Abride a fiestra
Rosalía de Castro Escolma poética Biblioteca Brea Segade Febreiro 2018
Has de cantar,
Papiñas con leite
Canta se queres,
que che hei de dar zonchos;
tamén che darei;
na lingua que eu falo;
sopiñas con viño,
dareiche un mantelo,
torrexas con mel.
dareiche un refaixo.
Patacas asadas
Co son da gaitiña,
has de cantar, que che hei de dar moitos.
Has de cantar,
con sal e vinagre,
meniña gaiteira,
que saben a noces,
has de cantar,
que ricas que saben!
co son da pandeira, che pido que cantes, rapaza morena.
que me morro de pena. Que feira, rapaza, Canta, meniña, na beira da fonte; canta, dareiche boliños do pote.
se cantas faremos...!
Co son da gaitiña,
Festiña por fóra,
co son do tambor,
festiña por dentro.
che pido que cantes, meniña, por “Dios”.
Canta, meniña, con brando compás, dareiche unha proia da pedra do lar.
Canta se queres, rapaza do demo; canta se queres, dareiche un mantelo.
Eu ben vin estar o moucho
contra quen os cans oubean
eu ben vin estar o moucho enri-
enriba daquel penedo.
agoirando triste enterro;
ba daquel penedo.
Non che teño medo, moucho;
cando relumbrar se miran
moucho, non che teño medo!
entre os toxais espesos, cal encendidas candeas
I
ollos de lobo famento;
Unha noite, noite negra
e os ramallaxes dos montes
como os pesares que eu teño,
entre sí murmuran quedos,
noite filla das sombrizas
e as follas secas espallan
as que estenden os medos;
os aires da noite inquietos,
hora en que cantan os galos,
en remuíños se xuntan
hora en que xemen os ventos;
con longo estremecemento,
en que as meigas bailan, bailan,
indo camiño da igrexa,
xuntas co demo primeiro,
soia cos meus pensamentos,
arrincando verdes carballos,
cabo da fonte da Virxe, pre-
portas e tellas fendendo,
tiño do cemiterio,
todas de branco vestidas,
de sentir un sopro que me
tendidos os brancos pelos
deixou sen alento,
despois
Airiños, airiños aires,
Ai! Se non me levades pronto,
airiños da miña terra;
airiños da miña terra;
airiños, airiños aires,
se non me levades, airiños,
airiños, levaime a ela.
quizais xa non me coñezan,
Sen ela vivir non podo,
que a febre que de min come,
non podo vivir contenta,
vaime consumindo lenta,
que adonde queira que vaia,
e no meu corazonciño
cróbeme unha sombra espesa.
tamén traidora se ceiba.
Cróbeme unha espesa nube, tal preñada de tormentas, tal de soidades preñada, que a miña vida envelena. Levaime, levaime, airiños, como unha folliña seca, que seca tamén me puxo a quentura que queima.
Lugar máis fermoso
De vales tan fondos,
non houbo na terra
tan verdes, tan frescos,
que aquel que eu miraba, que aquel que me dera.
que as penas se calman non máis que con velos;
Lugar máis fermoso
que os anxos neles
no mundo non achara
durmidos se quedan,
que aquel de Galicia,
xa en forma de pombas,
Galicia encantada! Galicia florida! Cal ela ningunha, de flores cuberta, cuberta de escumas, de escumas que o mare con perlas vomita, de flores que nacen ao pé das fontiñas.
xa en forma de néboas.
Cantarte hei, Galicia, teus doces cantares, que así mo pediron na beira do mare.
Que así mo pediron, que así mo mandaron, que cante e que cante na lingua que eu falo.
Cantarte hei, Galicia, na lingua galega, consolo dos males, alivio das penas.
Que así mo mandaron, que así mo dixeron... xa canto, meniñas, coidade que comezo.
Mimosa, suave, sentida, queixosa, encanta se ri, conmove se chora.
Con doce alegría, con brando compás. o pé das ondiñas, que veñen e van.
Cal ela, ningunha tan doce que cante, soidades amargas, suspiros amantes. Misterios da tarde, murmurios da noite: Cantarte hei, Galicia, na beira das fontes.
Pra Habana Este vaise e aquel vaise, e todos, todos se van. Galicia sen homes quedas que te poidan traballar. Tes, en cambio, orfos e orfas e campos de soidade, nais que non teñen fillos e fillos que non teñen pais. E tes corazóns que sofren longas ausencias mortais, viúvas de vivos e mortos que ninguén consolará.
