Τεύχος 11 - Μάρτιος 2012 by CrashOnlineGR

Μαζί ΔΩΡΕΑΝ ένα DVD για το «Μεγάλο ξεπούλημα της Ελλάδας»

EXOF CRASH T.11_Layout 1 24/02/2012 1:38 μ.μ. Page 1

ΤΕΥΧΟΣ 11 l MΑΡΤΙΟΣ 2012 l ΤΙΜΗ 4,50 € l ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΛΙΚΗΣ ΡΗΞΗΣ

Ξέρουμε... Δεν ξεχνάμε... Ερχόμαστε...

ΤΕΥΧΟΣ 11 l ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

Από την Τρόικα

ΜΑΥΡΟ ΧΡΗΜΑ

στα ΜΜΕ για μαύρη προπαγάνδα ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: 160 εκατ. € ΕΚΑΝΑΝ ΦΤΕΡΑ ΣΤΟ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ ΤΟΥ ΥΠ.ΕΞ. l Η ΛΙΣΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ «ΠΑΙΚΤΕΣ» ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ CDS ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ, ΤΡΕΜΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΣΟΒΟΛΑΣ, ΚΟΥΡΟΥΜΠΛΗΣ, ΔHM. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

EXOF ESWTERIKH_COSMOTE 24/02/2012 1:15 μ.μ. Page 2

03_EDITORIAL 24/02/2012 6:54 μ.μ. Page 3

edito

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΡΑΓΚΑ

Ξέρουμε... Δεν ξεχνάμε... Ερχόμαστε! Σ

τια, διότι πιστεύω ότι παραμένουν ατιμώρητοι οι πρωταίτιοι του δόλιου υπερδανεισμού της Ελλάδας και οι συνεργάτες των Χριστοφοράκων και της Siemens, ενώ τιμωρούνται με ποινή οικονομικού θανάτου εκατομμύρια Έλληνες. Έβλεπα και γνώριζα ότι υπάρχουν συμφέροντα βαρόνων και μαρκήσιων να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους αυτή την εποχή. Δεν πίστευα, όμως, ότι Τρόικα και δανειστές ρίχνουν «χοντρά λεφτά» για να προωθήσουν το Μνημόνιο και να διαμορφώσουν ανάλογα την κοινή γνώμη, ώστε να αποδεχθεί την Κατοχή, την αναπόφευκτη οικονομική συμφορά και τα ερείπια. Το 30% να κρατήσει κανείς από αυτά που είπε στο «Crash» ο Καρατζαφέρης αρκεί για να δαγκώσει το… διαβατήριό του και να φύγει από τη Τρικυμία εν κρανίω. Στο προτεκτοράτο του βαλκανιχώρα! Μίλησε για λαδωμένα κανάλια και λαδωμένους κού Νότου οι πάντες είναι σε παραλήρημα. Αυτό έχει έγκυρους σχολιαστές, που επιχειρούν να περάσουν την διαπιστωθεί και σε πρόσφατα συνέδρια καθηγητών της άποψη στον κόσμο ότι πρέπει να λέμε όλο «ναι» στους Ψυχιατρικής. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να βγει Μας βοηθάνε ανώνυμοι Γερμανούς! Λογικά, πρέπει να δεχθούμε ότι ο πρόεδρος από τις κάλπες η «ίδια γεύση». Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, μαζί. Δύο του ΛΑΟΣ άκουγε πολλά, μπαινοβγαίνοντας στο Μαξίμου σε ένα, νοικοκυρεμένα και διαπλεκόμενα. Πλάτη με πλά- και επώνυμοι. και συγκυβερνώντας με τέσσερις υπουργούς. Εδώ που τα τη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο διπολισμός γκρεμίΙχνηλάτες, λούκια, λέμε, κουφάθηκα ακούγοντας ότι «οι τροϊκανοί ταΐζουν ζεται σε άβυσσο αναξιοπιστίας και αποδοκιμασίας. Στην εκατομμύρια τα φιλικά τους μέσα ενημέρωσης, για να πεκοινή συνείδηση των πολιτών αποτεφρώνονται ολοσχε- διεισδύσεις, χάκερ, ράσουν το πρόγραμμα εφαρμογής του Μνημονίου και της ρώς τα λαμπερά ονόματα που πρωταγωνίστησαν στη Με- απλοί βασανισμένοι πλήρους εκχώρησης της εθνικής κυριαρχίας»! Ο Καραταπολίτευση. Πολλοί διαισθάνονται ότι δεν έχουν πολιτικό τζαφέρης αφήνει να εννοηθεί ότι σύντομα θα βγούνε πολαύριο. Ήδη, δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν στις περιο- πολίτες. Κανείς δεν λές λεπτομέρειες γι’ αυτή τη μαύρη επιχείρηση. χές τους. Έτσι, λοιπόν, στόχος των ξένων και της ντόπιας θέλει να ξεχάσει. Όλοι Τεύχος Μαρτίου αυτό που κρατάτε στα χέρια σας. Το βαρονίας είναι μια συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ. Ενδεγνωρίζουν. Και, κάποια DVD που προσφέρουμε δωρεάν θα σας δώσει μια πικρή χομένως, αν χρειαστεί, με «προσμείξεις» και «κάβες» από γεύση για το πώς ξεπουλήθηκε η πατρίδα μας. Για το πώς Αριστερά. Ή ό,τι πρόσφορο προκύψει από Δεξιά. Μυρίζει στιγμή, οι πρωταίτιοι ακούσαμε ξαφνικά ότι είμαστε επιβάτες του «Τιτανικού». το νέο μείγμα πολιτικής και διακυβέρνησης που επιδιώ- πρέπει να τους Θα μάθετε πολλά για τη διαχείριση της μπίζνας του χρέκεται από τις δυνάμεις Κατοχής και τους ημεδαπούς συπεριμένουν. Έρχονται ους. Αυτή η γνώση θα βοηθήσει να γίνει και μεγαλύτερη η νεργαζόμενους. Άλλωστε, δεν ήταν τυχαία τα προξενιά μαζική αντίσταση. Επίσης, σε αυτό το τεύχος θα «περπαπου έκαναν οι κύριοι Αλέξανδρος Σαμαράς (αδερφός τήσετε» στο λαβύρινθο του υπουργείου Εξωτερικών. του προέδρου της Ν.Δ.) και Κώστας Αρβανιτόπουλος, Στους δαιδαλώδεις διαδρόμους των μυστικών κονδυγια να μετακινηθούν στη Ν.Δ. οι κύριοι Μάκης Βορίδης λίων. Περιέργως, γιγαντώθηκαν επί εποχής Γιώργου Παπανδρέου. Φαίνεται ότι και Άδωνις Γεωργιάδης. Ο διεμβολισμός του ΛΑΟΣ ήταν προσχεδιασμένος (εξ πληρώναμε πολλά «μαύρα» και χωρίς αποδείξεις σε «φίλους» της πατρίδας. Ή σε όσων γνωρίζω καλά) από την εποχή που ανέλαβε ο Αντώνης Σαμαράς την αρχηπράκτορες που δούλευαν για τα ελληνικά συμφέροντα. Διαβάστε προσεκτικά γία στη Ν.Δ. Βέβαια, όταν γκάλοπ που παρουσιάζεται σε εκπομπή του Γιάννη ημερομηνίες και έγγραφα. Συνολικά, 160 εκατομμύρια ευρώ έφυγαν με εντοΠρετεντέρη υποστηρίζει ότι μόνο 20% των Ελλήνων βλέπουν με καλό μάτι ως λές άνωθεν, προφανώς σε… δίκτυα «υποστήριξης» των συμφερόντων μας. πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά κι ένα πολύ μικρότερο ποσοστό τον Ευάγγελο Πολύ λαδιάρηδες και «τσουχτεροί» ήταν οι αποδέκτες των μαύρων κονδυλίων Βενιζέλο, αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα τη δυναμικότητα μιας πιθανής πρωθυπου βοηθούσαν το έργο του πρώην πρωθυπουργού... πουργικής θητείας του ενός εκ των δύο. Τεύχος Μαρτίου, με πολλά ντοκουμέντα για τα περίφημα swaps της GoldΈμαθα από έγκυρες πηγές ότι δόθηκαν οδηγίες σε αρμόδιες υπηρεσίες να man Sachs και τις offshore που έφτιαχναν οι κυβερνήσεις Σημίτη. Κι ακόμη, με «ψάξουν», να με «φιμώσουν», να με «εξοντώσουν». Αναμενόμενο. Είμαι ποιοι στοιχημάτισαν στα CDS τον οικονομικό θάνατο της χώρας μας, της αγαάτακτος, είμαι απείθαρχος και δεν μπορώ να «κατανοήσω» (παρά το γεγονός ότι πημένης μας πατρίδας. είμαι μεγαλοαστός, μεγαλοδημοσιογράφος και παλαιοκαραμανλικός) τις σχέσεις Είναι αλήθεια ότι τον τελευταίο καιρό συγκεντρώνουμε πολύ αποδεικτικό υποταγής με το Βερολίνο και τη διεθνή τοκογλυφία. Δεν μπορώ να συναινέσω υλικό για διάφορα καυτά θέματα: έγγραφα, φωτογραφίες, μαγνητοταινίες. Μας στην εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας. Δεν έχω την ίδια άποψη με τον κ. Θεόδωβοηθάνε ανώνυμοι και επώνυμοι. Ιχνηλάτες, λούκια, διεισδύσεις, χάκερ, απλοί ρο Πάγκαλο. Όπως αντιλαμβάνεστε, πρέπει να «τιμωρηθώ» επειδή δεν ευθυβασανισμένοι πολίτες. Κανείς δεν θέλει να ξεχάσει. Όλοι γνωρίζουν. Και, κάγραμμίζομαι με τα επιχειρήματα της αναγκαιότητας του Μνημονίου και των ποια στιγμή, οι πρωταίτιοι πρέπει να τους περιμένουν. Έρχονται. «αισιόδοξων» προοπτικών του. Φυσικά, αποτελώ βδέλυγμα του κόσμου των μίνκοτεινοί κι επικίνδυνοι καιροί. Δεν ξέρεις πού πατάς. Δεν γνωρίζεις τι ξημερώνει. Αγριεμένο το πλήθος. Κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κραυγές απελπισίας, οιμωγές, αποδοκιμασίες, αφορισμοί και κατάρες ακούγονται από παντού. Ποιοι είναι ένοχοι; Πόσοι είναι οι ένοχοι; Όλοι είμαστε συνένοχοι; Όλοι; Εκτός, φυσικά, από τους πρωταίτιους της εθνικής καταστροφής που τώρα μαγειρεύουν στα παρασκήνια και δρομολογούν την επόμενη κυβέρνηση. Αυτή που θα υλοποιήσει το Μνημόνιο 2 και θα σύρει την άμαξα της χώρας επάνω στις ράγες της υποτέλειας και της υποταγής.

“

Μάρτιος/2012

crash 3

004_005_PERIEXOMENA 24/02/2012 7:24 μ.μ. Page 4

crash

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γιώργος Καρατζαφέρης

8 Συνέντευξη

36 Συνέντευξη

«Οι τροϊκανοί ρίχνουν χοντρά λεφτά στα ΜΜΕ για προπαγάνδα» Συνέντευξη στον Γιώργο Τράγκα

28 Αποκάλυψη ΟΙ ΣΚoΤeiΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

των μυστικών κονδυλίων... των Παναγιώτη Τζένου, Δέσποινας Παπαγεωργίου

Άδωνις Γεωργιάδης

δεν με “έπιασε” «Εμένα

κανένας

εφοπλιστής» Συνέντευξη στον Παναγιώτη Τζένο

42 Αποκάλυψη

Μηνιαίο Πολιτικό Περιοδικό Ολικής Ρήξης Ιδιοκτησία: Αρθρογράφος: Γενικός Διευθυντής: Σύμβουλος Έκδοσης: Διευθυντής: Οικονομικός Διευθυντής: Αρχισυνταξία: Εμπορική Διεύθυνση:

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Γιώργος Τράγκας Παναγιώτης Τζένος Δημήτρης Κωνσταντάρας Αντώνης Πρέκας Γιάννης Τράγκας Μαρία Καρρά Μάρθα Τσιατά mtsiata@yahoo.gr

Αρθρογράφοι Τεύχους: Τάσος Παπαδόπουλος, Αντώνιος Γρ. Φούσας Ειδικοί Συνεργάτες: Γιώργος Ανδρουτσόπουλος, Δέσποινα Παπαγεωργίου Γράφουν: Γιώργος Παππούς, Γεωργία Σκιτζή, Kατερίνα Σταυρίδου, Τάκης Μεντής, Κάτια Τσιμπλάκη, Μαρία Β. Δημητρούκα Διόρθωση Κειμένων: Χρήστος Τρεμούλης Δημιουργικό-Παραγωγή: Αρχείο Φωτογραφιών: Φωτογράφος: Photo Editor: Εκτύπωση: Διεύθυνση: Τηλέφωνο: FAX: e-mail: 4 crash Μάρτιος/2012

Κωνσταντίνος Παναγούλιας, Νικόλας Ζαφειρόπουλος EUROKINISSI Α.Ε., AΠΕΙΡΟΝ Α.Ε. STUDIO RASSIAS by Βαγγέλης Ρασσιάς Μιχάλης Τσίτας ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΣ Α.Ε.Β.Ε. Κορίνθου 1 και Τατοΐου, Μεταμόρφωση 210-2839036 210-2839038 info@crashmag.gr

Η λίστα με τα ελληνικά CDS

Ποιοι στοιχημάτισαν στα οικονομικά ερείπια της Ελλάδας του Παναγιώτη Τζένου

48 Συνέντευξη Στέφανος Τζουμάκας

«O Παπαδήμος είναι

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΧΕΡΙ...» Συνέντευξη στον Γιώργο Ανδρουτσόπουλο

004_005_PERIEXOMENA 24/02/2012 6:27 μ.μ. Page 5

54 Θέμα

Anonymous Οι «Ρομπέν των δασών» του Διαδικτύου της Δέσποινας Παπαγεωργίου

100 Φάκελος

74 Πορτρέτa Πληρώνουμε το... βάρος τους σε «χρυσάφι» Πoλ Τόμσεν

Χορστ Ράιχενμπαχ

της Κάτιας Τσιμπλάκη

78 Ιστορική Έρευνα

ΓεΡΜαΝΟΙ

Οι μεγαλύτεροι «φεσατζηδεσ» της Ιστορίας του Δημήτρη Κωνσταντάρα

ΦΑΚΕΛΟΣ SWaPS

92 Συνέντευξη Δήμητρα Παπανδρέου

Οι «μπίζνες» με την Goldman Sachs που έκαψαν Ελλάδα και Ευρώπη

ΤΑ ΤΣΑΚΑΛΙΑ της Κατοχής...

τοτε και σημερα

του Τάκη Μεντή

του Π. Kερτεζίτη

68 Μνημόνιο

92 Συνέντευξη Δημήτρης Τσοβόλας «Για να ΕΠΙΒΙΩΣΕΙΣ

πρέπει να μπεις στη ΔΙΑΠΛΟΚΗ των ΜΜΕ»

«Η OΙΚΟΓΕΝΕΙΑ του Ανδρέα ΘΑ ΜΕ HΘΕΛΕ σε... χαντάκι» Συνέντευξη στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

92 Συνέντευξη Bασίλης Παπακωνσταντίνου

«Τα αριστερά κόμματα δεν ενώνονται γιατί παίρνουν επιδοτήσεις» Συνέντευξη στη Μαρία Β. Δημητρούκα

138 Θέμα

Συνέντευξη στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

96Διεθνή Πώς μας έχουν

ΔΕΣΕΙ ΧΕΙΡΟΠOΔΑΡΑ του Γιώργου Παππού

Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ

Φρανσουά Ολάντ

της Κάτιας Τσιμπλάκη

ΠΡΟΒaΡΕΙ

το προεδρικό κουστούμι

της Μαρίας Καρρά

162

Θα ’θελα να γράψω ένα γράμμα στον Λουκά. Αλλά δεν θα το διαβάσει άρθρο του Δημήτρη Κωνσταντάρα Μάρτιος/2012

crash 5

006_007_REKLAMA DVD_diplo 24/02/2012 2:16 μ.μ. Page 6

ΕΝΑ DVD ΑΠΟ ΤΟ CRASH ΠΟΥ ΓΡΑΦΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ...

Το μεγάλο ξεπούλημα της

Ελλάδας

006_007_REKLAMA DVD_diplo 24/02/2012 2:16 μ.μ. Page 7

Μια παραγωγή που πρέπει να δουν και να κρατήσουν όλοι οι Έλληνες Το ντοκιμαντέρ του «Crash» παρουσιάζει το χρονικό της μεγάλης λεηλασίας. Ξεσκεπάζει συνωμότες και αποκαλύπτει την ωμή αλήθεια με ντοκουμέντα, αποδείξεις και ονόματα... Και απαντά σε όλα τα καίρια ερωτήματα της εποχής. l Ο καπιταλισμός κινείται εκτός νόμου, η Ελλάδα είναι όντως υπό κατοχή; l Υπάρχει σε εξέλιξη παγκόσμιο σχέδιο οικονομικής εξόντωσης με στόχο τα έθνη και τους λαούς; l Ποιος στ’ αλήθεια κυβερνά αυτόν τον κόσμο; Οι πολιτικοί νάνοι ή η μασονία των τραπεζών και οι ανελέητοι τραπεζίτες; l Το νέο γερμανικό Ράιχ απειλεί για μία ακόμη φορά τη δημοκρατία και την Ευρώπη με ισοπέδωση; l Η ελληνική άρχουσα πολιτική τάξη με τα μνημόνια υπέγραψε τη σωτηρία της χώρας ή την υποτέλεια και την καταστροφή της; l Αναβίωσε το δωσιλογισμό ή έπεσε θύμα εκβιασμών και πλάνης; l Και τώρα; Υπάρχει ελπίς για την πατρίδα και τους Έλληνες; Τεκμηριωμένες απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω δίνουν παγκόσμιεςπροσωπικότητες. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, «παράγοντες της αγοράς»,διανοούμενοι και ακαδημαϊκοί καθηγητές. Ανάμεσά τους, ο Αμερικανός μεγαλοτραπεζίτης George Green, ο συγγραφέαςερευνητής Mark Rose, ο Ιταλός χρηματιστής Alessio Rastani, ο δημοσιογράφος Max Keiser, ο Βρετανός ευρωβουλευτής Nigel Farage και ο Γερμανός Daniel Cohn Bendit του κόμματος των Πρασίνων, η δημοσιογράφος Naomi Klein, ο κορυφαίος Γάλλος σκηνοθέτης Jean-Luc Godard, ο Γερμανός καθηγητής της Ιστορίας Albert Ric, ο διεθνούς φήμης και ελληνικής καταγωγής διαφημιστής Πέτρος Οικονομίδης, η πρώην πρόεδρος της Βουλής Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, ο συνταγματολόγος Γιώργος Κασσιμάτης, ο Μίκης Θεοδωράκης και άλλοι. Στο ντοκιμαντέρ, διάρκειας περίπου 1.20΄, καταγράφονται όλα τα ιστορικής σημασίας γεγονότα και παρελαύνουν όλοι οι πρωταγωνιστές –Ελληνες και ξένοι– που μας οδήγησαν σε αυτή την εθνική τραγωδία.

Από τις συνωμοτικές διεργασίες το καλοκαίρι του 2009 (και προγενέστερα) μέχρι τα συνειδητά ψέματα του «λεφτά υπάρχουν», την υποδούλωση του πρώτου Μνημονίου και το «διάγγελμα της προδοσίας» Παπανδρέου στο Καστελόριζο… Και από το Ζάππειο (1 και 2) του Σαμαρά και την αντιμνημονιακή ρητορεία μέχρι την κυβέρνηση Παπαδήμου, τους «τσάμπα μάγκες» και τα 199 «ναι», που ολοκλήρωσαν την κατοχή, την ώρα που βάνδαλοι έκαιγαν την Αθήνα. Στο τέλος το συμπέρασμα είναι ένα:

Ναι. Υπάρχει ελπίδα… Και δεν κρύβεται μόνο στο φιλελληνικό ρεύμα που άρχισε να κατακλύζει την Ευρώπη, αλλά πρωτίστως στο DNA της Ελλάδας και της φυλής. Δείτε το γιατί και τα πώς… Για να υλοποιηθεί αυτή η παραγωγή δούλεψε με συνέπεια και αίσθημα ευθύνης απέναντι στην ιστορική αλήθεια όλο το δυναμικό του «Crash». Την επιμέλεια έκανε ο Αντώνης Πρέκας, το μοντάζ ο Νίκος Χατζηευθυμίου και την αφήγηση η Αντριάνα Ζαρακέλη.

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:39 μ.μ. Page 8

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Γιώργος Καρατζαφέρης

Οι τροϊκανοί ρίχνουν χοντρά λεφτά στα ΜΜΕ για προπαγάνδα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ TOY ΠΡΟΕΔΡΟΥ TOY ΛΑΟΣ Γ. ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ ΣΤΟΝ Γ. ΤΡΑΓΚΑ

”

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 9

ΣΟΚ

ώρα που η Ελλάδα «πυρπολείται» με εισπρακτικά μέτρα, την ώρα που υπάρχει προφανής ανακολουθία της λαϊκής βούλησης με το πολιτικό σύστημα και την κυβέρνηση που έχει εγκαθιδρυθεί, στην Αθήνα εταιρείες δημοσίων σχέσεων μοιράζουν για λογαριασμό των διεθνών τοκογλύφων λεφτά με το τσουβάλι σε μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα για να πείσουν την κοινή γνώμη ότι οι Γερμανοί είναι φίλοι μας, ότι μας σώζουν από την πείνα και την εξαθλίωση. Στο μυαλό μου έρχονται ξαφνικά όλοι εκείνοι οι «νομοταγείς συνάδελφοι» που καθημερινά παλεύουν με νύχια και με δόντια να εκφοβίσουν τον κόσμο, μεταφέ-

ροντας εικόνες Αποκάλυψης σε περίπτωση που δεν συνταχθούμε απόλυτα και αδιαμαρτύρητα με τις επιταγές της Τρόικας. Όλοι όσοι επιχειρηματολογούν ώστε η «κατοχή» να εμφανιστεί ως όαση. Ο Καρατζαφέρης είναι χειμαρρώδης, καταιγιστικός. Επιβεβαιώνει ότι γνωρίζει τις πληροφορίες για μια εφημερίδα που χρηματοδοτήθηκε με πάρα πολλά λεφτά για να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Τονίζει μάλιστα με νόημα ότι οι τροϊκανοί με τα δικά τους, τα «ντόπια», όπως τα χαρακτηρίζει, συμφέροντα, μοιράζουν χρήματα για την προβολή των θέσεών τους.

▲ ▲

ούμε σε μια χώρα όπου τα κυρίαρχα ΜΜΕ δείχνουν γρήγορη προσαρμογή στη νοοτροπία της αποικίας. Μέχρι σήμερα απορούσα πώς οι εγχώριοι υπάλληλοι της κυρίας Μέρκελ επιχειρούν να επιβάλουν στα ελληνικά ΜΜΕ και τις απόψεις τους περί της ελευθερίας της έκφρασης. Οι αποκαλύψεις του Γ. Καρατζαφέρη μου έδωσαν την απάντηση που δεν ήθελα να πιστέψω. Φτάνοντας στα γραφεία του ΛΑΟΣ το βράδυ της Κυριακής 19 Φεβρουαρίου, λίγες μόλις ώρες μετά τις διαγραφές, για μια συνέντευξη με τον Γιώργο Καρατζαφέρη, ομολογώ ότι δεν ήμουν προετοιμασμένος για τα όσα θα άκουγα. Αν και γνώριζα ότι οι στιγμές ήταν συναισθηματικά φορτισμένες, καθώς λίγο πριν είχαν ανακοινωθεί οι μεταγραφές Βορίδη - Γεωργιάδη στη Ν.Δ., δεν περίμενα να μου επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους μου. Ότι, δηλαδή, στην Αθήνα πέφτουν εκατομμύρια εκατομμυρίων από την Τρόικα και τους δανειστές σε «έγκριτους» και «έγκυρους» συναδέλφους μου, αλλά και σε εκδοτικά συγκροτήματα, προκειμένου να περάσει η γραμμή του Μνημονίου ως «η απόλυτη επιτυχία». Η αποκάλυψη είναι συγκλονιστική. Την

Πέφτουν λεφτά για να περάσει το Μνημόνιο, σαφώς πέφτουν λεφτά. Και δεν μιλάω για ένα πακέτο τσιγάρα

”

Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί τα έχουν βρει με τις τράπεζες για τα δάνεια των κομμάτων. Όποιος έκανε το διακανονισμό κινδυνεύει να βρεθεί στη φυλακή...

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 10

Oι τροϊκανοί με τα δικά τους, τα ντόπια συμφέροντα, μοιράζουν χρήματα για την προβολή των θέσεών τους. Για να φτιάξουν την εικόνα τους

” ” ”

Δείτε πόσοι δημοσιογράφοι ήταν αντιμνημονιακοί και προέκυψαν τον τελευταίο καιρό μνημονιακοί

10 crash Μάρτιος/2012

▲ ▲

Αν κάποια στιγμή βάλω στο κανάλι μου τι έλεγαν πριν από ένα μήνα και τι τώρα, ο κόσμος θα ανατριχιάσει. Οι «κωλοτούμπες» των ΜΜΕ οι πιο σημαντικές

άλιστα, προχωράει και ένα βήμα παρακάτω. Όταν τον ρωτάω αν γνωρίζει δημοσιογράφους που βρίσκονται σε pay-roll (παίρνουν δηλαδή μισθό για να «παπαγαλίζουν» τις θέσεις της Τρόικας και των δανειστών), το ύφος του γίνεται βλοσυρό. Ο τόνος της φωνής του αλλάζει: «Δες πόσοι δημοσιογράφοι ήταν αντιμνημονιακοί και προέκυψαν τον τελευταίο καιρό μνημονιακοί. Αν κάποια στιγμή βάλω στο δικό μου κανάλι τι έλεγαν στα κανάλια τους πριν από ένα μήνα και το τι λένε τώρα, ο κόσμος θα ανατριχιάσει. Δεν είναι οι “κωλοτούμπες” των κομμάτων, αλλά οι “κωλοτούμπες” των ΜΜΕ οι πιο σημαντικές». Ομολογώ ότι τα όσα ακούω επιβεβαιώνουν τους χειρότερους φόβους μου. Η σκληρή στάση υπέρ του Μνημονίου ορισμένων μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων εδώ και δύο σχεδόν χρόνια είναι κάτι που δεν μπορεί να ερμηνευθεί, ακόμα και αν δεχτεί κανείς ότι πράγματι πιστεύουν χωρίς υστεροβουλίες στη συνταγή των δανειστών. Είναι κάτι που δεν ήθελα ποτέ να πιστέψω. Έχουμε μια Ελλάδα που βομβαρδίζεται καθη-

μερινά με την άποψη ότι οι Γερμανοί και οι Ευρωπαίοι μας σώζουν, ότι μας νοικοκυρεύουν την ώρα που συνθλίβεται ο κόσμος. Δεν τα λέμε εμείς. Τα λέει ένας άνθρωπος που μπαινόβγαινε στο Μαξίμου, γνώριζε όσα μας κρύβουν οι πολιτικοί αρχηγοί, όσα συζητούνταν πίσω από κλειστές πόρτες. Τα όσα αποκαλύπτει ο Γιώργος Καρατζαφέρης στη συνέντευξή του με βάζουν σε σκέψεις και δημιουργούν δεκάδες ερωτήματα. Υπάρχει πατρίδα και πατριωτική συνείδηση ή υπάρχει μια «ακάθαρτη γραμμή» μαύρου χρήματος που θυμίζει μεθόδους άλλης εποχής; Υπάρχουν άραγε προδότες που βάζουν το προσωπικό τους κέρδος πάνω από την πατρίδα; Τι άλλο γνωρίζει ο Γιώργος Καρατζαφέρης και τι οι άλλοι δύο πολιτικοί αρχηγοί για τα όσα συμβαίνουν πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μαξίμου; Θα μάθουμε ποτέ όλη την αλήθεια; Σκέφτομαι ότι θα πρέπει να σταθμίσω ότι ο Καρατζαφέρης είναι και λίγο «πειραγμένος» με τα όσα έχουν γίνει στο κόμμα του. Το θεωρεί «παιδί του», το έφτιαξε ο ίδιος από πόλη σε πόλη και από χωριό σε χωριό. Παραδέχεται τώρα

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 11

Τα όσα αποκαλύπτει ο Γ. Καρατζαφέρης, ο οποίος μπαινόβγαινε στο Μαξίμου για τρεις μήνες, είναι συγκλονιστικά. Ταυτόχρονα όμως δημιουργούν ερωτηματικά για το τι πραγματικά γνωρίζουν και κρύβουν οι άλλοι δύο πολιτικοί αρχηγοί

ότι Βορίδης και Γεωργιάδης νόμιζαν ότι θα τον απομακρύνουν και θα τον αντικαταστήσουν. «Αυτά τα πράγματα θέλουν και μια σειρά», μου λέει πριν ξεκινήσουμε. Ακόμα και το 80% να πετάξει στη θάλασσα κανείς απ’ όσα λέει ο Καρατζαφέρης, ακόμη και αν δεχθώ ότι τα όσα λέει είναι αποτέλεσμα του θυμικού, μόνο μια σκέψη μου έρχεται στο μυαλό: με όσα συμβαίνουν στην «μπανανία» του βαλκανικού Νότου, την ώρα που υπάρχουν Έλληνες που προωθούν πρόστιμα και διάφορων μορφών «τιμωρίες» και «λάσπες» εναντίον όσων έχουν διαφορετική άποψη για την «αλληλεγγύη» και την «υποστήριξη» των «γερμανικών δυνάμεων κατοχής», μία είναι η λύση: Δαγκώνεις το διαβατήριο και ετοιμάζεσαι...

Πολλοί θα περίμεναν να είχες μεγαλύτερη συνεργασία με τον Α. Σαμαρά λόγω των τελευταίων αλλεπάλληλων δηλώσεων που είχες κάνει, ότι βρίσκεστε πολύ κοντά. Τελικά, είχαμε ένα είδος αποστασίας προς τη Ν.Δ., η οποία μάλιστα έδειξε και μια «πρεμούρα», έτσι λένε ορισμένοι. «Ανεξαρτήτως του τι έγινε, θέλω να δώσω μια εξήγηση. Έχω περάσει δυσκολίες στη ζωή. Δεν είναι όλοι υποχρεωμένοι να έχουν περάσει δυσκολίες και να μη φοβούνται στα εύκολα. Ο κ. Α. Σαμαράς, προφανώς, όταν διαπίστωσε ότι το 1/ 4 και πλέον της Κοινοβουλευτικής του Ομάδας τον εγκατέλειψε, βρέθηκε σε μια δύσκολη θέση. Εκεί παρενέβησαν οι διά-

Ζούμε σε μια χώρα όπου τα κυρίαρχα ΜΜΕ δείχνουν γρήγορη προσαρμογή στη νοοτροπία της αποικίας

▲ ▲

φοροι ακραίοι μυστικοσύμβουλοι και του υπέδειξαν ένα σενάριο το οποίο και ακολούθησε. Εγώ, όμως, δεν δυσκολεύομαι να αποκαλύψω, νομίζω το ίδιο και εκείνος, το πόσες φορές στις συναντήσεις μας αλλά και μετά το Προεδρικό Μέγαρο, μου είπε: “Γιώργο, βοήθησέ με και θα σ’ το χρωστάω”. Περιμένω λοιπόν την εξόφληση αυτών των συναισθημάτων που εξέφρασε εκείνη τη στιγμή ο Α. Σαμαράς». Ναι, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί « εξόφληση» το να σου παίρνει δύο μεγαλοστελέχη. «Εκείνος μπορεί να το θεωρεί έτσι». Μπορεί να θεωρεί δηλαδή ότι εξοφλά έτσι τις προηγούμενες υποχρεώσεις του; «Με “ξεκουράζει” από κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι εν πάση περιπτώσει για μένα ήταν 5 χρόνια στο “πλυντήριο” για να τους παραδώσω όπως τους παρέδωσα. Την τελευταία “πλύση” δεν πρόλαβα να την κάνω». Τους είχες στο «πλυντήριο» αυτούς; Είχαν δηλαδή προβλήματα παρελθόντος και οι δύο; «Ο ένας εξ αυτών, ο Βορίδης. Όταν ήρθε σε μένα, είχε πάει σε μια εκπομπή στο Alter Μάρτιος/2012

crash 11

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 12

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο Σαμαράς κατά τη διάρκεια της συγκατοίκησής μας στην κυβέρνηση μου έλεγε: «Γιώργο, βοήθησέ με και θα σου το χρωστάω»

” ” ”

Του παρήγγειλα εκείνες τις ημέρες ότι «απέκτησες δελφίνο μετά υπασπιστού»

12 crash Μάρτιος/2012

και φύγανε όλοι οι καλεσμένοι από μέσα. Και γύρισε πίσω πολύ αναστατωμένος και μου λέει: “Δεν μπορώ να μπω στο σύστημα” κ.λπ. Και του είπα: “Μάκη, δεν πρέπει να δίνεις κεφαλιά σε υαλοπίνακα. Θα φύγεις από την Α’ Αθηνών, όπου είχαμε τότε 0,7%, και θα πας στο Υπόλοιπο Αττικής”. Μου απάντησε: “Δεν τους ξέρω καθόλου. Και τι δουλειά έχω εγώ με αυτούς; Εγώ είμαι κολέγιο. Πού με στέλνεις;”». Του Αμερικανικού Κολεγίου … «Του είπα: “Πήγαινε και άκουσέ με”. Τον έβαλα εκεί, έβαλα και όλο το κόμμα, τον περπατούσε χέρι χέρι και εν συνεχεία, όταν ήρθαν οι νομαρχιακές εκλογές, το σχέδιό μου ήταν να βγει νομαρχιακός σύμβουλος, οπότε με το “αιρετόν” θα μπορούσε να πηγαίνει κάπου με αυτό το διαβατήριο. Όπερ και εγένετο. Με άκουγε σε όλα, με μια θρησκευτική ευλάβεια. Πρέπει να πω, όμως, ότι το 2004, που δεν ήταν ακόμα σε μένα, αλλά είχε το κόμμα του, μου έκανε μια πρόταση που με έκανε να αμφιταλαντευτώ πολύ. Ενώ ήταν να δημιουργηθεί η ομάδα των ευρωσκεπτικιστών, με πήρε τηλέφωνο –είχα να τον ακούσω καιρό– και μου λέει: “Ο Λεπέν θέλει να κάνει ομάδα, να πας εσύ αρχηγός για να μαζέψεις και άλλους”.Και βεβαίως του απάντησα ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει. Ήταν και κουμπάρος του Λεπέν. Είχε σχέσεις τότε. Όταν ήρθε κοντά μου, του είπα ότι θα ’πρεπε αμέσως να “πετάξει” κάποια πράγματα από πάνω του. Του είπα: “Πρέπει πρώτα απ’ όλα να πετάξεις

▲ ▲

Με «ξεκουράζει» από κάποιους ανθρώπους, που ήταν 5 χρόνια στο «πλυντήριο» για να τους παραδώσω όπως τους παρέδωσα. Την τελευταία «πλύση» δεν πρόλαβα να την κάνω

αυτό το γκλάμουρ, το Αμερικανικό Κολέγιο, το Κολωνάκι και όλα αυτά, γιατί εμείς είμαστε λαϊκό κόμμα”. Αυτός δεν μπορούσε και ανέλαβα εγώ αυτό το φορτίο. Και το έκανα». Τι έγινε ο Άδωνις; Γιατί χάλασε έτσι αυτό το παιδί; «Όσον αφορά τον Άδωνι, είχε κάποιες “δουλειές” με τον Μάκη και τον ακολούθησε σε αυτόν το λάθος δρόμο». Παλιές δουλειές; «Δεν ξέρω. Ήταν εξαρχής έτσι. Ένα περίεργο πράγμα που δεν μπορώ να το εξηγήσω. Ο Άδωνηις ήταν ένα πραγματικά δικό μου δημιούργημα, ένα παιδί δικό μου. Και θυμάμαι πόσες φορές με ευχαριστούσε. Κάθε μέρα που ερχόταν στο κανάλι. Και τότε που η Ευγενία έκανε εκείνη την εκπομπή, τη “Στιγμή της αλήθειας”, με τα διάφορα περίεργα πράγματα και αναστάτωσε την ελληνική οικογένεια. Εγώ τότε του συμπαραστάθηκα και τους έλεγα: “Μην μπλέκετε καταστάσεις. Κάνει τη δουλειά της”. Και το είχε εκτιμήσει. Μου έλεγε: “Δεν ξέρω πώς να σ’ το ανταποδώσω”. Τελικά, βρήκε τον τρόπο». Βρήκε τον τρόπο να φύγει; «Βρήκε τον τρόπο να με απελευθερώσει από κάποιες καταστάσεις». Και με τις έδρες τους; «Τις δώσανε πίσω. Ο μεν Μάκης αναγκαστικά, γιατί δεν μπορούσε να είναι υπουργός της Ν.Δ. και βουλευτής, γιατί θα έπρεπε να είναι ταυτόχρονα κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευ-

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 13

ση. Έκανε ό,τι έκανε ο κ. Αβραμόπουλος. Εποίησαν την ανάγκη φιλοτιμία. Ο Άδωνις μόνος του είχε πει ότι θα παραδώσει την έδρα». Και την έδωσε. Άρα, έχεις δύο άλλους τώρα. «Τώρα έχω δύο άλλους ανθρώπους, πιο κομματικούς, πιο υπεύθυνα και μακριά από το γκλάμουρ. Το γκλάμουρ είναι κακός σύμβουλος στους πολιτικούς. Και δυστυχώς, ο ένας το έχει από γέννα, ο άλλος το έχει από γάμο». Είπες ότι οι μυστικοσύμβουλοι έπεισαν τον Σαμαρά να τους πάρει. Μπορεί να είναι και εκδοτικό συγκρότημα αυτό που τους έπεισε γρήγορα, που του έβαλαν στο μυαλό να… κόψει ένα κομμάτι από τον ΛΑΟΣ; «Το έχω ακούσει και εγώ αυτό που υπονοείς. Ότι χρηματοδοτήθηκε μια εφημερίδα με πάρα πολλά λεφτά για να παίξει κάποιο… ρόλο. Ξέ-

Ήταν τυχερά και τα δύο παιδιά. Ο ένας πήγε στους εφοπλιστές και ο άλλος στους μεγαλοεργολάβους. Και νομίζω ότι τους δόθηκε η ευκαιρία να κάνουν πολύ καλές δημόσιες σχέσεις

▲ ▲

“

ρω βέβαια ότι οι τροϊκανοί με τα δικά τους, ντόπια συμφέροντα μοιράζουν χρήματα για την προβολή των θέσεών τους». Μοιράζουν οι τροϊκανοί λεφτά για την προώθηση των συμφερόντων της Τρόικας; «Ναι, ακριβώς για να φτιάξουν την εικόνα τους». Δηλαδή, να περάσουν το Μνημόνιο; «Ναι, για να περάσουν το Μνημόνιο». Και πέφτουν λεφτά για να περαστεί το Μνημόνιο; «Σαφώς πέφτουν λεφτά. Και δεν μιλάω για ένα πακέτο τσιγάρα». Και υπάρχουν εφημερίδες που τα «παίρνουν» από πηγές που θέλουν την προώθηση του Μνημονίου και της Τρόικας; «Δεν ξέρω αν αυτή η καταβολή είναι έμμεση ή άμεση».

Αυτό έχει φτάσει στα αφτιά σου γιατί ως αρχηγός κόμματος γνωρίζεις τι συμβαίνει και τι γίνεται. «Σαφώς». Και υπάρχει και pay-roll για δημοσιογράφους ή μόνο για συγκροτήματα; «Δείτε πόσοι δημοσιογράφοι ήταν αντιμνημονιακοί και προέκυψαν τον τελευταίο καιρό μνημονιακοί. Αν κάποια στιγμή βάλω στο δικό μου κανάλι τι έλεγαν στα κανάλια τους πριν από ένα μήνα και το τι λένε τώρα, ο κόσμος θα ανατριχιάσει. Δεν είναι οι “κωλοτούμπες” των κομμάτων, αλλά οι “κωλοτούμπες” των ΜΜΕ είναι οι πιο σημαντικές». Υπάρχει περίπτωση κάποιο συγκρότημα να έχει πιέσει τον Σαμαρά να πάρει από σας κόσμο γιατί δεν βγαίνουν τα κουκιά; «Μπορεί να έκανε το άλλο. Να έκανε τη “γέφυρα”». Γιατί επιμένουν στην κυβέρνηση να «κρατάνε» τον Βορίδη υπουργό; Με τέτοια επιμονή να μη δέχεται ο κ. Παπαδήμος την παραίτησή του; Με τον Άδωνι δεχθήκανε αμέσως. Ο Βορίδης γιατί τόσο πολύ; «Τον “αδειάσανε” λίγο τον Άδωνι. Ίσως δεν πρόλαβε να “δέσει” την κατάσταση όπως την έδεσε ο Βορίδης». Τόσο πολύ; Την «είχε δέσει» δηλαδή ο Βορίδης; «Νομίζω ότι την είχε δέσει ο Μάκης, και αυτό φάνηκε από την εξέλιξη των γεγονότων». Δηλαδή, δεν είναι περίεργο που ο Παπαδήμος τον «κρατάει» τόσο πολύ, και μάλιστα την ώρα ειδικά που «σφηνώνεται» στη Ν.Δ.; Δηλαδή, ουσιαστικά κρατάει τον υπουργό ΥΠΕΧΩΔΕ ο Σαμαράς, έτσι; «Νομίζω ότι εξηγήσεις γι’ αυτό πρέπει να δώσει ο κ. Παπαδήμος». Περίεργα δεν είναι; Στον κόσμο έξω βλέπουν ένα στέλεχος του Καρατζαφέρη να παίρνει υπουργείο την ώρα που ο Καρατζαφέρης πάει στο Μαξίμου και συμφωνεί να στηρίξει Παπαδήμο. Ξαφνικά παραιτούνται και οι δύο και πάνε στη Ν.Δ. και ο κ. Παπαδήμος του λέει: «Όχι. Θα μείνεις στο υπουργείο που επέλεξες από την αρχή»; «Ο Μάκης τελικά αποδείχτηκε νεοφιλελεύθερος, με ό,τι συνοδό στοιχείο ακολουθεί αυτούς». Ακραιο-νεοφιλελεύθερος θέλεις να πεις… Σε πήρε κανένα τηλέφωνο να εξηγήσει την όλη στάση του; Να σου πει: «Εγώ θα φύγω»; «Όχι, δεν το έκανε. Θυμάμαι ότι είχαμε πάει την ίδια μέρα μαζί στο Προεδρικό Μέγαρο. Το απόγευμα, λένε τα παιδιά του γραφείου, ότι, όταν ήταν να δοθούν τα υπουργεία, έμεινε τόση ώρα στο γραφείο ο κ. Βορίδης όσο δεν είχε μείνει τα προηγούμενα πέντε χρόνια». Γιατί τον πρότεινες να πάει στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Σε πίεσε κάποιος; «Δεν ήξερα ποιο υπουργείο. Μου ζήΜάρτιος/2012

crash 13

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 14

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Για το Υπόλοιπο Αττικής ο Βορίδης έλεγε: «Δεν τους ξέρω καθόλου. Και τι δουλειά έχω εγώ με αυτούς; Εγώ είμαι Αμερικανικό Κολέγιο. Πού με στέλνεις;»

”

τησαν ονόματα. Τους είπα ότι καταρχήν μου είναι πάρα πολύ δύσκολο να βάλω ονόματα». Πώς έγινε; Σου ζήτησαν 4 ονόματα; «Μου ζήτησαν 3 υπουργούς. Τους είπα ότι δεν μπορώ. Τους είπα ότι θα τους δώσω 7 ονόματα, για να επιλέξουν οι ίδιοι. Δεν είμαι εγώ αυτός που θα πω αυτόν και αυτόν για υπουργό και όχι αυτόν». Τους είπες τι ακριβώς θέλεις από υπουργεία ή γραμματείες; Ξεκάθαρα. Δεν τους είπες: «Θέλω το ΥΠΕΧΩΔΕ ή το Ναυτιλίας»; Παίζει ρόλο αυτό. «Όχι. Ξεκάθαρα. Δεν ήξερα. Στη συνέχεια πήγε ο κ. Γεωργίου. Ήρθε μετά εδώ. Περιμέναμε.

▲ ▲

Μια «παλιά καραβάνα», όταν έγινε το περίφημο ταξίδι στους εφοπλιστές μαζί με την κ. Μανωλίδου, μου είπε ότι «αυτή η συγκυρία εμένα μου ηχεί περίεργα…». Όταν έγινε αυτό που έγινε, ήρθε στο γραφείο μου, άνοιξε την πόρτα, μου έγνεψε με το κούτελό του και έφυγε…

”“

14 crash Μάρτιος/2012

Αργούσε η διαδικασία. Εν τω μεταξύ, έρχεται ο κ. Γεωργιάδης, ο οποίος ήταν έντονα συναισθηματικά φορτισμένος, όσο παραπάνω δεν υπάρχει. Μου έλεγε: “Πρέπει να γίνω υπουργός, πρέπει να γίνω υπουργός”…». Σ’ το έλεγε ο Άδωνις. Δεν τον είχες μέσα στη λίστα; « Ήταν μέσα στους 7 που πρότεινα. Μας είχαν πει 3 υπουργεία. Μόλις το ανακοίνωσε ο κ. Παπαδήμος, λέω στον Άδωνι: “3 υπουργεία”. Εκεί λοιπόν έφτασε στην κορύφωση». Έμπαινε συνέχεια ο Άδωνις, σου έλεγε: «Θέλω να γίνω υπουργός»; «Δεν έφυγε από εδώ. Δεν έφευγαν». Ο άλλος; Ήταν μέσα και ο άλλος;

Το βράδυ που έδωσα τα ονόματα στον Παπαδήμο ο Γεωργιάδης μου έλεγε: «Πρέπει να γίνω υπουργός, πρέπει να γίνω υπουργός»…

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 15

Ακόμα και στις παλιές καλές εποχές ο Βορίδης είχε μια μανία, αποκαλύπτει ο Καρατζαφέρης: «Να ενωθεί η Κεντροδεξιά υπό τον Καραμανλή»

«Ήταν οι μόνοι δύο που ήταν εδώ. Κανένας άλλος βουλευτής δεν είχε έρθει. Οπότε τηλεφώνησα στον κ. Παπαδήμο και του είπα: “ Έχω θέμα εσωκομματικό. Σε παρακαλώ πάρα πολύ θέλω να βάλουμε μέσα και τον Άδωνι”. Και μάλιστα του είπα ότι ο Άδωνις έχει ειδικότητα στις μορφωτικές υποθέσεις ή σε θέματα πολιτισμού, στον τουρισμό μπορεί να είναι καλός κ.λπ. Και με παίρνει ο κ. Παπαδήμος και μου λέει: “Θα πάει στο Ναυτιλίας”. Οπότε, λέω στον Άδωνι: “Ναυτιλίας”· του άρεσε πάρα πολύ. Ήταν τυχερά και τα δύο παιδιά. Γιατί ο μεν ένας πήγε στους εφοπλιστές και ο άλλος πήγε στους μεγαλοεργολάβους. Και νομίζω ότι τους δινόταν μια ευκαιρία να κάνουν πολύ καλές δημό-

Το γκλάμουρ είναι κακός σύμβουλος στους πολιτικούς. Και δυστυχώς, ο ένας το έχει από γέννα, ο άλλος το έχει από γάμο

▲ ▲

“

σιες σχέσεις κ.λπ.». Κατάλαβα. Έγινε και ένα ταξίδι στο Λονδίνο από το οποίο έβγαινε και μια… φήμη από το γραφείο σου, ότι τον «χάλασαν» τον Άδωνι οι κακές συναναστροφές. «Δεν έγινε ακριβώς έτσι. Κάποια “παλιά καραβάνα”, όταν έγινε αυτό το περίφημο πολιτικό ταξίδι στους εφοπλιστές, και έμαθα ότι πήγε μαζί και η κ. Μανωλίδου-Γεωργιάδου, μου είπε ότι “αυτή η συγκυρία του Άδωνι με τη γυναίκα του και τους εφοπλιστές ηχεί περίεργα…”. Συνήθως λέει τέτοια. Του είπα να μη λέει κουταμάρες, αυτά είναι βλακείες. Όταν έγινε αυτό που έγινε, ήρθε στο γραφείο αυτό το παλιό στέλεχος από το 2000, μου άνοιξε την πόρτα, μου

έγνεψε με το κούτελό του και έφυγε…». Σε πήρε για να σε ευχαριστήσει; «Προσπαθούν τώρα να το αλλάξουν τα παιδιά, καταλαβαίνω, στη δύσκολη θέση που είναι. Προσπαθούν να τα “γλυκάνουν”. Ο Άδωνις ήρθε στη Κεντρική Επιτροπή. Κοίταξε κάτι… την Τρίτη το βράδυ συγκάλεσα την Κοινοβουλευτική Ομάδα και τους είπα: “Για αυτούς τους λόγους που είναι εξόχου προτεραιότητας δεν μπορώ να πάω στο «Ναι». Είναι η μείωση της εθνικής κυριαρχίας. Δεσμεύτηκα έξω από το Προεδρικό Μέγαρο ότι δεν θα το δεχτώ. Δεσμεύτηκα όχι μείωση μισθών και συντάξεων. Μην το συζητάμε. Δεν μπορώ”. Ακούστηκαν κάποιες θέσεις. Ο Άδωνις μου είπε: “Σιγά τώρα που θα κοιτάξουμε τις μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις μπροστά στο να πάρουμε τα λεφτά”. Ο κ. Βορίδης είπε από τη δική του πλευρά: “Τα περί εθνικής κυριαρχίας είναι αστεία”. Είπα ότι ήθελα ξεκάθαρη κουβέντα και θα κάναμε ονομαστική ψηφοφορία. Είπα δε βέβαια ότι “επειδή για κάποιους είναι θέμα συνειδήσεως, όποιος θέλει μπορεί να φύγει τώρα. Εάν όμως παραμείνετε, θα έχει πόνο η οποιαδήποτε απομάκρυνση εκ των υστέρων. Να ξεκαθαρίσουμε. Δεν είναι κακό τώρα να γίνει αυτό. Να δώσουμε τα χέρια και να πούμε ότι διαφωνήσαμε”». Ήσουν «ψυλλιασμένος», υποψιασμένος ότι αυτοί οι δύο ήθελαν να φύγουν; «Όχι τόσο για τον Άδωνι». Για τον Άδωνι όχι. Για τον άλλο; «Ο άλλος ήταν “τράνζιτ”. Ήρθε σε εμάς γιατί δεν είχε “πλυντήριο” η Ν.Δ. Δεν ήθελε. Δεν ήταν ποτέ ΛΑΟΣ. Η διαπραγμάτευσή του με τον κ. Σαμαρά είχε ξεκινήσει πριν από πολύ καιρό. Δεν ήταν ΛΑΟΣ. Και με την κ. Μπακογιάννη κάποια περίοδο “ψαχνόταν”. Δεν είναι κακό να “ψάχνεται” κάποιος». Πολύ τον είχε χρησιμοποιήσει πάντως το Mega Channel. Τον είχε σε όλα τα πάνελ από την αρχή… Δηλαδή, θέλω να πω είχε μια θέση έτσι… «Ο Μάκης έχει συγκεκριμένους στόχους τους οποίους θέλει να πετύχει. Μέσα από εδώ όλο “ψαχνόταν” μήπως μπορέσει να αμφισβητήσει την παρουσία μου και να πάρει το κόμμα. Είδε και αποείδε και κατάλαβε ότι αυτό είναι αδύνατο. Αυτό είναι ένα κόμμα που στηρίζεται. Άλλο ιδρυτής και άλλο κληρονόμος. Άλλο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου, και μετά όλοι οι άλλοι. Είναι τελείως διαφορετικό πράγμα. Αυτό το κόμμα το έχω ιδρύσει εγώ. Έχει την υπογραφή μου. Ήμουν ένας, έγιναν δύο και μετά έγιναν 400.000. Είδε και αποείδε και πήγε στη Ν.Δ. Πιστεύω ότι έχει ένα σχέδιο. Θυμάμαι ότι εδώ μου το έλεγε διαρκώς. Και του έλεγα: “Μάκη, δεν περνά η μπάλα. Σταμάτα το”». Σου είχε πει ότι εδώ θέλει να γίνει διάδοχος; «Του το είχα ξεκόψει. Εξάλλου, του είπα: “ Έχουμε μια διαφορά 17 ετών, εγώ δεν Μάρτιος/2012

crash 15

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 16

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Όταν συμφωνήσαμε, είπε ο κ. Βενιζέλος: «Να πάρουμε τον κ. Τόμσεν για να τον παρακαλέσουμε να δεχθεί». Χτύπησα το χέρι μου και είπα: «Τι είναι αυτά που λέτε; Είμαστε οι 5 πιο ισχυροί πολιτικά άντρες της χώρας. Θα παρακαλέσουμε το μικροϋπάλληλο του ΔΝΤ; Άντε γεια»

16 crash Μάρτιος/2012

▲ ▲

” ”

Το δίδυμο Σαμαρά - Βενιζέλου; Έχω την αίσθηση ότι δεν έχουν τη σιγουριά ο ένας για τον άλλο

θα κάτσω ισόβια. Κάποια στιγμή, προφανώς το κόμμα θα έρθει σε εσένα ή σε κάποιον άλλο μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες”. Είχε μια μανία όμως την οποία συζητούσαμε κάθε φορά, η οποία και φαίνεται αν παρακολουθήσει κανείς τις κατά καιρούς δηλώσεις του, ότι “πρέπει να ενωθεί η Κεντροδεξιά υπό τον Καραμανλή”. Άρα λοιπόν, πιστεύω ότι η σκέψη του, ίσως κάνω λάθος, αλλά όπως την αναλύω είναι ότι τώρα που τα πράγματα είναι δύσκολα –έφυγαν 22 βουλευτές από τη Ν.Δ., η Ντόρα είναι απέξω κ.λπ.– είναι να βρει τον τρόπο να φέρει τον Καραμανλή για να ενώσει όλη την παράταξη». Κι εσένα μέσα; «Δεν είμαι σίγουρος ποιος δεν το θέλει περισσότερο. Βάζω κάτω τη ζυγαριά, νομίζω ότι ο κ. Σαμαράς δεν πρέπει να είναι ενθουσιασμένος με ένα τέτοιο σενάριο. Έφτασε ως εδώ, έχει βάλει το “γλυκό” στη γλώσσα και να του το πάρουν… Έτσι λοιπόν βλέπω ότι θα γίνουν διάφορα πράγματα εκεί μέσα. Του παρήγγειλα εκείνες τις ημέρες ότι “απέκτησες

δελφίνο μετά υπασπιστού”». Μα αυτό γίνεται με αποστασία. Δεν γίνεται με ένωση δύο κομματιών της Κεντροδεξιάς. Είναι άλλο το ένα και άλλο το άλλο. Άλλο να ένωνες εσύ δυνάμεις με τον κ. Σαμαρά… «Πήγαν στο φυσικό τους χώρο. Ο κ. Σαμαράς, έχοντας κάνει το ίδιο άλμα πριν από μερικά χρόνια, ήθελε και κάποιοι άλλοι να το κάνουν για να “αποποινικοποιηθεί” πολιτικά . Αυτή ήταν η όλη ιστορία. Βιάστηκε όμως και το έκανε και κουτά. Ούτως ή άλλως, “αδέσποτοι” ήταν. Τους είχα βγάλει από την Κ.Ο. Ο κ. Σαμαράς είναι ένα έξυπνο παιδί. Δεν ξέρει όμως σκάκι. Βλέπει μόνο την πρώτη κίνηση. Δεν μπορεί να δει 10-15 κινήσεις μπροστά. Πιστεύω ότι η μέρα που θα καταλάβει ότι τα πράγματα θα δυσκολέψουν δεν είναι μακριά». Υπάρχει τώρα περίπτωση συνεργασίας με τον κ. Σαμαρά; «Σαν παρατηρητής δεν μπορώ να καταλάβω ότι είναι πιο Νέα Δημοκρατία ο Άδωνις από τον κ. Ζώη ή ο Βορίδης από τον Κεφαλογιάννη, που

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:40 μ.μ. Page 17

Το παρασκήνιο της δραματικής νύχτας πριν φτάσουμε στην επιλογή Παπαδήμου αποκαλύπτει στο «Crash» ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ

τους έδιωξε για να πάρει αυτούς. Είναι πράγματα τα οποία δεν αντέχουν σε κάποια λογική επεξεργασία. Πιστεύω ότι ο κ. Σαμαράς θα αναγκαστεί να πάρει πίσω όλους όσους έδιωξε. Δεν έχει τα “guts”, το θάρρος και τα κότσια του αρχηγού και να πει “αυτή είναι η απόφασή μου και την κρατάω”». Μα και να τους πάρει πίσω θα δείξει ότι δεν είναι καθόλου σταθερός… «Θα το κάνει γιατί δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά». Τώρα, υπάρχει περίπτωση να συνεργα-

Ο Παπαδήμος μπορεί να κάνει κόμμα. Έχει δικαίωμα να το κάνει. Από κει και πέρα δεν ξέρω τι ακριβώς ψαριά θα βγάλει

θεί το ΠΑΣΟΚ μέσα από μια κοινή κυβέρνηση. Δηλαδή, να έχουμε πάλι κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με Ν.Δ., το θεωρώ ολέθριο». Το βλέπεις να γίνεται; «Δεν έχει να κάνει πολλές κινήσεις». Κατά τη γνώμη σου, ο κ. Σαμαράς έχει πολύ καλές σχέσεις με τον κ. Βενιζέλο; Είναι «τακίμια»; Ή τον μισεί ο Βαγγέλης Βενιζέλος; « Έχω την αίσθηση ότι δεν έχουν τη σιγουριά ο ένας με τον άλλο. Δεν αισθάνονται σίγουρα». Θέλω να μου πεις πώς το έζησες μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου. Είπες ότι ο κ. Τόμσεν είχε ένα ιταμό ύφος απέναντι προς όλους στο Μέγαρο Μαξίμου. Ήταν πράγματι τόσο ιταμό το ύφος του; « Ήταν σνομπ. Μου έκανε φοβερή εντύπωση εκείνο το βράδυ που συζητούσαμε 6 ώρες και είχαμε μια άμυνα για να μη μειωθούν οι συντάξεις. Μας πήρε 6 ώρες και τελικά συμφωνήσαμε. Όταν λοιπόν συμφωνήσαμε, αυτό είναι το εκπληκτικό, είπε ο κ. Βενιζέλος που μπαινόβγαινε στη συνεδρίαση: “Να πάρουμε

▲ ▲

“

στείτε μετεκλογικά με τον κ. Σαμαρά μετά από αυτό που έγινε; «Αν ήταν ουσιώδες, όχι. Είναι επουσιώδη αυτά τα πράγματα. Έκανε ένα λάθος ο κ. Σαμαράς... Αν αύριο το πρωί το εκλογικό σώμα αποφασίσει ότι πρέπει να υπάρχει δεξιά κυβέρνηση, είναι η πρώτη πλευρά που πρέπει να δει ο κ. Σαμαράς. Αν αποφασίσει το εκλογικόσώμα να πάμε σε μια αριστερή πολιτική, τότε ο κ. Σαμαράς θα είναι στα “αζήτητα”. Εκτός, αν αποφασίσει κάτι το οποίο για μένα θα είναι αθλιότητα στον κόσμο μας, να δώσει ευκαιρία να συνταχ-

Μάρτιος/2012

crash 17

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:41 μ.μ. Page 18

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

τον κ. Τόμσεν για να τον παρακαλέσουμε να δεχθεί”. Και χτύπησα το χέρι μου και είπα: “Τι είναι αυτά που λέτε; Είμαστε οι 5 πιο ισχυροί πολιτικά άντρες της χώρας. Θα παρακαλέσουμε τον μικροϋπάλληλο του ΔΝΤ για να αποδεχθεί αυτά τα οποία συμφωνήσαμε; Άντε γεια”. Αυτή ήταν η τελευταία κουβέντα που τους είπα: “Πώς θα ευτελίσουμε την Ελλάδα; Μην ευτελίζετε τη θέση μου. Ως πρόσωπα μπορείτε να ευτελιστείτε. Ως θεσμοί δεν μπορείτε”, και μετά έφυγα». Γιατί πιστεύεις ότι άλλαξε «καπάκι» ο κ. Σαμαράς; Δύο χρόνια το έπαιξε αντιμνημονιακός. «Επιμένοντας τόσο σκληρά αντιμνημονιακά, άνοιξε το δρόμο για την Αριστερά και ο κόσμος μεταφέρθηκε. Είναι δική του ευθύνη. Και του έλεγα: “Κράτα μια θέση. Όχι τόσο έντονα”. Εμείς είχαμε μια συνέπεια. Ψηφίσαμε μόνο το Άρθρο 1 για να πάρουμε τα λεφτά. Σε κανένα άλλο άρθρο δεν υπάρχει ψήφος του ΛΑΟΣ. Ξεκάθαρα. Δεν ψηφίσαμε το Μεσοπρόθεσμο, που είναι το δεύτερο Μνημόνιο. Δεν ψηφίσαμε τους Εφαρμοστικούς Νόμους. Ο κ. Σαμαράς είχε αρχίσει και “έστριβε” και ψήφισε τα περισσότερα από αυτά». Τα περισσότερα από αυτά. Το 60%... «Και επαίρετο μάλιστα: “Εγώ είπα «όχι, όχι, όχι»”. Ήθελα ένα πράγμα. Μετά την αποτυχία του Μνημονίου, που ήταν αποτέλεσμα της ανικανότητας του κ. Παπανδρέου προσωπικά, έλεγα και καλούσα για ενάμιση χρόνο μονότονα για να συσταθεί κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, γιατί έβλεπα ότι “δεν τραβά” ο κ.Παπανδρέου. Ήθελα να φύγει ο κ. Παπανδρέου και γι’ αυτό είπα για κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας. Δύο φορές τον έδιωξα τον κ. Παπανδρέου. Τον έπεισα να φύγει. Ο κ. Σαμαράς δεν το “έπιασε” τότε. Το Νοέμβριο, με εκείνη την “μπαρούφα” για το δημοψήφισμα, είπαν να γίνει κυβέρνηση. Μαζεύτηκαν οι δυο τους από την Παρασκευή έως τη Δευτέρα στο Προεδρικό Μέγαρο. Εγώ μακριά, και δεν μπορούσαν να τα βρουν. Μπουρδουκλώθηκαν και έλεγαν όλα τα απίθανα ονόματα: Διαμαντούρος, Σκουρής, Ρουμελιώτης... Δεν είχαν πει ακόμη τον κ. Πετσάλνικο. Όλοι τους μια χαρά άνθρωποι, αλλά δεν κάνουν για τη δουλειά του πρωθυπουργού. Ο κ. Πετσάλνικος είναι ένας πολύ καλός πρόεδρος της Βουλής, αλλά δεν έκανε για πρωθυπουργός, πιστεύω. Με φώναξαν τη Δευτέρα το απόγευμα μέσα. Πήγα για να βοηθήσω. Κάνω τη δήλωση “ Όχι μείωση μισθών και συντάξεων, όχι ευτελισμό της εθνικής κυριαρχίας και να φύγουν οι λαθρομετανάστες”. Ο κ. Παπανδρέου μου τηλεφώνησε 6.30 το απόγευμα το βράδυ της συνάντησης. Μου είπε: “Γιώργο, με τον Αντώνη συμφωνήσαμε στο όνομα του πρωθυπουργού”. Ρώτησα ποιος είναι και μου είπε ότι ήταν “θεσμικός". “Ποιος θεσμικός;”. “Ο τρίτος τη τάξει”. Δεν μου έλεγαν όνομα. “Ο κ. Πετσάλνικος. Έλα επάνω για να το υπογράψουμε”. Του

λέω: “ Έρχομαι με σηκωμένο το χειρόφρενο”. Δεν μπορούσα να αφήσω ποτέ να γίνει ο κ. Πετσάλνικος. Το πώς το δέχθηκε ο κ. Σαμαράς αυτό, σε τι κατάσταση απελπισίας θα πρέπει να ήταν για να δείξει το “υποκατάστατο του Γ. Παπανδρέου” ως πρωθυπουργό, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Οπότε, έγινε αυτό που έγινε και την άλλη μέρα ήρθε ο κ. Παπαδήμος. Με τον τρόπο που ενήργησα άνοιξε η πόρτα. Όταν τελειώσαμε, του είπα: “Κύριε πρωθυπουργέ, πηγαίνετε τώρα κάπου για να φτιάξετε το διάγγελμά σας, το μήνυμά σας προς τα έξω, για να μείνουμε οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί για

“

να φτιάξουμε την κυβέρνηση”. Είπε ο κ. Παπανδρέου: “Δεν πειράζει, να στείλουμε τους βοηθούς μας, τους συνεργάτες μας να την κάνουν”. Τους είπα: “Δεν επιθυμώ να μπω στην κυβέρνηση. Θα στηρίζω και δεν θα μπω στην κυβέρνηση”. Είπε τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Παπούλιας: “Εσύ είσαι η συγκολλητική ουσία. Πρέπει να είσαι μέσα 100%”. Πετάχτηκαν μετά ο κ . Σαμαράς με τον κ. Παπανδρέου και είπαν: “Πρέπει να είσαι μέσα στην κυβέρνηση 100%. Μην το συζητάς καθόλου”. Τους είπα ότι δεν θέλω να είμαι μέσα. Υπήρχε μια δική μου άρνηση εξαρχής. Δεν

▲ ▲

18 crash Μάρτιος/2012

Ο κ. Καρατζαφέρης αποκαλύπτει το απίστευτο μπάχαλο που επικρατούσε στο Προεδρικό Μέγαρο πριν από την επιλογή Παπαδήμου: «Μπουρδουκλώθηκαν και έλεγαν όλα τα απίθανα ονόματα: Διαμαντούρος, Σκουρής, Ρουμελιώτης…»

Ήθελα να φύγει ο κ. Παπανδρέου και γι’ αυτό είπα για κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας. Δύο φορές τον έδιωξα. Τον έπεισα να φύγει

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 19

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 20

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

άφηνα και σαφώς “δεν θα έδενε το γλυκό”. Μπήκαμε με τη γνωστή συνέχεια που ξέρουμε. Για να είμαι εντάξει όμως, έχω στείλει 4 επιστολές στον κ. Παπαδήμο, τις οποίες και θα δώσω στο περιοδικό, καθώς και δύο υπομνήματα, με τις οποίες του λέω με επιχειρήματα ότι “το πράγμα έχει ξεστρατίσει”. Αυτές λένε τι ακριβώς τους έλεγα. Έβλεπα ότι “το πράγμα δεν τραβά”». Αναφέρεις συνέχεια ότι μέσα σε αυτή τη

▲ ▲

”

Ο εναγκαλισμός από την Τρόικα είναι σαν του πύθωνα. Σε μαγκώνει και δεν μπορείς να φύγεις. Το πότε θα σε σκάσει εξαρτάται από τη διάθεση του φιδιού.

”“

20 crash Μάρτιος/2012

φοβερή κατάσταση, στην κατοχή, όπου πεινάει πολύς κόσμος, κάποιοι βγάζουν πάρα πολλά λεφτά. Μου το είχες πει και παλιότερα. Όχι μόνο αυτό, αλλά και την πρώτη φορά μου είπες ότι ήταν πολλοί αυτοί που ψήφισαν «Ναι» αλλά και πολλοί εκείνοι που ψήφισαν «Όχι». Θα μπορούσαν αν είχαν βγάλει πάρα πολλά λεφτά σε αυτό το παιχνίδι, το θυμάμαι σαν και τώρα που μου το είπες, «να τα είχα

Πετάχτηκαν ο Σαμαράς με τον Παπανδρέου και μου είπαν: «Πρέπει να είσαι μέσα στην κυβέρνηση 100%. Μην το συζητάς καθόλου»

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 21

Καρφιά για τη στάση του Βενιζέλου απέναντι στην Τρόικα αλλά και τους δανειστές μας ρίχνει ο Καρατζαφέρης

πάρει κι εγώ», μου είχες πει. Και μερικοί που ψήφισαν «Όχι» θα τα είχαν πάρει. Και τη δεύτερη φορά μου είχες πει ότι ήταν έτοιμοι να μπουκάρουν μέσα και να τα πάρουν όλα αντί πινακίου όρυζας. «Τότε αυτοί που είχαν παίξει την πτώχευση της Ελλάδας με τα CDS θέλανε πάση θυσία “ Όχι”! Πίεζαν τις Κ.Ο. να πάει στο “ Όχι”. Και είχανε βρει και κάποιους από το ΠΑΣΟΚ, 12 έλεγε τότε η ΕΥΠ, να πάνε στο “ Όχι”. Όταν λοιπόν το πλη-

Πρέπει πάση θυσία να ελεγχθεί η υπόθεση των CDS με τον Μαργέλο. Εγώ θα έψαχνα Μαργέλο και Τρεπεκλή

▲ ▲

“

ροφορήθηκα εγώ, είπα: “Μάγκες, θα σας χαλάσω την ιστορία”. Θα πάω εγώ στο “Ναι”, για να μην μπορέσουν να φύγουν οι 12. Φύγανε 3». Οι άλλοι, πάλι, πώς κέρδισαν; «Αυτοί ήταν τότε, αυτοί του “ Όχι”. Το “ Όχι” είχε τζόγο από τα CDS!». Τη συγκεκριμένη στιγμή το «Όχι» είχε τζόγο. «Ναι, αυτό είχε τζόγο». Για πες μου. Όλα αυτά που ακούς τώρα,

κάτι καλαμπόκια, κάτι ιστορίες που βγαίνουνε, κάτι από αυτά, κάτι πληροφορίες... «Πρέπει πάση θυσία να ελεγχθεί η υπόθεση των CDS με τον Μαργέλο. Και πρέπει να βρεθούν πάση θυσία οι άνθρωποι που είναι μαζί με τον Μαργέλο. Ακούω τον κ. Καμμένο να λέει κάθε φορά, δεν απαντάει η κυβέρνηση ούτε τότε του ΠΑΣΟΚ ούτε τώρα του Παπαδήμου, εγώ ως Κ.Ο. θα το φέρω στη Βουλή». Εσύ θέλεις να το ψάξουνε αυτό; «Ναι, να ξεκαθαρίσει τι είναι; Αν δεν είναι τίποτα, είναι μια μεγάλη δυσφήμιση, εάν όμως υπάρχει κάτι, πρέπει να το δούμε. Εγώ θα έψαχνα 2 ανθρώπους. Μαργέλο και Τρεπεκλή. Τον Τρεπεκλή γιατί; «Γιατί έπαιξε το μεγάλο ρόλο με το C4I. Μεγάλο ρόλο». Κατά τη γνώμη σου, εναντίον των πρωταιτίων της οικονομικής καταστροφής όπως διαμορφώθηκε, γιατί το κόμμα σου δεν ήταν μέσα, δεν θα έπρεπε να στοιχειοθετηθούν κατηγορίες; «Εγώ πιστεύω ότι ο κ. Ζαγοριανός, ο ανακριτής, κάποια ημέρα νομίζω ότι θα πρέπει να γράψει απομνημονεύματα». Γιατί το λες αυτό; «Πιστεύω ότι πολλά πράγματα πέρασαν από το ρόλο του, θα γράψει, θα έχουμε να διαβάσουμε πράγματα για τη Siemens, το C4I, όλα αυτά. Πρέπει να γράψει απομνημονεύματα». Ήταν και άλλοι ανακριτές όμως. «Αυτός γιατί είχε ασχοληθεί περισσότερο». Είχες καταθέσει στον Ζαγοριανό εσύ; «Όχι». Ούτε ως συμπληρωματικός μάρτυς; «Εμείς με τον Κώστα τον Αϊβαλιώτη είχαμε καταθέσει ένα αίτημα 19 φορές να έρθουν οι πρώην πρωθυπουργοί, ο Σημίτης, ο Καραμανλής και ο Μητσοτάκης. Και 19 φορές απορρίφθηκε από του άλλους. ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. από κοινού». Τι βλέπεις για την πορεία της Ελλάδας; Υπάρχει πιθανότητα να ξεφύγουμε το θανάσιμο οικονομικό εναγκαλισμό που λέει ότι το 2020 η Ελλάδα θα είναι στο 129% και θα πρέπει να βρει άλλες 9 μονάδες του ΑΕΠ; «Αυτός ο εναγκαλισμός είναι σαν του πύθωνα. Σε μαγκώνει και δεν μπορείς να φύγεις. Το πότε θα σε σκάσει εξαρτάται από τη διάθεση του φιδιού. Είναι λάθος η πολιτική αυτή». Λάθος συνταγή; «Είναι λάθος αυτό που γίνεται σήμερα και εξηγώ. Η πολιτική μου θέση. Είμαι υπέρ της Ευρώπης και υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. Όμως, επαναλαμβάνω, είμαι υπέρ της Ευρώπης, όχι υπέρ της Μέρκελ. Αυτή τη στιγμή υπάρχει η απόλυτη επικυριαρχία. Ο αυταρχισμός της Μέρκελ έναντι της Ε.Ε. Εάν μπορούσαν να μιλήσουν ο Μπαρόζο, ο Όλι Ρεν και οι άλλοι, θα έλεγαν πολλά. Τους έχει προσπεράσει, δεν τους ακούει. Αυτοί είναι αιΜάρτιος/2012

crash 21

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 22

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Υπάρχει ένα κλειστό club που επικυριαρχεί και ποδηγετεί την Ευρώπη. Εγώ με αυτό το club δεν μπορώ να είμαι. Κάποιοι άλλοι το προσκυνούν και έχουν εκχωρήσει την εθνική κυριαρχία

22 crash Μάρτιος/2012

ρετοί μέσα από το Ευρωκοινοβούλιο, έχουν πάρει ψήφο, δεν κάνουν τίποτα. Ποιος είναι ο Ρομπάι; Έχει ακούσει κανείς στην κρίση αυτή τον πρόεδρο της Ευρώπης; Αυτή τη στιγμή κάνει κουμάντο η Μέρκελ με τους δορυφόρους της. Αντί Βρυξέλλες και γραφεία της Ε.Ε., είναι ένας πύργος έξω από το Βερολίνο που συγκεντρώνονται η κυρία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Φινλανδία, και τώρα τελευταία ο Γιούνκερ, γι’ αυτό έχει αλλάξει και τόνο ο Γιούνκερ απέναντι στην Ελλάδα. Αυτό είναι λοιπόν το κλειστό club που επικυριαρχεί και ποδηγετεί την Ευρώπη. Εγώ με αυτό το club δεν μπορώ να είμαι. Από εκεί και πέρα κάποιοι άλλοι τον προσκυνούν και κάποιοι άλλοι έχουν εκχωρήσει την εθνική κυριαρχία. Δεν προσκύνησα και γι’ αυτό με πολεμάνε. Υφίσταμαι ένα γενικότερο πόλεμο. Τους ενοχλεί που τους αποκάλυψα στο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών. Τους είπα: “Κύριοι, μου έστειλε κορυφαίος επίτροπος το γενικό του διευθυντή στο «Hilton». Και συνέπεσε να έχει

▲ ▲

” ”

Δεν προσκύνησα και γι’ αυτό με πολεμάνε. Τους ενοχλεί που τους αποκάλυψα στο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών

πιάσει τραπέζι δίπλα στον Σιούφα, που δεν τον ήξερε. Η κουβέντα γινόταν πολύ δύσκολα ώσπου έφυγε ο Σιούφας· δεν το έμαθε ποτέ. Έρχεται λοιπόν και μου λέει:« Υποχρεούται η Ελλάδα να πετάξει τη σπίθα απαλλαγής μας από τον βρόγχο που μας έχει επιβάλει η Μέρκελ». «Και γιατί η Ελλάδα;». «Γιατί εσείς είσαστε οι πρώτοι που θίγεστε». «Και γιατί εγώ;». «Γιατί είσαι ο μόνος που μπορείς να φωνάξεις»”. Και ανεβαίνω Θεσσαλονίκη την ίδια ημέρα, όπου είχα 3 φορές περισσότερο κόσμο από πέρυσι, και τα εξηγώ. Και είπα λοιπόν ότι για αυτόν το λόγο πάω στο “όχι” και θα δείτε πράγματα που θα βγουν στο δρόμο μου. Που θα προσπαθήσουν να μειώσουν τη φωνή μας, τη δύναμή μας. Αυτά που έγιναν τα είχα πει 15 ημέρες πριν γίνουν. Το ήξερα λοιπόν πώς θα ενεργήσουν». Τώρα που εσύ παραιτήθηκες δεν τους ένοιαξε και πολύ η συγκολλητική ουσία. «Όχι, τους ένοιαξε πάρα πολύ, απ’ ό,τι μου είπε ο Βενιζέλος, τουλάχιστον μία ώρα συζήτηση

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 23

«Ο Παπαδήμος πολιτική δεν ξέρει. Αλλά νομίζω ότι ένας άνθρωπος της δικής του μόρφωσης με ταχύρρυθμα μαθήματα, θα μάθει και πολιτική», λέει με νόημα ο κ. Καρατζαφέρης στο Eurogroup τι έγινε με τον Καρατζαφέρη. Μου είπανε να υπογράψω και είπα: “Αφήστε τα αυτά, ξεχάστε τα. Έχετε υπογραφές να πάρετε από Αντώνη και από Γιώργο και ευκόλως!”. Και να θυμίσω ότι ούτε την πρώτη φορά υπέγραψα. Εγώ την πρώτη φορά έκανα ανοιχτή επιστολή στον ελληνικό λαό που είπα ποια είναι η θέση μου. Υπογραφή δεν έχω βάλει. Ο Γιώργος και ο Αντώνης έχουν βάλει από 2 υπογραφές. Δικαίωμά τους, πολιτική τους κρίση. Εκεί μέσα λοιπόν τους είπα: “Κύριοι, πάμε το πράγμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο”. Μου ήρθε ο τάδε άνθρωπος και μου είπε: “ Όχι, όχι, όχι!”. “Ωραία”, είπα, “θα πάω μόνος μου”. Και στέλνω

επιστολή στους αρχηγούς των κομμάτων του Ε.Κ. όπου με κάποιους από αυτούς ήμουνα μαζί. Και βάζω τη Νίκη την Τζαβέλα και τον Νίκο Σαλαβράκο και τους λέω: “Κορυφώστε το!”. Και αποφασίζουν να φωνάξουν τους τροϊκανούς εις τη συνεδρίαση των προέδρων των πολιτικών ομάδων. Ισχυρό όργανο. Λέω στον Παπαδήμο μπροστά στους άλλους δύο: “Μόνος μου το έφτασα εκεί. Πάμε όλοι μαζί να το φέρουμε στην Ολομέλεια του Ε.Κ.”. “Μη μη μη... μην το συζητάς καθόλου! Δεν πρέπει... Μη μη μη...”. “Τι έγινε, ρε παιδιά, τι μη μη... τι μπαμπούλας είναι αυτός;” τους λέω. Συνεχίζω λοιπόν εγώ και το έφτασα στην Ολομέ-

▲ ▲

Είμαι υπέρ της Ευρώπης, όχι υπέρ της Μέρκελ. Αυτή τη στιγμή υπάρχει η απόλυτη επικυριαρχία

λεια του Ε.Κ. και έγινε αυτό το πάρτι που έγινε εκεί μέσα, που δεν είχαν καν κατά νου να το κάνουνε, αλλά εγώ έπαιξα αυτόν το ρόλο που ήθελα να παίξω. Την αμφισβήτηση της ομάδας της κ. Μέρκελ. Την επόμενη ημέρα επικοινωνώ με τον πρόεδρο της Βουλής και του στέλνω επιστολή συστημένη: “Κινητοποίησε τις ομάδες φιλίας των Κοινοβουλίων, Ελλάδος-Ιρλανδίας, ΕλλάδοςΙσπανίας, Ελλάδος-Πορτογαλίας, ΕλλάδοςΜάλτας, των νοτίων χωρών, για να κάνουμε κοινοβουλευτική διπλωματία και ταυτοχρόνως τις ομάδες Εσθονίας, Σλοβακίας και Σλοβενίας, επειδή είναι πειναλέοι και είναι υπάλληλοι της Μέρκελ. Να το ξεκολλήσουμε, να φτιάξουμε μια κατάσταση”. “Μη μη μη μη!”. Όλοι μου λένε μη μη μη... Γιατί μη μη... Εγώ θα πάρω κάθε μέσον που μου δίνεται και θα προχωρήσω. Αυτό έχει κόστος, το ξέρω». Ο Παπαδήμος ξέρει πολιτική; Τραπεζικά ξέρει. «Όχι, πολιτική δεν ξέρει. Αλλά νομίζω ότι ένας άνθρωπος της δικής του μόρφωσης με ταχύρρυθμα μαθήματα θα μάθει και πολιτική». Δηλαδή, βλέπεις να κάνει κόμμα; «Μπορεί να κάνει κόμμα. Έχει δικαίωμα να το κάνει. Από κει και πέρα δεν ξέρω τι ακριβώς ψαριά θα βγάλει και ποιους θα δείξει». Να σε ρωτήσω κάτι ευθέως. Είναι πολύ εναγκαλισμένος με τα συγκροτήματα τα γνωστά ο Σαμαράς; Επειδή εσύ τα μαθαίνεις όλα εσωτερικά, από μέσα. «Σήμερα είναι πάρα πολύ δύσκολα να δεις μία, δύο εφημερίδες ή ένα, δύο ραδιόφωνα που να μην έχουν φτιάξει δίαυλο διπλής κατευθύνσεως μεταξύ της Συγγρού». Τα περισσότερα δηλαδή; «Ίσως ένα-δύο να ξεχωρίζουν». Μου έχει κάνει εντύπωση αυτό. Τώρα με τον Βορίδη βλέπω ότι αυτό γίνεται ακόμα πιο ασφυκτικό. «Βλέπω γραφίδες και μικρόφωνα συναδέλφων που είχαν ένα βαθμό εκτιμήσεως από μένα στο πρόσωπό τους να προσπαθούν να αγιάσουν μια τέτοια εξόχως κολάσιμη πράξη. Και λέω: “Σε πόσο δύσκολη θέση πρέπει να είναι αυτά τα παιδιά για να λένε και να γράφουν τέτοια πράγματα”. Εσύ τώρα έχεις δεχθεί άλλες πλαγιοκοπήσεις, θα έλεγα πλάγιες βολές, γιατί κι εγώ ακούω στα ραδιόφωνα ότι θέλουν να φύγουν ο Βελόπουλος, ο Πλεύρης, ο έτσι, ο αλλιώς… «Ο Βελόπουλος αυτή την περίοδο είναι ένας πολύ ισχυρός μαγνήτης για όλη την Κ.Ο. υπέρ του κόμματος. Ο Πλεύρης είναι σε πολύ δύσκολη θέση. Του έγινε σκληρή ψυχεμπορία από τους άλλους δύο και άντεξε». Τι του είπαν, δηλαδή, «έλα μαζί μας…»; «Γενικότερα. Μια γενικότερη ψυχεμπορία…». Υπήρξε κατά τη γνώμη σου και υλική απολαβή κάποιων πραγμάτων; Οι πιέσεις μεταγραφών είχαν και άλλα δούΜάρτιος/2012

crash 23

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 24

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

ναι και λαβείν με τη Ν.Δ.; Ήταν ψυχική μόνο η αποστασία; «Δεν μπορώ να το προσδιορίσω σε τι αντιπαροχή ήταν. Δεν μπορώ να δεχτώ όμως κατά καμία έννοια ότι ήταν υλική. Άλλου είδους αντιπαροχές... “Θα σε βοηθήσουμε”. Γενικά». Δηλαδή, κατά τη γνώμη σου, ο Βορίδης θέλει τον Καραμανλή πίσω ή θέλει να πάρει τη θέση του Σαμαρά κάποια στιγμή; «Εγώ νομίζω ότι, εάν έχω απόκρυπτογραφήσει σοβαρά, βάσει αυτών των οποίων έλεγε, και όχι μόνο σε στενό κύκλο, ότι να έρθει ο Καραμανλής να ενώσει την παράταξη, προφανώς ευελπιστώντας ότι μετά θα τον διαγράψει». Ναι. Θέλει δηλαδή να προωθηθεί προς ανώτατα αξιώματα, τα οποία… «Δεν είναι κακό. Δεν είναι κακό… Θεμιτές είναι οι φιλοδοξίες αυτές». Ποια άλλα συγκροτήματα βλέπεις εδώ και έχουν τροφοδοτηθεί… τροφοδοτούνται με τροϊκανά λεφτά; Καταρχάς να πούμε κάτι. Η τελευταία ιστορία με τις τράπεζες, στις οποίες εσύ είπες «όχι» μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου και έφυγες… Γιατί βγήκες άκουσα 2-3 φορές νομίζω… Στη Βουλή το είπες… Παντού… Ότι εδώ έχουμε 30 δισ. για τις τράπεζες, οι πιστωτές παίρνουν τα 3Α… «6 δισεκατομμύρια για να ξοφλήσει το κράτος… που τους χρωστάει κάποια λεφτά. Τους είπα λοιπόν την τελευταία μου κουβέντα εκεί μέσα. Εγώ θα το ψηφίσω. Πάμε στην απόφαση της 21ης Ιουλίου που μίλαγε για ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα. Να δώσουν και 50 δικά μας. Για ανάπτυξη. Και να δεχτώ όλα τα άλλα. Δώστε μου όμως και 50 να κάνω ανάπτυξη. Δώστε μου και 50 να ξεκινήσουν 5 δουλειές. Οι τράπεζες φτιάχνονται. Οι δανειστές μας φτιάχνονται. Το μεγαλο κεφάλαιο εδώ πέρα που τους χρωστάει το δημόσιο φτιάχνεται. Εμείς, ο λαός; Τι παίρνουμε;». Για πες μου και κάτι ακόμα όμως. Νομίζω ότι έγινε διακανονισμός στα δάνεια των 2 μεγάλων κομμάτων. «Εγώ πιστεύω ότι όποιος τον έκανε το διακανονισμό κινδυνεύει κάποια στιγμή. Κινδυνεύει. Και αυτός που πήρε εγγύηση κινδυνεύει. Αυτός που έδωσε λεφτά κινδυνεύει. Γιατί έδωσε με εγγύηση χρήματα με πρόβλεψη για εκλογικό αποτέλεσμα 44% στο ΠΑΣΟΚ και τώρα πάει στο 10, που σημαίνει θα πάρει το 1/4 των χρημάτων. Πώς έδωσε εγγύηση με αβέβαιο εχέγγυο; Θα πάνε μέσα. Εγώ βλέπω θα πάει κόσμος μέσα». Τώρα για τις εκλογές τι βλέπεις; Να ανεβαίνει η Αριστερά; Θα γίνουν εκλογές καταρχάς, κατά τη γνώμη σου; Στο χρόνο που λένε, 29 Απριλίου; «Όπως έχει γίνει το πολιτικό σύστημα… Καταρχήν ήταν να γίνουν 19 Φεβρουαρίου. Το ξέχασε ο Αντώνης. Το 8 Απριλίου το ξεχνάει ο Αντώνης. Πάμε για 29 και βλέπουμε. Όπως έχει γίνει το πολιτικό σύστημα με όλα αυτά που γίνονται, νομίζω πρέπει να ξεκαθαρίσει με εκλογές». 24 crash Μάρτιος/2012

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:46 μ.μ. Page 25

NTOKΟYMENTO

Οι 4 προς Λουκάν επιστολές και τα 2 MEMO πρΟς αρχηγΟYς

κάθαρα και από το «Σημείωμα» που έδωσε στον πρωθυπουργό και τους άλλους δύο πολιτικούς αρχηγούς, κατά την τελευταία συζήτηση που είχαν, λίγο πριν από τη «μεγάλη απόφαση», καθώς τους γνωστοποίησε ότι «…δεν προτίθεμαι να “υπογράψω” μια σύμβαση εντός ελαχίστων ωρών της οποίας το περιεχόμενο σε πολλά σημεία δεν με βρίσκει σύμφωνο (ούτε επιθυμώ αργότερα, να παίξω τον απολογητικό ρόλο της Κατσέλη). Και κυρίως δεν θα “υπογράψω”, γιατί δεν μας έχουν προσκομισθεί αυτά τα οποία κ. Πρωθυπουργέ με την επιστολή μου σας ζήτησα…». Και ο κ. Καρατζαφέρης στο «Σημείωμά» του αυτό καταλήγει: «… Ο εκβιαστικός ισχυρισμός και η επιμονή ότι δεν υπάρχει χρόνος εί-

ναι απαράδεκτα και επιπόλαια. Εδώ καλούμαστε να δεσμεύσουμε την Πατρίδα για τα επόμενα 40-50 χρόνια και δεν βρίσκουμε τον χρόνο των ολίγων εβδομάδων; Σε κάθε περίπτωση, είμαι πέραν των άλλων κάθετα αντίθετος στις τελευταίες νέες απαιτήσεις των Τροϊκανών για μείωση των κατωτέρων μισθών, την περικοπή των επικουρικών συντάξεων ή π.χ. την περικοπή-κατάργηση του πολυτεκνικού επιδόματος…».

