłością tego miejsca, a jest to wyjątkowe miejsce. World Service funkcjonował tam ponad 70 lat, była tam również polska sekcja BBC, niezwykle zasłużona dla polskiej demokracji i dla polskiego słuchacza. Bardzo miła przygoda, aczkolwiek podkreślam, że w bardzo skromnym wymiarze z moim udziałem.

Jakie masz zatem plany na przyszłość? Zajmuję się fotografią od dawna. Moje zdjecia skupiają się albo na ludziach, albo na miejscu. Czasami robię projekty niezwiązane z moją fotografią – zostaję kuratorem czy-

ichś prac, wydaję książki, nawet kręcę filmy na ten temat. To wszystko zależy od tego, jak ważny jest materiał, który napotykam, a mam szczęście spotykać w życiu niezwykłych ludzi...

... co ma odzwierciedlenie w Twoich pracach i publikacjach. Wydałem na razie cztery książki. Pierwsza była poświęcona krakowskiemu Kazimierzowi, „Kazimierz bez słów”, zestaw zdjęć poświęconych pożydowskiej dzielnicy Krakowa, bez zbytecznego komentarza. Druga książka, to właśnie książka o BBC. Trzecia była poświęcona fotografii brytyjskiego artysty-fotografika-fotoreportera Geralda Howsona,

mojego przyjaciela, którego poznałem przy tym projekcie. Był w Polsce w latach 50., skąd przywiózł absolutnie zjawiskową kolekcję fotografii, na którą natknąłem się przypadkiem. Przeleżała w szufladzie ponad 50 lat! Znałazłem, zeskanowałem, wydałem książkę, zrobiłem film, aplikację na iPoda, 4 wystawy, w tym jedną w Londynie. Generalnie 6 lat życia. To są momenty, w których odsuwam na bok autorskie projekty, gdyż mam świadomość, że obcuję z czymś znacznie ważniejszym i należy temu ustąpić miejsca. A ostatnia książka, którą wydałem w ubiegłym roku, a z której bardzo się cieszę, to książka poświęcona Lanckoronie. To jest taka moja wyspa w Polsce. Przepiękna wioska z XIX-wieczną, drewnianą zabudową, oddalona 30 km od Krakowa, gdzie – o czym dowiedziałem się zupełnie przypadkiem – urodziła się moja prababka. Mam tam małą chatę i zawsze chciałem temu miejscu coś od siebie dać. Zaprosiłem do tego wydania ludzi związanych z Lanckoroną, mieszkających tam, ale i turystów, żeby stworzyli wewnątrz niej właśnie taką warstwę narracyjną. Dostałem piękne wpisy, bardzo emocjonalne, wzruszające. Całą książkę złożyłem już sam i to był, jak dotychczas, mój ostatni projekt. —

Pe łna we rsj a wy wia du na po rta lu co olt ura 24 .co .uk

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 43

| Cooltura | 43

17/10/2017 12:15:01

MUZYKA Stronę redaguje Dariusz A. Zeller

Szanty na Tamizie

Londyńskie Spotkania Szantowe – dumna nazwa, dumne miasto, słynące jako centrum portowe Zjednoczonego Królestwa, gdzie dopływały statki pod różnymi banderami. Dumni również członkowie i sympatycy SetSail – Polish Sailing Club in UK,

którzy to cichnące już nuty żywej kultury marynistycznej w postaci szant zwodowali równe dziesieć lat temu na Tamizie. Pomysł, idea powstały nagle, w głowie wciąż marzącego o rejsach, śpiewach w doborowym