Miña Santiña -Miña Santiña,
-Miña Santiña, mal me quixere
-Santa Santasa,
miña santasa,
quen me aconsella
miña cariña
que tal fixere.
de calabasa:
Mans de señora,
dicindo cousas
hei de emprestarvos
mans de fidalgueiras
que fan ferida.
os meus pendentes,
teñen todiñas
hei de emprestarvos
Faláime só
as costureiras;
o meu colar;
bocas de reina,
hei de emprestarcho,
corpo de dama,
cara bonita,
cómprelle a seda,
revirandeiras
se me aprendes
foxen da lama.
daqueles puntos
a puntear.
ti tes o teo:
comprimenteira,
seda as que dormen
sacha no campo,
entre o centeo!
malla na eira,
Fuxir da lama
lava no río,
quen naceu nela!
vai apañar
Deus cho perdoe,
toxiños secos
pobre Manuela.
entre o pinar.
Lama con honra
Así a meniña
non mancha nada,
traballadora
nin seda limpa
os punteados
honra emporcada.
aprende ora.
das muiñeiras, daquelas voltas
que fan agora -Ai, rapaciña!
-Costureiriña
non sos comprida,
de afora adentro, de adentro afora.
Adiós, ríos; adiós, fontes;
Adiós gloria! Adiós contento!
adiós, regatos pequenos;
Deixo a casa onde nacín,
adiós, vista dos meus ollos:
deixo a aldea que coñezo
non sei cando nos veremos.
por un mundo que non vin!
Miña terra, miña terra,
Deixo amigos por estraños,
terra onde me eu criei,
deixo a veiga polo mar,
hortiña que quero tanto,
deixo, en fin, canto ben quero...
figueiriñas que plantei,
Quen puidera non deixar!...
prados, ríos, arboredas, piñeirais que move o vento, paxariños piadores, casiña do meu contento, muíño dos castañares, noites claras de luar, campaíñas trimbadoras, da igrexiña do lugar, amoriñas das silveiras que eu lle daba ao meu amor, caminiños entre o millo, adiós, para sempre adiós!
Como chove miudiño Como chove miudiño, como miudiño chove; como chove miudiño pola banda de Laíño, pola banda de Lestrove. Como a triste branca nube truba o sol que inquieto aluma; cal o cobre e o descobre, pasa, torna, volve e sube, enrisada branca pluma! Xa, despois, lonxe espallada polos aires fuxitivos, desteñida, sombrisada, nos espazos desatada, cae brilando en raios vivos.
Misteriosa regadeira fino orballo no chan pousa con feitiña curvadeira, remollando na ribeira flor por flor, chousa por chousa. Semellando leve gasa que sutil o vento move, en flotantes ondas pasa refrescando canto abrasa
Como chove miudiño polas veigas de Campaña! Cal se enxugan de camiño os herbales de Laíño! Como a Ponte en sol se baña! Para Caldas todo é escuro, ceo azul loce na Adina, trasparente, limpo e puro; na Arretén no monte duro, nube corre pelegrina. Triste vai, que á terra toca xa cos pes de branca neve, xa ca fina fresca boca; triste vai, que aos ceos invoca e a bicar o chan se atreve. Triste vai cando se abate vaporosa, soia e muda, cando maina as alas bate como un corazón que late ferido por pena ruda.
Vente rapaza, vente meniña, vente lavar no pilón da fontiña.
I este meniño que teño no colo, despois de lavado parece un repolo.
Vente Minguiño, Minguiño vente; douche se non polo demo do dente.
Ai! Que tan cuco! Ai! Que santiño! Ven aos meus brazos dareiche un biquiño.
Que auga tan limpa! Que rica frescura! vente lavar que é un primor, criatura.
Olliños de gloria! Cariña de meiga! Apértame ben corazón de manteiga!
Válganos Deus se auguiña non houbera lama este corpo mortal se volvera.
Corre,corre que a Antona te peite, corre, darache unha cunca de leite.
Vinde a lavarvos andade lixeiriños a cara primeiro despois os peíños.
Corre, corre ao teu pai, Mariquiña, que come cebola con pan e sardiña.
Ai! Que meniña! Que nena preciosa! Despois de lavada parece unha rosa.