Οι επιστολές Ωστόσο, η πρώτη επιστολή εστάλη στις 15 Δεκεμβρίου 2011 (με Αρ.Πρ.: 530), μπορεί να είχε ένα κάπως «παραινετικό» περιεχόμενο,

▲ ▲

ε τέσσερις επιστολές προς τον πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο και δύο memo σε γνώση του ιδίου και των άλλων δύο πολιτικών αρχηγών, οι οποίοι «συναποφασίζουν» για τις τύχες της χώρας, ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ Γιώργος Καρατζαφέρης θέτει «τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων» για τα όσα μέλλουν να διαδραματιστούν σε βάρος του ελληνικού λαού από την επιβολή των όρων του νέου Μνημονίου. Εξάλλου, με τις επιστολές αυτές και τα memo μπορεί ο καθένας να καταλάβει το γιατί ο κ. Καρατζαφέρης αποφάσισε το «Όχι» στην υπογραφή του νέου Μνημονίου, όπως αυτό φαίνεται ξε-

Μάρτιος/2012

crash 25

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:47 μ.μ. Page 26

crash

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

▲ ▲

καθώς γράφηκε ένα μόλις μήνα μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου, αφού ο κ. Καρατζαφέρης μιλά για ένα πιο ευέλικτο κυβερνητικό σχήμα, αφού διαπίστωσε ότι «… η συγκρότηση της κυβερνήσεως, αν και σοβαρότατο συνοδό κεφάλαιο, δεν έτυχε της απαραιτήτου “επωάσεως” και “διυλίσεως”. Αποτέλεσμα, ένα δυσκίνητο σχήμα, αναποτελεσματικό, με συστηματικές αγκυλώσεις και, λόγω του αρκούντως μεγάλου αριθμού υπουργών, καιροσκοπικό…». Και επειδή, κατά τον πρόεδρο του ΛΑΟΣ, «επιβάλλεται, και εν όψει της ευμεταβλήτου καταστάσεως εις την Ευρώπη, να υπάρξει ένα άλλο σχήμα, πιο “δεμένο”, με συγκεκριμένη αποστολή, η οποία ασφαλώς δεν μπορεί να περιορίζεται στη “μεταβατικότητα”», ο κ. Καρατζαφέρης δίνει και ένα «σχέδιο» ενός νέου κυβερνητικού σχήματος, με συμπτύξεις υπουργείων, χωρίζοντάς τα σε τρεις βασικούς τομείς δράσεις, ώστε «…η προοπτική των 20 μηνών πολιτικού βίου, έναντι των 20 ημερών που εικάζεται σήμερα, εξασφαλίζει το ποιοτικό αποτέλεσμα»! Η δεύτερη επιστολή, με ημερομηνία 7 Ιανουαρίου 2012 (και Αρ.Πρ.: 533), που εστάλη 26 crash Μάρτιος/2012

στον κ. Παπαδήμο λίγες ημέρες πριν «επιστρέψουν» οι τροϊκανοί, είχε μάλλον «συμβουλευτικό» χαρακτήρα, καθώς με αυτήν ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ ζητούσε από τον πρωθυπουργό τη σύγκληση δύο συσκέψεων των τριών πολιτικών αρχηγών, υπό την προεδρία του, αλλά και «του χειριστού των συμφωνιών Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως και Υπουργού Οικονομικών άμεσα, προκειμένου να αποφασιστεί η ενιαία αντιμετώπιση των κελευσμάτων τους…». Και έτσι, «αφού συμφωνηθεί απολύτως και εν πλήρη αρμονία η Εθνική Πολιτική απέναντι στο ό,τι και αν ζητούν, εν συνεχεία να τους δεχτούμε όλοι μαζί…», για να τους δώσουμε την «έννοια της ενιαίας δράσεως: αυτό είναι, αυτό το μπορούμε,

“

αυτό όχι, αυτό δεν γίνεται…». Μάλιστα, ο κ. Καρατζαφέρης στην επιστολή του αυτή επισημαίνει στον κ. Παπαδήμο ότι «Η Στρατηγική του “διαίρει και βασίλευε” και των διαβουλεύσεων κατά μόνας βλάπτει τους αμυνόμενους και ωφελεί τους επερχόμενους», καθώς, όπως επιγραμματικά τονίζει στο τέλος της επιστολής του: «Είναι γνωστόν ότι, όταν κάποιος πηγαίνει στον πόλεμο με αποκλειστικό στόχο να μην τραυματιστεί, τότε θέτει εν κινδύνω τους υπόλοιπους συμμαχητές του. Εν αρχή, λοιπόν, η νίκη». έκα ημέρες μετά, στις 17 Ιανουαρίου 2012 (με Αρ.Πρ.: 541), ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ στέλνει την τρίτη του επιστολή προς τον πρωθυπουργό και, αφού του εκφρά-

Σήμερα γύρω από το κρεβάτι της βαρειάς ασθενούσης Πατρίδος, η απληστία της κομματικής εξουσίας έχει στήσει παγανιστικό χορό

008_027_KARATZAFERHS TELIKO 24/02/2012 3:47 μ.μ. Page 27

«…οι δεσμεύσεις που περιέχονται στη δανειακή σύμβαση είναι σε πλήρη αρμονία με την Ελληνική και Ευρωπαϊκή έννομη τάξη», καθώς επίσης τη ρητή διαβεβαίωση ότι «…το συμβατικό αποτέλεσμα της δανειακής σύμβασης δεν οδηγεί μακροπρόθεσμα στην οικονομική και κοινωνική κατάρρευση της χώρας», γιατί αλλιώς «…είναι αδύνατον να συζητήσουμε πολιτικά και τεχνοκρατικά» τα επιμέρους κεφάλαια των απαιτούμενων δεσμεύσεων της δανειακής σύμβασης.

Τα memo

Τις 4 επιστολές προς τον πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο και τα δύο memo σε γνώση του ιδίου και των άλλων δύο πολιτικών αρχηγών παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα το «Crash» ζει την ικανοποίησή του «διότι εισακούστηκα», για την πρόταση συνεργασίας που είχε κάνει, του παρουσιάζει διεξοδικά έναν «Δεκάλογο» προτάσεων με τα κύρια σημεία-δράσεις, οι οποίες έχουν μείνει πάρα πολύ πίσω στην εφαρμογή τους, καθώς, όπως ο κ. Καρατζαφέρης επισημαίνει: «… Με έκπληξη ο Ελληνικός Λαός και με κατάπληξη η διεθνής κοινή γνώμη παρακολουθούν μια χελωνοδρομία αντί ενός ρωμαλαίου αγώνα ταχύτητας, γεγονός που δεν περιποιεί τιμή σε κανένα». Και αυτό, γιατί ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ παρατηρεί ότι «Σήμερα γύρω από το κρεβάτι της βαρειάς ασθενούσης Πατρίδος, η απληστία της κομματικής εξουσίας έχει στήσει παγανιστικό χορό με ανθρωποθυσίες και εξωπραγματικές υπερβολές», γιατί «Ενώ την ίδια ώρα ως “εκτελεστικό απόσπασμα” μας περιμένουν το PSI και η νέα δανειακή σύμβαση (με τις μοιραία απορρέουσες πολυετείς υποχρεώσεις) μέσα σε ένα επιδεινούμενο διεθνές περιβάλλον… Εδώ αρχίζουν οι μεγάλες ευθύνες που μας υποχρεώνουν με καθαρότητα, εντιμότητα και αποφασι-

“

στικότητα να εκφράσουμε τις συνετές θέσεις μας που ατενίζουν πάνω απ’ όλα τις ζωτικές ανάγκες του λαού και του τόπου…». Μάλιστα, για όλα αυτά ο κ. Καρατζαφέρης έχει ως βασική αιτιολογική τοποθέτηση ότι: «Η κοινωνική συνοχή στη Χώρα έχει διαρραγεί και θα είναι εγκληματικό αν αυτή πλήρως ανατραπεί»! Έτσι, καταλήγει, μεταξύ των άλλων, με το ότι: «… Ο “εκβιασμός” των παράλογων δεσμεύσεων δεν οδηγεί πουθενά. Αντίθετα, πυροδοτεί την κοινωνική αναστάτωση και μεγεθύνει τις δεξαμενές των μηδενιστών των άκρων. Για όλα αυτά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να χάσουμε τον μπούσουλα των εθνικών μας ευθυνών…». Τέλος, με την τελευταία του επιστολή, στις 7 Φεβρουαρίου 2012 (με Αρ. Πρ.: 545), ο κ. Καρατζαφέρης, αφού παρουσιάζει στον κ. Παπαδήμο τους επτά «κινδύνους» από το σύνθετο εγχείρημα της αναδιάρθρωσης του χρέους και της νέας δανειακής σύμβασης, ζητεί όπως προ της όποιας τελικής συγκατάθεσής του να έχει έγκαιρα τη ρητή διαβεβαίωση του Υπουργού Οικονομίας και των αρμόδιων Υπηρεσιών ότι

Βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι το πρωτοφανές. Ιδρύεται για την Ελλάδα… μια επονείδιστη κηδεμονία. Μια εξωσυνταγματική ΑΡΧΗ

εν ήταν μόνο «οι τέσσερις προς Παπαδήμον επιστολές» με τις οποίες ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ γλαφυρότατα περιγράφει τις δυσκολίες και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά υπάρχουν και δύο memo, που ο κ. Καρατζαφέρης έστειλε στον πρωθυπουργό και στους άλλους δύο πολιτικούς αρχηγούς, τον Αντώνη Σαμαρά και τον Γιώργο Παπανδρέου, πριν από τις συσκέψεις τους. Στο πρώτο, με ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 2012, περιγράφει τους φόβους του ότι «…οι απαιτήσεις και οι όροι που διάβασα στο πολυσέλιδο κείμενο δεν είναι όροι συμφωνίας δανειστού προς δανειζόμενο, αλλά όροι ολοκληρωτικής υποταγής…», δίνοντας διεξοδικά μια σειρά παραδειγμάτων, για να καταλήξει με το: «…σε τι θα διαφέρουν για τη χώρα και την ελληνική κοινωνία (ως αποτέλεσμα) η οδός της χρεοκοπίας από το έννομα συμπεφωνημένο καταναγκασμό του Λαού στην εξαθλίωση;». Έτσι, ο κ. Καρατζαφέρης, με αυτό το memo του, ζητεί να προσφύγει η χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να αποφασίσει για το μέλλον μας, καθώς, όπως επιγραμματικά επισημαίνει: «…βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι το πρωτοφανές. Ιδρύεται για την Ελλάδα… μια επονείδιστη κηδεμονία. Μια εξωσυνταγματική, αυθαίρετη και αυταρχικά υπερκείμενη των πάντων ΑΡΧΗ. Μια καμουφλαρισμένη δικτατορία δεκαετιών. Ένα μόνιμο καθεστώς καταπίεσης του λαού (λόγω χρεών). Αυτό… δείχνει… σαφέστατα, το λιγότερο, εσκεμμένη πρόθεση στο να καταστεί η Ελλάδα πειραματικός σωλήνας της πανευρωπαϊκής χρηματοοικονομικής κρίσης που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση». Το δεύτερο, πέντε ημέρες μετά, στις 3 Φεβρουαρίου 2012, παρουσιάζει τις απόψεις του επί των όρων της διαπραγμάτευσης, ζητεί «εγγυήσεις» για την απόφαση, δίνει πέντε όρους για τη διαπραγματευτική μας λειτουργία και την αξιόπιστη παρουσία μας, καταλήγοντας με το ότι: «Όλες οι πιο πάνω προτάσεις μου… έχουν απόλυτη σχέση με το σύνθετο αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε, λόγω πιέσεων και εκβιασμών και την εμφανή διαπραγματευτική μας αδυναμία», οπότε, για τον κ. Καρατζαφέρη, εκείνο που προέχει είναι το «ΟΧΙ στο δις εξαμαρτείν»! Μάρτιος/2012

crash 27

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:05 μ.μ. Page 28

crash

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

160 εκατ. ευρώ «χαμένα» στο λαβύρινθο του ΥΠ.ΕΞ.

Αποκαλύπτουμε όλα τα απόρρητα έγγραφα-ντοκουμέντα που συνδέονται με επίμαχες ημερομηνίες και περίεργες συμπτώσεις, όταν υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Γ. Παπανδρέου των Δέσποινας Παπαγεωργίου, Παναγιώτη Τζένου

υγκλονιστικά ντοκουμέντα από το λαβύρινθο των μυστικών κονδυλίων του υπουργείου Εξωτερικών, την περίοδο που ο Γιώργος Παπανδρέου είχε την ευθύνη του υπουργείου, αποκαλύπτει σήμερα κατ’ αποκλειστικότητα το «Crash». Μια διαδρομή 160 περίπου εκατομμυρίων ευρώ σε μια τριετία από τα απόρρητα κονδύλια του ΥΠ.ΕΞ. προκαλεί αναπάντητα ερωτήματα για το πού κατευθύνθηκαν αυτά τα ποσά, σε μια περίοδο μάλιστα που η Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο των διεθνών οίκων αξιολόγησης, αλλά και των καυστικών δημοσιευμά-

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:05 μ.μ. Page 29

TOP S

ECRE

ΟΙ ΣΚoΤeiΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

των μυστικών κονδυλίων... μαντικές ημερομηνίες κατά τις οποίες ο Γιώργος Παπανδρέου είχε μυστικές και φανερές συναντήσεις με Ευρωπαίους αξιωματούχους αλλά και το ΔΝΤ, στις οποίες κρίθηκε σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της χώρας. Η υπόθεση με τα μυστικά κονδύλια του ΥΠ.ΕΞ. δεν είναι άγνωστη, καθώς όλοι οι διατελέσαντες υπουργοί είχαν στη διάθεσή τους μυστικά κονδύλια, τα οποία χρησιμοποιούσαν για τις ανάγκες της εξωτερικής πολιτικής και για θέματα εθνικού συμφέροντος, χωρίς ποτέ να αποδίδουν λογαριασμό. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι επί υπουργίας

Παπανδρέου και στη συνέχεια επί Δρούτσα όλες σχεδόν οι δαπάνες πέρασαν στο μυστικό αυτό λογαριασμό του υπουργείου, και μάλιστα είχαν υπερβάσεις που ξεπέρασαν και το 100%. Αξίζει επίσης να επισημάνουμε ότι όλα αυτά έγιναν σε μια περίοδο όπου σημειώθηκαν δραματικές περικοπές στο σύνολο των δαπανών του προϋπολογισμού, αλλά και του ίδιου του υπουργείου Εξωτερικών, που είχαν ως αποτέλεσμα φαινόμενα παρακμής με απλήρωτους διπλωματικούς ακολούθους και πρεσβείες. Πού πήγαν λοιπόν αυτά τα 160 εκατομμύρια ευρώ;

▲ ▲

των του συνόλου του διεθνούς Τύπου. Τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα το «Crash» και βρίσκονται στη διάθεση του αρμόδιου εισαγγελέα που διεξάγει έρευνα για τη διαδρομή των κονδυλίων αυτών συγκλονίζουν. Εντολές του υπουργείου Οικονομικών με μια και μόνη υπογραφή και χωρίς καμία αιτιολόγηση αποδεικνύουν μια μεγάλη ροή εκατομμυρίων –ακόμα και την ίδια ημέρα–, χωρίς ωστόσο κανείς να γνωρίζει τους τελικούς αποδέκτες. Αυτό, μάλιστα, που προκαλεί εντύπωση είναι το γεγονός ότι οι εντολές για την εκταμίευση των χρημάτων συμπίπτουν με ση-

Μάρτιος/2012

crash 29

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:06 μ.μ. Page 30

crash

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

ε την υπόσχεση «λεφτά υπάρχουν» εξελέγη πρωθυπουργός το 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του θα έσπευδε να ανακοινώσει στον ελληνικό λαό ότι, τελικά, λεφτά δεν υπήρχαν, και να οδηγήσει τη χώρα στο ΔΝΤ. Αποκαλύπτεται, όμως, ότι τελικά λεφτά υπήρχαν πολλά, αλλά μόνο για τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών. Σε μια εποχή που τα Μνημόνια υπογράφονται το ένα μετά το άλλο και περικόπτονται μισθοί και συντάξεις, την περίοδο από τα τέλη του 2009 μέχρι το 2011 τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών γίνονταν υπέρογκα. Δεσμίδες χρημάτων αποδεσμεύονταν, για να διοχετευτούν για την εξυπηρέτηση εθνικών συμφερόντων – σκοποί δηλαδή για τους οποίους προβλέπονται τα μυστικά κονδύλια. Διπλωματικές πηγές, όμως, αναφέρουν ότι δεν υπήρχαν τέτοιες εξελίξεις σε εθνικά θέματα που να δικαιολογούν το ύψος των κονδυλίων που εκταμιεύθηκαν ούτε, από όσο τουλάχιστον είναι γνωστό, επετεύχθη κάποια εθνική επιτυχία από το υπουργείο Εξωτερικών την περίοδο 2010-2011. Το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε τα έτη 2010-2011, για σκοπούς που δεν είναι ακόμη γνωστοί, τις αποφάσεις για την εκταμίευση του οποίου θα παραθέσουμε αναλυτικά στη συνέχεια, ανέρχεται στα 90,2 εκατ. ευρώ! Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και όταν όλα τα διεθνή μέσα έχυναν τόνους μελάνι προφητεύοντας ενδεχόμενη χρεοκοπία της χώρας μας και η πίεση από τους δανειστές αυξανόταν ασφυκτικά, με τις συζητήσεις για το «κούρεμα» να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, στα τέλη του 2011 υπογράφονταν ακόμη αποφάσεις για αναλήψεις μεγάλων ποσών από τα μυστικά κονδύλια του ΥΠ.ΕΞ. Ενδεικτικό, ότι η τελευταία απόφαση για εκταμίευση 8 εκατ. ευρώ για απόρρητους σκοπούς υπογράφηκε μόλις στις 20 Σεπτεμβρίου 2011 από τον υφυπουργό Οικονομικών Φίλιππο Σαχινίδη, κι ενώ μόλις 15 ημέρες πριν είχε κατατεθεί η σχετική ερώτηση στη Βουλή, στις 5 Σεπτεμβρίου 2011! Την περίοδο 2009-2010, μάλιστα, στο μεγαλύτερο μέρος της οποίας υπουργός Εξωτερικών ήταν ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου, οι απόρρητες δαπάνες αυξήθηκαν κατά 120 εκατομμύρια, ενώ μειώθηκαν όλα τα άλλα έξοδα του ΥΠ.ΕΞ. στον προϋπολογισμό κατά 60 εκατομμύρια, όπως είπε ο Αλέξης Τσίπρας στη συνάντηση που είχε στις 6 Φεβρουαρίου με το νέο υπουργό Εξωτερικών Σταύρο Δήμα. Μπροστά στα υπέρογκα ποσά από τον κωδικό 0896 (απόρρητες δαπάνες) που διοχετεύτηκαν προς άγνωστες κατευθύνσεις μοιάζει επικοινωνιακό πυροτέχνημα η κατάργηση των απόρρητων δαπανών της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας από τον Ηλία Μόσιαλο, στις 24 Αυγούστου 2011. Έτσι, λοιπόν, κι ενώ μισθοί και επιδό30 crash Μάρτιος/2012

Το υπόμνημα του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα προς τον οικονομικό εισαγγελέα εφετών Αθηνών για το θέμα της διαχείρισης των απόρρητων δαπανών του ΥΠ.ΕΞ. ματα στο ΥΠ.ΕΞ. έμπαιναν σε… μνημονιακή τροχιά, με περικοπές κ.λπ., και παρά τις λειτουργικές ελλείψεις που ενδεχομένως προέκυπταν για τις πρεσβείες μας στο εξωτερικό λόγω της μείωσης του προϋπολογισμού του ΥΠ.ΕΞ., σηκώνονταν χρήματα από τα μυστικά κονδύλια, για το οποία οι εμπλεκόμενοι στις σχετικές αποφάσεις, αλλά και η νυν ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών έχουν αρνηθεί να καταθέσουν τις πληροφορίες και τα έγγραφα που ζητήθηκαν μετά την υποβολή της σχετικής ερώτησης, προκειμένου να ριχτεί φως στην υπόθεση. Στην πρώτη ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας (5.9.2011), εφόσον είχαν περιέλθει στην κατοχή του σχετικά στοιχεία και ανοίγοντας το θέμα, ο υφυπουργός Οικονομικών Φίλιππος Σαχινίδης είχε απαντήσει ότι είναι… αναρμόδιος να απαντήσει (σε θέμα που άπτεται του προϋπολογισμού κι ενώ όλες οι αποφάσεις για εκταμίευση χρήματος από τον κωδικό των απόρρητων δαπανών φέ-

ρουν την υπογραφή του!), ενώ ο Στ. Λαμπρινίδης έριξε την μπάλα στην εξέδρα, απαντώντας ότι τα παραστατικά έγγραφα καταστρέφονται και για τις εν λόγω δαπάνες δεν αποδίδεται λογαριασμός. Ουσιαστικά, δηλαδή, απέφυγε να δώσει στοιχεία, αφού η ερώτηση δεν αφορούσε τα παραστατικά, αλλά το ύψος των μυστικών δαπανών, το αν έγιναν αυξήσεις σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες δαπάνες, πότε έγιναν, αν μεταφέρθηκαν από άλλους κωδικούς, από πού προέκυψαν τα αιτήματα αύξησης και αν έχουν τηρηθεί οι προβλεπόμενες νομοθετικά διαδικασίες. Επιπλέον, με τη σχετική ερώτηση ζητήθηκε να κατατεθούν τα έγγραφα των αποφάσεων των επιτροπών ελέγχου απόρρητων δαπανών, που αποδεικνύουν ότι δαπανήθηκαν τα ποσά για τους προβλεπόμενους απόρρητους σκοπούς, καθώς και να κατατεθούν οι αποφάσεις για τη στελέχωση των μελών των επιτροπών ελέγχου απορρήτων δαπανών.

Την περίοδο 2009-2010, στο μεγαλύτερο μέρος της οποίας υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Γ. Παπανδρέου, οι απόρρητες δαπάνες φέρονται να αυξήθηκαν κατά 120 εκατ., ενώ όλα τα άλλα έξοδα του ΥΠ.ΕΞ. μειώθηκαν κατά 60 εκατ.!

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:06 μ.μ. Page 31

Η απόφαση της 10.12.09, με την οποία αυξάνονται τα μυστικά κονδύλια (κωδικός 0896) κατά 15.000.000 ευρώ Να σημειωθεί ότι με την αλλαγή της κυβέρνησης και την ανάληψη του υπουργείου Εξωτερικών από τον Σταύρο Δήμα, ο Αλέξης Τσίπρας καταθέτει νέα ερώτηση στις 18 Νοεμβρίου 2011 για το θέμα της διαχείρισης των απόρρητων δαπανών, προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Οικονομικών. Η ευθύνη για την απάντηση βαρύνει πλέον και τη Ν.Δ., αφού η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν είχε δώσει κανένα στοιχείο. Πηγές από τον ΣΥΡΙΖΑ είπαν στο «Crash» ότι ούτε ο νυν υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Δήμας κατέθεσε κάποιο από τα ζητούμενα έγγραφα – ούτε αυτά των επιτροπών ελέγχου απόρρητων δαπανών που αποδεικνύουν ότι τα ποσά δαπανήθηκαν για τους απόρρητους σκοπούς που προβλέπονται σε κάθε οργανισμό υπουργείου. Να σημειωθεί ότι μετά από τις επίμονες ερωτήσεις και αποκαλύψεις, αλλά και την παρέμβαση του βουλευτή της Ν.Δ. Προκόπη Παυλόπουλου, ο νυν υπουργός Εξωτερικών Σταύρος

Δήμας απέστειλε ενημερωτική επιστολή προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής Αθ. Τσούρα. Μεταξύ άλλων, σε αυτή απαντά ότι τη διετία του Μνημονίου ενεγράφησαν 90,2 εκατ. ευρώ στο λογαριασμό των μυστικών κονδυλίων. Στο υστερόγραφο της επιστολής του ο Σταύρος Δήμας σημειώνει ότι «Από 11.11.2011 δεν έχουν εγκριθεί εκταμιεύσεις». Με άλλα λόγια, τονίζει ότι από την ημέρα που εκείνος ανέλαβε το υπουργείο δεν έχει ξοδευτεί ευρώ από τις απόρρητες δαπάνες.

Υπερβάσεις

ναλυτικά, όπως είχε αναφέρει ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέντευξη Τύπου που είχε δώσει στις 12 Οκτωβρίου 2011 για το θέμα, «το 2009 είχαμε αύξηση των προϋπολογισθέντων μυστικών δαπανών κατά 210%. Και από 18.500.000 εκταμιεύθηκαν τελικά 57.207.000, δηλαδή είχαμε αύξηση 38.707.140 ευρώ.

Οι αποφάσεις για τις απόρρητες δαπάνες

υγκεκριμένα, οι αποφάσεις για τις απόρρητες δαπάνες που έχουν τεθεί πλέον στο στόχαστρο του οικονομικού εισαγγελέα είναι οι εξής: - Η από 30.11.09 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, με την οποία αποφασίζεται ποσοστό διάθεσης 100% από τις προϋπολογισθείσες απόρρητες δαπάνες. - Η από 10.12.09 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία φαίνεται, με έγγραφο του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, να αυξάνονται οι απόρρητες δαπάνες κατά 15 εκατομμύρια ευρώ, με ποσοστό διάθεσης 100%. - Η από 23.02.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 1.575.000 ευρώ. - Η από 2.03.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ.

▲ ▲

Στις 18 Νοεμβρίου 2011 κατατέθηκε νέα ερώτηση για τη διαχείριση των απόρρητων δαπανών. Η ευθύνη για την απάντηση τώρα βαραίνει και τη Ν.Δ., αφού η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν είχε δώσει κανένα στοιχείο

»Το 2010 είχαμε αύξηση των προϋπολογισθέντων μυστικών δαπανών κατά 270%. Και από 18.000.000 εκταμιεύθηκαν, τελικά, 68.000.000, δηλαδή είχαμε αύξηση 50.000.000 ευρώ. »Και την τρέχουσα χρονιά, το 2011, για να μην κουράζονται στις υπερβάσεις και τις μεταφορές κονδυλίων, έχουμε το πρωτοφανές, ενώ όλες οι δαπάνες μειώνονται λόγω κρίσης, οι απόρρητες δαπάνες αυξάνονται και στον προϋπολογισμό κατά 90%. Κι έτσι, από 18.000.000 προϋπολογισμό το 2010, πήγαμε σε 34.150.000 το 2011». Επισήμανε ότι «ούτε αυτά ήταν επαρκή για τις απόρρητες υπέρογκες δαπάνες του υπουργείου και της κυβέρνησης Παπανδρέου, αφού ήδη (σ.σ.: τον Οκτώβριο του 2011) έχουμε φτάσει στην εκταμίευση 43.000.000 και με αυτούς τους ρυθμούς έως το τέλος του έτους αναμένεται να υπερβούν ξανά τα 60.000.000». Να σημειωθεί ότι όλα τα προαναφερθέντα ποσά αφορούν τις απόρρητες δαπάνες του ΥΠ.ΕΞ. Με την απάντηση που έστειλε στον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, ο νυν υπουργός Εξωτερικών αναφέρει ότι για το 2010 είχαν εγκριθεί από το ΥΠ.ΕΞ. κονδύλια ύψους 18 εκατ. ευρώ και, τελικά, δαπανήθηκαν 56.073.300 ευρώ, δηλαδή αύξηση 200% επί του προβλεπόμενου ποσού, ενώ για το 2011 είχε εγγραφεί πίστωση στον προϋπολογισμό του ΥΠ.ΕΞ. (κωδικός απόρρητων δαπανών), ύψους 34,15 εκατ. ευρώ (σχεδόν διπλασιάστηκε το ποσό σε σχέση με τα προϋπολογιζόμενα στα έτη 2009 και 2010)! Συνολικά, 90,2 εκατομμύρια ευρώ!

Μάρτιος/2012

crash 31

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:07 μ.μ. Page 32

crash

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

▲ ▲

Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 2.700.000 ευρώ επιπλέον. - Η από 23.03.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 10.000.000 ευρώ επιπλέον. - Η από 18.05.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 2.700.000 ευρώ επιπλέον. - Οι από 28.07.10 τρεις διαφορετικές αποφάσεις υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενες όλες από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με τις οποίες χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 1.125.000 ευρώ + 3.000.000 ευρώ + 1.575.000 ευρώ επιπλέον, ήτοι συνολικά 5.700.000 ευρώ επιπλέον, με τρεις διαφορετικές αποφάσεις την ίδια ημερομηνία. - Η από 30.08.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 5.000.000 ευρώ επιπλέον. - Η από 4.10.10 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, με την οποία χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566/2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 3.000.000 ευρώ επιπλέον. Για το έτος 2011 στον τακτικό προϋπολογισμό ενεγράφησαν στον κωδικό απόρρητων δαπανών 34.150.000 ευρώ, δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκε το ποσό σε σχέση με τα προϋπολογιζόμενα στα έτη 2009 και 2010. Παρά τον υπερδιπλασιασμό αυτό, εν μέσω σκληρής λιτότητας, με την από 14.2.2011 απόφαση του υπουργού Οικονομικών, υπογραφόμενη από τον κ. Φ. Σαχινίδη, εκ νέου, χωρίς μνεία καμίας σχετικής αποφάσεως σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 164 Ν. 3566 /2007 αυξάνεται η δαπάνη έτους 2010 κατά 1.000.000 ευρώ επιπλέον. Εξάλλου, το ίδιο συμβαίνει και με την από 20.9.11 απόφαση (8.000.000 ευρώ).

Η απόφαση της 2.3.2010 με την οποία αυξάνονται τα μυστικά κονδύλια κατά 2.700.000 ευρώ. Την επομένη ο Πεταλωτής ανακοινώνει «ποταμό» νέων μέτρων νική διατύπωση περί «ανάγκης αντιμετώπισης απόρρητων δαπανών του ΥΠ.ΕΞ.) και ότι επιπλέον, «σε καμία από τις αποφάσεις δεν υπάρχει το όνομα του υπαλλήλου που διαχειρίστηκε την εντολή, όπως υπάρχει στα υπόλοιπα έγγραφα». Άρα, εγείρεται το ερώτημα πώς υπέγραψε ο κ. Σαχινίδης την εκταμίευση δημόσιου χρήματος χωρίς να υπάρχει αντίστοιχο αίτημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο νυν υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Δήμας είχε αναφέρει στην επιστολή του προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας ότι όσον αφορά την ακολουθητέα διαδικασία διαχείρισης δαπανών απόρρητων εθνικών αναγκών, «κατόπιν εισηγήσεων των αρμόδιων διευθύνσεων του ΥΠ.ΕΞ.

Παρατυπίες

να ακόμα θέμα που εγείρει ερωτήματα είναι ότι στις σχετικές αποφάσεις δεν φαίνεται πουθενά ΠΟΙΟΣ ζητάει αυτή την αύξηση. Δεν φαίνεται να υπάρχει πουθενά αίτημα από τον διατάκτη (εισήγηση από την αρμόδια υποδιεύθυνση του ΥΠ.ΕΞ.). Όπως είπε στη συνέντευξη Τύπου του περασμένου Οκτωβρίου ο κ. Τσίπρας, το μόνο που υπάρχει είναι μια γε32 crash Μάρτιος/2012

προς τον υπουργό Εξωτερικών, η αρμόδια Επιτροπή Ειδικών Δαπανών γνωμοδοτεί για το αν οι προτεινόμενες προς διάθεση δαπάνες, που διαβιβάζονται σε αυτή από τον υπουργό Εξωτερικών (αρ. 39 παρ 5 Ν. 3566/2007) πληρούν τους όρους του άρθρου 164 παρ. 1 Ν. 3566/2007» και «εφόσον η γνωμοδότηση της ανωτέρω επιτροπής είναι θετική, με απόφαση του υπουργού Εξωτερικών διενεργείται η διάθεση ποσών από την ειδική πίστωση απόρρητων εθνικών αναγκών του ΥΠ.ΕΞ. (αρ. 164 παρ. 4)». Και καθώς στην υπόθεση αυτή οι συμπτώσεις διαδέχονται η μία την άλλη, αξίζει να επισημανθεί εκείνη που αφορά την απόφαση κατανομής των πιστώσεων στις αρμόδιες διευθύνσεις του

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΞΟΔΟΥ 0896 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠ/ΣΕΣ

ΠΛΗΡΩΜΕΣ

ΔΙΑΦΟΡΑ

2009

18.500.000

57.207.140

38.707.140

2010

18.000.000

68.000.000

50.000.000

2011

34.150.000

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:07 μ.μ. Page 33

και τα τρία αυτά πρόσωπα κατείχαν τις ίδιες θέσεις και το 2000-2004, όσο ήταν υπουργός Εξωτερικών ο Γ. Παπανδρέου. Φήμες που κυκλοφορούν θέλουν δύο μόλις ημέρες πριν ορκιστεί η κυβέρνηση Παπαδήμου να έχει υπογραφεί απόφαση μετακίνησης της Χατζή και του Παπανικολάου στην πρεσβεία στη Σουηδία και του Μήτση στην Κορυτσά. Δεν γνωρίζουμε αν επαληθεύονται, καθώς η έρευνά μας στον ιστότοπο «Διαύγεια» δεν απέδωσε καρπούς. Φέρεται να προβλέπεται από τη διαδικασία ο υπόλογος για τις απόρρητες δαπάνες να έχει λογαριασμό στο όνομά του στην Τράπεζα της Ελλάδος. Ο υπόλογος φέρεται να έχει επίσης μπλοκ επιταγών και είτε κόβει σε όνομα και ποσό ανάλογα με τις εντολές που έχει είτε κάνει ανάληψη μετρητών, κόβει δηλαδή επιταγή στο όνομά του. Καθώς οι διαδρομές επιταγών και τυχόν εμβασμάτων εξωτερικού μπορούν να βρεθούν μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος, μια σχετική έρευνα θα φώτιζε περισσότερο την υπόθεση.

Δαπάνες πρωθυπουργικού γραφείου την ίδια περίοδο

Ε Η απόφαση της 23.3.2010 με την οποία αυξάνεται το ποσό των μυστικών κονδυλίων κατά 10.000.000 ευρώ. Είναι λίγο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. (25-26 Μαρτίου) ΥΠ.ΕΞ. Στην αρχή κάθε οικονομικού έτους εκδίδεται υπουργική απόφαση που κατανέμει τις πιστώσεις για απόρρητες δαπάνες ανάλογα με τις προτάσεις που έχουν υποβάλει αυτές οι διευθύνσεις του ΥΠ.ΕΞ. που το αντικείμενό τους άπτεται εθνικών θεμάτων. Σύμφωνα, λοιπόν, με πληροφορίες από διπλωματικές πηγές, οι αποφάσεις που εκδόθηκαν για το 2010 και το 2011 κατένειμαν τις πιστώσεις των απορρήτων κατά 10% στις αρμόδιες υποδιευθύνσεις και κατά 90% στη διεύθυνση ΣΤ5 του ΥΠ.ΕΞ., αρμόδια για οικονομικά θέματα (προϋπολογισμός, χρηματικά εντάλματα, αμοιβές προσωπικού, πληρωμές, δαπάνες, οικοσυσκευές κ.ά.), δηλαδή μια καθαρά διοικητική/γραφειοκρατική διεύθυνση του

ΥΠ.ΕΞ. για πρώτη φορά έχει τη μερίδα του λέοντος για να ξοδέψει πιστώσεις για «εθνικούς λόγους». Με άλλα λόγια, οι καθ’ ύλην αρμόδιες διευθύνσεις για να εισηγηθούν στην επιτροπή απορρήτων ποιες είναι οι ανάγκες τους μπορούν να εισηγηθούν για ανάγκες τους που αντιστοιχούν μόνο στο 10% των κονδυλίων! Στη διεύθυνση ΣΤ5 ανήκει και το Τμήμα Διαχείρισης Απορρήτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν επιβεβαιώνονται, από τον Οκτώβριο του 2009 υπόλογος για τις απόρρητες φέρεται να ήταν ο Χρήστος Μήτσης, προϊσταμένη του τμήματος η πρέσβειρα Αλίκη Χατζή και υπάλληλος ο διοικητικός γραμματέας Π. Παπανικολάου. Σύμφωνα, πάλι, με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες,

▲ ▲

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για το 2010 και το 2011 οι αποφάσεις που εκδόθηκαν κατένειμαν για πρώτη φορά τη μερίδα του λέοντος (90%) των πιστώσεων των απόρρητων κονδυλίων σε μια διοικητική/γραφειοκρατική διεύθυνση του ΥΠ.ΕΞ. (τη ΣΤ5) και μόνο το 10% στις αρμόδιες υποδιευθύνσεις που το αντικείμενό τους άπτεται το εθνικών θεμάτων

νδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί είναι ότι, σύμφωνα με έγγραφο στο οποίο απέκτησε πρόσβαση το «Crash», φέρονται να υπήρξαν δαπάνες του πρωθυπουργικού γραφείου οι οποίες δεν μπορούσαν να καλυφθούν από τον προϋπολογισμό της σχετικής υπηρεσίας. Σύμφωνα με τη διοικητική διαδικασία, το Γραφείο Οργάνωσης και Διοίκησης του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού έδινε εντολές στον προμηθευτή. Όταν το υλικό αφορούσε πάγιο εξοπλισμό και παραλαμβανόταν, ο διαχειριστής του Μαξίμου φέρεται να το καταχωρούσε στο Βιβλίο Παγίων και στη συνέχεια το τιμολόγιο διαβιβαζόταν στη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης για την πληρωμή του. Η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης, αφού έλεγχε την ύπαρξη πίστωσης για τη συγκεκριμένη κάθε φορά δαπάνη, βεβαίωνε και εκκαθάριζε το τιμολόγιο. Σύμφωνα με έγγραφο στο οποίο απέκτησε πρόσβαση το «Crash», με αρ. πρωτοκόλλου 3985 και ημερομηνία 29.12.2009, η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης επιστρέφει πίσω στο πρωθυπουργικό γραφείο τιμολόγια που είχαν προωθηθεί για εκκαθάριση στη Γ.Γ. της Κυβέρνησης και είχαν πάρει και εισερχόμενο πρωτόκολλο. Ο λόγος: ότι δεν μπορούσαν να πληρωθούν. Συγκεκριμένα, το έγγραφο αναφέρει: «Σας επιστρέφουμε τα κατωτέρω τιμολόγια με τα διαβιβαστικά τους λόγω ελλιπών δικαιολογητικών, παρακαλούμε για τις δικές σας ενέργειες». Από πού πληρώθηκαν αυτά τα τιμολόγια, αν δεν πληρώθηκαν από τον προϋπολογισμό του πρωθυπουργικού γραφείου; Υπάρχει περίπτωση να συνδέεται η πληρωμή τους με την αύξηση των απόρρητων δαπανών του υπουργείου Εξωτερικών τη στιγμή που υπουργός Εξωτερικών ήταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός; Μάρτιος/2012

crash 33

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:08 μ.μ. Page 34

crash

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

Αριστερά, η απόφαση της 18.5.2010 με την οποία αυξάνεται το ποσό των μυστικών κονδυλίων κατά 2.700.000 ευρώ. Τον ίδιο μήνα ψηφίστηκε το Μνημόνιο και υπογράφηκε η δανειακή σύμβαση. Δεξιά, η απόφαση της 4.10.2010 για αύξηση απορρήτων κατά 3.000.000 ευρώ

▲ ▲

Οι ημερομηνίες και οι Τ

ο παζλ των μυστικών κονδυλίων βρίσκεται πλέον στα χέρια του εισαγγελέα για να συμπληρωθεί. Παρ’ όλ’ αυτά, το «Crash» θα ήθελε να επισημάνει κάποιες ακόμα περίεργες συμπτώσεις. Οι αναλήψεις των υπέρογκων ποσών από τις μυστικές δαπάνες έγιναν πολύ κοντά σε ημερομηνίες ιδιαίτερα κρίσιμες από την περίοδο που η Ελλάδα εισήλθε στο μάτι του οικονομικού κυκλώνα και στο ΔΝΤ. Λίγο μετά την ανάληψη καθηκόντων και είκοσι μόλις μέρες πριν από το τέλος του 2009, στις 10 Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση Παπανδρέου θα εκταμιεύσει 15 εκατ. ευρώ από το λογαριασμό των μυστικών κονδυλίων. Όπως θα αποκαλυφθεί αργότερα, εκείνη την περίοδο ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ήδη συμφωνήσει με τον τότε επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος Καν να μπει η Ελλάδα στο ΔΝΤ. Στις 11 Φεβρουαρίου ο Γιώργος Παπανδρέου πάει στο άτυπο Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε. Στη συνέντευξη Τύπου ο κ. Παπανδρέου αναφέρει πως «η ελληνική κυβέρνηση έχει από καιρό ζητήσει τη συνεργασία του ΔΝΤ σε ζητήματα τεχνικής φύσης» και αποκαλύπτει ότι «προ διμήνου» (δηλαδή, 34 crash Μάρτιος/2012

κοντά στην πρώτη απόφαση ανάληψης) είχε ζητήσει προσωπικά από τον Στρος Καν τεχνική υποστήριξη, ότι «έχουμε μπει ήδη σε διαδικασία επιτήρησης… αφαιρείται ένα κομμάτι της κυριαρχίας μας». Στις 23 Φεβρουαρίου 2010 αποφασίζεται πίστωση 1.575.000 στις απόρρητες δαπάνες. Οι εξελίξεις στην ελληνική υπόθεση συνεχίζονται καταιγιστικές. Στις 26 Φεβρουαρίου ο Γ. Παπανδρέου συναντά τον πρόεδρο της Deutsche Bank Γιόσεφ Άκερμαν, ο οποίος δηλώνει ότι θα στηριχτούν τα ελληνικά ομόλογα και η οικονομία. Την 1η Μαρτίου ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Προβόπουλος, συναντά τον Κάρολο Παπούλια, ενώ ο Όλι Ρεν πραγματοποιεί επίσκεψη στη χώρα και συναντάται με τον πρωθυπουργό και

τους υπουργούς Οικονομικών και ΟικονομίαςΑνταγωνιστικότητας. Έπειτα, στις 2 Μαρτίου, συνεδριάζει η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, όπου ο πρωθυπουργός μιλά για «σκληρά αλλά αναγκαία μέτρα». Στις 2 Μαρτίου 2010 έρχεται η απόφαση για 2.700.000 ευρώ από τα απόρρητα κονδύλια. Την επομένη, στις 3 Μαρτίου, ο Πεταλωτής ανακοινώνει έναν «ποταμό» μέτρων, μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Το επόμενο διάστημα ο Γ. Παπανδρέου θα πραγματοποιήσει σειρά επαφών με ξένους ηγέτες: με την Άγκελα Μέρκελ (6 Μαρτίου – ο Παπανδρέου αναφέρει ότι η Ελλάδα δεν ζητά βοήθεια, αλλά στήριξη), με τον Νικολά Σαρκοζί (7 Μαρτίου – ο Παπανδρέου λέει «δεν είναι επιλογή της Ελλάδας το ΔΝΤ»), ενώ στις 8-10

Οι αναλήψεις υψηλών ποσών από τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών συμπίπτουν με την περίοδο που η Ελλάδα εισήλθε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στο μάτι του οικονομικού κυκλώνα

028_035_MUSTIKA KONDILIA 24/02/2012 2:08 μ.μ. Page 35

Στις 28.7.2010 υπογράφονται τρεις αποφάσεις, από τον Φίλιππο Σαχινίδη, με τις οποίες αυξάνεται η δαπάνη στον κωδικό των απόρρητων δαπανών κατά 1.125.000+3.000.000+1.575.000 ευρώ επιπλέον (επάνω, τα δύο από τα τρία έγγραφα)

περίεργες συμπτώσεις Μαρτίου πηγαίνει στις ΗΠΑ, συναντά τον Μπάρακ Ομπάμα και μιλά στο Ίδρυμα Μπρούκινγκς. Και στις 23 Μαρτίου 2010, λίγο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στις 25-26 Μαρτίου, κι ενώ το Συμβούλιο Κορυφής είχε αποφασίσει να παρέμβει σε περίπτωση που η Ελλάδα το ζητούσε, υπογράφεται απόφαση για «10 εκατ. ευρώ αύξηση και ανάληψη του συνόλου των χρημάτων», όπως είχε σημειώσει ο Αλέξης Τσίπρας στη σχετική συνέντευξη Τύπου που είχε παραχωρήσει τον Οκτώβριο του 2011. Είναι επίσης λίγες ημέρες πριν από τις 15 Απριλίου 2010, οπότε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου απέστειλε επιστολή σε Ρεν, Τρισέ και Στρος Καν, αιτούμενος διαβούλευση για λεπτομέρειες σε σχέση με το μη-

χανισμό στήριξης. Στις 20 Απριλίου ο Παπακωνσταντίνου θα συναντηθεί με εκπροσώπους του ΔΝΤ. Στις 23-24 Απριλίου έχουμε την περίφημη ανακοίνωση Παπανδρέου από το Καστελόριζο, ο οποίος ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης. Στις 18 Μαΐου 2010 αυξάνεται εκ νέου η πίστωση στις απόρρητες δαπάνες κατά 2.700.000 ευρώ. Είναι δεκατρείς ημέρες μετά την ψήφιση του Μνημονίου (5 και 6 Μαΐου 2010) και οκτώ ημέρες μετά την υπογραφή της δανειακής σύμβασης (10 Μαΐου 2010) από τον Παπακωνσταντίνου. Στις 28 Ιουλίου 2010, με τρεις αποφάσεις την ίδια ημέρα, πιστώνεται το συνολικό πόσο

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές και από όσο είναι γνωστό, δεν υπήρχαν ανάλογες εξελίξεις ή επιτυχίες στα εθνικά ζητήματα της χώρας που να δικαιολογούν τόσο μεγάλη αύξηση των απόρρητων δαπανών

των 5.700.000 ευρώ! Λίγες ημέρες μετά, στις 6 Αυγούστου 2010, παρέδωσαν στους εκπροσώπους της Τρόικας το επικαιροποιημένο Μνημόνιο, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 20 Αυγούστου. Στις 14 Φεβρουαρίου 2011 υπογράφεται απόφαση για πίστωση 1.000.000 ευρώ στον κωδικό των μυστικών κονδυλίων. Στις 24 Φεβρουαρίου ο Γ. Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει το επικαιροποιημένο Μνημόνιο. Παρόλο που ο κ. Τσίπρας είχε ήδη καταθέσει την πρώτη σχετική ερώτηση στη Βουλή (5 Σεπτεμβρίου), στις 20 Σεπτεμβρίου 2011 εκταμιεύονται 3.000.000 στα κονδύλια των απόρρητων δαπανών! Εν τω μεταξύ, και σύμφωνα με δημοσιεύματα της περιόδου, η συζήτηση για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους είχε ήδη αρχίσει από τα μέσα Ιουλίου. Και, λίγο μετά την εκταμίευση της 20ής Σεπτεμβρίου, στις 12 Οκτωβρίου, ο Παπανδρέου θα παραδεχτεί απευθυνόμενος στο Υπουργικό του Συμβούλιο ότι πάμε για «κούρεμα». Στις 26-27 Οκτωβρίου συμφωνείται το «κούρεμα» στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. Μάρτιος/2012

crash 35

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:26 μ.μ. Page 36

”

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Άδωνις Γεωργιάδης

δεν με «έπιασε» Εμένα

κανένας

εφοπλιστής Η

συνάντησή μας κανονίστηκε στο πολιτικό του γραφείο στην Ακαδημίας. Ο Άδωνις Γεωργιάδης ήταν για άλλη μια φορά στο κέντρο της επικαιρότητας. Η διαγραφή του από τον ΛΑΟΣ και η μετακίνησή του στο ρετιρέ της δεξιάς «πολυκατοικίας» ήταν χωρίς αμφιβολία το θέμα των ημερών. Μπαίνοντας στην είσοδο του κτιρίου είδα την πινακίδα στο ισόγειο. Έλεγε ακόμα «Βουλευτής ΛΑΟΣ Β΄ Αθηνών». Τον ρώτησα γιατί δεν την είχε αλλάξει και αμέσως ζήτησε από τους συνεργάτες του να την αλλάξουν. Κατά τη διάρκεια της αναμονής μου έξω από το γραφείο του ακούγονταν οι φωνές του. Συνομιλούσε με έναν ψηφοφόρο του από το ΛΑΟΣ και προσπαθούσε επί δέκα λεπτά να τον πείσει ότι δεν άλλαξε αυτός, αλλά ο Καρατζαφέρης. Όταν μπήκα, είδα ακόμα τις φωτογραφίες από την Κ.Ο. του ΛΑΟΣ, με τον Καρατζαφέρη και τους υπόλοιπους συναδέλφους του. Δεν το σχολίασα, αλλά από το κλίμα στο γραφείο κατάλαβα ότι η μετάβαση από τον έναν όροφο της δεξιάς «πολυκατοικίας» στον άλλο ήταν αργή. Ο ίδιος ωστόσο στάζει μέλι για τον Σαμαρά. Δεν διστάζει μάλιστα να αποκαλύψει ότι αν και βουλευτής του ΛΑΟΣ, όλο το πολιτικό του γραφείο –μέχρι και οι φρουροί– ψήφισαν Σαμαρά στις εσωκομματικές εκλογές. Όταν 36 crash Μάρτιος/2012

Συνέντευξη στον Παναγιώτη Τζένο μάλιστα τον ρωτάω πώς νιώθει στη Ν.Δ., μου απαντά σαν στο σπίτι του και μου αποκαλύπτει ότι συνάντησε γνωστά πρόσωπα από την Πολιτική Άνοιξη, όταν κι εκείνος ήταν στη νεολαία του κόμματος. Όπως αποκαλύπτει στη συνέντευξη, ο Κώστας Αρβανιτόπουλος ήταν ο διαμεσολαβητής της μεταγραφής, για την οποία μάλιστα επέμεινε ότι δεν είχε σχεδιαστεί από πριν, παρά τα όσα λέγονται. Απαντώντας στις κατηγορίες Καρατζαφέρη, δεν δείχνει διάθεση να απαντήσει. «Δεν θα ακούσεις κακή κουβέντα για τον πρόεδρο από εμένα», επιμένει, αν και κάποια στιγμή ρίχνει τα καρφιά του: «Να ρωτήσετε τον πρόεδρο γιατί είπε ξαφνικά “όχι”». Όταν μάλιστα η κουβέντα φτάνει στις σχέσεις του με τους εφοπλιστές ως πρώην υφυπουργός, απαν-

Ο Αρβανιτόπουλος ήταν αυτός που με πήρε και ξεκινήσαμε μια κουβέντα. Μου είπε ότι θα ήμουν πολύ ευπρόσδεκτος κι εγώ στη Νέα Δημοκρατία

”

τά με χαμόγελο: «Λένε λοιπόν κάποιοι ότι με “πιάσανε” οι εφοπλιστές. Να μιλήσουμε σοβαρά. Εμένα δεν με έχει “πιάσει” κανένας, εγώ την επομένη που έφυγα από τις καρέκλες εργάζομαι στα βιβλιοπωλεία μου». Αυτό που δείχνει να τον ενοχλεί είναι η στάση των ΜΜΕ και η υπερπροβολή των δηλώσεών του κατά Σαμαρά. Περιγράφει μάλιστα κι έναν χαρακτηριστικό διάλογο: «Με το που τον είδα του είπα: “Πρόεδρε, να ξέρεις, θα υπάρχουν κάποια βίντεο. Και μου είπε ότι δεν είναι λίγα, αλλά όλο το You Tube. Αλλά και ότι τα διαγράφει όλα, τα σβήνει, ότι είναι παρελθόν». Και καταλήγει: «Παραδέχομαι ότι η κριτική μου στον Σαμαρά ήταν υπερβολική». Φεύγοντας από το γραφείο, κατεβήκαμε μαζί. Η πινακίδα που έγραφε «Βουλευτής ΛΑΟΣ» είχε ήδη σκεπαστεί από ένα λευκό αυτοκόλλητο και ο Άδωνις μου ψιθύρισε με νόημα: «Ο Σαμαράς ήταν υπέρ του Μνημονίου από την αρχή». Υπάρχει κάτι που ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει. Τι συνέβη και είπατε «Ναι» στο Μνημόνιο, ενώ ο πρόεδρός σας είχε πει «Όχι», και πώς έγινε η επαφή με τη Νέα Δημοκρατία. Μιλήσατε με τον Σαμαρά από πριν, υπήρχε δηλαδή σχέδιο για να αποχωρήσετε από τον ΛΑΟΣ; «Καταρχάς, το “Ναι” στο δεύτερο Μνημόνιο ήρθε ως φυσική και αναγκαία συνέπεια και του “Ναι” στο πρώτο Μνημόνιο, το οποίο ήταν πολύ σκληρότερο, αλλά και ως αναγκαία και φυσική συνέπεια της συμμετοχής μας στην κυβέρνηση Παπαδήμου, που ήταν μια κυβέρνηση που φτιάχτηκε για το “Ναι” στο Μνημόνιο. Δεν μπορούσαμε να δουλεύουμε επί ογδόντα

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:27 μ.μ. Page 37

Το βράδυ που ο Καρατζαφέρης αποφάσισε να πει «Όχι» στη Bουλή η Ευγενία μού έστειλε ένα SMS που έλεγε «Ωχ!»

”

λευτής, ώστε λίγο πριν από τις εκλογές να μπορούμε να συμπλεύσουμε σε μια προσπάθεια ενότητας. Ωστόσο, ο κ. Καρατζαφέρης μου ζήτησε την έδρα μου και μου κατέστησε σαφές ότι δεν επιθυμούσε καμία συμπόρευση». Καλά όλα αυτά, αλλά δεν μου απαντάτε πώς προέκυψε η συνεργασία με τη Ν.Δ. Υπήρχε σχέδιο από πριν; «Απολύτως κανένα σχέδιο δεν υπήρξε. Εξάλλου, έγιναν όλα τόσο ξαφνικά, που κανείς από εμάς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ξαφνικά ο Καρατζαφέρης θα έλεγε “ Όχι”. Για να υπάρχει ένα σχέδιο θα πρέπει να μας πει κάποιος ότι εμείς πείσαμε τον Καρατζαφέρη να πάει ξαφνικά από το “Ναι” στο “ Όχι”. Άρα, εάν υπάρχει κάποιο σχέδιο, θα πρέπει να ρωτήσετε τον κ. Καρατζαφέρη για το ποιος τον έπεισε να πάει ξαφνικά στο “ Όχι”. Λοιπόν, για να τελειώνουμε, δεν υπήρχε τέτοιο σχέδιο». Πώς έγινε λοιπόν η επικοινωνία με τη Ν.Δ.; Μιλήσατε με τον ίδιο τον Αντώνη Σαμαρά; «Την Τρίτη, μετά τη διαγραφή μου, είχα μια επικοινωνία με τον Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο, με τον οποίο είμαστε πάρα πολύ καλοί φίλοι – περιττό να πω ότι εμείς, και ο Μάκης Βορίδης αλλά και εγώ, έχουμε πάρα πολλές φιλίες μέσα στη Νέα Δημοκρατία και από τα παλιά και από τα φοιτητικά μας χρόνια». Είχατε δηλώσει, αν δεν κάνω λάθος, ότι ήσασταν στην Πολιτική Άνοιξη αλλά και νεοδημοκράτης πριν από τον ΛΑΟΣ...

οδηγήσουν στο “ Όχι”. Δώσαμε λοιπόν στον πρόεδρο την εν λευκώ εξουσιοδότηση για να διαπραγματευτεί, αλλά του ξεκαθαρίσαμε ότι το τέλος της διαπραγμάτευσης θα έπρεπε να είναι αυτό για το οποίο μπήκαμε στην κυβέρνηση, δηλαδή η υλοποίηση της συμφωνίας. Αυτό δεν συνέβη και παρά το γεγονός ότι ξεκαθάρισα και στην Κεντρική Επιτροπή ότι θα ψηφίσω “Ναι”, διεγράφην. Πίστευα ότι το κόμμα μου θα μου επέτρεπε να παραμείνω ανεξάρτητος βου-

▲ ▲

οχτώ μέρες σε μια κυβέρνηση που εργαζόταν με βασικό της σκοπό την έγκριση της δανειακής σύμβασης και στο παρά πέντε να πούμε “ Όχι”. Όταν ετέθη λοιπόν για πρώτη φορά στην Κοινοβουλευτική μας Ομάδα από τον πρόεδρο του ΛΑΟΣ το ζήτημα των τριών όρων που θα έθετε –χωρίς να θέλω να χαρακτηρίσω έναν έναν αυτούς τους όρους– ο Μάκης Βορίδης, εγώ αλλά και ένας ακόμα βουλευτής του ΛΑΟΣ τότε, είπαμε ότι δεν μπορεί οι όροι αυτοί να μας

«Εγώ είμαι δεξιός, δεν έχω αλλάξει ποτέ. Έχω περάσει από όλα τα στάδια της Νέας Δημοκρατίας στα νιάτα μου. Αλλά και μέσα στη Βουλή έχουμε γίνει πάρα πολύ φίλοι με τους περισσότερους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας. Είναι η λεγόμενη “πολυκατοικία”. Ο Αρβανιτόπουλος ήταν, λοιπόν, αυτός που με πήρε και ξεκινήσαμε μια κουβέντα. Μου είπε, λοιπόν, ότι εκτός από τον Μάκη, θα ήμουν πολύ ευπρόσδεκτος κι εγώ στη Νέα Δημοκρατία. Του απάντησα ότι θα ήταν μεγάλη μου τιμή, καθώς ήμουν πολιτικά άστεγος. Έτσι, λοιπόν, κανονίστηκε το ραντεβού με τον κ. Σαμαρά. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία». Υπάρχουν πληροφορίες ότι ρόλο στο «προξενιό» με τον Αντώνη Σαμαρά έπαιξε και ο αδερφός του, Αλέξανδρος, ο πρόεδρος του Μάρτιος/2012

crash 37

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:27 μ.μ. Page 38

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

Αμερικανικού Κολεγίου. «Σε εμένα προσωπικά, όχι. Εγώ έχω πάρα πολύ καιρό να μιλήσω με τον Αλέξανδρο, τον ξέρω όμως πάρα πολύ καλά, είναι και δικός μου φίλος, αλλά δεν είχε καμία εμπλοκή, τουλάχιστον στη δική μου μεταγραφή στη Νέα Δημοκρατία». Δηλαδή, είχε ρόλο στη μεταγραφή Βορίδη; «Θα πρέπει να ρωτήσετε τον ίδιο τον κ. Βορίδη γι’ αυτό». Ο κ. Καρατζαφέρης, πάντως, έχει αφήσει βαρύτατους υπαινιγμούς για τη στάση σας. Είπε μάλιστα χαρακτηριστικά ότι στα υπουργεία γίνονται κάποιες κακές συναναστροφές. Αν δεν κάνω λάθος, αυτό σημαίνει ότι σας κατηγορεί για κάποιου είδους συναλλαγή. «Είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε μία στο εκατομμύριο πιθανότητα ο Γιώργος Καρατζαφέρης να θεωρεί για μένα, ότι το δικό μου “Ναι”, μπορεί να έχει οποιαδήποτε σχέση με προσωπικό συμφέρον». Είπε μεταξύ άλλων και ότι είχατε κάποιες δουλειές με τον Μάκη Βορίδη και ότι τον ακολουθήσατε στο λάθος δρόμο. «Για να τα πάρουμε με τη σειρά. Δεν θέλω να σχολιάσω καθόλου τις δηλώσεις του προέδρου του ΛΑΟΣ. Είναι πολύ φίλος μου και τον βλέπω έτσι ακόμα και τώρα, αν κι εκείνος μπορεί να μην το αισθάνεται. Από εμένα κακή κουβέντα για τον κ. Καρατζαφέρη δεν πρόκειται να ακούσετε. Τώρα, όσον αφορά τον αν οργανώσαμε κάτι μαζί με τον Μάκη, σας είπα και πριν ότι δεν υπήρχε κανένα απολύτως σχέδιο. Απλώς έτυχε να συμπέσουμε στην ίδια άποψη ως προς το “Ναι” για την ψήφιση της σύμβασης. Δεν κάναμε μαζί τη συμφωνία για να πάμε στη Νέα Δημοκρατία. Εγώ σας είπα πώς έγινε η δική μου». Πρόσφατα ο Φαήλος Κρανιδιώτης υποστήριξε ότι ούτως ή άλλως ο ΛΑΟΣ θα διαλυθεί ή ότι θα αυτοδιαλυθεί και ότι όποια στελέχη αξίζουν, να έρθουν στη Ν.Δ., γιατί με την εκλογή Σαμαρά δεν χρειάζεται πλέον η παράταξη ένα κόμμα διαμαρτυρίας. Αυτό εμένα μάλλον με σχέδιο μου μοιάζει… «Εγώ θα σας πως την ειλικρινή μου άποψη. Δεν θέλω να δω τον ΛΑΟΣ να διαλύεται και δεν πιστεύω ότι θα συμβεί. Ο Γ. Καρατζαφέρης είναι ένας πάρα πολύ καλός πολιτικός –η επιτυχία του κόμματος οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε αυτόν– και είμαι βέβαιος ότι θα βρει τον τρόπο να συνεχίζει την πορεία του. Απλώς με τη νέα πολιτική ταυτότητα που απέκτησε, λέγοντας “ Όχι” στο Μνημόνιο, εγώ δεν έχω καμία ταύτιση. Δεν έχω καμία έχθρα προς τον ΛΑΟΣ». Παρατηρώ ότι είστε απόλυτος και κάθετος με την υποστήριξη του Μνημονίου και μου περιγράφετε τη μετακίνησή σας ως ένα γεγονός που σας κάνει να νιώθετε άνετα, καθώς και η Ν.Δ. συμφώνησε εντέλει. Δεν έχετε καμία επιφύλαξη, καμία ένσταση για το Μνημόνιο; «Πολλές και σημαντικές επιφυλάξεις έχω. Για το πρώτο Μνημόνιο, ας πούμε, είναι προφανές ότι η κριτική που άσκησε ο Σαμαράς ως προς τις συνέπειες της εφαρμογής του, και αναφέρομαι στις συνέπειες ύφεσης που αυτό θα έφερνε, δικαιώθηκε. Δυστυχώς, έπεσε μέσα κι εγώ διαψεύστηκα». Βλέπω να υπερασπίζεστε ήδη τον κ. Σαμαρά, παρά το γεγονός ότι υπήρξατε ένας από τους 38 crash Μάρτιος/2012

πιο σκληρούς επικριτές της Ν.Δ. άλλα και του ίδιου του πρόεδρου της μέχρι χθες. «Αλήθεια είναι αυτό, αλλά μόνο για το συγκεκριμένο θέμα. Όχι γενικά. Ο Αντώνης Σαμαράς είναι ένας από τους πολύ στενούς μου φίλους από τα νεανικά μου χρόνια. Ήμουν στη νεολαία της Πολιτικής Άνοιξης, ως βουλευτές, εγώ του ΛΑΟΣ κι εκείνος της Ν.Δ., είχαμε πάρα πολύ καλές προσωπικές σχέσεις. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι όλο μου το γραφείο εδώ, αν ρωτήσετε θα σας το βεβαιώσουν, στις εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας είχε πάει και είχε ψηφίσει Αντώνη Σαμαρά». Ένας βουλευτής του ΛΑΟΣ να στέλνει ψηφοφόρους σε εσωκομματικές εκλογές της Ν.Δ.; «Γιατί σας φαίνεται περίεργο; Έως και οι αστυνομικοί φρουροί μου είχαν πάει και είχαν ψηφίσει Σαμαρά». Στη συνέχεια, όμως, του ασκήσατε έντονη κριτική. «Η κριτική μου ήταν μόνο και μόνο για το Μνημόνιο

Είναι γνωστό ότι όλο μου το γραφείο στις εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας είχε πάει και είχε ψηφίσει Αντώνη Σαμαρά

και για το θέμα της στάσης που κράτησε προσωπικά ο ίδιος. Παραδέχομαι, όμως, ότι ήταν αρκετά υπερβολική, γιατί είχε πολλά δίκια ο κ. Σαμαράς για αυτό. Όλα αυτά όμως είναι τώρα παρελθόν. Τώρα μας ενώνει η προσπάθεια για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρώπη. Ο Αντώνης Σαμαράς με την υπευθυνότητα που έχει δείξει το τελευταίο διάστημα, και ιδιαίτερα με την κρίσιμη ψηφοφορία, όπου ενώ γνώριζε το τεράστιο κόστος που θα έχει με τις διαγραφές, επέμεινε στο “Ναι”, με έκανε να πω τέρμα, ό,τι έχουμε πει είναι παρελθόν, πρέπει να τον υποστηρίξουμε να μην πέσει η Ελλάδα, και αυτό λέω και σήμερα. Ο Σαμαράς δεν χρειάζεται εμένα, ούτε εγώ έψαχνα να βρω πολιτική στέγη». Του ζητήσατε συγγνώμη για τους χαρακτηρισμούς εναντίον του; «Με το που τον είδα του είπα: “Πρόεδρε, να ξέρεις, θα υπάρχουν κάποια βίντεο”. Και μου είπε ότι δεν είναι λίγα, αλλά όλο το You Tube, αλλά και ότι τα διαγράφει όλα, τα σβήνει, ότι είναι παρελθόν». Έχει μια τάση στο να τα σβήνει όλα με το σφουγγάρι... «Ακούστε. Οι προσωπικές μας σχέσεις δεν διαταράχθηκαν ποτέ. Γιατί η κριτική σε όλα αυτά τα βίντεο είναι πολιτική. Σε άλλο κόμμα ήμουνα, πολιτική κριτική έκανα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πιστεύω ότι όλα άλλαξαν από τότε που αποφάσισα να στηρίξω τη Νέα Δημοκρατία, γιατί πιστεύω ότι είναι η μόνη αξιόπιστη πρόταση για να έχουμε μια κυβέρνηση που θα μπορεί να μιλάει με την Ευρώπη». Μα και το ΠΑΣΟΚ το ίδιο πράγμα λέει, «ναι» στο Μνημόνιο. Ποια η διαφορά με τη Νέα Δημοκρατία; Δηλαδή, θα μπορούσατε να πάτε και στο ΠΑΣΟΚ, που υιοθέτησε τα Μνημόνια; «Πρώτα απ’ όλα εγώ είμαι δεξιός. Από ό,τι καταλα-

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:27 μ.μ. Page 39

«Δεν θα ακούσεις κακή κουβέντα για τον πρόεδρο από εμένα», επιμένει στη συνέντευξή του, αν και κάποια στιγμή ρίχνει τα καρφιά του: «Να ρωτήσετε τον πρόεδρο γιατί είπε ξαφνικά “ Όχι”» επόμενο πολιτικό του σταθμό. Άρα, αν θέλουμε να ψάξουμε και άλλες σχετικές δηλώσεις αντίστοιχων μετακινήσεων, είμαι βέβαιος ότι θα βρούμε. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτό γίνεται γιατί για κάποιους λόγους το όνομά μου “πουλάει” γενικώς. Κάνει τηλεθέαση και αυτό το ζητούν τα μέσα». Θεωρείτε δηλαδή ότι αυτό δεν δείχνει αναντιστοιχία λόγων και θέσεων; «Εάν δείτε την πολιτική κριτική που ασκούσα και δείτε και τι λέω τώρα, θα διαπιστώσετε αν υπάρχει ανακολουθία. Ξαναλέω, όμως, επί της ουσίας ότι αν πάρετε μια οποιαδήποτε δήλωση πολιτικού προσώπου σε προηγούμενο πολιτικό χρόνο και τη δείτε σε μεταγενέστερο, θα δείτε ότι είναι διαφορετική». Άρα, αφού το κάνουν όλοι, οι «κωλοτούμπες» επιτρέπονται; «Δεν λέω καθόλου αυτό. Ίσα ίσα. Εγώ είπα ότι άσκησα πολύ σφοδρή κριτική στον Αντώνη Σαμαρά για μια συγκεκριμένη επιλογή του. Το “ Όχι” στο πρώτο Μνημόνιο. Είμαι μαζί του τώρα, γιατί πιστεύω ότι είναι αυτός που θα εφαρμόσει καλύτερα το δεύτερο Μνημόνιο. Ξαναλέω όμως ότι η διαρκής προβολή αυτών των

Βλέπω πολύ μεγάλη χαρά από ορισμένους γιατί αποχώρησα. Ανθρώπινο είναι. Τους συγχωρώ

▲ ▲

βαίνετε είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα να μετακινείσαι εντός “πολυκατοικίας” και διαφορετικό να πας σε απέναντι “πολυκατοικία”. Πρέπει να σας πω ότι εγώ προσωπικά δεν αισθάνομαι ότι έχω φύγει από το σπίτι μου. Και σε όσες συγκεντρώσεις νεοδημοκρατών έχω πάει μέχρι σήμερα με έχουν κάνει να αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου 100%, και τους ευχαριστώ για αυτό. Εγώ ΠΑΣΟΚ δεν θα μπορούσα να γίνω ποτέ, γιατί θεωρώ πως η δεκαετία του ’80 είναι η βασική αιτία των δεινών του τόπου και αυτά που περνάμε σήμερα τα “χρωστάμε” στον Α. Παπανδρέου». Θεωρείτε ότι η κριτική που γίνεται με αφορμή τις δηλώσεις σας στο παρελθόν εναντίον της Νέας Δημοκρατίας μπορεί να κάνει κακό στο νέος σας κόμμα; Να σας φέρω ένα παράδειγμα που συνέβη λίγο πριν κάνουμε αυτή τη συνέντευξη. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο αντέδρασε με σφοδρότητα κατά της Νέας Δημοκρατίας για τη μεταγραφή σας, χαρακτηρίζοντάς σας αντισημίτη. «Να ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Σέβομαι τις ανησυχίες όλων των ανθρώπων και είμαι βέβαιος ότι το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο γνωρίζει ότι ως υφυπουργός δεν εφήρμοσα καμία διάκριση έναντι των Ελλήνων εβραίων και ότι όποιος και να ψάξει δεν θα βρει από εμένα ούτε μια δήλωση αντισημιτική. Και εν κατακλείδι δεν είμαι αντισημίτης και δεν κρίνω τους λαούς με αυτά τα κριτήρια. Σε ό,τι αφορά δε για το εάν η κριτική θα μπορούσε να βλάψει τη Ν.Δ., θα ήθελα να σας τονίσω ότι πρώτα απ’ όλα η διαρκής επανάληψη παλαιότερων δηλώσεών μου, που είχαν δοθεί σε προηγούμενο πολιτικό χρόνο, είναι ένα είδος πολιτικού unfair εναντίον μου. Αντιλαμβάνεστε ότι ένας πολιτικός που έχει αλλάξει πολιτικό χώρο αποκλείεται να έχει κάνει θετικές δηλώσεις για τον

δηλώσεων δεν είναι κάτι που στρέφεται εναντίον του Σαμαρά και της Ν.Δ., είναι κάτι που στρέφεται εναντίον μου προσωπικά. Δεν πειράζει, καλοδεχούμενοι και οι εχθροί». Ακούω διάφορα στελέχη της Ν.Δ. που λένε ότι είστε καλοδεχούμενοι, αρκεί να δεχθείτε τις αρχές του κόμματος. Ποια είναι τα κοινά σας στοιχεία, με δεδομένο ότι προέρχεστε από ένα κόμμα που εκ θέσεων ήταν αρκετά πιο δεξιά από τη Ν.Δ.; «Να φέρω ένα παράδειγμα. Ο Αντώνης Σαμαράς είπε ότι θα κάνει το παν για να βγάλει τις κουκούλες από τα καθάρματα που έκαψαν την Αθήνα. Ναι, συμφωνώ απόλυτα με τη γραμμή του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας λοιπόν, και θέλω πάρα πολύ να τον βοηθήσω να βγάλει τις κουκούλες από τα καθάρματα που έκαψαν την Αθήνα. Νιώθω ότι η Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά είναι ένα κόμμα μεγάλο, που χωράει όλους τους δεξιούς». Ποιο είναι το κλίμα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της Ν.Δ., αλλά και στα υπόλοιπα στελέχη, για το πρόσωπό σας και πώς κρίνετε τις δηλώσεις πρώην συναδέλφων σας στον ΛΑΟΣ, που σας επιτίθενται ευθέως για τη στάση σας; «Η αλήθεια είναι ότι στο κόμμα που ήμουν έβγαινα πρώτος στη Β΄ Αθηνών και με πολύ μεγάλη διαφορά. Τριάντα χιλιάδες ψήφους, με τον δεύτερο να είναι στις δεκατρείς. Άρα, για να το πούμε έτσι, δεν είχα ανταγωνισμό σε σταυρούς. Παρά ταύτα, βλέπω πολύ μεγάλη χαρά από ορισμένους γιατί αποχώρησα. Ανθρώπινο είναι. Τους συγχωρώ. Στη Νέα Δημοκρατία οι σχέσεις μου με τους βουλευτές της είναι άριστες. Πρώτα απ’ όλα έχει ήδη αδειάσει μια θέση στη Β΄ Αθηνών, του κ. Καμμένου, ο οποίος διεγράφη, και άρα δεν θα πάρω τη θέση κανενός. Ούτως ή άλλως όμως, προσδοκώ ότι η Ν.Δ. θα έχει πολύ μεγάλη πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές, θα έχει διπλάσιες θέσεις στη Β΄ Αθηνών από ό,τι έχει σήμερα και, κατά συνέπεια, πιστεύω ότι όλοι οι καλοί χωράνε». Τι σας είπε ο κύριος Σαμαράς όταν πήγατε στη Νέα Δημοκρατία, γιατί δηλώσεις δεν έγιναν πέρα από μια φωτογραφία που βγήκε. «Ο κ. Σαμαράς μας καλωσόρισε στη Νέα Δημοκρατία, αφού κάναμε αρκετή πολιτική κουβέντα, θυμηθήκαμε τα παλιά της Πολιτικής Άνοιξης – άλλωστε, εκεί έχει αρκετούς συνεργάτες από εκείνη την εποχή, όπως τον Γ. Μουρούτη, τον οποίο ξαναείδα από κοντά. Όλο το κόμμα μας υποδέχθηκε πολύ θερμά και πιστεύω ότι θα έχουμε μια πάρα πολύ καλή συνεργασία, γιατί οι επόμενες εκλογές θα κρίνουν αν η Ελλάδα θα μείνει στην Ευρώπη. Εγώ θέλω να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό από όποια θέση κρίνει ο πρόεδρος αλλά και το εκλογικό σώμα». Έχει υπάρξει συμφωνία για υπουργοποίησή σας; «Ούτε κατά διάνοια, αν και το διάβασα κάπου, ότι δήθεν ήταν όρος από την πλευρά μου. Θα ήταν εκ μέρους μου απρεπές να ζητήσω να πάω σε ένα κόμμα και να θέσω τον όρο ότι θα έρθω αν με κάνετε υπουργό. Πρώτα απ’ όλα θα μπορούσα και σήμερα να είμαι υπουργός και είπα “όχι”. Άρα, καταλαβαίνετε ότι αυτές οι καρέκλες δεν με γοητεύουν και τόσο πολύ. Ήδη η θέση αυτή μου κόστισε πολλά και σε Μάρτιος/2012

crash 39

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:27 μ.μ. Page 40

Φεύγοντας ψιθύρισε στον Π. Τζένο με νόημα: «Ο Σαμαράς ήταν υπέρ του Μνημονίου από την αρχή»

▲ ▲

προσωπικό επίπεδο και στη δουλειά μου». Υπήρξατε υφυπουργός Ναυτιλίας και υπεύθυνος για τον εφοπλιστικό κόσμο. Είστε ικανοποιημένος από τη βοήθεια που προσέφεραν στη χώρα ή θα μπορούσαν να κάνουν κάτι περισσότερο; «Από τότε που έφυγα από το υπουργείο έχω λάβει και εγώ και ο κύριος πρωθυπουργός επιστολές από δεκάδες παράγοντες της ναυτιλίας που ζητούν να μεταπειστώ και να επιστρέψω. Αυτό με κάνει να νιώθω μεγάλη υπερηφάνεια, γιατί, αν και έμεινα τόσο λίγο, για να σας πω την πάσα αλήθεια, σκίστηκα. Πήγαινα πρώτος το πρωί και έφευγα τελευταίος το βράδυ». Άλλο ρωτάω, όμως. Ο εφοπλιστικός κόσμος δεν θα έπρεπε σε μια τέτοια συγκυρία να βοηθήσει πιο έμπρακτα; «Πρώτα απ’ όλα ήδη βοηθάει. Εγώ ζήτησα κάποια συγκεκριμένα πράγματα για τη ναυτική εκπαίδευση και αμέσως μου έδωσαν και λεφτά. Αλλά είμαι βέβαιος ότι εάν το κράτος μας τους συμπεριφερθεί όπως πρέπει, π.χ., αν ιδρυθεί αύριο το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας με το Λιμενικό και το νόμο που εγώ ετοίμαζα για τη μείωση της γραφειοκρατίας για τη νηολόγηση των ελληνικών πλοίων ή προχωρήσουμε τους σχεδιασμούς για την αντιμετώπιση της πειρατείας, οι Έλληνες εφοπλιστές είναι έτοιμοι να βοηθήσουν την Ελλάδα. Αλλά δεν μπορούν να το κάνουν από μόνοι τους. Πρέπει να τους βοηθήσουμε». Λέτε να τους βοηθήσουμε. Δηλαδή, να δώσετε κάποια ανταλλάγματα; «Κοιτάξτε, μέχρι στιγμής η Ελλάδα κάνει ό,τι μπορεί για να δυσκολέψει τους εφοπλιστές. Εάν –και το πιστεύω– ο Αντώνης Σαμαράς ιδρύσει το αυτόνομο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, όπως έχει υποσχεθεί ότι θα το κάνει, και δώσει στοργή και ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα, η προσφορά των Ελλήνων εφοπλιστών θα είναι τρομερή». Με βάζετε τώρα στον πειρασμό να σας ρωτήσω για τις κακές γλώσσες που λένε ότι το ταξίδι 40 crash Μάρτιος/2012

σας στο Λονδίνο και η συνάντησή σας με το εφοπλιστικό λόμπι υπήρξε ένα κομβικό σημείο που άλλαξε τη στάση σας. «Λένε λοιπόν κάποιοι ότι με “πιάσανε” οι εφοπλιστές. Να μιλήσουμε σοβαρά. Εμένα δεν με έχει “πιάσει” κανένας, εγώ την επομένη που έφυγα από τις καρέκλες εργάζομαι στα βιβλιοπωλεία μου». Γιατί δεν μου λέτε, λοιπόν, τι έγινε σε αυτό το ταξίδι; «Να σας πω, ευχαρίστως. Είμαι υπουργός μια εβδομάδα και μαθαίνω ότι σε λίγες ημέρες θα γίνει το διετές συμβούλιο του ΙΜΟ – είναι ο ΟΗΕ της ναυτιλίας. Λέω: “Ποιος θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα;”. Μου απαντούν: “Ο γενικός γραμματέας”. Ρωτώ αν στις άλλες χώρες πάει ο γενικός γραμματέας και μου απαντούν ότι στις άλλες χώρες πάνε οι υπουργοί. Άρα, η Ελλάδα, που είναι υπερδύναμη, μπορεί να πάει με το γενικό γραμματέα; Μάλιστα, πήρα και τον κύριο Χρυσοχοΐδη και τον

Με το που είδα τον Σαμαρά του είπα: «Πρόεδρε, να ξέρεις, θα υπάρχουν κάποια βίντεο...». Και μου απάντησε: «Δεν είναι λίγα, αλλά όλο το You Tube. Όμως, τα διαγράφω όλα. Είναι παρελθόν»

ρώτησα αν θα ήθελε να πάει εκείνος στο ταξίδι. Μου απάντησε ότι δεν μπορούσε και πήγα εγώ για να εκπροσωπήσω την Ελλάδα. Να πάω ή να μην πάω, πώς το βλέπετε; Πήγα λοιπόν και δέχθηκα μια κριτική ότι δεν πρόλαβα να κάτσω στην καρέκλα του υφυπουργού και πήγα να δω τους εφοπλιστές στο Λονδίνο. Πηγαίνοντας στον ΙΜΟ λοιπόν, να μη δω και το committee στο Λονδίνο; Είδα λοιπόν όλο το διοικητικό συμβούλιο των Ελλήνων εφοπλιστών του Λονδίνου, δηλαδή την ελληνική πλοιοκτησία, αλλά όχι με ελληνική σημαία πλοία, στο Citi και μου έκαναν το τραπέζι και μου έθεσαν τα αιτήματά τους. Κι εγώ από την πλευρά μου τους έθεσα την ερώτηση τι πρέπεπει να κάνω για να φέρουν τα πλοία τους την ελληνική σημαία. Αυτή ήταν η συνάντηση και αυτά που μου είπαν είναι αυτά που προσπάθησα να αλλάξω με το νέο νομοσχέδιο. Και σας διαβεβαιώνω ότι αν τα λύσουμε, θα μπορεί να έχει το κράτος μας περισσότερα έσοδα από τη ναυτιλία από ό,τι έχει σήμερα. Κακό ήταν να μην το κάνω. Ε αυτό έκανα. Μια φορά τους είδα, με την ένωση ελλήνων εφοπλιστών εδώ στην Ελλάδα είχα πολύ στενότερη επαφή, με τον κ. Βενιάμη. Πολιτικές και κομματικές συζητήσεις δεν έκανα μαζί τους ποτέ και καθόλου». Πάμε και λίγο στα προσωπικά σας. Γνωρίζετε ότι fair ή unfair στην κριτική εναντίον σας μπαίνει και η προσωπική σας ζωή. Κάποιοι δηλαδή λένε ότι μπορεί να σας έχει επηρεάσει το glamour, υπονοώντας τη σύζυγό σας. «Ακούστε, η Ευγενία δεν ασχολείται με την πολιτική καθόλου. Βέβαια, δεν σας κρύβω ότι όταν αποφάσισε ο Γιώργος Καρατζαφέρης να πούμε “ Όχι” στο Μνημόνιο, επειδή με ακούει στα τηλέφωνα, μου έστειλε ένα γραπτό μήνυμα που έλεγε “ωχ!”. Κατάλαβε ότι εγώ δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτό. Ήταν προφανές ότι δεν θα μπορούσα να το κάνω και δεν έχει καμία εμπλοκή η Ευγενία. Ήταν μια δική μου απόφαση. Αυτό που μου είπε η Ευγενία είναι ότι είμαι μαζί σου ό,τι και αν αποφασίσεις».