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 44

16/10/2017 18:21:20

towarzystwie żeglarza jachtowego, który po prostu wdrożył go w życie. Zawsze uważał, że dobre rzeczy, trafiają na dobry grunt i ... od słowa do słowa – już pierwsze zespoły z Polski przecierają dawne szlaki Czterech Refów czy Ryczących Czterdziestek przeprowadzają abordaż na londyńską krypę – statek Dutch Master. Pierwszy rok, chyba najbardziej wspominany, jako że artyści przyjeżdżali do Kapitana Benjiego, który okazał się marzycielem i bytującym w chmurach społecznym działaczem, pragnącym na emigracji znaleść swoją cichą przystań. To, czego mu brakowało z Polski, po prostu sprowadził. Uczynił tym przyjemność zarówno sobie, muzykom, jak i wszystkim gościom, wśród których nie zabrakło takich znamienitych żeglarzy jak kom. Jerzy Knabe, z zaprzyjaznionego z klubem SetSail, żeglarskiego klubu YKP Londyn. Gościli u nas między innymi solista Włodek Trzeci Dębski, niegdyś śpiewający z Badziewie Blues Band, Mikolaj Firlet, zespoły Flash Creep, Lejki, Smuglers, The Doorsh, North Wind, Hambawenah, Leje na Poklad, Trzecia Miłość, oJ taM. Podczas kilku spotkań nie zabrakło lokalnych artystów sceny folkowej, jak naszego przyjaciela z Oxford – Iana Woodsa, Greame’a Knighta z Pinner czy śp. Johnny’ego Collinsa, który nota bene odszedł na wieczną wachtę podczas koncertowania w Polsce w 2009 roku. Rejs po Tamizie wieczorową porą 21 października 2017 roku uświetnią lokalni soliści: Małgorzata Niewiaromska i Jacek Stanek, zespół Synowie Gromu, jak również goście z Polski: duet Leonard Luther z Pawłem Tomaszewskim i zespół Za Horyzontem. Nie zapomnieliśmy również, że przez cztery godziny rejsu można zgłodnieć, zatem i wspaniałe, polskie jedzenie wliczone będzie w cenę biletu! Zapraszamy na pokład Dutcha Mastera, a potem after party i „Śpiewać każdy może”! Ahoj i SetSail! —

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 45

| Cooltura | 45

16/10/2017 18:21:29

EDUKACJA Stronę redaguje Dariusz A. Zeller Anna i Paweł Krok

Polska Szkoła Sobotnia im. Świętej Rodziny – London Walthamstow Polska Szkoła im. Świętej Rodziny w Londynie funkcjonuje od września 2011. Zajęcia odbywają się w Coppermill Primary School przy ulicy Edward Road, w dzielnicy Walthamstow. Celem nadrzędnym jest nauczanie dzieci od przedszkola do egzaminu GCSE (dzieci w wieku od 3 do 15 lat).

Polska Szkoła na Walthamstow ze wszelkich sił wspiera swoich uczniów i rodziców w przyswajaniu wiedzy i umiejętności, potrzebnych młodym ludziom, uczącym się poza granicami Polski. Naszym celem jest zarówno krzewienie polskiej kultury, historii i geografii, jak i integracja europejska młodych Polaków, którzy mają szansę uczyć się za granicą. Polska Szkoła wspiera wiele inicjatyw i współpracuje z organizacjami polonijnymi, jak na przykład Polska Macierz Szkolna, Polski Uniwersytet na Obczyźnie PUNO, Polska Parafia na Walthamstow, a także z lokalną społecznością. Szkoła jest również od wielu lat

wspierana przez rząd Polski, w ramach opieki nad Polakami i Polonią za granicą. Każdego roku dzieci biorą udział w przedstawieniach teatralnych, które są wspaniałą okazją do poszerzania polskiego słownictwa oraz zdobycia umiejętności scenicznych w ramach warsztatów teatralnych. Nasi uczniowie mają możliwość nauki języka polskiego, polskiej historii, geografii, religii i kultury polskiej. Część z nich planuje powrót do Polski w najbliższych latach, a inni mają możliwość przystąpienia do egzaminów z języka polskiego jako obcego w Wielkiej Brytanii. W ramach spotkań dodat-

kowych dzieci uczą się m.in. o polskich świętach: Dniu Edukacji Narodowej, Dniu Niepodległości, Bożym Narodzeniu, Wielkanocy, Konstytucji 3 maja. Dzieci mają możliwość uczestniczenia w zajęciach teatralnych, zajęciach przygotowujących do egzaminu GCSE oraz w przygotowaniu do Pierwszej Komunii Świętej. Rodzice naszych uczniów regularnie wspierają inicjatywy szkolne; organizują np. paczki mikołajkowe, kawiarenki rodziców z domowymi specjałami, bal karnawałowy, festyn na zakończenie roku szkolnego oraz każdego tygodnia pomagają w zapewnieniu bezpieczeństwa dzieci w szkole.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 46