ALBORADA
Vaite, noite, vai fuxindo. Vente aurora, vente abrindo, co teu rostro, que, sorrindo, a sombra espanta!!! Canta, paxariño, canta de ponliña en ponla, que o sol se levanta polo monte verde, polo verde monte, alegrando as herbas, alegrando as fontes!... Canta, paxariño alegre, canta! Canta porque o millo medre, canta! Canta porque a luz te escoite, canta! Canta que fuxeu a noite. .
Noite escura logo ven e moito dura co seu manto de tristura. Con meigallos e temores, agoreira de dolores, agarimo de pesares, cubridora en todo mal. Sal...! Que a auroriña o ceu colora cunhas árbores que namora, cun sembrante de ouro e prata teñidiño de escalrata. Cuns vestidos de diamante que lle borda o sol amante entre as ondas de cristal.
Sal...! señora en todo mal, que o sol xa brila nas cunchiñas do areal; que a luz do día viste a terra de alegría; que o sol derrete con amor a escarcha fría.
Vamos bebendo Te単o tres pitas brancas
-Pois mira, Marica,
e un galo negro,
vai por un neto,
que han de po単er bos ovos
que entrementres non quitas
andando o tempo;
eses cerellos,
i hei de vendelos caros
e as pitas van medrando
polo xaneiro;
co galo negro,
i hei de xuntar os cartos
para po単er os ovos,
para un mantelo;
e todo aquilo
i heino de levar posto
do xaneiro, dos cartos
no casamento;
e o casamento,
i hei...
mi単a prenda da ialma, vamos bebendo!
Tecín soa a miña tea,
Cala, rula, os teus arrulos
sembrei soa o meu nabal,
ganas de morrer me dan;
soa vou por leña ao monte,
cala, grilo, que si cantas,
soa a vexo arder no lar.
sinto negras soidades.
Nin na fonte nin no prado,
O meu homiño perdeuse,
así morra coa carraxe,
ninguén sabe en onde vai...
el non ha de virme a erguer,
Anduriña que pasaches
el xa non me pousará.
con el as ondas do mar;
Que tristeza! O vento soa,
anduriña, voa, voa,
canta o grilo ao seu compás...
vén e dime en onde está.
Ferve o pote... mais, meu caldo, soíña te hei de cear.
Cando penso que te fuches,
En todo estás e ti es todo
negra sombra que me asombras,
para min i en min mesma moras,
ao pé dos meus cabezales
nin me abandonarás nunca,
tornas facéndome mofa.
sombra que sempre me asombras.
Cando maxino que es ida, no mesmo sol te me amostras, i es a estrela que brila, i es o vento que zoa. Se cantan, es ti que cantas; se choran, es ti que choras; i es o marmurio do río, i es a noite i es a aurora.
Unha vez tiven un cravo
souben só que non sei que me faltaba
cravado no corazón,
en onde o cravo faltou,
i eu non me acordo xa se era aquel cravo
e seica, seica tiven soidades
de ouro, de ferro ou de amor.
daquela pena…Bon Dios!
Soio sei que me fixo un mal tan fondo,
Este barro mortal que envolve o espirito
que tanto me atormentou,
quen o entenderá, Señor…!
que eu día e noite sin cesar choraba cal chorou Madanela na pasión. “Señor, que todo o podes -pedínlle unha vez a Diosdáme valor para arrincar dun golpe cravo de tal condición”. E doumo Dios, arrinqueino, mais…quen pensara…? Despois xa non sentín máis tormentos nin souben que era dor;
Maio longo‌ maio longo, todo cuberto de rosas, para algúns telas de morte, para outros, telas de vodas.
Maio longo, maio longo, fuches curto para min, veu contigo a miĂąa dicha, volveu contigo a fuxir.
Castellanos de Castilla,
Foi a Castilla por pan,
tratade ben aos gallegos,
e saramagos lle deron;
cando van, van como rosas;
déronlle fel por bebida,
cando vén, vén como negros.
peniñas por alimento.
-Cando foi, ía sorrindo;
Déronlle, en fin, canto amargo
cando veu, viña morrendo
ten a vida no seu seo...
a luciña dos meus ollos,
Castellanos, castellanos,
o amantiño do meu peito.
tendes corazón de ferro!
Aquel máis que neve branco, aquel de dozuras cheio, aquel por quen eu vivía e sen quen vivir non quero.