036_041_ADWNHS 24/02/2012 2:27 μ.μ. Page 41

Νοέμβριος/2011

crash 41

042_047_CDS 24/02/2012 8:09 μ.μ. Page 42

crash

OIKONOMIA

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ

Τη λίστα με τα ελληνικά CDS

Ποιοι στοιχημάτισαν στα οικονομικά ερείπια της Ελλάδας του Παναγιώτη Τζένου

ΔEH, OTE, ΟΣΕ, ΕΛ.ΠΕ., ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ALPHA BANK, ATE, EUROBANK και ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ στη λίστα που εξετάζει ο οικονομικός εισαγγελέας

42 crash Μάρτιος/2012

μος ήταν διοικητής της ΤτΕ, αλλά όχι μόνο. Στο στόχαστρο των αόρατων κερδοσκοπικών funds, που υποκινούν τις επιθέσεις για την πτώχευση της χώρας, έχουν μπει και ελληνικές τράπεζες αλλά και ΔΕΚΟ. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που φέρνει στο φως της δημοσιότητας σήμερα το «Crash» και έχει στη διάθεσή του και ο αρμόδιος οικονομικός εισαγγελέας κ. Κορέας, τα ελληνικά CDS αφορούν το αξιόχρεο της ΔEH, του OTE, του ΟΣΕ, των ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ, της ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, της ALPHA BANK, της ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, της EUROBANK και της ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγο Γιώργος Νούλας, μαζί με το συνεργάτη του οικονομολόγο Κυριάκο Τόμπρα κατέθεσε μετά από νομικό έλεγχο τη λίστα με τα ελληνικά CDS, καθώς και όλα τα επίμαχα στοιχεία στον οικονομικό εισαγγελέα κ. Κορέα. Ταυτόχρονα τον κάλεσε να ζητήσει δικαστική συνδρομή από τον ISDA (το διεθνή οργανισμό που είναι αρμόδιος να αποφανθεί για το credit event και την πληρωμή των CDS), προκειμένου και επισήμως να ανοίξουν οι κωδικοί και να αποκαλυφθούν ποιοι είναι αυτοί που συμμετείχαν σε παιχνίδια κερδοσκοπίας εις βάρος της Ελλάδας.

▲ ▲

o «Crash» βάζει βαθιά το νυστέρι και ανοίγει το «απόστημα» του μεγάλου σκανδάλου των ελληνικών CDS, αποκαλύπτοντας τους βασικούς «παίκτες». Αυτούς δηλαδή που «τζόγαραν» ποντάροντας στη χρεοκοπία της Ελλάδας. Έχουμε στα χέρια μας τη λίστα με τους κωδικούς, η οποία περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων– πέντε ελληνικές τράπεζες, τέσσερις ΔΕΚΟ και τα επίσημα swaps του ελληνικού δημοσίου. Τα συμβόλαια ξεπερνούν τα 12.000. Η υπόθεση των CDS που ήδη ερευνάται από τη δικαιοσύνη και τους οικονομικούς εισαγγελείς έχει προκαλέσει σάλο και σε πολιτικό επίπεδο, με αφορμή τις καταγγελίες και τα δημοσιεύματα για πιθανή εμπλοκή του οικογενειακού περιβάλλοντος του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Όπως αποκαλύπτει το «Crash» από την αναλυτική κατάσταση των ελληνικών CDS, οι κερδοσκόποι έχουν στοιχηματίσει στη χρεοκοπία του ελληνικού δημοσίου, «τζογάροντας» σε ασφάλιστρα κινδύνου (τα γνωστά ως CDS) τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αλλά και σε καλυμμένες ομολογίες και CDO, στα περίφημα swaps (Hellenic Securitization SA, Titlos Plc) που είχε εκδώσει η κυβέρνηση Σημίτη όταν ο σημερινός πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδή-

042_047_CDS 24/02/2012 8:09 μ.μ. Page 43

Ποιοι κρύβονται πίσω από 12.000 κωδικούς

042_047_CDS 24/02/2012 8:09 μ.μ. Page 44

crash

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

▲ ▲

Να σημειωθεί ότι η εν λόγω λίστα με τους κωδικούς, που για πρώτη φορά δημοσιεύεται μέσα από τις σελίδες του «Crash» και μας δόθηκε την ίδια μέρα που εγχειρίστηκαν στη δικαιοσύνη, έρχεται σε συνέχεια της μήνυσης για τη χειραγώγηση του δημοσίου χρέους, που κατέθεσαν οι κ. Νούλας και Τόμπρας και που είχε ήδη σχεδιαστεί πέντε μήνες πριν από την εισαγωγή μας στο ΔΝΤ και την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου, προβλέποντας την κερδοσκοπική επίθεση που θα ακολουθούσε.

Ποιοι κρύβονται πίσω από τους κωδικούς Η συγκεκριμένη λίστα που απεικονίζει τους αληθινούς κωδικούς είναι ένα πραγματικό όπλο και ντοκουμέντο στα χέρια της δικαιοσύνης, καθώς για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα να μιλήσουμε με αποδείξεις και όχι με αοριστίες για δήθεν CDS-φαντάσματα. Αυτό που άμεσα πρέπει να γίνει από τη δικαιοσύνη προκειμένου να πέσει άπλετο φως στη σκανδαλώδη υπόθεση είναι να ζητήσει από το Διεθνή Σύνδεσμο Συμβάσεων Ανταλλαγής και Παραγώγων (International Swaps and Derivatives Association-ISDA) τα πλήρη στοιχεία με ονοματεπώνυμο και διευθύνσεις όλων όσοι παίζουν εις βάρος της Ελλάδας, ξένων αλλά και ντόπιων! Να σημειωθεί ότι ο ρόλος του κ.Νούλα στη δικαστική διερεύνηση της υποτιμητικής κερδοσκοπίας είναι καταλυτικός. Ήδη τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους οι δύο άντρες προκάλεσαν ερώτηση στη Γερουσία της Ιταλίας, ενώ κατέθεσαν στην πόλη του Τράνι, όπου ο εισαγγελέας κατόπιν εντολής του πρώην πρωθυπουργού Σ. Μπερλουσκόνι ξεκίνησε έρευνα για τη χειραγώγηση του δημοσίου χρέους της Ιταλίας. Για το θέμα έχει ενημερωθεί από τον κ. Νούλα προσωπικά και ο πρόεδρος της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς, σύμφωνα με δήλωσή του.

Τρανταχτά ονόματα τραπεζών πίσω από τα CDS Τρανταχτά ονόματα διεθνών τραπεζικών οίκων, όπως η JP Morgan, η Deutsche Bank, η Goldman Sachs, η HSBC, η Morgan Stanley, συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στους εκδότες των ελληνικών CDS, τα οποία υπολογίζονται σε 12.000 συμβόλαια. Για να αναλογιστεί κανείς πόσο εξόφθαλμα σκανδαλώδης είναι η συμμετοχή αυτών των τραπεζών στο παιχνίδι με τα CDS, αρκεί μια μικρή αναφορά στο πώς παίζονται αυτά τα σύνθετα προϊόντα σε μια αγορά που είναι κατεξοχήν παραάνομη αλλά και πλήρως ανέλεγκτη. Τα CDS ή αλλιώς Σύμβαση Ανταλλαγής Κινδύνου Αθέτησης (ΣΑΚΑ-CDS) λειτουργούν όπως ένα κοινό ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Πρόκειται για μία Σύμβαση Ανταλλαγής (ΣΑ), στην οποία ο αγοραστής της πραγματοποιεί σειρά πληρωμών προς τον αντισυμβαλλόμενο πωλητή και σε αντάλλαγμα δέχεται εφάπαξ πληρωμή σε περίπτω44 crash Μάρτιος/2012

Ο δικηγόρος Γιώργος Νούλας κατέθεσε στον εισαγγελέα οικονομικού εγκλήματος κ. Κορέα τη λίστα των ελληνικών CDS και τον κάλεσε να ανοίξει τους κωδικούς για να αποκαλυφθούν οι εκδότες και οι κάτοχοι των ασφαλίστρων που συμμετέχουν στο παιχνίδι της κερδοσκοπίας εις βάρος της χώρας μας

Τα ερωτήματα l Ποιοι είναι αυτοί που έχουν στοιχηματίσει εις βάρος της χώρας μας, αλλά και συγκεκριμένων ΔΕΚΟ και ελληνικών τραπεζών περιμένοντας τη χρεοκοπία τους; l Υπάρχουν Έλληνες ως φυσικά πρόσωπα ή ως συμμετέχοντες σε κερδοσκοπικά funds πίσω από αυτούς τους κωδικούς; l Ποια από αυτά τα CDS είναι corporate και ποια sovereign, ποια δηλαδή στοιχηματίζουν στην αδυναμία πληρωμής από τις παραπάνω ΔΕΚΟ και τράπεζες; l Ποιος είναι ο ρόλος γνωστών Eλλήνων που έχουν περίοπτες θέσεις στα διοικητικά συμβούλια των κερδοσκοπικών funds που έχουν στοιχηματίσει εις βάρος της χώρας μας; l Τι γνωρίζει για το θέμα ο πρωθυπουργός κ. Παπαδήμος και τι οι κύριοι Μόντι και Ντράγκι, που υπήρξαν και στελέχη της Goldman Sachs; l Πόσα κεφάλαια έχουν τοποθετήσει σε συμβόλαια τύπου CDS; l Ποιος είναι ο βαθμός μόχλευσης (leverage) των συμβολαίων CDS; (Αν η μόχλευση κεφαλαίου είναι 5 φορές, τότε με 1 εκατ. δολάρια μπορείς να ανοίξεις θέση αξίας 5 εκατ. δολαρίων) l Πόσα είναι τα κεφάλαια που θα πρέπει να πληρώσουν οι εκδότες στους κατόχους αν τα CDS αυτά ενεργοποιηθούν; l Γιατί διασώζονται συνέχεια οι τράπεζες και γιατί δεν κλείνουν κάποιες χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ; l Τι θα γίνει για παράδειγμα αν κλείσει ο ΟΣΕ; Θα πληρωθούν τα CDS αυτά; l Μήπως κάποιοι με εσωτερική πληροφόρηση για τις ΔΕΚΟ αλλά και τις τράπεζες τοποθετήθηκαν ήδη σε CDS;

“

Ο πρόεδρος της Ν.Δ. έχει γνώση της λίστας, αλλά και όλων των στοιχείων που περιλαμβάνονται στη μήνυση για τη χειραγώγηση του δημοσίου χρέους

042_047_CDS 24/02/2012 8:15 μ.μ. Page 45

Στη λίστα με τα ελληνικά CDS που αποκαλύπτει το «Crash» και έχει στα χέρια του ο οικονομικός εισαγγελέας «το πολύτιμο μυστικό» για το ποιος κρύβεται πίσω από τα κερδοσκοπικά παιχνίδια εναντίον του ελληνικού κράτους, ΔΕΚΟ και τραπεζών είναι ο κωδικός. Μόνο η δικαιοσύνη μπορεί να αποκαλύψει τα πραγματικά πρόσωπα

Πώς διαβάζεται ο πίνακας Πληροφορίες: http://www.scribd.com/doc/82681969/CDS-ID-GUIDE-How-to-read-a-CDS Μάρτιος/2012

crash 45

042_047_CDS 24/02/2012 8:15 μ.μ. Page 46

crash

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

▲ ▲

ση που κάποιο πιστωτικό μέσο (συνήθως ομόλογο ή δάνειο) χαρακτηριστεί από αθέτηση του εκδότη. Ενώ ωστόσο η διεθνής νομοθεσία προβλέπει ότι τα ασφαλιστήρια συμβόλαια εκδίδονται μόνο από ασφαλιστικούς φορείς, παρανόμως τα CDS εκδίδονται από funds. To σκάνδαλο ωστόσο στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι εκδίδονται από τις τράπεζες εκείνες που συμμετέχουν ως ανάδοχοι στις εκδόσεις των ελληνικών ομολόγων! Ο πλήρης κατάλογος με τους εκδότες των ελληνικών CDS είναι: JP Morgan, Bank of America, Barclays, BNP Paribas, Citigroup, Commerzbank, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC, Morgan Stanley, Royal Bank of Scotland, UBS, Credit Agricole, Societé Generale. Να σημειωθεί ότι όλες οι παραπάνω ερευνώνται από την Κομισιόν με την ειδική Αντιμονοπωλιακή Έρευνα ΙΡ/11/509/04-2011, για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, έλεγχο και χειραγώγηση της αγοράς. Οι επικριτές της τεράστιας πλέον αγοράς των CDS υποστηρίζουν ότι δεν διέπεται καν από το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και ότι δεν χαρακτηρίζεται από διαφάνεια, επειδή η διαπραγμάτευση των CDS γίνεται ιδιωτικώς. Επιπλέον, υπάρχουν και ισχυρισμοί ότι τα CDS επιδείνωσαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, επισπεύδοντας τη χρεοκοπία εταιρειών, όπως η Lehman Brothers και η AIG.

Η ΕΥΠ στο κυνήγι των ξένων κερδοσκόπων Εντοπίστηκαν ήδη τέσσερις εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων που από τον περασμένο Δεκέμβριο παίζουν με τα ελληνικά ομόλογα. Μετά την Ισπανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, που ανακοίνωσαν και επισήμως ότι ξεκινούν πόλεμο κατά των κερδοσκόπων, αντίστοιχες προσπάθειες εξουδετέρωσης ή τουλάχιστον εντοπισμού των συμφερόντων που επιτίθενται στην ελληνική οικονομία ξεκίνησε και η ελληνική κυβέρνηση, με αιχμή του δόρατος την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Η ΕΥΠ έχει ήδη κατορθώσει να βρει «την άκρη του νήματος» στο κουβάρι της κερδοσκοπίας που χτυπάει τη χώρα, αξιοποιώντας το οπλοστάσιο που της διασφαλίζει ο νέος νόμος 3649/2008, αλλά και το δίκτυο πληροφοριών που έχει στήσει διεθνώς η υπηρεσία, για να παρακολουθεί τις δραστηριότητες του οικονομικού εγκλήματος. Σύμφωνα λοιπόν με τις πρώτες έρευνες που πραγματοποίησε η ΕΥΠ σε συνεργασία με άλλες κρατικές υπηρεσίες και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, εντοπίστηκαν ήδη τέσσερις από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και την Αμερική και οι οποίες από τον περασμένο Δεκέμβριο καθημερινά πωλούσαν μαζικά ομόλογα, αγοράζοντας εν συνεχεία στα χαμηλά της ημέρας. Με τον τρόπο αυτό και υπό το ιδιαίτερα δυσμενές κλίμα για την ελληνική οικονομία από τα 46 crash Μάρτιος/2012

Tο σκάνδαλο με τα CDS και το διπλό παιχνίδι των διεθνών τοκογλύφων που ποντάρουν στη χρεοκοπία χωρών δεν είναι ελληνική υπόθεση. Ήδη σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν κατατεθεί μηνύσεις κατά της Deutsche Bank, της Goldman Sachs, της Moody’s, της S&P και της Fitch συνεχή δημοσιεύματα και τις εκθέσεις για την ικανότητά της να αναχρηματοδοτήσει το χρέος, οι εταιρείες αυτές πέτυχαν υψηλότατα κέρδη και δημιούργησαν με τη βοήθεια ξένων οίκων τη μόδα «τρέξτε όλοι και σορτάρετε στην Ελλάδα». Είναι προφανές ότι για την επιχείρηση του εντοπισμού των κερδοσκόπων που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκές χώρες των οποίων οι οικονομίες δοκιμάζονται συνεργάζονται οι κρατικές και οι μυστικές υπηρεσίες όλων των ενδιαφερομένων χωρών, ενώ η ΕΥΠ βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το Εθνικό Κέντρο Αντικατασκοπίας (CΝΙ) της Ισπανίας, αλλά και με υπηρεσίες στη Γαλλία και τη Βρετανία. Όπως λοιπόν έχει ήδη τεκμηριωθεί με αδιάσειστα στοιχεία, η εταιρεία που «σορτάρισε» περισσότερο από κάθε άλλη σε ελληνικά ομόλογα είναι η βρετανική Βrevan Ηoward, η οποία διαχειρίζεται το μεγαλύτερο hedge fund της Ευρώπης. Σύμφωνα και με επίσημα στοιχεία που έχουν δει

Η ΕΥΠ βρίσκεται στα ίχνη 4 εταιρειών διαχείρισης κεφαλαίων που από το Δεκέμβριο του 2010 παίζουν με τα ελληνικά ομόλογα

το φως της δημοσιότητας, η Βrevan Ηoward διατηρούσε ως πρόσφατα τις μεγαλύτερες ανοιχτές θέσεις πώλησης επί ελληνικών ομολόγων, αποκομίζοντας σημαντικά οφέλη από την εκτίναξη των spreads πάνω από τις 300 μονάδες βάσης. Η εταιρεία αυτή άλλωστε θεωρείται ειδικευμένη σε τοποθετήσεις στο δημόσιο χρέος και στην περίπτωση της Ελλάδας δανείστηκε ομόλογα κυρίως από αμερικανικές και βρετανικές τράπεζες, που λόγω της θέσης τους διατηρούν πρόσβαση σε ελληνικούς τίτλους. Η έρευνα των ελληνικών αρχών κατέληξε και στην αμερικανική εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Fidelity Ιnternational, παρότι δεν ειδικεύεται σε βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις και μεθόδους αντίστοιχες με αυτές που ακολουθούν τα hedge funds. Η συγκεκριμένη εταιρεία διαχειρίζεται σήμερα πάνω από 220 δισ. δολάρια για ιδιώτες και ιδρύματα, ενώ οι εκτιμήσεις από τα dealing rooms συγκλίνουν ότι τα funds της Fidelity κατείχαν κάποια στιγμή μετά τις εκλογές το 4,5% των μετοχών της Εθνικής Τράπεζας. Μία ακόμη εταιρεία που έχει εντοπιστεί ότι επί εβδομάδες «πυροβολούσε» με τις κινήσεις και τις διασυνδέσεις της την Ελλάδα είναι η Μoore Capital, η οποία ανήκει στην κατηγορία των hedge funds. Σύμφωνα με πληροφορίες, στελέχη της είχαν ζητήσει να συναντηθούν με στελέχη του υπουργείου Οικονομικών ένα μήνα μετά τις εκλογές και αφού πληροφορήθηκαν την κατάσταση της οικονομίας από πρώτο χέρι, άρχισαν να «σορτάρουν» σε ελληνικά ομόλογα.

042_047_CDS 24/02/2012 8:15 μ.μ. Page 47

μικής χρεοκοπίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν προχωρήσει το σχέδιο, μιλάμε ξεκάθαρα για οικονομική χρεοκοπία. Το αν θα οριστεί και νομικά ως χρεοκοπία, εξαρτάται από τους δικηγόρους». Κύκλοι της αγοράς πιστεύουν ότι τις επόμενες μέρες αυτοί που θα χτυπήσουν την πόρτα της ISDA και θα ζητήσουν να κριθεί πιστωτικό γεγονός θα είναι τα τολμηρά hedge funds και τα ασφαλιστικά ταμεία και όχι οι τράπεζες, που έχουν κάπως διασφαλιστεί. Όπως χαρακτηριστικά λένε: «Θα ήταν τρελός κάποιος αγοραστής CDS να μη χτυπήσει την πόρτα της ISDA μετά την απόφαση για τόσο μεγάλο κούρεμα». Σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Αποζημιώσεων, μέχρι πέρσι, υπήρχαν συμβόλαια ασφάλισης επενδυτικών προϊόντων αξίας 30 τρισεκατομμυρίων δολ. Η αξία της ασφάλισης αυτής φτάνει το 1,4 τρισ. δολ.

Κοστολόγηση κινδύνου ελληνικού πιστωτικού γεγονότος

Άρειος Πάγος, 09/04/2010: Κυριάκος Τόμπρας και Γιώργος Νούλας κατά την κατάθεση της μηνυτήριας αναφοράς Η έρευνα των ελληνικών αρχών επιβεβαίωσε τέλος το παιχνίδι που έπαιξε ο περίφημος Τζον Πόλσον, με την ανοικτή θέση περίπου 3,5 δισ. σε ελληνικά ομόλογα, κερδίζοντας έτσι από την εκτόξευση του spread.

Ποιοι αποφασίζουν για την πληρωμή των CDS; Όταν ο υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος ανέλαβε τα καθήκοντά του, φρόντισε να πει κάτι που, τουλάχιστον για εκείνη την περίοδο, φάνταζε συγκλονιστικό. Ο έγκριτος συνταγματολόγος εισήγαγε για πρώτη φορά τον όρο «selective default», δηλαδή «επιλεκτική χρεοκοπία». Ο θόρυβος που ξέσπασε με αφορμή αυτές τις δηλώσεις σκέπασε επί της ουσίας την ουσία αυτής της υπόθεσης, που δεν ήταν άλλη από τον κεντρικό σχεδιασμό της Ε.Ε., της ΕΚΤ και των τραπεζών να αντιμετωπίσουν την αγορά των CDS που κατά κοινή παραδοχή είναι ανέλεγκτη. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι όπως είχαν παραδεχθεί σε κοινή τους δήλωση τον Ιανουάριο του 10/3/2010 οι Σαρκοζί, Μέρκελ, Παπανδρέου και Γιούνκερ (την οποία μάλιστα είχε σχολιάσει τότε και η Κ. Λαγκάρντ πριν καν αναλάβει το ΔΝΤ), η συγκεκριμένη αγορά είναι ανέλεγκτη και χωρίς κανένα νομικό πλαίσιο. Η μαγική λύση άκουγε στο όνομα «επιλεκτική χρεοκοπία», καθώς έτσι όλοι υπέθεταν ότι δεν θα θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός και άρα δεν θα χρειαστεί να πληρωθούν τα CDS. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν σε ένα σχέδιο

περιορισμού της κρίσης χρέους της Ελλάδας, ζητώντας από τους κατόχους ελληνικών ομολόγων να υποστούν μειώσεις έως και 50% της αξίας τους. Ανακοινώνοντας τη συμφωνία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες τόνισαν πως οι μειώσεις είναι εθελοντικές για τους επενδυτές. Την τελική όμως απόφαση θα την πάρoυν εκπρόσωποι τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Το αν έχει συμβεί μια χρεοκοπία, αποφασίζεται από μια επιτροπή της Διεθνούς Ένωσης Ασφαλίστρων και Παραγώγων (International Swaps and Derivatives Association). Η επιτροπή για την Ευρώπη έχει εκπροσώπους από δέκα από τις μεγαλύτερες αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες με δικαίωμα ψήφου, μεταξύ των οποίων οι Goldman Sachs, Deutsche Bank και η J.P . Morgan Chase. Όπως διευκρινίζει ο καθηγητής Οικονομικών του Columbia Business School, Andrew Ang: «Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του νομικού ορισμού του τι είναι χρεοκοπία και μιας οικονο-

Όταν ο Ευ. Βενιζέλος μιλούσε για «selective default», περιέγραφε τη συμφωνία Ε.Ε.-ISDA για μη ενεργοποίηση των CDS. Το αν θα τηρηθεί, θα φανεί τις επόμενες ημέρες...

Υπολογίζεται ότι θα έπρεπε να καταβληθούν περί τα 700 δισ.-1 τρισ. ασφαλίσματα, που αντιπροσωπεύουν τις συνολικές καταβολές αποζημιώσεων στους κατόχους, σε περίπτωση που ο ISDA αποφασίσει την επίσημη καταγραφή του πιστωτικού γεγονότος. Το ποσό είναι υπέρ πολλαπλάσιο του δημοσίου χρέους επειδή, εκτός από το ζήτημα των γυμνών CDS, αφορά όχι μόνο τα CDS του ελληνικού δημοσίου, της Hellenic Securitisation SA και της Titlos Plc, αλλά και αυτά των τραπεζών και των ΔΕΚΟ, που θα καταρρεύσουν σε περίπτωση πιστωτικού γεγονότος του δημοσίου και δεν θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τις λήξεις των ομολογιακών τους δανείων και των CDO, επί των οποίων έχουν εκδοθεί τα αντίστοιχα CDS, καλυμμένα και γυμνά. Έτσι, ένα πιστωτικό γεγονός του ελληνικού δημοσίου θα είχε πολύ μεγαλύτερες οικονομικές συνέπειες από το ίδιο το δημόσιο χρέος, τις οποίες θα υποχρεώνονταν να πληρώσουν οι εκδότες των CDS, που είναι ταυτόχρονα και οι δανειστές της ελληνικής οικονομίας. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε: (α) να μην καταγραφεί το πιστωτικό γεγονός, (β) να χρηματοδοτηθεί το σχέδιο της δήθεν σωτηρίας της Ελλάδας, με στόχο τη σωτηρία των ίδιων των δανειστών. Και αυτό κατέστη δυνατό επειδή ο ISDA ελέγχεται, μετοχικά και διοικητικά, από τις ίδιες ανωτέρω τράπεζες, που, στην αντίθετη περίπτωση, θα είχαν υποστεί τη ζημία του πιστωτικού γεγονότος. Αυτός είναι ο λόγος που η πιθανότητα χρεοκοπίας του ελληνικού δημοσίου ήταν και παραμένει μηδενική. Σε κάθε περίπτωση το κόστος της δήθεν διάσωσης είναι σαφώς μικρότερο και μεταφέρεται στους φορολογούμενους διά της μεθόδου των Μνημονίων, ενώ, αντίθετα, τη ζημία του πιστωτικού γεγονότος θα την είχαν υποστεί άμεσα οι τράπεζες που έχουν εκδώσει τα CDS. Δηλαδή οι ίδιοι οι δανειστές μας. Μάρτιος/2012

crash 47

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:46 μ.μ. Page 48

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΧΕΡΙ... ” Μ O Παπαδήμος είναι

Συνέντευξη στον Γιώργο Ανδρουτσόπουλο

ε τη φράση του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου, ότι «ο τεχνοκράτης δεν έχει συνείδηση, δεν έχει τοποθέτηση μέσα στην κοινωνική δομή. Είναι πληρωμένο χέρι. Είναι, όπως πληρώνεις κάποιον για να κάνει μια δολοφονία, πληρώνεις τον τεχνοκράτη να... σου βγάλει τη δουλειά…» το παλιό στέλεχος του Κινήματος και πρώην βουλευτής και υπουργός, αλλά και σημερινός υποψήφιος για την προεδρία του, Στέφανος Τζουμάκας, δίνει το «στίγμα» του για τα όσα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας υπό την πρωθυπουργία Παπαδήμου. Πρόσθετα, μάλιστα, που στην πρόταση «ότι ήρθε να σώσει την πατρίδα» ο κ. Τζουμάκας, αφού διαβεβαιώνει ότι η πατρίδα έχει πολλές έννοιες, εκφράζει την εύλογη απορία του για το «ποια από όλες αυτές τις “πατρίδες” σώζει η κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον τεχνοκράτη τραπεζίτη και πρώην αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμο;»! Κι αυτό, γιατί παραδέχεται ότι «όσο συνεχίζουν να ασκούνται οι πολιτικές των μνημονιακών δυνάμεων της χώρας και του νεοφιλελεύθερου διευθυντηρίου της Ε.Ε., η κρίση θα βαθαίνει…», θεωρώντας ως «έμπρακτη απόδειξη» την «κοινωνική και οικονομική αποτυχία» της τελευταίας διετίας. Εξάλλου, ο Στέφανος Τζουμάκας δεν είναι απ’ αυτούς που «μασάνε τα λόγια» τους και το έχει αποδείξει από τα νιάτα του, αλλά και όταν χρημάτισε υπουργός, όπου δεν φοβήθηκε να κοντραριστεί με τους εκάστοτε πρωθυπουργούς, αλλά και να καταγγείλει τα παρασιτικά συμφέροντα στο υπουργείο Μεταφορών ή τα εκφυλιστικά φαινόμενα σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, στην παραοικονομία, ακόμη και στα καρτέλ του… γάλακτος που τον έφεραν εκτός κυβέρνησης Σημίτη. Κι αυ«Το κεντρικό τό, γιατί, όπως και ο ίδιος επισημαίνει: «Από το ζήτημα για 1974 είναι γνωστό ότι στηρίζω πολιτικές και όχι το ΠΑΣΟΚ είναι η νεοφιλελεύθερη πρόσωπα»! πολιτική», επισημαίνει Και ο Στέφανος Τζουμάκας δεν είναι ένα τυχαίο ο Στέφανος Τζουμάκας, πρόσωπο στο ΠΑΣΟΚ. Γεννημένος το Μάη του 1946 ο οποίος θα είναι στον Καταρράκτη Άρτας, σπούδασε νομικά στην υποψήφιος πρόεδρος στις εσωκομματικές εκλογές Αθήνα, αλλά υπήρξε «μαχητής» από τα νιάτα του. της 18ης Μαρτίου Το 1972 ήταν μέλος της επιτροπής για την κατάλη48 crash Μάρτιος/2012

Στέφανος Τζουμάκας Ο τεχνοκράτης τραπεζίτης δεν έχει συνείδηση. Τον πληρώνεις όπως πληρώνεις ένα δολοφόνο

”

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:46 μ.μ. Page 49

▲ ▲

ψη της Νομικής Αθηνών, το 1973 είχε ενεργό συμμετοχή στην κατάληψη του Πολυτεχνείου, γι’ αυτό και συνελήφθη και φυλακίστηκε από τη δικτατορία των συνταγματαρχών, ενώ υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη, το 1974, του ΠΑΣΟΚ, με το οποίο και εκλέχθηκε βουλευτής το 1977 και για 18 συνεχή χρόνια, διατελέσας μάλιστα και υφυπουργός Μεταφορών, αλλά και υπουργός Γεωργίας, Εργασίας και αναπληρωτής υπουργός Παιδείας. Τώρα, υποψήφιος πρόεδρος του Κινήματος στις εσωκομματικές εκλογές που θα γίνουν στις 18 Μαρτίου, για να προσπαθήσει με όλες του τις δυνάμεις τη «μετάλλαξη» του Κινήματος, καθώς σε αυτό δεν υπάρχει μόνο η ανάγκη για αλλαγή προσώπων, αλλά «απαιτείται, πρώτιστα, αλλαγή πολιτικής». Γιατί, όπως ο κ. Τζουμάκας επισημαίνει, «η μετάλλαξη αφορά ορισμένα στελέχη που συνδέονται με συντηρητικές πολιτικές, αποτελούν τους πρόθυμους και τη σύγχρονη νομενκλατούρα», που επιδιώκουν «την αποδόμηση των προοδευτικών δυνάμεων του Κινήματος». Μόνο που η συνάντηση μαζί του πέρασε από τα… σαράντα κύματα μέχρι να επιτευχθεί, καθώς, τόσο τα γεγονότα των ημερών με την ψήφιση του νέου Μνημονίου στη Βουλή και τις διαγραφές που ακολούθησαν όσο και η εσωκομματική «προεκλογική» περίοδος, δεν άφηναν ικανό χρονικό περιθώριο για… συνεντεύξεις. Τελικά, όμως, τον «πέτυχα» στο γραφείο του και η συνέντευξη που ακολουθεί έχει μηνύματα για πολλούς αποδέκτες… Μια ζωή σχεδόν στο Κίνημα, από την ίδρυσή του μάλιστα. Πόσο έχει «μεταλλαχθεί» σε σημείο που τώρα να είναι αγνώριστο; «Το κεντρικό ζήτημα για το ΠΑΣΟΚ είναι η νεοφιλελεύθερη πολιτική. Το ΠΑΣΟΚ –στη συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών και των μελών του– από θέση αρχών είναι ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Είναι προοδευτικό κόμμα, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των μελών του και των στελεχών του έχουν προοδευτικές αρχές, έχουν δημοκρατική πολιτική δράση, επιδιώκουν την ενότητα και την κοινή δράση απέναντι στη νεοφιλελεύθερη στρατηγική και στις συντηρητικές πολιτικές. Την τελευταία διετία όλες οι προοδευτικές δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουμε ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική, που μας οδήγησε στην κρίση, δεν μπορεί να μας οδηγήσει στην έξοδο από αυτήν, ότι υπήρχε και υπάρχει ο προοδευτικός δρόμος τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη χώρα. Όσο συνεχίζουν να ασκούνται οι πολιτικές των μνημονιακών δυνάμεων της χώρας και του νεοφιλελεύθερου διευθυντηρίου της Ε.Ε., η κρίση θα βαθαίνει. Έμπρακτη απόδειξη αποτελεί η κοινωνική και οικονομική αποτυχία αυτής της διετίας. Σε πανελλήνια κλίμακα τα μέλη, οι φίλοι και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζουν σταθερά αυτές τις αρχές και αυτές τις πολιτικές θέσεις. Ωστόσο, σε στελέχη του ΠΑΣΟΚ μετά την υπογραφή του Μνημονίου διαμορφώθηκαν και άλλες δύο πολιτικές αντιλήψεις. Η μία, που συνέβαλε στη μνημονιακή πολιτική, με τη λογική ότι αυτή η πολιτική είναι έξω από τις αρχές του Κινήματος, όπως είχε δηλώσει και ο Γιώργος Παπανδρέου, αλΜάρτιος/2012

crash 49

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:46 μ.μ. Page 50

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Υπάρχουν «συναινέσεις» και συναινέσεις! Με βάση πολιτική και με σαφείς επιδιώξεις και όχι συνεργασίες ad hoc και αλά καρτ και μανιφέστα ▲ ▲

”

λά δεν υπήρχε άλλη λύση και “δεν γινόταν αλλιώς” και μία τρίτη, βαθιά συντηρητική και έξω από τη φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ, που έχει ενσωματωθεί στο σύστημα και στις βαθιά συντηρητικές και δεξιές νεοφιλελεύθερες θέσεις και έχει συνταχθεί με το παρασιτικό κεφάλαιο και τα ΜΜΕ και που υποστηρίζει ότι “έτσι πρέπει να γίνει”, οι γνωστές δυνάμεις του σοσιαλ-φιλελευθερισμού και του νέο-συντηρητισμού». Και σε ποιους οφείλεται αυτή η μετάλλαξη; «Η μετάλλαξη αφορά ορισμένα στελέχη που συνδέονται με συντηρητικές πολιτικές, αποτελούν τους πρόθυμους και τη σύγχρονη νομενκλατούρα. Επιδίωξη αυτών των δυνάμεων είναι να αποδομήσουν τις προοδευτικές δυνάμεις του Κινήματος, προκειμένου να επιβάλουν μια αναχρονιστική και συντηρητική έκφραση του ΠΑΣΟΚ. Η λαϊκή βάση του κόμματος, όμως, είναι απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα μετάλλαξης και υπονόμευσης της πολιτικής αυτονομίας του ΠΑΣΟΚ ως προοδευτικού κόμματος. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται μόνο αλλαγή προσώπων. Χρειάζεται, πρώτιστα, αλλαγή πολιτικής και επανάκτηση της πολιτικής αυτονομίας για την ανασύνταξη του προοδευτικού κινήματος, για την αναδημιουργία και ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας και της ελληνικής κοινωνίας». Οπότε, το επόμενο «κρίσιμο σημείο» ποιο νομίζετε ότι είναι; «Το επόμενο κρίσιμο ζήτημα για το ΠΑΣΟΚ είναι με ποια στρατηγική θα βγει η χώρα από την κρίση. Με το νεοφιλελευθερισμό ή με τις προοδευτικές πολιτικές; Για ποια πολιτική και για ποια συμφέροντα; Είναι γνωστό ότι οι παράγοντες αυτοί ομιλούν ως πρόσωπα για να αποκρύψουν το καταστροφικό τους έργο, δεδομένου ότι η νεοφιλελεύθερη στρατηγική τους απέτυχε, όπως αναγνωρίζουν πλέον και οι κύριοι εμπνευστές της. Και είναι πρωτοφανές ότι οι παράγοντες αυτοί, που είναι απολύτως συνυπεύθυνοι για τη μνημονιακή και νεοφιλελεύθερη στρατηγική που εφαρμόζεται στη χώρα εδώ και δύο χρόνια, πολιτική που οδήγησε σε κατάρρευση εισοδημάτων, σε φτώχεια, σε ανεργία και σε διάλυση των επιχειρήσεων και αποτελούν μέρος του προβλήματος και 50 crash Μάρτιος/2012

Από συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του ’90, όταν ο Στέφανος Τζουμάκας ήταν μέλος του. Από αριστερά προς τα δεξιά: Απόστολος Κακλαμάνης, Γιώργος Γεννηματάς, Αναστάσης Πεπονής, Στέφανος Τζουμάκας, Φώτης Χατζημιχάλης, Κώστας Σκανδαλίδης, Κώστας Σημίτης, Γεράσιμος Αρσένης, Άκης Τσοχατζόπουλος, Ανδρέας Παπανδρέου και Κώστας Λαλιώτης της χώρας και του ΠΑΣΟΚ, επιμένουν για τη συνέχιση της ίδιας πολιτικής». Τελικά, ποιος είναι ο λόγος που θέσατε τον εαυτό σας υποψήφιο για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ; «Το ΠΑΣΟΚ, όπως προείπα, από θέση αρχών είναι ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Και αντιμετώπισε τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα του Μητσοτάκη τη δεκαετία του ’90. Όσοι λοιπόν, την τελευταία διετία πρωτοστάτησαν στην εφαρμογή αυτής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής είναι συνυπεύθυνοι. Σήμερα κεντρικό ζήτημα είναι ποια θα είναι η φυσιογνωμία του, ως σύγχρονου προοδευτικού κόμματος. Με άλλα λόγια, σε ποια όχθη είμαστε. Για το ΠΑΣΟΚ, αυτή την κρίσιμη περίοδο, ο δρόμος είναι η πολιτική ενός κόμματος με πολιτικές και κοινωνικές αρχές, με ιδεολογικό και πολιτικό λόγο, με προγραμματισμό και με σταθερή αναφορά στις κοινωνικές δυνάμεις. Για να γίνονται οι αντιπαραθέσεις με πολιτικά δεδομένα και όχι με ομαδοποιήσεις, παραπολιτική, παρασκήνια, μεθοδεύ-

Το ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται μόνο αλλαγή προσώπων. Χρειάζεται, πρώτιστα, αλλαγή πολιτικής

σεις, για να επανέλθει η προοδευτική πολιτική πάνω στο τραπέζι. Οι υποψηφιότητες, επομένως, θα πρέπει να προσδιοριστούν από το ιδεολογικό, το πολιτικό και το προγραμματικό πλαίσιο. Και όσο με αφορά, από το 1974 ήμουν και είμαι τοποθετημένος. Έχει σημασία, λοιπόν, και αυτό αφορά η υποψηφιότητα μου για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, να πούμε αποφασιστικά ότι δεν είμαστε με το νεοφιλελευθερισμό, αλλά με την κοινωνία και την πραγματική οικονομία. Ότι δεν είμαστε με το παρασιτικό κεφάλαιο και τη διαπλοκή, αλλά με το παραγωγικό κεφάλαιο και την εργασία. Ότι δεν είμαστε με την κερδοσκοπία και τα καρτέλ, αλλά με τους πολίτες. Πρέπει να είναι σαφής η στροφή στην παραγωγή και στις δυνάμεις εργασίας και όχι στη λιτότητα, στην ύφεση, στην ανεργία και στη φτώχεια. Πρώτα η οικονομία. Αρκετά με τη δημοσιονομική υστερία. Όσο με αφορά, είχα σε όλη την πολιτική μου διαδρομή μια συνεπή στάση υπέρ της οικονομίας, της παραγωγής, του παραγωγικού κεφαλαίου, της εργασίας και της δημιουργίας. Χωρίς μεταμορφώσεις. Χωρίς την είσοδο στην πολιτική από το κράτος. Χωρίς την είσοδο στην πολιτική από δίκτυα ούτε ως κατασκεύασμα και τηλεοπτικό προϊόν. Ούτε μόνο για τη διαχείριση υποθέσεων και ούτε πολύ περισσότερο για την άσκηση καριέρας». Υποστηρίζετε τις μετεκλογικές κυβερνήσεις συνεργασίας. Με ποιους και γιατί; «Το βράδυ της Κυριακής των εθνικών εκλογών δεν θα υπάρξουν μονοκομματικές λύσεις. Το πρόβλημα των πολιτικών συμμαχιών και συνεργασιών θα αποτελέσει κεντρικό ζήτημα για την επόμενη πολιτική περίοδο. Θα δοκιμαστεί η σταθερότητα

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:46 μ.μ. Page 51

ση της ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η πολιτική δεν οδηγεί σε ενότητα ούτε την πολιτική ούτε τον προοδευτικό χώρο ούτε την ελληνική κοινωνία». Αν μετά τις εκλογές ο Γιώργος Παπανδρέου αποφασίσει να ιδρύσει ένα νέο «δικό» του κόμμα, θα τον στηρίξετε ή όχι και γιατί; «Καταρχήν, σε ποια κατεύθυνση; Με ποια πολιτική; Από το 1974 είναι γνωστό ότι στηρίζω πολιτικές και όχι πρόσωπα. Δημόσια έχω ασκήσει κριτική σε επιλογές στον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου, το ίδιο και σε επιλογές του Κώστα Σημίτη. Το ίδιο πράττω για 2 χρόνια τώρα, 3 μήνες πριν υπογραφεί το Μνημόνιο, στον Γιώργο Παπανδρέου. Την υποψηφιότητα του Γιώργου Παπανδρέου το 2007 την υπερασπίστηκα σε βάση πολιτική, για να υπερασπιστώ την αυτονομία της πολιτικής έναντι των συμμοριών που λειτουργούν στο κέντρο των Αθηνών και που παριστάνουν το δημόσιο βίο και το δημόσιο λόγο και που οδήγησαν και οδηγούν, με τη δύναμη που άρπαξαν από την υποταγή και την ανοχή των πολιτικών, σε διαχρονική διάλυση τη χώρα και στη λαφυραγώγησή της. Τέλος, η θέση μου είναι ότι τα αρχηγικά κόμματα και οι μονοπρόσωπες εξουσίες δεν συμβάλλουν σε λύσεις στα προβλήματα, που σήμερα και πάντα ήταν σύνθετα, και χρειαζόμαστε συλλογική ηγεσία

Δεν πρόκειται για «συμπόρευση» ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ, αλλά για μια αντιδημοκρατική συμμαχία

με πρόεδρο πρώτο μεταξύ ίσων και όχι αρχηγό έξω από συλλογικότητα. Γι’ αυτό πρότεινα ήδη τη θεσμοθέτηση δύο αντιπροέδρων στο ΠΑΣΟΚ». Ιστορικά πώς θα χαρακτηρίζατε τη «συμπόρευση» ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ, με αποτέλεσμα να μπαίνει, δημοσκοπικά τουλάχιστον, η Χρυσή Αυγή αύριο στη Βουλή; «Δεν πρόκειται για “συμπόρευση” ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ, αλλά για μια αντιδημοκρατική και αντικοινωνική συμμαχία, με εξω-θεσμικά δίκτυα και τη διαπλοκή, που προπαγάνδιζε “λήψη πολιτικών πρωτοβουλιών”, σχέδιο που προωθούσαν οι τραπεζίτες και το παρασιτικό κεφάλαιο σε αγαστή συνεργασία με την ιδιοκτησία των ΜΜΕ, με τη Δεξιά και την Ακροδεξιά. Προφανείς στόχοι τους ήταν να εκμεταλλευτούν τις αντιφάσεις, ως προς το ζήτημα του δημοψηφίσματος, διασφαλίζοντας τα συμφέροντά τους και ικανοποιώντας έτσι το σχέδιο τόσο του νεοφιλελεύθερου διευθυντηρίου των Βρυξελλών όσο και του εγχώριου συστήματος διαπλοκής. Είναι προφανές ότι όλα αυτά αποτελούν δείγματα παρακμής, είναι έκφραση πρωτοφανούς πολιτικού μεταμορφισμού για τον προοδευτικό χώρο και εκφυλιστικών φαινομένων στο δημόσιο βίο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και το δημοκοπικό εύρημα που αναφέρετε περί δημοκοπικής ανόδου της Χρυσής Αυγής». Χρηματίσατε υπουργός σε πολλά υπουργεία. Σε ποιο από αυτά πιστεύετε ότι κάνατε το καλύτερο «πέρασμα»; «Δεν είναι θέμα καλύτερου “περάσματος”. Είναι θέμα συνεπούς στάσης. Οι απόψεις μας είναι εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων. Σε όλη την πολιτική μου διαδρομή είχα μια σταθερή και συνεπή στάση υπέρ της προοδευτικής πολιτικής, της πραγματικής οικονομίας, του παραγωγικού κεφαλαίου και των δυνάμεων της εργασίας, και αυτή τήρησα σε όποια πολιτική θέση βρέθηκα. Και συγ-

▲ ▲

και οι λύσεις σε κρίσιμα θέματα. Το διευθυντήριο των Βρυξελλών, η άρχουσα τάξη της χώρας και οι ηγεσίες των πολιτικών δυνάμεων προετοιμάζονται, με βάση αυτή την εξέλιξη, για το επόμενο στρατηγικό ζήτημα, που είναι οι συμμαχικές κυβερνήσεις ή κυβερνήσεις συνεργασίας. Η αναμέτρηση στις επόμενες εθνικές εκλογές θα γίνει μεταξύ των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού και του Μνημονίου και τα προοδευτικά προγράμματα των δημοκρατικών δυνάμεων κάτω από οποιουσδήποτε συσχετισμούς. Είναι η ώρα, επομένως, για τις προοδευτικές δυνάμεις να δώσουν την απάντηση στο κρίσιμο θέμα που κυριαρχεί στην κρίση και είναι “με το νεοφιλελευθερισμό ή με τις προοδευτικές πολιτικές για την έξοδο από την κρίση;”. Επίσης και στο επόμενο θέμα, που είναι: “Ποια θα είναι η προγραμματική βάση των κυβερνήσεων και το περιεχόμενο συνεργασίας;”. Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να επιδιώξει συνεργασίες με συγγενείς προοδευτικές δυνάμεις, που στρατηγικά συμφωνούν με την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, στο ευρώ και στην Ευρωζώνη. Που συμφωνούν σε μια διαπραγμάτευση με πραγματικούς όρους και όχι με τα εξωπραγματικά και καταστροφικά μνημόνια. Εξάλλου, υπάρχουν “συναινέσεις” και συναινέσεις! Με βάση πολιτική και με σαφείς επιδιώξεις και όχι συνεργασίες ad hoc και αλά καρτ και μανιφέστα με απροσδιοριστίες και γκρίζες ζώνες, που επιδιώκουν οι δυνάμεις του αναχρονισμού και της νεο-συντήρησης, οι οποίες δεν είναι και δεν μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες ενότητας για τον προοδευτικό χώρο. Η “ενότητα” που επιδιώκουν δεν αφορά την ενότητα μέσα από διαφορές. Αλλά την ενότητα στη βάση συνέχισης της ίδιας πολιτικής. Πέραν από το ότι είναι γνωστό ότι συνέβαλαν, και αυτό είναι το σημαντικότερο, στην πολυδιάσπα-

Μάρτιος/2012

crash 51

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:47 μ.μ. Page 52

Επιδίωξη των «μεταλλαγμένων» του ΠΑΣΟΚ είναι η αποδόμηση των προοδευτικών δυνάμεων του Κινήματος

”

▲ ▲

κρούστηκα, μαζί με άλλους, στο ΠΑΣΟΚ: - με τα παρασιτικά συμφέροντα στο υπουργείο Μεταφορών, - με τα εκφυλιστικά φαινόμενα σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, - ήρθα σε αντίθεση με το επιτελείο που ήθελε να επιβάλει αμοιβές κάτω από τον πληθωρισμό, - με την καταστρατήγηση της εργατικής νομοθεσίας στις επιχειρήσεις, με την παρασιτική οικονομία στον αγροτικό τομέα αλλά και στη μεταποίηση, - με τη φοροδιαφυγή και την παραοικονομία, - με τα καρτέλ». Και μιας και ήρθαμε σ’ εκείνη την εποχή, πιστεύετε ότι ο κ. Παπαδήμος, γνωστός από την τότε δράση του στο πλευρό του κ. Σημίτη, είναι δυνατό να αποτελέσει τη λύση για τη «σωτηρία» της πατρίδας; «“Ο τεχνοκράτης δεν έχει συνείδηση, δεν έχει τοποθέτηση μέσα στην κοινωνική δομή. Είναι πληρωμένο χέρι. Είναι, όπως πληρώνεις κάποιον για να κάνει μια δολοφονία, πληρώνεις τον τεχνοκράτη να... σου βγάλει τη δουλειά. Λοιπόν, «τεχνοκράτης» δεν είναι ουδέτερη λέξη”. Και αυτό το απόσπασμα είναι μια επιτυχής τοποθέτηση του Ανδρέα Παπανδρέου το 1975. Στο κυρίαρχο επιχείρημα πολλών, που είτε τρέφουν αυταπάτες είτε εξυπηρετούν συμφέροντα, ότι η δεξιά συγκυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου έγινε για τη “σωτηρία της πατρίδας”, ας ξεκαθαρίσουμε το εξής: Η πατρίδα δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Είναι μια καπιταλιστική χώρα με κοινωνικές τάξεις, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Πατρίδα είναι και η ολιγαρχία του πλούτου, οι κρατικοδίαιτοι τραπεζίτες και επιχειρηματίες, το παρασιτικό κεφάλαιο, η διαπλοκή και τα ΜΜΕ χειραγώγησης, οι φοροφυγάδες, οι εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι, οι άνθρωποι κάτω από τα όρια της φτώχειας, οι νεόπτωχοι, το παραγωγικό κεφάλαιο, οι επιχειρηματίες που επεν52 crash Μάρτιος/2012

δύουν σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας, ο αγροτικός κόσμος, οι εργαζόμενοι, οι μισθωτοί, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι συνταξιούχοι, οι νέοι επιστήμονες που βρίσκονται σε καθεστώς εργασιακής επισφάλειας, ο κόσμος της υγείας, ο κόσμος της παιδείας και της γνώσης. Ποια, λοιπόν, από όλες αυτές τις “πατρίδες” σώζει η κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον τεχνοκράτη τραπεζίτη και πρώην αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμο;». Ναι, αλλά τι προτείνετε ότι χρειάζεται να γίνει για την έξοδο από την κρίση; «Η χώρα χρειάζεται ένα κατεπείγον πρόγραμμα με χρηματοδότηση τόσο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων όσο και από άλλα ταμεία και από έκτακτους πόρους της Ε.Ε., για την αναστήλωση κλάδων και κοινωνικών ομάδων που κατέρρευσαν υπό το βάρος της ασκούμενης νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Πρόγραμμα επανόρθωσης της ζημίας που προκάλεσαν στη χώρα οι μαθητευόμενοι μάγοι του διευθυντηρίου της Ε.Ε., πέραν του ΕΣΠΑ, μέσω του οποίου να επιδιώκεται η παραγωγική ανασυγκρότηση, η ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Μιλάμε για έκτακτες συνθήκες ανθρωπιστικής και εργασιακής καταστροφής, για οικονομική και κοινωνική αλληλεγγύη.

Χρειάζεται ένα σχέδιο για την ανάκτηση δικαιωμάτων που κατεδάφισαν οι σοσιαλφιλελεύθεροι

Ταυτόχρονα, χρειάζεται και ένα σχέδιο για την ανάκτηση δικαιωμάτων που κατεδάφισαν οι πρόθυμοι σοσιαλφιλελεύθεροι. Για αποκατάσταση αδικιών και φορολογική δικαιοσύνη. Η ήττα της πολιτικής και της δημοκρατίας από τις αγορές, από το χρηματιστηριακό κεφάλαιο, από κερδοσκοπικά και παρασιτικά δίκτυα και τη διαπλοκή αποτέλεσε μια ακόμα επιβαρυντική εξέλιξη και για το δημόσιο βίο της χώρας. Να ανορθώσουμε ξανά την πολιτική στην υπηρεσία του γενικού και του δημόσιου συμφέροντος. Η πολιτική να κυριαρχήσει έναντι της οικονομίας. Να προχωρήσουμε στην ανασύνταξη της προοδευτικής πολιτικής σε αναμέτρηση, σύγκρουση και εκκαθάριση με τη νεοφιλελεύθερη στρατηγική, που, αν και πλέον δηλώνεται η πλήρης αποτυχία της, έχει ήδη δημιουργήσει συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής διάλυσης. Επιπλέον, είναι προφανής η ανάγκη για ισχυρή διεθνή διαπραγμάτευση και στη βάση αυτή έξοδο από τη μνημονιακή πολιτική και την επιτήρηση της Τρόικας. Η χώρα δεν έχει ανάγκη από άλλο “εμπόριο φόβου”. Θέλει σχέδιο και προοπτική για το πέρασμα σε μια άλλη ιστορική φάση. Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται ελπίδα με βάση τις πραγματικές δυνατότητες και όχι μόνο τις επιθυμίες. Προοπτική εξόδου από το φαύλο κύκλο της κρίσης, το φαύλο κύκλο της λιτότητας, της ύφεσης και της ανεργίας, προοπτική για ένα καλύτερο αύριο. Απέναντι στην καταστροφική αυτή πολιτική, που εμμένει στην εξυπηρέτηση των νεοφιλελεύθερων συμφερόντων, έχουμε κατ' επανάληψη προτείνει την προοδευτική λύση που αφορά την αναθεώρηση των νεοφιλελεύθερων όρων και εκβιασμών των δανειστών, με πραγματικούς και δίκαιους όρους για την έξοδο από την κρίση όλων των χωρών της Ε.Ε., στο πλαίσιο της Ευρωζώνης».

048_053_TZOUMAKAS 24/02/2012 2:47 μ.μ. Page 53

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 54

crash

ΔΙΕΘΝΗ

«...Είμαστε λεγεώνα. Δεν συγχωρούμε. Δεν ξεχνάμε. Να μας περιμένετε»

3 Από «φρικιά» της τεχνολογίας 3 τιμωροί της αδικίας Απειλούν με την «Επιχείρηση 3 Blackout» να... ρίξουν μαύρο στο Ιnternet στις 31 Μαρτίου

nonymous Οι «Ρομπέν των δασών» του Διαδικτύου

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 55

ίχνουν σαν τραπουλόχαρτα ιστοσελίδες κυβερνήσεων και φορέων που θεωρούν ότι υποσκάπτουν τη δημοκρατία. Μπλοκάρουν ιστότοπους εταιρειών-κολοσσών που πιστεύουν ότι στέκονται εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας. Γελοιοποιούν πανίσχυρες μυστικές υπηρεσίες, βγάζοντας στον αέρα απόρρητα τηλεφωνήματα πρακτόρων και εισβάλλοντας στις διαδικτυακές τους πλατφόρμες. Είναι οι Anonymous. Είναι κυβερνοακτιβιστές. Δεν συγχωρούν. Δεν ξεχνούν. Και φαίνεται πως ήρθαν για να μείνουν. της Δέσποινας Παπαγεωργίου

▲ ▲

Στο σκοτεινό κελάρι οι στάλες της υγρασίας προσγειώνονταν, με ήχο στικτό κι επίμονο, επάνω στα 36 βαρέλια με την πυρίτιδα. Αυτά συνωστίζονταν εκεί, κάτω ακριβώς από το παλάτι του Γουεστμίνστερ, που στέγαζε τη βρετανικό Κοινοβούλιο. Ήταν 5 Νοεμβρίου του 1605, και όλα ήταν έτοιμα: ο Γκάι Φοκς με μια ομάδα συνωμοτών θα έπαιρνε εκδίκηση για την τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α΄ – ανατινάζοντας το Κοινοβούλιο την ώρα που θα συνεδρίαζε. Κάπως έτσι θα άρχιζε η ιστορία, αν γραφόταν μερικούς αιώνες πριν… …Σήμερα, όμως, μια νέα γενιά «τιμωρών της αδικίας» μοιάζει να έχει γεννηθεί. Δεν σκάβει τούνελ και δεν ανεβαίνει σε άλογα. Δρα… καθισμένη σε μια καρέκλα, με όπλο… έναν υπολογιστή. Απεργάζεται σχέδια και χτυπά ακαριαία. Όχι με πυρίτιδα. Αλλά με την τεχνολογία. Και στόχο δεν έχει κτίρια και ανθρώπινες ζωές. Αλλά ιστοσελίδες και διαδικτυακές πλατφόρμες. Είναι οι Anonymous. Είναι πολλοί. Είναι κυβερνοακτιβιστές ή χακτιβιστές (ακτιβιστές χάκερ) και πληγώνουν το σύστημα σε μια κομβική του αρτηρία.

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 56

crash

ΔΙΕΘΝΗ

▲ ▲

Τι σχέση, όμως, μπορεί να έχουν αυτοί οι υπερσύγχρονοι διαδικτυακοί καβαλάρηδες με μια χούφτα αποτυχημένους συνωμότες, που πριν από μερικούς αιώνες σχεδίαζαν να ανατινάξουν ένα παλάτι; Την ιδέα της αποκατάστασης της δικαιοσύνης. Γιατί εκείνοι οι συνωμότες μπορεί τελικά να απέτυχαν και να οδηγήθηκαν στην αγχόνη, όμως το σύνθημα «Remember, remember the 5th of November» («Θυμήσου, θυμήσου την 5η του Νοέμβρη») θα έφτανε ώς τις μέρες μας και η περσόνα του Φοκς θα αναβίωνε, τέσσερις αιώνες μετά, το 2006, στο κινηματογραφικό «V for Vendetta» (μεταφορά ομώνυμου κόμικ): ο ήρωας «V» φοράει τη μάσκα του Φοκς και καταστρώνει σχέδιο να ανατινάξει το κτίριο του Κοινοβουλίου στο Λονδίνο του μέλλοντος. Στόχος του να ανατρέψει το ολοκληρωτικό καθεστώς που έχει επιβληθεί στη χώρα. Καθώς όμως το «Λονδίνο του μέλλοντος» φαίνεται να έρχεται ολοένα και πιο κοντά σε ένα ζοφερό παρόν, μια ξεχασμένη συνωμοσία και μια ταινία ενώνονται με τη… σύγχρονη τεχνολογία, στη μάχη για την κοινωνική δικαιοσύνη. Η ώρα έχει φτάσει για τους Anonymous. Με σήμα-κατατεθέν τη μάσκα του Γκάι Φοκς δρουν, όπως ισχυρίζονται, υπέρ των καταφρονεμένων αυτής της γης, που παρακολουθούν με κόρες διεσταλμένες τη συρρίκνωση της δημοκρατίας να προσβάλλει σαν πανδημία τον πλανήτη…

Από «φρικιά» της τεχνολογίας τιμωροί της αδικίας «…Οι Anonymous εκπροσωπούν την αδάμαστη Άγρια Δύση του παγκόσμιου ιστού, ενός κόσμου όπου οι παθιασμένοι κομπιουτεράδες δίνουν ένα καλό μάθημα στους διεφθαρμένους και ισχυρούς» Γιασμίν Ράιαν, Al Jazeera, Μάιος 2011 Ποια είναι η ταυτότητα αυτής της μυστηριώδους «λεγεώνας»; Και πώς μια κοινότητα ταγμένων υπηρετών της τεχνολογίας και του Διαδικτύου έφτασαν να αναδεικνύονται σε σύγχρονους Δον Κιχώτες; Είναι «πωρωμένα» 15χρονα που, από το υπόγειο του σπιτιού τους, χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο σαν έναν τρόπο ψυχολογικής εκτόνωσης, όπως προσπάθησαν, ειδικά στην αρχή, να τους περιγράψουν κάποιοι δημοσιογράφοι; Ή έχουν μια εικόνα της πραγματικότητας πολύ πιο σαφή από αρκετούς που δεν έχουν τόσο στενή «σχέση» με τον κυβερνοχώρο; Όλα ξεκίνησαν το 2003, όταν δημιουργήθηκε το forum 4chan, μια μεγάλη διαδικτυακή κοινότητα στην οποία οι χρήστες μπορούσαν να δημοσιεύουν σχόλια και φωτογραφίες ανώνυμα. Έτσι, σιγά σιγά καλλιεργήθηκε μια νέα κουλτούρα - των Ανώνυμων. Και οι Anonymous ήρθαν στη ζωή σαν ένας ψηφιακός παγκόσμιος εγκέφαλος... …Ο οποίος άρχισε να αναπτύσσεται από το 2005, εξασκούμενος σε επιθέσεις σε ιστοχώρους, λίγο πολύ για πλάκα. «Εμείς (οι Ανώνυμοι) είμαστε απλά μια ομάδα ανθρώπων που χρειαζόμαστε ένα είδος διεξόδου για να πράξουμε όπως επιθυμούμε, κάτι που δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε στην κανονική κοινωνία... Και υπάρχει μια κοινή φράση “Το κάνουμε για πλάκα”», όπως είπε ένας κυβερνοακτιβιστής στον Τρεντ Πίκοκ («Search Engine: The Face of Anonymous»). 56 crash Μάρτιος/2012

«Πίσω από αυτή τη μάσκα δεν βρίσκεται απλά ένα πρόσωπο. Πίσω από αυτή τη μάσκα υπάρχει μια ιδέα, κύριε άπληστε. Και οι σφαίρες δεν σκοτώνουν τις ιδέες». Ατάκα από την ταινία «V for Vendetta» που αναβίωσε την περσόνα του Γκάι Φοκς και ενέπνευσε το κίνημα των Anonymous

Σε ανύποπτη στιγμή, δύο χρόνια αργότερα, κάποιοι χρήστες θα πρότειναν να στοχοποιήσουν την Εκκλησία της Σαϊεντολογίας, θεωρώντας ότι επιδείκνυε ανήθικη και κάποτε βίαιη δράση. Ζητούσαν την άρση της φορολογικής της ασυλίας και τον τερματισμό της πλύσης εγκεφάλου, ενώ ξεσκέπασαν παρανομίες της. Το «Project Chanology» είχε δρομολογηθεί. Σύντομα ήρθε και η «Επιχείρηση Titstorm» εναντίον της αυστραλιανής κυβέρνησης, επειδή προωθούσε νομοθεσία για να λογοκρίνει το Διαδίκτυο. Οι επιθέσεις στις ιστοσελίδες-στόχους ήταν κυρίως DDoS (Distributed Denial of Service). Δηλαδή, την ίδια στιγμή πολλοί υπολογιστές επισκέπτονταν συγκεκριμένο ιστοχώρο, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να υπερφορτώνεται και να «πέφτει». Πλούσια δράση ξετύλιξαν και κατά της παιδικής πορνογραφίας – τεράστια επίθεση DDoS στην εταιρεία που «φιλοξενούσε» το Hidden Wiki, όταν αποκαλύφθηκε ότι το τελευταίο οδηγούσε με συνδέσμους σε παιδικό πορνογραφικό υλικό. Οι Anonymous βρίσκονταν ήδη στο γήπεδο του ηλεκτρονικού ακτιβισμού. Ο ηλεκτρονικός ακτιβισμός δεν είναι κάτι νέο. Στις διαδηλώσεις του Σιάτλ, για παράδειγμα, το 1999, το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης έστελνε μαζικά φαξ ή τηλεφωνούσε μαζικά σε συγκεκριμένη στιγμή, προκειμένου να μπλοκάρουν φαξ και τηλεφωνικές γραμ-

μές του «στόχου». Οι Anonymous μετέφεραν τον ηλεκτρονικό πόλεμο στο Διαδίκτυο – και είναι η πρώτη κοινότητα που τον χρησιμοποιεί ως κύρια μέθοδο. «Δεν είμαστε χάκερ», υποστηρίζουν οι Anonymous σε δελτίο Τύπου που οι ίδιοι είχαν εκδώσει στις 10 Δεκεμβρίου 2010. «Είμαστε μέσοι πολίτες του Διαδικτύου και το κίνητρό μας είναι μια συλλογική αίσθηση ότι μπουχτίσαμε με τις μικρές και μεγάλες αδικίες που συμβαίνουν καθημερινά». Στους κόλπους τους υπάρχουν χάκερ, αλλά η κλοπή στοιχείων δεν είναι αυτοσκοπός. Περιορίζονται στον ηλεκτρονικό πόλεμο; «Πολλοί νέοι άνθρωποι δεν μπαίνουν στον κόπο να βγουν να διαδηλώσουν. Είναι βαρετό», είχε εξομολογηθεί στη «Sydney Morning Herald» ο νεαρός Μάθιου Τζορτζ, που είχε συλληφθεί ως συμμετέχων στο χτύπημα των Anonymous κατά της αυστραλιανής κυβέρνησης. Πολλοί όμως από τη «λεγεώνα» συμμετέχουν σε καλέσματά της σε διαδηλώσεις, αλλά και σε πράξεις πολιτικής ανυπακοής. Οι Anonymous αυτοπροσδιορίζονται, όχι ως ομάδα, αλλά ως μια «διαδικτυακή συνάθροιση» (στο προαναφερθέν δελτίο Τύπου). «(Οι Anonymous) Είναι η πρώτη διαδικτυακή υπερσυνείδηση… Είναι ομάδα, με την έννοια που τα πουλιά είναι ομάδα… Επειδή ταξιδεύουν προς την ίδια κατεύθυνση», έγραφε ο Κρις Λάντερς στις 2 Απριλίου 2008 («Baltimore City

Με σήμα-κατατεθέν τη μάσκα του Γκάι Φοκς δρουν, όπως ισχυρίζονται, υπέρ των καταφρονεμένων αυτής της γης, που παρακολουθούν με κόρες διεσταλμένες τη συρρίκνωση της δημοκρατίας να προσβάλλει σαν πανδημία τον πλανήτη…

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 57

θα ορκιστούν εκδίκηση. Εταιρείες και φορείς που συνεργάστηκαν εναντίον των Wikileaks θα δεχθούν οργισμένες επιθέσεις: Mastercard, Visa και Paypal θα δουν τις ιστοσελίδες τους να «πέφτουν», γιατί αρνήθηκαν να διεκπεραιώσουν υποθέσεις δωρεών προς τα Wikileaks. Θα βούλιαζε ιστοσελίδα της Swiss Bank, η οποία είχε κλείσει έναν από τους κομβικούς λογαριασμούς των Wikileaks. Το ίδιο και ο ιστότοπος της σουηδικής κυβέρνησης, που είχε εκδώσει το ένταλμα σύλληψης του Άσαντζ. Αλλά και η υπερσυντηρητική Αμερικανίδα του Κόμματος του Τσαγιού Σάρα Πέιλιν μάλλον θα μετάνιωνε που αποκάλεσε τον Άσαντζ «αντιαμερικανό» και ούρλιαξε ότι «πρέπει να εξοντωθεί με τον τρόπο που οι ένοπλες δυνάμεις αντιμετωπίζουν τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα»: μία εβδομάδα μετά τις δηλώσεις της τα στοιχεία της πιστωτικής της κάρτας βρίσκονταν στα χέρια των Ανώνυμων τιμωρών…

«Operation Blackout»

Paper»). Επειδή όμως πουλιά φεύγουν κι έρχονται στο σμήνος, είναι μάλλον δύσκολο για την αστυνομία να τους «εξαρθρώσει». Σύμφωνα με ανακοίνωση του FBI, η συμμετοχή σε επιθέσεις DDoS είναι ποινικό αδίκημα που επισύρει δεκαετή ποινή φυλάκισης. Από την άλλη, η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι οι μη συμβατικές μέθοδοι των κυβερνοακτιβιστών είναι νόμιμες όσο δεν παραβιάζουν την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια τρίτων (19 Μαΐου 2011, Al Jazeera). Η «λεγεώνα», βέβαια, δεν δείχνει να θεωρεί ότι η ιδιωτικότητα είναι απαραβίαστη ανεξαρτήτως συνθηκών. Η δομή αυτής της κυβερνοκοινότητας είναι πολύ χαλαρή και οριζόντια και «λειτουργεί σε μια βάση ιδεών και όχι εντολών». Δεν υπάρχει αρχηγός, δεν υπάρχει λίστα μελών, δεν υπάρχουν εκπρόσωποι. «Αν ταυτιστείς με ή αποφασίσεις ότι θέλεις να είσαι Ανώνυμος, είσαι Ανώνυμος. Κανείς δεν έχει την εξουσία να πει ότι είσαι ή όχι Ανώνυμος, εκτός από εσένα», επισημαίνουν στις «Συχνές Ερωτήσεις». «Απλώς μπες σε ένα Δίκτυο IRC (Internet Relay Chat)»... Επειδή δεν υπάρχει συνολική στρατηγική, οι Anonymous δρουν «στο φτερό»: «…Η τακτική εξαρτάται από το χρόνο – πάντα πρέπει να είσαι σε εγρήγορση για ευκαιρίες, για να τις αρπάξεις “στο φτερό”», είχε πει ο Γάλλος Michel de Certeau. Όπως, όμως, υποστηρίζει η ανθρωπολόγος Γκαμπριέλα Κόλμαν, που μελετά τους Anonymous από τα γεννοφάσκια

τους, μπορεί να μην υπάρχει συνολικό σχέδιο, αλλά τα ίδια τα κινήματα είναι παράλληλοι θεσμοί και πρόταση για μια άλλη κοινωνία. Η κυβερνοακτιβιστές δεν κυνηγούν ανεμόμυλους. Τα αιτήματά τους αφορούν στην ελευθερία έκφρασης, την ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας, τη δημοκρατία. Όπως αναφέρουν, για παράδειγμα, στη διακήρυξη της «Επιχείρησης Digiturk» (εναντίον τουρκικής εταιρείας που λογοκρίνει το Διαδίκτυο): «Όποιον αποφασίσει να σωπάσει τους ανθρώπους με τη λογοκρισία, αυτόν οι Anonymous θα τον καταδικάσουν». « Ένα εκπαιδευμένο μυαλό είναι το απόλυτο όπλο» βροντοφωνάζει η «λεγεώνα» κρυμμένη πίσω από το σαρδόνιο, γεμάτο αυτοπεποίθηση χαμόγελο του Φοκς. Κι εκεί οι Anonymous συναντιούνται με τα Wikileaks (των οποίων τον ιδρυτή, Άσαντζ, υπερασπίστηκαν σθεναρά): προασπίζοντας την ελευθερία της πληροφορίας, ξεσκεπάζουν τον τρόπο που λειτουργούν οι μηχανισμοί της εξουσίας και τους απονομιμοποιούν ηθικά.

Ο Άσαντζ «αντιαμερικανός»; Οι κυβερνοακτιβιστές θα αναστατωθούν ιδιαίτερα με τη σύλληψη της ψυχής των Wikileaks Τζούλιαν Άσαντζ και το κλείσιμο της ιστοσελίδας. Και, παίρνοντας ανά χείρας ποντίκια και πληκτρολόγια,

▲ ▲

«Αν ταυτιστείς με ή αποφασίσεις ότι θέλεις να είσαι Ανώνυμος, είσαι Ανώνυμος. Κανείς δεν έχει την εξουσία να πει ότι είσαι ή όχι Ανώνυμος, εκτός από εσένα», υποστηρίζει η κοινότητα

Τι άραγε μπορεί να συμβεί στον κόσμο με μια ημέρα χωρίς Διαδίκτυο; Προσδεθείτε: Οι Anonymous δηλώνουν ότι θα «ρίξουν» το Διαδίκτυο στις 31 Μαρτίου! Είναι η «Επιχείρηση Blackout» και εκφράζει την αντίθεση στο «νομοσχέδιο SOPA, τους ανεύθυνους ηγέτες μας και τους αγαπημένους μας τραπεζίτες, που ψοφούν τον κόσμο στην πείνα για να ικανοποιήσουν τις εγωιστικές τους ανάγκες από σαδισμό», όπως έγραφε το κάλεσμα της «λεγεώνας» που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα pastebin.com. «Ο χειρότερος εχθρός της ελευθερίας είναι ο χαρούμενος σκλάβος», συμπλήρωναν με έμφαση. Στο διαδικτυακό στρατηγείο ο κόκκινος συναγερμός έχει σημάνει αφότου η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τα επίμαχα νομοσχέδια SOPA –για τον τερματισμό της πειρατείας στο Διαδίκτυο– και ACTA– για διασφάλιση πνευματικών δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο: σκοτώνουν την ελευθερία έκφρασης και της διακίνησης πληροφορίας στον παγκόσμιο ιστό και ποινικοποιούν τη διάδοση οποιουδήποτε προϊόντος φέρει copyright, υποστηρίζουν οι πολέμιοί τους. Ήδη οι Anonymous επιτίθενται ηλεκτρονικά στην εταιρεία Sony και σε διάσημες προσωπικότητες που έχουν ταχθεί υπέρ των νομοσχεδίων. «Ζήτω η ελευθερία στο Διαδίκτυο», φώναξαν οι Anonymous, και κλιμάκωσαν τον πόλεμο από τότε που οι αμερικανικές αρχές κατέβασαν αυλαία για την ιστοσελίδα Megaupload.com, όπου οι χρήστες ανέβαζαν αρχεία, για να είναι προσβάσιμα σε όλους τους επισκέπτες. Ο ιδρυτής του Μegaupload Κιμ Σμιτς συνελήφθη στη Νέα Ζηλανδία, ενώ ομοσπονδιακοί εισαγγελείς απήγγειλαν κατηγορίες σε βάρος άλλων επτά προσώπων, ισχυριζόμενοι ότι οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων έχασαν εξαιτίας του Megaupload περισσότερα από 500 εκατ. δολάρια. Πολύ σύντομα οι ιστότοποι του υπουργείου Δικαιοσύνης, της ένωσης της κινηματογραφικής βιομηχανίας Motion Picture Association of America, της δισκογραφικής βιομηχανίας Recording Industry Association of America, της Universal Music, του US Copyright Service και του… FBI είχαν «κατέβει»! Ήταν η μεγαλύτερη επιχείρηση της ανώΜάρτιος/2012

crash 57

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 58

crash

ΔΙΕΘΝΗ

▲ ▲

νυμης «λεγεώνας»: 5.600 μέλη της είχαν ιδρώσει μπροστά στις οθόνες των υπολογιστών τους, προκειμένου να επιτύχουν το στόχο. Αν όμως νομίζετε ότι ο ηλεκτρονικός πόλεμος είναι το μόνο μέσο που χρησιμοποιούν οι Anonymous, γράψτε λάθος. «Ξεχάστε την πολιτική, ξεχάστε τις ηλεκτρονικές επιθέσεις», αναφέρουν σε βίντεο που έχουν αναρτήσει στη σελίδα τους. «Μποϊκοτάρετε τις εταιρείες που βοήθησαν την ACTA, μποϊκοτάρετε τις κυβερνήσεις σας. Μη συνεργάζεστε». Και δεν είναι η πρώτη φορά που καλούν σε πολιτική ανυπακοή. Στην «Επιχείρηση Ρομπέν των Δασών» υποδείκνυαν στους Αμερικανούς (που, όπως λένε, «έχουν καταλήξει να φοβούνται περισσότερο τους υποτιθέμενους προστάτες παρά αυτούς που μας παρουσιάζουν ως εγκληματίες») πώς να ενεργούν για να περιορίσουν την αυθαιρεσία στην αστυνομία.

«Το να μοιράζεσαι δεν είναι κλεψιά», γράφει το πλακάτ του Ανώνυμου διαδηλωτή, και αναφέρεται στο δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης της πληροφορίας στο Διαδίκτυο. Η «λεγεώνα» συχνά καλεί σε συμμετοχή σε διαδηλώσεις και πράξεις πολιτικής ανυπακοής

Όταν οι διώκτες γίνονται… διωκόμενοι Ο Άαρον Μπαρ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ασφαλείας HBGary, μιλούσε με ιδιαίτερα αυξημένη αυτοπεποίθηση σε ένα συνέδριο για την ασφάλεια, στις αρχές του 2011. Είχε προπονήσει τους μυς του, όπως ανακοίνωνε, για να ρίξει τις μάσκες των Anonymous. Είχε διεισδύσει στα μυστικά κανάλια τους. Ήταν τόσο ικανοποιημένος με τον εαυτό του, που δημοσίευσε τμήμα της ομιλίας του στους «Financial Times». Κι ενώ διακήρυττε νίκη από το βάθρο του, το τελευταίο είχε ήδη αρχίσει να ροκανίζεται από τους Anonymous. Σύντομα ο Μπαρ θα έβλεπε το i-Pad του να σβήνει, τους λογαριασμούς του στο Twitter και το Linkedln να χακεύονται, την ιστοσελίδα της HBGary να καταστρέφεται, τους ιδιόκτητους πηγαίους κώδικες της HBG να κλέβονται και –το χειρότερο– 71.000 προσωπικά μηνύματα του ηλεκτρονικού του ταχυδρομείου να δημοσιοπούνται στο παγκόσμιο διαδικτυακό χωριό! Έπρεπε να το περιμένει: οι Anonymous είχαν χτυπήσει. Του το φυλούσαν, εξάλλου, και από τότε που η HBGary είχε στραφεί εναντίον των Wikileaks. Λίγο αργότερα, στις αρχές Φεβρουαρίου, οι πανίσχυρες μυστικές υπηρεσίες δεν θα πίστευαν στα αφτιά τους ακούγοντας αναπαραγωγή ενός απόρρητου τηλεφωνήματος μεταξύ ενός πράκτορα του FBI με συνάδελφό του της Scotland Yard, στο οποίο, εν μέσω γέλιου, συζητούσαν πώς θα συνεχίσουν την έρευνα γύρω από τους Anonymous…! H τρομερή «λεγεώνα» τούς είχε γελοιοποιήσει υπέρ το δέον, βγάζοντάς το στο διαδικτυακό αέρα! Δεν είχε περάσει μία εβδομάδα και, στις 10 Φεβρουαρίου, η CIA χόρευε –για δεύτερη φορά–…τάνγκο στο σκοπό της ανώνυμης «λεγεώνας»: η ιστοσελίδα της είχε πέσει. «CIA Tango down» θα έγραφαν οι σωσίες του Γκάι Φοκς στο Twitter. Στην αργκό των ειδικών δυνάμεων του στρατού αυτό σημαίνει «Εξολοθρεύτηκε ο εχ58 crash Μάρτιος/2012

θρός»! Η CIA είχε βοηθήσει στο κλείσιμο του Megaupload.com και είχε συλλάβει μέλη των Anonymous. Η εκδίκηση, όμως, είχε έρθει.

Αραβική άνοιξη και... Ελλάδα Οι παρουσιαστές των ειδησεογραφικών δελτίων έμοιαζαν εμβρόντητοι από την είδηση. Μα, επιτέλους, τι είχε συμβεί; Κάποιοι είχαν πει ότι… η δικαιοσύνη έρχεται στην Ελλάδα. Και είχαν κατεβάσει την ιστοσελίδα του ελληνικού υπουργείου Δικαιοσύνης. Ήταν, φυσικά, η διαδικτυακή «λεγεώνα». Φορώντας τη μάσκα του Γκάι Φοκς και με τον ήχο της φωνής εσκεμμένα παραμορφωμένο, έναν Ανώνυμος εκφωνούσε το μήνυμα των κυβερνοακτιβιστών προς την ελληνική κυβέρνηση: «Αυτό που συμβαίνει τώρα στη χώρα σας είναι απαράδεκτο. Ανεβήκατε στην εξουσία για να εκφράσετε τις επιθυμίες και του λαού σας και έχετε αποτύχει. Σκοτώσατε το πιο ιερό πράγμα της χώρας σας, που είναι η δημοκρατία. Οι ίδιοι σας οι πολίτες σας μισούν, κι εσείς τους κοιτάτε χωρίς να κάνετε τίποτα για να το αποτρέ-

ψετε. Μπήκατε στο ΔΝΤ, χωρίς την έγκριση του λαού σας. Επωμιστήκατε τη δικτατορία. Η αστυνομία εκμεταλλεύεται τη δύναμή της και επιτίθεται σε διαδηλωτές στο όνομα της δικαιοσύνης. Αγνοήσατε τις προειδοποιήσεις μας, αλλά τώρα εμείς έχουμε τον έλεγχο. Είμαστε οι Ανώνυμοι. Δεν συγχωρούμε, δεν ξεχνάμε. Έπρεπε να μας περιμένετε. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να φοβούνται τις κυβερνήσεις, οι κυβερνήσεις πρέπει να φοβούνται τους ανθρώπους». Οι σκοτεινοί καβαλάρηδες του Διαδικτύου έδωσαν δύο εβδομάδες προθεσμία να αποχωρήσει η Ελλάδα από την ACTA και δήλωσαν πως ο επόμενος στόχος θα είναι τα ΜΜΕ. Όταν οι ελληνικές αρχές θα συλλάμβαναν, τέλη Φεβρουαρίου, τρεις ανηλίκους ως ύποπτους για τις επιθέσεις, το «τάγμα» του Γκάι Φοκς θα ξαναχτυπούσε: η ιστοσελίδα του υπουργείου Δικαιοσύνης είχε «κατεβεί» ξανά. «Τα δακρυγόνα δεν θα σας βοηθήσουν», φέρεται να ανέφερε το νέο μήνυμα. «Είδαμε την εξαθλίωση... Διώξτε το ΔΝΤ». Οι κυβερνητικοί παράγοντες δεν είχαν δώ-

Έχοντας μόνο ένα «πρόσωπο», του Γκάι Φοκς, οι κυβερνοακτιβιστές απορρίπτουν το ατομικό και αναδεικνύουν το συλλογικό. Και αναγκάζουν την κοινή γνώμη να εστιάσει στο μήνυμα, όχι στο πρόσωπο που το μεταφέρει.