16/10/2017 18:21:37

Nauczyciele w naszej szkole są specjalistami w swoich dziedzinach, z pedagogicznym wykształceniem zdobytym w Polsce lub w UK, a na co dzień pracujący w szkolnictwie angielskim. W naszym zespole mamy między innymi: polonistów, nauczycieli nauczania początkowego, przedszkolankę, kulturoznawcę, skrzypaczkę, pianistkę, nauczycieli z wieloletnim stażem pracy z dziećmi w angielskich szkołach specjalnych. Owocuje to znakomitą znajomością realiów, w których nasi uczniowie przebywają na co dzień i pozwala na łączenie obu stylów nauczania. W kadrze szkoły mamy również księdza, który nie tylko prowadzi katechezę w klasach, ale też przygotowuje dzieci do sakramentu pierwszej komunii świętej. Obecnie nasza szkoła bierze udział w projekcie „Migration and youth in UK cities”, prowadzonym przez naukowców z prestiżowego Uniwersytetu Cambridge, którzy w ostatnich miesiącach odwiedzili naszą placówkę. Ponadto w latach ubiegłych współpracowaliśmy między innymi z NHS, Uniwersytetem Roehampton, lokalną gazetą Walham Forest Echo, jak również z lokalnymi władzami Waltham Forest, między innymi w ramach projektu „From Poland to Waltham Forest”. Polska Szkoła im. Świętej Rodziny na Walthamstow to nasza pasja i hobby. Jest to miejsce, w którym wspólnie z nauczycielami wspieramy naszych uczniów w przyswajaniu wiedzy i umiejętności, potrzebnych młodym ludziom żyjącym poza granicami Polski. Naszym celem jest zarówno krzewienie polskiej kultury, historii i wartości katolickich, jak i rozwój tolerancji i poszanowania

dla innych kultur. Niezwykle cenimy rodziców za to, że czuwają nad tym, by ich pociechy wzrastały w poczuciu przynależności do ojczyzny, jak również samych uczniów, iż mimo wielu codziennych obowiązków pragną pielęgnować i rozwijać polską mowę i tradycje. Uważamy, że do każdego z uczniów prowadzą „indywidualne drzwi”, a naszym zadaniem jest znaleźć właściwy „klucz”, aby je otworzyć. Serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami! —

Polska Szkoła Sobotnia im. Świętej Rodziny – London Walthamstow Coppermill Primary School, Edward Road, London, E17 6PB 07414 668585 / info@swietarodzina. co.uk / www.swietarodzina.co.uk

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 47

| Cooltura | 47

16/10/2017 18:21:46

zdrowie

Salmonella pokonana

Po 30 latach walki z bakterią w Wielkiej Brytanii można znowu bez obaw wypić kogelmogel. Nadzorująca żywność Food Standard Agency ogłosiła, że jedzenie gotowanych na miękko jajek jest bezpieczne nawet dla kobiet w ciąży i innych osób z grupy podwyższonego ryzyka. Komunikat o zwycięstwie ogłoszono po wprowadzeniu udanego programu szczepienia kur na Salmonellę i podniesieniu standardów czystości na fermach. Jak podaje BBC, mieszkańcy Wielkiej Brytanii jedzą 34 mln jajek dziennie. —

Premia za pracę na prowincji

Rozpoczynający karierę lekarze GP dostaną 20 tys.

funtów jednorazowej premii, jeśli zdecydują się na pracę w rejonach, w których brakuje lekarzy rodzinnych. To głównie tereny

Osłabiona służba zdrowia

Brytyjską służbę zdrowia czeka niepewna przyszłość – alarmuje Care Quality Commission – organ nadzorujący NHS. Komisja opublikowała roczny raport, w którym ostrzega, że wydolność przychodni i szpitali jest na granicy wyczerpania. Największe zagrożenie stanowi problem z rekruta-

wiejskie i wyspy. Minister zdrowia przeznaczył na ten cel 4 mln funtów. W przyszłym roku chce w ten sposób przeko-

cją lekarzy i pielęgniarek, rosnąca liczba pacjentów i za mała liczba szpitalnych łóżek. Liczba wakatów na stanowiskach dla lekarzy wzrosła w ciągu ostatnich dwóch lat o 16 procent. Mimo problemów, NHS stara się utrzymać standardy leczenia, ale zdaniem komisji prawdopodobne jest ich obniżenie. —

nać do wyjazdu na głęboką prowincję 200 początkujących medyków. Zrzeszający lekarzy The Royal College of General Practitioners poparł plan ministerstwa podkreślając, że liczba wakatów stale rośnie. Do 2020 roku NHS będzie potrzebować dodatkowych 5 tys. lekarzy.

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 48

16/10/2017 18:21:55

Nยบ 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 49

| Cooltura | 49

16/10/2017 18:22:03

SPORT

Zwycięstwo IBB Polonii Londyn w hitowym meczu Super 8

W sobotę, 14 października, IBB Polonia Londyn, w ramach ligi Super 8, zmierzyła się z Sheffield Hallam. Podopieczni Piotra Grabana pokonali wicemistrza Anglii 3:1 (20:25; 25:15; 25:22; 25:17). Organizacja meczu wprowadziła angielską siatkówkę w nową generację. Innowacyjna forma widowiska, do której zalicza się taraflex, bandy led, oprawę muzyczną czy transmisję gry w Internecie oraz telewizji Polsat (na kanale Polsat Sport News) była oficjalną inauguracją nowej filozofii klubu – budowy pierwszej profesjonalnej, pod względem sportowym i organizacyjnym, drużyny siatkarskiej na Wyspach Brytyjskich. – Wydaje mi się, że zrobiliśmy wszystko, co mogliśmy, by dobrze przygotować ten mecz. To jest właś-

nie dowód na to, jak bardzo poważnie IBB Polonia Londyn traktuje projekt pt. „Profesjonalna siatkówka w Londynie”. Teraz z każdym kolejnym spotkaniem chcemy być coraz lepsi organizacyjnie i sportowo, bo to są nasze cele: zbudowanie profesjonalnej drużyny siatkarskiej w Londynie i budowanie profesjonalnych eventów – skomentował prezes IBB Polonii Londyn, Bartek Łuszcz. Czterosetowy pojedynek zawierał kilka zwrotów akcji, które dodały atrakcyjności widowisku. Pierwszy set wygrała drużyna Sheffield Hallam, która od samego początku prezentowała najwyższe skupienie i determinację. Jednakże w drugiej odsłonie siatkarze stołecznego klubu pokazali, że łatwo nie oddadzą spotkania i szybko doprowadzili do wyrównania głównego wyniku

Fot. sandsphotos.co.uk

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 50

16/10/2017 18:22:11

meczu. Trzeci set, pomimo tego, że gospodarze długo przegrywali pięcioma punktami, ostatecznie zakończyli wygraną i w czwartej turze przypieczętowali sportową wyższość nad Sheffield Hallam. Obecność kamer nie rozproszyła obecnego mistrza Anglii, który dopisał trzy punkty do ligowej tabeli. – Lepszego widowiska sportowego nie mogliśmy sobie chyba powinszować na pierwszą transmisję meczów „home”. Dramatyzm spotkania, można powiedzieć, był kapitalny. Przegrany pierwszy set zmobilizował nas do lepszego dopingu, a siatkarzy do lepszego grania. Do trzeciego seta patrzyliśmy z drżeniem, czy uda się wygrać mecz czy nie. Walka była wyrównana, z dominującą końcówką naszej drużyny – powiedział Jacek Ambroży, właściciel IBB Builders Merchants – sponsora strategicznego klubu. – Może tylko początkowo zjadła nas trochę presja, ale zawodnicy szybko potrafili się skoncentrować na tym, co się dzieje na boisku i, jak to się mówi, dostali „flow”. Nie rozproszyli się dziejącymi się dookoła rzeczami. Jestem zadowolony z ich gry. Było widać poprawę po ostatnim meczu z Richmond. Mamy młody zespół i musimy włożyć dużo pracy, aby było idealnie – skomentował spotkanie Piotr Graban, trener IBB Polonii Londyn. Przebieg meczu zagwarantował sporo emocji zgromadzonym w hali kibicom oraz oglądającym go za pośrednictwem Internetu czy telewizji. Fani siatkówki, którzy jeszcze nie widzieli sobotniego spotkania, mają taką możliwość. Transmisja jest dostępna na facebookowym kanale UNILAD Sport. Następny mecz IBB Polonia Londyn rozegra w sobotę, 21 października, o godzinie 14:30 (czasu londyńskiego). Na wyjeździe zmierzy się z Team Northumbria. Drużyna do swojej hali powróci dopiero 11 listopada. Podejmie wtedy, w kolejnej rundzie Pucharu Anglii, New Forest Volleyball. Stawką spotkania będzie awans do ćwierćfinału rozgrywek —