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 59

σει έτσι κι αλλιώς μεγάλη σημασία σε αυτούς που ενδεχομένως θεώρησαν γραφικούς διαδικτυακούς καραγκιόζηδες. Γι’ αυτό και λίγες μέρες μετά την πρώτη επίθεση, στις 12 Φεβρουαρίου, την ώρα που στη Βουλή ψηφιζόταν το Μνημόνιο ΙΙ και απέξω πλήθος διαδηλωτών πνιγόταν στα δακρυγόνα, κυβερνητικές ιστοσελίδες άρχιζαν να καταρρέουν: «Η πρόσβαση στην ιστοσελίδα δεν ήταν δυνατή» για τις ιστοσελίδες του πρωθυπουργού, την προσωπική του Ευάγγελου Βενιζέλου, εκείνες των υπουργείων Προστασίας του Πολίτη, Οικονομικών, Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εθνικής Άμυνας, της Ελληνικής Αστυνομίας, των Γενικών Αρχείων του Κράτους, του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. και άλλες... Η αστυνομία δήλωνε ότι πρόκειται περί… τεχνικών προβλημάτων! Οι δράστες έγραφαν στο Twitter: [Anonymous @YourAnonNews Close TANGO DOWN: primeminister.gov.gr #Anonymous #Syntagma #Greece #12fgr»]. Η Ελλάδα, όμως, δεν ήταν ο πρώτος τέτοιος σταθμός των «τιμωρών» του Διαδικτύου. Ο παγκόσμιος εγκέφαλός τους είχε θέσει κάθε

ψηφιακό του κύτταρο στην υπηρεσία των εξεγερμένων της αραβικής άνοιξης. Κι ενώ ακόμα τα διεθνή ΜΜΕ αγνοούσαν επιδεικτικά την εξέγερση που έκανε τα πρώτα της βήματα στην Τυνησία, οι Anonymous είχαν ήδη στήσει, στις 2 Ιανουαρίου 2011, την «Επιχείρηση Τυνησία». Όπως θα πει στο Al Jazeera ένας από τους χακτιβιστές, οι Anonymous αρχικά είχαν παρέμβει στην περιοχή με αφορμή τα Wikileaks, αλλά στη συνέχεια συνειδητοποίησαν τη σημασία των εξελίξεων. Ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους Τυνήσιους εξεγερμένους, τους βοήθησαν να διαδώσουν βίντεο με τα γεγονότα έξω από τη χώρα και τους παρείχαν γενναιόδωρα συμβουλές σχετικά με το πώς να κρύβουν τις ταυτότητές τους στο Διαδίκτυο για να μην εντοπίζονται από τη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος. Κι αυτό αφού... είχαν ήδη ρίξει όλες τις κυβερνητικές σελίδες της χώρας! Η ανώνυμη «λεγεώνα» είχε μπει πλέον σε άλλα χωράφια. Ζυμωμένοι με το άρωμα της τυνησιακής εξέγερσης, ανταποκρίθηκαν «στο φτερό» όταν η πλατεία Ταχρίρ τούς απηύθυνε

Σκοτεινή δύναμη ή υπερασπιστές της δημοκρατίας; Δεν είχε περάσει καιρός από τότε που οι πρώτοι διαδηλωτές του κινήματος «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ» έκαναν την εμφάνισή τους, και η μάσκα του Γκάι Φοκς άρχισε να ξεπηδά ανάμεσά τους. Αστραπιαία αναδείχθηκε σε ένα από τα σύμβολά του κινήματος, ενώ σύντομα θα χτυπούσε ρεκόρ πωλήσεων στην ιστοσελίδα Amazon. «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ» και Anonymous είχαν σφιχταγκαλιαστεί, αν και το περιοδικό «Time» τους συμπεριέλαβε ξεχωριστά στις υποψηφιότητες για πρόσωπο της χρονιάς 2011. Κάποιοι παραξενεύτηκαν. Πώς γί-

▲ ▲

Η Ελλάδα δεν ήταν ο πρώτος τέτοιος σταθμός των τιμωρών του Διαδικτύου. Ο παγκόσμιος εγκέφαλός τους είχε θέσει κάθε ψηφιακό του κύτταρο στην υπηρεσία των εξεγερμένων της αραβικής άνοιξης. «Η δικαιοσύνη έρχεται»...

έκκληση βοήθειας. Η «Επιχείρηση Αίγυπτος» ξεκίνησε στις 25 Ιανουαρίου. Αντανακλώντας το πνεύμα της μη βίαιης αντίδρασης, δεν περιλάμβανε επιθέσεις στα ΜΜΕ ή υποδαύλιση βίας. Οι σιωπηλοί Γκάι Φοκς του Διαδικτύου βοήθησαν τους Αιγύπτιους να αποκαταστήσουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδες που λογοκρίνονταν από την κυβέρνηση. «Χρησιμοποίησαν ακόμα και φαξ για να διαδώσουν πληροφορίες, όταν το Διαδίκτυο δεν υπήρχε πλέον», σημείωνε το Al Jazeera. Καθώς, όμως, σε αυτή την περίεργη στρατιά των κυβερνοακτιβιστών αρέσουν και οι πλάκες – αφού δεν ξεχνάει ότι κάπως έτσι ξεκίνησε – η δράση των Anonymous περιλάμβανε και μαζικές παραγγελίες… πίτσας, που αποστέλλονταν στις πρεσβείες Αιγύπτου και Τυνησίας! Μετά την αραβική άνοιξη το προσωπείο του Γκάι Φοκς θα ανέδιδε άρωμα Ανατολής: το μέχρι πρότινος κυρίως δυτικό κίνημα των Anonymous θα διεύρυνε τις στρατιές των μελών του με χακτιβιστές από τον αραβικό κόσμο, όπως είπε ένας Ανώνυμος στο Al Jazeera. Σήμερα μπορεί ο χρόνος να πέρασε και η αραβική άνοιξη να μετράει τους ανεκπλήρωτους στόχους σαν ανοιχτές πληγές, η διαδικτυακή «λεγεώνα», όμως, δεν τους ξέχασε: οι Ανώνυμοι καβαλάρηδες έσπασαν, στα μέσα Φεβρουαρίου, τους κωδικούς της ιστοσελίδας της κατασκευάστριας εταιρείας δακρυγόνων Combined Systems κι έκλεψαν προσωπικά στοιχεία πελατών και εργαζομένων. Σύμφωνα με το κείμενο των Anonymous που κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο, η εταιρεία «ευθύνεται για τους δεκάδες θανάτους από την εκτεταμένη χρήση τοξικών δακρυγόνων στην Αίγυπτο». Η Διεθνής Αμνηστία επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία προμήθευσε τον τελευταίο χρόνο (μετά την πτώση Μουμπάρακ, δηλαδή) τουλάχιστον 46 τόνους δακρυγόνα και άλλες χημικές ουσίες στην κυβέρνηση της Αιγύπτου για την καταστολή των εξεγέρσεων. Και λίγο πιο μακριά, στη Συρία, όπου το αίμα ρέει άφθονο, στις 13 Φεβρουαρίου οι Anonymous χάκεψαν τα ηλεκτρονικά μηνύματα από 78 λογαριασμούς ανθρώπων του περιβάλλοντος Άσαντ, όπως μετέδιδε η «Haarez». Η «Επιχείρηση Συρία» είναι εδώ!

Μάρτιος/2012

crash 59

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 60

crash

ΔΙΕΘΝΗ

▲ ▲

νεται αυτή η ομάδα πειρατών του Διαδικτύου, που υιοθετεί στοιχεία… καρναβαλιού και δρα ανώνυμα, να συμπλέει με ένα κίνημα που μιλάει για ευθύνη, διαφάνεια, δημοκρατία; Στην εποχή μας συχνά θολώνουν επικίνδυνα τα όρια για το πού τελειώνει το σκοτάδι και αρχίζει η διαφάνεια, θα γράψει ο συγγραφέας Κόουλ Στράικερ στο «Επική νίκη για τους Anonymous: Πώς ο στρατός των 4Chan κατέκτησε τον ιστοχώρο». Όλοι νομίζουμε, για παράδειγμα, ότι η ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης Facebook υπόκειται στους δημοκρατικούς κανόνες για διαφάνεια. Τα στοιχεία, όμως, των χρηστών της, υποστηρίζει ο Στράικερ, πωλούνται σε επαγγελματίες του μάρκετινγκ και της διαφήμισης. Και –το χειρότερο– το interface της ιστοσελίδας έχει σχεδιαστεί ειδικά για να είναι συμβατό με τα δίκτυα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με το συγγραφέα. Οπότε, καταλήγει: «Αυτοί που επικρίνουν τους Anonymous πρέπει τουλάχιστον να εξετάσουν την πιθανότητα πως σε έναν κόσμο που οι κυρίαρχοι θεσμοί και οργανισμοί είναι τόσο δόλιοι, που η λογοδοσία και η διαφάνεια δίνουν γρήγορα τη θέση τους στην εκμετάλλευση και την κυριαρχία, ενδέχεται να είναι μόνο μέσω της ανωνυμίας που αυτός ο φαύλος κύκλος θα σπάσει». Με αυτή τη λογική το κάτοπτρο αρχίζει σιγά σιγά να αντανακλά τους Anonymous, μάλλον όχι σαν μια «λεγεώνα» γραφικών καραγκιόζηδων που υποδύονται τους σύγχρονους Ζορό με δράση που ακολουθεί σκοτεινές και συχνά απροσπέλαστες διόδους, αλλά σαν μια συλλογική αντίδραση στην επελαύνουσα δύση της ελευθερίας στο Διαδίκτυο – και όχι μόνο εκεί. «Αυτές οι νέες τακτικές είναι σε πλήρη αρμονία με την έμπνευση που αντλούν (οι Anonymous) από το κίνημα του αναρχισμού, το οποίο δεν επιδιώκει τόσο να καταλάβει την κρατική εξουσία, αλλά κυρίως να εκθέσει, να απονομιμοποιήσει και να καταλύσει μηχανισμούς της εξουσίας κερδίζοντας ολοένα και περισσότερη αυτονομία μέσα από αυτή τη διαδικασία», γράφει η Κόλμαν. Η ανωνυμία, υποστηρίζουν κάποιοι, δεν είναι συμβατή με τη δημοκρατία. Σκεφτείτε ξανά, αντιτείνουν οι υποστηρικτές. Προφυλάσσει από τις συλλήψεις –που είναι περιορισμένες στον αριθμό–, αλλά διαφυλάττει και την ισότητα μέσα στην κοινότητα: οι κυβερνοακτιβιστές απορρίπτουν το ατομικό και αναδεικνύουν το συλλογικό, έχοντας μόνο ένα «πρόσωπο», του Γκάι Φοκς. Και η κοινή γνώμη εστιάζει αναπόφευκτα στο περιεχόμενο του μηνύματος και όχι στο πρόσωπο που το μεταφέρει. Σε απόλυτα νούμερα οι Anonymous είναι μια μικρή ομάδα εξειδικευμένων ανθρώπων. Με το αντικείμενό τους να ανακλά σχεδόν ένα μυστικιστικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι είναι λίγοι αυτοί που το κατέχουν, αποτελούν όντως κατά κάποιον τρόπο μια «λεγεώνα». Όχι της τιμής, 60 crash Μάρτιος/2012

«Tango down» γράφουν στο Twitter μετά από κυβερνοεπίθεση. Στην αργκό των ειδικών δυνάμεων του αμερικανικού στρατού σημαίνει «Εξολοθρεύτηκε ο εχθρός» αλλά, όπως λένε, της δικαιοσύνης. Οι δράσεις τους, πάντως, μέχρι στιγμής φανερώνουν ιδεολογική συνέπεια: από την αραβική άνοιξη και την Ελλάδα έως την εναντίωση στα νομοσχέδια SOPA-ACTA και την υπεράσπιση του Αμερικανού στρατιώτη Μπράντλεϊ Μάνινγκ που σέρνεται στα κελιά και τα δικαστήρια επειδή έδωσε στη δημοσιότητα ντοκουμέντα για τις αγριότητες του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ, οι καβαλάρηδες του Διαδικτύου κινούνται προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Και γοητεύουν πολλούς. Η δύναμη και η επιρροή του κινήματος μεγαλώνει, όπως είναι φυσικό, μαζί με τον αριθμό των χρηστών του Διαδικτύου –στους οποίους

αντανακλά περισσότερο η δράση των Anonymous–, ο οποίος έχει εκτοξευτεί από 16 εκατομμύρια το 1995 σε 1,7 δισ. σήμερα! Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι οι επαναστάτες του κυβερνοχώρου ήρθαν για να μείνουν. Και αναμένουν να δουν αν τελικά οι Anonymous θα αποδειχθούν, πίσω από τη μάσκα τους, περισσότερο αξιόπιστοι από κάποιους από εκείνους που δεν φορούν. Πάντως, μάλλον, είναι δύσκολο κάποιος να αρνηθεί πως η ύπαρξη και μόνο της διαδικτυακής «λεγεώνας» μοιάζει να αντανακλά εκείνο το σύνθημα του κινήματος «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ»: «Δεν μπορείς να σκοτώσεις μια ιδέα που η ώρα της έχει έρθει»...

«Αυτοί που επικρίνουν τους Anonymous πρέπει τουλάχιστον να σκεφτούν πως σε έναν κόσμο που οι κυρίαρχοι θεσμοί και οργανισμοί είναι τόσο δόλιοι, που η λογοδοσία και η διαφάνεια δίνουν γρήγορα τη θέση τους στην εκμετάλλευση και την κυριαρχία, ενδέχεται να είναι μόνο μέσω της ανωνυμίας που αυτός ο φαύλος κύκλος θα σπάσει», έγραφε ο Σκράικερ

054_061_ANONYMOUS 24/02/2012 3:06 μ.μ. Page 61

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

crash

Από τη Λαπαροσκοπική στη Ρομποτική Χειρουργική

να από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ιατρική τεχνολογία του 20ου αιώνα ήταν η ανάπτυξη των ελάχιστα τραυματικών τεχνικών (minimally invasive surgery) στη χειρουργική. Χωρίς αμφιβολία, η λαπαροσκοπική και θωρακοσκοπική χειρουργική άσκησε μεγάλη επιρροή στην αντιμετώπιση των περισσοτέρων χειρουργικών παθήσεων κατά την τελευταία εικοσαετία. Η λαπαροσκοπική χειρουργική έγινε πραγματικότητα στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όσον αφορά στη γενική χειρουργική και στη γυναικολογία, ενώ σε ορισμένες ειδικότητες χρειάστηκαν ακόμα περισσότερα χρόνια, όπως για παράδειγμα στην παιδοχειρουργική, που ξεκινά προ 10 ετών περίπου. Μέσα σε μόλις 20 χρόνια, η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή έγινε τόσο δημοφιλής που οι περισσότεροι ασθενείς τη θεωρούν αυτονόητη και οι περισσότεροι χειρουργοί «επέμβαση εκλογής». Με αφετηρία την επέμβαση αυτή, νέες τεχνικές παρουσιάστηκαν με τα χρόνια και οι ενδείξεις για λαπαροσκοπική χειρουργική επεκτάθηκαν σε όλα τα όργανα της κοιλιάς. Αργότερα, ακολούθησε τη δική της ανάπτυξη η θωρακοσκοπική χειρουργική, που άλλαξε δυναμικά τη χειρουργική του πνεύμονος και της καρδιάς.

Πρώτη χρήση ρομποτικού συστήματος Ο 21ος αιώνας ξεκίνησε επαναστατικά στον χώρο της ιατρικής με την παρουσίαση ρομποτικών συστημάτων για πρώτη φορά στα χέρια χειρουργών μέσα στη χειρουργική αίθουσα! Η ομάδα του Διευθυντή Γενικής, Λαπαροσκοπικής & Ρομποτικής Χειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Δρ Κ. Μ. Κωνσταντινίδη MD, Phd, FACS, σηματοδότησε την έναρξη της Ρομποτικής Χειρουργικής στην Ελλάδα με τη χρήση του συστήματος da Vinci από το Σεπτέμβριο του 2006. Η ίδια ομάδα είχε χρησιμοποιήσει ρομποτικά συστήματα στο χειρουργείο και νωρίτερα, από το έτος 2000 (Αίσωπος). Μέχρι σήμερα, στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 1.200 ρομποτικές επεμβάσεις γενικής χειρουργικής, ουρολογίας, γυναικολογίας και παιδοχειρουργικής. Σήμερα, η ομάδα του Δρ. Κ. Μ. Κωνσταντινίδη διαθέτει το da Vinci Si High Definition, 4η γενιά χειρουργικών ρομπότ, το πιο εξελιγμένο μοντέλο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην παγκόσμια αγορά και λέει σχετικά: «Το σύστημα da Vinci δεν αντικαθιστά το χειρουργό, καθώς από μόνο του δεν πραγματοποιεί καμία κίνηση. Εντούτοις χρησιμοποιεί προηγμένη τεχνολογία με την οποία επαυξάνεται η ικανότητα του χειρουργού στην εφαρμογή της ελά-

Η νέα εποχή

χιστα τραυματικής χειρουργικής. Η επέμβαση εκτελείται αποκλειστικά από τον χειρουργό, οι κινήσεις των χεριών του οποίου μεταφέρονται ηλεκτρονικά στους βραχίονες με απόλυτη ακρίβεια, σταθερότητα και λεπτότητα, σε πραγματικό χρόνο. Το da Vinci έχει σχεδιαστεί με τρόπο ώστε ο χειρουργός να έχει τον απόλυτο έλεγχο και στους τέσσερις βραχίονες σαν να είναι τα δικά του χέρια.

Εφαρμογές και πλεονεκτήματα Μερικά από τα σπουδαιότερα πλεονεκτήματα της χρήσης του ρομποτικού συστήματος είναι η κατά πολύ μεγαλύτερη χειρουργική ακρίβεια των κινήσεων, το μεγάλο εύρος και η δεξιότητα κινήσεων των εργαλείων, και η υψηλής ευκρίνειας τρισδιάστατη εικόνα. Με αυτό το τρόπο, ο χειρουργός είναι σε θέση να διεξάγει σύνθετες επεμβάσεις οι οποίες θα ήταν πολύ δύσκολες με τις συμβατικές τεχνικές. Με τον ακριβή έλεγχο του χειρουργικού πεδίου ελαττώνονται οι επιπλοκές και βελτιστοποιείται το μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Εντούτοις, όλοι οι ασθενείς δεν είναι κατάλληλοι για να υποβληθούν σε ρομποτική επέμβαση, για το λόγο αυτό απαιτείται καλός προεγχειρητικός έλεγχος, προκειμένου να προσδιοριστεί η καταλληλότητα της χειρουργικής τεχνικής. Στη γενική χειρουργική, πραγματοποιείται ρομποτικά η οισοφαγεκτομή, η αποκατάσταση διαφραγματοκήλης και γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η καρδιομυοτομή για αχαλασία οισοφάγου, η ολική και υφολική γαστρεκτομή, η δεξιά ή αριστερή κολεκτομή, η σιγμοειδεκτομή, η χαμηλή πρόσθια

κολεκτομή, η κοιλιοπερινεϊκή εκτομή, και η ορθοπηξία για πρόπτωση του ορθού. Επίσης, ηπατεκτομές, επεμβάσεις χοληφόρων, ολικές ή περιφερικές παγκρεατεκτομές και σπληνεκτομές. Πολλά πλεονεκτήματα παρουσιάζει και η ρομποτική επινεφριδεκτομή. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά, τον τελευταίο καιρό, η χρήση ρομποτικού συστήματος σε παχύσαρκους ασθενείς εφόσον οι ρομποτικοί βραχίονες μπορούν με την ίδια ευκολία να σηκώσουν οποιοδήποτε βάρος για όσο χρόνο χρειάζεται. Τελευταία συζητείται όλο και περισσότερο η αξία των ρομποτικών συστημάτων στη χειρουργική της νοσογόνου παχυσαρκίας, όπως είναι το γαστρικό by-pass. Η Ουρολογική ομάδα του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες ριζικές προστατεκτομές για καρκίνο προστάτη, μερικές ή ολικές νεφρεκτομές, ριζικές κυστεκτομές με δημιουργία νεοκύστης και άλλες. Τέλος, η γυναικολογική ομάδα χρησιμοποιεί το da Vinci σε κύστεις ωοθηκών, αφαίρεση ινομυωμάτων, λεμφαδενικό καθαρισμό πυέλου και ολική ή υφολική υστερεκτομή με απόλυτη επιτυχία. Καθημερινά αυξάνονται οι, ήδη πολυάριθμες, εφαρμογές της ρομποτικής τηλεχειρουργικής στην καρδιοχειρουργική, στη θωρακοχειρουργκή, στη γενική χειρουργική, στην ουρολογία, στη γυναικολογία και στη παιδοχειρουργική. Το ρομποτικό σύστημα Da Vinci είναι πραγματικά ευεργετικό εργαλείο για τον ασθενή και τους χειρουργούς όταν αυτό χρησιμοποιείται από έμπειρη, εξειδικευμένη και κατάλληλα εκπαιδευμένη χειρουργική ομάδα.»

Μάρτιος/2012

crash 61

062_067_SWAPS24/02/20126:12μ.μ.Page62

ΦΑΚΕΛΟΣ SWAPS: Πακτωλός εκατομμυρίων σε μίζες και προμήθειες από offshore εταιρείες με ελληνική κρατική σφραγίδα

Οι «μπίζνες» με την που έκαψαν Ελλάδα και Ευρώπη Από το δουκάτο του Λουξεμβούργου στην κατοχή της πατρίδας

62 crash Μάρτιος/2012

062_067_SWAPS24/02/20126:12μ.μ.Page63

To «Crash» αποκαλύπτει...

του Π. Κερτεζίτη «currency swap». Δεν θα ήταν, ωστόσο, η τελευταία. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία ανακάλυψε τελικώς ότι το ελληνικό δημόσιο είχε προχωρήσει σε 13 τέτοιες συμφωνίες, με τις οποίες η αμερικανική τράπεζα κέρδισε πακτωλό δολαρίων, ενώ η χώρα κατόρθωσε να «εξωραΐσει» το δημόσιο χρέος κατά 5,3 δισ. ευρώ, όσο δηλαδή είναι το σημερινό έλλειμμα που έχει οδηγήσει τη χώρα σιδηροδέσμια στα νύχια του ΔΝΤ και του Μνημονίου. Αυτό που σε κάθε περίπτωση οφείλει να απαντηθεί και από τη Μάρτιος/2012

▲ ▲

να μικρό γραφείο στο Citi του Λονδίνου και μια κοινή διεύθυνση στο Λουξεμβούργο για τέσσερις εταιρείες ειδικού σκοπού κρατούσαν επί χρόνια κρυμμένα μυστικά των ελληνικών κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας. Εκεί συναντήθηκε η Goldman Sachs με την ελληνική πλευρά για πρώτη φορά το 2000, όταν η Ελλάδα επί πρωθυπουργού Σημίτη και διοικητού της ΤτΕ Λουκά Παπαδήμου, του σημερινού δηλαδή πρωθυπουργού, συμφώνησαν το περίφημο

crash 63

062_067_SWAPS24/02/20126:13μ.μ.Page64

Το φύλλο της κυβερνήσεως όπου επισήμως και με το νόμο η κυβέρνηση Σημίτη παραχωρούσε τα έσοδα του Eurocontrol στους δανειστές μας

▲ ▲

δικαιοσύνη είναι το γεγονός ότι τόσο οι κυβερνήσεις όσο και η ΤτΕ επί Παπαδήμου, αλλά και στη συνέχεια, γνώριζαν ότι κρύβουν κάτω από το χαλί ένα χρέος που θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταστροφή της χώρας, κάτι που συνέβη με δραματικές συνέπειες. Τα πρόσωπακλειδιά σε αυτή την απίστευτη ιστορία ήδη ερευνώνται από τη FED αλλά και από την Ε.Ε. και το διεθνή Τύπο. Ανάμεσά τους φιγουράρει το όνομα του Πέτρου Χριστοδούλου, διακεκριμένου στελέχους της Goldman Sachs αλλά και επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο που μεταπωλήθηκε μέρος του επίμαχου swap, ο οποίος σήμερα διαχειρίζεται το ελληνικό χρέος! Η «ισχυρή Ελλάδα» του κ. Σημίτη ήταν ένας γίγαντας δημοσίου χρέους σε γυάλινα πόδια που έπρεπε πάση θυσία να μεταμφιεστεί για να μπορέσει να μπει στην ΟΝΕ. Ο γερμανομαθής καθηγητής πρωθυπουργός θα έπρεπε να βρει γρήγορα έναν τρόπο να κρύψει κάτω από το χαλί την πραγματική εικόνα της χώρας, κάτι που συνέβη με τη βοήθεια της Goldman Sachs, αλλά και του Λουκά Παπαδήμου, παλιού γνώριμου και συνεργάτη του αμερικανικού κολοσσού. Η μαγική λέξη ήταν «swap». α swaps του 2000, 2001 και 2002 ήταν επί της ουσίας «δομημένα» προϊόντα που σκαρφίστηκε η Goldman, τα οποία «εξασφάλισαν» αρκετά δισ. ευρώ στο ελληνικό δημόσιο και του επέτρεψαν να παρουσιάσει μικρότερο έλλειμμα στη Eurostat. Επρόκειτο για ένα καθαρά σημαδεμένο παιχνίδι που στήθηκε εις γνώση των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας αλλά και της ΤτΕ. Και όπως σε κάθε στημένο παιχνίδι, όσοι είχαν εσωτερική

64 crash Μάρτιος/2012

πληροφόρηση στοιχημάτισαν εναντίον της χώρας, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι κάποια στιγμή θα αποκαλύπτονταν η αλήθεια. Η Goldman ήταν χωρίς αμφιβολία ένας από τους μεγάλους κερδισμένους. Από τη μεριά της κέρδισε 300 εκατομμύρια δολάρια μόνο από την τελευταία συναλλαγή ως αμοιβή για την «εξυπηρέτηση» και περίπου 5 δισ. σε βάθος χρόνου από τόκους 260 εκατομμυρίων το χρόνο με λήξη αποπληρωμής της συμφωνίας το 2019. Με απλά λόγια μαγείρεψε το χρέος της Ελλάδας με αντάλλαγμα μια αδρή μελλοντική πληρωμή. Ταυτόχρονα όμως «ασφάλισε» την έκθεσή της έναντι του ελληνικού χρέους και «στοιχημάτισε» ουσιαστικά εναντίον της Ελλάδας αγοράζοντας ασφάλιστρα κινδύνου (CDS). Για το «διπλό ταμπλό» που έπαιξε η Goldman δανείζοντας από τη μία την Ελλάδα και στοιχηματίζοντας εναντίον της από την άλλη ξέσπασε σάλος στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη χώρα μας, όπου παρά τα «πυροτεχνήματα» για δήθεν εξεταστική για το χρέος και μηνύσεις κατά των επενδυτικών οίκων αξιολόγησης, η κυβέρνηση Παπανδρέου κουκούλωσε το θέμα. Ο λόγος ήταν προφανής. Η Goldman ευθαρσώς δήλωσε πως

είναι πάγια πρακτική ένα επενδυτικό και πιστωτικό ίδρυμα να προχωρεί στην εξασφάλιση του ρίσκου από τις συναλλαγές του και ότι αυτό είναι γνωστό στους πελάτες του, μεταξύ αυτών και η ελληνική κυβέρνηση. Αυτό που προκαλεί, ωστόσο, ρίγη αλλά και αναδεικνύει το μέγεθος της απάτης είναι το γεγονός ότι το τελικό κόστος του περιβόητου swap της Goldman Sachs, που έλαβε χώρα επί κυβερνήσεως Σημίτη το 2001 με στόχο να κρύψει χρέος 2,8 δισ. ευρώ, θα ανέλθει για την Ελλάδα στα 16 δισ. ευρώ. Η Goldman Sachs σε ένα και μόνο βράδυ από εκείνο το swap κέρδισε 400.000.000 ευρώ, ενώ για πολλά χρόνια μετά το 2001 (που έγινε το swap) η αμερικανική τράπεζα είχε προνομιακή πρόσβαση έως το 2010 σε γραφεία υπουργών της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Στον ισολογισμό για το έτος 2010, που κατατέθηκε το περασμένο φθινόπωρο στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο, αναφέρεται ότι τη συγκεκριμένη χρονιά «το εκτός αγοράς» swap πρόσθεσε στο χρέος 5,2 δισ. ευρώ. Ήταν η χρονιά που το ποσό καταγράφηκε επίσημα στο χρέος, ύστερα από πιέσεις που άσκησαν η Eurostat και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αν στο ποσό αυτό προσθέσουμε και τους τόκους (περί-

Για το «διπλό ταμπλό» που έπαιξε η Goldman δανείζοντας από τη μία την Ελλάδα και στοιχηματίζοντας εναντίον της από την άλλη ξέσπασε σάλος στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη χώρα μας, όπου η κυβέρνηση Παπανδρέου κουκούλωσε το θέμα

062_067_SWAPS24/02/20126:14μ.μ.Page65

Οι offsore εταιρείες με ελληνική κρατική σφραγίδα και έδρα το Λουξεμβούργο που 300.000.000 ετησίως έως το 2037), το σύνολο του κόστους που θα καταβάλει η χώρα για το swap θα ανέλθει στα 16 δισ. ευρώ. υτό που είχε εξασφαλίσει η κυβέρνηση Σημίτη με τη μείωση του χρέους και την είσοδο στην ΟΝΕ ήταν επί της ουσίας μιας πρώτης τάξεως διαφήμιση για το νέο αυτό επενδυτικό προϊόν της Goldman Sachs. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλησαν να εκμεταλλευτούν αυτή τη λογιστική αλχημεία που, αν και ηθικά απαράδεκτη, είχε ένα μανδύα νομιμότητας. Ο άνθρωπος που θα φρόντιζε να πλασάρει και να προωθήσει το προϊόν για λογαριασμό της Goldman είναι ένας άλλος γνώριμος του κ. Παπαδήμου. Ο σημερινός πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι θα παραλάμβανε τη σκυτάλη από την Άντυ Δοξιάδη και θα γέμιζε τα ταμεία του αμερικανικού επενδυτικού κολοσσού. Όλοι έμοιαζαν ευτυχισμένοι. Ωστόσο, η τράπεζα δεν σταμάτησε εδώ. Η Goldman Sachs με μια σειρά ακόμα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Markit Group, στην οποία η Goldman και η JP Morgan είναι μέτοχοι, δημιούργησαν ένα χρηματιστηριακό δείκτη προκειμένου να εμπορεύονται οι επενδυτές τα ασφάλιστρα κινδύνου που αφορούν ακριβώς το χρέος χω-

ρών της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, που η ίδια είχε μαγειρέψει ακριβώς για να ασφαλίσει τις απαιτήσεις των πελατών της όταν θα αποκαλύπτονταν το μαγείρεμα. Ο δείκτης ονομάζεται iTraxx SovX και πολλοί επενδυτές τονίζουν ότι οι συναλλαγές που αφορά ο δείκτης επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό την επιδείνωση του χρέους μιας χώρας. Ανάμεσα στους αγοραστές CDS συγκαταλέγονται οι: Deutsche Bank, UBS, Credit Suisse, Societe Generale και ΒΝΡ Paribas.

Τέσσερις εταιρείες-οχήματα με την ίδια έδρα! Οι ρίζες της ιστορίας αυτής βρίσκονται στο 2001 από μια «σύνθετη συναλλαγή», με βάση την οποία ουσιαστικά η Goldman Sachs θα δάνειζε την Ελλάδα 2,4 δισ. ευρώ, με δομή τέτοια που η Ελλάδα θα μπορούσε να μειώσει το χρέος της. Το 2001 ελληνικό χρέος ύψους 10 δισ. σε δολάρια και γιεν μετατράπηκε σε ευρώ από τον επενδυτικό οίκο. Ενώ η ισοτιμία του ευρώ τότε όμως ήταν 0,85 δολάρια, η Goldman Sachs το αγόρασε με ισοτιμία 1,30 δολάρια «μικραίνοντας» το ελληνικό χρέος κατά περίπου 2,5 δισ. ευρώ, κερδίζοντας η ίδια από προμήθειες 300 εκατ. Πρόκειται για το θέμα για το οποίο ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζη-

Όταν το ελληνικό κράτος κάνει business στο… Λουξεμβούργο

ι ανταλλαγές του χρέους έγιναν με βάση ευνοϊκές για την Ελλάδα ισοτιμίες. Το τελικό αποτέλεσμα των συναλλαγών αυτών ήταν ότι το δημόσιο «κέρδισε» σε πρώτη φάση 2,8 δισ. ευρώ, με τα οποία μειώθηκε το δημόσιο χρέος ισόποσα. Βέβαια, η απόκρυψη αυτή δεν επηρέασε την πορεία ένταξης της χώρας στο ευρώ, καθώς αυτή είχε κριθεί με τα δημοσιονομικά δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς. Έκτοτε ακολούθησαν και άλλες συμφωνίες, όπως αυτή του 2002, οι οποίες και αυτές έχουν μπει στο μικροσκόπιο της

▲ ▲

Αυτό που είχε εξασφαλίσει η κυβέρνηση Σημίτη με τη μείωση του χρέους και την είσοδο στην ΟΝΕ ήταν επί της ουσίας μιας πρώτης τάξεως διαφήμιση για το νέο αυτό επενδυτικό προϊόν της Goldman Sachs Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλησαν να εκμεταλλευτούν αυτή τη λογιστική αλχημεία

τήσει εξηγήσεις από την Αθήνα και έχει βρεθεί στα πρωτοσέλιδα του ξένου και του ελληνικού Τύπου και μάλιστα με ονόματα και διευθύνσεις. Hellenic Securitisation Αριάδνη, Αίολος και Άτλας,, τέσσερις εταιρείες-οχήματα ειδικού σκοπού και μάλιστα με την ίδια έδρα στο Λουξεμβούργο χωρίς καμία διαφάνεια και χωρίς βέβαια να γνωρίζουμε τους μετόχους. Αξίζει να σημειώσουμε πως το προϊόν που ονομάζεται «τιτλοποίηση εσόδων του δημοσίου» δεν είναι ομόλογο με την «κλασική» έννοια του όρου, αλλά πρόκειται για προείσπραξη θεσμοθετημένων και βέβαιων εσόδων του δημοσίου από διάφορους φορείς με εκχώρηση δικαιωμάτων του, που ενσωματώνονται σε κάποιους τίτλους, πάντοτε σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Αυτή η πρακτική έχει ακολουθηθεί και από άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου έτσι να μην επιβαρύνουν το χρέος και να μειώσουν το έλλειμμά τους.

Μάρτιος/2012

crash 65

062_067_SWAPS24/02/20126:15μ.μ.Page66

Η Τitlos «στήθηκε για να εκμεταλλευτεί την προσπάθεια της ΕΚΤ να παράσχει ρευστότητα σε ένα τραπεζικό σύστημα που είχε πληγεί από τη χρηματοοικονομική κρίση», αναφέρει η εφημερίδα «Wall Street Journal»

▲ ▲

Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία όμως αρνείται να αποκαλύψει τα «μυστικά τρικ» που ευρηματικά χρησιμοποιούσε κάθε φορά η αμερικανική τράπεζα. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat, το ειδύλλιο της Goldman με την Ελλάδα ξεκίνησε από το 2001. Η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προχώρησε στην πρώτη συμφωνία ανταλλαγής (swap) χρέους που είχε εκδοθεί από το δημόσιο σε ξένα νομίσματα (γιεν και ελβετικό φράγκο). Οι εταιρείες που δημιουργήθηκαν είχαν όλες έδρα στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου και κατά περίεργο τρόπο όλα τα Δ.Σ. των εταιρειών αυτών του ελληνικού δημοσίου συγκροτούνται από τους ίδιους, αλλοδαπούς κυρίως, και συγκεκριμένα από τους A. Kamarowsky, Federigo Cannizzaro και Jean-Marc Debaty. Οι εταιρείες ήταν οι εξής: - Hellenic Securitisation: Η πρώτη σύμβαση υπεγράφη στις 23 Νοεμβρίου 2000 και είχε ως αντικείμενο την τιτλοποίηση των μελλοντικών εσόδων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων συνολικού ποσού 740 εκατομμυρίων ευρώ. Οι προμήθειες πέραν των τόκων υπολογίζονται σε 15,4 εκατομμύρια και η λήξη των πληρωμών προσδιορίστηκε μεταξύ 2009 και 2011. - Ariadne S.A.: Δημιουργήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2000 και τιτλοποίησε έσοδα ύψους 650 εκατομμυρίων ευρώ από τα κρατικά λαχεία. Οι προμήθειες που πληρώθηκαν ξεπέρασαν τα 16,3 εκατ. και η λήξη των πληρωμών προσδιορίστηκε για το 2013. - Atlas S.A.:Η σύμβαση υπεγράφη στις 23 Οκτωβρίου 2001 για τιτλοποιήσεις εσόδων συνολικού ποσού 2 δισεκατομμυρίων ευρώ, από μελλοντικές εισπράξεις του δημοσίου από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Οι προμήθειες ανήλθαν σε 19,2 εκατομ66 crash Μάρτιος/2012

μύρια και οι λήξεις των πληρωμών είχαν προσδιοριστεί για το 2005 και το 2007. - Aeolos S.A.:Δημιουργήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2001 και τιτλοποίησε έσοδα ύψους 355 εκατομμυρίων ευρώ από μελλοντικές εισπράξεις του δημοσίου, από το Eurocontrol (τέλη αεροδρομίων). Η λήξη του σχετικού «προϊόντος» ορίστηκε για τις 13 Δεκεμβρίου 2019 και η προμήθεια ανήλθε σε 17,8 εκατομμύρια ευρώ. Το deal το διαχειρίστηκαν οι: Morgan Stanley, Alpha Bank και Eurobank. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία ανακάλυψε τελικώς ότι το ελληνικό δημόσιο είχε προχωρήσει σε 13 τέτοιες συμφωνίες, με τις οποίες η αμερικανική τράπεζα κέρδισε πακτωλό δολαρίων, ενώ η χώρα κατόρθωσε να «εξωραΐσει» το δημόσιο χρέος κατά 5,3 δισ. ευρώ. Στη μεγάλη τους πλειονότητα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat, οι συμφωνίες αυτές αφορούσαν την ανταλλαγή δανείων που είχε συνάψει το δημόσιο σε γιεν με ισόποσα σε ευρώ. Η προνομιακή σχέση της Goldman με το ελληνικό δημόσιο συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι το 2009, ωστόσο παρά τα σαφή δείγματα οι αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές φαίνεται ότι έκαναν τα στραβά μάτια. Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι το 2008, όταν η Eurostat διεξήγαγε μια τυπική πανευρωπαϊκή έρευνα για το ρόλο των παραγώγων αυτών προϊόντων στη διαχείριση του δημόσιου χρέους, οι τεχνοκράτες της είχαν αρκεστεί στην έγγραφη διαβεβαίωση του τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γ. Αλογοσκούφη, με την οποία γνωστοποιούσε ότι η Ελλάδα δεν είχε πραγματοποιήσει τέτοιου είδους συναλλαγές. Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», που επικαλείται ανώνυμες πηγές, η Goldman Sachs «βγήκε» από τη συμφωνία του επιτοκιακού αυτού

swap το 2005, όταν αυτό μεταβιβάστηκε στην Εθνική Τράπεζα. Στα τέλη του 2008, που η οικονομική κρίση βρισκόταν στο απόγειό της και οι τράπεζες αναζητούσαν εναγωνίως ρευστότητα, η Goldman Sachs και η Εθνική Τράπεζα «βρήκαν τρόπο για να κάνουν αυτή την επιτοκιακή συναλλαγή στοιχείο του ενεργητικού (σ.σ.: της τράπεζας) το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν εγγύηση στην ΕΚΤ με αντάλλαγμα ρευστότητα» στα πλαίσια σχετικού προγράμματος της ΕΚΤ για τη χορήγηση φθηνού ρευστού στις τράπεζες. Ακολούθησε η εξαγορά των swaps (συναλλαγματικών και επιτοκίων) από την Εθνική. Το 2008 έγινε νέα αναμόρφωση των όρων των συμφωνιών αυτών, για να καταλήξουν το 2009, με τη μορφή τιτλοποιηθέντων ομολόγων, σε μια εταιρεία ειδικού σκοπού, την Titlos, η οποία κατέβαλε στην Εθνική Τράπεζα περίπου 5,3 δισ. ευρώ.

Η υπόθεση Titlos και η αποκάλυψη της αλήθειας

ε βασικό της θέμα με τίτλο «Η Goldman Sachs και η Ελλάδα συναντήθηκαν στην Τitlos Ρlc» η εφημερίδα WSJ αναφέρθηκε σε μια εταιρεία που λειτουργούσε σε ένα μικρό γραφείο στο Λονδίνο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, «ήταν ο κόμβος για σύνθετες συναλλαγές σχεδιασμένες να κρύψουν χρέη», ενώ γίνεται και αναφορά σε νέες στενές επαφές που υπήρξαν το 2009 μεταξύ του επενδυτικού οίκου και της Εθνικής Τράπεζας προκειμένου να υπάρξουν οφέλη για όλες τις πλευρές. Όπως γράφει η «Wall Street Journal», το 2009 η Εθνική Τράπεζα και η Goldman Sachs κανόνισαν ώστε η Τitlos, που φέρεται να είναι επενδυτικό όχημα της Εθνικής Τράπεζας, να μετατρέψει παράγωγα προϊόντα που είχαν προκύψει από τη συμφωνία swap με ελληνικά κρατικά ομόλογα που είχε κάνει η Goldman Sachs με το ελληνικό δημόσιο το 2001, σε τίτλους που θα μπορούσαν να δοθούν ως εγγύηση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για φθηνή χρηματοδότηση της τράπεζας. Οι τίτλοι αυτοί ύψους 5,1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το δημοσίευμα, αρχικά πωλήθηκαν στην αγορά και στη συνέχεια επαναγοράστηκαν από την Εθνική Τράπεζα, η οποία τα έδωσε στην ΕΚΤ ως εγγύηση για να δανειστεί φθηνά. Η Τitlos «στήθηκε για να εκμεταλλευτεί την προσπάθεια της ΕΚΤ να παράσχει ρευστότητα σε

062_067_SWAPS24/02/20126:15μ.μ.Page67

ένα τραπεζικό σύστημα που είχε πληγεί από τη χρηματοοικονομική κρίση», αναφέρει η εφημερίδα, προσθέτοντας ότι «τα ομόλογα της Τitlos είχαν σχεδιαστεί για να αποτελέσουν εγγύηση για το πρόγραμμα αυτό». Την ίδια περίοδο η Goldman μεσολαβεί και ιδρύεται στο Λονδίνο μια εταιρεία-φάντασμα ονόματι Titlos. H εταιρεία αυτή, «εταιρεία ειδικού σκοπού» (SPV- Special Purpose Vehicle) όπως ονομάζεται, δηλαδή μια εταιρεία που δημιουργήθηκε για να διενεργηθεί μια οικονομική συναλλαγή, εκδίδει γραμμάτια ύψους 5 δισ. περίπου ευρώ, όσα ακριβώς δηλαδή χρωστούσε το δημόσιο στην Εθνική Τράπεζα. H Titlos λοιπόν «αγοράζει» με αυτά τα γραμμάτια από την Εθνική τα δικαιώματα που αυτή είχε στα χρωστούμενα του δημοσίου αλλάζοντας το

επιτόκιο. Με μια πολύπλοκη διαδικασία πλέον το ελληνικό δημόσιο επιβαρύνεται με επιπλέον χρέη προκειμένου να εξυπηρετηθεί το δομημένο δάνειο που πήρε το 2001.

Τα πρόσωπα-κλειδιά

ίναι προφανές ότι πίσω από αυτές τις συμφωνίες σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχει ο κ. Σημίτης αλλά και ο κ. Παπαδήμος, επί των ημερών των οποίων συνέβησαν αυτές οι αλχημείες που σήμερα οδήγησαν τη χώρα σε αυτή την κατάσταση. Στο κάδρο, ωστόσο, μπαίνει και ένα τρίτο πρόσωπο, ο περίφημος Πέτρος Χριστοδούλου, ένα άλλο πρώην στέλεχος της Goldman Sachs που τότε διηύθυνε την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος όπου και μεταπωλήθηκε μέρος του επί-

Οι εταιρείες που δημιουργήθηκαν είχαν όλες έδρα στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου και κατά περίεργο τρόπο όλα τα Δ.Σ. των εταιρειών αυτών του ελληνικού δημοσίου συγκροτούνται από τους ίδιους, αλλοδαπούς κυρίως, και συγκεκριμένα από τους A. Kamarowsky, Federigo Cannizzaro και Jean-Marc Debaty

μαχου swap, ο οποίος σήμερα διαχειρίζεται το ελληνικό χρέος. Όπως αναφέρει η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», ο νέος επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ, Πέτρος Χριστοδούλου, βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας που διατάχθηκε από τη FED, για τις συμβάσεις που υπογράφηκαν μεταξύ ελληνικού δημοσίου και Goldman Sachs. Το δημοσίευμα μεταξύ άλλων αναφέρει: «Στην Ευρώπη η Goldman Sachs προσλαμβάνει ισχυρούς για να εδραιώσουν την εξουσία της. Ο Πέτρος Χριστοδούλου δεν ενδιαφέρεται για τα κομπλιμέντα από όπου και να προέρχονται αυτά. Από όταν ήταν έφηβος, αυτός ο πρώτος μαθητής της τάξης, άκουγε τα καλύτερα για το πρόσωπό του. Στις 19 Φεβρουαρίου ορίστηκε ως επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ και βρίσκεται σήμερα στην πρώτη γραμμή. Ωστόσο, ο πρώην επικεφαλής της διαχείρισης διαθεσίμων της Εθνικής Τράπεζας βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας που διατάχθηκε από τη FED για τις συμβάσεις που υπογράφηκαν για το ελληνικό χρέος και σχετίζονται με την Goldman Sachs και άλλους οίκους. Ο νεοϋρκέζικος οίκος φαίνεται ότι πληρωνόταν για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στην ελληνική κυβέρνηση, κερδοσκοπώντας στο χρέος της χώρας. Συγκεκριμένα, η FED ενδιαφέρεται για το ρόλο που έπαιξε ο Πέτρος Χριστοδούλου, ο οποίος στις αρχές του 2009 είχε την εποπτεία της ίδρυσης της –συγγενικής της Goldman Sachs– λονδρέζικης εταιρείας Titlos, με σκοπό τη μεταφορά του χρέους της Ελλάδας στην Εθνική Τράπεζα. Και πριν προσληφθεί στην τελευταία το 1998, ο συγκεκριμένος ήταν τραπεζίτης στην... Goldman Sachs. Η υπόθεση αυτή φέρνει στο φως τη δύναμη του ευρωπαϊκού δικτύου επιρροής της Goldman Sachs που έχει παγιωθεί από το 1985. Και βέβαια αυτό το σφικτό πλέγμα, ταυτόχρονα υπόγειο και φανερό, έχει τους διαμεσολαβητές και τους πιστούς τους, οι οποίοι, χάρη στις επαφές τους, ανοίγουν τις πόρτες των κυβερνήσεων. Αυτοί οι σύμβουλοι που προσλαμβάνονται με μεγάλη φροντίδα και πληρώνονται με χρυσάφι γνωρίζουν πολύ καλά τα μυστικά των διαδρόμων της εξουσίας στους κόλπους της Ε.Ε. Αποτελούν το αφτί των πολιτικών, τους οποίους μπορούν να καλούν απευθείας στο τηλέφωνο σε στιγμές κρίσης. [...] Για την Goldman Sachs ένα από τα πλεονεκτήματα αυτού του δικτύου είναι η δυνατότητα να προχωράει παραμένοντας κρυφό. Έτσι, στους “Financial Times” της 15ης Φλεβάρη ο Otmar Issing υπογράφει ένα άρθρο – κατά της επιχείρησης διάσωσης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο εν λόγω κύριος υπογράφει το κείμενο, παραλείποντας να διευκρινίσει ότι από το 2006 είναι διεθνής σύμβουλος της Goldman Sachs. Και ότι η τράπεζα που έχει κερδοσκοπήσει κατά του ενιαίου νομίσματος χάνει τα πάντα σε περίπτωση ευρωπαϊκής παρέμβασης». Μάρτιος/2012

crash 67

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:09 μ.μ. Page 68

crash

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Μπαίνουμε στα «άδυτα» του νέου Μνημονίου και αποκαλύπτουμε πώς η χώρα έχει παραδοθεί στους δανειστές με το... κλειδί στο χέρι

68 crash Μάρτιος/2012

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:09 μ.μ. Page 69

Mας έχουν δεΣει

χειροπOδαρα...

εμένο… χειροπόδαρα θέλουν το πολιτικό σύστημα της χώρας οι δανειστές μας κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς πριν καν ανατρέξει στις προβλέψεις του νέου Μνημονίου, πριν καν προσπαθήσει να αποκρυπτογραφήσει τους στριφνούς και δυσνόητους όρους της νέας δανειακής σύμβασης.

Οι πιέσεις των τελευταίων ημερών για… όρκους πίστης στη μνημονιακή στρατηγική ακόμα και από τα κόμματα της Αριστεράς δεν είναι υπερβολή των μέσων ενημέρωσης, αφού ακόμα και στην πιο κρίσιμη τηλεδιάσκεψη του Eurogroup ομόλογοι του Ευάγγελου Βενιζέλου έφτασαν να ζητούν την υπογραφή και του ΚΚΕ, προκειμένου να ανάψουν «πράσινο φως» στο νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα! Αν και το Eurogroup προσπέρασε γρήγορα αυτή την πρόταση, στο τραπέζι έμεινε ως όρος η ανάληψη δεσμεύσεων –όχι εγγράφων– και από τα υπόλοιπα κόμματα πλην Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, καθώς το «καυτό» παρασκήνιο των συζητήσεων των τελευταίων ημερών αναφέρει ότι οι Ευρωπαίοι είναι θορυβημένοι από τις δημοσκοπήσεις και το συσχετισμό δυνάμεων που μπορεί να προκύψει από τις εκλογές της άνοιξης. Πληροφορίες από το Βερολίνο αναφέρουν δε ότι η πλέον επιθυμητή λύση είναι μια νέα κυβέρνηση συνεργασίας μετά τις εκλογές και μάλιστα με πρωθυπουργό τεχνοκράτη, ενδεχομένως τον Λουκά Παπαδήμο, καθώς εκτιμάται ότι μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί η πολιτική αστάθεια από τη διαφαινόμενη έλλειψη αυτοδυναμίας.

Υπό επιτροπεία

κονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου– πριν από περίπου ενάμιση μήνα, όταν το Βερολίνο με την ανοχή των φοβισμένων από τους οίκους αξιολόγησης Γάλλων έριξε την πρόταση για εγκατάσταση επιτρόπου στην Αθήνα. Ενός επιτρόπου που θα είχε όχι απλώς εποπτικό και συμβουλευτικό ρόλο, αλλά αποφασιστικές αρμοδιότητες, με τη δυνατότητα άσκησης βέτο σε όσες περιπτώσεις έκρινε ότι η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική παρεκκλίνει των προβλέψεων του Μνημονίου. Η πρόταση αυτή προκάλεσε, ως ήταν αναμενόμενο, θύελλα αντιδράσεων ακόμα και εντός της Γερμανίας, αλλά γρήγορα οι εξελίξεις δικαίωσαν όσους υποστήριξαν εξαρχής ότι η πρόταση αυτή ήταν στη λογική του… Χότζα (πρώτα λέμε ότι θα σας βάλουμε στο υπνοδωμάτιο 10 γαϊδούρια και όταν σας αφήνουμε μόνο τα 3, αναστενάζετε από ανακούφιση), αφού οι Γερμανοί είχαν κατά νου σχέδιο δράσης που θα συγκέντρωνε τη σύμφωνη γνώμη κι άλλων κρατών-μελών, κυρίως όσων εξακολουθούν να αξιολογούνται από τους οίκους με ΑΑΑ. Το σχέδιο δράσης του Βερολίνου, που έφτασε να το προωθεί ακόμα και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, είναι ένας συνδυασμός ασφαλιστικών δι-

Οι «Γκαουλάιτερ» της Τρόικας θα έχουν όχι απλώς εποπτικό και συμβουλευτικό ρόλο, αλλά αποφασιστικές αρμοδιότητες, με τη δυνατότητα άσκησης βέτο

κλείδων, οι οποίες ουσιαστικά αφαιρούν από την ελληνική κυβέρνηση τη δυνατότητα άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής. Η πρώτη δικλείδα ασφαλείας έχει να κάνει με τη μόνιμη παρουσία ελεγκτών της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ στην Αθήνα. Ήδη το ΔΝΤ έχει μόνιμο γραφείο υπό το γνωστό Μπομπ Τραά, ενώ η Κομισιόν προσανατολίζεται στο να «αξιοποιήσει» καταλλήλως το στελεχιακό δυναμικό της Ομάδας Κρούσης του Χορστ Ράιχενμπαχ. Επί της ουσίας, αυτό που απομένει είναι να καθοριστούν οι αρμοδιότητες αυτών των ελεγκτών, οι οποίες, σύμφωνα με τα όσα έχουν ακουστεί και γραφτεί τα τελευταία 24ωρα, δεν θα είναι πλέον συμβουλευτικού ή τεχνικού χαρακτήρα. Η δεύτερη δικλείδα ασφαλείας έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός ειδικού λογαριασμού, μέσω του οποίου θα περνάνε τα κονδύλια του δεύτερου πακέτου βοήθειας. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του λογαριασμού, που αποτελεί έμπνευση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είναι πως θα εξυπηρετεί κατά προτεραιότητα τις εξωτερικές υποχρεώσεις της Ελλάδας, δηλαδή θα πληρώνονται καταρχήν τόκοι και χρεολύσια, κάτι που σημαίνει πρακτικά ότι στην περίπτωση που οι ελληνικές αρχές δεν έχουν επαρκή ταμειακά διαθέσιμα για την κάλυψη των εσωτερικών αναγκών, δεν θα πληρώνονται μισθοί, συντάξεις και λοιπές υποχρεώσεις. Το μέτρο αυτό κρίνεται αναγκαίο από το Βερολίνο, προκειμένου να ασκηθεί πίεση στην Αθήνα για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πρωτογενών πλεονασμάτων, έτσι ώστε να μην κηρυχθεί εσωτερική στάση πληρωμών, ωστόσο είναι προφανές ότι σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης τα έσοδα θα εξακολουθούν να υπολείπονται των στόχων, ενώ από την άλλη πλευρά η αδυναμία εξόφλησης των υποχρεώσεων του Δημοσίου έναντι τρίτων θα επιτείνει το ήδη εκρηκτικό πρόβλημα στην πραγματική οικονομία. Η τρίτη δικλείδα ασφαλείας βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τη δεύτερη, αφού για να γίνει ακόμα πιο έντονη η πίεση στις ελληνικές αρχές, τα κονδύλια από το δεύτερο

▲ ▲

Η σκέψη για μετατροπή της Ελλάδας σε οιονεί προτεκτοράτο άρχισε να αποκτά σάρκα και οστά –γιατί σαφώς και το σχετικό κλίμα υπήρχε από την πρώτη φορά που πάτησε το πόδι του στο Eurogroup ο πρώην υπουργός Οι-

του Γιώργου Παππού

Μάρτιος/2012

crash 69

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:09 μ.μ. Page 70

Από το «ιστορικό» πολύωρο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου. Η εικόνα δεν χρειάζεται περιγραφή...

▲ ▲

πακέτο στήριξης θα δίνονται σε δόσεις και πάντα με κριτήριο τις εξωτερικές υποχρεώσεις της χώρας και την ευστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Οι «δαγκάνες» του νέου Μνημονίου Μπαίνοντας στα… ενδότερα του Μνημονίου, βρίσκει κανείς και το πώς επιχειρείται ο… αφοπλισμός της ελληνικής διοίκησης με τη μεταφορά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στα χέρια ιδιωτών αλλά και το πώς περιορίζονται δραστικά τα περιθώρια δημοσιονομικών και

μη ελιγμών από την κυβέρνηση. Ειδικότερα: • Η κυβέρνηση δηλώνει την ετοιμότητά της να προσφέρει προς πώληση τα εναπομείναντα μερίδιά της στις κρατικές επιχειρήσεις, εάν παραστεί ανάγκη, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι αποκρατικοποιήσεων. Ο έλεγχος του δημοσίου θα πρέπει να περιοριστεί μόνο σε περιπτώσεις κρίσιμων δικτυακών υποδομών. • Η κυβέρνηση δεν θα προβεί ούτε θα εισαγάγει οποιαδήποτε ανώτατα όρια δικαιωμάτων ψήφου ή εξαγορών και δεν θα θεσπίσει

Διαβάστε πώς επιχειρείται ο… αφοπλισμός της ελληνικής διοίκησης με τη μεταφορά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στα χέρια ιδιωτών αλλά και το πώς περιορίζονται δραστικά τα περιθώρια δημοσιονομικών και μη ελιγμών από την κυβέρνηση 70 crash Μάρτιος/2012

οποιαδήποτε δυσανάλογα και μη δικαιολογούμενα δικαιώματα αρνησικυρίας (βέτο) ούτε οποιαδήποτε άλλη μορφή ειδικών δικαιωμάτων στις αποκρατικοποιούμενες εταιρείες. • Η κυβέρνηση θα ορίσει τις εξουσίες που θα μεταβιβαστούν από το πολιτικό επίπεδο στη φορολογική διοίκηση. Αυτές οι εξουσίες θα περιλαμβάνουν τον έλεγχο πάνω σε καίριες επιχειρηματικές δραστηριότητες και διαχείριση ανθρώπινων πόρων. Η κυβέρνηση επίσης θα εντείνει τον έλεγχο επί των τοπικών εφοριών από τα κεντρικά γραφεία και θα καλύψει τη θέση του Γενικού Γραμματέα Διοίκησης Εσόδων με ένα εξωυπηρεσιακό πρόσωπο κατάλληλης επαγγελματικής πείρας. • Η κυβέρνηση υιοθετεί νομοθεσία προκειμένου να απλουστεύσει και να μειώσει τον απαιτούμενο χρόνο για τις πολεοδομικές διαδικασίες, να επικαιροποιήσει και να κωδικοποιήσει τη νομοθεσία για τα δάση, τις δασικές εκτάσεις και τα πάρκα. Υιοθετεί επίσης νομοθετικά μέτρα για τη διαχείριση των βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων και αδειοδοτεί τουλάχιστον δύο χώρους διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων. • Η κυβέρνηση καταργεί τα νόμιμα τιμολόγια

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:10 μ.μ. Page 71

Ξένες αλλά και εγχώριες εφημερίδες χαρακτηρίζουν την ηγεμονική πολιτική κατά της Ελλάδας ως μέρος του 4oυ ΡΑΪΧ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ ή άλλους οργανισμούς σε τομείς προτεραιότητας. Η Ομάδα Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα θα συντονίζει τις ανωτέρω

δράσεις τεχνικής βοήθειας σύμφωνα με την αποστολή της. Η ελληνική διοίκηση θα διασφαλίσει τη συνέχεια της τεχνικής βοήθειας που έχει δρομολογηθεί.

▲ ▲

ηλεκτρικής ενέργειας για όλους, πλην των ευπαθών καταναλωτών. • Η κυβέρνηση θα ζητήσει την παροχή τεχνικής βοήθειας από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.,

Μάρτιος/2012

crash 71

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:10 μ.μ. Page 72

Kάθε πότε θα γίνεται έλεγχος και σε ποια υπουργεία Προκαταρκτικά μηνιαία στοιχεία για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού (συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης ανά κύρια κατηγορία εσόδων και δαπανών και ανά υπουργείο). (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Μηνιαίως, 15 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα – αυτά τα στοιχεία θα περιλαμβάνονται επίσης σε επόμενες διαβιβάσεις σε περίπτωση αναθεώρησης.

Επικαιροποιημένα μηνιαία σχέδια για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού για το υπόλοιπο του έτους. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο

Μηνιαίως, 30 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα.

Οικονομικών)

Μηνιαία στοιχεία για τη μισθολογική δαπάνη του δημοσίου, τον αριθμό των εργαζομένων (συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης ανά υπουργείο και δημόσιο φορέα εκτός κεντρικής κυβέρνησης) και το μέσο μισθό (συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μεριδίων του βασικού μισθού των επιδομάτων και των μπόνους).

Μηνιαίως, 30 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα (έναρξη Ιούνιος 2010).

(Στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών)

Προκαταρκτικά μηνιαία ταμειακά στοιχεία για τους φορείς της γενικής κυβέρνησης, εκτός του κράτους. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Μηνιαίως, 30 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα – αυτά τα στοιχεία θα περιλαμβάνονται επίσης σε επόμενες διαβιβάσεις σε περίπτωση αναθεώρησης.

Μηνιαία στοιχεία προσωπικού: αριθμός υπαλλήλων, προσλήψεις, αποχωρήσεις, μετατάξεις μεταξύ κυβερνητικών φορέων και από και προς την εργασιακή εφεδρεία, ανά φορέα. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα υπουργεία Εσωτερικών και

Μηνιαίως, 30 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα.

Οικονομικών)

Εβδομαδιαία στοιχεία για την ταμειακή θέση της κυβέρνησης με αναφορά στις χρήσεις και τις πηγές κεφαλαίου καθώς και στον αριθμό των καλυπτόμενων ημερών. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών) Στοιχεία για τη χρηματοδότηση κάτω από τη γραμμή της γενικής κυβέρνησης. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Στοιχεία εκκρεμών οφειλών της γενικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του κράτους, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της κοινωνικής ασφάλισης, των νοσοκομείων και νομικών προσώπων. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο

Εβδομαδιαίως την Παρασκευή, με αναφορά στην προηγούμενη Πέμπτη.

Μηνιαίως, όχι αργότερα από 15 ημέρες μετά το τέλος κάθε μήνα – αυτά τα στοιχεία θα περιλαμβάνονται και σε επόμενες διαβιβάσεις σε περίπτωση αναθεώρησης. Τριμηνιαίως, εντός 55 ημερών μετά το τέλος κάθε τριμήνου.

Οικονομικών βάσει στοιχείων από διάφορα υπουργεία)

Στοιχεία σχετικά με τη χρήση των δανείων διεθνούς βοήθειας κατανεμημένα στις ακόλουθες κατηγορίες: Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, δεσμευμένος λογαριασμός, αποπληρωμή χρέους, πληρωμές τόκων, ανά τρίμηνο και σωρευτικά

Τριμηνιαίως, έως το τέλος κάθε τριμήνου.

Στοιχεία για το δημόσιο χρέος και τις νέες εγγυήσεις που εκδίδονται από τη γενική κυβέρνηση προς τις δημόσιες επιχειρήσεις και τον ιδιωτικό τομέα. Στοιχεία για το ληξιπρόθεσμο χρέος, προγραμματισμένες αποπληρωμές μηνιαίως, διαχωρισμός μεταξύ βραχυπρόθεσμου χρέους και μακροπρόθεσμου χρέους. Στοιχεία σχετικά με τις προγραμματισμένες μηνιαίες εκροές τόκων.

Μηνιαίως, εντός ενός μήνα.

(Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Στοιχεία ιδιωτικοποιηθέντων στοιχείων ενεργητικού και εσόδων που εισπράχθηκαν. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Μηνιαίως.

Στοιχεία για τις δημόσιες επιχειρήσεις: έσοδα, δαπάνες, μισθοδοσία, αριθμός υπαλλήλων και υποχρεώσεις (των λήξεων του χρέους των δημόσιων επιχειρήσεων). (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Μηνιαίως, εντός τριών εβδομάδων μετά το τέλος κάθε μήνα για τις δέκα μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Τριμηνιαίως, εντός τριών εβδομάδων από το τέλος κάθε τριμήνου για τις άλλες επιχειρήσεις. Τριμηνιαίως για τη λήξη των υποχρεώσεων των κρατικών επιχειρήσεων.

Μηνιαία κατάσταση των συναλλαγών μέσω των λογαριασμών εκτός προϋπολογισμού. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα υπουργεία Οικονομικών και Παιδείας)

Μηνιαίως, στο τέλος κάθε μήνα.

Μηνιαία στοιχεία των συναλλαγών των ειδικών λογαριασμών. (Στοιχεία που συγκεν-

Μηνιαίως, στο τέλος κάθε μήνα.

τρώνονται από το υπουργείο Οικονομικών)

Έκθεση προόδου για την εκπλήρωση των προϋποθέσεων πολιτικής. (Η έκθεση

Τριμηνιαίως, πριν από την έναρξη της αντίστοιχης αξιολόγησης.

εκπονείται από το υπουργείο Οικονομικών)

Μηνιαία στοιχεία για τις δαπάπες υγείας των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης. (Στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα υπουργεία Εργασίας και Υγείας)

72 crash Μάρτιος/2012

Μηνιαίως, εντός τριών εβδομάδων από το τέλος κάθε μήνα. Έναρξη με τα στοιχεία Ιανουαρίου 2011 για τα ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ και ΟΠΑΔ και από τον Απρίλιο του 2011 για τα άλλα ταμεία.

068_073_PAPOUS 24/02/2012 3:10 μ.μ. Page 73

074_077_TOMSEN_RAIXENBAX 24/02/2012 5:26 μ.μ. Page 74

crash

ΠΟΡΤΡΕΤΟ

Το who is who των δύο

«ΓΚΑΟΥΛΑΪΤΕΡ»

Πληρώνουμε

το... βάρος τους σε «χρυσάφι» της Κάτιας Τσιμπλάκη

Χορστ Ράιχενμπαχ 74 crash Μάρτιος/2012

O ένας είναι το «Σεραφείμ» της Μέρκελ και ο άλλος το «Χερουβείμ» του Μπαρόζο

074_077_TOMSEN_RAIXENBAX 24/02/2012 5:26 μ.μ. Page 75

▲ ▲

Χορστ Ράιχενμπαχ vs Πόλ Τόμσεν. Οι αρχάγγελοι των ταγμάτων Σεραφείμ και Χερουβείμ, της Ε.Ε. και του ΔΝΤ αντίστοιχα, που ανέλαβαν να εκτελέσουν εντολές και να επιτελέσουν έργο «Κυρίου» για τη σωτηρία της ελληνικής οικονομίας, είναι γεμάτοι αδυναμίες. Μπορεί να έχουν ως κοινό στόχο να μας ανεβάσουν από την Κόλαση στον Παράδεισο, όμως ο «Κύριος» που υπακούει ο καθένας έχει τις δικές του βουλές και όταν «Αυτοί» συγκρούονται, τότε εμφανίζονται σύννεφα στην επιχείρηση σωτηρίας της ψυχής της ελληνικής οικονομίας. Ο μεν Χορστ Ράιχενμπαχ είναι το εξαπτέρυγο του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος άλλωστε τον επανέφερε στην οικονομική σκηνή μετά από έξι χρόνια σύνταξης, αναθέτοντάς του το 13ο (και γρουσούζικο;) πόστο εργασίας στην Ε.Ε. Πρόκειται για την ηγεσία της Τask Force (υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Ανθρωπίνων Πόρων της Κομισιόν), που βασικός της στόχος είναι να χειριστεί τη στήριξη της ανάπτυξης, την παροχή ρευστότητας στην αγορά και την επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ο Ράιχενμπαχ μπορεί να θεωρείται απρόσιτος, αυστηρός και άκαμπτος τεχνοκράτης, όμως από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ενίσχυσης της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι εμφανίζεται περισσότερο διαλλακτικός από τον Τόμσεν φέρεται να του δίνει μπόνους στο να αναλάβει ακόμη ένα νέο πόστο στην Ε.Ε. Πρόκειται για τη θέση επιτρόπου που θα υλοποιήσει το Μνημόνιο ΙΙ. Και για αυτή τη «θεία» αποστολή τον προορίζει και τον προβάλλει υπέρ το δέον στους κόλπους της Ε.Ε. ο Μπαρόζο. Ο Πολ Τόμσεν θεωρείται ως το «αγγελικό» φερέφωνο της Ανγκέλα Δωροθέα Μέρκελ, γι’ αυτό και αρχικά κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να μην επιτευχθεί το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, ταυτιζόμενος με τη «σιδηρά κυρία» της Ε.Ε. και όχι με το πρώην αφεντικό του στο ΔΝΤ, τον Στρος Καν. Καυστικός, ειρωνικός, αδιάλλακτος, με αυτά τα επίθετα τον «στολίζουν» οι Έλληνες υπουργοί που συνεργάζονται μαζί του. Ο επικεφαλής της αποστολής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ελλάδα είναι αυτός που διαμόρφωσε το σκληρό πρόγραμμα για την οικονομία και από την έκθεσή του εξαρτάται εάν η χώρα μας θα λαμβάνει τη νέα δόση οικονομικής ενίσχυσης. Μπορεί στην Ουάσινγκτον να τον χαρακτηρίζουν ως «troubleshooter» (αυτός δηλαδή που εξολοθρεύει τα προβλήματα), όμως για την πορεία της ελληνικής οικονομίας έχει αποδειχθεί «troublemaker» (αυτός δηλαδή που δημιουργεί προβλήματα). Ανώτατα κυβερνητικά στελέχη του καταλογίζουν ότι δημιουργεί προσκόμματα στις συμφωνίες που προσπαθεί να κλείσει η Ελλάδα με την Τρόικα και με τους ιδιώτες επενδυτές για το PSI. Ο λόγος; Τα συμφέρονται που εκφράζει το ΔΝΤ έχουν πολλαπλά οφέλη από την πτώχευση της Ελλάδας, γι’ αυτό άλλωστε και ρίχνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων νέους, ακόμη πιο σκληρούς, όρους για τη χώρα μας.

Πoλ Τόμσεν Μάρτιος/2012

crash 75

074_077_TOMSEN_RAIXENBAX 24/02/2012 5:26 μ.μ. Page 76

crash

ΠΟΡΤΡΕΤΟ

▲ ▲

Ράιχενμπαχ και Τόμσεν είναι οι επί ελληνικής γης εκπρόσωποι του Μπαρόζο και της Μέρκελ. Όταν οι σχέσεις του Πορτογάλου και της Γερμανίδας διαταράσσονται, τότε αυτό έχει άμεση επίδραση και στο πώς διαχειρίζονται την ελληνική κρίση. Το περιοδικό «Der Spiegel» ουκ ολίγες φορές έχει αναφερθεί στις σχέσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Γερμανίδας Καγκελαρίου που ακροβατούν πάνω σε τεντωμένο σχοινί, ακονίζοντας τις ρομφαίες τους για το ποιος τελικά θα πάρει το πάνω χέρι στη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη. Ποιος όμως κερδίζει; Ας εστιάσουμε στους αγγέλους διάσωσης της ελληνικής οικονομίας. 66άχρονος Χορστ Ράιχενμπαχ (Horst Reichenbach) γεννήθηκε το 1945 στο Κάιλ της Γερμανίας. Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Οντάριο στον Καναδά, ενώ είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στα Μαθηματικά και κάτοχος PhD στη Μακροοικονομία. Eίναι παντρεμένος με την ευρωβουλευτή των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών Ντάγκμαρ Ροθ-Μπέρεντ, με την οποία έχουν τρία παιδιά. Είναι παλιά καραβάνα της Ε.Ε., αφού μετρά 30ετή θητεία στα όργανά της. Οι δύσκολες αποστολές είναι η ειδικότητά του, καθώς ήταν επικεφαλής της επιτροπής της Κομισιόν που ασχολούνταν με τις συνέπειες του Τσερνομπίλ και των «τρελών αγελάδων» στην Ε.Ε. Ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία με το σκαρί της Ε.Ε., από το 1975, ως γενικός διευθυντής του Γραφείου Οικονομικών Υποθέσεων της Κομισιόν, μέχρι και το 2005, που ο ίδιος έδεσε κάβο στην καριέρα του με το βαθμό του γενικού διευθυντή. Όταν λέμε ότι βγήκε στη σύνταξη, δεν εννοούμε ότι μετακόμισε σε κάποια επαρχιακή πόλη της Γερμανίας, να πίνει μπίρα, να τρώει λουκάνικα και να αρμέγει αγελάδες, αλλά στο Λονδίνο. Εκεί ορίστηκε γενικός γραμματέας στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (EBRD), η οποία χρηματοδοτεί αναπτυξιακά έργα σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της κεντρικής Ασίας. Δύο χρόνια μετά προήχθη στη θέση του αντιπροέδρου της τράπεζας. ον περασμένο Ιούλιο ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο του πρότεινε να αναλάβει την Ομάδα Δράσης, αναλαμβάνοντας να υποδείξει τους τρόπους με τους οποίους θα ενισχυθεί η ανάπτυξη στη χώρα μας, δίδοντας παράλληλα κάθε τέσσερις μήνες αναφορές προόδου της Ελλάδας στην Κομισιόν. Ο μισθός του αγγίζει τις 10.000 ευρώ το μήνα μεικτά. Μπορεί οι συμπατριώτες του να μας σέρνουν τα εξ αμάξης, αποκαλώντας μας τεμπέληδες, χαραμοφάηδες της Ε.Ε., όμως ο ίδιος έχει εκφράσει δημόσια την πικρία του για το χαρακτηρισμό «γκαουλάιτερ» (Gauleiter) που του απέδωσαν μόλις έφτασε την Αθήνα. Διευκρίνισε ότι δεν προσπαθεί να υποκαταστήσει το έργο των υπουργών και ούτε είναι «γκαουλάιτερ», τοποτηρητής δηλαδή του ναζιστικού καθεστώτος. «Για όποιον ζει για μεγάλο διάστημα εκτός Γερμανίας η σύγκριση με γερμανικές καταστάσεις προηγούμενων καιρών είναι άτοπη», είπε χαρακτηριστικά. Ο Ράιχενμπαχ χαρακτηρίζεται άμεσος, απόλυτος, αυστηρός, αλλά ευγενικός. Ως προτεραιότητα έχει θέ-

76 crash Μάρτιος/2012

Οι επισκέψεις του Τόμσεν και της παρέας του στα υπουργεία Υποδομών και Εσωτερικών άφησαν λογαριασμούς της τάξης των 1.000 ευρώ σε ροφήματα! Ο δε μισθός του, ως αναπληρωτής διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ, αγγίζει τα 309.000 δολάρια, δηλαδή 235.087 ευρώ το χρόνο. Ο μηνιαίος μισθός του ανέρχεται στα 19.590 ευρώ. σει την αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, που βρίσκεται σε εξέλιξη, την ταχύτερη απορρόφηση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων (ΕΣΠΑ) και την ταχύτερη έγκριση αποφάσεων της Ε.Ε. για παροχή εγγυήσεων στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Έχει δώσει εντολές για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, για την επίσπευση της εκδίκασης όλων των υποθέσεων που φτάνουν στα δικαστήρια και για την ενίσχυση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών. «Tο σημαντικό δεν είναι οι νόμοι,

αλλά η εφαρμογή τους», λέει υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να καταργηθεί ο Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων, να καταπολεμηθεί η γραφειοκρατία και να μειωθεί το απόθέμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών των δημόσιων οργανισμών προς τις επιχειρήσεις. Μπροστά στα ισοπεδωτικά μέτρα που ζητά επιτακτικά ο Τόμσεν οι προτάσεις του Ράιχενμπαχ ηχούν σαν μελωδία. Πρόσφατα, σε συνέντευξή του στο γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό ARD, τόνισε ότι στην Ελλάδα οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν

Έβγαλαν τον Ράιχενμπαχ από τη σύνταξη μετά από έξι χρόνια, ενώ ο Τόμσεν αμείβεται όσο 50 Έλληνες εργαζόμενοι

074_077_TOMSEN_RAIXENBAX 24/02/2012 5:26 μ.μ. Page 77

που συνέπεσε με την έλευση του Πούτιν στο Κρεμλίνο, σηματοδότησε και τη ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας της Ρωσίας και την αποκατάσταση της δόξας τους λαβωμένου γίγαντα. Σήμερα είναι αναπληρωτής διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ και, εκτός από την Ελλάδα έχει αναλάβει να επιτηρεί τις ομάδες του Ταμείου που ασχολούνται με την οικονομία σε Ισλανδία, Ρουμανία, Ουκρανία, Σερβία και Πολωνία. Ο Τόμσεν μπορεί να ζητά συνεχώς νέα πιο αυστηρά μέτρα από τους Έλληνες, να δηλώνει απερίφραστα ότι οι απολύσεις στο δημόσιο είναι ταμπού που πρέπει να σπάσει, ενώ στον ιδιωτικό τομέα οι εργαζόμενοι πρέπει να δεχθούν μειώσεις των κατώτατων μισθών, όμως για τα δικά του οικονομικά… παραστρατήματα τηρεί σιγήν ιχθύος. Οι επισκέψεις του στα υπουργεία Υποδομών και Εσωτερικών άφησαν λογαριασμούς της τάξης των 1.000 ευρώ σε ροφήματα! Ο δε μισθός του, ως αναπληρωτής διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ, αγγίζει τα 309.000 δολάρια, δηλαδή 235.087 ευρώ το χρόνο. Ο μηνιαίος μισθός του ανέρχεται στα 19.590 ευρώ. Αμείβεται δηλαδή όσο 27 Έλληνες υπάλληλοι με το «βασικό» μισθό των 739 ευρώ και όσο 50 Έλληνες που λαμβάνουν τον πραγματικό βασικό μισθό των 400 ευρώ. Και σαν να μην ήταν μόνο αυτό, είναι και με τη… βούλα φοροφυγάς, καθώς, σύμφωνα με αμερικανικό νόμο, δεν φορολογείται, όπως επίσης όλοι οι μη Αμερικανοί υπάλληλοι του ΔΝΤ. λλά και στην Ελλάδα είχε τα «τυχερά του», καθώς επωφελήθηκε ειδικών φοροαπαλλαγών που προβλέπονται από το νόμο αλλά και τις διεθνείς συμβάσεις. Έτσι, κατάφερε να εκτελωνίσει θωρακισμένο τζιπ Toyota-Land Cruiser αξίας 100.000 ευρώ με απαλλαγή από δασμούς, τέλος ταξινόμησης, φόρο πολυτελείας και ΦΠΑ! Για τον Τόμσεν η ανεπάρκεια της Ελλάδας να λάβει και να εφαρμόσει ακόμη πιο σκληρά μέτρα είναι η αιτία που δεν επιτυγχάνει να εξισορροπήσει τους οικονομικούς της δείκτες, όμως για τις κραυγές που ακούγονται και εντός της Ε.Ε., ότι το οικονομικό πρόγραμμα που εφαρμόζει είναι αδιέξοδο και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πτώχευση, έχει σφραγίσει με κερί τα αφτιά του. Ακόμη και στο ΔΝΤ οι ψίθυροι για τον κακό σχεδιασμό του ελληνικού Μνημονίου, για την αποτυχία του ελληνικού προγράμματος σταθερότητας και για τη μη έγκαιρη αντίδρασή του γίνονται πλέον φωνές. Παρά την ελληνική δυσαρέσκειά για τη συμπεριφορά και την αναποτελεσματικότητά του προγράμματός του, η χώρα μας δεν έχει ζητήσει την απομάκρυνσή του. Ο ίδιος πάντως ο Τόμσεν εμφανίζεται διατεθειμένος να υπερασπιστεί τη… φήμη του «troubleshooter» και προσανατολίζεται είτε να προτείνει τη λήψη νέων, ακόμη πιο αυστηρών, μέτρων είτε να ετοιμάσει τις βαλίτσες του για μια άλλη χώρα με ασθμαίνουσα οικονομία. Άλλωστε, ως ηγέτης του τάγματος των αγγέλων της παγκόσμιας οικονομίας, είναι ο αγγελιοφόρος του θεού-ΔΝΤ στην ανθρωπότητα, αποτελεί δηλαδή όργανό του, από το οποίο το Ταμείο διαβιβάζει τις οικονομικές βουλές του.

με αργούς ρυθμούς, αλλά ο ελληνικός λαός έχει θυσιάσει πολλά και η Ευρώπη πρέπει να δείξει υπομονή. «Τα πράγματα προχωρούν αργά, δεν πρέπει να περιμένουμε θαύματα. Πρέπει να είμαστε πιο γενναιόδωροι με τα χρονικά περιθώρια των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα», είπε ο επικεφαλής της Task Force. 56άχρονος Πολ Τόμσεν (Poul M. Thomsen) γεννήθηκε στο Άμπενραα της Δανίας. Σπούδασε και πήρε μάστερ στα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Στο ίδιο πανεπιστήμιο εργάστηκε και ως βοηθός καθηγητή. Σε ηλικία μόλις 28 χρονών «στρατολογήθηκε» στο ΔΝΤ και άρχισε να ανεβαίνει την κλίμακα της ιεραρχίας και να αναλαμβάνει δύσκολες οικονο-

μικές αποστολές. Ειδικότητά του οι χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ και του ευρωπαϊκού Νότου. Αναλυτικότερα, ορίστηκε αντιπρόσωπος του ΔΝΤ στη Σερβία τη διετία 1990-1991, αναλαμβάνοντας την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας μετά τους βομβαρδισμούς. Επόμενοι σταθμοί του η Σλοβενία και η ΠΓΔΜ. Για δύο χρόνια, από το 1996 έως το 1998, ηγήθηκε της αποστολής του ΔΝΤ στη Ρουμανία. Τον αν απέδωσε η πολιτική που εφήρμοσε σε όλες αυτές τις χώρες, είναι αμφιλεγόμενο, καθώς, άμα τη ελεύση του και εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος που χάραξε, οι χώρες έπεσαν σε ακόμη πιο βαθιά ύφεση. Επί έξι χρόνια, από το 1998 έως το 2004, ήταν επικεφαλής του γραφείου του ΔΝΤ στη Μόσχα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η απομάκρυνσή του,

Μάρτιος/2012

crash 77

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:22 μ.μ. Page 78

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

Μαυραγορίτες

ΤΑ ΤΣΑΚΑΛΙΑ της Κατοχής...

τοτε και σημερα 78 crash Μάρτιος/2012

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:22 μ.μ. Page 79

ΚΑΙ ΛΑΔΕΜΠΟΡΟΙ 3Αν το ταξίδι στην κόλαση του κατοχικού μαυραγοριτισμού συνέβαινε άπαξ, θα απασχολούσε μόνο την Ιστορία. Πλην, όμως, συνεχίζεται ανανεωμένο

3 Έπαιρναν τα σπίτια του κοσμάκη στο 1% της αξίας τους. Πώς έγινε η μεγάλη λεηλασία της ακίνητης περιουσίας

του Τάκη Μεντή

▲ ▲

Η λίστα με τα ονόματα των ανθρώπων που πλούτισαν από την πείνα και το αίμα των Ελλήνων

χειμώνας του 1941-42 στη συλλογική μνήμη αναδύεται ως ο πιο φοβερός και τρομερός του 20ού αιώνα. Ο εξοντωτικός συνδυασμός υποδούλωσης στους ξένους κατακτητές και του θανατικού από πείνα άφησε βαθιά τα ίχνη του. Ακόμη και σήμερα, 70 χρόνια μετά, πλανάται ως ομαδικό φοβικό σύνδρομο. Εκείνος ο «μαύρος χειμώνας», όμως, παραμένει στη μνήμη και για την περιβόητη «μαύρη αγορά». Οι σκοτεινές διαδρομές της ξεκινούν μαζί με το λιμό, επεκτείνονται, με εξάρσεις και υφέσεις, ενώ περνώντας από διάφορα στάδια, διαρκούν όλη την περίοδο της γερμανικής κατοχής (1941-1944). Οι «ταυτότητες» της μαύρης αγοράς και τα πρόσωπα αλλάζουν σε αυτή την πορεία, μεταβάλλονται ανάλογα με τις περιστάσεις: Μάρτιος/2012

crash 79

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:22 μ.μ. Page 80

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

▲ ▲

– Στην πρώτη φάση, ενώ ο λιμός θερίζει εκατοντάδες χιλιάδες υποκαθιστά τα δίκτυα της κατεστραμμένης οικονομίας. Με μια έννοια ήταν, τότε, μόνο κατάρα. Οι αδίστακτοι κερδοσκόποι αποκομίζουν μεγάλα χρηματικά ποσά, αλλά σώζονται παράλληλα από την πείνα και ζωές. – Στη δεύτερη, μετά την άνοιξη του 1942, όταν γίνονται οι πρώτες εισαγωγές τροφίμων και φτάνει διεθνής επισιτιστική βοήθεια, αλλά και παίρνονται κάποια μέτρα από τις κατοχικές αρχές, τα «τσακάλια» –χαρακτηρισμός της εποχής για τους μαυραγορίτες– καταβροχθίζουν τις σάρκες του λαού με άλλες συνταγές. Τότε διαπράττονται κλασικού τύπου οικονομικά εγκλήματα, με διάφορους τρόπους. – Στην τρίτη, από τις αρχές του 1944, οι μαυραγορίτες επιδίδονται στο σπορ της απαλλαγής από δραχμές, που χάνουν κάθε αξία, με τη συγκέντρωση και απόκρυψη αγαθών πρώτης ανάγκης και κάθε λογής αποθησαυρισμό. Μέσα από τα πιο διαφορετικά κανάλια της άλλαζαν χέρια περιουσίες για ένα κομμάτι ψωμί. Αναδεικνύεται μια νέα τάξη νεόπλουτων –οι περίφημοι «πλουτίσαντες επί Κατοχής»– που θα σκιάζουν την ελληνική κοινωνία ακόμη και τη μεταπολεμική περίοδο. Από τις πρώιμες κιόλας επιστημονικές εργασίες για τη μαύρη αγορά έχει καταδειχθεί ότι οι μεγάλες «ανακατατάξεις ιδιοκτησίας του πλούτου που συνέβησαν στη διάρκεια της Κατοχής επέδρασαν βαθιά στην κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της χώρας» («Μαύρη αγορά, πληθωρισμός και βία στην οικονομία της κατεχόμενης Ελλάδας», Στ. Θωμαδάκης). Στις τρεις δεκαετίες που μεσολάβησαν από την πρώτη αυτή τεκμηρίωση και τα δεκάδες βιβλία που είδαν το φως, το σύνθετο φαινόμενο του μαυραγοριτισμού έχει αναλυθεί από πολλές πλευρές και οπτικές. Κοινός, όμως, τόπος είναι μια διαχωριστική γραμμή για την

κατανόηση και αξιολόγησή του. Στην πιο πρόσφατη μελέτη αυτή ορίζεται ως εξής: «Η πρώτη αφορά τη μεταφορά πλούτου από την Αθήνα στην ύπαιθρο, λόγω έλλειψης τροφίμων…

Οι παλιές μεσαίες τάξεις φθίνουν οικονομικά, ζούνε ξεπουλώντας περιουσιακά στοιχεία, έργα τέχνης, έπιπλα, σκεύη, ρούχα και τουαλέτες, που αγοράζουν οι νέοι πλούσιοι… 80 crash Μάρτιος/2011

Το λάδι, βασικό συστατικό της -σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα «μεσογειακής» διατροφής- ήταν, εκείνη την περίοδο το απαραίτητο υλικό παρασκευής και της απλούστερης... συνταγής, μερικές φορές με μοναδικό συμπλήρωμα λίγο ψωμί. Αν το έβρισκαν και αυτό.