Daniel Kowalski, polsport.co.uk

Puchary bez niespodzianek

zagrają oczywiście w wielkim finale. Pierwsza runda nie przyniosła niespodzianek. Wolves bez

Za nami dwie pierwsze

problemów poradził sobie

rundy Pucharu Ligi, które

z Whitehawk 6-2, a Woodmar

rozegrane zostały w zmienionej

Ltd Rangers wyraźnie pokonał

formule organizacyjnej.

Emigrantów 4-0. LG Team

W dotychczas rozegranych

zremisował wprawdzie z Turbo

meczach nie zanotowaliśmy

Kozakami 1-1, ale w konkursie

niespodzianek.

rzutów karnych był już lepszy

Do rywalizacji o Puchar Ligi

i awansował do drugiej rundy.

w sezonie 2017/2018 przystąpiło

Taki sam rezultat zanotowaliśmy

szesnaście ekip z pierwszej i drugiej

również w pojedynku

ligi, które w pierwszej rundzie

Ziomali z Mazury Team.

los połączył w osiem par. Zagrali

W regulaminowym czasie oba

systemem pucharowym, czyli

zespoły strzeliły po jednym golu,

przegrywający odpada.

a w karnych Ziomale wygrali 4:3.

W drugiej rundzie ośmiu

KS04 nie pozostawił złudzeń ekipie

zwycięzców z pierwszego etapu

Przyszlim Pograć, gromiąc ją aż 9-0.

ponownie zagrało w parach,

Zwycięstwo odniosły też Warrior

a wyłoniona z tego czwórka

of God oraz Scyzoryki.

przystąpi do finałowej części

W drugiej rundzie

rywalizacji wraz z trzema

przekonywujące zwycięstwo nad

najlepszymi drużynami ekstraklasy

KS04 Ark odniósł Woodmar Ltd

z zeszłego sezonu oraz zdobywcą

Rangers, który wbił rywalowi aż

ubiegłorocznej edycji Pucharu Ligi.

pół tuzina goli. Ziomale przegrali

W finałowej fazie rozgrywek

z Joga Bonito 1-2, takim samym

osiem drużyn podzielonych

rezultatem zakończył się też

zostanie na dwie grupy, gdzie

mecz LG Team z Wolves FC.

zagrają w systemie „każdy

W ostatnim meczu Wojownicy

z każdym”. Następnie po dwie

Boga zremisowali bezbramkowo

najlepsze ekipy z każdej grupy

ze Scyzorykami, a w konkursie

przystąpią do pojedynków

„jedenastek” lepsza okazała się

półfinałowych, a ich zwycięzcy

ekipa Sylwestra Jedynaka.

PUCHAR LIGI 2017/2018 Wyniki 1. rundy: LG Team – Turbo Kozaki

1-1 karne. 2-1

Wolves FC – Whitehawk

6-2

Emigranci – Woodmar Ltd Rangers

0-4

Joga Bonito – Jantar Feltham

5-0 walkower

Przyszlim Pograć – KS04 Ark

0-9

Ziomale – Mazury Team

1-1 karne. 4:3

Scyzoryki – Inter Team

4-2

Warriors of God – IFX FC

5-3

Wyniki 2. rundy: Woodmar Ltd Rangers – KS04 Ark

6-3

Ziomale – Joga Bonito

1-2

Scyzoryki – Warriors of God

0-0 karne. 3:2

LG Team – Wolves FC

2-1

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 51

| Cooltura | 51

16/10/2017 18:22:19

ROZRY WKA Pewien informatyk poszedł na ryby.

Dzwoni Kowalski do lombardu:

Złapał złotą rybkę, która obiecała spełnić

– Czy to prawda, że dajecie kredyty na słowo

tradycyjnie trzy życzenia.

honoru?

Informatyk mówi:

– Tak.

– Żeby był pokój na świecie.

– Przecież to śmieszne! A jak was oszukam?

– Za trudne.

– Wtedy stanie pan przed swoim Stwórcą

– No to, aby Windows się nie zacinał.

i będzie panu wstyd.