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 81

Από το Νοέμβριο του 1941 περισσότεροι από 20.000 Αθηναίοι καθημερινά περιπλανούνταν στα «παράνομα» παζάρια της πρωτεύουσας γιατί μόνο εκεί θα μπορούσαν να βρούν -σε... εκβιαστικές τιμές- τις πιο απλές μορφές τροφής. περιοχές που ήταν απομακρυσμένες από παραγωγικά κέντρα, εμπλέκονταν στη διαδικασία αυτή, καθώς από τις πρώτες μέρες της Κατοχής η επίσημη αγορά ήταν ανύπαρκτη. Έτσι, για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι από το Νοέμβριο του 1941 περίπου 20.000 Αθηναίοι καθημερινά αναζητούσαν τρόφιμα έξω από την πόλη. Ενώ πολλοί περισσότεροι περιπλανούνταν στα εκατοντάδες «παράνομα» παζάρια στις γειτονιές της πρωτεύουσας. Μέχρι την άνοιξη του 1942 λειτουργούσε αποκλειστι-

Τα κέρδη των μαυραγοριτών και των δωσιλόγων παρέμειναν αλώβητα και μεγάλο μέρος τους φυγαδεύτηκε ανεμπόδιστα στο εξωτερικό

κά σχεδόν μόνο η μαύρη αγορά. Αλλά η μεγάλης κλίμακας μαύρη αγορά, συνήθως από εμπόρους, πλούσιους ή πλουτίσαντες κάθε κατηγορίας, σε συνεργασία κατά κανόνα με τις αρχές κατοχής, συνιστούσε έγκλημα πολέμου και εσχάτη προδοσία. Πρωταγωνιστές της ήταν «άτομα τυχοδιωκτικά που δρουν σαν μέσα σε ζούγκλα και ό,τι αρπάξει ο καθένας. Φυσικά, αρκετοί είναι οι παλαιοί πλούσιοι, που προσαρμόστηκαν και ξανακάνουν χρήματα με τη μέθοδο των νεόπλουτων», όπως τους περιγράφει ο Γ. Θεοτοκάς. Από την άλλη πλευρά, συνεχίζει ο ίδιος, «υπάρχει πολύ κρυμμένη δυστυχία. Οι παλιές μεσαίες τάξεις φθίνουν οικονομικά, ζούνε ξεπουλώντας περιουσιακά στοιχεία, έργα τέχνης, έπιπλα, σκεύη, ρούχα και τουαλέτες, που αγοράζουν οι νέοι πλούσιοι…». Πολλά θυμίζει αυτή η περιγραφή. Είτε ως σημερινή πραγματικότητα είτε ως φόβο για την επόμενη άγνωστη και κατεξοχήν ανασφαλή περίοδο, που διανύουμε…

▲ ▲

Η δεύτερη ανακατάταξη συντελείται στον αστικό χώρο (ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα) και οφείλεται στη μεταφορά πλούτου από τα μεσαία στρώματα και τους μισθωτούς… Μια νέα ομάδα οικονομικά ισχυρών σχηματίζεται, ενώ από την άλλη ένα τμήμα της μεσαίας τάξης ωθείται στη φτώχεια» («Η ελληνική κοινωνία στην Κατοχή», Π. Βόγλης). Υπάρχει, λοιπόν, από τη μία ένας «μικρός μαυραγοριτισμός» και ο «μεγαλομαυραγοριτισμός». Αν και με ηθικά-ανθρωπιστικά κριτήρια και στις δύο βασικές εκδηλώσεις του στιγματίζεται, ταυτίζεται με το δωσιλογισμό, στην πρώτη υπάρχουν και κάποια «άλλοθι». Ήταν μια λύση στον αγώνα ζωής και θανάτου από ασιτία που έδιναν στο πλαίσιο ενός αδυσώπητου συστήματος προσφοράς και ζήτησης. Όλοι αγόραζαν από ανάγκη όσο όσο για να επιβιώσουν και όλοι όσοι μπορούσαν να πουλήσουν επωφελούνταν ή κερδοσκοπούσαν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ειδικά στις πόλεις και τις

Μάρτιος/2012

crash 81

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 82

Σαν άχρηστα σακιά, ριγμένα μέσα σε αυτοσχέδια καροτσάκια μεταφέρονταν οι άρρωστοι και οι ανήμποροι σε αναζήτηση και της πιο απλής μορφής περίθαλψης.

ΟΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ 1940-44 με την Κατοχή του σήμερα... ▲ ▲

ν το ταξίδι στην κόλαση του κατοχικού μαυραγοριτισμού συνέβαινε άπαξ, θα απασχολούσε μόνο την Ιστορία. Πλην, όμως, πολλά δείχνουν ότι συνεχίζεται ανανεωμένο. Τηρουμένων, βεβαίως, των αναλογιών και σε διαφορετικές συνθήκες. Η εποχή ανέχειας, καλπάζουσας φτωχοποίησης και εξαθλίωσης που βιώνει η ελληνική κοινωνία παρουσιάζει αρκετές και εμφανείς ομοιότητες με την τραγωδία του 1941-1944. Δεν περιορίζεται στη νέα «Κατοχή» της χώρας, χωρίς όπλα αυτή τη φορά. Ούτε στη ληστεία του εθνικού πλούτου από ξένους κατακτητές και δωσίλογους, με ή χωρίς εισαγωγικά. Αλλά και στις… μεγάλες ευκαιρίες, που δημιουργεί, τάχα, η κρίση. Στη δραστική αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, με θύμα τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα και τον κόσμο της εργασίας συνολικά. Προς όφελος παραδοσιακά εχόντων και κατεχόντων ή νέων «δυναμικών κύκλων», που εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες της κρίσης. 82 crash Μάρτιος/2012

Η τυπική είτε ουσιαστική πτώχευση της Ελλάδας πάντα αναδείκνυε «νέα τζάκια» ή ενίσχυε παλιά. Άλλαζαν ιδιοκτήτες ακίνητες και κινητές περιουσίες αντί πινακίου φακής. Ιδιωτικές και κρατικές. Από την εποχή του Όθωνα και την εποχή του Τρικούπη έως τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Πρόκειται για μια διαδικασία που μοιάζει σαν φυσικό φαινόμενο. Η Ιστορία, βεβαίως, δεν επαναλαμβάνεται, αλλά το χθες συνεχίζεται μέσα στο σήμερα. Όπως τα κεφάλαια των πλουτισάντων κάθε Κατοχή σε διεθνή θησαυροφυλάκια, για να

Όλους τους ένωνε το σύνθημα «βάστα, Ρόμελ», όταν κατέρρεαν οι Ναζί στη Β. Αφρική. Όσο παρατεινόταν η γερμανική κατάκτηση, τόσο περισσότερους θησαυρούς άρπαζαν

χρησιμοποιήσουμε μια παραστατική παρομοίωση. Επειδή και το 1941-44 είχαν φυγαδευτεί τεράστια κεφάλαια σε τράπεζες εξωτερικού. Ματαίως μεταπολεμικά τα κυνηγούσαν προς κατάσχεση ή φορολόγηση ορισμένες κυβερνήσεις και υπουργοί για να επουλωθούν πληγές του πολέμου. «Τα κέρδη των μαυραγοριτών και των δωσιλόγων», διαπιστώνει ο Κ. Βαρβαρέσος, που έγινε μεταπελευθερωτικά στόχος των νεόπλουτων και των κατοχικών μεγαλοεπιχειρηματιών, «παρέμειναν αλώβητα και μεγάλο μέρος τους φυγαδεύτηκε ανεμπόδιστα στο εξωτερικό». Αφήνοντας τα «μικρά ψάρια», δηλαδή τους μαυραγορίτες των αστικών λαϊκών αγορών και τους κερδοσκόπους μικροπαραγωγούς της υπαίθρου, ας δούμε τη σύνθεση του κοπαδιού των «μεγαλοκαρχαριών»: – Σ’ ένα αρχικό στάδιο περιλαμβάνονται όσοι βρέθηκαν από την αρχή της Κατοχής, από υπολογισμούς ή όχι, με αποθέματα τροφίμων, φαρμάκων και άλλων απαραίτητων ειδών. Μα-

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 83

Διψούσαν για κέρδος και κινούνταν έξω από κάθε όριο

▲ ▲

Εκτός από τα «μικρά ψάρια», τους μαυραγορίτες των αστικών λαϊκών αγορών και τους κερδοσκόπους μικροπαραγωγούς της υπαίθρου, υπήρχαν και πολλοί «μεγαλοκαρχαρίες»

ζί με αυτούς που από την κοινωνική θέση τους είχαν τη δυνατότητα να χτίσουν κερδοσκοπικά δίκτυα, που συνέδεαν αστικά κέντρα με τις περιφέρειες. Πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες, που μετέτρεψαν γραφεία, μαγαζιά και αποθήκες σε κέντρα συναλλαγών. Όσοι είχαν σχέσεις διαφόρων τύπων με τις αρχές και τα στρατεύματα κατοχής, που εξασφάλιζαν άδειες ή και μεταφορικά μέσα των κατακτητών για τις «δουλειές» τους. – Σ’ ένα προχωρημένο στάδιο, επιχειρηματίες, έμποροι, βιομήχανοι με σημαντική οικονομική επιφάνεια και κοινό παρονομαστή μεταξύ τους τις καλές σχέσεις ή τη συνεργασία τους με κατοχικούς αξιωματούχους. Εργοστασιάρχες που δούλευαν με παραγγελίες των κατακτητών, εργολάβοι και υπεργολάβοι δημοσίων «πολεμικών» έργων (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια). Διαμεσολαβητές και πολύπλοκα κυκλώματα μεταξύ πωλητών και αγοραστών. Ένας κόσμος που διψούσε για κέρδος και κινούνταν έξω από κάθε κοινωνικό όριο. Πιο ανήθικος ακόμη και από τους κοινούς ληστές. Αν και η μεγάλη μαύρη αγορά δεν περιοριζόταν σε μια κοινωνική ομάδα και οι «καρχαρίες» προέρχονταν από παντού, οι περισσότεροι ιστορικοί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, συμφωνούν ότι υπήρχαν δύο κυρίαρχες θέσεις που συνέβαλαν στην εξασφάλιση του πλουτισμού: «Το να είναι κάποιος κοντά στ’ αποθέματα αγαθών και κοντά στην εξουσία». Ακόμη καλύτερα, αν ασκούσε κάποια εξουσία. Όλους τους ένωνε το σύνθημα «βάστα, Ρόμελ», όταν κατέρρεαν οι Ναζί στη Β. Αφρική. Όσο παρατεινόταν η γερμανική κατάκτηση, τόσο περισσότερους θησαυρούς άρπαζαν. Όλος αυτός ο κόσμος και ο υπόκοσμος είναι αδύνατο να υπολογιστεί αριθμητικά. Το βέβαιο είναι ότι δημιουργήθηκε μια νέα τάξη. Μάρτιος/2012

crash 83

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 84

Το πιο μισητό στρώμα για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας μετά την απελευθέρωση ήταν οι «πλουτίσαντες επί Κατοχής»

▲ ▲

Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Κ. Βεργόπουλος, «παρά την καταστροφή των παραδοσιακών περιουσιών και γενικά της εθνικής παραγωγής, οι εξαιρετικές περιστάσεις της Κατοχής ευνόησαν μια μερίδα νεόπλουτων. Ο καλπάζων πληθωρισμός, που οδήγησε στην κάθε είδους κερδοσκοπία, η μαύρη αγορά και η μεταβίβαση ολόκληρων περιουσιών λειτούργησαν σαν μια οικονομία αρπαγής, δηλαδή σαν μια νέα φάση “πρωτόγονης συσσώρευσης κεφαλαίου”. Η συγκέντρωση πλούτου στα χέρια νεόπλουτων οδήγησε όχι μόνο σε φαινόμενα αποθησαυρισμού, αλλά συχνά σε ένα αξιόλογο κύμα επενδύσεων». Σε ακίνητα και κινητά, σε επιχειρήσεις, σε χρυσές λίρες. Ο συνάδελφός του, Γ. Μαργαρίτης, από τους πρώτους που έχει ασχοληθεί συστηματικά με την οικονομία της περιόδου, επισημαίνει τη μεγάλη εικόνα της μαύρης, αλλά και μιας «γκρίζας» αγοράς: «Οι εξαιρετικά προσοδοφόρες δραστηριότητες αφορούσαν σε κάποιο ποσοστό ευκαιριακές, πρόσκαιρες καταστάσεις που εμφανίζονταν στο περιθώριο της νομιμότητας, έστω και με την κατοχική εκδοχή της. Η μαύρη αγορά, στη μεγάλη κλίμακα, ήταν μία από αυτές, σημαντική εξαιτίας των επιπτώσεων που είχε στη ζωή των πολλών… Το χονδρεμπόριο, λόγου χάρη, ειδών διατροφής συνδεόταν με τρεις πηγές πλούτου: τους μηχανισμούς της κρατικής συγκέντρωσης της αγροτικής παραγωγής, από τη μεταφορά της ειδικά μέχρι την κατανομή της στο λιανικό εμπόριο, τους μηχανισμούς διαχείρισης των αγαθών που έφερνε ο Ερυθρός Σταυρός και οι άλλοι οργανισμοί από το εξωτερικό και, τελευταίο, τις παραγγελίες και τον εφοδια84 crash Μάρτιος/2012

Γερμανοί στρατιώτες σε μιά από τις καθημερινές επιδρομές και λεηλασίες σε εμπορικά καταστήματα. Από τα καταστήματα δεν γλύτωναν ούτε οι φούρνοι, έστω και αν ήταν άδειοι. σμό των στρατευμάτων Κατοχής…». Η έλλειψη οικονομικών μελετών για την περίοδο καθιστά αδύνατο τον προσδιορισμό των εισοδημάτων που προέκυπταν από αυτές τις αρπαγές. Ο ίδιος καταφεύγει σε ενδείξεις: «Από τις τελευταίες η πιο ενδιαφέρουσα, καθώς μάλιστα αφορά κυρίως το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, είναι η αγοραπωλησία ακινήτων που πήρε διαστάσεις επιδημίας, όχι τόσο στον καιρό της πείνας και των ελλείψεων του 19411942, όπως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά στα 1943-1944, όταν δηλαδή τα εισοδήματα κοινωνικών ομάδων της πόλης πήραν σημαν-

τικές αποστάσεις από τα αντίστοιχα εισοδήματα των πολλών – των μισθοσυντήρητων. Εκτός από αυτό το φαινόμενο, η γοητεία του χρυσού, η πυρετώδης αναζήτηση χρυσών λιρών αποτυπώνει επίσης την ύπαρξη εισοδημάτων, τα οποία προσπαθούσαν απεγνωσμένα να εκφραστούν σε επένδυση που θα διέσωζε την αξία τους στη διάρκεια των αναταράξεων και της γενικής ρευστότητας της εποχής». Το αποτέλεσμα ήταν το πιο μισητό στρώμα για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, μετά την απελευθέρωση, να το αποτελούν οι «πλουτίσαντες επί Κατοχής».

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 85

ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΓΟΡΑΣΤΕΣ 1 ακίνητο

40.000

2 ακίνητα

10.000

3 ακίνητα

5.000

4-10 ακίνητα

3.000

11-20 ακίνητα

400

51 και άνω ακίνητα

100

ΣΥΝΟΛΟ

60.000

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ ανά έτος ΕΤΟΣ

Καθώς τίποτα δεν λειτουργούσε με συγκεκριμένους κανόνες η ημιυπαίθρια αυτή λαϊκή αγορά μετατρεπόταν ανάλογα με τις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης σε ανταλλακτήριο ειδών και μερικές φορές σε τοκογλυφικές συναλλαγές.

H ΛΕΗΛΑΣΙΑ των ακινήτων Ο

Ο τομέας όπου αποτυπώνεται με σαφήνεια πώς άλλαζαν χέρια περιουσίες για μερικές χρυσές λίρες ή τενεκέδες λάδι και σακούλια δημητριακά είναι οι αγοραπωλησίες ακινήτων. Ειδικά στην πρωτεύουσα και στα άλλα αστικά κέντρα

1941

96.000

1942

163.000

1943

66.000

1944

25.000

ΣΥΝΟΛΟ

350.000

ανά κατηγορία Αστικά

110.000

Αγροτικά

239.000

Βιομηχανικά

1.000

ΣΥΝΟΛΟ

350.000

ΤΙΜH ΑΓΟΡAΣ ΕΠI ΚΑΤΟΧHΣ ΣΕ ΧΡΥΣEΣ ΛIΡΕΣ Λίρες

Ακίνητα

1-3

150.000

3-50

100.000

50-200

80.000

200-4.000

20.000

ΣΥΝΟΛΟ

350.000

▲ ▲

τομέας όπου αποτυπώνεται με σαφήνεια πώς άλλαζαν χέρια περιουσίες για μερικές χρυσές λίρες ή τενεκέδες λάδι και σακούλια δημητριακά είναι οι αγοραπωλησίες ακινήτων. Ειδικά στην πρωτεύουσα και στα άλλα αστικά κέντρα. Υπάρχουν οι συμβολαιογραφικές πράξεις, αρχεία από μεταπολεμικά δικαστήρια, όπου οδηγήθηκαν δεκάδες χιλιάδες υποθέσεις, από σύλλογο που ίδρυσαν το 1945 οι πωλητές για να πάρουν πίσω τις περιουσίες τους και μελέτες που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα. Τα στοιχεία που προκύπτουν από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πωλησάντων Ακίνητα επί Κατοχής και την επεξεργασία τους

ΑΚΙΝΗΤΑ

Μάρτιος/2011

crash 85

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 86

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

▲ ▲

από το δάσκαλο Π. Σάμιο, σε μεταπτυχιακή εργασία του, είναι αποκαλυπτικά και ανατριχιαστικά: – Όσο ήταν υποδουλωμένη η χώρα, άλλαξαν χέρια 350.000 ακίνητα: 110.000 αστικά, 239.000 αγροτικά και 1.000 βιομηχανικά. Οι περισσότερες μεταβιβάσεις έγιναν το 1942. Χρονιά που τελείωσε ο λιμός, οι άνθρωποι δεν πέθαιναν μαζικά από την πείνα και από την κερδοσκοπία είχαν συγκεντρωθεί τεράστια ποσά σε χέρια λίγων, σχετικά. – Η συντριπτική πλειονότητα των πωλητών, για λόγους επιβίωσης, καταστράφηκε οικονομικά. Μεταπολεμικά οι περισσότεροι καταντήσανε άποροι και περίπου 80.000 έμειναν άστεγοι. – Το ένα τριακοστό των αγοραστών απόκτησε από 11 μέχρι και 50 ακίνητα. Εκατό μάλιστα από αυτούς αγόρασαν πάνω από 51 ακίνητα ο καθένας. Το ένα εικοστό «περιορίστηκε» σε 410, το ένα τέταρτο σε 2-3 και οι υπόλοιποι από 1 ακίνητο. Με αναγωγή στον πληθυσμό, αυτό μεταφράζεται σε 2.000 «καρχαρίες», 8.000 «σκυλόψαρα», 10.000 μαυραγορίτες και 40.000 «πλουτίσαντες», που αγόρασαν σπίτια και οικόπεδα για «επένδυση» στο μέλλον. – Τα ακίνητα πωλούνται κατά μέσο όρο 1320 φορές κάτω από την προπολεμική αξία τους. Την ίδια περίοδο που οι τιμές των βασικών ειδών είχαν υπερδεκαπλασιαστεί. – Μόλις για 1-3 χρυσές λίρες πουλήθηκαν 150.000 ακίνητα. Από 3 μέχρι 50 λίρες περίπου 100.000, από 50 μέχρι 200 λίρες κάπου 80.000 και από 200-4.000 λίρες 20.000 ακίνητα. Αυτό σημαίνει ότι μεταβιβάζονταν κυρίως μικρές και μεσαίες ιδιοκτησίες. Αλλά και αισθητός είναι ο αριθμός των μεγάλων ακινήτων. Το τελευταίο αντικατοπτρίζει και την οικονομική καταστροφή που έπαθαν μερικά εύπορα στρώματα των πόλεων. – Συνήθως οι αγοραστές χαρακτηρίζονται ως δωσίλογοι, συνεργάτες των Γερμανών, μαυραγορίτες, έμποροι πλουτίσαντες επί Κατοχής και άλλα παρόμοια. Σε έναν κατάλογο με 24 ονόματα αγοραστών που απόκτησαν μέχρι και 120 ακίνητα φιγουράρουν γνωστά στην εποχή ονόματα όλων των παραπάνω κατηγοριών μαζί με βιομήχανους και εταιρείες. Στην πρώτη θέση βρίσκεται το δίδυμο Παπαλεξανδρή - Στεργίου. Μέσα σ’ ένα χρόνο μόνο (194142) απόκτησε στα Σπάτα 109 χωράφια, οικόπε-

Η συντριπτική πλειονότητα των πωλητών, για λόγους επιβίωσης, καταστράφηκε οικονομικά. Μεταπολεμικά οι περισσότεροι καταντήσανε άποροι και περίπου 80.000 έμειναν άστεγοι 86 crash Μάρτιος/2011

Με τα δελτία του αυριανού και μεθαυριανού συσσιτίου στα χέρια του το αγοράκι αυτό με τα ξεσκισμένα παπούτσια και το κουρεμένο γουλί από το φόβο της ψείρας κεφάλι του κοιτάζει με θλίψη το άδειο τσίγκινο πιάτο.

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 87

Η φωτογραφία του απαγχονισμένου που κρέμεται από τον στύλο του ηλεκτρικού στο Ζάππειο, δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα του αλλά το γεγονός ότι το θύμα φορούσε κοστούμι υποδηλώνει ότι προφανώς επρόκειτο για μαυραγορίτη ή τοκογλύφο που τιμωρήθηκε από τους Ναζί για παραδειγματισμό.

ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ

με ονοματεπώνυμο Σ

Νεαρός υπαίθριος μικροπωλητής ζαρζαβατικών διαλαλεί την περιορισμένης ποικιλίας πραμμάτεια του. κολύνει σχεδόν πάντα ένας Αθηναίος γιατρός! – Το 1942 σε σύνολο 434 πράξεων του συμβολαιογράφου Αθηνών Δημ. Καββαδία οι 100 περίπου έχουν ως συμβαλλόμενη μια Ανώνυμη Εταιρεία Αγροπόλεων. Ένας διευθυντής τράπεζας κι ένας βιομήχανος, μέλη του συμβουλίου της, διακινούν τεράστια ποσά για να αγοράσουν εκτάσεις στο Χολαργό. – Στο συμβολαιογραφείο του Μ. Προβελέγγιου της Αθήνας καταγράφονται 856 αγοραπωλησίες ακινήτων μόνο το 1942. Για σύγκριση, τα προπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια τα συμβόλαια ήταν 200-300. Παρόμοιες εικόνες προκύπτουν και από τα περισσότερα συμβολαιογραφικά γραφεία στα

αστικά κέντρα και στις περιφέρειες. Η απαξίωση των περιουσιών κατά την αγοραπωλησία ήταν ακόμη μεγαλύτερη από την ονομαστική (διαφορά πώλησης και προπολεμικής τιμής). Αυτό γινόταν με «κόλπα» και «νόμιμα» μέσα: – Μετά τη σύναψη προσυμφώνου ο αγοραστής προφασιζόταν δυσκολίες, καθυστερώντας την υπογραφή του τελικού συμβολαίου ή την εξόφληση. Στο μεταξύ, η δραχμή έχανε καθημερινά την αξία της, αλλά το ποσό που εισέπραττε ο πωλητής ήταν το προσυμφωνημένο. – Οι αγοραπωλησίες μεγαλύτερες από ένα ποσό (30.000 δραχμές) έπρεπε να πραγματοποιούνται αναγκαστικά μέσω τραπε-

▲ ▲

δα, αμπέλια, ελαιώνες και σπίτια! ύμφωνα με εκτιμήσεις μελετητών, που δεν είναι αποσπασματικές και αντανακλούν μέσους όρους, οι τιμές αγοράς των κάθε είδους ακινήτων κυμαίνονταν από 6 μέχρι 25% της προπολεμικής αξίας τους. Τις χαμηλότερες στην κλίμακα αυτή συγκέντρωναν τα μεσαία και τις υψηλότερες τα καλά ακίνητα. Οι ατομικές μαρτυρίες είναι πολλές για πεινασμένους που ξεπουλούν σε τέτοιες τιμές. Ιδού, όμως, ορισμένες ενδεικτικές συμβολαιογραφικές πράξεις στην Αθήνα, που δίνουν γενικότερες εικόνες: – Ο επιχειρηματίας Σπ. Κρασάς από τον Ιανουάριο του 1941 μέχρι το Μάιο του 1943 αγόρασε 50 ακίνητα. Κυρίως οικόπεδα. Από 30.000-1.024.000 δραχμές. Όλες έγιναν σ’ ένα συμβολαιογραφείο, με τις υποθέσεις να διευ-

Μάρτιος/2012

crash 87

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 88

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

Η γερμανική «κλούβα» με την ανοικτή καρότσα γεμίζει σιγά σιγά από έλληνες που συλλαμβάνονταν στις καθημερινές εξορμήσεις της Γκεστάπο, αδιακρίτως αδικήματος.

▲ ▲

ζών. Υπήρχαν, όμως, περιορισμοί στις αναλήψεις. Ο πωλητής μπορούσε να παίρνει περιορισμένα και κατά διαστήματα ποσά από τις καταθέσεις του (αρχικά 30.000 και αργότερα 40.000 τη βδομάδα). Με τη δραχμή να υποτιμάται σχεδόν καθημερινά ως προς τη χρυσή λίρα (συνολικά 4.367 φορές από τον Απρίλιο του 1941 μέχρι τις αρχές του 1944), οι πωλητές έχαναν μεγάλα ποσά. Προς όφελος των τραπεζών. Ας το δούμε αυτό μέσα από ένα μέσο παράδειγμα, που αναλύει ο Π. Σάμιος: Ένα ακίνητο προπολεμικής αξίας 500.000 δραχμών ή 500 λιρών (1 λίρα= 1.000 δραχμές) στην Κατοχή, λόγω του πληθωρισμού, άξιζε 1 εκατ. ή 50 λίρες (1 λίρα= 20.000 δραχμές). Αυτή ήταν η τιμή του προσυμφώνου. Ένα μήνα μετά, που υπογραφόταν το τελικό συμβόλαιο, λόγω καθυστερήσεων του αγοραστή, η δραχμή είχε πέσει κι άλλο, ενώ η λίρα είχε ανέβει (το 1941 η πτώση της δραχμής ήταν 29% το μήνα, το 194243 κυμαινόταν 30-40%, ενώ το 1944 έπεφτε κατά 1.125% μηνιαίως). Αν στο παράδειγμα μέσα σ’ ένα μήνα η λίρα από 20.000 ανέβαινε στις 28.000, ο πωλητής έπαιρνε 35 λίρες. Τα χρήματα βρίσκονταν στην τράπεζα και μέχρι να κάνει ανάληψη όλου του ποσού χρειαζόταν μήνες. Τελικά, θα εισέπραττε μόλις 5 λίρες. Το ένα εκατοστό της προπολεμικής αξίας του ακινήτου! Στο υπόμνημα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πωλησάντων Ακίνητα επί Κατοχής, που κατατέθηκε στη Βουλή το 1946, καταγράφονται 524 αγοραστές μερικών χιλιάδων ακινήτων. Ανάμεσά τους υπάρχουν 28 βιομήχανοι, 10 επιχειρηματίες, 18 κτηματομεσίτες, 6 εργολάβοι, 4 δικηγόροι, 81 έμποροι, 1 εφοπλιστής και άλλοι. Ακόμη, 13 νομικά πρόσωπα, με πρώτη την Εθνική Τράπεζα.

Άνθρωποι, πράγματα, «πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως εριμμένοι » μεταφέρονται από φορτηγό γκαζοζέν από... κάπου προς... κάπου.

88 crash Μάρτιος/2012

Από τα γνωστά ονόματα μεγαλοεπιχειρηματιών που αναφέρονται εκεί ξεχωρίζουν οι Παπαστράτοι, ο Λαναράς, ο Βασιλειάδης, ο Καρέλας, ο Χυτήρογλου κ.ά. Άλλα έγιναν αρ-

Ανάμεσα στους 524 αγοραστές μερικών χιλιάδων ακινήτων ξεχωρίζουν οι Παπαστράτοι, ο Λαναράς, ο Βασιλειάδης, ο Καρέλας, ο Χυτήρογλου κ.ά.

γότερα γνωστά, όπως, για παράδειγμα, η Ελένη Βουλπιώτη, που αγόρασε 6 ακίνητα το 1941 για 1-2 χρυσές λίρες. Ήταν η γυναίκα του Ιωάννη Βουλπιώτη, συνεργάτη των Ναζί και αντιπροσώπου της Siemens στην Ελλάδα, ο οποίος διατήρησε την ιδιότητα και μεταπολεμικά και πρωταγωνίστησε στο πρώτο μεγάλο σκάνδαλο δωροδοκίας πολιτικών στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στο ίδιο υπόμνημα ξεχωρίζουν μερικές επιμέρους, αλλά «εύγλωττες» περιπτώσεις: – Οινομάγειρας, που αγόρασε 5 οικόπεδα από το Νοέμβριο του 1941 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1942. – Ορνιθοτρόφος, που απόκτησε 2 σπίτια

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 89

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας Γερμανίδας παντρεμένης με Έλληνα, «που ήταν πολύ φτωχή και τώρα κολυμπάει στο χρήμα»

Καθημερινές εικόνες στους Αθηναικούς δρόμους. Δύο γυναίκες σαν φαντάσματα από την ασιτία, σε αναζήτηση λίγου καθαρού νερού απομακρίνονται απογοητευμένες από τον κρουνό για την δημόσια ύδρευση που σήμερα δεν έτρεξε... σταγόνα. και δεκάδες άλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Οι τελευταίοι είναι οι μικροί άρπαγες. «Οι πλούσιοι χωρικοί και νεόπλουτοι χειρώνακτες ήταν ένα μέρος του προβλήματος», όπως σχο-

Ο Ι. Βουλπιώτης, συνεργάτης των Ναζί και αντιπρόσωπος της Siemens στην Ελλάδα, πρωταγωνίστησε στο πρώτο μεταπολεμικό σκάνδαλο δωροδοκίας πολιτικών

▲ ▲

και 2 χωράφια σε μικρότερο διάστημα. – Κτηνοτρόφος, με 4 αγροτεμάχια. Ίδιο αριθμό ακινήτων αγόρασαν ένας εστιάτωρ, ένας κρεοπώλης, ένας κηπουρός κ.ά. – Πιο κινητικοί εμφανίζονται κάποιος ζαχαροπλάστης, με 5 ακίνητα μέσα σ’ ένα τετράμηνο, τρεις βουστασιάρχες, με 13 κτήματα κ.λπ. – Δεν λείπουν όργανα της τάξης, όπως αστυφύλαξ (3 σπίτια αντί 1 λίρας το καθένα), σύζυγος ενωμοτάρχη (4 ακίνητα αντί 3-11 λιρών), αξιωματικός (4 κτήματα), ούτε και αρχιερείς (ένας Ματθαίος απόκτησε με τις… οικονομίες του σπίτια και «απροσδιόριστον ακίνητον»), πρόσφυξ, με αδυναμία στα οικόπεδα,

λιάζει ο γνωστός Άγγλος ιστορικός της κατοχικής Ελλάδας Μ. Μαάουερ. Παραθέτοντας διάφορες περιπτώσεις, συμπεραίνει: « Έξω από την Αθήνα τοπικοί πρόκριτοι ήταν σε ισχυρή θέση ώστε να βοηθούν μεμονωμένους Ιταλούς ή Γερμανούς φρουράρχους. Στην πρωτεύουσα εφοπλιστές και βιομήχανοι δραστηριοποιούνταν στη μαύρη αγορά για χρυσές λίρες. Η διαβόητη “Ομάδα των Γιώργηδων” –πέντε από τους διασημότερους κερδοσκόπους– περιλάμβανε τρεις γνωστούς και ευκατάστατους προπολεμικούς υπουργούς και συνένωνε πρώην βενιζελικούς και αντιπάλους τους». Ο ίδιος παραθέτει και άλλες ειδικές περιπτώσεις Ελλήνων που πλούτιζαν με το αίμα των αδερφών τους: – Έναν υπουργό που θησαύρισε με το αμίμητο επιχείρημα: «Όταν βλέπουμε την Ελλάδα να απογυμνώνεται από τους εισβολείς, γιατί να μη σώσουμε ό,τι μπορούμε για τους εαυτούς μας;». – Την υπόθεση του διαβόητου Ιωάννη Πολυχρονόπουλου, ανώτερου αξιωματικού της αστυνομίας, που είχε μετατρέψει το σπίτι του σε μαυραγορίτικο κέντρο. – Τον επίσκοπο Μυτιλήνης, που διοχέτευε με το αζημίωτο τη βοήθεια του Ερυθρού Σταυρού σε μαυραγορίτικο κύκλωμα. – Τον Νικόλαο Κατσαρέα, αρχηγό αστυνομίας σε νησί, που συμμετείχε σε συμμορία τροφίμων και καυσίμων. – Έναν τραπεζοϋπάλληλο, που άνοιξε γραφείο με Γερμανό συγγενή της γυναίκας του κι έγινε ταχύτατα μεγαλοεπιχειρηματίας. – Μια Γερμανίδα παντρεμένη με Έλληνα, «που ήταν πολύ φτωχή και τώρα κολυμπάει στο χρήμα». – Χίους εμπόρους, που σε συνεργασία με τις κατοχικές αρχές μονοπωλούσαν το λάδι, τα κίτρα και τη μαστίχα. – Απλούς Γερμανούς στρατιώτες, που συσσώρευαν χρυσό από τη μαύρη αγορά «για αγορά κάποιου ακινήτου στην πατρίδα τους». Οι ατομικές περιπτώσεις που αναφέρονται σε διάφορες πηγές είναι πολλές εκατοντάδες. Αλλά «το θεμελιώδες γεγονός ήταν ότι ο αριθμός εκείνων που είχαν φτωχύνει και εξευτελιστεί από την οικονομική συντριβή ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο εκείνων που κέρδιζαν». Τι απέγιναν μεταπολεμικά οι περιουσίες που άλλαξαν χέρια οι νεόπλουτοι της Κατοχής και γενικά οι «πλουτίσαντες» είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα. Πάντως, στη συντριπτική πλειονότητα οι περιουσίες παρέμεναν στα χέρια των μαυραγοριτών. Παρά τις ρητές διαβεβαιώσεις κατά καιρούς για επιστροφή τους… Μάρτιος/2012

crash 89

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:23 μ.μ. Page 90

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

τραγουδοποιός Αττίκ, όταν η μαύρη αγορά ήταν στις… δόξες της και λίγο πριν αυτοκτονήσει ,έγραψε το τραγουδάκι με τίτλο «Λεφτά». Το αφιέρωνε «σαν παρηγοριά σ’ αυτούς που δεν έχουν τίποτε». Δεν πολυακούγεται σήμερα, αλλά είναι χαρακτηριστικό: «Στον περίπατό σου τον εσπερινό/Σε κάθε γωνιά με τη λέξη πεινώ/Πτωχοί σ’ ενοχλούν, πλούσιέ μου, κι ανοίγεις το βήμα/Κι ιδρώνεις, γιατί είσαι χονδρός και παχύς! Ποιος φταίει αν είναι στη γη δυστυχείς;/Το χρήμα!... Το χρήμα!... Πιο ευθύς, όμως, ήταν ο ρεμπέτης Μιχάλης Γενίτσαρης: «Μικροί μεγάλοι γίνανε/μαυραγορίτες όλοι/κι αφήσαν όλο τον ντουνιά/με δίχως πορτοφόλι / Ακόμη κι οι γυναίκες τους/τη μαύρη κυνηγάνε/τσάντες τσουβάλια κουβαλούν/κανένα δεν ψηφάνε / Πρωί και βράδυ τρέχουνε/στους δρόμους σαν κοράκια/πελάτες ψάχνουν για να βρουν/να γδάρουνε κορμάκια / Πουλήσαμε τα σπίτια μας/και τα υπάρχοντά μας/για δυο ελιές κι ένα ψωμί/να φάνε τα παιδιά μας». ια εκπληκτική σε δύναμη περιγραφή του δωσιλογισμού-μαυραγοριτισμού έχει δώσει η πένα του Δημήτρη Γληνού το 1942: «…Γύρω από τους αρχιπροδότες Τσολάκογλους έχουνε συγκροτήσει τις συμμορίες τους τα “τσακάλια”, όλοι οι ασυνείδητοι μεγαλοκαρχαρίες των θολών νερών, οι σπεκουλάντηδες, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι εργολάβοι, οι μεσάζοντες, οι “οικονομικώς συνεργαζόμενοι μετά των αρχών κατοχής”… Τα διακόσια εκατομμύρια… πέρασαν από τα χέρια τους. Μετατράπηκαν σε πολυκατοικίες, σε πλούσια χτήματα, σε βίλες, σε διαμαντικά, σε μπριλάντια, σε χρυσές λίρες, σε έπιπλα, σε μπιμπελό, σε γουναρικά, σε χαλιά που σωριάζονται στα σπίτια τους. Ό,τι πουλάει ο καθένας από μας για να φτωχοζήσει, το ρολόι του, το χαλί του, τη βέρα του, το κόσμημα της γυναίκας του, την εικόνα, όλα πέρασαν στα χέρια των

90 crash Μάρτιος/2012

Το τελευταίο και πιο πολύτιμο για την εποχή είδος -ένα ραδιόφωνομεταφέρεται από τον ιδιοκτήτη του για... σκότωμα.

«Πουλήσαμε τα σπίτια μας/και τα υπάρχοντά μας/για δυο ελιές κι ένα ψωμί/να φάνε τα παιδιά μας» “τσακαλιών”. Αυτοί κάνουν όλες τις βρόμικες επιχειρήσεις σε συνεργασία με υπουργούς και με ξένους. Αυτοί είναι οι πραγματικοί δημιουργοί της μαύρης αγοράς και όχι ο φτωχός μεταπωλητής, που προσπαθεί να ζήσει την οικογένειά του πουλώντας πέντε οκάδες τομάτες ή τρεις οκάδες μαρίδα. Κι όμως, η κυβέρνηση κυνηγάει ετούτους εδώ τους φτωχούς βιοπα-

λαιστές, και κανένα, μα κανένα “τσακάλι” δεν ετόλμησε να θίξει. Μα πώς να το θίξει; Είναι κοινοί συμμορίτες, μαζί τους τρώνε κάθε μέρα στα πλούσια τραπέζια τους. Οι προδότες και τα “τσακάλια” άνοιξαν το δρόμο στην ηθική εξαχρείωση…». (Από τo ιστορικό πολιτικο-ιδεολογικό μανιφέστο «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ».)

078_091_MABRAGORITES 24/02/2012 3:24 μ.μ. Page 91

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

crash

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΟΥΤΙΩΝ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ (ΚΑΝΑΛ) της ΕΛΒΑΛ ΑΕ

Η ΕΛΒΑΛ, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την προώθηση της ανακύκλωσης αλουμινίου, έχει δημιουργήσει στο Μαρούσι ένα Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου, το ΚΑΝΑΛ. Πρόκειται για ένα πρότυπο κέντρο που απευθύνεται κυρίως στο ευρύ κοινό αλλά και σε επαγγελματίες, το οποίο δέχεται, αγοράζει, διαχωρίζει και συσκευάζει αλουμινένια κουτιά και τα προωθεί στο εργοστάσιο της ΕΛΒΑΛ στα Οινόφυτα για να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία. Το ΚΑΝΑΛ έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται περίπου 2.800 τόνους χρησιμοποιημένων αλουμινένιων κουτιών ετησίως και εφαρμόζει Πιστοποιημένο Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά ISO 14001. Το ΚΑΝΑΛ λειτουργεί παράλληλα και ως χώρος επικοινωνίας και περιβαλλοντικής ενημέρωσης όπου δέχεται καθημερινά διαφόρους φορείς και κυρίως σχολεία. Έτσι από το 2006 μέχρι σήμερα έχουν επισκεφθεί το ΚΑΝΑΛ πάνω από 23.000 μαθητές, τους οποίους ειδικευμένοι περιβαλλοντολόγοι ενημερώνουν για τη διαδικασία και τις ωφέλειες της ανακύκλωσης.

Εξοικονόμηση ενέργειας Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι με την ανακύκλωση των κουτιών αλουμινίου επιτυγχάνεται πολύ σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 95% σε σχέση με την ενέργεια που απαιτείται για να παραχθεί ένα κουτάκι από πρωτόχυτο αλουμίνιο (από βωξίτη). Θα μπορούσε δηλαδή να γίνει παρομοίωση ενός κουτιού αλουμινίου με τράπεζα ενέργειας που πρέπει να ανακυκλώνεται συνεχώς προκειμένου να αξιοποιείται η αποταμιευμένη ενέργεια, διαφορετικά χάνεται. Για παράδειγμα, με την ανακύκλωση ενός και μόνο κουτιού αλουμινίου εξοικονομείται η ενέργεια για να λειτουργήσει μία τηλεόραση επί 3 ώρες, ή μία λάμπα επί 4 ώρες. Με την ανακύκλωση κουτιών αλουμινίου επιτυγχάνεται: • Εξοικονόμηση πρώτων υλών, δηλαδή βωξίτη. • Μείωση εκπομπών CO2. • Μείωση απορριμμάτων. Έχει υπολογιστεί ότι, αν ανακυκλώνονταν όλα τα κουτάκια θα χρειαζόμασταν 2,5 εκ. δοχεία απορριμμάτων λιγότερα και τέλος, • Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αξίζει να επισημανθεί ότι ενώ οι ωφέλειες της ανακύκλωσης αλουμινίου είναι προφανείς και πολύ σημαντικές, όπως η κατά 95% εξοικονόμηση ενέργειας, στην Ελλάδα ανακυκλώνεται μόνο το 36% των χρησιμοποιημένων κουτιών αλουμινίου,

ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος σε διεθνές επίπεδο είναι 60% και στη Γερμανία το ποσοστό ανακύκλωσης φτάνει μέχρι 96% σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αλουμινίου (European Aluminium Association).

Ενημέρωση Κατά συνέπεια, θα πρέπει να γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια και σε πολλά επίπεδα για να βελτιωθεί η κατάσταση και στην Ελλάδα. Έτσι το ΚΑΝΑΛ προσπαθώντας να συμβάλλει στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, σε συνεργασία με το Βιωματικό Σχολείο έχει υλοποιήσει τις τελευταίες πέντε σχολικές χρονιές εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνδυασμό με σχολικούς διαγωνισμούς στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση με θέμα το περιβάλλον και την ανακύκλωση.

Έμφαση στην ενημέρωση και την εκπαίδευση για την ανακύκλωση αλουμινίου

Συνολικά, στα σχολικά προγράμματα του ΚΑΝΑΛ τα πέντε αυτά χρόνια έχουν συμμετάσχει πάνω 29.130 μαθητές και αντίστοιχα 1.351 σχολικά τμήματα. Επιπλέον, το ΚΑΝΑΛ διοργάνωσε τις τελευταίες δύο χρονιές «Διαγωνισμό Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου», στον οποίο λαμβάνουν μέρος ιδιώτες, οικογένειες και σχολικές ομάδες, με στόχο τη συγκέντρωση χρησιμοποιημένων αλουμινένιων κουτιών (αναψυκτικών και μπίρας) στο Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου και την προώθησή τους για ανακύκλωση.

Εκπαίδευση Φέτος, για το σχολικό έτος 2011-2012 πραγματοποιούμε για δεύτερη φορά στα σχολεία ένα πρωτότυπο πρόγραμμα που πιστεύουμε ότι είναι πολύ αποτελεσματικό, γιατί στόχος του είναι όχι μόνο να μετατρέψει τους μικρούς μαθητές σε πρεσβευτές ανακύκλωσης, αλλά να τους βοηθήσει να κατανοήσουν βιωματικά και να μπορούν να εφαρμόσουν τις αρχές της ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης απορριμμάτων στην καθημερινή ζωή τους. Πρόκειται για ένα Εκπαιδευτικό Βιωματικό Πρόγραμμα που υλοποιείται σε συνεργασία με το Βιωματικό Σχολείο και εντάσσεται στον ευρύτερο θεσμό του QualityNet Foundation για την προώθηση της Κοινωνικής και Περιβαλλοντικής Υπευθυνότητας, «Μαραθώνιος Περιβάλλοντος» που έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων. Το πρόγραμμα έχει θέμα: « Η Ζωή χωρίς Σκουπίδια» Μείωση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση» Υλοποιείται στην τάξη σε 200 σχολικά τμήματα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με βιωματικές δραστηριότητες και παιχνίδια για ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των μαθητών στο θέμα. Παράλληλα το βιωματικό αυτό πρόγραμμα μεταφέρεται με επιτραπέζιο παιχνίδι στην οικογένεια. Σκοπός είναι η ευαισθητοποίηση και η δραστηριοποίηση τόσο της σχολικής κοινότητας όσο και της οικογένειας σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων και ανακύκλωσης. Έτσι ώστε η απαραίτητη για την προστασία του περιβάλλοντος ιεράρχηση των μεθόδων διαχείρισης απορριμμάτων «Μείωση-Επαναχρησιμοποίηση – Ανακύκλωση» να υιοθετηθεί από τα παιδιά και την οικογένειά τους και να εφαρμοσθεί στην καθημερινή ζωή όλων μας. Γιατί το περιβάλλον και προστασία του αφορά όλους μας. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή: 7:30 – 16:30 Τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας χωρίς χρέωση: 800 11 616161 Διεύθυνση: Αμαρουσίου – Χαλανδρίου 43, 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6861111, 210 6861449, Fax: 210 6861449 e-mail: info@canal.gr • www.canal.gr

Μάρτιος/2012

crash 91

092_095_TSOBOLAS 24/02/2012 4:08 μ.μ. Page 92

crash

“

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Δημήτρης Τσοβόλας

Για να ΕΠΙΒΙΩΣΕΙΣ πρέπει να μπεις στη

ΔΙΑΠΛΟΚΗ των ΜΜΕ... συνέντευξη στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

ον περασμένο Οκτώβριο, μιλώντας στο κεντρικό δελτίο του Alter, ο πρώην υπουργός και πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ Δημήτρης Τσοβόλας είπε με σχετικά λίγα λόγια, μέσα σε 45-50 δευτερόλεπτα, αυτά που ένα μήνα μετά άρχιζε να λέει καθημερινά και με αυξανόμενη ένταση η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, αλλά, κυρίως, των ίδιων των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Ότι «Κάθε άλλο παρά σοσιαλιστική είναι αυτή η κυβέρνηση. Θα έλεγα ότι η κυβερνητική πολιτική είναι σχεδόν ακροδεξιά. Είναι σκληρή αντιλαϊκή και, το πιο σημαντικό, αντιπατριωτική πολιτική. Διότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των διεθνών τραπεζών, των λεγόμενων “δανειστών”, οι οποίοι πράγματι έχουν πάρει ένα σημαντικό κομμάτι της εθνικής κυριαρχίας, όχι μόνο στα δημοσιονομικά, αλλά και στα πολιτικά ζητήματα. Και επιπλέον, θέλουν να πάρουν αντί πινακίου φακής κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις αλλά και τη δημόσια περιουσία. Αυτά προκύπτουν κυρίως από μια ματιά που θα ρίξει κάποιος στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα αλλά και στον εφαρμοστικό νόμο. Αυτά προκύπτουν σαφώς, αφού αναφέρεται ρητά ότι το τίμημα που θα λαμβάνεται από την εκποίηση δημόσιων επιχειρήσεων και δημόσιας περιουσίας θα πηγαίνει αποκλειστικά για την εξόφληση του χρέους. Αυτά είναι φαινόμενα αποδιάρθρωσης και μου θυμίζουν την περίοδο πριν από τον Ιούνιο του 1989, κυρίως επειδή υπάρχει η δυσαρέσκεια και η κατακραυγή των μεσαίων κυρίως στελεχών». Στην ίδια εμφάνισή του ο Δημήτρης Τσοβόλας μίλησε για «ανεύθυνους πραγματικά υποκριτές που υποστηρίζουν ότι το γνωστό σε όλους “Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα” του Ανδρέα Παπανδρέου ενοχοποιούσε και τον ίδιο για τη σημερινή οικονομική 92 crash Mάρτιος/2012

Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης, τα 3 ονόματα με τα οποία γεννηθήκαμε και θα πεθάνουμε

”

κατάσταση της χώρας» και επανέλαβε την ανοιχτή πρόσκλησή του σε όλους όσοι τον επικρίνουν να προσέλθουν σ’ έναν ανοιχτό διάλογο εφ’ όλης της ύλης από την τηλεόραση, κάτι που έχει ξανακάνει πολλές φορές, αλλά κανείς δεν ανταποκρίθηκε. «Εγώ, όμως, δεν “έδωσα” ποτέ τίποτε. Κλείστηκα μέσα στο γραφείο μου και έκανα τη δουλειά μου». Και για να τελειώσω με εκείνη την πολύ σημαντική συνέντευξη του Δημήτρη Τσοβόλα στον Νίκο Χατζηνικολάου, ο πρώην υπουργός είπε με λιτό και κατηγορηματικό τρόπο ότι «ο Γιώργος Παπανδρέου θα μπορούσε να μην έχει πάει την Ελλάδα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο» και επεξήγησε ότι «εδώ παίχτηκε πολύ χοντρό παιχνίδι, που ξεφεύγει πολύ από τα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Προ 15ετίας, δυστυχώς, η πολύ κατώτερη των περιστάσεων ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά το ηθικό “φάγωμα” του Κολ, δέχτηκε και στρατιωτικά έθεσε υπό το ΝΑΤΟ, δηλαδή την Αμερική, το δυτικοευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό. Τώρα η Αμερική ήθελε να μπει και να ελέγξει οικονομικά το ανταγωνιστικό προς το δολάριο ευρωπαϊκό νόμισμα, Έτσι, μας βάλανε στο ΔΝΤ. Ήταν συνειδητή επιλογή του Γιώργου Παπανδρέου, που τον έφτια-

”

ξαν πρώτα πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και τώρα θα ελέγχει η Αμερική την Ευρώπη. Κατά συνέπεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, έτσι όπως το γνωρίσαμε, τελειώνουν και πάμε σε άλλου είδους Ε.Ε. και Ευρωζώνη». Θέλαμε λοιπόν εδώ και καιρό να μιλήσουμε με τον Δημήτρη Τσοβόλα, γιατί κάθε εβδομάδα που περνούσε τα λόγια του ηχούσαν στ’ αφτιά μας ως υπενθύμιση όσων είχε πει τότε. Κατά περίεργο τρόπο τα καταφέραμε –και λόγω του δικού του πολύ «σφιχτού» προγράμματος– τώρα. Τον ρωτήσαμε «για όλα», όπως λέμε εμείς οι δημοσιογράφοι, αλλά και για… ακόμα περισσότερα. Στο μεταξύ, είχε μιλήσει και για αντισυνταγματικότητα του «χαρατσιού» στα ακίνητα μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Πριν από πολλά χρόνια μια φυσιογνωμική ανάλυση του σκίτσου του προσώπου σας στο «Βήμα» από ειδικούς –φαντάζομαι– ανθρώπους «αποκάλυπτε» κάποια «αποτελέσματα», άλλα πολύ καλά και άλλα… μέτρια. Τι απ’ όλα αυτά ισχύει; (Ανήσυχος και παρορμητικός - Άνδρας κοινωνικός, υπερήφανος αλλά και πεισματάρης - Εγκεφαλική ικανότητα εξαιρετικής προσαρμογής - Ικανότητα αφομοίωσης πλήθους εννοιών κ.λπ.) «Άνθρωπος και πολιτικός με κοινό μυαλό, με διάθεση προσφοράς, που αρνήθηκε και αρνείται με πείσμα τη διαπλοκή, που πιστεύει σε αξίες και αρχές και παλεύει γι’ αυτές με όλες του τις δυνάμεις, αδιαφορώντας για το προσωπικό του κόστος». Σε συνέντευξή σας στην τηλεόραση πριν από ενάμιση χρόνο δεν διστάσατε να θεωρήσετε «ύποπτο» το ρόλο του Γιώργου Παπανδρέου. Πιστεύετε ότι δικαιωθήκατε; Και σε ποια νεότερα συμπεράσματα έχετε καταλήξει; «Πιστεύω ότι δικαιώθηκα. Έβαλε το ΔΝΤ στην Ευ-

092_095_TSOBOLAS 24/02/2012 4:08 μ.μ. Page 93

Ο Γιώργος έβαλε το ΔΝΤ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το δολάριο στο ευρώ

”

θα μπορούσε να φτάσει μέχρι και σε «ύποπτο ρόλο»; «Οι πολιτικοί κρίνονται από την εφαρμοσμένη πολιτική τους και από τις πολιτικές τους θέσεις. Κατά συνέπεια, αυτά που ζούμε τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζουν το συγκεκριμένο πολιτικό άνδρα». Παρά την αναμφίβολη πίστη σας τότε στον Ανδρέα, είχατε διαπιστώσει συμπτώματα επιθυμίας ή πρόθεσης για τη δημιουργία «Δυνα-

▲ ▲

ρωπαϊκή Ένωση και το δολάριο στο ευρώ». Επειδή γνωρίζετε τον Γιώργο Παπανδρέου από τις αρχές της ενασχόλησής του με την ενεργό πολιτική, μπορείτε να τον συγκρίνετε με τον πατέρα του και τον παππού του; Τι εντύπωση σας είχε δώσει στα πρώτα του βήματα; Τον είχατε θεωρήσει ικανό να κυβερνήσει; Από την άλλη πλευρά, είχατε ποτέ σκεφτεί ότι ερχόμενος στην εξουσία –έστω δυνητικά–

στείας Παπανδρέου» στην πολιτική μας σκηνή; Υπήρχαν δείγματα; Σήμερα βλέπετε προσπάθεια συνέχισης; «Δυστυχώς, η οικογενειοκρατία στην Ελλάδα είναι ο κανόνας στην πολιτική και την κοινωνία. Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης είναι τα τρία ονόματα με τα οποία γεννηθήκαμε και θα πεθάνουμε». Ήσασταν στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά δεν σας κατέταξαν ποτέ στο λεγόμενο «περιβάλλον» του Καστριού και του ηγέτη. Δεν σας ήθελαν δίπλα τους ως «γιο αγωγιάτη», δεν θελήσατε να «κολλήσετε», δεν έτυχε; «Οι αρχές μου δεν μου επέτρεψαν, ούτε μου επιτρέπουν, να εντάσσομαι σε αυλές και ομάδες. Αυτή είναι συνειδητή επιλογή μου από την ημέρα που μπήκα στην πολιτική και την τήρησα απαρέγκλιτα. Ήθελα πάντοτε να είμαι ελεύθερος. Να σκέφτομαι και να λειτουργώ σύμφωνα με τη συνείδησή μου και το συμφέρον των πολλών και όχι σύμφωνα με τις επιταγές και τα συμφέροντα των εχόντων και κατεχόντων. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι τελευταίοι, που ήλεγχαν τα ΜΜΕ, με είχαν αποκλείσει ολοσχερώς». Υπήρχαν «στραβά» πράγματα που βλέπατε, αλλά κάνατε τα «στραβά μάτια»; «Το ελάττωμά μου είναι ότι είχα ορθάνοιχτα τα μάτια μου». Σας έχουν «μείνει» συναισθήματα πικρίας, αδικίας, απογοήτευσης από το «βρόμικο ’89» , αισθήματα προδοσίας και εγκατάλειψης ή τα ξεπεράσατε και συγχωρήσατε αυτούς που ίσως σας «πούλησαν»; Τον ίδιο τον Ανδρέα; Το «περιβάλλον» του; «Η πολιτική είναι πολύ σκληρή. Επίσης, σκληροί και απάνθρωποι είναι και οι πολιτικοί μηχανισμοί. Αυτό το είχα συνειδητοποιήσει και γνώριζα ότι, αφού είχα επιλέξει στην πολιτική το δύσκολο δρόμο της ανεξαρτησίας μου και όχι της διαπλοκής, θα έχει και κόστος, πράγμα που αποδέχτηκα. Κατά συνέπεια, πικρίες και άλλα παρόμοια ήταν μέσα στα πλαίσια αυτής της πορείας που επέλεξα συνειδητά». Στις 16 Ιανουαρίου 1992 ο Ανδρέας Παπανδρέου κηρύχθηκε αθώος, σ’ εσάς επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 2,5 ετών και τριετή στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και στον Γεώργιο Πέτσο φυλάκιση 10 μηνών και διετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για μια απλή πολεοδομική παράβαση. Συνεπώς, το «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα» μετατράπηκε σε «Τσοβόλα, ΕΣΥ φταις για όλα». Θυματοποίηση ήταν; Εξιλαστήριο θύμα ήσασταν; Και πώς το ξεπεράσατε πολιτικά, ηθικά, ανθρώπινα; «Το πολιτικό και εξωθεσμικό σύστημα απλώς ήθελε να με βγάλει από τη μέση, γιατί ως υπουργός απέδειξα ότι εννοούσα αυτά που διακήρυττα και γιατί επί 8 χρόνια, που ήμουν υπουργός, δεν προσκύνησα την οικονομική και εκδοτική ελίτ. Ήμουν επικίνδυνος πλέον για τους μηχανισμούς, αφού επιπλέον ο αιρετικός πολιτικός μου λόγος είχε απήχηση και σε ένα σημαντικό τμήμα του ελληνικού πληθυσμού. Βεβαίως, με έβγαλαν από το πολιτικό παιχνίδι, αλλά με τον τρόπο που Mάρτιος/2012

crash 93

092_095_TSOBOLAS 24/02/2012 4:08 μ.μ. Page 94

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

πάλεψα στο Ειδικό Δικαστήριο αποκάλυψα όλη τη σκευωρία και δικαιώθηκα στη συνείδηση του ελληνικού λαού, που παρακολουθούσε καθημερινά τη δίκη. Απέδειξα ότι καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται. Τελικά, όπως είναι γνωστό, οι ίδιοι οι κατήγοροί μου, αφού πέτυχαν τον πολιτικό τους στόχο, πατώντας επί πτωμάτων, αναγκάστηκαν να δεχθούν δημόσια, με δηλώσεις τους, ότι ήταν λάθος τους που με παρέπεμψαν. Οι ίδιοι μετά με αποκαλούσαν έντιμο και ικανό υπουργό Οικονομικών». Κατά τη διάρκεια των «πέτρινων χρόνων σας», από το ’89 έως το ’93, κάνατε απολογισμό όχι μόνο του δικού σας έργου, αλλά και των κυβερνήσεων στις οποίες μετείχατε ; Κι αν ναι, πού καταλήξατε; «Κατέληξα ότι εκείνη η κυβερνητική πολιτική, παρά τα όποια λάθη, ήταν και είναι και σήμερα η αναγκαία για να υπάρξει σταθεροποίηση της οικονομίας, μέσα από ανάπτυξη και κοινωνική προστασία. Αυτό γιατί το 1989 είχαμε αύξηση του ΑΕΠ (ανάπτυξη) σε πραγματικούς όρους 4%, είχαμε έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μόνο 900 εκατομμύρια δολάρια, ανεργία 7% (όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης ήταν 10%), δημόσιο χρέος 61% του ΑΕΠ (έναντι 160% περίπου που έχουμε σήμερα) και ασφαλώς είχαμε εγκαθιδρύσει και το κράτος πρόνοιας». Κατά τη διάρκεια της δύσκολης πορείας του ΔΗΚΚΙ συνέβησαν πολλά. Λόγου χάρη, η υπόθεση των Ιμίων, η υπόθεση Οτσαλάν, η υπόθεση των S-300, η διαδοχή Παπανδρέου, το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου, η είσοδος της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ. Χαίρεστε που δεν κληθήκατε να τα χειριστείτε; Ή θεωρείτε ότι «κάτι καλύτερο» θα είχατε κάνει; «Για όλα αυτά τα σοβαρά εθνικά και οικονομικά θέματα είχα συγκεκριμένες θέσεις, που είχα άλλωστε αναπτύξει στη Βουλή πριν από τις εκλογές του Απριλίου του 2000. Αν δείτε τη συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο αρχηγών, την οποία προκάλεσα εγώ ως πρόεδρος τότε του ΔΗΚΚΙ στις 2-6-1998 για την Ευρωζώνη, θα δείτε ότι σήμερα, μετά από 14 χρόνια, δικαιώθηκαν πλήρως οι αναλύσεις και οι θέσεις μου. Το ίδιο και με τη συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών που έγινε στη Βουλή το Δεκέμβριο του 1999 για την απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής της Ε.Ε., με την οποία παραιτήθηκε η Ελλάδα από το βέτο για την απελευθέρωση του Χρηματοδοτικού Πρωτοκόλλου της Τουρκίας. Και τη συζήτηση αυτή την προκάλεσα εγώ τότε ως πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ. Αν διαβάσετε τα πρακτικά της Βουλής, θα διαπιστώσετε ότι και στα εθνικά θέματα, δυστυχώς, δικαιώθηκα σήμερα στις θέσεις που ανέπτυξα πριν από 13 χρόνια. Αυτός ήταν και ένας επιπλέον λόγος που αποκλείστηκα από τα ΜΜΕ. Γιατί είχα θέσεις που δεν βόλευαν αυτούς που, δυστυχώς, οδήγησαν τη χώρα εδώ που βρίσκεται σήμερα». Τον περασμένο Οκτώβριο μιλούσατε ανοιχτά για «πολιτική του ΠΑΣΟΚ που είναι ακροδεξιά, αντιπατριωτική και εξυπηρετεί τα συμφέροντα των τραπεζών». Και πιστεύατε ότι «οι δανειστές μας έχουν πάρει μέρος της 94 crash Mάρτιος/2012

εθνικής μας κυριαρχίας και σκοπός είναι να πάρουν έναντι πινακίου φακής το δημόσιο πλούτο και τις κερδοφόρες εταιρείες του δημοσίου». Άλλαξαν τα πράγματα; «Τα πράγματα χειροτέρεψαν και επιβεβαίωσαν πανηγυρικά αυτές τις εκτιμήσεις μου, με τη νέα δανειακή σύμβαση, με την οποία τα δίνουν πλέον όλα στη Γερμανία και στους διεθνείς δανειστές μας, εξαθλιώνουν τα μικρομεσαία εισοδηματικά στρώματα, οδηγούν σε τραγική ύφεση και αύξηση της ανεργίας, χωρίς να μπορούν να υλοποιήσουν τους δημοσιονομικούς στόχους τους. Οι άνθρωποι της Τρόικας δεν θέλουν ή κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν ότι σε περίοδο ύφεσης η αύξηση των φόρων και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών αυξάνει τη φοροδιαφυγή και όχι τα φορολογικά έσοδα, ενώ ταυτόχρονα με την ύφεση και την ανεργία που φέρνει αυτή η δημοσιονομική πολιτική αποδιοργανώνεται πλήρως η παραγωγική βάση της χώρας. Αυτό, με τη σειρά του, αυξάνει αντί να μειώσει το δημόσιο χρέος και τελικά οδηγεί και στην de jure χρεοκοπία της χώρας». Βλέπετε σήμερα «φαινόμενα πολιτικής αποσύνθεσης» όπως βλέπατε πέρυσι και το λέγατε; «Το μεταπολιτευτικό κομματικό και πολιτικό σύστημα έκλεισε οριστικά τον κύκλο του. Η αποσύν-

θεση είναι πλήρης και μη αναστρέψιμη. Γι’ αυτό χρειάζεται πολιτική ξανά και όχι διαχείριση της κρίσης του φθαρμένου, διεφθαρμένου, αναποτελεσματικού και απάνθρωπου νεοφιλελεύθερου συστήματος». Δεν θα αποφύγω την ιστορική πλέον αναφορά του Ανδρέα στο πρόσωπό σας με το περίφημο εκείνο «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα». Εφαρμόστηκε μια υπερβολικά φιλολαϊκή πολιτική εκείνη την εποχή ή πρόκειται για μύθο; Και αν ναι, τότε πώς εξηγείτε την υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα αλλά και του δημόσιου χρέους; Υπήρξε ή όχι αλόγιστη κατασπατάληση των δημόσιων πόρων όπως καταλογίζεται στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ; Και αν όχι, ποιος κατασπατάλησε τους δημόσιους πόρους; «Καταρχάς, πρέπει να θυμίσω ότι η διόγκωση του δημόσιου τομέα έγινε την περίοδο 1974-1981 επί κυβερνήσεως Κ. Καραμανλή. Συγκεκριμένα, Ολυμπιακή Αεροπορία, Εμπορική Τράπεζα, Ναυπηγεία Σκαραμαγκά κ.ά. από ιδιωτικές επιχειρήσεις έγιναν δημόσιες, και αυτό γιατί η άρχουσα μεγαλοαστική τάξη δεν εννοούσε να βάλει το χέρι της στην τσέπη για να εκσυγχρονίσει αυτές τις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις ενόψει της ένταξης το έτος 1981 στην ΕΟΚ. Πέραν αυτού, παρότι η κυ-

Υπάρχει σήμερα Έλληνας που μετά από όσα έζησετα τελευταία χρόνιακαι ζει σήμερα δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι, δυστυχώς, η πολιτική παίζεται στο παρασκήνιοκαι όχι στο προσκήνιο;

092_095_TSOBOLAS 24/02/2012 4:08 μ.μ. Page 95

Εγώ δεν τα «έδωσα όλα» όπως λένε. Δεν έδωσα ούτε δεκάρα. Αντίθετα, κλείστηκα στο γραφείο μου και μείωσα τις δημόσιες δαπάνες κατά 5% βέρνηση του ΠΑΣΟΚ άσκησε μια άλλη, τελείως διαφορετική, οικονομική και κοινωνική πολιτική μετά το 1981 που συνίστατο στο τρίπτυχο: σταθεροποίηση ναι, αλλά όχι με εξαθλίωση των πολιτών και με ύφεση (που υπήρχε από το 1978-1981), αλλά με πραγματική ανάπτυξη, που θα φέρνει απασχόληση, και με κοινωνική προστασία, εντούτοις, όπως αναφέρω και πιο πάνω, το δημόσιο χρέος το 1989 ανερχόταν στο 61% του ΑΕΠ και η οικονομία αναπτύχθηκε με ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ 4% σε πραγματικούς όρους. Δηλαδή, πάνω από τον πληθωρισμό. Κατά συνέπεια, είναι μυθεύματα τα αντίθετα λεγόμενα και αποτελούν προφάσεις για να δικαιολογήσουν οι μεταγενέστερες κυβερνήσεις την κοινωνικά άδικη και οικονομικά αναποτελεσματική πολιτική που εφάρμοσαν τα επόμενα 22 χρόνια. Θυμηθείτε το Χρηματιστήριο των ετών 1999-2000, τα ολυμπιακά έργα, τους υπερδανεισμούς και τον πλουτισμό των αεριτζήδων μέσω του Χρηματιστηρίου, τα μεγάλα έργα και τις μεγάλες προμήθειες του δημόσιου τομέα, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς κ.λπ. Έτσι, με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση, οι κυβερνήσεις μετά το 1989 διέλυσαν σταδιακά το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, αποβιομηχανοποίησαν τη χώρα, διέλυσαν τον αγροτικό τομέα της οικονομίας και τη μεταποίηση και οδήγησαν στα υπερκέρδη των τραπεζών και των αεριτζήδων. Τώρα προσπαθούν να δημιουργήσουν άλλοθι για τις δικές τους καταστροφικές πολιτικές. Αλήθεια, αν είχε αυξηθεί το δημόσιο χρέος την περίοδο μέχρι το 1989, οι κυβερνήσεις που κυβέρνησαν τα επόμενα 20 χρόνια γιατί δεν μείωσαν,

”

αλλά αντίθετα εικοσαπλασίασαν σχεδόν σε απόλυτους αριθμούς και τριπλασίασαν περίπου σαν ποσοστό του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος, παρότι τα τελευταία 22 χρόνια στα πλαίσια της ήπιας και τώρα της σκληρής προσαρμογής πήραν αρκετά χρήματα και δικαιώματα από τα μικρομεσαία εισοδηματικά στρώματα και περιόρισαν την κοινωνική πολιτική;». Υπενθυμίζω μια δήλωσή σας του 2011: «Με την παγκοσμίως πρωτόγνωρη και εγκληματική τροπολογία που προβλέπει ότι το τίμημα από τις ιδιωτικοποιήσεις θα πηγαίνει για εξόφληση των χρεών αποσκοπείται η προνομιακή και έγκυρη εξασφάλιση των δανειστών, για την περίπτωση μελλοντικού «κουρέματος» του δημόσιου χρέους. Είναι επικίνδυνοι άνθρωποι». Επιμένετε σ’ αυτήν; Καταλογίζετε ευθύνες; «Ασφαλώς είναι επικίνδυνοι και οι ευθύνες τους είναι μεγάλες. Γιατί με τα δύο μνημόνια εξασφαλίζουν τους δανειστές –υπαγωγή στο Αγγλικό Δίκαιο, εκχώρηση ΔΕΚΟ και δημόσιας περιουσίας και πόρων στο Ταμείο Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας για την Εξόφληση του Χρέους– και με την πολιτική των δύο μνημονίων οδηγούν τη χώρα και στην de jure χρεοκοπία πολύ σύντομα. Και βεβαίως οδηγούν τον ελληνικό λαό σε πτώχευση». Αν μπορούσατε να γυρίσετε το χρόνο πίσω, τι θα κάνατε από αυτά που δεν κάνατε και τι θα αποφεύγατε απ’ όσα κάνατε; «Έκανα ό,τι έπρεπε να κάνω, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και μέσα στα πλαίσια της γενικότερης κυβερνητικής πολιτικής, μετά από μια περίοδο

(1978-1981) παρατεταμένης ύφεσης, με πληθωρισμό, το έτος 1981, 25%, με έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (το 1981) 2,5 δισ. δολάρια, με αυξημένη την ανεργία και με διχασμένο τον ελληνικό λαό σε εθνικόφρονες και μη. Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο που θα μπορούσα να κάνω, κάτω από αυτές τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες και με αντίθετα όλα τα ΜΜΕ, που ό,τι και αν σχεδίαζα ή έκανα, το πυροβολούσαν και το χαρακτήριζαν… φορομπηχτικό. Μετά βέβαια, το 1989, είπαν και σήμερα λένε τα τελείως αντίθετα. Σας θυμίζω επίσης ότι όταν ήμουν υπουργός, τα ΜΜΕ με χαρακτήριζαν ως τσιγκούνη». Το 2003 είχατε δηλώσει: «Είναι σαφές ότι οι μηχανισμοί, ελληνικοί και ξένοι, που ανέβασαν τον κ. Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και στην κυβέρνηση, τώρα πλέον τον εγκαταλείπουν, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, όπως είναι η φυσική κατάληξη τέτοιων ηγεσιών κατασκευασμένων». Πιστεύετε ότι ο κ. Σημίτης είχε «κατασκευαστεί» και είχε «τοποθετηθεί» με συγκεκριμένους στόχους και εντολές; Πιστεύετε δηλαδή ότι τέτοια πράγματα, που από πολλούς θεωρούνται «μυθιστορήματα» και «σενάρια συνωμοσίας», είναι δυνατόν να γίνονται; «Υπάρχει σήμερα Έλληνας, που, μετά από όσα έζησε τα τελευταία χρόνια και ζει σήμερα, δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι, δυστυχώς, η πολιτική παίζεται στο παρασκήνιο και όχι στο προσκήνιο; Οι Έλληνες πολίτες δεν είναι αφελείς. Είναι έντονα πολιτικοποιημένοι και γνωρίζουν ότι η οικονομική εξουσία επικυριαρχεί της πολιτικής εξουσίας και γι’ αυτό υπεύθυνοι είναι κάποιοι πολιτικοί, που, για να αναρριχηθούν στα ύπατα αξιώματα, διαπλέκονται με την οικονομική εξουσία, που ελέγχει και τα μεγάλα ΜΜΕ, ώστε να προβληθούν και να επιβληθούν στην πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Άλλωστε, βλέπουμε διαχρονικά ποιοι πολιτικοί έχουν άνεση χώρου και χρόνου, με προκλητικό μάλιστα τρόπο και πυκνότητα, στα ΜΜΕ που ανήκουν στην οικονομική ελίτ της χώρας μας. Βλέπουμε επίσης πώς αποκλείονται παντελώς από τα ίδια ΜΜΕ άλλοι πολιτικοί, επειδή δεν έκαναν συναλλαγή». Βλέπετε διέξοδο από το σημερινό χάος; «Διέξοδο βλέπω μόνο αν υπάρξει πολιτική ηγεσία με αρετή και τόλμη, που να θελήσει να ακολουθήσει μια τελείως διαφορετική κυβερνητική πολιτική που να εξυπηρετεί τη χώρα και τους πολλούς, να υπηρετεί την πραγματική ανάπτυξη που θα δημιουργεί θέσεις απασχόλησης και όχι ανεργίας, που θα ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους και όχι για τους αριθμούς. Μια πολιτική, επίσης, που θα μας επαναφέρει στις ρίζες μας, θα προωθεί τις πανανθρώπινες αξίες και θα αναπτύσσει τον πολιτισμό μας. Μια κυβέρνηση που θα είναι αποφασισμένη να κάνει την πολιτιστική επανάσταση. Υπάρχει ελπίδα. Υπάρχει προοπτική. Αρκεί να το θελήσει ο ελληνικός λαός, ο οποίος επιτέλους πρέπει να αντιληφθεί ότι μόνο με τη δική του αντίσταση και τον αγώνα θα μπορέσει να ανακοπεί ο κατήφορος και να επανασυγκροτηθούν η χώρα και το έθνος». Mάρτιος/2012

crash 95

096_099_OLAND 24/02/2012 6:55 μ.μ. Page 96

crash

ΔΙΕΘΝΗ

είχνει περισσότερη αυτοπεποίθηση από ποτέ. Προβάρει από τώρα –λένε– το προεδρικό κουστούμι. Νιώθει σίγουρος ότι οι Γάλλοι ψηφοφόροι θα του δώσουν σύντομα τα κλειδιά του Ελιζέ… «Εχθρός μου είναι οι αγορές», δηλώνει και ανεβάζει τους τόνους, αποδιώχνοντας έτσι την για πολλά χρόνια εικόνα του «μαλθακού» και «άχρωμου» πολιτικού-τεχνοκράτη. «Η πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών δεν θα χρειαστεί να κάνει επιπλέον θυσίες. Οι πλουσιότεροι θα κληθούν να τις υποστούν», καθησυχάζει τους ψηφοφόρους, την ώρα που τα γαλλικά κεφάλαια ανησυχούν, αφού δεσμεύεται δημόσια για αύξηση της φορολογίας στις μεγάλες εταιρείες, γεγονός που τον καθιστά έναν υποψήφιο «μη φιλικό προς τις επιχειρήσεις». «Μη φιλικός», όμως, φαίνεται να είναι και απέναντι στη Μέρκελ, αφού δηλώνει αντίθετος στη συνθήκη για τη δημοσιονομική πειθαρχία των κρατών-μελών, που ήταν πολιτική της Γερμανίας. Αναμφίβολα ο Φρανσουά Ολάντ έχει αποκτήσει πλέον ένα πιο «προεδρικό στιλ», αποτέλεσμα μεθοδικής και εντατικής δουλειάς, στην οποία συνέδραμαν πολύτιμα στελέχη της πρώην ομάδας Στρος Καν. Τα πολιτικά του μηνύματα για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και οι δηλώσεις του ότι «χωρίς ανάπτυξη η Ευρώπη δεν θα βγει ποτέ από την κρίση» απηχούν στους Γάλλους ψηφοφόρους, αλλά και στους λαούς των αδύναμων χωρών του Νότου, που εκτιμούν ότι η εκλογή του θα τους βοηθήσει. Θα είναι άραγε αυτός ο επόμενος ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων; Οι δημοσκοπήσεις μειώνουν σιγά σιγά τη διαφορά. Ο αντίπαλός του και νυν Πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί, δεν φαίνεται διατεθειμένος να παραδώσει αμαχητί την πόλη! Είναι κοινό μυστικό ότι έχει μεγάλη βοήθεια από τα media, ενώ επιστράτευσε και τη δημόσια στήριξη της Μέρκελ, σε ένα «κοινό μέτωπο» ενάντια στον σοσιαλιστή υποψήφιο. Ποιος είναι λοιπόν ο μυστηριώδης κύριος Φρανσουά Ολάντ, που «τρομάζει» τη Μέρκελ, τα γαλλικά κεφάλαια (σ.σ.: όπως λένε άνθρωποι της αγοράς), αλλά έχει –μέχρι σήμερα– τη στήριξη της πλειοψηφίας των Γάλλων ψηφοφόρων;

Ένας σοσιαλιστής που γνωρίζει από μπίζνες

Φρανσουά Ολάντ θεωρείται πολύ καλός γνώστης των οικονομικών και της δημοσιονομικής πολιτικής, ως απόφοιτος δύο κορυφαίων σχολών της γαλλικής ελίτ, και συγκεκριμένα της Ανώτατης Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ - Ecole Nationale d’ Administration) και της Ανώτατης Σχολής Πολιτικών Επιστημών (Sciences Po). Είναι όμως κι «ένας σοσιαλιστής που γνωρίζει από μπίζνες», αναφέρει γι’ αυτόν πρόσφατο δημοσίευμα του «Business Week», υποστηρίζοντας ότι «παράλληλα με τον αγώνα του μέσα στο κόμμα από το 1997 έως το 2008 διατηρούσε ένα 96 crash Μάρτιος/2012

Φρανσουά Ολάντ

ΠρΟβaρει

το προεδρικό κουστούμι

ευρύ δίκτυο επιχειρηματικών και οικονομικών επαφών». Το δημοσίευμα αναφέρει επίσης ότι στο διάστημα αυτό ο Ολάντ ανήκε σε ένα γκρουπ που έκανε τακτικές επαφές με επιχειρηματίες και άλλα μέλη του Κοινοβουλίου, ενώ αναφέρει ως έναν από τους ισχυρούς φίλους του τον πρώην συμφοιτητή του και νυν διευθύνοντα σύμβουλο του ασφαλιστικού κολοσσού AXA, Henri de Catries.

Το «προεδρικό προφίλ» του κ. «Συνηθισμένου»

ι πολιτικοί αναλυτές αλλά και ο Τύπος στη Γαλλία τον χαρακτηρίζουν ως ένα «συνηθισμένο άνθρωπο», μακριά από τη χρυσόσκονη και το «μπλινκ-μπλινκ» του

της Μαρίας Καρρά

σημερινού Προέδρου, που δεν φοράει Rolex, όπως ο Σαρκοζί, αλλά προτιμά τα Swatch και τα πουκάμισα no name, γεγονός που τον καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλή σήμερα στο μέσο ψηφοφόρο. Ο Νικολά Σαρκοζί τον έχει χαρακτηρίσει ειρωνικά «πλακατζή», λόγω του εν πολλοίς αυθόρμητου και εύθυμου χαρακτήρα του, όμως από την ώρα που τέθηκε επικεφαλής των σοσιαλιστών για την Προεδρία, η κατάστασή του «θεραπεύτηκε». «Προσέχω περισσότερο τον αυθορμητισμό μου, γιατί αυτό μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι δεν παίρνω τα πράγματα στα σοβαρά... Αλλά δεν χάνω το χιούμορ μου, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες». Ο Φρανσουά

096_099_OLAND 24/02/2012 6:55 μ.μ. Page 97

Ποιος είναι ο «αινιγματικός» και «αντιφατικός» αντίπαλος του Σαρκοζί

«Εχθρός μου είναι οι αγορές», δηλώνει ο σοσιαλιστής υποψήφιος που «γνωρίζει από μπίζνες»

παίρνει την κατάσταση στα χέρια του και αυτό ήταν ένα σημαντικό πρώτο βήμα στο να δείξει ότι έχει τη δύναμη και τη θέληση για να αναπτύξει περαιτέρω ένα «προεδρικό ανάστημα». Ο Φρανσουά Ολάντ, όμως, έχει και τα «τρωτά» του σημεία. Παραμένει, σύμφωνα με τους επικριτές του, ένας «άγνωστος» εκτός Γαλλίας, και μέχρι σήμερα, παρά τη μακρόχρονη πορεία του στο κόμμα, δεν πήρε ποτέ κυβερνητική θέση, παρότι το 1997 βρισκόταν στη λίστα των υπουργοποιήσιμων. «Η Σεγκολέν τον “έσβηνε” από το πολιτικό προσκήνιο, αλλά και ο ίδιος δεν είχε ποτέ τις κατάλληλες συμμαχίες…», αναφέρουν πληροφορίες του παρασκηνίου. Ο ίδιος όμως απαντά

με το παράδειγμα του Μπάρακ Ομπάμα, που έγινε απευθείας Πρόεδρος χωρίς να έχει προγενέστερα κυβερνητική θέση.

Ένας υποψήφιος «μη φιλικός προς τις επιχειρήσεις». Ή μήπως όχι τόσο;

πρώτη του προεκλογική ομιλία στο Μπουρζέ τον Ιανουάριο χαρακτηρίστηκε άκρως επιτυχημένη, αφού κήρυξε τον πόλεμο στο χρηματοπιστωτικό κόσμο! «Εχθρός μου είναι οι αγορές», δήλωσε με στόμφο, και το μήνυμα ήταν ηχηρό! Την ίδια ώρα, άνθρωποι της αγοράς και των επιχειρήσεων, ακούγοντας το οικονομικό του πρό-

▲ ▲

Ολάντ, σύμφωνα με πληροφορίες που διαρρέουν, ήδη από το 2009, με το βλέμμα στις Προεδρικές του 2012, είχε ξεκινήσει τη «μεταμόρφωσή του», τόσο στην εμφάνιση όσο και στο λόγο του. Λέγεται ότι η μετάβαση από την εικόνα του «συμπαθητικού χοντρούλη» στη σημερινή, σαφώς αδυνατισμένη και στιλάτη εμφάνισή του οφείλεται στη διάσημη δίαιτα Dunkan, κάτι που ο ίδιος δεν επιβεβαιώνει. «Ακολούθησα μια υγιεινή διατροφή, με ισορροπημένα γεύματα, χωρίς ψωμί, γλυκά και κρασί». Η αποφασιστικότητά του να διορθώσει την εικόνα του έπαιξε, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, καθοριστικό ρόλο στο «προεδρικό προφίλ» που προσπαθούσε να χτίσει. « Έδειξε ότι

Μάρτιος/2012

crash 97

096_099_OLAND 24/02/2012 6:55 μ.μ. Page 98

«Η πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών δεν θα χρειαστεί να κάνει επιπλέον θυσίες. Οι πλουσιότεροι θα κληθούν να τις υποστούν», καθησυχάζει τους ψηφοφόρους του

▲ ▲

γραμμα, λένε γι’ αυτόν ότι δεν είναι «business friendly», δηλαδή «φιλικός προς τις επιχειρήσεις». Πολιτικοί αναλυτές βλέπουν στο πρόσωπό του έναν άνθρωπο ο οποίος θα πάρει πίσω μέτρα του Σαρκοζί για ευέλικτα ωράρια εργασίας, ενώ με την αύξηση του φορολογικού κόστους για τις επιχειρήσεις ο φόβος για φυγή κεφαλαίων από τη χώρα δεν είναι μικρός. «Κι αν αυτές οι εταιρείες πάρουν τα μάτια τους και φύγουν από τη χώρα αναζητώντας ευνοϊκότερες για αυτούς φορολογικές συνθήκες;» ερωτήθηκε ο υπεύθυνος του οικονομικού του προγράμματος, για να απαντήσει: «Δεν το φοβάμαι αυτό. Δεν βλέπω γιατί οι μάνατζερ των μεγάλων εταιρειών θα δείξουν λιγότερο πατριωτισμό απ’ ό,τι οι υπόλοιποι Γάλλοι». Βέβαια, ο οικονομικός σύμβουλος του Φρανσουά Ολάντ ίσως φαίνεται λίγο πιο «σκληρός» στις θέσεις του σε σχέση με τον υποψήφιο Πρόεδρο, δεδομένου ότι ο δεύτερος πριν από δυύο εβδομάδες σε γεύμα με Βρετανούς δημοσιογράφους μίλησε θετικά για τις πολιτικές θέσεις του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας, που τις χαρακτήρισε «φιλικές προς την αγορά». Ενώ πιο πρόσφατα ανάλογες δηλώσεις του ερμηνεύτηκαν ως «καθησυχαστικές» προς το City του Λονδίνου. Οι αντιφάσεις του, όμως, δεν τελειώνουν εδώ. Μια προσεκτικότερη ματιά στο πρόγραμμά του διαπιστώνει κάποια «κενά», σύμφωνα με αναλυτές. Δηλώνει ότι θα «εξαφανίσει» το έλλειμμα της Γαλλίας έως το 2017, μέσω αύξησης της φορολογίας και μείωσης των φοροαπαλλαγών σε εταιρείες και πλούσιους, και ότι θα βάλει τάξη στα δημοσιονομικά, αλλά παράλ98 crash Μάρτιος/2012

ληλα υπόσχεται προσλήψεις στα σώματα ασφαλείας και στην παιδεία, που θα ανεβάσουν το κόστος των δημοσίων δαπανών. Επιπλέον, οι επικριτές του αναφέρουν ότι σε πολλά θέματα έχει «κοινές» θέσεις με τον Νικολά Σαρκοζί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιβολή φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές και ο διαχωρισμός του επενδυτικού τραπεζικού συστήματος από τη λιανική τράπεζα.