– To już niech będzie ten pokój na świecie.

- Ha, kiedy to będzie!



- Piątego pan nie odda, szóstego pan stanie.

Dzwoni klient do sklepu mięsnego i pyta:



– Czy ma pan kurze nóżki?

Przyjeżdża babcia do Jasia i mówi:

– Mam

– Wnusiu, jakiś ty do mnie podobny.

– Czy ma pan skrzydełka?

Rozpłakane dziecko biegnie do mamy

- Także mam.

i mówi:

– A ma pan świński ryj?

– Mamusiu, babcia mnie straszy!

– Tak



– No to musi pan naprawdę śmiesznie

Jaś woła zza drzwi łazienki:

wyglądać.

– Mamo, jaką koszulę mam dziś włożyć do 

szkoły? Z długim, czy krótkim rękawem?

Przed ślubem:

– Z krótkim. A czemu pytasz?

On: Hura! Nareszcie! Już się nie mogłem

– Bo nie wiem, dokąd mam umyć ręce.

doczekać!



Ona: Możesz ode mnie odejść?

Naukowcom udało się skrzyżować złotą

On: Nawet o tym nie myśl!

rybkę z rekinem – spełnia trzy ostatnie

Ona: Ty mnie kochasz?

życzenia.

On: Oczywiście!



Ona: Będziesz mnie zdradzał?

Policjanci zatrzymują kierowcę:

On: Nie, skąd ci to przyszło do głowy?

– Panie kierowco, poprosimy dokumenty.

Ona: Będziesz mnie szanował?

Kierowca podaje dokumenty policjantowi.

On: Będę!

Policjant sprawdza:

Ona: Będziesz mnie bił?

– W porządku. To jeszcze pan dmuchnie

On: W żadnym wypadku!

w alkomat.

Ona: Mogę ci ufać?

Kierowca dmucha, alkomat pokazuje 0.0 – 0.0? Chyba się zepsuł – mówi jeden

P.S.

z policjantów. – Jak to się zepsuł? Dawaj!

do góry

Drugi policjant dmucha w alkomat: – No i o co ci chodzi?! 2.5! W porządku jest!

Oglądanie telewizji w dzisiejszych czasach



to koszmar. Bluzgi, przekleństwa, przemoc.

Wchodzi facet do sklepu zoologicznego

A wszystko po to, żeby dorwać się do pilota.

i mówi:

 Kiedy dzieci idą spać, sprawdzają, czy pod

REDAKCJA

MARCIN URBAN Redaktor naczelny DARIUSZ A. ZELLER Zastępca redaktora naczelnego KORDIAN KLACZYŃSKI Korekta i redagowanie tekstów

BEATA TOMCZYK

PIOTR DOBRONIAK Redaktor naczelny MARKETING I REKLAMA

marketing@cooltura.co.uk DYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

KRZYSZTOF CHOWANIEC kc@cooltura.co.uk, wew. 244 WICEDYREKTOR MARKETINGU I REKLAMY

JOANNA ROŻEK joanna@cooltura.co.uk, wew. 246 EWA SUŁKOWSKA-LEŚNIARA ewa@cooltura.co.uk wew. 245 EWA MROCZEK e.mroczek@cooltura.co.uk, wew. 250 MAŁGORZATA SAS m.sas@cooltura.co.uk, wew. 263 AGNIESZKA GĄSIEWSKA a.gasiewska@cooltura.co.uk, wew. 229 Magdalena RUF m.ruf@cooltura.co.uk, wew. 260 KSIĘGOWOŚĆ

Po przeczytaniu prosimy przeczytać od dołu 

Adres

Unit 8, Odeon Parade 480 London Road, Isleworth, TW7 4RL Tel: 020 8846 3615 www.cooltura24.co.uk, info@cooltura.co.uk

– Chciałbym kupić tego żółwia z wystawy, który stepuje.

łóżkiem nie ma potwora. Kiedy potwór

– Stepujący żółw?! O Boże! Zapomniałem

idzie spać, sprawdza, czy pod łóżkiem nie ma

wyłączyć grzałki do piasku!

Chucka Norrisa.