Ποιος είναι πλούσιος;

Φρανσουά Ολάντ έχει κάνει δύο εντελώς αντιφατικές δηλώσεις για το θέμα των πλουσίων. Είχε πει το 2007 κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής συζήτησης: «Δεν μου αρέσουν οι πλούσιοι». Την άποψή του αυτή φαίνεται ότι εξακολουθεί να υποστηρίζει με πάθος, κρίνοντας από το προεκλογικό του πρόγραμμα. Παλαιότερα, και πάλι σε δημόσια τοποθέτησή του, είχε χαρακτηριστικά πει ότι «πλούσιος πρέπει να θεωρείται και κάποιος που βγάζει περισσότερα από 4.000 ευρώ το μήνα καθαρά». Εντούτοις, μια ανάλυση στα δικά του εισοδήματα καθιστά εμφανές ότι και τα δικά του οικονομικά δεν θεωρούνται «χαμηλά». Ως εκλεγμένος βουλευτής στην 1η περιφέρεια της Correze λαμβάνει μηνιαία αποζημίωση ύψους 5.247 ευ-

ρώ καθαρά. Επίσης, ως πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου της Correze λαμβάνει αποζημίωση επιπλέον 2.557 ευρώ καθαρά το μήνα, δηλαδή συνολικά παίρνει 8.004 ευρώ καθαρά. Εάν σε αυτά προσθέσει κανείς και τις μηνιαίες αποζημιώσεις για τα έξοδα (μετακινήσεις, στέγαση, κ.λπ.), που δικαιολογούνται σε όλους τους βουλευτές και κατ’ επέκταση και σε αυτόν (δικαιολογούνται έως 6.412 μεικτά), τότε θα έλεγε κανείς ότι είναι και αυτός πλούσιος!

Λάτρης του ποδοσφαίρου

Φρανσουά Ολάντ έχει δύο μεγάλες αγάπες: την ιστορία και το ποδόσφαιρο. Δηλώνει περισσότερο οπαδός της Μαρσέιγ παρά της Παρί Σεν Ζερμέν και θαυμαστής του Πλατινί. Του αρέσει να παρακολουθεί ποδοσφαιρικούς αγώνες παρέα με τον παλιό του φίλο Jean-Pierre Jouyet, ενώ και ο ίδιος όταν ήταν μικρός έπαιζε στα «τσικό» και στην ομάδα εφήβων του ποδοσφαιρικού συλλόγου της Ρουέν, της περιοχής απ’ όπου κατάγεται. Σήμερα έχει εγκαταλείψει τελείως το σπορ και συμμετέχει μόνο σε ποδοσφαιρικές συναντήσεις με φιλανθρωπικό χαρακτήρα.

Ο «αντιφατικός» Φρανσουά Ολάντ είχε δηλώσει: «Δεν μου αρέσουν οι πλούσιοι», χαρακτηρίζοντας ως τέτοιους όσους βγάζουν πάνω από 4.000 ευρώ το μήνα. Ο ίδιος, πάντως, λαμβάνει αποζημιώσεις συνολικού ύψους 8.000 ευρώ μηνιαίως

096_099_OLAND 24/02/2012 6:55 μ.μ. Page 99

«Η Βαλερί είναι η γυναίκα της ζωής μου»

προσωπική του ζωή έχει δει το φως της δημοσιότητας ουκ ολίγες φορές. Καταρχήν με την επί πολλά χρόνια σύντροφό του και μητέρα των παιδιών του, Σεγκολέν Ρουαγιάλ. Ακόμη όμως και για τη «μετάβαση» από τη Σεγκολέν στην τωρινή του σύντροφο, Βαλερί Τριερβελέρ, δεν άργησε να αποκαλυφθεί η πληροφορία ότι η γνωριμία τους ξεκίνησε πολύ πριν από το διαζύγιο με την πρώην. Άγνωστες πληροφορίες για την προσωπική του ζωή δημοσίευσε 4 χρόνια μετά δημοσιογράφος του «Nouvel Observateur», ο Serge Raffy, σε βιβλίο που κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Francois Hollande, route secret» (Φρανσουά Ολάντ: Η μυστική διαδρομή). Η νέα του σύντροφος τα τελευταία 4 χρόνια, Βαλερί Τριερβελέρ, είναι γνωστή δημοσιογράφος-παρουσιάστρια στο κανάλι direct 8. Είναι «η γυναίκα της ζωής μου», είπε γι’ αυτήν ο ίδιος σε συνέντευξή του λίγο αργότερα, όχι γιατί συνηθίζει να μιλάει ανοιχτά για την προσωπική του ζωή, αλλά «επειδή οι Γάλλοι θέλουν να γνωρίζουν καλύτερα αυτούς οι οποίοι τους εκπροσωπούν», εξήγησε. Η Βαλερί μέχρι πρότινος παρουσίαζε μια πολιτική εκπομπή κάθε Σάββατο, «2012 πορτρέτα της εξουσίας», στην οποία παρουσίαζε πορτρέτα ανθρώπων που ασκούσαν τότε ή μελλοντικά εξουσία. Πολλοί «την περίμεναν στη γωνία», να την εκθέσουν σε περίπτωση που φιλοξενούσε το σύντροφό της και υποψήφιο των επερχόμενων Προεδρικών Εκλογών, όμως η ίδια, μέχρι το τέλος (σ.σ.: εγκατέλειψε τη θέση της μετά από λίγο καιρό), τους διέψευσε, δείχνοντας ότι πάνω απ’ όλα σέβεται τον εαυτό της και βάζει όρια. Στέκεται διακριτικά δίπλα του και επιβεβαιώνει την πρόθεσή της να μην αναμειχθεί στην προεκλογική του εκστρατεία, όμως, σύμφωνα με κάποιες διαρροές στο γαλλικό Τύπο, συνδράμει παρασκηνιακά, συμβουλεύοντας την ομάδα που χειρίζεται το επικοινωνιακό του προφίλ, αφού η ίδια γνωρίζει άριστα το χώρο της τηλεόρασης. Μάλιστα, της αποδίδουν το χαρακτηρισμό «Βαλερί Ροντβάιλερ» (σ.σ.: από το Τριερβελέρ), επειδή δεν διστάζει να επισημάνει τις «ανακρίβειες» που αναφέρουν συνάδελφοί της σε δημοσιεύματα που τον αφορούν…

Η μάχη μόλις άρχισε

μάχη για την Προεδρία έχει ανάψει για τα καλά. Και δεν περιορίζεται μόνο στις ανοιχτές ομιλίες, στην πολιτική ρητορική και στις επικοινωνιακές εντυπώσεις. Έχει περάσει και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το Twitter έχει πάρει φωτιά. Με τον Φρανσουά Ολάντ να μετρά ήδη αρκετές δεκάδες χιλιάδες followers και μέσω αυτού να ενημερώνει τους ψηφοφόρους για τις τηλεοπτικές και όχι μόνο εμφανίσεις, ο Σαρκοζί «αναγκάζεται» να ακολουθήσει τη νέα εποχή. Μολονότι συνηθίζεται από πολ-

Στέκεται διακριτικά δίπλα του, αλλά ενίοτε συμβουλεύει την ομάδα που χειρίζεται το επικοινωνιακό του προφίλ, αφού η ίδια γνωρίζει άριστα το χώρο της τηλεόρασης

λούς αρχηγούς κρατών να ανοίγουν δικό τους λογαριασμό στο Twitter ή σελίδα στο Facebook, ο νυν Πρόεδρος της Γαλλίας, μόλις μία μέρα πριν από την επίσημη αναγγελία της υποψηφιότητάς του, έσπευσε να ανοίξει το δικό του λογαριασμό στο Twitter. Το πρώτο του “τιτίβισμα” μάλιστα κρίθηκε αρκετά αμήχανο –από τους φαν του κυβερνοχώρου–, αφού περιορίστηκε στο τυπικό: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκείνους που θα θελήσουν να με ακολουθήσουν», και την αμέσως επόμενη μέρα ανακοίνωσε την, κατά τα άλλα αναμενόμενη, τηλεοπτική συνέντευξή του, όπου και έδωσε το «παρών» στις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι εκλογές θεωρούνται από όλους τους πολιτικούς αναλυτές ιδιαίτερα κρίσιμες, όχι μόνο για τους Γάλλους, αλλά και για την Ευρώπη. Είναι γνωστό ότι η επόμενη Γαλλική Προεδρία

θα κληθεί να αντιμετωπίσει σοβαρά οικονομικά ζητήματα εσωτερικά, αφού πρόσφατα έχασε την αξιολόγηση 3ΑΑΑ που μέχρι πρότινος διατηρούσε, έχει ανεργία που αγγίζει το 10% και ένα έλλειμμα που πρέπει να συμμορφωθεί πλέον στις «επιταγές της νέας συνθήκης για τη δημοσιονομική πειθαρχία των προϋπολογισμών στις χώρες της Ε.Ε.». Ταυτόχρονα, αυτές οι εκλογές θα καθορίσουν και το «Πρόσωπο της Ευρώπης», μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης. «Είμαι έτοιμος», δηλώνει με στεντόρεια φωνή ο υποψήφιος των σοσιαλιστών Φρανσουά Ολάντ. «Γνωρίζω πολύ καλά το έργο που αναλαμβάνω: Να φέρω την αλλαγή, να οδηγήσω την Αριστερά στη νίκη και να δώσω πίσω στη Γαλλία την εμπιστοσύνη της. Αυτό είναι το διακύβευμα αυτή τη στιγμή. Η Γαλλία. Πάντοτε ήταν η Γαλλία…». Είναι όμως έτσι; Μάρτιος/2012

crash 99

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 100

3 Γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις; Nein! Ψάχνουν τρόπους να «διαγράψουν» τα χρέη τους «ματώνοντας» την Ελλάδα

Η Άνγκελα Μέρκελ στον «Independent» (14 Φεβρουαρίου)

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 101

ΓεΡΜαΝΟΙ

Οι μεγαλύτεροι «φεσατζηδεσ» της Ιστορίας του Δημήτρη Κωνσταντάρα

3 Ητουςκυριαρχία συνεχώς

▲ ▲

επεκτείνεται, με αποτέλεσμα να γεννώνται σε όλη την Ευρώπη σοβαρότατα ερωτήματα για τον «επόμενο στόχο» της Μεγάλης Γερμανίας, τη νέα Deutschland Uber Alles

ια απίστευτη κυβερνητική ολιγωρία πολλών ετών από πολλές κυβερνήσεις, μια ανεπανάληπτη εθνική αδιαφορία, μια από τις πιο τρανές περιπτώσεις επιβολής της άποψης και θέσης των ισχυρότερων επί των ασθενέστερων και μια απόδειξη ότι το αίσθημα της υποτέλειας είναι βαθιά ριζωμένο μέσα στο ελληνικό «σύστημα» καταδίκασε την Ελλάδα στην απώλεια του δίκιου και των συμφερόντων της, σε μία από τις πιο αυταπόδεικτες περιπτώσεις συνειδητής απεμπόλησης δικαιωμάτων: τη διεκδίκηση των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων. Δισεκατομμύρια ευρώ αποζημιώσεων που η χώρα δικαιούται «πετάχτηκαν» στο δρόμο και χαρίστηκαν στους Γερμανούς για να μην τους…δυσαρεστήσουμε, χιλιάδες οικογένειες που έχασαν ανθρώπους τους στον πόλεμο με τους Γερμανούς Ναζί αφέθηκαν στην τύχη τους, αρχαιολογικοί θησαυροί αμύθητης αξίας «δωρήθηκαν» στους κατακτητές που τους έκλεψαν, εντεταλμένοι δολοφόνοι που εκτέλεσαν αθώους Έλληνες σε δεκάδες ολοκαυτώματα τα χρόνια 1941-1944 έμειναν ατιμώρητοι και δεκάδες εκλεγμένες από τον ελληνικό λαό κυβερνήσεις δεν έκαναν το χρέος τους να ζητήσουν επισήμως τα οφειλόμενα για να «κάνουν τα καλά παιδιά» στους Γερμανούς. Αυτοί οι ίδιοι επικυρίαρχοι της σημερινής Ευρώπης, των οποίων οι πρόγονοι αιματοκύλισαν τον κόσμο ολόκληρο σε δύο παγκόσμιους πολέμους και τελικά αρνήθηκαν να πληρώσουν τα βεβαιωμένα χρέη και αποζημιώσεις, οδηγούν σήμερα την Ελλάδα σε χρεοκοπία και υποτέλεια και δείχνουν σαν να ετοιμάζονται για το Δ΄ Ράιχ. Όπως σημειώνεται σε ανάλυση της γαλλικής εφημερίδας «Λα Κρουά», «η Γερμανία Μάρτιος/2012

crash 101

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 102

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

▲ ▲

προσπαθεί να υποχρεώσει τα κράτη που χρωστάνε να πληρώσουν, με κίνδυνο να τα κάνει να ματώσουν μέχρι θανάτου ή να δεχθεί να διαγράψει τα δάνεια που έχει δώσει για να τα σώσει και να σωθεί και η ίδια».

«Bild»: Οι Έλληνες φωνάζουν «Ξεκουμπιστείτε από δω Ναζί»

οκ προκάλεσε προ ημερών στην ευρωπαϊκή και γερμανική κοινή γνώμη το πρωτοσέλιδο των περισσότερων γερμανικών ΜΜΕ με τα αντιγερμανικά συνθήματα που ακούστηκαν στο συλλαλητήριο στο κέντρο της Αθήνας. Η φωτογραφία με το κάψιμο της σβάστικας έξω από το ελληνικό Κοινοβούλιο έκανε το γύρο του κόσμου, ενώ έγινε και πρωτοσέλιδο στην ηλεκτρονική έκδοση της «Bild». Το δημοσίευμα αναφέρει: «Θέλοντας να δημιουργήσουν εντυπώσεις, ορισμένοι από τους εκατοντάδες διαδηλωτές στην Αθήνα έκαψαν μια γερμανική σημαία έξω από το κτίριο της Βουλής φωνάζοντας “Εξαφανιστείτε από δω Ναζί”». «Τα αρνητικά συναισθήματα των Ελλήνων απέναντι στη Γερμανία γιγαντώνονται, ειδικά μετά την πρόσφατη πρόταση για διορισμό επιτρόπου, ενώ όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για “Δ΄ Ράιχ”», αναφέρει η «Bild». Σε συνέντευξη που έδωσε προ ημερών στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» ο καθηγητής του φημισμένου London School of Economics δρ. Άλμπρεχτ Ριτσλ, που δεν «μασάει τα λόγια του», λέει πολλές αλήθειες. Αρχικά, προειδοποιεί τους Γερμανούς συμπατριώτες του για το ενδεχόμενο να αποσπάσει η Ελλάδα τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις, σε περίπτωση που αποφασίσει να τις διεκδικήσει ακόμη και τώρα. «Το οικονομικό μας θαύμα έγινε δυνατό αποκλειστικά και μόνο επειδή δεν αναγκαστήκαμε να πληρώσουμε αποζημιώσεις», παραδέχεται. Για να προειδοποιήσει στη συνέχεια: «Αν οι Έλληνες γίνουν πιο επιθετικοί, μπορεί να αναβιώσουν οι παλιές διεκδικήσεις. Αν αρχίσει η Ελλάδα και αν ποτέ αναγκαστεί η Γερμανία να πληρώσει, τότε θα μας τα πάρουν όλα». «Θα έπρεπε να είμαστε ευγνώμονες και να εξυγιάνουμε την Ελλάδα με τα λεφτά μας. Αν εμείς συνεχίζουμε το παιχνίδι των ΜΜΕ, παριστάνοντας το χοντρό Εμίλ που καπνίζει το πούρο του και αρνείται να πληρώσει, ίσως κάποιοι μας στείλουν τους παλιούς λογαριασμούς», συμπληρώνει. Ο δημοσιογράφος τον ρώτησε αν η σημερινή Γερμανία θεωρείται η ενσάρκωση της σταθερότητας και πόσες φορές αποδείχθηκε αφερέγγυα στο παρελθόν. Η απάντησή του προκάλεσε σοκ ακόμη και στο Γερμανό δημοσιογράφο: «Μόνο κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, τουλάχιστον τρεις φορές. Μετά την πρώτη χρεοκοπία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 οι ΗΠΑ έδωσαν στη Γερμανία ένα “κούρεμα” το 1953, μειώνοντας το πρόβλημα του χρέους της σε, πρακτικά, τίποτα. Η Γερμανία είναι σε πολύ καλή θέση από τότε, ακόμη και όταν οι υπό102 crash Μάρτιος/2012

λοιποι Ευρωπαίοι αναγκάστηκαν να υπομείνουν τα βάρη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και των συνεπειών της γερμανικής κατοχής. Η Γερμανία είχε ακόμη και μια περίοδο μη πληρωμής το 1990. Ο τότε Καγκελάριος Χέλμουτ Κολ είχε αρνηθεί την εφαρμογή αλλαγών στη συμφωνία του Λονδίνου, σχετικά με τα γερμανικά εξωτερικά χρέη του 1953. Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, σε περίπτωση επανένωσης, το ζήτημα των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων από το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο θα έπρεπε να είχε ρυθμιστεί. Η μόνη απαίτηση ήταν ένα μικρό ποσό που απέμενε να καταβληθεί, αλλά εδώ μιλάμε για ελάχιστα ποσά. Με την εξαίρεση της αποζημίωσης που καταβάλλεται στους εξαναγκασμένους εργάτες, η Γερμανία δεν κατέβαλε καμία αποζημίωση μετά το 1990, ούτε αποπλήρωσε τα δάνεια και το κόστος κατοχής των χωρών που είχε καταλάβει κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Ούτε για τους Έλληνες».

Η επόμενη φράση του Ριτσλ, όμως, ήταν «όλα τα λεφτά» στη συνέντευξη: «Κατά τον 20ό αιώνα, η Γερμανία ξεκίνησε δύο παγκόσμιους πολέμους, ο δεύτερος εκ των οποίων διεξήχθη ως πόλεμος αφανισμού και εξόντωσης. Στη συνέχεια “παραιτήθηκε” από τις πληρωμές αποζημιώσεων, πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό. Κανείς στην Ελλάδα δεν έχει ξεχάσει ότι η Γερμανία οφείλει την οικονομική της ευημερία στα άλλα έθνη»!

Οι γερμανικές «πονηριές»

πως προκύπτει από αναλύσεις ιστορικά τεκμηριωμένες, τα οικονομικά προβλήματα που προέκυψαν λόγω της αποπληρωμής και η γερμανική οργή για τους όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών αναφέρονται συχνά ως δύο από τους πλέον αποφασιστικούς λόγους που οδήγησαν στην κατάρρευση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, την άνοδο

«Τα αρνητικά συναισθήματα των Ελλήνων απέναντι στη Γερμανία γιγαντώνονται, ειδικά μετά την πρόσφατη πρόταση για διορισμό επιτρόπου, ενώ όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για “Δ΄ Ράιχ”», αναφέρει η εφημερίδα «Bild»

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 103

Ο καθηγητής Στέλιος Περράκης (κέντρο), επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας, ενώ συζητά με τη Γερμανίδα εκπρόσωπο Σουζάν Ράινερ και το Γερμανό καθηγητή Κριστιάν Τόμουσατ στη Χάγη του Χίτλερ και, τελικά, την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Η άποψη αυτή υποστηρίχθηκε από πολλούς ιστορικούς, καθώς και από διανοούμενους διεθνούς φήμης,όπως ο Τζον Κέινς και ο Μπέρτραντ Ράσελ. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι ιστορικοί διαφώνησαν με αυτή την άποψη. Η Μάργκαρετ ΜακΜίλαν έγραψε ότι: «...Από την αρχή η Γαλλία και το Βέλγιο επιχειρηματολογούσαν ότι τα αιτήματα για την αποκατάσταση των άμεσων ζημιών θα έπρεπε να λάβουν προτεραιότητα έναντι της διανομής των λοιπών αποζημιώσεων. Το Βέλγιο είχε λεηλατηθεί πλήρως. Στο βιομηχανοποιημένο Βορρά της Γαλλίας οι Γερμανοί έπαιρναν ό,τι επιθυμούσαν και κατέστρεφαν τα υπόλοιπα. Ακόμα και όταν υποχωρούσαν, το 1918, οι γερμανικές δυνάμεις βρήκαν το χρόνο να ανατινάξουν μερικά από τα πιο σημαντικά ορυχεία άνθρακα της Γαλλίας». Το άρθρο 231 της Συνθήκης (το επονομαζό-

μενο «άρθρο της πολεμικής ενοχής») όριζε ότι η Γερμανία ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη για όλες τις «απώλειες και ζημίες» που είχαν υποστεί οι Σύμμαχοι στη διάρκεια του πολέμου και έθετε τη βάση των αποζημιώσεων. Τον Ιανουάριο του 1921 το συνολικό ποσό που αποφασίστηκε από τη Διασυμμαχική Επιτροπή Αποζημιώσεων ορίστηκε στα 269 εκατομμύρια χρυσά μάρκα (2.970 χρυσά μάρκα αντιστοιχούσαν σε 1 γραμμάριο καθαρού χρυσού), περίπου 6,6 δισ. λίρες ή 32 δισ. δολ. Η Γερμανία θα έπρεπε να πληρώνει μέχρι το 1984. Πολλοί οικονομολόγοι έκριναν το ποσό υπερβολικό. Αργότερα τον ίδιο χρόνο το ποσό περιορίστηκε στα 132 δισεκατομμύρια μάρκα, που παρέμενε αστρονομικό, σύμφωνα με τους περισσότερους Γερμανούς παρατηρητές, τόσο λόγω του ύψους του ποσού όσο και γιατί η Γερμανία θα έπρεπε να πληρώνει μέχρι το 1984. Το 1924 το σχέδιο Dawes άλλαξε τις γερμανι-

▲ ▲

Οι μεγάλοι χαμένοι των δύο παγκόσμιων πολέμων Γερμανοί, που έχουν καταφέρει να νικούν ακόμα και μετά τις ήττες τους, κέρδισαν και αυτή τη μάχη, μέσω του δικαστηρίου που «φτιάχτηκε» για να τους τιμωρήσει!

κές πληρωμές αποζημιώσεων. Το Μάιο του 1929 το σχέδιο Young περιόρισε ακόμη περισσότερο τις γερμανικές πληρωμές στα 112 δισεκατομμύρια χρυσά μάρκα και για περίοδο 59 ετών (1988). Επιπλέον, το σχέδιο Young διαίρεσε την ετήσια πληρωμή (2 εκατομμύρια χρυσά μάρκα) σε δύο μέρη: ένα «απαραβίαστο» μέρος, που ισοδυναμούσε με το ένα τρίτο και ένα που επιδεχόταν αναβολής και που ισοδυναμούσε με τα δύο τρίτα. Παρ’ όλα αυτά, το κραχ του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης τον Οκτώβριο του 1929 και η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολούθησε ανάγκασαν τους Συμμάχους να θέσουν μορατόριουμ πληρωμών για το 1931-32, κατά τη διάρκεια του οποίου η Συνδιάσκεψη της Λωζάνης ψήφισε υπέρ της κατάργησης των αποζημιώσεων. Μέχρι τότε η Γερμανία είχε πληρώσει μόνο το ένα όγδοο του ποσού που απαιτούνταν από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Εντούτοις, η Συμφωνία της Λωζάνης προϋπέθετε ότι οι ΗΠΑ θα συμφωνούσαν επίσης στην παύση των πληρωμών των δανείων που όφειλαν οι δυτικές κυβερνήσεις. Το σχέδιο τελικά απέτυχε, γιατί το Κογκρέσο των ΗΠΑ διαφώνησε με την παύση των πληρωμών, αλλά, όπως και να έχει, οι Γερμανοί σταμάτησαν πλέον στην πράξη να πληρώνουν αποζημιώσεις. Παναγιώτης Κουρουμπλής: Το «γερμανικό υποσυνείδητο» επηρεάζει τη σημερινή ιθύνουσα τάξη της χώρας, ωθώντας τη σε μια επικίνδυνη γερμανοποίηση της Ευρώπης Ρώτησα τον ανεξάρτητο βουλευτή Παναγιώτη Κουρουμπλή (σ.σ.: συνέντευξή του δημοσιεύουμε σε άλλες σελίδες), γιατί, κατά τη γνώμη του, απέρριψε στην ουσία και όχι στον τύπο, με νομικίστικα επιχειρήματα, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τις θέσεις της Ελλάδας και γιατί η Ελλάδα δεν προσφεύγει επίσημα για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Η απάντησή του: «Διαβάζοντας κανείς με προσοχή την απόφαση αυτή, επικεντρώνει την προσοχή του σε τρία σημεία. Το δικονομικό επί του οποίου στηρίχτηκε περισσότερο η απόφαση χωρίς να προχωρήσει σε ζητήματα ουσίας, δηλαδή εστίασε περισσότερο στο ζήτημα της ετεροδικίας. Δεύτερον, θεωρώ ότι η απόφαση αυτή έπληξε το διεθνές δίκαιο, οδηγώντας το 30 χρόνια πίσω, με συνέπεια να παρέχει τη δυνατότητα σε νέους φιλόδοξους εισβολείς, όπου της γης, να προβαίνουν σε καταστροφές άλλων χωρών και να οχυρώνονται πίσω από την κρατική ασυλία τους. Το τρίτο ζήτημα, που είναι εξαιρετικά σημαντικό, έχει να κάνει με το ότι η συγκεκριμένη απόφαση αναδεικνύει την, για δεκαετίες, ελληνική αδυναμία να προβάλει αυτοτελές δικαίωμα. Η Ελλάδα οφείλει, έστω και τώρα, με οργανωμένο, τεκμηριωμένο, αποφασιστικό και πατριωτικό τρόπο, συνολικά και συλλογικά, να θέσει ευθέως σε διακρατικό και διευρωπαϊκό επίπεδο το ζήτημα των υποχρεώσεων της Γερμανίας προς το ελληνικό κράτος. Πρόσφατα πήρα μια σχετική πρωτοβουλία, απευθυνόμενος στη Βουλή των Ελλήνων, την οποία συνυπέΜάρτιος/2012

crash 103

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 104

Γερμανοί στρατιώτες «επιθεωρούν» τα συντρίμμια στο εβραϊκό γκέτο της Βαρσοβίας, στην Πολωνία τον Απρίλιο του 1943. Οι Ναζί είχαν επέμβει εισβάλλοντας στο γκέτο για να καταπνίξουν εξέγερση έγκλειστων Εβραίων

▲ ▲

γραψαν άλλοι 27 βουλευτές, προκειμένου να συζητηθεί για πρώτη φορά με οργανωμένο τρόπο, παρουσία της κυβέρνησης και της εθνικής επιτροπής, το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων. Η πρόταση είναι να αναπτύξει η Βουλή, διαμέσου της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, συγκεκριμένες πρωτοβουλίες: 1. Να ζητήσουμε να μιλήσει ο πρόεδρος της ελληνικής Βουλής στο γερμανικό και το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 2. Οι Έλληνες βουλευτές που συμμετέχουν σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς και φόρα να αναδείξουν το δίκαιο και ανεκπλήρωτο έως σήμερα αίτημα της Ελλάδας και τις υποχρεώσεις της Γερμανίας απέναντι στον ελληνικό λαό. 3. Να δεσμεύσουμε ομοφώνως την ελληνική κυβέρνηση να θέσει επιτέλους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη Γερμανία το κρίσιμο αυτό ζήτημα. 4. Μετά το τέλος των παρελάσεων της 25ης Μαρτίου, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, να εγκριθεί από τους συγκεντρωμένους ψήφισμα διεκδίκησης αυτών των εθνικών δικαιωμάτων στη βάση της αυτο-οργάνωσης και με φορέα υλοποίησης την Εθνική Επιτροπή Διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων. Πιστεύω ότι η υπόθεση αυτή μπορεί να αναδειχθεί ο πλέον ισχυρός δεσμός των Ελλήνων στο σύνολό τους». Ρώτησα επίσης τον κ. Κουρουμπλή «τι ετοιμάζει η Γερμανία». Διότι και στα τέλη της δεκαετίας 1920 είχε σταματήσει τις πληρωμές αποζημιώσεων για τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και αμέσως μετά ξεκίνησε το Γ΄ Ράιχ. Μήπως είμαστε μπροστά σε «πόλεμο με τα όπλα» πάλι; Μου απάντησε ότι «τα δεδομένα για τη Γερ104 crash Μάρτιος/2012

μανία είναι σήμερα πολύ διαφορετικά από εκείνα της δεκαετίας του ’20. Τότε βρισκόταν στη θέση αυτού που χρωστάει, σήμερα καθιστά τους εταίρους της χρωστώντες, χωρίς να τους αναγνωρίζει τις οικονομικές διευκολύνσεις που η διεθνής κοινότητα, στη μεγάλη της πλειοψηφία, αναγνώρισε στην ίδια». Στη συνέχεια διευκρίνισε: «Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης κατόρθωσε να επιζήσει από το 1924 μέχρι το 1929 αποκλειστικά με δανεικά. Μάλιστα για τις αποζημιώσεις του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου δανείστηκε από τις ΗΠΑ. Επρόκειτο για μια “δανειακή πυραμίδα”, η οποία κατέρρευσε με την κρίση του 1931. Τα χρήματα των δανείων των ΗΠΑ είχαν εξαφανιστεί, η ζημιά για τις ΗΠΑ ήταν τεράστια, οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία καταστροφικές. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο οι ΗΠΑ φρόντισαν να μη θέσει κανείς από τους συμμάχους αξιώσεις για αποζημίωση. Εκτός από μερικές εξαιρέσεις, ματαιώθηκαν όλες οι αξιώσεις μέχρι μια μελλοντική επανένωση της Ανατολικής με τη Δυτική Γερμανία. Αυτό ήταν εξαιρετικά ζωτικό για τη Γερμανία, καθώς σε αυτή την απόφαση στηρίχθηκε το περίφημο γερμανικό μεταπολεμικό θαύμα. Η Γερμανία έζησε τις μεγαλύτερες

χρεοκοπίες της νεότερης ιστορίας. Τον τελευταίο αιώνα χρεοκόπησε τουλάχιστον τρεις φορές. Το 1990 είχαμε την τελευταία στάση πληρωμών, όταν ο τότε Καγκελάριος Κολ αρνήθηκε να υλοποιήσει τη Συμφωνία του Λονδίνου, του 1953. Το “γερμανικό υποσυνείδητο” επηρεάζει τη σημερινή ιθύνουσα τάξη της χώρας, ωθώντας τη σε μια επικίνδυνη γερμανοποίηση της Ευρώπης».

Ακαταλαβίστικη απόφαση, δικαστήριο χωρίς ουσία

τη Χάγη... πνίγηκε στις αρχές Φεβρουαρίου από το Διεθνές Δικαστήριο, μέσα σε «ποταμό» νομικίστικων απόψεων, το δίκιο της Ελλάδας και των οικογενειών των θυμάτων του ναζισμού στο Δίστομο. Με μια αποστεωμένη, μη ανθρώπινη, ακαταλαβίστικη «συνταγή δικολαβίας», το Διεθνές Δικαστήριο ανακοίνωσε ότι τα ιταλικά δικαστήρια δεν σεβάστηκαν την ετεροδικία της Γερμανίας, σχετικά με τις αποφάσεις ιταλικών δικαστηρίων που επιδίκασαν αποζημιώσεις σε θύματα των ναζιστικών στρατευμάτων κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η υπόθεση αυτή είχε άμεση σχέση και με τις

Δημιουργείται τεράστιο θέμα για τις κατά καιρούς ελληνικές κυβερνήσεις, όσον αφορά εθνικές ευθύνες και παραλείψεις, αλλά και για σημαντικές υποχρεώσεις της σημερινής κυβέρνησης, που καλείται να αποκαταστήσει το κύρος της Ελλάδας

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 105

«Οι σφαγές του Διστόμου», ξυλογραφία του Αλέξανδρου Κορογιαννάκη ελληνικές διεκδικήσεις για τα θύματα του Διστόμου και παρά την ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών ότι «το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων παραμένει ανοιχτό», μόνο απογοήτευση και οργή προκάλεσε στους Έλληνες για την παράλογη και σκληρή απόφαση, που αποδεικνύει την αχρηστία του δικαστηρίου αυτού, που εργάζεται με βάση τον τύπο και όχι την ουσία. «Το δικαστήριο θεωρεί ότι η άρνηση των ιταλικών δικαστηρίων να αναγνωρίσουν την ασυλία συνιστά παράβαση των υποχρεώσεών τους απέναντι στο γερμανικό κράτος», ανακοίνωσε ο δικαστής Χισάσι Οουάντα, κατά την ανάγνωση της απόφασης σε δημόσια συνεδρίαση στο Δικαστικό Μέγαρο της Ειρήνης στη Χάγη, επιβεβαιώνοντας τους φόβους ότι η γερμανική επικυριαρχία συνεχώς επεκτείνεται, με αποτέλεσμα να γεννώνται σοβαρότατα ερωτήματα για τον «επόμενο στόχο» της Μεγάλης Γερμανίας. Οι μεγάλοι χαμένοι των δύο παγκόσμιων πολέμων Γερμανοί, που έχουν καταφέρει να νικούν ακόμα και μετά τις ήττες τους, κέρδισαν και αυτή τη μάχη, μέσω του δικαστηρίου που «φτιάχτηκε» για να τους τιμωρήσει, του διεθνούς οργανισμού που δημιουργήθηκε μετά το Β΄ Παγκόσμιο πό-

λεμο από τον ΟΗΕ ως συνέχεια του παρόμοιου προγενέστερου της Κοινωνίας των Εθνών που έφερε τον επίσημο τίτλο «Διαρκές Διεθνές Δικαστήριο» που καταργήθηκε. Ένα διεθνές δικαστήριο στο οποίο δεν υπηρετείται η Δικαιοσύνη, αλλά η σκοπιμότητα. Και αφού η Ελλάδα δεν προσέφυγε για τα εγκλήματα των Ναζί και για τις αποζημιώσεις, «ας το πάρει το ποτάμι». Και γιατί δεν προσέφυγε ποτέ η Ελλάδα στη Χάγη διεκδικώντας αποζημιώσεις άνω των 180 δισ. ευρώ χωρίς τους τόκους 50-60 ετών και ανάγκασε ευαισθητοποιημένους πολίτες και οργανώσεις να το κάνουν; Προφανώς, γιατί με αυτόν τον τρόπο η προσφυγή δεν θα γινόταν δεκτή και το θέμα θα έπεφτε στο κενό. Απίστευτο; Κι όμως, αληθινό. Την ώρα που η Ελλάδα δεχόταν επίσημα και με υπογραφή Σημίτη ουσιαστικά να μη διεκδικήσει τα οφειλόμενα, η Γερμανία καθίστατο «ρυθμιστής» της ελληνικής οικονομίας και εθνικής υπόστασης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έτσι, λοιπόν, το ανεκδιήγητο Διεθνές Δικαστήριο αποφάσισε ότι η ιταλική υπόθεση παραβίασε την ετεροδικία της Γερμανίας, σύμφωνα με την οποία μπορούν να γίνουν μηνύσεις ή αγωγές από θύματα των Ναζί μόνο στα εθνικά της δικαστήρια.

ιταλο-γερμανική διαφορά αφορούσε αποφάσεις ιταλικών δικαστηρίων, οι οποίες, παρά τη δικαστική ασυλία της Γερμανίας, αναγνώρισαν και επιδίκασαν αποζημιώσεις σε θύματα σοβαρών παραβιάσεων του ανθρωπιστικού δικαίου που τελέστηκαν την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Η Γερμανία είχε προσφύγει στη Χάγη επιδιώκοντας την καταδίκη της Ιταλίας, με το επιχείρημα ότι τα ιταλικά δικαστήρια δεν σεβάστηκαν την ετεροδικία της Γερμανίας όταν έκριναν υπέρ της καταβολής αποζημιώσεων προς τους συγγενείς θυμάτων του ναζισμού στην Ευρώπη. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας, το 2008, έκρινε ότι ο Ιταλός Λουίτζι Φερίνι έπρεπε να αποζημιωθεί, επειδή αναγκάστηκε από τους Ναζί να εργαστεί σαν σκλάβος σε γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης για την κατασκευή όπλων το 1944. Η ιταλική πλευρά ισχυρίστηκε ότι δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ετεροδικία για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και ότι η ετεροδικία μπορεί να υφίσταται μόνο για την επίλυση διαφορών μεταξύ φιλικών κρατών. Μία από τις συγκεκριμένες υποθέσεις αφορούσε την εκτέλεση, επί ιταλικού εδάφους, της απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, η οποία είχε επιδικάσει αποζημιώσεις στα θύματα της σφαγής του Διστόμου. Η Γερμανία προσέφυγε και κατά της απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, που ήταν επικυρωμένη από τον Άρειο Πάγο και επιδίκαζε 28 εκατ. ευρώ στα θύματα του Διστόμου που σφαγιάστηκαν από τους Ναζί στις 10 Ιουνίου 1944. Αυτό το σημείο αποτελούσε και την αφορμή

▲ ▲

Σύμφωνα με τους τελευταίους, αναλογιστικούς και έγκυρους υπολογισμούς, τα θύματα των Ναζί στην Ελλάδα δεν είναι 300.000, όπως λέγεται, αλλά 1.106.922. Ο αριθμός υπάρχει στη Μαύρη Βίβλο που εξέδωσε το «Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών»

Η διαδικασία και η προϊστορία

Μάρτιος/2012

crash 105

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 106

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν ενώ υπογράφει το Σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Αποκατάσταση, που έγινε γνωστό ως «Σχέδιο Μάρσαλ». Το σχέδιο για την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης διακηρύχθηκε στις 5 Ιουνίου 1947 από τον υπουργό Εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ

▲ ▲

της ελληνικής παρέμβασης στη διαφορά μεταξύ Γερμανίας-Ιταλίας. Η Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από τον καθηγητή Στέλιο Περράκη ως πληρεξούσιο, τον πρέσβη της Ελλάδας στην Ολλανδία Ιωάννη Οικονομίδη, ως αναπληρωτή πληρεξούσιο, τον καθηγητή Αντώνη Μπρεδήμα ως σύμβουλο και δικηγόρο και τη λέκτορα ΜαρίαΝτανιέλα Μαρούδα ως σύμβουλο, είχε παρουσιάσει το Σεπτέμβριο τις απόψεις της γύρω από το ζήτημα της δικαστικής κρατικής ασυλίας. Τα ζητήματα και ερωτήματα που προκύπτουν και απορρέουν από την απόφαση του Ιανουαρίου είναι πολλά και σοβαρά. Αν οι ελληνικές θέσεις παρουσιάστηκαν ορθά, τότε το Διεθνές Δικαστήριο αδιαφόρησε για την εκτέλεση 128 Ελλήνων από τους Ναζί και προέκρινε τη νομικίστικη άποψη των Γερμανών, οπότε τίθεται εν αμφιβόλω η αξιοπιστία του και αμφισβητείται η ανάγκη ύπαρξής του. Αν η ελληνική εκπροσώπηση δεν ήταν στο ύψος των περιστάσεων, η κατάσταση είναι σοβαρότερη, γιατί αποδεικνύει ή ότι πήγαμε στη Χάγη χωρίς ισχυρά επιχειρήματα ή ότι δεν μας ενδιέφερε ιδιαίτερα να κερδίσουμε, κάτι που επίσης φαίνεται πολύ πιθανό δεδομένου ότι αν δεν προσφύγει κράτος, το ζήτημα απλώς δεν υπάρχει.

Τεράστιο θέμα ευθυνών και παραλείψεων

ι δύο παραπάνω εκδοχές δημιουργούν τεράστιο θέμα στις κατά καιρούς ελληνικές κυβερνήσεις για εθνικές ευθύνες και παραλείψεις, αλλά και σημαντικές υποχρεώσεις για τη σημερινή κυβέρνηση, που καλείται να ξεδιαλύνει τα ερωτηματικά και να αποκαταστήσει το κύρος της Ελλάδας αλλά και της ευρωπαϊκής δικαιοσύνης. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, στην ανακοίνωσή του, προσέθετε ότι «η ελληνική κυβέρνη106 crash Μάρτιος/2012

ση θα μελετήσει την απόφαση με προσοχή». Πάντως, σημειώνεται ότι την άποψη ότι «ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερμανικών επανορθώσεων συνεχίζεται» και πως το ελληνικό κράτος «θα πρέπει να προχωρήσει στη διεκδίκηση» εξέφρασε ο ίδιος ο καθηγητής Στέλιος Περράκης, που εκπροσώπησε την Ελλάδα. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη. Και ότι υπήρξαν και τρεις δικαστές οι οποίοι ακολούθησαν άλλη κατεύθυνση και βλέπουν διαφορετικά τη θέση του ατόμου σήμερα στο διεθνές γίγνεσθαι. Όπως είπε ο κ. Περράκης, «το δικαστήριο ξεκαθάρισε ότι θα πρέπει η Ιταλία και η Γερμανία να προχωρήσουν σε συνομιλίες, προκειμένου να διευκρινιστεί τι ακριβώς μέλλει γενέσθαι με τα ζητήματα των επανορθώσεων». Καταλήγοντας στη δήλωσή του, ο κ. Περράκης βάζει την ελληνική κυβέρνηση «στη θέση του οδηγού», λέγοντας ότι «ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερμανικών επανορθώσεων συνεχίζεται και σημαίνει ότι το κράτος, δηλαδή και η Ελληνική Δημοκρατία, θα πρέπει πια αυτή να προχωρήσει στη διεκδίκηση με τυπικό τρόπο. Βέβαια, αυτό είναι μια απόφαση πολιτική». Η Ιταλία, σε δική της επίσημη ανακοίνωση, επισημαίνει πως σκοπεύει να κινηθεί στην κατεύθυνση της διαπραγμάτευσης με τη Γερμανία προς μια συνολική διευθέτηση. Σκοπεύει δηλαδή να αντιμετωπίσει σε αντιπαράθεση με τη Γερμανία το θέ-

μα των οδυνηρών γεγονότων του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου σε μια προοπτική διαλόγου και προστασίας των αιτημάτων δικαιοσύνης των θυμάτων και των οικογενειών τους. Όσο για το πώς αντιμετωπίζουν οι Γερμανοί την απόφαση, ο υπουργός Εξωτερικών κ. Βεστερβέλε έκανε λόγο για μια σημαντική δικαστική απόφαση για την ίδια τη χώρα και ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα και επισήμανε πως η απόφαση της Χάγης δεν στρέφεται κατά των θυμάτων του ναζισμού.

1.106.922 τα θύματα των Ναζί στην Ελλάδα

ύμφωνα με τους υπολογισμούς του Εθνικού Συμβουλίου, τα θύματα των Ναζί δεν είναι 300.000, αλλά 1.106.922. Αυτός ο αριθμός αναγράφεται στη Μαύρη Βίβλο που εξέδωσε το Εθνικό Συμβούλιο. Από γερμανικής πλευράς, δηλαδή με γερμανικές πηγές, τα θύματα ανέρχονται σε 520.000. Οι απώλειες της Ελλάδας, είτε με τους υπολογισμούς του Εθνικού Συμβουλίου είτε με τους υπολογισμούς των Γερμανών, ήταν με την αναγωγή τους σε ποσοστά 13,5%. Συγκριτικά και αναλογικά, της Ρωσίας είναι 10% και της Πολωνίας 8%. Η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, στις 3 Φεβρουαρίου 2012, είναι υπέρ της ετεροδικίας, δηλαδή υπέρ της Γερμανίας. Έτσι, σταματά μια για πάντα κάθε

«Αν οι Έλληνες γίνουν πιο επιθετικοί, μπορεί να αναβιώσουν οι παλιές διεκδικήσεις», δηλώνει στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» ο καθηγητής του φημισμένου πανεπιστημίου London School of Economics, δρ. Άλμπρεχτ Ριτσλ

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 107

9 Νοεμβρίου 1989. To Τείχος του Αίσχους που χώριζε τη Γερμανία στα δύο δέχεται το πρώτο χτύπημα, που θα οδηγούσε στην πλήρη κατεδάφισή του και στο ξεκίνημα μιας νέας εποχής διεκδίκηση για τις αποζημιώσεις των συγγενών των θυμάτων από τους ίδιους και μόνο τα κράτη μπορούν να προβούν στις διεκδικήσεις αυτές.

Διαχρονικά εναντίον της Ελλάδας η Γερμανία

ύμφωνα με πολλά κείμενα και μαρτυρίες, η Γερμανία ήταν διαχρονικός αρνητής των ελληνικών δικαίων και τάχθηκε ενάντια στα συμφέροντα της Ελλάδας, ακόμη και πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Υπήρξε και εμπνευστής για τη γενοκτονία του χριστιανικού πληθυσμού από μέρους των Νεότουρκων και του Μουσταφά Κεμάλ και αδιάσειστα ντοκουμέντα το αποδεικνύουν. Η Γερμανία στήριζε ανέκαθεν την Τουρκία εναντίον της Ελλάδας και συνετέλεσε στον αφανισμό των χριστιανικών πληθυσμών της, στην προσπάθειά της να εμποδίσει τους χριστιανικούς λαούς στη Μικρά Ασία να συμπαραταχθούν με τους Ρώσους, για την προέλασή τους στις πετρελαιοπηγές της Μοσούλης και τον έλεγχο της περιοχής της Μέσης Ανατολής. Η πολιτική της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας ξεκινάει από την εποχή των ορλοφικών το 1770, όταν η Ρωσία επεδίωξε να ξεσηκώσει τους ορθόδοξους χριστιανικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κορυφώ-

νεται κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ήδη από το 1908 οι λεγόμενοι Νεότουρκοι, οι αιμοσταγείς Εμβέρ πασάς, ο Ταλαάτ, ο δρ. Σακίρ, ο δρ. Ναζί, ο Νουρεντίν, ο σφαγέας της Σμύρνης και του εθνομάρτυρα μητροπολίτη της Χρυσόστομου, είχαν πάρει την απόφαση να εξοντώσουν τον Ελληνισμό της Μ. Ασίας. «Θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς», δήλωνε ο Τούρκος πρωθυπουργός Σεφκέτ πασάς, τον Ιούλιο του 1909, στο μεγάλο πατριάρχη του γένους, Ιωακείμ τον Γ΄. Οι Γερμανοί, που ήταν οι ηθικοί αυτουργοί των εγκλημάτων, έβλεπαν τους Έλληνες και τους Αρμένιους ως εμπόδιο στα σχέδιά τους για οικονομική διείσδυση στην Ανατολή. Ο καθοδηγητής των Τούρκων, στρατηγός Λίμαν φον Σάντερς, αρχηγός αργότερα του τουρκικού στρατού, υποστήριζε κυνικά τα εξής: «Η Τουρκία δεν έχει ουδεμίαν ασφάλειαν ούτε δύναται να οργανωθεί ελευθέρως εις το μέλλον, λόγω της παρουσίας των Ελλήνων. Για να μην προκληθεί αντίδραση στον “πολιτισμένο” κόσμο, προτείνει, ως “τελική λύση”, το λευκό θάνατο, τις ατέλειωτες οδοιπορίες». Οι Γερμανοί μας χρωστάνε. Δεν τους χρωστάμε.Την Πέμπτη 9/2 συνήλθαν όλα τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου και ανακοίνωσαν την απόφαση των 3

Όλοι εναντίον ενός

ύμφωνα με εκλεκτούς ανθρώπους που ασχολούνται χρόνια με το ζήτημα των αποζημιώσεων, η απόφαση της Χάγης αφήνει το παραθυράκι του να μπορούν οι κυβερνήσεις να έρθουν σε επαφή με τη γερμανική κυβέρνηση για να διευθετήσουν το θέμα μέσω διαπραγματεύσεων. Απλώς μεταθέτουν το θέμα στις κυβερνήσεις και σε διαβουλεύσεις, που σημαίνει ότι το όλο

▲ ▲

Οι επικυρίαρχοι της σημερινής Ευρώπης, των οποίων οι πρόγονοι αιματοκύλισαν τον κόσμο ολόκληρο σε δύο παγκόσμιους πολέμους, οδηγούν τώρα την Ελλάδα σε χρεοκοπία και υποτέλεια και δείχνουν να ετοιμάζονται για το Δ΄ Ράιχ

μεγάλων συλλόγων της χώρας μας (δικηγορικός, ιατρικός και ΤΕΕ), να μποϊκοτάρουν τα γερμανικά προϊόντα, και την πρόταση 50 Ελλήνων βουλευτών προς την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής για να συζητηθεί, το συντομότερο δυνατό, το πρόβλημα των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα. Ανακοίνωσαν επίσης ότι αποφάσισαν να ζητήσουν άμεση συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και να στείλουν έγγραφη διαμαρτυρία στον Έλληνα πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, που στην κεντρική του ομιλία τόσο στην τηλεόραση όσο και στη Βουλή, στις 11 και 12/2, διέπραξε ένα μεγάλο λάθος, λέγοντας: «Η χώρα μας τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία», χωρίς να αναφέρει τον εξοντωτικό πόλεμο και τη ναζιστική κατοχή που έκανε την Ελλάδα ένα ατέλειωτο ολοκαύτωμα. Επίσης, να εξαντλήσουν όλα τα μέσα για την πλήρη ενημέρωση όλων των Ελλήνων πολιτών, σε κάθε πόλη και σε κάθε χωριό, όλου του απόδημου Ελληνισμού και όλων των Κοινοβουλίων της Ευρώπης και να επαναλάβουν την πρόταση στον ελληνικό λαό αλλά και στον απόδημο Ελληνισμό (ήδη οι Έλληνες της Αυστραλίας το αποφάσισαν), να μποϊκοτάρουν τα γερμανικά προϊόντα.

Μάρτιος/2012

crash 107

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 108

crash

ΦΑΚΕΛΟΣ

▲ ▲

θέμα εναπόκειται πια στη διακριτική ευχέρεια της Γερμανίας να προβεί σε τέτοιες διαπραγματεύσεις. Και αυτό με τη σειρά του εξαρτάται από την πίεση που θα ασκηθεί στους Γερμανούς από τις διάφορες κυβερνήσεις και την ελληνική φυσικά. «Το θέμα των αποζημιώσεων των θυμάτων έχει παγκόσμια σημασία, γιατί και οι Ιταλοί και οι Ιάπωνες έχουν κάνει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, μάλιστα οι Ιάπωνες ακόμη πιο απαίσια απ’ ό,τι οι Γερμανοί, για να μη μιλήσουμε για τα πιο… σύγχρονα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», σχολιάζουν οι εκπρόσωποι του Εθνικού Συμβουλίου για τις Αποζημιώσεις. Στέλεχος της Εθνικής Επιτροπής, σχολιάζοντας την ελληνική παρουσία στη Χάγη, μας έλεγε: «Υπήρχε παρουσία του ελληνικού κράτους, αλλά θα την ονόμαζα άκαιρη. Εκεί που έπρεπε δηλαδή να δράσει και να φέρει αποτέλεσμα δεν έπραξε τίποτε ή μάλλον, για να ακριβολογούμε, έπραξε τα αντίθετα (περίπτωση Διστόμου). Το ότι μετείχε με εξοσιοδοτημένους νομικούς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το θεωρώ ότι περισσότερο έβλαψε παρά ωφέλησε, τη στιγμή που η Ελλάδα είχε, μέσω “μηχανορραφιών και μεθοδεύσεων” της εποχής Σημίτη και των οργάνων του αναγνωρίσει την ετεροδικία της Γερμανίας». Σύμφωνα με άλλο στέλεχος της Εθνικής Επιτροπής, στο ερώτημα «τι θα έπρεπε να είχε κάνει η ελληνική κυβέρνηση» απαντάει: «Αντί να τρέχει για να δικαιώσει τα θύματα του Διστόμου μέσω Ιταλίας, έπρεπε να επιτρέψει τη δήμευση γερμανικής περιουσίας στην Ελλάδα. Αυτό το μπλόκαρε η κυβέρνηση Σημίτη μέσω του υπουργού Δικαιοσύνης Πετσάλνικου. Μετά η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου θέλησε δήθεν να υποστηρίξει το Δίστομο μέσω της απόφασης του αντίστοιχου Αρείου Πάγου της Ιταλίας. Σκέτα καραγκιοζιλίκια για αφελείς, για να μην πω για ηλίθιους. Καμία απολύτως ελληνική κυβέρνηση δεν διεκδίκησε από τη Γερμανία αυτά που μας οφείλει. Εκτός από τις αποζημιώσεις για τα θύματα και τους συγγενείς των θυμάτων που κρίθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, υπάρχουν ακόμη ανοιχτά θέματα: οι αποζημιώσεις για την καταστροφή των υποδομών, το κατοχικό δάνειο (σε οποιονδήποτε διεθνή οργανισμό απευθυνθούμε θα κερδίσουμε). Επίσης, οι αρχαιολογικοί θησαυροί. Γνωρίζουμε μάλιστα στη πλειοψηφία τους ποιοι είναι αυτοί, γιατί υπάρχει καταγραφή τους από τους αρχαιολόγους μας εκείνης της εποχής. Μία λέξη ερμηνεύει όλη αυτή την ντροπή: η υποτέλεια των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων. Αυτή τη σκληρή πραγματικότητα της υποτέλειας μπορεί κανείς εύκολα με ντοκουμέντα να την αποδείξει. Μόνο μια προϋπόθεση υπάρχει για τη δικαίωση όλων αυτών. Μια πατριωτική κυβέρνηση. Για 108 crash Μάρτιος/2012

«Είμαστε όλοι Έλληνες», μία από τις ζωγραφιές που κατά εκατοντάδες φτιάχτηκαν για το διήμερο 18-19 Φεβρουαρίου σε διάφορες πόλεις του κόσμου, σε ένα ξέσπασμα στήριξης. Η συγκεκριμένη βρίσκεται στα χέρια ενός Ιρλανδού φιλέλληνα που δεν δίστασε να διαδηλώσει κατά της ευρωπαϊκής κακομεταχείρισης της Ελλάδας

100_109_XAGH 24/02/2012 4:19 μ.μ. Page 109

Με ιδιαίτερο χιούμορ, στα χέρια του ελληνόπουλου της Νέας Υόρκης η πινακίδα γράφει: «Είμαι Έλληνας και δεν είμαι τεμπέλης. Ρωτήστε το δάσκαλό μου» την ανάδειξη μιας τέτοιας κυβέρνησης αγωνιζόμαστε, όσοι αγωνιζόμαστε γι’ αυτό».

Η γερμανική «παρέμβαση»

εκλεκτός νομικός και καθηγητής Κώστας Μπέης, ο οποίος πέρυσι, σε συνέντευξή του στο «Crash» ανέλυε πλήρως την κατάσταση, έγραφε σε άρθρο του στην «Ελευθεροτυπία» το Φεβρουάριο του 2011 ότι « Το Πρωτοδικείο της Λιβαδειάς (με αναγνωριστική απόφαση) έχει αναγνωρίσει την υποχρέωση του γερμανικού δημοσίου προς αποζημίωση και επιπροσθέτως (με καταψηφιστική απόφαση) το έχει καταδικάσει να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα για την εκδίκαση της εναντίον του αγωγής των επιζώντων τραγικών θυμάτων, καθώς και των τότε ανήλικων παιδιών τους, που επιβίωσαν από τη φριχτή σφαγή». Και στη συνέχεια προέβαινε στην εκπληκτική αποκάλυψη: «Ο επιτετραμμένος της γερμανικής πρεσβείας είχε επισκεφθεί και είχε ασκήσει πίεση στο διαπρεπή τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Παναγιώτη Δημόπουλο, με το αίτημα να ασκήσει αυτός, αντί εκείνης, αναιρετική αίτηση υπέρ του νόμου για την εξαφάνιση της απόφασης της Λιβαδειάς, θυμίζοντάς του τις εξαρτήσεις των ελληνικών συμφερόντων από την αγαθή προαίρεση της γερμανικής κυβέρνησης. Ο έντιμος εισαγγελέας αρνήθηκε, καθώς δεν έβλεπε βάσιμο αναιρετικό λόγο, και υπέ-

δειξε στον επισκέπτη του τις απειλές που διατύπωσε να τις καταθέσει στο αρμόδιο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Έτσι, η Γερμανία πειθαναγκάστηκε να γίνει διάδικος ενώπιον του Αρείου Πάγου, ο οποίος απέρριψε, ως νομικώς αβάσιμη, την αναιρετική αίτηση εκείνης με ψήφους 15 προς 4. Νιώθω υποχρεωμένος να απευθύνω δημοσίως το ερώτημα, όχι στους προδήλως ανίδεους, αν και καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς Δικαιοσύνης και Εξωτερικών, αλλά στον υπουργό Χάρη Παμπούκη προσωπικώς, ως καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου. Με τον Παμπούκη συνυπηρετήσαμε στη Νομική Αθηνών ως συνάδελφοι. Καθώς λοιπόν η υπόθεση του Διστόμου δεν είναι παρωνυχίδα, τον ερωτώ δημοσίως και αναμένω ευθαρσή επιστημονική απάντηση: “Χάρη μου, οι συνάδελφοί σου του Υπουργικού Συμβουλίου σε ρώτησαν για τις επιπτώσεις που θα έχει πάνω στην ισχύ της αμετάκλητης απόφασης του Αρείου Πάγου για το Δίστομο η παρέμβασή τους στο Δικαστήριο της Χάγης, την οποία ενθουσιωδώς, πλην αφρόνως ανήγγειλαν;”». Επιπλέον, ο κ. Μπέης, ρωτούσε τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου: «Σας ενημέρωσαν οι κυβερνητικοί συνομιλητές σας, καθώς και οι δικηγόροι των τραγικών θυμάτων, ότι ενώπιον του Δικαστηρίου της Χάγης παύει να έχει οποιαδήποτε ισχύ η αμετάκλητη απόφαση της ολομέλειας του Αρείου Πάγου για το Δίστομο;». Και κατέληγε: «Μου αρκεί η

«Η Γερμανία προσπαθεί να υποχρεώσει τα κράτη που χρωστούν, να πληρώσουν, με κίνδυνο να τα κάνει να ματώσουν μέχρι θανάτου»

Εφημερίδα «Λα Κρουά»

αφοσίωση στο χρέος να αντισταθούμε σε όσους ανοήτως ή εκ του πονηρού επιδόθηκαν στο πυροτέχνημα της ελληνικής παρέμβασης στο Δικαστήριο της Χάγης».

Η ντροπή της Χαγής!

ο σχόλιο των τελευταίων ημερών στο διαδικτυακό onalert.gr ευαισθητοποίησε τους Έλληνες απέναντι στη γερμανική «θύελλα» μετά και τις τελευταίες εξελίξεις: «Τα λόγια οργής δεν είναι αρκετά και τα δάκρυα στέρεψαν τόσα χρόνια μετά. Υπήρχε πάντα η αμυδρή ελπίδα της απονομής Δικαιοσύνης για όσους έζησαν τη σφαγή στο Δίστομο. Για τα παιδιά που δεν έζησαν, αλλά για πολλά χρόνια μετά, μέχρι που μεγάλωσαν, οι μανάδες τους τα έντυναν πάντα με μαύρα ρούχα! Ακόμη και τα ρούχα που έστελνε ο Ερυθρός Σταυρός μετά τον πόλεμο οι μανάδες τα έβαφαν μαύρα! Σαν τη ψυχή τους που μαύρισε από εκείνη την ημέρα. Ιούνης του 1944 και κάποια ανθρωπόμορφα τέρατα που φορούσαν στρατιωτικές στολές διέπραξαν ένα από τα πολλά αποτρόπαια εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας. Τόσα χρόνια μετά πολλοί άνθρωποι πάλεψαν, ελπίζοντας ότι κάποιος, κάποτε θα δικαίωνε τον πόνο που κουβαλούσαν πάντα στην ψυχή τους. Το πρωί κάποιοι ψυχροί δικαστές που υποτίθεται αποτελούν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, τους πυροβόλησαν πάλι εν ψυχρώ, σκότωσαν τους δικούς τους κι έκαψαν το χωριό τους. Δεν είναι ανιστόρητοι. Γνωρίζουν καλά τι είχε συμβεί. Απλά εκτέλεσαν την αποστολή τους. Όχι να απονείμουν δικαιοσύνη, αλλά να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του ισχυρού. Οι Έλληνες κέρδισαν τον πόλεμο, οι Γερμανοί τη (δικαστική) μάχη. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης έδωσε άφεση αμαρτιών στις θηριωδίες των Ναζί και δικαίωσε τη Γερμανία». Μάρτιος/2012

crash 109

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 110

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Δήμητρα Παπανδρέου

“

Η Oικογενεια του ανδρέα θα με Hθελε σε... χαντάκι

«Ο

κόσμος δεν καταλαβαίνει πού πατά και πού πηγαίνει… που έλεγε και ο Σαββόπουλος», ήταν η πρώτη φράση που άκουσα από τη Δήμητρα Παπανδρέου, πριν καλά καλά προλάβω να της κάνω την οποιαδήποτε ερώτηση. Φαινόταν πολύ οργισμένη, πολύ «βαρεμένη», που λέει και η λαϊκή θυμοσοφία, πολύ προβληματισμένη. Έχει πάντα μεγάλο ενδιαφέρον να μιλάς με τη Δήμητρα, την τελευταία μεγάλη αγάπη του Ανδρέα Παπανδρέου, τη μεγάλη αδυναμία του, τη γυναίκα που έζησε δίπλα του την πιο κρίσιμη περίοδο της πολιτικής του σταδιοδρομίας, αλλά και τις πιο κρίσιμες εβδομάδες της ζωής του, τον καιρό του «σκανδάλου Κοσκωτά» και του Ειδικού Δικαστηρίου αλλά και του Χέρφιλντ, που αντιμετωπίστηκε με αγάπη από τον απλό κόσμο, με μίσος από τη «Δυναστεία Παπανδρέου», με απίστευτη κολακεία από τους κλασικούς γυμνοσάλιαγκες της εξουσίας και με περιφρόνηση από το κομματικό κατεστημένο του ΠΑΣΟΚ. Και μετά το θάνατο του Ανδρέα, που στις τελευταίες του «υποθήκες» ζήτησε από τους φί110 crash Μάρτιος/2012

“

συνέντευξη στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

λους και συνεργάτες του να «προσέχουν τη Δήμητρα», βρέθηκε εντελώς μόνη. «Ξέρει» πολλά. Για όλα όσα έγιναν ή δεν πρόλαβαν να γίνουν την εποχή της παντοδυναμίας του Παπανδρέου, πριν από το κρίσιμο 1989 και μετά ως η μεγάλη του αδυναμία και η πολυαγαπημένη του σύζυγος, μετά το 1993 ως «στήριγμά» του και διευθύντρια του πολιτικού του γραφείου. Αλλά μιλάει πάντα με διακριτικότητα για πρόσωπα και πράγματα, για γεγονότα και παρασκήνιο, δεν εκθέτει ανθρώπους, είναι πολύ προσεκτική όταν αναφέρεται στις πολύ «ιδιαίτερες» σχέσεις, επαφές και συνεργασίες του Ανδρέα. Ξέρει. Μέχρι στιγμής αφήνει απλώς «υπόνοιες». Στέλνει «μηνύματα». Αλλά δεν έχει αποφασίσει ακόμα να μιλήσει για πράγματα που όλοι μας φανταζόμαστε, κουβεντιάζουμε, σχολιάζουμε, αλλά δεν ξέρουμε. Ίσως και να μην το κάνει ποτέ. Αλλά κάθε φορά που μιλάμε κάτι περισσότερο «λέει» ή υπονοεί. Όλα καταγράφονται. Όλα εξετάζονται. Χωρίς να προλάβω να τη ρωτήσω, συνέχισε μόνη της: « Έτσι είναι. Ο κόσμος δεν ξέρει πού πατάει. Αυτόν τον καιρό όλη η Ελλάδα δεν ξέρει πού πηγαίνει. Ουρές, στρατιές δυστυχισμένων, ζητιά-

Χέρφιλντ 1988: Η φωτογραφία που ξεσήκωσε θύελλα...

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 111

▲ ▲

Όταν ο Ανδρέας ρωτήθηκε: «Τι θα λέγατε για μια τρίτη γενιά Παπανδρέου στην πολιτική σκηνή, ως διαδοχή». Απάντησε: «Θα ήταν καταστροφή».

νων, αστέγων, ανέργων, αυτή είναι η Ελλάδα; Και στις τηλεοράσεις τούς ακούμε να χασκογελάνε και να μιλάνε για τα πισινά της Καγιά; Και… χάπαρα και χούπαρα…», γελάει από μόνη της με αυτό που είπε και… αποφορτίζεται. «Μα πλήρη αποβλάκωση έχουμε πάθει; Να πούμε, βρε αδερφέ, και για τον πισινό της Καγιά, να πούμε και καμιά μακακία, αλλά αυτό… Και ξέρεις κάτι; Δόξα στον καλό Θεό που με αξίωσε να ζήσω έτσι όπως έζησα και σήμερα μπορώ και κυκλοφορώ. Δεν μπήκα στη Βουλή. Είναι πολύ μεγάλο θέμα το ότι δεν μπήκα στη Βουλή μέχρι σήμερα». Θίγει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, όσον αφορά την ίδια, που δεν μπήκε, αλλά και όσους μπήκαν. Γιατί, φανταστείτε, μετά το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου να είχε μπει η Δήμητρα στη Βουλή. Δεν θα μπορούσε; Αν το επίσημο ΠΑΣΟΚ δεν είχε ακολουθήσει την τακτική απαξίωσης που υιοθέτησε, αν η «Δυναστεία Παπανδρέου» δεν την είχε περιφρονήσει με τόση εμπάθεια, αν το είχε επιδιώξει με μεγαλύτερο ζήλο, δεν θα ήταν στη Βουλή; Η ελληνική –και όχι μόνο– πολιτική ιστορία ευνοεί τέτοιες «μεταβάσεις». «Το σκέφτομαι και ευγνωμονώ τη μοίρα. Το περασμένο Σάββατο πήγα στη Βίσση και μετά, με την παρέα μου, πήγαμε στη Δημοτική Αγορά να φάμε μια σούπα. Ποιος μπορεί να το κάνει; Μπορώ και κυκλοφορώ. Δεν μου ρίχνουνε τασάκια στο κεφάλι. Δεν με φτύνουνε. Με αγκαλιάζουνε και μου στέλνουν λουλούδια. Με χαιρετάνε με χαμόγελο, σηκώνονται κι έρχονται να μου μιλήσουν. Και μου λέει ένας φίλος: “Εσένα σου δίνουνε λουλούδια και στους άλλους πετάνε τασάκια”». Σταματάει. Το ξανασκέφτεται. «Ναι, αλλά δεν ζεις έτσι. Εγώ έχω πλέον θέμα επιβίωσης. Σε λίγο φοβάμαι ότι θα μου πάρουν όλη τη σύνταξη». Προηγουμένως μου είχε αναλύσει τα οικονομικά της. Δεν θέλει να τα δημοσιοποιεί, αλλά, απ’ όσα λέει, έχει σημαντικό οικονομικό πρόβλημα. Της επισημαίνω ότι η «φήμη» που κυκλοφορεί ισχυρίζεται ότι έχει μεγάλη περιουσία, ότι έχει χρήματα στο εξωτερικό, ότι ο Ανδρέας τής άφησε πολλά. Φουντώνει. Της θίγω το ζήτημα των «φίλων» της, που κάποτε μαζεύονταν τριγύρω της και σήμερα δεν την παίρνουν ούτε ένα τηλέφωνο ούτε προθυμοποιούνται να βοηθήσουν, τώρα που «τραβάει ζόρι» και το ξέρουν πια όλοι. «Κι όμως, είναι δυνατόν να συμβαίνουν αυτά. Και να σκεφτείς ότι κάποιοι από τους “μεγάλους” υπουργούς “χρωστάνε” σ’ εμένα ακόμα και το ότι έγιναν υπουργοί. Χάρη στη δική μου καλή κουβέντα. Όσο για τους “φίλους”, αυτοί είναι απλά “φίλοι της εξουσίας”. Που σε ξεχνάνε την άλλη μέρα. Δεν θέλουν να σε ξέρουν. Την άλλη μέρα έχουνε πάει με τον επόμενο ισχυρό. Κατά 99%. Και φοβούνται οι υπόλοιποι μήπως και… κακοχαρακτηριστούν». Έχεις οικονομικό «ζόρισμα». Είναι δύσκολο στον καθένα να σκεφτεί ότι ο Ανδρέας δεν σε εξασφάλισε, ότι δεν Μάρτιος/2012

crash 111

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 112

1 1,2. Στο αεροπλάνο στο δρόμο της επιστροφής από το Χέρφιλντ, τον Οκτώβριο του 1988. Η κίνηση του Ανδρέα να γνέψει στην Δήμητρα και να τον ακολουθήσει έγινε για πολύ καιρό το θέμα των ημερών σε όλα τα ΜΜΕ αλλά και τις συζητήσεις μεταξύ των Ελλήνων. 3. Φωτογραφία λίγο μετά την γαμήλια τελετή. 4. Δήμητρα και Ανδρέας γιορτάζουν μαζί τη νίκη στις εκλογές του 1993

▲ ▲

έχεις χρήματα, λογαριασμούς στο εξωτερικό, μεγάλη περιουσία και ότι σου «βγάζουν» το σπίτι σε πλειστηριασμό. «Ο έρωτας, ο βήχας και ο παράς δεν κρύβονται. Βρίσκομαι με τεράστια χρέη που δεν μπορώ να πληρώσω, αθροιστικά όλα αυτά τα χρόνια. Ας μου πουν όλοι αυτοί πού είναι αυτά τα λεφτά “μου”, να πάω να τα πάρω για να πληρώσω. Για να μην υποφέρω. Τόσοι τόκοι που θα έχουν μαζευτεί, τόσα χρόνια, σε όλα αυτά τα λεφτά που υποτίθεται ότι έχω, θα έφταναν να πληρώσω τα χρέη στην εφορία – μόνο με τους τόκους. Παίρνω μια σύνταξη 950 ευρώ. Προ ημερών η ΔΟY Κηφισιάς έδωσε εντολή να μου κόβουν 500 ευ112 crash Μάρτιος/2012

ρώ το μήνα –από τα 1.400 που έπαιρνα– για να αποπληρώσω τα χρέη. Μα αν είχα όλα αυτά τα λεφτά, θα ήμουν τόσο ηλίθια να υποφέρω και να ζω με 950 ευρώ και να αγωνίζομαι να πουλήσω ό,τι έχω και δεν έχω για να πληρώσω τα χρέη; Αφού τα χρέη όλο και αυξάνονται. Πείτε μου πού είναι τα λεφτά που λένε ότι υπάρχουν, να πάω να τα πάρω και να πληρώσω αυτά που χρωστάω, ώστε να σταματήσουν να αυξάνονται. Κι αν υπάρχουν, μέχρι πότε θα τα αφήσω να υπάρχουν; Σε ποιον να τα αφήσω; Στα παιδιά που δεν έχω; Αν τα είχα, δεν θα τα είχα αξιοποιήσει; Πόσα χρόνια έχω να ζήσω; Γιατί να ζω με τόσες στερήσεις; Μιλάνε όλοι γιατί δεν ήξεραν τον Αν-

δρέα, τον άνθρωπο που είχε τη χειρότερη σχέση με τα χρήματα. Όποιος δεν με πιστεύει ας πάει στη Βουλή, να ζητήσει τα δημόσια έγγραφα που αποδεικνύουν τι παίρνω και τι έχω. Όσο για το αν έχω άλλους πόρους ζωής… Ε λοιπόν, κανένα δεν έχω. Πώς συντηρούνται τρία σπίτια; Μα ντουβάρια είναι. Τα δύο είναι ατελείωτα. Απούλητα. Και το χαράτσι έχει έρθει 20.000. Πώς θα το πληρώσω με 950 το μήνα; Είμαι δηλαδή τόσο “μαζόχα”, που να μ’ αρέσει αυτή κατάσταση; Και άλλοι, πάρα πολλοί άνθρωποι, υποφέρουν και περισσότερο από μένα και με λιγότερα χρήματα και μεγαλύτερα προβλήματα. Δεν είμαι εγώ μόνο. Αλλά είμαι ΚΑΙ

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 113

Η Μαργαρίτα είχε ένα… χρησμό, ας πούμε, που ήθελε να τον κάνει πραγματικότητα. «Ήμουν νύφη πρωθυπουργού, γυναίκα πρωθυπουργού, μητέρα πρωθυπουργού, ε, ας γίνω και… γιαγιά πρωθυπουργού»

”

Εγώ έχω πλέον θέμα επιβίωσης. Η σύνταξη μου είναι 950 ευρώ και σε λίγο φοβάμαι ότι θα μου πάρουν όλη

”

και άλλους. Είμαι από τη γενιά που δούλεψε, διεκδίκησε, πάλεψε, πολιτικοποιήθηκε, βγήκε στους δρόμους. Δεν ήμουνα ούτε στα κλαμπ ούτε στα μπουζούκια. Δεν πήρα σύνταξη από την Ολυμπιακή, κι ας λένε κάποιοι ότι πήρα. Δώδεκα χρόνια δούλεψα, σύνταξη δεν πήρα, ήμουν “στο πεζοδρόμιο της ζωής” και ήξερα πώς ήταν η ζωή». Υπάρχει κάποιος από την οικογένεια Παπανδρέου που κράτησε κάποια επαφή μαζί σου όλα αυτά τα χρόνια; «Όχι. Ποτέ. Κανείς. Μόνο τις κάρτες που μου στέλνει εθιμοτυπικά το γραφείο του Γιώργου του αγίου Δημητρίου».

▲ ▲

εγώ. Τι άλλο να πω για να με πιστέψετε;». Παρ’ όλα αυτά συνεχίζεις να είσαι πολύ ευγενής και διακριτική απέναντι σε ανθρώπους που έχουν κάνει ό,τι μπορούσαν για να σε καταστρέψουν και στους οποίους δεν χρωστάς τίποτα. Αντίθετα, σου χρωστάνε. «Κοίταξε, εγώ κακό σε άνθρωπο δεν έχω κάνει. Συνειδητά τουλάχιστον. Αντίθετα, έχω βοηθήσει πολλούς. Όπως μπορούσα. Υποχρέωσή μου ήταν. Κάποιους βέβαια τους παραβοήθησα και σήμερα είναι στην εξουσία. Δεν πειράζει. Κάποιοι που βοήθησα άξιζαν και έπρεπε να τους βοηθήσω. Κρίμα που δεν μπόρεσα να βοηθήσω

Τα όσα αποφασίζει να μου πει στη συνέχεια είναι άκρως πολιτικά. Και αποτελούν ένα πραγματικό ξέσπασμα. Αν και παραμένει προσεκτική και αρκετά διακριτική, λέει πολλά. Και όταν προέρχονται από έναν άνθρωπο που ξέρει και πρόσωπα και πράγματα… «Καταρχήν, είμαι θυμωμένη. Από την τελευταία φορά που μιλήσαμε, πέρυσι, έγιναν πολλά. Το έβλεπα να έρχεται. Γι’ αυτό είμαι οργισμένη. Έβλεπα ότι πήγαινε εκεί το πράγμα. Ξέρεις κάτι… ζώντας με αυτόν τον άνθρωπο, που έζησα τόσα χρόνια, ένα ελάχιστο πολιτικό ένστικτο και μια πολιτική αίσθηση τα έχω αποκτήσει. Ξέροντας δε το συγκεκριμένο άνθρωπο, τον Γιώργο, έβλεπα πού μας πήγαινε. Το ΠΑΣΟΚ “εκλήθη” να κυβερνήσει από άλλες δυνάμεις. Υπήρχε βαθύτερο σχέδιο. Δεν “χρησιμοποιήθηκε” όπως λένε. Η λέξη “χρησιμοποιήθηκε” εννοεί ότι δεν γνώριζε. Εγώ δεν δέχομαι αυτόν το συλλογισμό. Το ΠΑΣΟΚ συνέργησε με απόλυτη συνείδηση. Έγιναν κάποιες συμφωνίες προεκλογικά. Ο Γιώργος Παπανδρέου συνάντησε κάποιους ανθρώπους, έγιναν κάποιες συμφωνίες προεκλογικά για την οικονομία, όλοι ξέρουμε τους ανθρώπους και το ρόλο που διαδραμάτιζαν. Ας μη γελιόμαστε. Σήμερα, αν δούμε το παγΜάρτιος/2012

crash 113

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 114

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η μόνη επαφή μου με τους Παπανδρέου είναι οι κάρτες που μου στέλνει εθιμοτυπικά το γραφείο του Γιώργου κάθε Αγίου Δημητρίου.

▲ ▲

κόσμιο σύστημα, για να βάλουμε τα πράγματα σε μια βάση, βλέπουμε ότι δεν κυβερνούν οι κυβερνήσεις σε κάποιες χώρες. Κυβερνά ένα παγκόσμιο οικονομικό λόμπι. Αυτό το λόμπι θέλει σήμερα την Ελλάδα αποικία. Μια Ελλάδα που οι πατεράδες μας και οι παππούδες μας πολέμησαν και αγωνίστηκαν για να την έχουμε ελεύθερη, δυνατή, με μια φωνή στο εξωτερικό. Αυτό το λόμπι έχει βαθύτερες διασυνδέσεις. Οι πρωθυπουργοί σήμερα, σε διάφορες χώρες, είναι “πρωθυπουργεύοντες”. Έχουν πλήρη συνείδηση και δέχονται να παίξουν αυτόν το ρόλο. Αυτή τη στιγμή μιλάνε για τα χάλια μας και τους χειρισμούς μας κάποιοι, λίγοι, ξένοι πολιτικοί, που αγαπούν και σέβονται την Ελλάδα και βλέπουν πού μας οδηγούν, και δεν μιλάνε οι δικοί μας πολιτικοί. Είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που νιώθω ότι δεν την αγαπώ αυτή την Ελλάδα. Δεν τη θέλω αυτή την Ελλάδα, έτσι όπως την κάνανε. Με ανθρώπους στο δρόμο, πεταμένους και εγκαταλελειμμένους. Με μια κοινωνία όπου ο άλλος σου λέει: “Δεν έχεις να πληρώσεις; Βγες έξω, στο δρόμο, στην παγωνιά”. Θα γεμίσουμε τέτοιους ανθρώπους; Που δεν τους νοιάζει ο άλλος που χάνει τη δουλειά του; Αυτή είναι η Ελλάδα που μας αξίζει; Η κοινωνία της πρόνοιας; Τι θα γίνει σε ένα χρόνο και σε δύο χρόνια; Πόσοι άνθρωποι θα είναι στο δρόμο; Είναι αυτό δικαιοσύνη; Θα πεθαίνουμε σαν τα σκυλιά στο δρόμο; Πού είναι τα όνειρα των νέων; Πώς και πότε θα βρούνε δουλειά; Τι θα κάνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, όλο αυτό το χαμένο δυναμικό;». Η Δήμητρα Παπανδρέου μπαίνει σε «βαθιά νερά» και ομολογώ ότι δεν την έχω ξανακούσει να μιλάει έτσι. Τη ρωτώ: 114 crash Μάρτιος/2012

Ο Ανδρέας ήθελε το ΠΑΣΟΚ να μείνει Κίνημα. Ένα Κίνημα πατριωτικό δεν ήθελε να το «κληροδοτήσει» στη δυναστεία.

”

Κάποιοι όμως –Έλληνες πολιτικοί, όπως ο Δημήτρης Τσοβόλας– λένε ότι και ο Σημίτης είχε δεχτεί να παίξει αυτόν το ρόλο. Κι αυτό, αν δεχτούμε ότι εσύ «δείχνεις» τον Γιώργο Παπανδρέου, σημαίνει ότι δεν αποκλείεται να το είχε κάνει και ο Καραμανλής. «Εμένα με αφορά μόνο ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ. Και το ΠΑΣΟΚ, για μένα, “τελειώνει” τη στιγμή που “τελειώνει” ο Ανδρέας Παπανδρέου. Από εκεί και πέρα το “παίρνει” ο πολιτικός του αντίπαλος. Αλλάζει χρώμα. Μεταλλάσσεται το ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι πια το ΠΑΣΟΚ που γνωρίζουμε. Με αποτέλεσμα να φτάσουμε στη σημερινή του μορφή. Για μένα, για την περίπτωση Καραμανλή, είναι οι γύρω του που ευθύνονται περισσότερο. Ο ίδιος ήταν απογοήτευση. Τον περίμενα να έχει περισσότερο τσαγανό. Έφυγε τρέχοντας γιατί κάτι φοβόταν. Φοβάται ακόμα, γι’ αυτό δεν μιλάει. Κάποιοι τον φόβισαν. Χρειαζόντουσαν μια κυβέρνηση με… σοσιαλίζουσα επίχριση. Δεν μπο-

ρούσαν να τα περάσουν αυτά τα μέτρα με δεξιά κυβέρνηση. Οι ξένοι χρειαζόντουσαν μια κυβέρνηση σοσιαλίζουσα. Κι έτσι μπαίνει στην υπόθεση και το ντόπιο κατεστημένο». Το αποτέλεσμα, όμως, δεν είναι να γίνει και το ΠΑΣΟΚ μια δεξιά κυβέρνηση; «Το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο είναι δεξιό, έχει καταλύσει κάθε όριο δημοκρατίας. Δεν ξέρω αν οι δεξιές κυβερνήσεις που έχουν περάσει –εκτός ίσως από την εποχή της βίας και νοθείας και της δολοφονίας Λαμπράκη την εποχή του παρακράτους– έχουν καταλύσει σε τέτοιο βαθμό τη δημοκρατία. Από εκείνη την εποχή δεν υπήρξε χειρότερη κυβέρνηση από την κυβέρνηση του Γιωργάκη. Το έχω ξαναπεί αυτό κι άλλες φορές, αλλά το “κόβουν” στις συνεντεύξεις. Εγώ ήμουν σίγουρη ότι θα καταλήγαμε έτσι. Το τρομερό όμως είναι ότι κατά βάθος το ήξερε και ο Ανδρέας Παπανδρέου». Εννοείς ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήξερε ότι ο γιος του δεν «έκανε» για την πολιτική; «Δεν φανταζόταν ποτέ ο Ανδρέας ότι θα έφτανε μια μέρα που το ΠΑΣΟΚ θα περνούσε “στα χέρια” του Γιώργου. Ίσως λέω κακές κουβέντες, αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Κάποτε ο Ανδρέας είχε δώσει μια συνέντευξη στο μακαρίτη τον Γιάννη Φάτση, στα “Νέα”. Και τον είχε ρωτήσει ο Φάτσης: “Τι θα λέγατε για μια τρίτη γενιά Παπανδρέου στην πολιτική σκηνή, ως διαδοχή”. Και είπε ο Ανδρέας: “Θα ήταν καταστροφή”. Περίμενε βέβαια κάποιες εξελίξεις, όταν θα έρχονταν, με τα γνωστά πρόσωπα που “έπαιζαν” τότε. Όχι αυτή την εξέλιξη που είχαμε σήμερα. Δεν το ήθελε, επ’ ουδενί. Περίμενε να έχει τη θέση κάποιου υπουργού… όχι σε επίπεδο πρωθυπουργού. Μέχρι εκεί. Τον είχε αξιολογήσει μέχρι

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 115

Κάποιοι λένε ότι έχω πολλά λεφτά. Ε, ας μου πουν όλοι αυτοί κι εμένα πού είναι τέλος πάντων αυτά τα περιβόητα λεφτά «μου», να πάω να τα πάρω για να ξεπληρώσω τα χρέη μου. Και για να μην υποφέρω πια

Κάποιοι από τους «μεγάλους» σήμερα υπουργούς «χρωστάνε» σ’ εμένα ακόμα και το ότι έγιναν υπουργοί. Χάρη και στη δική μου καλή κουβέντα έγιναν

”

1996: Στην κηδεία του Ανδρέα. Ο Γιώργος Κατσιφάρας και ο Αντρίκος Παπανδρέου περιβάλλουν τη Δήμητρα

έφτανε στην πρωθυπουργία. Δεν τον “έβλεπε” για τόσο ψηλά. Ούτε τον Νίκο. Κανέναν από την οικογένεια. Το έβλεπε σε κάποιους κοντινούς φίλους, είτε σε κάποιον Άκη είτε σε κάποιον άλλο». Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο Ανδρέας δεν αγαπούσε τα παιδιά του. «Όχι βέβαια. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάς τα παιδιά σου. Σημαίνει ότι βλέπεις μέχρι πού μπορούν να φτάσουν. Δεν είσαι κακός πατέρας επειδή δεν βλέπεις το γιο σου να γίνεται πρωθυπουργός». Τι έβλεπες στον Γιώργο; Ότι δεν μπορούσε να καταλάβει μέχρι πού έφταναν οι δυνατότητές του; «Πιστεύω ότι είχε ένα σύμπλεγμα εναντίον του πατέρα του. Το οποίο υποβόσκει. Καταστροφικό. Και ενίοτε υπερισχύει. Το είχε πει ο Γιώργος και επί των ημερών του Ανδρέα. “Πατέρα, δεν θα γίνω ποτέ σαν κι εσένα”, είχε πει. Αυτή είναι η μοίρα

▲ ▲

ενός σημείου. Εγώ μιλάω αντικειμενικά και με τη γνώση που έχω. Όχι με εμπάθεια. Είμαι ένα απλό κομμάτι του κόσμου. Εγώ έζησα πολλά δίπλα στον Ανδρέα. Και πολλά οικογενειακά. Είμαι όμως ένα κομμάτι της σάρκας του ελληνικού λαού. Έτσι ήταν και ο Ανδρέας. Ο Ανδρέας “τους”. Κι επειδή βλέπω τώρα πολλή λάσπη να κυκλοφορεί και στο Διαδίκτυο και παντού για τον Ανδρέα και για τα εκατομμύρια, που–λέει– πήρε από τη CIA για να φτιάξει τοΠΑΣΟΚ. Ε… φτάνει αυτή η λάσπη. Το πρώτο ΠΑΣΟΚ δεν έγινε από καμία CIA. Φτιάχτηκε από ελάχιστους πατριώτες. Ήταν πατριωτικό κόμμα. Κίνημα. Και αυτό ήθελε να διατηρήσει ο Ανδρέας. Ένα κίνημα λαού, ένα κίνημα πατριωτικό, από το λαό για το λαό. Δεν ήθελε να το “κληροδοτήσει” στη δυναστεία. Δεν έχω μιλήσει όσο θα έπρεπε. Αλλά να σου πω ότι στις ιδιαίτερες συζητήσεις μας δεν πίστευε ποτέ ότι ο Γιώργος θα

”

πολλών γιων σπουδαίων πατεράδων. Πολλά παιδιά έχουν χάσει το δρόμο τους. Το να ζεις στη βαριά σκιά του μεγάλου πατέρα σου είναι πάρα πολύ δύσκολο». Η Μαργαρίτα πιστεύει ότι θα υπάρξει και τέταρτη γενιά Παπανδρέου. Από μια γυναίκα που θα λέγεται Μαργαρίτα. Την κόρη του Γιώργου. «Ναι. Το είχε πει σε μια συνέντευξη που είχε δώσει στον Γιάννη τον Διακογιάννη, πριν από μερικά χρόνια, στα “Νέα”. Η Μαργαρίτα είχε ένα… χρησμό, ας πούμε, που ήθελε να τον κάνει πραγματικότητα. “ Ήμουν νύφη πρωθυπουργού, γυναίκα πρωθυπουργού, μητέρα πρωθυπουργού, ε, ας γίνω και… γιαγιά πρωθυπουργού”». Μ’ αυτά και μ’ αυτά, όμως, το ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη. «Έχει ήδη διαλυθεί. Και φοβάμαι ότι τα υπόλοιπα κομμάτια –γιατί έχουμε φτάσει, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, κάτω από 9%– θα ξαναδιασπαστούν. Και αυτά τα κομματάκια. Αυτό το μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού που στήριζε το ΠΑΣΟΚ έχουν καταλάβει τα στελέχη του ότι το έχουν φτάσει στα 9%; Στη χειρότερη περίπτωση, στις χειρότερες μέρες του Ανδρέα, το ΠΑΣΟΚ ήταν στο 40%. Καταλαβαίνουμε πού έχει φτάσει τώρα; Είναι ντροπή και ιεροσυλία για ένα τέτοιο κόμμα». Πώς είναι δυνατόν να μην το έχει «δει» κανείς; «Δηλαδή, εσύ νομίζεις ότι όταν έγινε η λεγόμενη πρόταση για δημοψήφισμα, ήταν γκάφα; Δεν ήταν. Πίσω από αυτή την περίφημη κίνηση του δημοψηφίσματος κάποιοι κερδοσκόπησαν. Πάρα πολλά δισεκατομμύρια παίχτηκαν εκεί επάνω. Όπως ο κύριος Σόρος, για παράδειγμα. Παίχτηκαν πάρα πολλά λεφτά εις βάρος της Ελλάδας μας». Θέλεις να πεις ότι ήταν και ο Γιώργος «μέσα στο κόλπο»; «Δεν θέλω να πω τίποτα. Ο νοών νοείτο. Κάποιοι από αυτή την “κίνηση” για το δημοψήφιΜάρτιος/2012

crash 115

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 116

”

Δόξα στον καλό Θεό που δεν μπήκα στη Βουλή

«Δόξα στον καλό Θεό που δεν μπήκα στη Βουλή», λέει η Δήμητρα Παπανδρέου στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

▲ ▲

σμα κέρδισαν πάρα πολλά λεφτά εις βάρος της Ελλάδας. Και ας γίναμε διεθνώς ρεζίλι. Από εκεί και πέρα όσοι έχουν στοιχειώδες μυαλό και έχουν σχέση με τα οικονομικά και με την πληροφόρηση ας ψάξουν. Όσοι έχουν πολιτική σκέψη μπορούν να καταλάβουν ότι το παιχνίδι αυτό, διότι περί παιχνιδιού επρόκειτο και όχι περί πολιτικής, ήταν παιχνίδι κερδοσκοπίας. Εδώ φτάσαμε στην πλήρη εξαθλίωση και ουρές ανθρώπων βγαίνουν στο δρόμο για να βρουν κάτι να φάνε, κοιμούνται στους δρόμους, ζητιανεύουν. Ξέρεις κάτι; Να βγούμε στο δρόμο και να υποφέρουμε και να γίνουμε φτωχοί… μας έχει ξανασυμβεί… αλλά μετά από πόλεμο. Οι γονείς μας έζησαν φτώχεια και πείνα, αλλά τις περάσανε ύστερα από παγκόσμιους πολέμους, Κατοχή, Εμφύλιο. Τα παιδιά μας, τα παιδιά όλου του κόσμου, γιατί πρέπει να πεινάσουν; Ας το καταλάβει ο λαός και ας ξεσηκωθεί κάποια στιγμή. Δεν γίνεται τίποτα αν ο λαός δεν πάρει πρωτοβουλίες. Δεν πρέπει να τιμωρηθεί κάποιος; Έχουν γίνει τόσα σκάνδαλα. Είτε για τη Siemens είτε για τον Χριστοφοράκο είτε για τον Τσουκάτο, που πήρε τα λεφτά για το κόμμα και δεν ξέρει κανείς τι έγιναν… Μούγγα στη στρούγκα που λένε κάποιοι… μάγκες». Λένε όμως και κάποιοι άλλοι «μάγκες» ότι όλα αυτά ξεκίνησαν από μη χρηστή διοίκηση τα χρόνια του Ανδρέα. Μια από το «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα»… «Το “Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα” ήταν κάτι που είπε χαριτολογώντας ο Ανδρέας. Ας το αντιληφθούμε. Εγώ ήμουνα εκεί, σ’ εκείνη την ομιλία και του φώναζε ο κόσμος συνθήματα. Ένα από αυτά ήταν: “Πες στον Τσοβόλα να τα δώσει όλα” κι έτσι το “έπιασε” ο Ανδρέας και το είπε. Χαριτολογώντας. Γιατί άκουγε τον κόσμο και τον “έπιανε” τον κόσμο ο Ανδρέας. Ήθελε ένα λαό χορτάτο, που να περνάει καλά, να δουλεύει πολύ και να υπάρχει ανάπτυξη, εμπόριο, βιομηχανία… Αυτά ήθελε και αυ116 crash Μάρτιος/2012

τά υπήρχαν τότε στην Ελλάδα. Πού υπάρχουν αυτά σήμερα; Βλέπεις τίποτα; Επενδύει κανείς;». Και πότε, κατά τη γνώμη σου, άρχισε η αντίθετη πορεία, προς τον «πάτο»; Πώς; Και από ποιους; Με ποιων την ευθύνη; «Να σου πω. Κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό και μ’ ενοχλεί πάρα πολύ. Όλο αυτό έγινε όταν έγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Εκεί να ψάξουν να βρουν τα αίτια της “μεγάλης βουτιάς” προς τον πάτο. Τα έχουμε δει και τα έχουμε ακούσει τον τελευταίο καιρό αρκετές φορές. Πρόσφατα στο CNN είδαμε παλιά συνέντευξη υπουργού της Νέας Δημοκρατίας που τον ρωτάει η δημοσιογράφος για το κόστος των Αγώνων και για το αν όλα αυτά τα χρήματα είναι “δικά σας ή της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής ή τα δανειστήκατε” κι εκείνος απαντάει ότι “είναι δικά μας λεφτά και ίσως περισσότερα απ’ όσα μπορούμε να αντέξουμε”. Και ήταν όχι μόνο η Νέα Δημοκρατία, αλλά και το ΠΑΣΟΚ που συμμετείχε. Πόσα λεφτά “έπεσαν” και τι κονδύλια “φαγώθηκαν” τότε; Γιατί έγιναν όλα αυτά και ποια είναι η υποδομή σήμερα; Και τι κατορθώσαμε που κάναμε τους Ολυμπιακούς; Καλό ήταν, αλλά να μας έμεναν και πέντε πράγματα. Αλλά

Μπορώ και κυκλοφορώ, γιατί εμένα δεν μου ρίχνουν τασάκια στο κεφάλι, ούτε με φτύνουν. Τριαντάφυλλα μου δίνουν

ξοδεύτηκαν λεφτά για “γενεές των γενεών” και ίσως για το όφελος μιας μικρής –και αισχρής– μειοψηφίας. Και κάνουν “μόκο” πάρα πολλοί για το πόσα φαγώθηκαν… Πόσα λεφτά… Πόσα “πακέτα”. Κρίμα, γιατί δεν έχει μείνει τίποτα. Σκουπίδια έχουν μείνει, σκουπίδια για ποντικούς. Τίποτα δεν αξιοποιήθηκε. Ούτε ο ίδιος ο αθλητισμός. Και στον αθλητισμό και στον τουρισμό και στον πολιτισμό μπορούσαμε να έχουμε πάει καλά αν είχαμε εκμεταλλευτεί τους Ολυμπιακούς… Έχουμε αφήσει την Τουρκία να αλωνίζει στο χώρο του πολιτισμού και να λέει ότι εκεί γεννήθηκε το θέατρο. Ντροπή. Και κάτι άλλο… Τίποτα δεν ξέρουμε. Με μια πλημμύρα τελειώνει η Ελλάδα. Σκέψου να γίνει μια πλημμύρα σαν κι αυτές στο εξωτερικό. Εδώ με μια βροχή… και ποτέ δεν αποζημιώνονται οι άνθρωποι… Παίρνουν αποφάσεις, βγαίνουν κονδύλια τα οποία ποτέ δεν παίρνουν αυτοί οι άνθρωποι. Πού πάνε; Ποιος τα παίρνει;». Ποταμός η Δήμητρα Παπανδρέου. Δεν σταματάει. Έχει πολλά μέσα της. Αλλάζω λίγο θεματολογία. Ένας υπουργός του ΠΑΣΟΚ είχε πει, αναφορικά με την παλαιότερη επιθυμία σου να πολιτευτείς, ότι «δεν μας ενδιαφέρει εμάς στο ΠΑΣΟΚ τι θα κάνει αυτή η κυρία». Παραδόξως, ηρεμεί. Λες και όταν έρχεται η ώρα να μιλήσει για τον εαυτό της, σκοπίμως αποστασιοποιείται. Σχολιάζει μεν, αλλά πολύ ψύχραιμα και χωρίς προσωπικές αναφορές. «Αυτή η προσπάθεια απαξίωσης συνεχίζεται. Κανείς δεν τολμάει να αντιπαρατεθεί με την οικογένεια Παπανδρέου. Σύσσωμη η οικογένεια Παπανδρέου με εκδικείται για το γάμο μου με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Παρατράβηξε, αλλά, αν ήταν δυνατόν να με δούνε και σε κανένα χαντάκι, με το χειρότερο τρόπο, “σακουλιασμένη”, αυτό θα ήταν η καλύτερή τους… Και θα ήθελαν να με δουν και χειρότερα… να τραβήξω τα χειρότερα».

110_117_LIANH 24/02/2012 4:32 μ.μ. Page 117

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 118

Μιχάλης Τρεμόπουλος

Στην καταστροφή μας έσπρωξε ο Παπαδήμος...

”

Συνέντευξη στον Γιώργο Ανδρουτσόπουλο

118 crash Μάρτιος/2012

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 119

Στην Ευρώπη για κάθε δειλό σωστό βήμα γίνονται δύο βήματα λάθος. Αν δεν βρούμε λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ελάχιστες χώρες μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους

”

Εξάλλου, ο κ. Τρεμόπουλος, αν και πολυσυζητημένος για τις επιλογές και τοποθετήσεις του, μπορεί να βλέπει την όλη κατάσταση κάτω από το βλέμμα του οικολόγου, εντούτοις οι απόψεις του δεν απέχουν και πολύ από τις απόψεις του συνόλου των πολιτών, καθώς θεωρεί ότι για να καταλαγιάσει η λαϊκή κατακραυγή δεν χρειάζεται μόνο «η αποκατάσταση του αισθήματος δικαιοσύνης και ισονομίας των πολιτών, κάτι το οποίο απέχει σαφώς από τη σημερινή πραγματικότητα», αλλά χρειάζεται και «ένα σχέδιο διεξόδου από την κρίση», κάτι που απουσίαζε τόσα χρόνια και που η ανάγκη του είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ. Είναι ο δημοσιογράφος και συγγραφέας, νομικός με μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Οικολογία στις ΗΠΑ, που γεννήθηκε στις Σέρρες το 1958, είναι νομαρχιακός και περιφερειακός σύμβουλος Θεσσαλονίκης από το 1998 και πριν από 9 χρόνια, το Δεκέμβριο του 2002, συν-ίδρυσε τους Οικολόγους Πράσι-

▲ ▲

ε το φόβο ότι «η κυβέρνηση Παπαδήμου θα δεσμεύσει τη χώρα πολύ περισσότερο από ό,τι νομιμοποιείται να κάνει...», γεγονός που «…δεν το δεχόμαστε…», καθώς «…για τέτοιας τάξης ζητήματα πρέπει να αποφαίνεται ο ελληνικός λαός…» μέσα από την κάλπη, αλλά και «… να αποφαίνεται ενημερωμένος, με όλα τα δεδομένα κρυστάλλινα διατυπωμένα και σε καμία περίπτωση κάτω υπό καθεστώς απειλών κι εκβιασμών…», το ιδρυτικό στέλεχος του κόμματος των Οικολόγων Πράσινων, τέως ευρωβουλευτής Μιχάλης Τρεμόπουλος δίνει το «στίγμα» του για την κατάσταση στην οποία μας έχουν αναγκάσει να ζούμε σήμερα. Αφού «η κυβέρνηση Παπανδρέου ακολούθησε μιαν εντελώς ισοπεδωτική πολιτική λιτότητας», την ίδια ώρα που «μια επιστροφή στη δραχμή θα ήταν σοβαρό πλήγμα για τη χώρα» μας.

νους, οι οποίοι διεκδίκησαν για πρώτη φορά την ψήφο των πολιτών στις ευρωεκλογές του 2004, αλλά κατάφεραν το 0,67% που πήραν τότε να το πενταπλασιάσουν (2,53%) στις εκλογές του 2009, αφού πέρασαν τον «πήχη» με 3,5% στις ευρωεκλογές του ίδιου χρόνου. Πιστεύει ότι «οι σωτήρες μας τελείωσαν», αναφερόμενος στην κυβέρνηση Παπαδήμου, την οποία επιμένει να τη θεωρεί καθαρά μεταβατική, θεωρώντας ότι εκείνο που πρέπει να πιστέψουν οι Έλληνες είναι το «μαζί θα σωθούμε». Έτσι… Πώς βλέπετε το σκηνικό μετά την υπερψήφιση του νέου Μνημονίου στη Βουλή; «Σε πολιτικό επίπεδο τα τραύματα ήταν σοβαρά για τα κόμματα της τριπλής συγκυβέρνησης. Δυστυχώς, όμως, αποδείχτηκε με την υπερψήφιση του Μνημονίου 2 ότι ο βασικός στόχος αυτής της κυβέρνησης, η εξυπηρέτηση των δανειστών της χώρας και των τραπεζιτών, μπορεί ακόμη να κυριαρχεί επί της κοινωνίας και των πολιτών. Υπάρχουν, βέβαια, σημαντικές ανάγκες για μεταρρυθμίσεις, που δεν είναι ανάγκη να μας τις λένε οι ξένοι και κακώς δεν περιλαμβάνονται σε κάποια προγράμματα. Τέτοια είναι η αντιμετώπιση του πελατειακού κράτους, του αδιέξοδου μοντέλου ανάπτυξης, της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, της διοχέτευσης πλούτου στους φορολογικούς παραδείσους, της διαφθοράς και της ατιμωρησίας των ενόχων, της χρόνιας διόγκωσης των εξοπλισμών και των τεράστιων ποσών που έχουν δεσμευτεί από τις κυβερνήσεις κ.ά. Δυστυχώς, δεν αντιμετωπίζονται με κανένα μνημόνιο. Η χώρα πρέπει να κάνει ριζικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν μπορεί να δεχτεί άλλο εξόντωση των μισθών και των συντάξεων. Όπως φαίνεται, μέσα στους επόμενους μήνες θα χρειαστεί να περάσουμε κι άλλη τέτοια ταλαιπωρία, γιατί η συνταγή η οποία εφαρμόζεται, με ομολογία του ΔΝΤ, είναι μια λάθος συνταγή, σε μια λάθος χώρα. Παρ’ όλα αυτά, επιμένουν στις πολιτικές της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της αυστηρής λιτότητας. Ελπίζουμε σε μια συνολική αλλαγή των συσχετισμών σε ένα ευρωπαϊκό επίπεδο και σε μια αλλαγή της πολιτικής, με σαφέστατη και πρακτική έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Τέτοια είναι η πρόταση του ευρωομολόγου, που οι Πράσινοι κατέθεσαν ήδη από το Δεκέμβριο του 2009 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αποτέλεσε απόφαση με συντριπτική πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το Μάρτιο του 2010. Στην Ελλάδα χρειάζεται ένα σχέδιο βιώσιμου αναπροσανατολισμού, αναδιάρθρωσης της οικονομίας, χτύπημα των καρτέλ και ταυτόχρονα αγώνας για μιαν άλλη Ευρώπη». Τρεις μήνες πέρασαν από την ορκωμοσία της κυβέρνησης Παπαδήμου. Πείτε μας τι χάσαμε, τι καινούργιο βρήκαμε και πού θα καταλήξει; «Η κυβέρνηση Παπαδήμου γεννήθηκε στο χείλος μιας παραλίγο ολικής καταστροφής, όταν ο προηγούμενος πρωθυπουργός δοκίμασε να παίξει στα ζάρια την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Δυστυχώς, όμως, δεν “αποχαιρετήσαμε” μόνο τις αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Για τις σχέσεις με τους δανειστές και για τα μεγάλα θέματα της χώρας, το πολιτικό σύστημα παρέδωσε τα κλειδιά, κρατώντας για τον εαυτό του μόνο τις πελατειακές Μάρτιος/2012

crash 119

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 120

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

εξυπηρετήσεις και τη συμμετοχή στη λεηλασία της οικονομίας και του περιβάλλοντος. Με την εκ των υστέρων απαίτηση για υπογραφή του κ. Σαμαρά ως όρου για την 6η δόση ανατράπηκαν επίσημες ευρωπαϊκές αποφάσεις και ευτελίστηκαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί. Αφήστε που πιθανολογείται ότι πίσω της κρύβονταν απαιτήσεις για να τηρηθεί η συμφωνία για αγορά εξοπλισμού 10 δισ. ευρώ από Γερμανία και Γαλλία. Η Ελλάδα παίζει πλέον ρόλο κομπάρσου στις συνεδριάσεις της Ε.Ε., ενώ οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου για τα ελλείμματα αγγίζουν τα όρια του σουρεαλισμού: χαρακτηριστικό είναι ότι, αν ίσχυαν από τη δεκαετία του ’80, η επανένωση της Γερμανίας θα ήταν ανέφικτη για… δημοσιονομικούς λόγους. Χρειαζόμαστε μια κοινή οικονομική πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά με όρους δημοκρατικής νομιμοποίησης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Περισσότερο επικίνδυνη, πάντως, είναι η νέα δανειακή σύμβαση, δηλαδή το νέο Μνημόνιο, που μπορεί να αποτελεί και οδικό χάρτη για σταδιακή έξωσή μας από την Ευρωζώνη. Για το θέμα αυτό ζητήσαμε να ανοίξει ουσιαστικός δημόσιος διάλογος και η όποια απόφαση να παρθεί από την επόμενη Βουλή. Γι’ αυτό οι εκλογές, παρόλη την αντίθετη διάθεση της Τρόικας, έπρεπε να γίνουν το συντομότερο, πριν δεσμεύσουν τη χώρα για πολλά χρόνια». Μόνο που ο κ. Τρεμόπουλος δίνει μιαν άλλη διάσταση της οικονομικής λεγόμενης διακυβέρνησης, θέλοντας να διαφοροποιηθεί από το νόημα που της είχε δώσει ο κ. Παπανδρέου… Γιατί ασκούσατε κριτική στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου για την εφαρμογή της λιτότητας, ενώ το κόμμα σας έχει ταχθεί ανοιχτά –και εντός των συνόρων μας, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην Ευρωβουλή– υπέρ της ενίσχυσης της οικονομικής διακυβέρνησης; «Ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση είναι για μας πρώτα απ’ όλα η έκδοση ευρωομολόγων, για να μην είναι κάθε χώρα ευάλωτη στις χρηματαγορές, ο τερματισμός του φορολογικού ανταγωνισμού υπέρ των επιχειρήσεων, το κλείσιμο των φορολογικών “παραδείσων”, η φορολόγηση των συναλλαγών στα χρηματιστήρια, οι αυστηρές και αποτελεσματικές περιοριστικές ρυθμίσεις για τις τράπεζες και τις χρηματαγορές, η συνεργασία στην πάταξη της φοροδιαφυγής, η γενναία αύξηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., που σήμερα είναι μικρότερος από εκείνον της Γαλλίας. Αν δεν βρούμε λύσεις στα ζητήματα αυτά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ελάχιστες χώρες μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους. Τίποτα από όλα αυτά δεν αντιστρατεύεται την αντίθεσή μας στα μέτρα και στη φιλοσοφία του Μνημονίου είτε με κυβέρνηση Παπανδρέου είτε με κυβέρνηση Παπαδήμου. Είμαστε αντίθετοι με το στύψιμο μιας οικονομίας μέχρι να γίνει ελκυστική σε όσους θέλουν να λεηλατήσουν τους φυσικούς πόρους και την υποτιμημένη εργασία, επιμένουμε να επενδύσουμε στην ταυτόχρονη διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση μέσω εκτεταμένων επενδύσεων για μια πράσινη στροφή της οικονομίας. Οι επενδύσεις για συμφι120 crash Μάρτιος/2012

Στην Ελλάδα τα έσοδα από φόρους περιουσίας είναι 1,5% του ΑΕΠ, όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 2,5% και στη Γαλλία φτάνει το 4%. Αυτό, όμως, δεν δικαιολογεί επιδρομές «επί δικαίων και αδίκων», όπως ο φόρος με τους λογαριασμούς της ΔΕΗ

”

λίωση της οικονομίας με το περιβάλλον θα φέρουν και θέσεις εργασίας και τόνωση της οικονομίας». Κάτω από τις παρούσες συνθήκες μπορεί να γίνει αυτό; «Η Κομισιόν και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, δυστυχώς, ακολουθούν άλλες κατευθύνσεις, που βάζουν σε κίνδυνο όλη την Ευρώπη. Για κάθε δειλό σωστό βήμα γίνονται δύο βήματα λάθος. Η κατάσταση έχει χειροτερεύσει με την κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών του άξονα των “Μερκοζί”. Στο Ευρωκοινοβούλιο αναγκαστήκαμε οι Πράσινοι να καταψηφίσουμε τα τρία από τα έξι κεφάλαια της σχεδιαζόμενης οικονομικής διακυβέρνησης, ενώ εγώ και άλλοι Πράσινοι διαφοροποιηθήκαμε και για τα υπόλοιπα τρία κεφάλαια, που κρύβουν δυνητικούς κινδύνους για τις χώρες με οικονομικά προβλήματα. Είμαστε υπέρ της οικονομικής διακυβέρνησης με δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη, με εκτεταμένο δηλαδή έλεγχο του Ευρωκοινοβουλίου, δηλαδή άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση από τους Ευρωπαίους πολίτες. Η οικονομική διακυβέρνηση δεν ταυτίζεται, αναγκαστικά, με πολιτικές λιτότητας, αλλά με την ανάγκη συντονισμού των οικονομικών πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όλα αυτά δεν σημαίνουν, πάντως, ότι νοσταλγούμε την πριν από το Μνημόνιο εποχή, με τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας στην Ευρώπη και τη μεγαλύτερη ανεργία των νέων». Και, τελικά, τι θέλετε; «Είναι βέβαιο ότι θέλουμε μια Ευρώπη με κοινή οικονομική διακυβέρνηση, με περισσότερη δημοκρατία και συνεργασία μεταξύ των λαών. Αναγνωρίζουμε, επίσης, ότι υπάρχει ανάγκη μηδενισμού

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 121

Ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση είναι για μας πρώτα απ’ όλα η έκδοση ευρωομολόγων, για να μην είναι κάθε χώρα ευάλωτη στις χρηματαγορές

Θεωρούμε ότι μια επιστροφή στη δραχμή θα ήταν σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα. Αυτά, όμως, δεν σημαίνουν ότι συμφωνούμε με εκβιασμούς και απειλές. Συμμετοχή στην Ε.Ε. δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε οποιοδήποτε σχέδιο ή απόφαση των “Μερκοζί”.

”

του πρωτογενούς ελλείμματος. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο αυτό θα επιτευχθεί δεν είναι ένας και μοναδικός, όπως επιχειρείται από πολλές πλευρές να παρουσιαστεί. Η κυβέρνηση Παπανδρέου ακολούθησε μια ισοπεδωτική λογική λιτότητας, με εντελώς άδικη κατανομή βαρών στους πολίτες, χωρίς να πετύχει οτιδήποτε στο κορυφαίο μέτωπο της φοροδιαφυγής, τη στιγμή που δισεκατομμύρια προστίμων για αυθαίρετα χαρίζονταν, γίνονταν σκανδαλώδεις ρυθμίσεις στον τομέα της συμπαραγωγής ενέργειας, οι “γκρίζες” περιουσίες προστατεύονταν κ.λπ. Θα ήταν αδύνατο να μην είμαστε απέναντι σε αυτά και σε πολλά άλλα. Μιλάμε για μια ουσιαστική χρεοκοπία, που ήδη έχει συμβεί στη χώρα. Χρέος μιας άλλης κυβέρνησης θα είναι να μπορέσει να δώσει μια νέα πνοή, μιαν άλλη προοπτική, έναν άλλο προσανατολισμό, με τους απαραίτητους εκσυγχρονισμούς και τις αναδιαρθρώσεις σε μια βιώσιμη κατεύθυνση». Με άλλα λόγια, σε τι διαφέρει η δική σας φορολογική πολιτική από αυτήν που σήμερα εφαρμόζεται, από τη στιγμή που το μόνο που εσείς θέλετε είναι να μετατοπιστεί η φορολογία στην προστασία του περιβάλλοντος; «Κάθε άλλο. Επιδιώκουμε υγιή δημόσια οικονομικά. Ένα δείγμα είναι η εκστρατεία που αναλάβαμε ο Σβεν Γκίγκολντ, διακεκριμένος Γερμανός οικονομολόγος και Πράσινος ευρωβουλευτής, κι εγώ, για φορολόγηση των μεγάλων περιουσιών και του πλούτου γενικότερα. Οι δημόσιες δαπάνες θέλουμε να είναι επαρκείς, να αξιοποιούνται ως το τελευταίο ευρώ για την κοινωνία και να καλύπτονται από επαρκή δημόσια έσοδα με δίκαιη κατανομή των βαρών. Στην Ελλάδα τα έσοδα από φόρους περιουσίας είναι 1,5% του ΑΕΠ, όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι 2,5% και στη Γαλλία φτάνει το 4%. Αυτό, όμως, δεν δικαιολογεί επιδρομές “επί δικαίων και αδίκων”, όπως ο φόρος με τους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Παράδειγμα δικής μας πρότασης θα ήταν να υπάρχει αφορολόγητο ίσο με τα δηλωμένα εισοδήματα της τελευταίας 10ετίας, ώστε να πληρώσουν παραπάνω οι φοροφυγάδες. Πρόσθετα, αφορολόγητα υπό όρους για το σπίτι στο χωριό ή για το εξοχικό θα μπορούσαν να σχεδιαστούν ως κίνητρα συμμε-

τοχής σε κοινωνικά προγράμματα διακοπών ή αναζωογόνησης της ορεινής υπαίθρου. Είναι σημαντικό, παράλληλα με το εγχώριο χτύπημα της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς, να δημιουργήσουμε και ένα ευρωπαϊκό μέτωπο κατά της φοροδιαφυγής και της φυγής κεφαλαίων από τη νότια Ευρώπη. Και βέβαια, να προχωρήσουμε σε δίκαιη φορολόγηση της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας». Τι απαντάτε στο δίλημμα «ευρώ ή δραχμή» και στο « η Ελλάδα εκτός της Ε.Ε.»; «Η παραμονή της Ελλάδας στην Ε.Ε. είναι για μας αδιαπραγμάτευτη πολιτική θέση για πολλούς οικονομικούς και άλλους λόγους. Θεωρούμε ότι μια επιστροφή στη δραχμή, ειδικά υπό τις δεδομένες οικονομικές συνθήκες, θα ήταν σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα. Αυτά, όμως, δεν σημαίνουν ότι συμφωνούμε με εκβιασμούς, απειλές και όρους που εφευρίσκονται στην πορεία για την καταβολή μιας συμφωνημένης εκταμίευσης δόσης ενός συμφωνημένου δανείου. Συμμετοχή στην Ε.Ε. δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε οποιοδήποτε σχέδιο ή απόφαση των “Μερκοζί”. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολύ σοβαρά τεκμηριωμένες απόψεις που θεωρούν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάσωση του ευρώ είναι η τροποποίηση αυτής της δανειακής σύμβασης. Μιας σύμβασης που, μεταξύ άλλων, παρουσιάζει ως στόχο τη μείωση του ελληνικού χρέους το 2020, χωρίς να συνοδεύεται από οποιοδήποτε πλάνο ανάκαμψης της οικονομίας και μάλιστα τη στιγμή που αντίστοιχου ύψους χρέος θεωρήθηκε μη βιώσιμο το 2009». Ωστόσο, με το βλέμμα στραμμένο στην ανάγκη εκλογών, αφού μόνο ο λαός μπορεί να αποφασίσει πώς και με ποιους θέλει να κυβερνηθεί, ο κ. Τρεμόπουλος βεβαιώνει ότι οι Οικολόγοι Πράσινοι θα είναι «μέσα» στην επόμενη Βουλή των Ελλήνων «αυτόνομοι», καθώς πιστεύει ότι όποια συνεργασία μπορεί να γίνει, θα γίνει μετά το εκλογικό αποτέλεσμα και πάντα κάτω από την ταύτιση των προγραμματικών συγκλίσεων. Έτσι… Από το 0,67% των εθνικών εκλογών του 2004 φτάσατε στο 2,53% το 2009, αλλά και με δεδομένο το 3,5% των ευρωεκλογών τον ίδιο χρόνο, πώς βλέπετε το μέλλον του κόμματός σας; «Οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι ένα μη αρχηγικό κόμμα που βασίζει τη λειτουργία του σε αρχές άμεσης δημοκρατίας. Είμαι, απλώς, ο πρώτος ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων που εκλέχθηκε με καθολική ψηφοφορία των μελών ως πρώτος στη λίστα των υποψηφίων ευρωβουλευτών και από τις 2 Φεβρουαρίου έχω παραχωρήσει τη θέση μου στον Νίκο Χρυσόγελο, σύμφωνα με το θεσμό της εναλλαγής που προβλέπεται στο καταστατικό μας. Το οικολογικό-πράσινο κίνημα στη χώρα μας έχει κατακτήσει μια μεγάλη νίκη με την είσοδό του στην Ευρωβουλή, παρά τις ιδιαίτερα δύσκολες πολιτικές συνθήκες στη χώρα μας και στον ευρωπαϊκό Νότο γενικότερα. Ο ελληνικός λαός θα εκτιμήσει τις πολιτικές μας θέσεις και θα είμαστε στη νέα Βουλή στις ερχόμενες εκλογές». Μάρτιος/2012

crash 121

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 122

ΑΡΘΡΟ

crash

Τάσος Παπαδόπουλος Ο Tάσος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος

Πέφτουν σαν λύκοι πάνω στο λαό, από ανικανότητα και ιδιοτέλεια

Ήδη αποφάσισαν να μειώσουν τις εκλογικές δαπάνες στο ένα τρίτο. Να σκεφθεί κανείς ότι στην Αγγλία διεξάγουν τις εκλογές Πέμπτη για να μην πληρώνουν κυριακάτικα στους δημοσίους υπαλλήλους, που εργάζονται για αυτό το η λογική πονάει κεφάλι κόβει κεφάλι Αλλά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. σκοπό. Στην Ελλάδα το εκλογικό επίδομα ήταν που εφαρμόζουν, εδώ και δύο χρόνια Θα έπρεπε να μειώσουν, από την πρώτη ημέρα ένας μισθός και τον έπαιρναν αποσπόντα και στον ελληνικό λαό, για να καλύψουν της κρίσης, τις αμοιβές όλων των αιρετών κατά πολλοί που δεν έκαναν καμιά πρόσθετη δουτα ελλείμματα που διαχρονικά δημι50%. Από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μέχρι λειά, πέραν των συνήθων καθηκόντων τους. ούργησε το πολιτικό σύστημα, με την κακή τον Δήμαρχο της μικρότερης ελληνικής πόλης. Βουλευτές, Γραμματείς, Περιφερειάρχες, διαχείριση των δημοσίων οικονομικών. Αντί Να δώσουν πολύ απλά το παράδειγμα. Αντιπεριφερειάρχες, Δήμαρχοι και Αντιδήνα συμμαζέψουν το κράτος προκειμένου να Να καταργήσουν τις διπλές βουλευτικές μαρχοι να πάψουν να χρησιμοποιούν κρατιπεριορίσουν δραστικά το δημοσιονομικό έλσυντάξεις. Να περιορίσουν δραστικά τις επικά πολυτελή αυτοκίνητα προκειμένου να λειμμα, επέπεσαν ως λύκοι στο κοπάδι για να χορηγήσεις των κομμάτων και να παρουσιάεξοικονομηθούν τεράστια ποσά που σήμερα το κατασπαράξουν. Βρήκαν τα εύκολα θύμαζουν αναλυτικά και υπεύθυνα που και πως κατασπαταλώνται. Έφτασαν στη χώρα της τά τους, που δεν ήταν άλλοι από τους μισθωδιέθεσαν τα χρήματα του ελληνικού λαού. φαιδράς πορτοκαλέας να χρησιμοποιούνται τούς και τους συνταξιούχους. Αντί αυτού έπραξαν το αντίθετο, αυξάνοντας από το δημόσιο και τους ποικιλώνυμους κραΚαμιά προσπάθεια να εισπράξουν τικούς φορείς 44.000 αυτοκίνητα. Σε τα 30 δις από φόρους, που λιμνάαυτά αν προστεθούν και οι οδηγοί ζουν και έχουν κυριολεκτικά πελατους, γίνεται φανερό για ποια σπατάγώσει, με τις 170.000 εκκρεμείς λη μιλάμε. υποθέσεις, τους Έλληνες δικαστές. Δραστική μείωση όλων των συλλοΚαμιά προσπάθεια να εισπράξουν γικών οργάνων. Από το υπουργικό τα 12 δις κατ’ έτος της φοροδιαφυσυμβούλιο, τους γραμματείς, τους γής και τα οκτώ της εισφοροδιαφυεκατοντάδες συμβούλους και τους κάγής. Καμιά κίνηση για την αναδιάρθε λογής παρατρεχάμενους μέχρι τις θρωση και την αποτελεσματικότερη χιλιάδες οργανισμούς, που αδυνατούν λειτουργία των φοροεισπρακτικών ακόμη και τώρα να καταγράψουν. μηχανισμών. Καμιά προσπάθεια να Στη χώρα που βρίσκεται κάτω από περιορίσουν την κρατική σπατάλη. το καθεστώς χρεοκοπίας ένας αντιΤέλος καμιά σοβαρή μελέτη για πρόεδρος χωρίς αρμοδιότητες, έχει έργα ανάπτυξης προκειμένου να στήσει το γραφείο του με δεκάδες απορροφηθούν τα 15 δις του ΕΣΠΑ, συμβούλους , γραμματείς και φαριπου προσφέρονται από την Ε.Ε. με σαίους. Αν οι φορείς της εξουσίας μηδενική σχεδόν συμμετοχή του Η επόμενη Βουλή και όχι κάποια στο είχαν συναίσθηση της δραματικής ελληνικού δημοσίου που θα δώαόριστο μέλλον, να έχει διακοσίους και σουν εργασία σε αρκετές δεκάδες κατάστασης που βιώνουν χιλιάδες όχι τριακοσίους βουλευτές. Η μείωση ανέργων. αυτή δεν χρειάζεται συνταγματική ρύθνοικοκυριά, λόγω της αλόγιστης σπατάλης Αν οι φορείς της εξουσίας είχαν μιση. Μπορεί να προχωρήσει με νόμο στο δημόσιο, θα ξεκινούσαν προ διετίας συναίσθηση της δραματικής κατάπου θα ψηφήσει η σημερινή Βουλή. στασης που βιώνουν χιλιάδες νοικοΝα περιοριζόσουν τα μέλη των πετις περικοπές από τα δικά τους βαλάντια. κυριά, λόγω της αλόγιστης σπατάριφερειακών και των δημοτικών λης στο δημόσιο, θα ξεκινούσαν προ συμβουλίων. Το κράτος να μικρύνει διετίας τις περικοπές από τα δικά να γίνει επιτελικό και επιτέλους πατους βαλάντια. την επιχορήγηση το 2011 κατά πέντε εκατομμύραγωγικό στην υπηρεσία του πολίτη. Με απλά λόγια δεν μπορεί ο Πρόεδρος της ρια ευρώ. Ταυτόχρονα, παραβιάζοντας κάθε Έτσι θα δείξουν στους πολίτες ότι είναι πρώΔημοκρατίας να έχει αμοιβή όμοια με αυτή του έννοια χρηστών συναλλακτικών ηθών, προτοι στις θυσίες. Διαφορετικά πως θα πείσουν Προέδρου των ΗΠΑ, ούτε ο κεντρικός τραπεζίεισέπραξαν μέσω δανείων από τράπεζες, χογια την αξιοπιστία τους και πως θα δεχθούν οι της, αντίστοιχη με εκείνη του ομολόγου του της ρηγίες τα περισσότερα κόμματα μέχρι το πολίτες ότι αξίζει κι εκείνοι να υποστούν τις Ουάσινγκτον. 2015. ανάλογες και επώδυνες θυσίες…

“

122 crash Μάρτιος/2012

118_123_TREMOPOULOS 24/02/2012 4:29 μ.μ. Page 123

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:34 μ.μ. Page 124

” crash

TEXNH

ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ που o

θάνατος δεν άφησε

Ευτυχής όποιος πεθαίνει όρθιος και όχι με τη βία Θόδωρος Αγγελόπουλος

”

Συνέντευξη στη Μαρία Β. Δημητρούκα

ε ήλιο διάλεξε ο αττικός ουρανός να φωτίσει το τελευταίο του γύρισμα. «Ωραίος καιρός», θα του έλεγα αν μιλούσαμε. «Δεν σου έχω πει, Μαρία, πως ο καλός για σας είναι κακός για μένα;» θα με μάλωνε. Ήθελε αγέλαστους δρόμους, λυπημένο ουρανό, 124 crash Νοέμβριος/2011

μουντά μεσημέρια, ραγισμένες στιγμές. Ήθελε ομίχλη. Θυμάμαι το ’91 όταν είχα πάει αποστολή από το «Έθνος» στη Δήλο, όπου θα γινόταν η ηλεκτροδότηση του νησιού, εκεί όπου η φωτεινότητα του ήλιου πολλαπλασιασμένη από τα λευκά μάρμαρα σε θάμπωνε, τον είδα να περιδιαβαίνει ψάχνοντας. «Δεν έχει εδώ τοπίο για σένα», τον πείραξα.

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:34 μ.μ. Page 125

Οι ρωγμές της Ιστορίας είναι σκοτεινές. Οι σκοτεινές συμφωνίες κρύβονται από το φως

να τελειώσει...

”

Η τελευταία και μοναδική φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας που έμεινε ανολοκλήρωτη

των ηρώων από το τσάμικο περνάνε στο ροκ εν ρολ πώς θα έπρεπε να φωτιστεί; Με ήλιο; Δήλωνε καθαρότητα η σκηνή ή εμπαιγμό της εθνικής μας κυριαρχίας; Οι σκοτεινές συμφωνίες κρύβονται από το φως. Έτσι δεν είναι;». Τον συνάντησα φέτος στο γραφείο του στην οδό Σολωμού, στις 16 του Δεκέμβρη. Την προηγούμενη μέρα

▲ ▲

«Έχει ήλιο, πολύ ήλιο». Το γέλιο του θα το ακούω πάντα… «Γιατί τόση ομίχλη;» τον είχα ρωτήσει κάποτε. «Αυτό το χρώμα αντανακλά στις ψυχές των ηρώων. Ή, αν θες, οι ψυχές τους αντανακλούν σ’ αυτό το χρώμα. Οι ρωγμές της Ιστορίας είναι σκοτεινές. Στο “Θίασο”, ας πούμε, η στιγμή που τα πόδια

μια κουβέντα με το σκηνοθέτη Χάρη Παπαδόπουλο, παλιό του βοηθό και συνεργάτη και νυν πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, με πληροφορούσε ότι ο Αγγελόπουλος αρχίζει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας. «Πήγαινε», μου είπε, «το καστ είναι έτοιμο, αλλά ίσως κάτι να βρεθεί. Μπορείς να του κάνεις και συνέντευξη». Πήγα. Κρατούσα το «Crash» και ένα βιογραφικό μου, ως ταλαίπωρη και άνεργη νεοελληνίς ηθοποιός. Μια μεγάλη αγκαλιά το καταστάλαγμα της σχεδόν σαραντάχρονης φιλίας μας. «Τι το ’φερες αυτό…» σχολίασε κοιτώντας το βιογραφικό, «σε ξέρω, μόνο που άργησες». Καθίσαμε στο γραφείο του. Μιλήσαμε για την Αλκμήνη μου. Την ήξερε από μικρή. «Πώς είσαι;» με ρώτησε πιο πολύ με τα μάτια παρά με τη φωνή. «Δεν ξέρω. Μπερδεύεται το έξω φως με τη μέσα μου ομίχλη σαν τις ταινίες σου», του απάντησα σιγανά. Έσκυψε όλο του το σώμα μπροστά, πάνω στο γραφείο του, έφερε το κεφάλι του πολύ κοντά μου και ψιθύρισε: «Ο άνθρωπος είναι ευτυχής όταν φεύγει όρθιος ή στο κρεβάτι του. Δυστυχής όταν φεύγει βιαίως, αφήνοντας τα όνειρά του στη μέση και σε αυτή την ηλικία, όπως το παιδί σου». Πού να ήξερα εκείνη τη στιγμή ότι αυτή του η θέση θα αφορούσε και αυτόν λίγο καιρό μετά… Μη αντέχοντας τα υγρά του μάτια και τη φρίκη της στιγμής, προσπάθησα άτσαλα να αλλάξω κουβέντα. Έβαλα στα χέρια του το περιοδικό ζητώντας του να το ξεφυλλίσει. Το έκανε. Σταμάτησε λίγο παραπάνω στη συνέντευξη που είχε δώσει στον Δημήτρη Κωνσταντάρα η Αλέκα Παπαρήγα. «Θα μου το αφήσεις αυτό; Θέλω να δω τι λέει». Ναι. Και θέλω μια συνέντευξη από εσένα για το επόμενο τεύχος. «Ναι. Αρκεί να βρεθεί χρόνος». Να αρχίσουμε από τώρα και κάθε φορά που θα έχεις χρόνο να λέμε και από λίγα; «Τώρα; Δεν είδες έξω τι γίνεται; Αρχίζω γύρισμα την 1η του Γενάρη». Τι είδους τοπίο σε τρώει αυτή τη φορά; «Η θάλασσα. Ας πούμε “Η άλλη θάλασσα”». Θέμα της; «Αλληγορικό, όπως πάντα. Στο Λιβυκό πέλαγος. Είναι η Ελλάδα της μετανάστευσης. Η άλλη μου Ελλάδα». Μάρτιος/2012

crash 125

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:34 μ.μ. Page 126

«Η εξουσία πολεμάει την τέχνη. Η τέχνη είναι επικίνδυνη... γι’ αυτό και προβάλλεται κατά κόρον ό,τι επιπόλαιο, άσκεπτο και ανόητο...»

▲ ▲

Κάνεις πρόβες τώρα; Ποιοι παίζουν; «Ο Ιταλός Τόνι Σερβίλο…». Σταματάει απότομα το λόγο του και με κοιτάζει πολύ σοβαρά. «Σου μιλάω επειδή σε εμπιστεύομαι. Επειδή είσαι ηθοποιός κι επειδή ως δημοσιογράφος δεν με απογοήτευσες ποτέ. Άκου, δεν πρέπει να γράψεις τίποτα ακόμη. Όταν τελειώσω τα γυρίσματα, θα σου πω πότε να το δημοσιεύσεις. Αν το κάνεις τώρα, δεν θα πάρω χρήματα από εκεί που περιμένω». Του δίνω το λόγο μου και σηκώνομαι να φύγω, γιατί τον βλέπω αγχωμένο. «Τηλεφώνησέ μου αύριο το μεσημέρι». Μια αγκαλιά κι ευχές. Σ’ εκείνον καλή δύναμη και σ’ εμένα κουράγιο. Ήταν Παρασκευή 16 του Δεκέμβρη. Του τηλεφώνησα την επομένη στο γραφείο. Έλειπε. Βρήκα την Ελένη, την κόρη του που εκτελούσε χρέη διευθύντριας της παραγωγής. «Είναι στον Πειραιά», μου είπε, «έχει πάει να δει για το γύρισμα». Μου έδωσε τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του. Τον κάλεσα. Με παρακάλεσε να τον πάρω την επομένη, νωρίς πρωί της Κυριακής. Το έκανα. «Είμαι κουρασμένος», μου είπε, «και έχω πολύ τρέξιμο και σήμερα. Συγγνώμη». Να μιλήσουμε λίγο από το τηλέφωνο και όταν μπορείς, από κοντά; «Ναι, αλλά λίγο. Πρέπει να φύγω». Έχω ετοιμάσει κάποιες ερωτήσεις. Να τις διαβάσω όλες μαζί και να διαλέξεις ή μία μία; «Μία μία». Ήταν επώδυνος ο δρόμος από το πρώτο «Κλακέτα… Πάμε» μέχρι το τωρινό; «Ναι. Ήταν μακρύς και δύσκολος. Δεν θα μπορούσε εξάλλου να ήταν αλλιώς... Ο καθείς εφ’ ω ετάχθη». 126 crash Μάρτιος/2012

Λένε κάποιοι ότι είσαι από τους σκηνοθέτες που δεν αγαπάνε τους ηθοποιούς. «Τα έχω ακούσει αυτά. Και αυτά, απαντώ λοιπόν, είναι απόψεις. Να κριτικάρω τις απόψεις τους; Οι κριτικοί μπορούν να κριτικάρουν το ταλέντο και το αποτέλεσμα. Δεν μπορούν, όμως, να λένε πως δεν αγαπώ τους ηθοποιούς. Δεν μπορεί να το ξέρουν εξάλλου. Οι ηθοποιοί που έχουμε δουλέψει μαζί μπορούν να ομολογήσουν του λόγου το αληθές. Αν τους αγαπώ, το ξέρουν αυτοί». Έχουμε καλούς ηθοποιούς στη χώρα μας; «Ναι. Είχαμε και καλύτερους. Θα ήθελα πολύ σε ένα πλάνο μου να ζωντανέψω τον Αυλωνίτη. Και βέβαια έχουμε ακόμα. Όμως, δουλεύοντας σε δεύτερα και τρίτα πράγματα, φθείρονται ανεπανόρθωτα». Θεωρείς ότι το κάνουν για λόγους επιβίωσης ή χωρίς σκέψη; «Πριν από 10 ή 20 χρόνια το έκαναν για ευκολία. Τώρα μάλλον για επιβίωση». Κάτι πήγαινε και πάει στραβά ε; «Ναι, και δεν είναι κάτι. Είναι πολλά που πάνε στραβά και όσο περνάει ο καιρός στραβώνουν περισσότερο». Μπορούμε χρονικά να οριοθετήσουμε την απαρχή αυτής της κατρακύλας;

“

«Ήταν στραβό το κλήμα, το ’φαγε κι ο γάιδαρος. Ιδίως από το ’80 και μετά το παράφαγε…». Προοπτικές; «Δεν υπάρχουν. Οι ιστορικές προοπτικές που υπήρχαν το ’75 δεν υπάρχουν πια. Δεν βλέπω φως σε σχέση με τη μοίρα της τέχνης, ιδίως σε αυτό τον τόπο. Η τέχνη αντανακλά την κοινωνία όπως είναι. Η κοινωνία είναι άρρωστη, και αυτό το ξέρουμε όλοι. Αυτό που λέγεται “πολιτικός και κοινωνικός ιστός” πάσχει και φοβάμαι πως δεν έχει πιθανότητα επιβίωσης». Η πολιτεία αδιαφορεί απλώς για την τέχνη ή και την πολεμάει; «Την πολεμάει με ύπουλους και κρυφούς –φανερούς πια– τρόπους. Η τέχνη καταγγέλλει και είναι επικίνδυνη. Επίσης, η εκάστοτε καθεστηκυία τάξη έχει ως αρχή να πολεμάει καθετί που δεν συμπλέει… Δεν είναι τυχαίο το ότι προβάλλεται κατά κόρον ό,τι επιπόλαιο, άσκεπτο και ανόητο. Αυτά τα θεάματα δεν δημιουργούν διαμαρτυρίες, ούτε ανάγκες και όλα σωπαίνουν. Υπάρχει μια σιωπή –εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων– σε ό,τι έχει σχέση με την κρίση. Όλοι μιλάνε για μια κρίση με όρους καθημερινής κουβέντας μεταξύ καφέ και τσιγάρου. Η κρίση, όμως, υπάρχει και βαθιά βαθιά υπάρχει και μια μεγάλη αγωνία, είτε αυτή μεταφράζεται

Οι κριτικοί μπορούν να κριτικάρουν το αποτέλεσμα. Δεν μπορούν, όμως, να λένε πως δεν αγαπώ τους ηθοποιούς. Δεν μπορεί να το ξέρουν. Οι ηθοποιοί που έχουμε δουλέψει μαζί μπορούν να ομολογήσουν του λόγου το αληθές. Αν τους αγαπώ, το ξέρουν αυτοί

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:35 μ.μ. Page 127

Η αφίσα της ταινίας του «Η Σκόνη του Χρόνου», με καστ διεθνείς αστέρες του σινεμά με μια κυριαρχούσα αβεβαιότητα είτε με ένα μετεωρισμό περίεργο, όπως είπα το ’92 με το “Μετέωρο βήμα του πελαργού”. Οι τριγμοί των θεμελίων ήταν δυνατοί. Ήταν θέμα χρόνου να σωριαστεί το οικοδόμημα». Τουλάχιστον διατηρούμε την ιστορική μας μνήμη; «Πρέπει να φύγω τώρα».

Η τέχνη αντανακλά την κοινωνία όπως είναι. Η κοινωνία είναι άρρωστη, και αυτό το ξέρουμε όλοι. Αυτό που λέγεται «πολιτικός και κοινωνικός ιστός» πάσχει και φοβάμαι πως δεν έχει πιθανότητα επιβίωσης

▲ ▲

“

Μ’ αρέσει πολύ αυτό που γίνεται και κάνω τη χαζή. Μα δεν ρώτησα αυτό… «Μικρή, δώσ’ μου αυτή την εβδομάδα να βάλω μπρος και να τα πούμε από κοντά την άλλη Κυριακή». Μα είναι Χριστούγεννα τότε. «Και τι πειράζει; Πάρε με τότε σε παρακαλώ».

Καλά. Θα φέρω και κουραμπιέδες. Αλλά αν η συζήτηση πάει αργά όσο τα συζητημένα πλάνα σου, μήπως να έφερνα και κόκκινα αβγά, να τσουγκρίσουμε για Πάσχα; Τον πειράζω. Προσπαθήσαμε να γελάσουμε. Δεν τα καταφέραμε. «Εντάξει, μικρή;». Όλα αυτά τα χρόνια κάθε που απαντούσε στην κλήση μου του έλεγα ό,τι και σε όλους τους φίλους μου: «Ομορφιά μου;». Εκείνος με αποκαλούσε «μικρή». Του τηλεφώνησα ανήμερα Χριστούγεννα, στις 11 το πρωί, όπως μου είχε ζητήσει. Ανταλλάξαμε ευχές. «Είμαι πολύ κουρασμένος», είπε. «Πάρε με αύριο κατά τις 3. Μη μου θυμώσεις…». Να θυμώσω; Και να ’θελα, μπορούσα να θυμώσω μαζί του; Όχι δα! Η πρώτη μου τροφή, αυτή που άρχισε να με ισορροπεί μετά τη χούντα ήταν «Ο θίασος». Στη συνέχεια όλες οι άλλες. Μια ταινία δική σου στην «Αλκυονίδα» κι ένα τραγούδι του Μίκη και να πάλι τα πόδια δυνατά και οι γροθιές σφιγμένες, έτοιμες. Ξεκουράσου και θα τα πούμε αύριο. «Σ’ ευχαριστώ...» Περίμενα με αγωνία την άλλη μέρα. Μια τσακισμένη κραυγή του Βέγγου από το «Βλέμμα του Οδυσσέα» πάνω στο χιόνι, «Η Ελλάδα πεθαίνει», βάραινε πολύ ετούτα μου τα Χριστούγεννα. Ήθελα να τον ρωτήσω και να μου πει «Όχι». Στις 3 ακριβώς την επομένη τού τηλεφώνησα. Δεν είχε καλό σήμα, δυσκολευόμουν να καταλάβω τι έλεγε. Το κατάλαβε. «Περίμενε, θα βγω προς τα έξω». Όχι, του φώναξα. Κάνει πολύ κρύο. Δεν ξέρω αν με άκουσε, εγώ πάντως τον άκουγα καθαρά πια. Θα σε πάρω αργότερα, του είπα. «Τώρα έχω λίγο χρόνο». Η Ελλάδα πεθαίνει; «Ναι. Μαζί μας. Αυτή τη στιγμή, εγώ τουλάχιστον, έχω την αίσθηση ότι είμαστε ένας λαός φοβισμένος, περιχαρακωμένος στον εαυτό του, έχοντας τοποθετήσει σύνορα γύρω γύρω για να προστατευτεί». Στο «Μετέωρο βήμα του πελαργού» άκουσες τους τριγμούς και περίμενες το γκρέμισμα. Τώρα τι ακούς; «Δεν ξέρω… Ακόμα και οι κοινωνιολόγοι και οι πολιτικοί σχολιαστές αδυνατούν να προβλέψουν το αύριο». Θα επαναλάβω μια ερώτηση που έμεινε αναπάντητη χθες. Έχουμε αποκοπεί από τον ιστορικό μας κορμό; «Βρισκόμαστε σε μια τέτοια σύγχυση, που μοιάζει –δεν λέω ότι είναι έτσι– σαν να έχουμε αποκοπεί. Ο λαός που χάνει τη σχέση του με το παρελθόν χάνει και το μέλλον του. Χάνει τις προοπτικές του. Το να τυλιγόμαστε με τη σημαία και να ουρλιάζουμε στους δρόμους δεν δηλώνει ιστορική μνήμη, αλλά χυδαιότητα». Όταν ένας σκηνοθέτης κάνει μια ταινία, αποσκοπεί σε βραβείο; «Δεν μπορώ να ξέρω για τους άλλους. Εγώ όχι. Θα το δεχτώ ένα βραβείο, θα με χαϊδέψει, αλλά δεν κάνω ταινίες με αυτό το ζητούμενο. Τις κάνω για όσους δεν συμβιβάζονται, για όσους δεν πουλιούνται και δεν αγοράζονται. Οι ταινίες μου, έτσι κι αλλιώς, παίζονται παντού, είτε με βραβεία είΜάρτιος/2012

crash 127

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:35 μ.μ. Page 128

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με την Τούλα Σταθοπούλου, την πρωταγωνίστρια της πρώτης του ταινίας «Η αναπαράσταση» (1970)

▲ ▲

τε χωρίς. Θυμάμαι σε ένα φεστιβάλ ήταν υποψήφιοι ο Μπονιουέλ, ο Αντονιόνι και κάποιος άλλος. Ο άλλος βραβεύτηκε και χάθηκε. Άρα; Ο χρόνος μου, όμως, τελείωσε. Έλα την Κυριακή στο γύρισμα και φέρε μου τις υπόλοιπες ερωτήσεις σε χαρτί, να σου απαντήσω γραπτώς. Θα σου πει η Ελένη πού να έρθεις». Μα είναι Πρωτοχρονιά! «Α! Τότε έλα τη Δευτέρα». Τον Θόδωρο Αγγελόπουλο τον γνώρισα το ’75, στον κινηματογράφο «Αλκυονίς» επί της Ιουλιανού, εκεί που τώρα στεγάζεται το θέατρο του Μεσσάλα. Ο Βασίλης Ραφαηλίδης ήταν ήδη φίλος μου από τα χρόνια της δικτατορίας. Προλόγιζε τις ταινίες. Εκείνος μού τον γνώρισε. Μέχρι το ’75 ο Αγγελόπουλος είχε ήδη ταράξει τα νερά και τις συνειδήσεις πολλών. Το ’68 έκανε το πρώτο του πέταγμα με τη μικρού μήκους ταινία «Η εκπομπή», που κέρδισε το βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Το ’70 γέννησε ένα αριστούργημα, την «Αναπαράσταση», που του έφερε το πρώτο βραβείο στη Θεσσαλονίκη αλλά και στη Γαλλία. Το ’72 οι «Μέρες του ’36» ξανάγραψαν με καθαρό μελάνι την ταραγμένη εκείνη εποχή του τόπου μας. Άλλο ένα βραβείο για τη σκηνοθεσία στη Θεσσαλονίκη. Το ’75 ήρθε ο «Θίασος». Ήταν η πρώτη ταινία του που έβλεπα. Τις προηγούμενες, λόγω ειδικών συνθηκών, τις έχασα τότε. Τις είδα πολύ αργότερα. Ήρθε ο «Θίασος» και τι δεν έφερε μαζί του. Έφερε το λαβωμένο, το προδομένο, το σπαραγμένο σώμα της εμφυλιακής και μετεμφυλιακής πατρίδας μας. Έφερε επίσης ένα σακίδιο γεμάτο βραβεία: σεναρίου, σκηνοθεσίας, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου. Έφερε μαζί του, πέραν της πανελλαδικής, και την παγκόσμια αναγνώριση. 128 crash Μάρτιος/2012

Το ’77 κατέφτασαν οι «Κυνηγοί» και μαζί τους πάλι βραβεία: σεναρίου, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου από τη Θεσσαλονίκη και καλύτερης ταινίας από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Ιταλίας. Το ’80 ο «Μεγαλέξανδρος» τού πρόσθεσε κι άλλο βραβείο, από το Φεστιβάλ της Βενετίας. Το ’83 τον βρήκε να έχει ετοιμάσει την τηλεταινία «Αθήνα-Επιστροφή στην Ακρόπολη». Το ’84, ταξιδεύοντάς μας στα Κύθηρα, ταξίδεψε ο ίδιος από τις Κάννες προς την Αθήνα με τα βραβεία του φεστιβάλ, σεναρίου, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου. Το ’86 ο «Μελισσοκόμος» μας έφερε τον Μαστρογιάνι, ενώ το ’88 το «Τοπίο στην ομίχλη» έριξε φως στο Αργυρό Λιοντάρι του Φεστιβάλ της Βενετίας. Το ’92 το «Μετέωρο βήμα του πελαργού» ξανάφερε τον Μαστρογιάνι στη χώρα μας, καθώς και το Μεγάλο Βραβείο Καννών, ενώ το περιοδικό «Time» θα συμπεριλάμβανε την ταινία ανάμεσα στις 100 καλύτερες ταινίες παγκοσμίως. Εδώ επιτρέψτε μου να σημειώσω κάτι, έτσι για την ιστορία, που λένε. Το ’92, όταν ήρθε ο Μαστρογιάνι για την προβολή, ο Θόδωρος μού τον γνώρισε και μου εξασφάλισε μια αποκλειστική συνέντευξη, η οποία και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Έθνος» στις 12 Ιανουαρίου 1992. Επίσης, μου τον «δάνεισε» για μία μέρα, να τον

πάω στα μαγαζιά και βόλτα στον Κεραμεικό. Ήθελε να αγοράσει μια γραβάτα. Δεν αγόρασε… «Είναι άδεια τα μαγαζιά», σχολίασε, «άρα, δεν έχουν καλά πράγματα». Ήμασταν στη Σταδίου με πρόγραμμα τον Κεραμεικό και το Θησείο. Από την Ομόνοια ανέβαινε μια διαδήλωση. «Τι λένε;» με ρώτησε. Με τα λίγα ελληνικά του και τα πολλά λατινικά μου συνεννοηθήκαμε. Του εξήγησα ότι ήταν συλλαλητήριο για τον καθηγητή Τεμπονέρα, που είχε δολοφονηθεί στην Πάτρα. Αντί για τη βόλτα, προτίμησε να χωθούμε στην πορεία… Το θλιμμένο «Βλέμμα του Οδυσσέα» το ’95 θα του δώσει το Χρυσό Φοίνικα. Και πάλι Χρυσό Φοίνικα θα πάρει το ’98 με την ταινία «Μια αιωνιότητα και μια μέρα». Το 2003 έχουμε την πρώτη ταινία της τριλογίας του «Το λιβάδι που δακρύζει» κι εκείνος το βραβείο Fipresci. Το 2008 το δεύτερο μέρος της τριλογίας του «Η σκόνη του χρόνου». Το τρίτο μέρος είναι «Η άλλη θάλασσα», που δεν τελείωσε. Πήγα στο ραντεβού μας. Απέναντι από την Πύλη Ε9, στο κτίριο που στεγάζονται τα γραφεία του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς. Τους πήγα κουραμπιέδες και κονιάκ. Ήταν από τις πιο κρύες μέρες του φετινού χειμώνα. Επί ποδός ο ίδιος και το συνεργείο του. Όσοι ηθοποιοί ήταν εκεί είχαν γείρει πάνω στις σόμπες. Είδα τον

Όλοι μιλάνε για μια κρίση με όρους καθημερινής κουβέντας μεταξύ καφέ και τσιγάρου. Η κρίση, όμως, υπάρχει και βαθιά βαθιά υπάρχει και μια μεγάλη αγωνία. Οι τριγμοί των θεμελίων ήταν δυνατοί. Ήταν θέμα χρόνου να σωριαστεί το οικοδόμημα

124_129_AGELOPOULOS 24/02/2012 4:35 μ.μ. Page 129

Ο πρόσφατος θάνατος του σπουδαίου Έλληνα σκηνοθέτη, την Τρίτη 24 Ιανουαρίου, δεν θα μπορούσε να μείνει ασχολίαστος από το φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου (το μόνο στο οποίο δεν βραβεύτηκε ποτέ ο Θόδωρος Αγγελόπουλος), πραγματοποιώντας μια ειδική προβολή της ταινίας «Τριλογία: Το λιβάδι που δακρύζει» Τσιτσόπουλο, τον Σερβίλο, τη Δραγούμη. Ο Θόδωρος με πλησίασε και παίρνοντας τα πράγματα από τα χέρια μου, ψιθύρισε δείχνοντάς μου με τρόπο μια κυρία άγνωστη σ’ εμένα που κάτι έφτιαχνε για το φροντιστήριο: «Μην πεις ότι είσαι δημοσιογράφος, αλλά ηθοποιός και φίλη μου, που ήρθε να δει γύρισμα. Απαγορεύεται στους δημοσιογράφους». Ευτυχώς που με πρόλαβε, γιατί λίγο μετά η κυρία –συγγνώμη, δεν συγκράτησα το όνομα– μου συστήθηκε ρωτώντας με ποια είμαι και τι θέλω. Είπα το ψέμα μου και κόλλησα τη μούρη μου στο παγωμένο τζάμι, κοιτώντας απέναντι τη θάλασσα. Είχα δει τον Θόδωρο που έκανε το ίδιο. Εγώ έβλεπα μόνο μια αγριεμένη και σκοτεινή θάλασσα. Εκείνος ποιος ξέρει τι… Τον πλησίασα κάνοντας πως κοιτάζω ό,τι κοιτούσε. Τελικά, αν εκπαιδευτείς στην παρανομία, όλα τα μπορείς. Του ψιθύρισα: «Πότε ένας άνθρωπος είναι –όχι να φαίνεται, αλλά να είναι– πραγματικά ελεύθερος;» «Όταν μπορεί να περπατήσει πάνω της», δείχνοντάς μου με τα μάτια τη θάλασσα. Έφερα τις ερωτήσεις σε χαρτί. Τι να το κάνω; « Έλα να σε κεράσω ένα κονιάκ από αυτό που έφερες». Προχωρήσαμε προς τα μέσα. «Τι άλλο έχεις;» με ρώτησε ανοίγοντας το μπουκάλι. Δεν θέλω έτσι, θα σου κάνω ζημιά.

«Μία ακόμα». Από ποια πράγματα εξαρτάται η αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου; «Δεν εξαρτάται από πράγματα, ούτε καν από άλλους ανθρώπους. Η αξιοπρέπεια του καθένα εξαρτάται απολύτως από τον ίδιο». Ο άνθρωπος έχει κατανοήσει το εφήμερον και αν ναι, γιατί φέρεται ως αθάνατος; «Έχει κατανοήσει;». Όταν ο άνθρωπος παύει να είναι συνάνθρωπος, διατηρεί το σημαντικό της ύπαρξής του; «Είναι πολύ λεπτές αυτές οι έννοιες. Ισορροπούν επικίνδυνα. Σαφώς η συνύπαρξη, η συμπόρευση, η συμμετοχή, η συναναστροφή και ό,τι έχει μέσα του το “συν” δικαιώνουν την ύπαρξή μας. Εδώ όμως είναι ο κίνδυνος. Κάποιοι –οι περισσότεροι μάλλον–, έχοντας ως άλλοθι το “συν”, το μεταφράζουν αγνοώντας τι σημαίνει και κάποιοι άλλοι κατά βούληση. Έτσι, έχουμε το συμφέρον, τους συνδαιτυμόνες, τους συναποφασίζοντες, τους συνενόχους». Όπως είμαστε τώρα εμείς δηλαδή; «Φύγε τώρα και θα μιλήσουμε. Δώσε το χαρτί στον Αντρέα». Ένα φάλτσο «Καλή χρονιά» έμεινε να αιωρείται στον αέρα. Έδωσα το χαρτί σ’ αυτόν που μου είπε και κατέβηκα στο παγωμένο πεζοδρόμιο τηλεφωνώντας

Θα ήθελα πολύ σε ένα πλάνο μου να ζωντανέψω τον Αυλωνίτη. Και βέβαια έχουμε ακόμα καλούς ηθοποιούς. Όμως, δουλεύοντας σε δεύτερα και τρίτα πράγματα, φθείρονται ανεπανόρθωτα

στο φωτογράφο, τον κ. Ρασσιά, που ήταν stand by για τη φωτογράφηση, να αναβάλω το ραντεβού. Ένα πρόβλημα υγείας με ακύρωσε για μέρες πολλές. Του τηλεφώνησα ξανά στις 23 του Γενάρη, ημέρα Δευτέρα, στις 5 και 38 το απόγευμα. Πώς πάει; «Δύσκολα. Πολύ δύσκολα». Γιατί; «Πολλά, απ’ όλες τις πλευρές». Μη στεναχωριέσαι. Θα τα ξεπεράσεις. Μπορώ να βοηθήσω σε κάτι; «Όχι, μικρή μου». Άρπαξα την ευκαιρία να κάνω ένα αστείο, μήπως και ξορκίσω το κακό. Μικρή είμαι εγώ, 62 χρόνων; Στο χωριό μου θα με φώναζαν «βάβω»! «Γιατί, ομορφιά σού είμαι εγώ;». Τι να κάνω για να γελάσεις; «Τίποτα. Έλα το Σάββατο κατά τις 2 το μεσημέρι από το γραφείο, να τελειώσει αυτό που έχω αναλάβει απέναντί σου και θα τα πούμε». Την επομένη το απόγευμα έγινε αυτό που δεν μπορώ να το ονομάσω. Τώρα που γράφω είναι Σάββατο, αλλά… μια μισοτελειωμένη συνέντευξη. Μια μισοτελειωμένη ταινία. Ένα παιδί που δεν γεννήθηκε και ένα άλλο που το χάσαμε από κοντά μας. Είχε ήλιο χτες. Στο Α΄ Νεκροταφείο. «…Καλός καιρός για σας, κακός για μένα», έλεγε. Έλεγε; Στον παρατατικό πια; Αγαπημένε μου φίλε, ο καλός καιρός είναι κακός και για μας σήμερα. Πολύ κακός. Θέλω να σκέφτομαι ότι θα βρεις τον Αυλωνίτη, να του κάνεις το πλάνο που ήθελες, μήπως και γλυκάνει ο πόνος. Όλων μας. Καλό σου δρόμο. Σ’ ευχαριστούμε. Μάρτιος/2012

crash 129

130_133_KOUROUMPLHS 24/02/2012 4:43 μ.μ. Page 130

” crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Παναγιώτης Κουρουμπλής

H... ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ έπρεπε να γίνει ΤΟ ΟΠΛΟ ΜΑΣ

«Μ

ετά το δυστύχημα που είχα», λέει ο ανεξάρτητος πλέον βουλευτής Παναγιώτης Κουρουμπλής, «δέκα χρονών παιδί, το 1961, με τη χειροβομβίδα, “έπιανα” αρκετές φορές τη μάνα μου να κλαίει. Τη ρωτούσα: “Γιατί κλαις;”. Και μου έλεγε: “Για κάτι δικά μου”. Μου έλεγε ψέματα. Για μένα έκλαιγε, γιατί στεναχωριόταν που είχα χάσει το φως μου. “Μην κλαις για μένα”, της είχα πει. “Εγώ θα τον βρω το δρόμο μου και αυτά που θέλω να κάνω θα τα κάνω”. Πόντια στην καταγωγή κι ευαίσθητη, εκεί στο Ματσούκι της Αιτωλοακαρνανίας, λυπόταν και πονούσε για μένα. Έπρεπε να την κάνω να μη λυπάται και να μην πονάει». Ο Παναγιώτης Κουρουμπλής και τη μάνα του έκανε να μη λυπάται και να μην κλαίει και να είναι περήφανη για την προσπάθειά του και τους φίλους του στη Σχολή Τυφλών και τους συμμαθητές του, μετά, στο Γυμνάσιο του Αγρινίου και τους συμφοιτητές του στη Νομική Σχολή και τους συντρόφους του στα φοιτητικά κινήματα και στους αγώνες των τυφλών από το 1976. Αργότερα, μετά την έντονη –και πολιτική– δραστηριοποίησή του, το 1983, διορίζεται σύμβουλος των υπουργών Πρόνοιας, το πρώτο άτομο που προέρχεται από το χώρο των ατόμων με αναπηρία στο οποίο η πολιτεία εμπιστεύεται μια τέτοια θέση. Συγκρούεται με όλους –ακόμα και με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη–, παλεύει, μάχεται, κερδίζει, χάνει, αλλά πάντα έχει το σεβασμό ακόμα και των αντιπάλων του, γιατί έχει το θάρρος της γνώμης του. Ως βουλευτής του ΠΑΣΟΚ διεγράφη το Νοέμβριο από την Κ.Ο. με απόφαση του πρωθυπουργού Γιώρ130 crash Μάρτιος/2012

συνέντευξη στον Δημήτρη Κωνσταντάρα

Μου είναι εντελώς αδιάφορο πώς θα διαχειριστεί το ΠΑΣΟΚ και ο κ. Παπανδρέου την πολιτική χρεοκοπία του ιδίου και του κόμματός του

”

γου Παπανδρέου, δεν παρέδωσε την έδρα του και συνεχίζει ως ανεξάρτητος. Ένα μήνυμα από την κόρη του, που έλαβε μισή ώρα πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας και του ζητούσε να μην απογοητεύσει τους νέους, ήταν αυτό που έπαιξε τον καταλυτικό ρόλο για να πάρει την απόφαση που στην ουσία είχε λάβει από καιρό. Δεν πίστεψε ποτέ «στον εκβιασμό που επιβάλλουν τα πολιτικά επιτελεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ούτε ότι το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα σε ένα ξέφωτο απαλλαγής της από τη σημερινή κρίση. Η κόρη του είναι περήφανη γι’ αυτόν. Ο Γιώργος Παπανδρέου όχι. Φεύγοντας από το ΠΑΣΟΚ, ανοίξατε την πόρτα της Ενωτικής Κίνησης με τη συμμετοχή διαλεκτών ανθρώπων. Πλην όμως, αυτή η Κίνηση δεν έχει –μέχρι στιγμής– μετασχηματιστεί σε πολι-

”

τικό κόμμα που θα διεκδικήσει ψήφο. Αντίθετα, δηλώσατε ότι συστρατεύεστε με άλλο κόμμα, κόντρα στο κόμμα με το οποίο εκλεχτήκατε. Α. Πιστεύετε ότι τελείωσε το ΠΑΣΟΚ; Β. Γιατί δεν γίνεται «κόμμα» η Ενωτική Κίνηση; Γ. Τι βαθύτερη έννοια και σημασία έχει η συστράτευσή σας; «Η Ενωτική Κίνηση αποτελείται από στελέχη του ευρύτερου κοινωνικού χώρου του ΠΑΣΟΚ που κατά καιρούς κατέγραψαν την κοινωνική και πολιτική τους διαφοροποίηση, καθώς και από ανένταχτους δημοκράτες αριστερούς. Είναι μια συλλογική πολιτική πρωτοβουλία, χωρίς προσωποπαγείς αναφορές, δεδομένο που αποτελεί και το καινοτόμο του εγχειρήματος. Επιδίωξή μας είναι η συγκρότηση ενός ευρύτερου πολιτικού και κοινωνικού μετώπου στα πλαίσια μιας αντιμνημονιακής πολιτικής συμφωνίας. Ενός μετώπου βαθιά δημοκρατικού, που θα θέτει ως προτεραιότητα την ισοτιμία των συμμετεχόντων. Πιστεύω ότι το ΠΑΣΟΚ έκλεισε τον πολιτικό του κύκλο, γιατί έχασε την “ψυχική” και ιδεολογική του σχέση με τους παραδοσιακούς του κοινωνικούς συμμάχους. Μετατρέπεται σε ένα αποστεωμένο και αποστασιοποιημένο από την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα μηχανισμό, καθώς και από τις ιδέες που υπηρέτησε στο παρελθόν. Πορεύεται χωρίς έμπνευση, χωρίς αντανακλαστικά, παρανάλωμα της δολοφονημένης εσωκομματικής δημοκρατίας. Κεντρικό στόχο της κίνησής μας συνιστά η συγκρότηση μιας κυβερνητικής πρότασης με κεντρικούς άξονες την ανεξαρτησία της χώρας από δεσμεύσεις και περιορισμούς που απειλούν τα συμφέροντά της (ΑΟΖ, ορυκτός πλούτος), τη θεμελίωση του κοινωνικού κράτους με δίκαιη αναδιανομή του πλούτου και

130_133_KOUROUMPLHS 24/02/2012 4:43 μ.μ. Page 131

Το ΠΑΣΟΚ έκλεισε τον πολιτικό του κύκλο, γιατί έχασε την «ψυχική» σχέση του με τους παραδοσιακούς του κοινωνικούς συμμάχους

”

την κοινωνία που αντιπροσωπεύεται στα πρόσωπα των βουλευτών, αλλά και τον κατεκτημένο πολιτικό πολιτισμό. Επειδή ήμουν ένας από τους βουλευτές που διαμαρτύρονταν, τον προκαλώ να κατονομάσει τα πρόσωπα στα οποία αναφερόταν. Η διαμαρτυρία μου τεκμηριώνεται στη βάση των εξής ερωτημάτων: α. Γιατί μέχρι σήμερα το ελληνικό κράτος δεν εξισώνει την τιμή του ασφαλιστικού φαρμάκου με εκείνη του νοσοκομειακού, με συνέπεια να χάνει το ελληνικό κράτος 500 εκατ. ευρώ το χρόνο, ποσό που μεταφράζεται σε αντίστοιχο όφελος για τις πολυεθνικές; β. Γιατί δεν καταργεί την περίφημη διάταξη για τη δήθεν προώθηση του φαρμάκου, που απαλλάσσει τις πολυεθνικές από φόρο επί του τζίρου τους έως και 16% (ρύθμιση που ισχύει μόνο στην Ελλάδα), με συνέπεια να κερδίζουν οι πολυεθνικές επιπλέον 300 εκατ. ευρώ;

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι αδήριτα». Θεωρείτε ότι ο Γιώργος Παπανδρέου έχει «ολοκληρώσει» την όποια παρουσία του στα πολιτικά μας πράγματα και ότι πρέπει να αποχωρήσει; Κι αν ναι, πώς; Αυτοβούλως; «Ο Α. Παπανδρέου συνήθιζε να λέει ότι το ΠΑΣΟΚ δεν τιμαριοποιείται, ούτε κληρονομείται. Στον Γ. Παπανδρέου η δημοκρατική παράταξη, αλλά και ο ελληνικός λαός το 2007 και το 2009 επέδειξαν εκπληκτική εμπιστοσύνη. Ο τρόπος που διαχειρίστηκε αυτή την εμπιστοσύνη μόνο στα χνάρια της παπανδρεϊκής παράδοσης δεν κινήθηκε, για όσους έχουν τις σχετικές μνήμες ζωντανές. Προσωπικά, μου είναι εντελώς αδιάφορο πώς θα διαχειριστεί το ΠΑΣΟΚ και ο κ. Παπανδρέου την πολιτική χρεοκοπία του ιδίου και του κόμματός του, αλλά και τη χρεοκοπία των οικονομικών του ΠΑΣΟΚ ως κόμματος». Υπήρξε Έλληνας υπουργός Οικονομικών που υπέγραψε μια τέτοια καταστροφική σύμβαση; Είναι αλήθεια ότι η απόφασή σας να αντιδράσετε στις επιταγές του κόμματός σας και να μην ψηφίσετε το μεσοπρόθεσμο οφείλεται, κατά μεγάλο ποσοστό, στο ότι τα παιδιά σας δεν συμφωνούσαν με κανέναν τρόπο να το ψηφίσετε; «Πριν από την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου επισκέφτηκα την ιδιαίτερη πατρίδα και εκλογική μου περιφέρεια. Μίλησα με πάρα πολλούς φίλους μου, όλων των κοινωνικών στρωμάτων, μίλησα με τους συνεργάτες μου, μίλησα –ως όφειλα– και με τα παιδιά μου, όπως και με πάρα πολλά άλλα νέα παιδιά. Οι ενστάσεις και οι αντιστάσεις μου ήταν πρώιμες. Ξεκινούν από το Μάρτιο του 2010, όταν άρχισε η συζήτηση του ασφαλιστικού, συνεχίστηκαν στα ΚΤΕ (Κοινοβουλευτικοί Τομείς Εργασίας) του ΠΑ-

▲ ▲

των δυνατοτήτων, τη σύγκρουση με τη διαπλοκή και τη φοροδιαφυγή, την αντιμετώπιση της ενδημούσας κοινωνικής αδικίας και την εξασφάλιση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για αυτούς που απειλούνται από τη λιμοκτονία που επιφέρει η κρίση. Ως προτεραιότητές μας, επίσης, θέτουμε μια δημοκρατική Ευρώπη των λαών και όχι του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μια Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα που θα χρηματοδοτεί τα κράτη και όχι τους τραπεζίτες, ένα σχέδιο ανάπτυξης στην Ευρώπη με έκδοση ευρωομολόγου, καθώς και την τροποποίηση της συνθήκης του Δουβλίνου ΙΙ, που μετατρέπει την Ελλάδα σε αποθήκη κατατρεγμένων μεταναστών». Στις 25 Ιανουαρίου, μιλώντας για «εικόνες χάους με την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο» που «αποκαλύπτουν την ανάγκη προσφυγής στις κάλπες ώστε να αποφασίσει ο λαός ποιοι πρέπει να είναι εκείνοι που θα τον βγάλουν από την κρίση και να τιμωρήσει όσους τον οδήγησαν σε αυτή», δηλώσατε «προσβεβλημένος με την προκλητική και αήθη δήλωση του υπουργού Υγείας ότι πίσω από τις αντιδράσεις των βουλευτών κρύβονται οι πολυεθνικές του φαρμάκου». Έλεγε ψέματα ο κ. Λοβέρδος; Κι αν ναι, γιατί να το πει; «Πιστεύω στον κοινοβουλευτισμό ως εκφραστή της βούλησης του λαού και όχι ως επιβολέα επί του λαού. Όταν ένα πρόσωπο δημόσιο –με την επιπλέον ιδιότητα του καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου– που θέλει να ηγηθεί μιας πολιτικής παράταξης εκσφενδονίζει προσβλητικούς ισχυρισμούς από το βήμα της Βουλής κατά βουλευτών χωρίς να τους ονοματίζει, προσβάλλει βάναυσα τη δημοκρατία και

Μάρτιος/2012

crash 131

130_133_KOUROUMPLHS 24/02/2012 4:43 μ.μ. Page 132

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

ΣΟΚ και οι απόψεις που διατύπωσα είναι γνωστές. Όταν διάβασα τη δανειακή σύμβαση που κατετέθη στη Βουλή, πλέον είχε ωριμάσει μέσα μου η απόφαση να διαφωνήσω ριζικά με αυτές τις επιλογές. Άλλωστε, είναι γνωστή η τοποθέτησή μου στο μεγάλο ΚΤΕ, όταν απευθυνόμενος στον τότε υπουργό κ. Παπακωνσταντίνου, δήλωσα ρητά ότι δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπήρξε Έλληνας υπουργός Οικονομικών που υπέγραψε μια τέτοια καταστροφική για τη χώρα δανειακή σύμβαση. Γνωστή είναι και η καταψήφιση από την πλευρά μου του άρθρου 19, που αφορούσε την παραχώρηση ελληνικών εγγυήσεων στις τράπεζες, όπως και του σχετικού άρθρου που αφορούσε την παραχώρηση 100 εκατ. ευρώ στο Μέγαρο Μουσικής. Επίσης, γνωστή είναι και η σθεναρή μου στάση που συνέβαλε στην απόσυρση της διάταξης που πρότεινε ο κ. Παπακωνσταντίνου, η οποία αφορούσε τη διαγραφή των 24 δισ. ευρώ από οφειλές προς το δημόσιο». Πιστεύετε πολιτικά στη νέα γενιά, που έχει ανατραφεί μέσα από τις εκπομπές της τηλεόρασης και έχει υιοθετήσει την πλήρη απαξίωση του να λέει «Όλοι ίδιοι είσαστε» ή «Φύγετε όλοι για να ξεβρομίσει ο τόπος»; Υπάρχει τρόπος να σωθεί αυτή η γενιά από τη δυστυχία που έζησε και δεν κατάφερε να απομακρύνει η δική μας γενιά; «Δεν πιστεύω ότι η νέα γενιά ανταποκρίνεται συλλήβδην στην εικόνα που περιγράψατε. Άλλωστε, πίσω από τα κοινωνικά κινήματα της τελευταίας δεκαετίας, το κίνημα των πλατειών και την πανσπερμία των δικτύων αλληλεγγύης που ευδοκιμούν στη χώρα μας ως απάντηση στην κρίση βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό αυτή η γενιά. Πριν από χρόνια η πρώτη μου ομιλία ως πρωτοετής φοιτητής της Νομικής υπό το Σύλλογο Αιτολοακαρνάνων Φοιτητών στο Αγρίνιο είχε τίτλο “Οι Έλληνες νέοι είναι σήμερον περισσότερο θαρραλέοι και υπεύθυνοι”. Και σήμερα συνεχίζω να πιστεύω ότι οι νέοι άνθρωποι αποτελούν τον πλέον ευαίσθητο δείκτη μιας κοινωνίας, συμβάλλουν με τη φρεσκάδα των σκέψεών τους και την ετοιμότητα των αντανακλαστικών τους, ενώ οι πράξεις τους εκπορεύονται από σαφώς περισσότερο άδολα κίνητρα. Απευθυνόμενος σε αυτούς –ένας άνθρωπος που από τα 10 του χρόνια βρέθηκε μπροστά σε πραγματικές προκλήσεις, που είχαν να κάνουν με το αν θα όριζε ο ίδιος τη ζωή του ή οι άλλοι–, θέλω να τους πω πως για να ζήσουμε τη ζωή μας και να μη μας ζήσει αυτή πρέπει να είναι αποτέλεσμα των δικών μας επιλογών και όχι των επιλογών άλλων. Ο πραγματικός πλούτος της σημερινής Ελλάδας είναι τα μυαλά των νέων παιδιών, οφείλουν να αντισταθούν στον πειρασμό της παραίτησης που σκόπιμα καλλιεργεί το σημερινό πολιτικό κατεστημένο και να διεκδικήσουν συλλογικά τις δυνατότητες συμμετοχής τους στη δημιουργία και την αναδιανομή του νέου πλούτου. Αυτό που οφείλουν να αναθεωρήσουν είναι το δόγμα του ατομικισμού, που συνδέθηκε με την προσωπική επιτυχία, και τα κηρύγματα που στα πλαίσια της θεοποίησης του ανταγωνισμού απομόνωναν τον νέο καθιστώντας τον ευάλωτο. Πάντως, πρέπει να γίνει κατανοητό, ιδιαίτερα από τους νέους, ότι προκειμένου να φύγει το σημερινό πολιτικό προσωπικό το οποίο απορρί132 crash Μάρτιος/2012

Ο Γιώργος δεν είχε το κουράγιο να συγκρουστεί με τη διαπλοκή

”

πτουν, προϋποτίθεται η ενεργή παρουσία τους και όχι η αποχή τους». .Απ’ όλα όσα έχετε ακούσει, μελετήσει και συζητήσει τα τελευταία 10 χρόνια, ποιο ήταν το μεγαλύτερο –αλλά πραγματικό– σκάνδαλο που έπληξε ανεπανόρθωτα τη χώρα; Και ποια η μεγαλύτερη επικοινωνιακή εξαπάτηση; «Δυστυχώς, το σκάνδαλο είναι διαρκείας και δεν είναι άλλο από τη διαπλοκή, που αποτελεί τη μεγαλύτερη παθογένεια του πολιτικού μας συστήματος, συνέπεια της οποίας υπήρξε η άδικη αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου και η διόγκωση του υπερδανεισμού. Η Βουλή μέχρι σήμερα δεν γνωρίζει τις συμβάσεις των δανείων των τελευταίων 20 ετών. Σε αυτό θα προσέθετα: α. Την ιστορία που είχε να κάνει με το μεγάλο “πάρτι του φαρμάκου”. β. Τη διόγκωση των στατιστικών στοιχείων, επί Νέας Δημοκρατίας, αλλά και επί ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να οδηγηθεί η χώρα σε υπερδανεισμό. γ. Τέλος, η εκδηλούμενη πρόθεση να εξευτελιστεί εκ νέου το Κοινοβούλιο, αλλάζοντας την απόφαση που αφορά τις κοινές μετοχές στα πλαίσια της ανακεφαλαιοποίησης προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των τραπεζιτών αποτελεί το μείζον σκάνδαλο». Ως άνθρωπος ανάπηρος, που βιώνει τη βία των καθημερινών εμποδίων, τι συμβουλή θα είχατε να δώσετε στους ανάπηρους νέους, που όχι πολιτική και επαγγελματική εξέλιξη δεν βλέπουν

Ο πραγματικός πλούτος της σημερινής Ελλάδας είναι τα μυαλά των νέων παιδιών

μπροστά τους, αλλά ούτε καν αναγνώριση των κόπων τους από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων; «Από τα μαθητικά μου χρόνια πρώιμα συνειδητοποίησα ότι δεν έπρεπε να επαιτώ από άλλους, αλλά να απαιτώ από τον εαυτό μου αυτό που εγώ ήθελα να είμαι. Ξεκίνησα μια διαρκή, εργώδη προσπάθεια μαζί με άλλους συναγωνιστές, προκειμένου να βγάλουμε από τον κοινωνικό τάφο τους ανθρώπους με αναπηρία και να αποσυνδέσουμε την αναπηρία από την έως τότε ταύτισή της με την ανικανότητα. Η ίδια η ζωή επιβεβαίωσε με τον πλέον περίτρανο τρόπο ότι το όραμα και ο στρατηγικός στόχος που αφορούσαν την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την ένταξη στην παραγωγική διαδικασία κάθε αναπήρου προσώπου ήταν απόλυτα δικαιολογημένα. Στους νέους αναπήρους, αλλά και σε κάθε νέα και νέο θα ήθελα να πω πως οφείλουμε να κοιτάζουμε μπροστά και να παλεύουμε, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να αποδειχθούμε άξιοι αρχιτέκτονες του μέλλοντος που θέλουμε να ζήσουμε. Πρέπει να θυμόμαστε ότι “Το μπλε θα μείνει γκρι αν δεν τολμήσουμε να το αλλάξουμε”». Γράφει ο Παναγιώτης Κουρουμπλής σ’ ένα άρθρο του που του ζητήθηκε προ ημερών από το CNN : «Με τη συνθήκη “Δουβλίνο ΙΙ” η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε αποθήκη κατατρεγμένων μεταναστών, εξυπηρετώντας στην ουσία τις ευρωπαϊκές χώρες με πελώριο κοινωνικό και οικονομικό κόστος για το λαό της. Η Ε.Ε. δεν έδρασε ποτέ αποφασιστικά –αν και μπορούσε– προκειμένου να απαιτήσει από την Τουρκία να κλείσει τις πόρτες της εξόδου μεταναστών προς την Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ένα ρητό: “Ευτυχισμένος είναι εκείνος που γνωρίζει καλά την Ιστορία”. Οφείλουν λοιπόν οι εταίροι να γνωρίζουν ότι μπορεί και με δική μας ευθύνη, αλλά κυρίως με ευθύνη εκείνων που διακήρυξαν την πίστη στην αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών χωρών και δεν την έκαναν πράξη, να είμαστε φτωχοί, σκλάβοι όμως δεν θα γίνουμε ποτέ».