RADOSŁAW STASZEWSKI , KLAUDIA SENYK DYSTRYBUCJA

MARLENA SIEJKA VEL DOMAŃSKA Tel: 020 88 46 3612 distribution@cooltura.co.uk WYDAWCA

Sara-Int Ltd. ISSN 1743-8489 okładka (Zdjęcia)

Richard Heathcote/Mike Hewitt/Getty Images Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów i zdjęć bez zgody redakcji jest niezgodne z prawem.



Cooltura is regulated by Impress: The Independent Monitor for the press CIC For complaints scheme see:

– Halo, policja? Chciałem zgłosić włamanie.

IMPRESS, 16-18 New Bridge Street, London, EC4V 6AG

Wynieśli z domu dosłownie wszystko. Tylko telewizor i jeden fotel został. – Jakim cudem? – Oglądałem mecz Polska - Niemcy... 

ymi Jeśli chcesz podzielić się z nasz m iony ulub im swo i Czytelnikam s żartem – napisz do nas na adre .uk! redakcja@cooltura.co

T 020 3325 4288 E complaints@cooltura.co.uk W cooltura.co.uk

cooltura24uk

@cooltura24uk

cooltura

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 52

16/10/2017 18:22:26

dodaj ogłoszenie na

cooltura24.co.uk

informacje  wiadomości porady  brexit  sport  film książka  londyn  wielka brytania  świat

Nº 709

709-MAKIETA 2 28-53.indd 53

| Cooltura | 53

16/10/2017 18:22:34

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 54

16/10/2017 18:14:31

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 55

| Cooltura | 55

16/10/2017 18:14:51

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 56

16/10/2017 18:15:13

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 57

| Cooltura | 57

16/10/2017 18:15:22

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 58

16/10/2017 18:15:31

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 59

| Cooltura | 59

16/10/2017 18:15:40

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 60

16/10/2017 18:15:48

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 61

| Cooltura | 61

16/10/2017 18:15:57

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 62

16/10/2017 18:16:06

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 63

| Cooltura | 63

16/10/2017 18:16:14

Astrolog/ Numerolog Zapraszam do skorzystania z usługi doświadczonej Astrolog , Numerolog i Tarocistki . Zapraszam tez na moja stronę na Facebooku na codzienne horoskopy - Astro Atelier lub na moj web cosmicatelier. com . e-mail hollinka8@wp.pl Serdecznie pozdrawiam . Monika .

Wynajmę pokój 2 os dla spokojnej pary w domu z ogrodem , duża kuchnia z jadalnią , 5 min do stacji metra ( Central line ) , autobusów , sklepów. 07703744044

PRACA DLA FRYZJERA Zatrudnię fryzjera / kę damsko-męskiego w polskim salonie na Mitcham, wymagana znajomość języka angielskiego w stopniu komunikatywnym ,wszelkie informacje pod numerem 07950179176 Ewa

Zatrudnimy pomocnikow budowlanych. wymagany nin,utr i konto bankowe prosimy zglaszac sie za pomoca sms z krotkim opisem pod nr tel 07722118737

holland park autos szuka lakiernika samochodowego. praca od poniedzialku do piatku od 9 do 18. wymagane doswiadczenie w zawodzie. rozmawiamy po polsku. 07877012034 / 02077277111

TECHNIK MOT POTRZEBNY Potrzebujemy technika Mot Tester Cum Motor z dużym doświadczeniem, od zaraz, napisz do nas na adres enquiries@hollandparkautos.co.uk.

Wynajmę mały pokoj jednoosobowy w czystym i zadbanym domu , 5 min do stacji Central line i autobusów . Szukamy spokojnej , pracującej osoby . Jeśli jesteś osobą imprezującà , bądź z przeszłością kryminalną, nie dzwon proszę. 07703744044

Praca dodatkowa. Poszukujemy osób chętnych do pracy przy sprzątaniu. Nieregularne godziny, w zależności od zleceń. Kontakt: cleaning@saraint. co.uk 02088463612

Architekt rejestrowany w Anglii wykonuje projekty: lofts, extensions. Usługi: Planning Applications and Building Control mob.: 07708696377 stasch@stasch.co.uk

Architekt z uprawnieniami, wieloletnia praktyka w UK, extensions, loft conversions, listed buildings consent, kontakt: 07903034463; szymon. dylewski@gmail.com

Firma budowlana Sara-Int Ltd zatrudni pracowników ogólnobudowlanych oraz stolarza budowlanego. Wymagane doświadczenie w uk. Zainteresowane osoby proszę o kontakt pod numerem 07972022515 (Darek).

Poszukujemy stolarza z doświadczeniem do produkcji okien i drzwi na Wembley HA0 Kontakt 07932606160 Andrzej.

Praca dla sprzedawcy branża budowlana (okna drzwi meble). Kontakt: 07958722342

| Cooltura | Nº 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 64

16/10/2017 18:16:22

Serwis komputerowy Naprawa: laptop, tablet, konsola, telefon, Zmiana języka, wirusy, przegrzewanie się, wymiana ekranu/klawiatury, strony www, kamery CCTV, rok gwarancji. Laptop zastępczy dojazd do klienta tel. 07411123340

Najtańsze przeprowadzki i przewozy lokalne (Londyn), międzymiastowe (cale UK) oraz Polska - AngliaPolska także przewozy wszelkich przesyłek (paczek, mebli, gabarytów, itp) Cotygodniowe wyjazdy do Polski. Sprawdź opinie fb: MarioRemTrans 07722560744 mario. remtrans@gmail.com Zapraszamy 24/7 Polska Telewizja Londyn NC+ Zestawy na umowę i kartę Montaż anten Zapraszamy do punktu 49 Oldfields Circus UB54RR Northolt Sklep Northolt: 02082033162 Instalacje: 07779631401 www.polskatelewizja.co.uk

Satelitarna Telewizja Najszybsze i najlepsze rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Ustawienia, montaż, polskie zestawy TNK Andrzej 07840650509 07423602647

H-Tech Serwis Komputerowy. Rozwiązywanie wszelkich problemów z Laptopami i PC. Odzyskiwanie Danych, Instalacje, Administracja, Zabezpieczanie Sieci. Dojazd do Klienta. Tel.: 07723012148, email: halskyt@yahoo.co.uk www. halskytech.co.uk

Przeprowadzki , wywóz śmieci Londyn i cała Anglia, duży van z windą, profesjonalna obsługa. Przewóz na lotniska, 1 – 8 osób Piotr, 07749174695

Parapsychology, Jasnowidz I Duchowy Uzdrowiciel pomoże w problemach w związkach, podczas rozprawy sadowej, pozbyć się pecha i usunąć negatywna energie oraz powstrzyma twojego partnera przed zdrada i inne Malik: 07932931946

Fotograf Profesjonalne sesje fotograficzne: fotografia noworodkowa, dziecięca, rodzinna i okolicznościowa. Zapraszam na moja stronę www. fairyworldphotography. co.uk Super niskie ceny. Zapraszam 07736217120

Anteny satelitarne. Montaż, fachowe ustawienie sygnału, akcesoria, Telewizja na kartę, nc+, polsat. 9 letnie doświadczenie Niskie ceny. Mariusz Domaradzki. 07523486296, mariusz-cyfra@wp.pl Thermomix Thermomix taniej niz w Polsce! mozna brac na raty już od £1 dziennie Thermomix to inwestycja we własne zdrowie. Zadzwon i umow sie na prezentacje. 07757443671

Zamie ść ogłos zenie na coolt ura24.co.uk

Jak zamieścić ogłoszenie? Ogłoszenie przez internet www.cooltura24.co.uk

PROMOCJA INTERNETOWA Zamieść ogloszenie Premium online na www.cooltura24.co.uk. Twoje ogloszenie pojawi sie na portalu cooltura24.co.uk, oraz zostanie wydrukowane w najbliższym wydaniu Cooltury*

1 tydzień ogłoszenia £10 + vat 2 tygodnie ogłoszenia £15 + vat 4 tygodnie ogłoszenia £25 + vat

* w tygodniku Cooltura zostanie wydrukowane maksymalnie

Ogłoszenie zamieszczone telefonicznie 020 8846 3614

£ 25

Ramka do 25 słów + vat za tydzień

do 25 słów danego ogłoszenia

Nº 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 65

| Cooltura | 65

16/10/2017 18:16:30

| Cooltura | Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 66

16/10/2017 18:16:40

Nยบ 709

709-MAKIETA 3 54-68.indd 67

| Cooltura | 67

16/10/2017 18:16:53

709-MAKIETA 3 54-68.indd 68

16/10/2017 18:17:06