130_133_KOUROUMPLHS 24/02/2012 4:43 μ.μ. Page 133

ΑΡΘΡΟ

crash

Αντώνιος Γρ. Φούσας Ο Αντώνιος Γρ. Φούσας είναι Δικηγόρος Αθηνών – Πρώην Υπουργός e-mail:fousasan@otenet.gr

Χαμένη ευκαιρία η Αναθεώρηση του Συντάγματος

ο σημερινό πρόβλημα της Ελλάδος είναι, ασφαλώς, οικονομικό. Είναι, όμως, και πολιτικό και θεσμικό. Αυτό, διότι το οξύτατο αυτό οικονομικό πρόβλημα δημιουργήθηκε από ένα ανίκανο, αδύναμο και απαξιωμένο πολιτικό σύστημα και από ένα κράτος χωρίς σύγχρονες δομές, διεφθαρμένο και που δεν μπορεί ν΄ αντισταθεί στα απαράδεκτα και υπερβολικά αιτήματα και τις αξιώσεις του συνδικαλιστικού κατεστημένου. Όλα αυτά θα έπρεπε ν΄ αλλάξουν από χρόνια, για να μη φτάσουμε στη σημερινή τραγική οικονομική κατάσταση, και για να μη καλούνται τώρα οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι επαγγελματίες, να πληρώνουν τα «σπασμένα», και για να μη φτάσει η ανεργία στο πρωτοφανές ποσοστό για τη χώρα μας του 21%. Θα πρέπει, όμως, έστω και τώρα, ν΄ αλλάξουν όλα αυτά, και πάντως επειγόντως, για να μειωθεί το κόστος της ανικανότητας του σημερινού πολιτικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης, ή έστω να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη στο μέλλον και έτσι θα συνεχίζεται ο φαύλος κύκλος. Για να επιτευχθούν, όμως, τ΄ ανωτέρω, μία λύση υπάρχει και μάλιστα κατεπείγουσα και αυτή είναι η νέα ριζική αναθεώρηση του Συντάγματος. Οι διατάξεις δε, που πρέπει, οπωσδήποτε και επειγόντως, ν΄ αναθεωρηθούν, είναι, μεταξύ των άλλων, οι εξής: 1) Πλήρης διαφάνεια και ουσιαστικός έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των βουλευτών, 2) Αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από την προσφυγή σε βουλευτικές εκλογές και αύξηση των αρμοδιοτήτων του, 3) Να μη μπορεί να διαλυθεί η Βουλή προ της παρέλευσης της προβλεπόμενης τετραετίας, 4) Δυνατότητα ίδρυσης στη χώρα μας μη κρατικών μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων, 5) Να μειωθεί ο αριθμός των βουλευτών από 300, που είναι σήμερα, σε 200, 6) Να περιορισθεί η βουλευτική ασυλία μόνο για αδικήματα, που λαμβάνουν χώρα κατά την ενάσκηση των βουλευτικών κα-

θεση και απαιτείται πολύς χρόνος. Κατά την παράγ. 6 του ιδίου ως άνω άρθρου «δεν επιτρέπεται η αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης». Το θέμα το οποίο ανακύθηκόντων, 7) Να καθιερωθεί συνταγματικά το πτει από τη διάταξη αυτή, είναι, εάν η διαδικαασυμβίβαστο μεταξύ της ιδιότητος του Βουσία της αναθεώρησης μπορεί, ν΄ αρχίσει προ λευτού και του Υπουργού, και να θεσπισθεί θητης συμπλήρωσης της 5ετίας και να ολοκληρωτεία των Υπουργών, 8) Αλλαγή της διαδικασίας θεί μετά, ή πρέπει ν΄ αρχίσει, αφού συμπληρωως προς την ποινική ευθύνη των Υπουργών θεί η 5ετία. και να καταργηθεί η σημερινή σύντομη παραΥποστηρίζω σθεναρά την πρώτη άποψη, ότι γραφή και ατιμωρησία και 9) Ίδρυση Συνταγμαδηλ. μπορεί ν΄ αρχίσει η διαδικασία προ της τικού Δικαστηρίου. συμπλήρωσης της 5ετίας και ν΄ ολοκληρωθεί Για την αναθεώρηση των παραπάνω και άλμετά και έτσι θα μπορούσε η παρούσα Βουλή λων διατάξεων του Συντάγματος συνέταξα να είναι Προαναθεωρητική και η επόμενη και απέστειλα προς τον Πρόεδρο της Ν.Δ. Αναθεωρητική και άρα σε 5-6 μήνες, μετά τις κ.Αντ.Σαμαρά την από 24-1-2011 εμπερισταεκλογές, να έχει ολοκληρωθεί η απολύτως τωμένη πρότασή μου, την οποία κοινοποίησα αναγκαία αναθεώρηση. Δυστυχώς, τα κόμματα τότε και προς την Κυβέρνηση και προς όλα τα υιοθέτησαν τη δεύτερη άποψη και, επομένως κόμματα, όπως και στα ΜΜΕ. Μάλιστα, ο πρόΠροαναθεωρητική Βουλή μπορεί να είναι η εδρος της Ν.Δ., συγκρότησε σχετική Επιτροεπόμενη και Αναθεωρητική η μεθεπόμενη. Με βάση, όμως, την άποψη αυτή, δεν μπορεί λογικά, να γίνει Αναθεώρηση προ της παρέλευσης 5-6 ετών Θα πρέπει να γίνουν από σήμερα. Η άποψη, όμως, αυτή, κατά τη αλλαγές για να μειωθεί γνώμη μου, είναι τελείως εσφαλμένη το κόστος της ανικανότητας του και, σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσημερινού πολιτικού συστήματος σε να δώσει τη λύση η κυρίαρχη Ολομέλεια της Βουλής, ερμηνεύοντας υπέρ της πρώτης άποψης τη σχετική πή, στην οποία έχω την τιμή να συμμετέχω, διάταξη του άρθρ. 110 § 6 του Συντάγματος. και η οποία ολοκλήρωσε την πρώτη φάση των Δυστυχώς, δεν έγινε ούτε και αυτό, και χάεργασιών της. θηκε, έτσι, και η ευκαιρία αυτή, και θα συνεΣύμφωνα με τη διάταξη του άρθρ. 110 Σ χίσουν να υφίστανται για 5-6 χρόνια ακόμη οι (παράγ.2), η ανάγκη αναθεώρησης του Συνπαραπάνω απαράδεκτες και αναχρονιστικές τάγματος διαπιστώνεται με απόφαση της δομές στο πολιτικό μας σύστημα και στη δηΒουλής, η οποία λαμβάνεται, ύστερα από μόσια διοίκηση, ενώ η χώρα βρίσκεται σε πρόταση 50 τουλάχιστον βουλευτών. Με την έκτακτη ανάγκη και, προ αυτής, θα έπρεπε να απόφαση αυτή καθορίζονται αριθμητικά οι ξεπερασθούν οι οποιεσδήποτε αγκυλώσεις, προς αναθεώρηση διατάξεις (χωρίς το περιεδογματικές θέσεις, ή οπισθοδρομικές νομικές χόμενο τους). Η επόμενη Βουλή, μετά τις απόψεις, διότι υπεράνω όλων είναι η ταχύτατη εκλογές, και κατά την πρώτη σύνοδό της, σωτηρία της πατρίδας μας και η αντιμετώπιση αποφασίζει για το περιεχόμενο κάθε διάτατων πολλών και τραγικών σημερινών προβληξης. Έτσι, για να ολοκληρωθεί η αναθεώρηση μάτων του λαού μας. Εκτιμώ δε ότι, εάν συνεχίαπαιτείται η σύμπραξη δύο Βουλών, ήτοι η σουμε, να πορευόμαστε με το ίδιο πολιτικό σύπρώτη (Προαναθεωρητική), που κάνει την στημα και με την ίδια δημόσια διοίκηση, φοπρόταση και η δεύτερη (Αναθεωρητική), που βούμαι ότι ματαιοπονούμε, και ότι, πολύ σύντοαποφασίζει την αναθεώρηση. Αυτό σημαίνει, μα, θα βρεθούμε και πάλι στην ίδια, ίσως και ότι η Αναθεώρηση είναι μία πολύπλοκη υπόχειρότερη, τραγική κατάσταση.

“

Μάρτιος/2012

crash 133

134_137_ANNA GOMEZ 24/02/2012 4:45 μ.μ. Page 134

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Συνέντευξη στον Άρη Νάβα

ακραίος νεοφιλευθερισμός και η υποκριτική ηθικολογία της Μέρκελ και του Μπαρόζο οδήγησαν την Πορτογαλία σε μια βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση, που επιδεινώνεται από την πολιτική της σημερινής κυβέρνησης του Πάσος Κοέλιο, υπογράμμισε στο «Crash» η Άνα Γκόμες, η ευρωβουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας. Η Λισαβόνα πλήρωσε 1 δισ. ευρώ για την αγορά δύο γερμανικών υποβρυχίων, ενώ οι δικαστικές αρχές της Γερμανίας και της Πορτογαλίας αναζητούν από τους λογαριασμούς γερμανικών, πορτογαλικών και σουηδικών τραπεζικών λογαριασμών να διαλευκάνουν την πιθανή πορεία του μαύρου χρήματος από τα ταμεία των γερμανικών εταιρειών κατασκευής των υποβρυχίων στις τσέπες πολιτικών της τότε κυβέρνησης του πρωθυπουργού της χώρας… Ζοζέ Μπαρόζο. Οι πολίτες της Πορτογαλίας καλούνται να καταβάλλουν ένα τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος για χρέη που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη διαφθορά των πολιτικών και των σχέσεών τους με τις τράπεζες και τις μεγάλες ξένες εταιρείες και κυβερνήσεις. Η Πορτογαλία αντιμετωπίζει μια τεράστια οικονομική και κοινωνική κρίση από την πολιτική που επιβάλλει η Τρόικα, ενώ η πρόσφατη γενική απεργία στις 24 Νοεμβρίου έδειξε ότι διαταράσσεται και η κοινωνική ειρήνη… «Η κατάσταση στην Πορτογαλία έχει άμεση σχέση με την κρίση στην Ευρώπη. Στην Πορτογαλία, την Ισπανία ή και άλλες χώρες πολλοί επέμεναν ότι δεν βρισκόμαστε στην κατάσταση της Ελλάδας. Αυτό δεν είναι σωστό. Η κρίση έτσι όπως εκδηλώθηκε απέδειξε ότι αποτελεί μια ευρωπαϊκή κρίση. Αυτό το είδαμε πάρα πολύ καλά, βλέποντας την κρίση να απειλεί ακόμη και τη Γαλλία, μετά την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Όταν ξεκίνησε η κρίση, αποτέλεσα από τους πρώτους στην Πορτογαλία που υπογράμμισαν ότι η κρίση είναι ευρωπαϊκή και πως θα έπρεπε να πάρουμε μέτρα σε ευρωπαϊκό και όχι σε εθνικό μόνο επίπεδο. Δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν αυτές οι εκτιμήσεις. Με την πολιτική της σκληρής λιτότητας που μας επιβάλλουν δεν θα επιλύσουμε κανένα πρόβλημα, αλλά αντίθετα επιδεινώνουμε την οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Δεν μπορούν να επιβάλλουν μόνο μέτρα λιτότητας χωρίς τα απαραίτητα μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τη στήριξη της απασχόλησης. Μας οδηγούν στο απόλυτο κενό». Η κυβέρνηση του Πάσος Κοέλιο εφαρμόζει τη δεύτερη σκληρότερη πολιτική μετά της Ελλάδας… «Στην Πορτογαλία έχουμε βρεθεί με μια κυβέρνηση που, όπως λέει ο κόσμος, “είναι περισσότερο 134 crash Μάρτιος/2012

Άνα Γκόμες (Ευρωβουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας)

Ας μη μας κάνει η Γερμανία μαθήματα ηθικής, Σημίτης και Μπαρόζο. Επί πρωθυπουργίας τους σε Ελλάδα και Πορτογαλία αντίστοιχα έγινε αγορά γερμανικών γιατί οι εταιρείες υποβρυχίων, με τις γνωστές συνέπειες της ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη διαφθορά στις κρατικές προμήθειες

”

ΥΠΟΛΟΓΟΣ “ ο Μπαρόζο για σκάνδαλο με γερμανικά υποβρύχια

”

134_137_ANNA GOMEZ 24/02/2012 4:45 μ.μ. Page 135

«Ακριβώς. Εφαρμόζονται οι ίδιες καταστροφικές πολιτικές. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα φαίνεται ότι θα απέχει στην ψηφοφορία του Κοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό του 2012. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα υπέγραψε το μνημόνιο με την Τρόικα όταν ήταν στην κυβέρνηση. Δεν θέλει όμως να εμφανιστεί διεθνώς ότι επιδεινώνει τα προβλήματα της χώρας. Αλλά δεν μπορεί να ψηφίσει την προϋπολογισμό, γιατί απλά δεν είναι ο δικός μας προϋπολογισμός. Αυτός είναι ο προϋπολογισμός μιας άκρως νεοφιλελεύθερης Δεξιάς. Στην πρώτη ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό οι βουλευτές μας απείχαν. Σήμερα καταθέτουν δεκάδες διορθώσεις στον προϋπολογισμό, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν σαφείς εναλλακτικές λύσεις στην τυφλή λιτότητα, για να υπερασπίσουν το δημόσιο τομέα και να αποτρέψουν την κατάρρευση των μισθών στο δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, που θα έχει καταστροφικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα αποδεικνύει με τις προτάσεις του ότι υπάρχει εναλλακτική λύση στη λιτό-

▲ ▲

τροϊκανή από την Τρόικα”. Ακολουθεί μια ηλίθια στρατηγική, επιμένοντας ότι εμείς δεν έχουμε καμία σχέση με την ελληνική κρίση και ότι δεν είμαστε σαν την Ελλάδα. Μια στρατηγική που δεν μας οδηγεί πουθενά. Η κυβέρνησή μας αρνήθηκε να συμμετάσχει σε ένα κοινό μέτωπο στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να στηρίξει και να προωθήσει τις θέσεις των χωρών με τις πιο ασθενείς και καταχρεωμένες οικονομίες, που τα χρέη τους να αυξάνονται διαρκώς και περισσότερο. Η δεξιά κυβέρνηση του Πάσος Κοέλιο ακολουθεί τις πλέον νεοφιλελεύθερες λογικές και θέλει να επιβάλλει σκληρότερη πολιτική λιτότητας ακόμη και από αυτήν που επιβάλλει η Τρόικα. Χωρίς το παραμικρό ενδιαφέρον για να στηρίξει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της τεράστιας αύξησης της ανεργίας. Πώς θα βγούμε από την κρίση εάν παραμένουμε σε ύφεση και η ανεργία αυξάνεται διαρκώς και περισσότερο; Προβλέπουν ότι η ύφεση το 2012 θα φτάσει στο 3%, ενώ πάρα πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερη». Παρουσιάζεται το ίδιο σκηνικό με αυτό της Ελλάδας…

τητα. Τα κόμματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς καταθέτουν προτάσεις. Το Μπλόκο της Αριστεράς κατέθεσε μια σειρά προτάσεων που μου φαίνονται πολύ σημαντικές, γιατί προβλέπουν τη φορολόγηση των πιο πλούσιων, των μεγάλων και τεράστιων ακίνητων περιουσιών και των χρηματοοικονομικών στοιχείων που διαθέτουν οι πλούσιοι. Μου φαίνονται πολύ καλές προτάσεις για να υπάρξει μια μεγαλύτερη ισότητα στην κατανομή των βαρών της κρίσης και να σταματήσει η χρέωση του κόστους της στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Ξέρουμε ότι ούτε το Σοσιαλιστικό Κόμμα ούτε το Μπλόκο της Αριστεράς θα καταφέρουν να περάσουν από τη Βουλή τέτοια μέτρα, γιατί η Δεξιά διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία και δεν θέλει να φορολογήσει το συσσωρευμένο πλούτο. Στην τελική ψηφοφορία το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα απέχει, γιατί εάν ψήφιζε κατά, θα θεωρούνταν ότι αποποιείται των ευθυνών του για το μνημόνιο. Ο προϋπολογισμός όμως για το 2012 δεν είναι το μνημόνιο, αλλά μια πολιτική που πάει πέρα από το μνημόνιο». Πιέζουν την Ελλάδα να επιστρέψει στη δραχμή, όπως πιέζουν και την Πορτογαλία να επιστρέψει στο εσκούδο. Η έξοδος από το ευρώ αποτελεί λύση; «Αυτό αποτελεί το θέμα των ημερών μας. Θα πρέπει να εξηγήσουμε στους Γερμανούς φίλους μας ότι εάν αποτύχει το ευρώ, εάν έστω και μόνο μία χώρα, η Ελλάδα, η Πορτογαλία ή οποιαδήποτε άλλη, εξαναγκαστεί να βγει από το ευρώ, θα αποτύχει η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η Γερμανία θα χάσει την κότα που της έκανε τα χρυσά αβγά. Είναι ξεκάθαρο ότι η μεγάλη ευημερία που γνώρισε η Γερμανία οφείλεται στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και τη δημιουργία του ευρώ. Για να έχουν κάποιοι τεράστιο πλεόνασμα, κάποιοι έπρεπε να έχουμε ελλείμματα. Το σύστημα που δημιουργήθηκε παρουσίασε μεγάλες ανισορροπίες. Πρέπει λοιπόν να συμπληρωθεί με έννοιες και πολιτικές που να αφορούν την αλληλεγγύη, την κοινωνική συνοχή, την ολοκλήρωση, τη συνεργασία. Λέξεις, έννοιες και πολιτικές που δεν βρίσκονται στο καθημερινό λεξιλόγιο των τελευταίων ετών. Θα ήθελα να υπογραμμίσω επίσης ότι πολλές από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε λόγω των μεγάλων δημοσίων χρεών μας οφείλονται στην πολιτική που ακολούθησαν οι πλούσιες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας, σε ό,τι αφορά τις δημόσιες προμήθειές μας. Σε πολλούς τομείς καταγράφεται μια τεράστια διαφθορά, με διαφθορείς και διεφθαρμένους. Στην Πορτογαλία το είδαμε πολύ καλά με την αγορά δημόσιων προμηθειών». Αναφέρεστε στο σκάνδαλο της αγοράς των γερμανικών υποβρυχίων, που αντιμετώπισαν και προβλήματα κατασκευής; «Τι νομίζετε, ότι μόνο η Ελλάδα είχε προβλήματα με την αγορά των γερμανικών υποβρυχίων. Οι ίδιες γερμανικές εταιρείες φαίνεται ότι ακολούθησαν την ίδια τακτική και στην Πορτογαλία». Έχετε φέρει εδώ και μήνες το θέμα Μάρτιος/2012

crash 135

134_137_ANNA GOMEZ 24/02/2012 4:45 μ.μ. Page 136

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

της αγοράς των υποβρυχίων στις ευρωπαϊκές αρχές. Υπάρχουν εξελίξεις στην υπόθεση; «Κατέθεσα μια επίσημη καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Προσκόμισα μια σειρά πολύ σημαντικών στοιχείων. Περιμένω τώρα να ολοκληρωθεί ο κύκλος της έρευνας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκόμισα, κατά τη διάρκεια της αγοράς και της υπογραφής των συμβολαίων για την αγορά των υποβρυχίων παραβιάστηκαν πολλοί νόμοι και κανονισμοί της ενιαίας εσωτερικής αγοράς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αρμόδιο τον επίτροπο Μπαρνιέ, συνεχίζει την έρευνά της. Γνωρίζω ότι ζήτησε στοιχεία και απαντήσεις από την κυβέρνηση της Πορτογαλίας. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι την πολιτική ευθύνη για την αγορά των υποβρυχίων την έχει ο τότε πρωθυπουργός του PSD Ζοζέ Μπαρόζο, που είναι σήμερα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ο τότε υπουργός Αμύνης του CDS-PP , Πάουλο Πόρτας, που είναι σήμερα υπουργός Εξωτερικών. Θέλω να πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα καθυστερήσει την έρευνα και πως θα απαντήσει στην καταγγελία που τεκμηρίωσα με πάρα πολλά στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι εκτός από τη διαφθορά καταγράφηκαν και σημαντικές παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αφορά την ενιαία αγορά. Τα συμβόλαια που υπογράφηκαν για την αγορά των υποβρυχίων εμφανίζουν στοιχεία διαφθοράς και απάτης εναντίον του κράτους μας, ενώ οδήγησαν στην αφαίμαξη των οικονομικών πόρων της χώρας κατά 1 δισ. ευρώ. Τα προβλήματα αυτά απασχόλησαν τη Γερμανική Δικαιοσύνη και απασχολούν σήμερα την Πορτογαλική Δικαιοσύνη, που κινείται με μεγάλη καθυστέρηση. Προφανώς γιατί υπάρχουν πολιτικά συμφέροντα. Γερμανικές, πορτογαλικές και σουηδικές τράπεζες και off shore εταιρείες δημιούργησαν ένα μηχανισμό αφαίμαξης των δημοσίων πόρων μας. Ας μη μας κάνει η Γερμανία μαθήματα ηθικής, γιατί οι εταιρείες της ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη διαφθορά στην αγορά των υποβρυχίων στην Πορτογαλία, ενώ στην Ελλάδα παρουσιάστηκαν ανάλογες πρακτικές και από τη Siemens. Γνωρίζω ότι και στην Ελλάδα υπήρξαν προβλήματα με την αγορά των γερμανικών υποβρυχίων. H αγορά των υποβρυχίων αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά αμυντικού εξοπλισμού στην ιστορία της χώρας μας. Έχω υπογραμμίσει επανειλημμένα ότι θέλω να μάθω τι έκανε τότε ο Μπαρόζο. Είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός της χώρας να μη γνώριζε τίποτε; Είχαμε πραγματικά ανάγκη τα υποβρύχια αυτά; Όταν δούμε την πορεία ορισμένων τραπεζικών λογαριασμών, ίσως καταλάβουμε τι έγινε. Σήμερα ο κόσμος πληρώνει ένα βαρύ τίμημα για την κρίση. Μέσα σε αυτή είναι και το κόστος της διαφθοράς και των διεφθαρμένων». Αναφέρεστε στην οικονομική διαφθορά στο πλαίσιο των προμηθειών του δημοσίου, ενώ είδαμε την τελευταία διετία και τερά136 crash Μάρτιος/2012

Η πορτογαλική κοινωνία όπως και η ελληνική κατεβαίνει στους δρόμους και διαδηλώνει ενάντια στην διεφθαρμένη εξουσία στια κερδοσκοπικά παιχνίδια έναντι των ίδιων των κρατών στις αγορές ομολόγων. Πώς αντιδρά η Ευρωπαϊκή Ένωση; Δεν είδαμε καμία σοβαρή ρύθμιση στις αγορές ομολόγων και στο ρόλο των οίκων αξιολόγησης … «Το πρόβλημα είναι ότι οι αγορές κυριαρχούν, οι πολιτικοί αρνούνται να κάνουν πολιτική και πολλοί πολιτικοί, δεξιοί και αριστεροί, εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ισχυρών. Για το λόγο αυτό είδαμε τις τελευταίες δεκαετίας μια γενικότερη απορρύθμιση των όποιων κανόνων. Το είδαμε και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τις τελευταίες ημέρες, με την ψήφιση των νέων μέτρων για το διακανονισμό ορισμένων αγορών, που ήταν πολύ μαλακά και ανώδυνα για τους κερδοσκόπους. Υποτίθεται ότι τα μέτρα αυτά θα συμπληρωθούν σε ένα με ενάμιση χρόνο. Γιατί τέτοια καθυστέρηση; Ακόμη χειρότερα όταν η Ευρώπη καίγεται από αυτά τα προβλήματα. Το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινο-

βούλιο έχει μια δεξιά πλειοψηφία επηρεάζει αρνητικά στις εξελίξεις, γιατί η ευρωπαϊκή Δεξιά προσπαθεί να αποφύγει την ουσιαστική ρύθμιση των αγορών. Την ίδια στιγμή ορισμένες δεξιές κυβερνήσεις, όπως η γερμανική, προσπαθούν να στοχοποιήσουν και ενοχοποιήσουν άλλους λαούς και κυβερνήσεις, που συχνά τους αποκαλούν “Γουρούνια”, αποφεύγοντας να αναλάβουν τις ευθύνες τους ότι αποτελούν και αυτοί πρωταρχικούς υπαίτιους της κρίσης. Η μόνη επιλογή είναι να υιοθετήσουμε καθαρά ευρωπαϊκές λύσεις για την επίλυση της δραματικής αυτής κρίσης, να επιτρέψουμε στην ΕΚΤ να σώσει απευθείας τις κυβερνήσεις, τις χώρες και τους λαούς, και όχι μόνο να βοηθάει αγοράζοντας ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά, να προχωρήσουμε στην έκδοση ευρωομολόγων, που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αντιμετώπιση της κρίσης».

Θα πρέπει να εξηγήσουμε στους Γερμανούς φίλους μας ότι εάν αποτύχει το ευρώ, εάν έστω και μόνο μία χώρα εξαναγκαστεί να βγει από το ευρώ, θα αποτύχει η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η Γερμανία θα χάσει την κότα που της έκανε τα χρυσά αβγά

134_137_ANNA GOMEZ 24/02/2012 4:45 μ.μ. Page 137

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:49 μ.μ. Page 138

crash

ΘΕΜΑ

Ο παραμυθένιος γάμος στην Αθήνα που κόστισε χρυσάφι στον ελληνικό λαό, αλλά αποδείχθηκε άνθρακας

138 crash Μάρτιος/2012

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:49 μ.μ. Page 139

3 Εικονογραφημένη η ιστορία της Σοφίας της Ισπανίας 3 Ποιος τη μετέπεισε να μη χωρίσει τον Χουάν Κάρλος 3 Οι τσακωμοί του Ισπανού βασιλιά με την πεθερά του, βασίλισσα Φρειδερίκη

της Κάτιας Τσιμπλάκη

«Υ

▲ ▲

Ο Χουάν Κάρλος μετράει 1.500 ερωμένες, ανάμεσα τους και η πριγκίπισσα Nταϊάνα

πάρχει κάτι σάπιο στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας». Η φράση αυτή που έβαλε στα χείλη του Άμλετ ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ αποτυπώνει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο ότι στο βασίλειο της Ισπανίας υπάρχει ένα ένοχο μυστικό. Τα εντυπωσιακά βελούδινα και μεταξωτά φορέματα της βασίλισσας Σοφίας, τα μοναδικά στον κόσμο κοσμήματα, κατασκευασμένα ένα προς ένα ειδικά για αυτήν από πολύτιμους λίθους, κρύβουν με τη λάμψη τους το δράμα που βιώνει ως σύζυγος. Η Σοφία είναι η θλιμμένη βασίλισσα της Ισπανίας, που ένιωσε το διαμαντένιο στέμμα της να μετατρέπεται σε αγκάθινο συζυγικό στεφάνι, καθώς τα τελευταία 35 χρόνια κοιμάται σε διαφορετική κλίνη από τον Χουάν Κάρλος. «Ανήσυχη κοιμάται η κεφαλή εκείνου που φορεί στέμμα», είχε γράψει επίσης ο Σαίξπηρ μεταφέροντας στο χαρτί, προφανώς, τις εμπειρίες που αποκόμισε όντας στην αυλή της βασίλισσας Ελισάβετ. Ακρωτηριασμένη συναισθηματικά γυναί-

Μάρτιος/2012

crash 139

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:49 μ.μ. Page 140

crash

ΘΕΜΑ

Αγαπημένο θέμα στα βιβλία της δημοσιογράφου Pilar Eyre τα ένοχα μυστικά των βασιλικών οίκων

Η Σοφία Μαργαρίτα Βικτώρια Φρειδερίκη είναι πριγκίπισσα της Ελλάδας και της Δανίας και γεννήθηκε στο Παλαιό Ψυχικό στις 2 Νοεμβρίου 1938

Το «παρών» τους στο γάμο του Χουάν Κάρλος και της Σοφίας έδωσαν 32 βασιλιάδες, 109 έκπτωτοι και 3.000 Ισπανοί αριστοκράτες

▲ ▲

κα, κατά συρροήν απατημένη σύζυγος, είναι η εικόνα της Σοφίας που σκιαγραφεί στις σελίδες του βιβλίου της «Η μοναξιά της βασίλισσας» η διάσημη δημοσιογράφος Pilar Eyre, που από το 1985, όταν ξεκίνησε τη συγγραφική της πορεία, έχει αφιερωθεί στην αποκάλυψη των μυστικών των VIPs και ιδιαίτερα αυτών που κρύβει η βασιλική οικογένεια. Σε ό,τι αφορά τον Χουάν Κάρλος, οι… βασιλικοί του τρόποι «υποδουλώνουν» όλες τις γυναίκες, αφού, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Ισπανίδα δημοσιογράφος, είναι επαγγελματίας γητευτής των θηλυκών και σειρια-

Η Σοφία σπούδασε σε κολέγια της Ελλάδας και της Γερμανίας Βρεφοκομία, Μουσική και Αρχαιολογία 140 crash Μάρτιος/2012

κός εραστής, που μετράει στην κλίνη του 1.500 γυναίκες, ανάμεσα σε αυτές την αδικοχαμένη πριγκίπισσα Νταϊάνα, διακοσμήτριες, τραγουδίστριες και ηθοποιούς. « Έχει τους τρόπους ενός αυθεντικού μονάρχη», γράφει χαρακτηριστικά η δημοσιογράφος, «κυνηγά αρκούδες, κάνει ιστιοπλοΐα, σκι και κρεβάτι με γυναίκες». Ακόμη και σήμερα, που έχει συμπληρώσει τα 74 έτη, κάνει αντιγηραντικές θεραπείες και ενέσεις βιταμινών. «Ο ρόλος της βασίλισσας είναι θλιβερός. Είναι η πιο μοναχική γυναίκα της Ισπανίας. Η βασίλισσα Σοφία είναι μια γυναίκα προδομέ-

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:49 μ.μ. Page 141

Οι μελλόνυμφοι έφτασαν στον ορθόδοξο και καθολικό ναό που παντρεύτηκαν με άμαξα που έσυραν έξι άλογα

«Ατενίζοντας την πομπή είχες την εντύπωση ότι ήταν αδύνατο να συμβαίνει στο 1962, στην εποχή που άνθρωποι ντυμένοι με στολή από αμίαντο βουτούν στο διάστημα για να φτάσουν στη Σελήνη», είχε γράψει η Οριάνα Φαλάτσι για το γάμο φανιζόταν ως η γλυκιά βασίλισσα που κρατούσε από το χέρι το σύζυγό της, τον άγγιζε τρυφερά στο πέτο, τον αγκάλιαζε, γελούσαν και έπαιζαν ανέμελοι με τα 3 παιδιά τους, την πριγκίπισσα Ελένα (1963), την πριγκίπισσα Κριστίνα (1965) και το διάδοχο πρίγκιπα Φελίπε Χουάν Παύλο Αλφόνσο και όλων των αγίων, πρίγκιπα της Αστούριας (1968). Ακόμη και σήμερα, 50 χρόνια μετά το γάμο του, το ζευγάρι ποζάρει ευτυχισμένο να αγκαλιάζει τα 8 του εγγόνια. Τι κρύβεται όμως πίσω από τη βελούδινη κουρτίνα του βασιλείου της Ισπανίας; Ό,τι κρυβόταν κάτω από τα πουπουλένια πα-

▲ ▲

νη και πληγωμένη, ενώ ο έγγαμος βίος της είναι μια πραγματική τραγωδία. Οι πιο κοντινοί φίλοι του βασιλιά, με τους οποίους έχω μιλήσει, δεν τη συμπαθούν καθόλου», αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο της η Eyre. Σε συνέντευξη που παραχώρησε πριν από περίπου ένα μήνα στο περιοδικό «Vanitatis« αποκάλυψε ότι ο Ισπανός μονάρχης το 2011, την περίοδο που θεραπευόταν από εγχείρηση αφαίρεσης όγκου από τον πνεύμονα, είχε ερωτική σχέση με μια 25άχρονη Γερμανίδα μεταφράστρια, την Κορίνα. Η Σοφία βίωνε τα χρόνια της έγγαμης απιστίας με το χαμόγελο στα χείλη. Σε όλες τις φωτογραφίες εμ-

«Προίκα στην παιδεία και όχι στη Σοφία», φώναζαν οι φοιτητές διαμαρτυρόμενοι για τις 30.000 χρυσές λίρες που δόθηκαν ως προίκα στον Χουάν Κάρλος και για τα άλλα 3 εκατομμύρια δολάρια ως έξοδα του γάμου

Ο Χουάν Κάρλος και η Σοφία γνωρίστηκαν το 1954 σε μια κρουαζιέρα στη Μεσόγειο με στόχο το συνοικέσιο γαλαζοαίματων Μάρτιος/2012

crash 141

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:50 μ.μ. Page 142

Η Σοφία, σε όλες τις φωτογραφίες, είναι αυτή που αγγίζει τρυφερά τον Χουάν Κάρλος

Οικογενειακή φωτογραφία με τους γαλαζοαίματος από τους βασιλικούς οίκους της Ισπανίας, της Ελλάδας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Δανίας. Διακρίνονται: Ο Κάρολος, η Σοφία, ο Χουάν Κάρλος, ο Κωνσταντίνος και η Άννα-Μαρία

▲ ▲

πλώματα της μοναχικής κλίνης του πρίγκιπα Κάρολου και της πριγκίπισσας Nταϊάνα. Σύμφωνα με την Eyre, ο Χουάν Κάρλος ήρθε πιο κοντά με την Νταϊάνα τη δεκαετία του ’80, όταν το πριγκιπικό ζεύγος της Μεγάλης Βρετανίας παραθέριζε στη Μαγιόρκα, όπου βρίσκεται το εξοχικό της βασιλικής οικογένειας της Ισπανίας. Η Nταϊάνα, όπως και ο Χουάν Κάρλος, λάτρευε τη θάλασσα, τον ήλιο, τα κομψά μαγιό, τη βόλτα με το σκάφος. Ο Κάρολος αντιθέτως ενοχλούνταν από την έντονη ηλιοφάνεια και προτιμούσε να παραθερίζει στην κατοικία του δούκα του Έλιγκτον, που βρισκόταν κοντά στη Γρανάδα. Όπως η Eyre, έτσι και μια άλλη βασιλική βιογράφος, η Lady Colin Campbell, επέμενε ότι Χουάν Κάρλος και Nταϊάνα μπλέχτηκαν σε δεσμό τον Αύγουστο του 1986 κατά τη διάρκεια κρουαζιέρας και ξανα-

Το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας με τα τρία παιδιά του κατά τη διάρκεια φωτογράφησης στο εξοχικό τους στη Μαγιόρκα Κάτω: Κατά τη διάρκεια της θερινής ραστώνης οι βασίλισσες παραμένουν πάντα κομψά ντυμένες και καλοχτενισμένες

βρέθηκαν το επόμενο καλοκαίρι. «Η Nταϊάνα το έκανε για να ζηλέψει ο Κάρολος. Αλλά εκείνος δεν νοιαζόταν», λέει χαρακτηριστικά η Lady Colin Campbell. Σύμφωνα με την Ισπανίδα δημοσιογράφο, ο τότε σωματοφύλακας της Nταϊάνα, Κεν Γουάρφε, αποκάλυψε ότι κατά την επίμαχη κρουαζιέρα ο βασιλιάς της Ισπανίας την είχε εντυπωσιάσει. Οι φήμες για το δεσμό με τον Χουάν Κάρλος σχεδόν επιβεβαιώθηκαν όταν την ίδια περίοδο διέρρευσε στον Τύπο ότι υπήρξε σειρά φωτογραφιών με τη Lady D να γδύνεται. Σύμφωνα με πληροφορίες, κάποιος Ισπανός, πιθανόν ο Χουάν Κάρλος, έδωσε 45.000 δολάρια για να τις αγοράσει, προκειμένου να προστατέψει τη φήμη της Nταϊάνα. Ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο που είχε προκαλέσει σάλο ήταν κατά τη διάρκεια επίσκεψης του πριγκιπικού ζεύγους στη Μαδρίτη, όπου ο Χουάν Κάρλος φίλησε θερμά το χέρι της Nταϊάνα κοιτάζοντάς τη με νόημα στα μάτια. Η Nταϊάνα εμφανώς αμήχανη ανταπέδωσε το χαμόγελο. Η μεγαλύτερη ταπείνωση για τη Σοφία συνέβη το 1975, λίγους μήνες μετά την ενθρόνιση του Χουάν Κάρλος (έπειτα από το θάνατο του δικτάτορα στρατηγού Φράνκο). Ο Χουάν Κάρλος είπε ότι θα πήγαινε στο Τολέδο σε μια κατοικία για κυνήγι. «Είναι μια ανδρική εκδρομή, θα βαρεθείς εσύ και τα παιδιά», εί-

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:50 μ.μ. Page 143

Η Σοφία μετά τα εξωσυζυγικά καμώματα του Χουάν Κάρλος αφοσιώθηκε αποκλειστικά στα παιδιά της

Το βασιλικό ζεύγος με το πρωτότοκο παιδί τους, την πριγκίπισσα Ελένα (1963) σιλιά μόνο στις επίσημες εκδηλώσεις. Ακολουθεί το προσωπικό της πρόγραμμα και αναπτύσσει τις δικές της δραστηριότητες. Αγαπά και υποστηρίζει όλα τα αθλήματα, ιδιαίτερα το σόκερ και το τένις. Το 1960 εκπροσώπησε την Ελλάδα στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες με το άθλημα της ιστιοπλοΐας, όπως άλλωστε και ο αδερφός της, Κωνσταντίνος. Υποστηρίζει όμως με σθένος και μια άλλη... βασίλισσα, τη Ρεάλ Μαδρίτης, και ουκ ολίγες φορές ο φωτογραφικός φακός την έχει απαθανατίσει να πανηγυρίζει. Είναι δογματική και δεν διστάζει να εκφράσει την άποψή της για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και να αποδοκιμάσει πρακτικές και πολιτικές, ακόμη και αν προκαλεί τη δυσαρέσκεια της ισπανικής κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αποτροπιασμός που εξέφρασε για τις διαδηλώσεις υπέρ των ομοφυλοφιλικών γάμων, την εμπλοκή της Ισπανίας στο Αφγανιστάν, τη μείωση της διδασκαλίας των θρησκευτικών στα σχολεία. Ο βασιλικός γάμος του Χουάν Κάρλος και της πριγκίπισσας Σοφίας τελέστηκε στις 14 Μαΐου 1962, κόστισε χρυσάφι στο δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό –καθώς το Δημόσιο Ταμείο έδωσε για προίκα στον Ισπανό πρίγκιπα των Αστουριών 30.000 χρυσές λίρες και άλλα 3 εκατομμύρια δολάρια για τα γενικά έξοδα–, αποδείχθηκε όμως άνθρακας, αφού ο έρως των νεονύμ-

φων έσβησε άμα τη ενθρονίσει του βασιλέως. Άλλωστε, είχαν περάσει 8 χρόνια από το πρώτο βλέμμα που αντάλλαξαν Χουάν Κάρλος και Σοφία κατά τη διάρκεια κρουαζιέρας στην Ελλάδα με στόχο τη γνωριμία γαλαζοαίματων ανά τον κόσμο, το δεσμό που ακολούθησε μέχρι τον προδιαγεγραμμένο γάμο. «Προίκα στην παιδεία και όχι στη Σοφία», φώναζαν τότε οι φοιτητές που είχαν κατακλύσει τους δρόμους της Αθήνας διαμαρτυρόμενοι για τις άθλιες συνθήκες που βίωνε η χώρα μας μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο, για την υψηλή ανεργία, τους ισχνούς μισθούς, τη φτώχεια, την έλλειψη σχολείων και νοσοκομείων. Η προίκα της Σοφίας είχε αποτελέσει την πέτρα του σκανδάλου και στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, καθώς το επίμαχο νομοσχέδιο έφερε προς ψήφιση, εν μέσω αντιδράσε-

▲ ▲

πε στη Σοφία και ετοίμασε βιαστικά τη βαλίτσα του κι έφυγε. Η βασίλισσα, όμως, αποφάσισε να κάνει έκπληξη στο σύζυγό της. Ετοίμασε βιαστικά τις αποσκευές και των τριών παιδιών –το μεγαλύτερο ήταν τότε 12 ετών– και ταξίδεψε στο Τολέδο. Μεσάνυχτα έφτασε στην εξοχική κατοικία, πέρασε ξυστά από όλο το υπηρετικό προσωπικό, ανέβηκε δυο δυο τα σκαλιά και όταν άνοιξε την πόρτα της κρεβατοκάμαρας, είδε ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός, αγκαλιά με μια γυναίκα, την ηθοποιό Sara Montiel. Την επομένη παρέμεινε για να παρακολουθήσει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, όπως όριζε το τυπικό του παλατιού, και στη συνέχεια αναχώρησε για την Ινδία, όπου βρισκόταν η μητέρα της, Φρειδερίκη. Η βασίλισσα Σοφία ζήτησε τη συναίνεσή της προκειμένου να σπάσει το πρωτόκολλο και να πάρει διαζύγιο από τον Χουάν Κάρλος. Η Φρειδερίκη τη συμβούλεψε να παραμείνει στο γάμο της, ειδάλλως, όπως είπε χαρακτηριστικά, θα ζούσε την υπόλοιπη ζωή της ξεπεσμένη και αποτυχημένη σε ένα θέρετρο της νότιας Γαλλίας. Έτσι, η Σοφία παρέμεινε σε ένα λευκό γάμο μεν, γεμάτο αίσθηση του καθήκοντος και πολυτελούς ζωής δε. Ακόμη και κατά τις επίσημες επισκέψεις του Χουάν Κάρλος η Σοφία ακολουθεί το δικό της πρόγραμμα και εμφανίζεται με το βα-

Η Σοφία σε όλες τις φωτογραφίες εμφανίζεται να κοιτά με στοργή το μικρότερο γιο της, τον πρίγκιπα Φελίπε Χουάν Παύλο Αλφόνσο και όλων των Αγίων, πρίγκιπα της Αστούριας, ο οποίος άλλωστε είναι και ο διάδοχος του θρόνου Το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας με τα τρία παιδιά του κατά τη διάρκεια φωτογράφησης στο εξοχικό τους στη Μαγιόρκα

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:50 μ.μ. Page 144

Το φωτογραφικό στιγμιότυπο που προκάλεσε σάλο κατά τη διάρκεια επίσκεψης του πριγκιπικού ζεύγους στη Μαδρίτη, όπου ο Χουάν Κάρλος φίλησε θερμά το χέρι της Nταϊάνα κοιτάζοντάς την με νόημα στα μάτια

Ο ερωτικός δεσμός του Χουάν Κάρλος με τη χυμώδη ηθοποιό Sara Montiel στάθηκε η αφορμή για να χωρίσει το βασιλικό ζεύγος από το 1975 μέχρι σήμερα την… κλίνη του

Ο Χουάν Κάρλος ήρθε πιο κοντά με την Nταϊάνα τη δεκαετία του ’80, όταν το πριγκιπικό ζεύγος της Μεγάλης Βρετανίας παραθέριζε στη Μαγιόρκα, όπου βρίσκεται το εξοχικό της βασιλικής οικογένειας της Ισπανίας

▲ ▲

ων και βουλευτών και λαού, ο τότε υπουργός Οικονομικών Σπύρος Θεοτόκης. Ψηφίστηκε μάλιστα από την πλειοψηφία των βουλευτών της ΕΡΕ στις 15 Μαρτίου του 1962, με αποχή των βουλευτών της Ένωσης Κέντρου και της ΕΔΑ. «Ατενίζοντας την πομπή, είχες την εντύπωση ότι ήταν αδύνατο να συμβαίνει το 1962, την εποχή που άνθρωποι ντυμένοι με στολή από αμίαντο βουτούν στο διάστημα για να φτάσουν στη Σελήνη. Ποιος όμως από την αριστοκρατία σκεπτόταν ότι θα μπορούσε κανείς να πατήσει στη Σελήνη; Υπό ορισμένες προϋποθέσεις ζει κανείς τόσο καλά πάνω στη Γη», είχε γράψει την επομένη του γάμου η διάσημη Ιταλίδα δημοσιογράφος Οριάνα Φαλάτσι, η οποία το 1962 είχε φτάσει

Ο Χουάν Κάρλος κρατάει τον Γουίλιαμ και η αδικοχαμένη πριγκίπισσα τον Χάρι 144 crash Μάρτιος/2012

στην Αθήνα ως απεσταλμένη για να καλύψει το βασιλικό γάμο. «Άρτον και θεάματα» προσέφεραν οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες στο λαό για να τους αποσπούν από τα μεγάλα προβλήματα της εποχής, «ψίχουλα και χλιδή» προσέφεραν οι γαλαζοαίματοι στον ελληνικό λαό δηλώνοντας ότι επιθυμούσαν να αποκαταστήσουν τη χαμένη δόξα της χώρας μας διοργανώνοντας το «βασιλικό γάμο του αιώνα». Μπορεί ο γάμος της πριγκίπισσας Σοφίας και του Χουάν Κάρλος να μη χαρακτηρίστηκε ως ο γάμος του αιώνα, είχε όμως και χλιδή και σπατάλη και θέαμα προσέφερε στους ρομαντικούς αιθεροβάμονες. Καταρχήν το μυστήριο έγινε εις διπλούν, καθώς η μεν νύφη ήταν

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:51 μ.μ. Page 145

Η Νταϊάνα ως πριγκίπισσα, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, υποκλίνεται στη βασίλισσα της Ισπανίας

H φεμινίστρια Ισπανίδα δημοσιογράφος Karmele Marchante τα για τους Ισπανούς γαλαζοαίματους και επιφανείς, επειδή δεν θα χωρούσαν όλοι στο ναό. Οι δε Έλληνες, το φιλοθεάμον κοινό, κρέμονταν στα δέντρα, προσπαθούσαν να σκαρφαλώσουν στις μάντρες και στις πολυκατοικίες για να πάρουν μια γεύση αίγλης. Η Αθήνα είχε στολιστεί με ελληνικές και ισπανικές σημαίες. Στη γαμήλια δεξίωση που ακολούθησε στο παλάτι επωάστηκε και άλλος ένας βασιλικός έρωτας. Ο Κωνσταντίνος, ο μικρότερος αδερφός της Σοφίας και μετέπειτα βασιλιάς της Ελλάδας, συνομιλούσε και χόρευε με τη νεαρή πριγκίπισσα της Δανίας Άννα-Μαρία. Δύο χρόνια μετά η Ελλάδα έζησε άλλον ένα λαμπρό βασιλικό γάμο.

▲ ▲

ορθόδοξη ο δε γαμπρός καθολικός. Πρώτος τελέστηκε ο ορθόδοξος γάμος στη Μητρόπολη Αθηνών και ακολούθησε ο δεύτερος κατά το καθολικό τυπικό στο Ναό του Αγίου Διονυσίου. Και οι δύο ναοί είχαν στολιστεί με 90.000 τριαντάφυλλα και γαρίφαλα. Οι μελλόνυμφοι έφτασαν στους ναούς με άμαξα που έσυραν 6 άλογα. Το «παρών» έδωσαν 32 βασιλιάδες, 109 έκπτωτοι και 3.000 Ισπανοί αριστοκράτες. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής, και στα δύο πεζοδρόμια της οδού Πανεπιστημίου, μπροστά από την καθολική εκκλησία του Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, είχαν τοποθετηθεί 5.000 μεταλλικά καθίσμα-

Το βασιλικό ζεύγος της Ισπανίας κατά τη διάρκεια κρουαζιέρας τη δεκαετία του ’80 με τον πρίγκιπα Κάρολο και την πριγκίπισσα Νταιάνα, καθώς και με τον τέως βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνο Μάρτιος/2012

crash 145

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:51 μ.μ. Page 146

crash

ΘΕΜΑ

Το βασιλικό ζεύγος παραμένει εξαιρετικά δημοφιλές στην Ισπανία και αγαπημένο θέμα στα κοσμικά περιοδικά, παρά τα παραστρατήματα του Χουάν Κάρλος

▲ ▲

Η βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας είναι γαλαζοαίματη από κούνια. Γεννήθηκε στο Παλαιό Ψυχικό στις 2 Νοεμβρίου 1938 και ήταν το μεγαλύτερο παιδί του βασιλιά Παύλου και της βασίλισσας Φρειδερίκης. Το όνομα αυτής, πριγκίπισσα Σοφία Μαργαρίτα Βικτώρια Φρειδερίκη της Ελλάδας και της Δανίας. Ανήκει σε μία από τις παλαιότερες ευρωπαϊκές βασιλικές οικογένειες, δεδομένου ότι και οι δύο γονείς της ήταν απόγονοι της βασίλισσας Βικτωρίας του Ηνωμένου Βασιλείου και του πρίγκιπα Αλβέρτου. Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου και τη γερμανική κατοχή, οι γονείς της εγκατέλειψαν την Ελλάδα. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στην Αίγυπτο, όπου έμαθε τα πρώτα της γράμματα στο κολέγιο θηλέων «El Nasr» κι έπειτα έμεινε για λίγο με την οικογένειά της στη Νότιο Αφρική. Οι γονείς της επέστρεψαν στην Ελ-

Χουάν Κάρλος και Σοφία κατά τη διάρκεια θερινής ραστώνης σε μια σπάνια φωτογραφία paparazzi, λίγο μετά το γάμο τους 146 crash Μάρτιος/2012

λάδα το 1946, όταν ήταν 8 χρόνων. Σπούδασε σε κολέγια της Ελλάδας και της Γερμανίας (Schloss Salem) βρεφοκομία, μουσική και αρχαιολογία. Μετά το γάμο της ασπάστηκε τον καθολικισμό και αποποιήθηκε ως πρωτότοκο τέκνο το θρόνο στο ελληνικό βασίλειο. Άλλωστε, μετά την ενθρόνιση του Χουάν Κάρλος του Α΄ έχει πλέον τον τίτλο της καθολικής συζύγου καθολικού μονάρχη. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι έχει το προνόμιο να εμφανίζεται ενώπιον του Προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, του Πάπα, ντυμένη στα λευκά και όχι στα μαύρα, όπως ορίζει η εθιμοτυπία της Αγίας Έδρας. Το οικόσημό της έχει και την ελληνική σημαία. Παρά το ότι η Σοφία ασπάστηκε τον καθολικισμό, δεν ξέχασε τις ορθόδοξες «συνήθειές» της, κάτι που εξόργιζε το βασιλιά της Ισπανίας,

138_147_SOFIA_ISPANIA 24/02/2012 4:51 μ.μ. Page 147

όπως αναφέρει στο βιβλίο της η Ισπανίδα δημοσιογράφος. Συγκεκριμένα, η Σοφία κάθε Κυριακή εκκλησιαζόταν στον ορθόδοξο ναό της Μαδρίτης. Ο Χουάν Κάρλος φέρεται να ήταν ο μόνος που τόλμησε να υψώσει τη φωνή του στην πεθερά του, Φρειδερίκη, η οποία διακρινόταν για τη φιλοδοξία και τον έντονο δυναμισμό της. Ψιθυριζόταν μάλιστα ότι «κουμάντο» στο ελληνικό βασίλειο έκανε αυτή και ότι ο Παύλος ήταν τύποις μεν, σκιώδης δε βασιλιάς. Το περιστατικό που διηγείται η Eyre εκτυλίχθηκε λίγο μετά την ενθρόνιση του Χουάν Κάρλος. Η Φρειδερίκη έλεγε στην κόρη της Σοφία ότι είδε όραμα την Παρθένο Μαρία σε μια εκκλησία κοντά στην Μαδρίτη. «Σκάσε», είπε ο Χουάν Κάρλος έξαλλος στην πεθερά του. «Μη γεμίζεις το κεφάλι της με αυτές τις ανοησίες, γιατί θα τις πιστέψει», συμπλήρωσε.

Μετά την ενθρόνισή του ο Χουάν Κάρλος σπάνια κοιτά στις φωτογραφίες τη Σοφία

Μάρτιος/2012

crash 147

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:54 μ.μ. Page 148

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ α τ α μ μ ό κ ά ρ ε τ Tα αρισ

ΔΕΝ ΕΝΩΝΟΝΤΑΙ ν υ ο ν ρ ί α π ί γιατ

ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ Σ

▲ ▲

αράντα χρόνια πριν ο «περιθωριακός» για την καθωσπρέπει (!) τάξη Νικόλας Άσιμος μάντευε, ένιωθε, κρύωνε, πονούσε, σκεφτόταν κι έγραφε. Καταρχάς το όνομά του. Πάντα με -ιστο επίθετο και όχι με -η-, που πολλοί τότε τον θέλανε έτσι. Όταν η φωτιά πλησιάσει και αγγίξει το μπαρούτι, σε όλους μας είναι γνωστό το μοιραίο αποτέλεσμα. Έτσι λοιπόν, όταν οι μπαρουτοκαπνισμένοι στίχοι του Νικόλα ντύθηκαν από το πάθος, τη σκληρή τρυφερότητα, το τραχύ βελούδο, την αμφισβήτηση και την ψυχική απεραντοσύνη της φωνής του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, δεν θα μας άφηναν παρά τα ιερά και όσια του δίσκου «Ο Ξαναπές».

Συνέντευξη στη Μαρία Β. Δημητρούκα

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:54 μ.μ. Page 149

Μάρτιος/2012

crash 149

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:54 μ.μ. Page 150

crash

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

▲ ▲

Ο ίδιος, δε, έχει πει και ξαναπεί ότι «ο Άσιμος είναι ο δεύτερος άνθρωπος μετά τον Λοΐζο που με επηρέασε αρκετά με την ιδιότυπη προσωπικότητά του». Γεννημένος στη Βάστα Αρκαδίας, έζησε εκεί μέχρι την ηλικία των 7 χρόνων και αυτές του οι παιδικές εμπειρίες θα του χρησιμεύσουν χρόνια μετά, ως υλικό για τη «Σφεντόνα» του. Η πρώτη του κιθάρα ακούμπησε πάνω στην καρδιά του όταν ήταν μόλις 12 χρόνων κι έμελλε να μείνει εκεί για πάντα. Η κιθάρα του, που σαν αγγίζει τις χορδές είναι λες και αγγίζει χορδές από το κορμί και το μυαλό μας… Άλλοτε στάζει πικρές αλήθειες «και πριν μάθουν τ’ είπε ο Μαρξ, στρατιώτες τους πήραν στον πόλεμο παν… Ο Πέτρος, ο Γιόχαν και ο Φρανς σαν ήρωες έπεσαν κάτω απ’ τα τανκς» (σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη και μουσική Μάνου Λοΐζου), άλλοτε παράπονο «Γέρασα μέσα σ’ ένα παιδικό παντελονάκι και το πλοίο δεν φάνηκε ακόμα» (στίχοι Αντρέα Πανταζή, μουσική Γιάννη Ζουγανέλη, από το δίσκο «Φοβάμαι»), άλλοτε θυμό και απόφαση «και θα ’ρθούνε τσούρμο οι μεσάζοντες, θα κερδοσκοπήσουν οι μεσάζοντες κι εμείς γι’ άλλη μια φορά… “ Όχι δεν πουλάμε!”» (στίχοι-μουσική Θωμά Μπακαλάκου, από το δίσκο «Αγροτικά»), άλλοτε έρωτα «Σ’ ακολουθώ και πάνω σου κολλάω σαν φανελάκι καλοκαιρινό» (στίχοι-μουσική Μάνου Λοΐζου). Άλλοτε, πάλι, αποχαιρετά δηλώνοντας «Χαιρετίσματα λοιπόν στην εξουσία, εγώ κρατάω την ουσία και ονειρεύομαι. Παίρνω την κιθάρα μου και τραγουδάω, σας αγαπάω, μα δεν παντρεύομαι» (σε στίχους δικούς του, Αφροδίτης Μάνου, Νικόλα Άσιμου και Χρήστου Τόλιου, από το δίσκο «Χαιρετίσματα»), άλλοτε αρμύρα ναυτικών «Ο Γουίλι ο μαύρος θερμαστής από το Τζιμπουτί όταν από τη βάρδια του τη βραδινή σχολούσε» (σε ποίηση Νίκου Καββαδία και μουσική Θάνου Μικρούτσικου, από το δίσκο «Σταυρός του Νότου»). Η Ελλάδα που αιμορραγούσε τη δεκαετία του ’60 δεν θα άφηνε αδιάφορο τον έφηβο και ανήσυχο Βασίλη. Επηρεασμένος βαθιά από τον Μίκη Θεοδωράκη κι έχοντας το ανυπότακτο και ασυμβίβαστο στη μαγιά της ύπαρξής του, ακολούθησε τα παγκόσμια φιλειρηνικά και απελευθερωτικά κινήματα, καθώς και την Αριστερά στη χώρα μας, με μια παιδεία ευαισθησίας και διεκδίκησης. Το ’73, μόλις απολύθηκε από το στρατό, πήγε στο Μόναχο, όπου συμμετείχε σε επιτροπές αντιδικτατορικού αγώνα, τραγουδώντας παράλληλα σε στέκια Ελλήνων φοιτητών και ομογενών. Το ’74 στο Παρίσι συνάντησε τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίο συνεργάστηκε 2 χρόνια μετά. Το 1974 επέστρεψε στον τόπο του, όπου άρχισε η ουσιαστική επαγγελματική του πορεία. Συνεργασίες με ανθρώπους, όπως οι: Θωμάς Μπακαλάκος, Θάνος Μικρούτσικος, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Λοΐζος, Γιώργος Τσαγκάρης, για τη μουσική, και όσον αφορά την ποίηση και στιχουργική, οι: Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Καββαδίας, Κωνσταντίνος Καρυωτάκης, Κώστας Τριπολίτης, Τάσος Λειβαδίτης, Γιάννης Νεγρεπόντης, Άλκης Αλκαίος, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μάνος Ξυδούς, Μανώλης Φάμελος, Νίκος Ζιώγαλας, Μάνος Πυ150 crash Μάρτιος/2012

ροβολάκης, Νίκος Κυπουργός, Οδυσσέας Ιωάννου, Σταμάτης Μησημέρης, Βασίλης Γιαννόπουλος, Μαριαννίνα Κριεζή, Γιώργος Ανδρέου, δεν ήταν δυνατόν παρά να κυοφορήσουν και να γεννήσουν ό,τι από τα καλύτερα έχει να επιδείξει ο χώρος από το 1980 και εντεύθεν στη μουσική, την ποίηση και την ερμηνεία. Πάνω από 30 χρόνια, σαν τσογλανάκι με κοντά παντελονάκια, κάνει θόρυβο μέρα νύχτα και μας ξυπνάει κάθε που πάμε να κλείσουμε όχι τα έξω, μα τα μέσα μάτια μας. Δεν δηλώνει «σωτήρας», δεν δηλώνει «καλλιτέχνης πάνω από τα γήινα», δεν δηλώνει αλάθητος, δεν μιλάει περισπούδαστα και ακαταλαβίστικα κοιτώντας τον ουρανό όταν απέναντι ή δίπλα του είναι άνθρωποι. Κοιτάζει στα

μάτια, όπως κοιτάζει και τους καιρούς. Κατάματα. Όπως αγκαλιάζει τους εργάτες, όπως προσκυνά τα ροζιασμένα χέρια τους και όπως κρύβεται από τις κάμερες. Δεν πουλάει. Αγωνίζεται για κάθε μικρό και κάθε μεγάλο. Τον θυμάμαι πάντα, παντού. Σε απεργίες, συγκεντρώσεις, κυνηγητά, συναυλίες, προσφορές πάντα για κάποιους άλλους. Η συνάντησή μας για να κανονίσουμε αυτή τη συνέντευξη έγινε μετ’ εμποδίων, το βράδυ της Κυριακής 29 του Γενάρη, σ’ ένα στέκι που συχνάζει για να βρίσκει τους φίλους του, στην Ιπποκράτους, «έτσι, να πίνουνε και να τα λένε». Τον βρήκα να κάθεται δίπλα σ’ έναν εφηβικό μίσχο, απείρου ομορφιάς. «Η κόρη μου», θα πει και ο ώριμος επαναστάτης ροκάς θα λιώσει όπως το βούτυρο στο τη-

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:54 μ.μ. Page 151

Οι νέοι έχουν βγάλει φτερά στα χέρια τους και πετάνε! Έχουν γερά χέρια και τις μπάλες του βαρυποινίτη τις σηκώνουν και πάνε…

Κάνω έκκληση στα αριστερά κόμματα να ακολουθήσουν τα εξωκοινοβουλευτικά κινήματα, να μην τα αφήσουν έξω. Να είναι μαζί τους. Θα ήθελα να είναι όλα τα αριστερά κόμματα στο Σύνταγμα, για παράδειγμα

”

πέθαινε αφορισμένος από την Εκκλησία ο Λασκαράτος. Σκέψου να μας αφόριζαν κι εμάς τώρα και να ζητούσαμε και τον αφορισμό του ψωμιού μας, να μην τελειώνει, όπως ζήτησε εκείνος για τα παπούτσια του!». Σκάσαμε στα γέλια. Πρέπει να το είχαμε ανάγκη ώρα τώρα... Τον ενόχλησε βαθιά η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου… «Είχε καταργηθεί. Τώρα απλώς το επισημοποιήσανε. Το είχαν καταργήσει με τη λάσπη και την προβοκάτσια και με τους δικούς τους, που παρεισέφρεαν στους χώρους των πανεπιστημίων, ήδη το είχαν καταλύσει. Πιστεύω ότι χρειάζεται μια καινούργια ανακατανομή και μια καινούργια έμπνευση, έτσι ώστε να ενισχυθεί το άσυλο και να λειτουργεί ως άσυλο και όχι όπως το είχαν καταντήσει οι προβοκάτορες». Θεσμικά, όμως, δεν ήταν πολύ άγριο να καταργηθεί επισήμως από ανθρώπους που το ’73 ήταν πίσω από τα κάγκελα, απέναντι από τις ερπύστριες; «Η Ιστορία έχει δείξει ότι όσο είσαι νέος και παρορμητικός, αγωνίζεσαι για να φτιάξεις το μέλλον. Σιγά σιγά όμως –δεν ξέρω από πότε ξεκίνησε αυτό, μπορεί από τον homo sapiens– παίρνεις τη θέση των ως τότε κρατούντων, γίνεσαι προηγούμενος, οι μελλοντικοί με τη σειρά τους θα κάνουν το ίδιο με τον ίδιο τρόπο και ούτω καθεξής, εκτός ελαχίστων βεβαίως εξαιρέσεων. Πιστεύω δε ότι δεν φτάνει μια ζωή ενός ανθρώπου στρατευμένου για να αλλάξει τα πράγματα, όποιο αξίωμα κι αν έχει. Το είδαμε και σε μεγάλες επαναστάσεις, σε μεγάλες ανατροπές, ότι μια ζωή δεν έφτασε ποτέ. Για να πετύχει και να κρατηθεί, που είναι και το σημαντικότερο, μια επανάσταση, θα πρέπει όλοι οι άνθρωποι, όχι μόνο σ’ εκείνο το χώρο

▲ ▲

”

γάνι. Είχαν προηγηθεί τρεις συναντήσεις: μία στο «Γκέτο 22» και οι άλλες στην «Αρχιτεκτονική». Είναι μπελάς ο άνθρωπος. Δεν απαντάει σχεδόν ποτέ στις τηλεφωνικές κλήσεις και μόνο αν του στήσεις καρτέρι, τον βρίσκεις. Σχεδόν έτσι τον βρήκα. Ήπιαμε, σχολιάσαμε, θυμηθήκαμε, γελάσαμε. Όχι, γαμώτο… Δεν θέλει πολλά πράγματα ο άνθρωπος για να γλυκάνει η ψυχούλα του… Δυο τραγούδια, ένα κρασί, τρεις φίλοι… Γι’ αυτό από αυτά ξεκίνησαν τον πόλεμο οι εχθροί του ανθρώπου. Αυτά τα μικρά και μεγάλα μαζί έβαλαν στόχο να καταστρέψουν. Να τα πάρουν. «Αισιοδοξώ πως λάθος πόρτα χτύπησαν», του λέω. «Να μη σκύψουμε το κεφάλι», ήταν το δικό του σχόλιο, ενώ η μικρή του Νικολέτα ζωγράφιζε

καράβια. Ορίσαμε ραντεβού για το απόγευμα της Τρίτης, λίγο πριν και αυτός ο Γενάρης γίνει παρελθόν, στο ίδιο μέρος. Ήρθε στην ώρα του. Τσεκάρισε το μαγνητόφωνο αν δουλεύει, βεβαιώθηκε ότι έχουμε τσιγάρα και φωτιά, χαμογέλασε στο φακό και περίμενε. Τα πάντα ρει, όπως είπε ο Ηράκλειτος, ή τίποτα δεν πάει χαμένο, όπως υποστήριξε ο Λοΐζος; «Ο Ρασούλης το είπε μέσω του Λοΐζου. Ισχύουν και τα δύο. Από τον Ηράκλειτο θα κρατήσουμε το ότι όλα κινούνται και από τον Λοΐζο το τίποτα δεν πάει χαμένο». Ποια δύναμη θεωρείς αήττητη; Το μυαλό ή το χρήμα; «Σαφώς το μυαλό. Το χρήμα καταρχήν δεν έχει αξία όταν βρίσκεται σε ηλίθια χέρια. Άσε δε που μέσα από το κυνήγι του καταστρατηγούνται προσωπικότητες, ζωές, παιδιά και αφανίζονται τα πάντα. Από την άλλη, θα μου πεις, έχει αξία το μυαλό του Χίτλερ; Είχε μια ευφυΐα. Το θέμα είναι από ποια μεριά την είχε. Πού κατατάσσεται; Θέλω να πω, τα πράγματα αποκτούν δύναμη και σημαντικότητα ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η χρήση τους. Κατ’ εμέ, αυτό που δεν νικιέται είναι το όνειρο». Έχει γεμίσει ο πλανήτης ανθρώπους σκυφτούς, τρομαγμένους, πεινασμένους, εξαγριωμένους. Αυτοί, και να θέλουν, μπορούν να ονειρευτούν; «Μόλις το είπες: “Εξαγριωμένους”. Άρα, δεν έχει τελειώσει τίποτα. “Με το σώμα στο κενό, την ψυχή στο στόμα, το παιχνίδι παίζεται, παίζεται ακόμα”, που λέει και ο Οδυσσέας Ιωάννου. “Μες στα μάτια σου όσο ζω, το παιχνίδι παίζεται, παίζεται ακόμα”. Φυσικά αυτό λέγεται με την έννοια της αλληλεγγύης. Είναι ένα από τα τρία Α που φωνάζω τα τελευταία χρόνια: Αξιοπρέπεια, Αλληλεγγύη, Ανυπακοή». Βάσει ποιων δεδομένων έναν άνθρωπο τον χαρακτηρίζουμε αξιοπρεπή; «Του αυτοσεβασμού άρα και του σεβασμού προς τους άλλους, της καθαρότητας μέσα έξω, της δυνατότητας να κοκκινίζει ακόμα από ντροπή, της συνέπειας λόγων και έργων». Αν η ανάγκη τον στριμώξει, κινδυνεύει να τη χάσει; « Ένας άνθρωπος που έχει αξιοπρέπεια και στα σκουπίδια να ψάξει να βρει τροφή διατηρεί την αξιοπρέπειά του. Αυτή δεν χάνεται όταν υπάρχει. Χάνεται όταν δεν υπάρχει και νομίζαμε ότι υπήρχε, και είναι καθαρά ατομική υπόθεση». Σύμφωνα με δική μου εκτίμηση, η αιδώς πρέπει να είναι κύριο υλικό στη δομή ενός ανθρώπου. Θεωρείς ότι υπάρχει ακόμα η τσίπα, όπως έλεγε η μάνα μου, ή είναι ανάμεσα σ’ αυτά που χαθήκανε; «Ένα τραγούδι που έγραψα στη πλατεία του Συντάγματος με τους αγανακτισμένους –εξεγερμένους τους λέω εγώ– ήτανε πάνω σε στίχους του Σουρή, που το έγραψε γύρω στα 1880: “ Όλα σ’ αυτή τη γη μασκαρευτήκαν, ονείρατα, ελπίδες και σκοποί, δεν ξέρουμε τι λέγεται ντροπή”. Γύρω στα 20-22 χρόνια πριν γράψει αυτά ο Σουρής

Μάρτιος/2012

crash 151

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:55 μ.μ. Page 152

Ο καπιταλισμός, από τη στιγμή που επινόησε τα καρτέλ, αυτοκαταργήθηκε. Aυτό είναι το τέλος του καπιταλισμού, θα σβήσει και τελείωσε. Τώρα είναι πιο εύκολο να χτυπηθούν, γιατί είναι συσσωρευμένο το χρήμα, και ξέρουμε πού

Θεωρείται πετυχημένος εκείνος που κέρδισε το λαχείο, ας πούμε. Γιατί είναι πετυχημένος αυτός ή ο άλλος, που κέρδισε τα πάντα πατώντας πάνω σε πτώματα; Αυτό είναι επιτυχία;

” ” ▲ ▲

όπου συντελείται το γεγονός, αλλά σε όλη την υφήλιο, να συμμετέχουν. Τώρα μάλιστα που τα μέσα επικοινωνίας τρέχουν με την ταχύτητα του φωτός και επικοινωνούν οι πάντες με απίστευτη ταχύτητα, θα πρέπει να γίνει κάτι σε όλο τον κόσμο. Είναι ουτοπία να πιστεύει κανείς ότι σε αυτό το σημείο θα κάνουνε σοσιαλισμό ή κομμουνισμό. Για να πετύχει ένα τέτοιο σύστημα, θα πρέπει όλοι οι άνθρωποι να είναι συνειδητοποιημένοι, γιατί σύμφωνα με τη ρήση του Μαρξ, “όταν ο ένας άνθρωπος θα είναι βοηθός του άλλου ανθρώπου, τότε μόνο μπορεί να εδραιωθεί ο κομμουνισμός”». Είναι εφικτό; Γιατί είπε κι άλλα, όπως το «αν ο πλούτος ήταν απόρροια εργασίας, οι εργάτες θα έπρεπε να είναι πλούσιοι…» Ε; «Εμ!». Ο πιο μικρός διάλογος με τις μεγαλύτερες αναλύσεις, σκέφτομαι καθώς προσπαθώ να μετρήσω τα αποτσίγαρα στο σταχτοδοχείο χωρίς επιτυχία. Εκείνος, χωρίς να αντιληφθεί πόσο σκράπας είμαι ακόμα και στην απλή αρίθμηση χωρίς τη βοήθεια των δαχτύλων μου ,ανάβει τσιγάρο και την κουβέντα πάλι… «Τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σ’ ένα τέτοιο σύστημα τι να σου κάνουν; Τα πιο πολλά προσπαθούν να μάθουν τις αηδίες που τους μαθαίνουν για να βρουν επιτέλους την κλίμακα της ιεραρχίας και να αρχίσουν να ανεβαίνουν με τις Samsonite στα χέρια. Άλλα παιδιά αντιστέκονται. Οι πρώτοι θα γί-

152 crash Μάρτιος/2012

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:55 μ.μ. Page 153

κοιτάς τη Νικολέτα σου και όλες τις Νικολέτες του κόσμου στα μάτια, χωρίς κάποιο αγκάθι να σου τρυπάει τη συνείδηση; «Είναι χιλιάδες τ’ αγκάθια που μου τρυπάνε τη συνείδηση, λες και για όλα φταίω εγώ. Είμαι από τα πλέον ενοχικά άτομα που υπάρχουν. Ό,τι κάνουν οι άλλοι το φορτώνομαι. Κι αυτό μάλλον είναι κέρδος. Είναι σημαντικό, πιστεύω, να νιώθεις έτσι. Να νιώθεις υπεύθυνος κι εσύ, γιατί, αν δεν αποτελείς μέρος της λύσης του προβλήματος, είσαι κομμάτι του προβλήματος». Χαμογελώ σε μια ανάμνηση. Αυτή την κουβέντα, την τελευταία, την έχω ακούσει και την έχω γράψει ξανά. Το 1991 ο Κάρλος Σαντάνα μου είχε πει «αν δεν είσαι η λύση, τότε είσαι το πρόβλημα».

Kανείς δεν είναι μόνος. Ο ένας να στηριχτεί στον άλλο. Έτσι θα γίνουμε παρέα και παρέα μπορούμε να κερδίσουμε τα πάντα. Φαντάζεσαι μια παρέα όλη την υφήλιο;

▲ ▲

νουν τα αφεντικά αυτών που αντιστέκονται. Οι δεύτεροι δηλαδή θα γίνουν δούλοι των εχόντων και κατεχόντων». Αυτά τα παιδιά που είδαν τους πατεράδες τους να περνάνε από το στάδιο της φλογερής επανάστασης στο δάγκωμα της καρέκλας και τους βλέπουν και τους ακούνε καθημερινά να ασχολούνται μόνο με την «κονόμα», με το «πόσο» και όχι με το «πώς», τι δύναμη ψυχής θα έχουν ως ενήλικες; «Την ψυχή και τον ψυχισμό του οπορτουνιστή και του “ευκαιριάκια”. Τον ψυχισμό του “να την κάνουμε”. Ο πλήρης ατομικισμός. Το “εγώ”, όπως ξέρεις, είναι τελείως ξεκομμένο από το “εμείς”. Ο καθένας θα προσπαθήσει να “την κάνει”, όπως διδάχτηκε και όπως έμαθε. Όπως, απ’ ό,τι θυμάμαι, μας μαθαίνανε από τα παιδικά μας χρόνια, ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η αποταμίευση. Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι… Ακόμα γράφουνε εκθέσεις τα παιδιά με αυτή την αηδία. Πετυχημένος θεωρείται εκείνος τον οποίο το σύστημα θεωρεί πετυχημένο. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού αυτός είναι το σύστημα». Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει; «Μόνο πίνει; Τρώει τον αγλέουρα! Επίσης, θεωρείται πετυχημένος εκείνος που κέρδισε το λαχείο, ας πούμε. Γιατί είναι πετυχημένος αυτός ή ο άλλος, που κέρδισε τα πάντα πατώντας πάνω σε πτώματα; Αυτό είναι επιτυχία;». Εσύ, με την πορεία που έχεις, και δεν εννοώ βεβαίως την καριέρα, αλλά τη θέση σου απέναντι στη ζωή, σε πρόσωπα και πράγματα, που λέμε, έχεις κερδίσει το δικαίωμα να

Του το λέω και το χαμόγελο διπλασιάζεται ή, καλύτερα, μοιράζεται… Εκτιμάς ότι υπάρχει εδώ, σε τούτο τον τόπο, το δικό μας, πολιτικός χώρος που αποπνέει καθαρότητα και εντιμότητα; «Φυσικά υπάρχει. Μακριά από “πολιτικά σπίτια”, “τζάκια”, “οικογενειοκρατίες”, “οικόσημα” και τέτοια. Υπάρχουν νέα παιδιά που έχουν οράματα, που ονειρεύονται και σ’ αυτά προσπαθώ –τουλάχιστον εγώ με τα τραγούδια μου– να δώσω όσο περισσότερο κουράγιο μπορώ. Δεν αλλάζουν τον κόσμο τα τραγούδια μου, απλώς αναγνωρίζουν τον αγώνα τους και τον επιβραβεύουν. Δηλαδή, τους λέω: “Συνεχίστε, κάποιοι σας καταλαβαίνουν”. Αυτό κάνουν τα τραγούδια. Τα κοινωνικά βέβαια». Έχεις μια ειδική σχέση με τους νέους. Πώς τους βλέπεις; Αγκομαχάνε με τις αλυσίδες που τους φορέσαμε στα πόδια; «Α… μπα! Έχουν βγάλει φτερά στα χέρια τους και πετάνε! Έχουν γερά χέρια και τις μπάλες του βαρυποινίτη τις σηκώνουν και πάνε… Κι εδώ, επίτρεψέ μου να πω, πως έχω ένα ρεκόρ για το οποίο νιώθω περήφανος. Έχω συνεργαστεί με τους πιο πολλούς πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες στην πορεία μου. Πάντα διάλεγα μαζί με τους παλιούς, τους κλασικούς, και νέους». Ακούω συχνά από πολλούς, σχεδόν απ’ όλους, «να κάνουμε αυτό ή να κάνουμε εκείνο, για να σώσουμε την ανθρωπότητα» και πήξαμε στους φιλάνθρωπους και στις οργανώσεις τους. Δεν ξέρω αν εγώ είμαι καχύποπτη, αλλά μυρίζομαι πονηριά σ’ αυτά. Πώς είναι δυνατόν να νοιάζονται τόσο για την ανθρωπότητα και να αδιαφορούν για τον άνθρωπο; Αντιφατικό δεν είναι; «Δεν νοιάζονται. Απλώς προς ίδιον όφελος παραφράζουν τη λέξη “νοιάξιμο”. Το λένε έτσι, αλλά εννοούν άλλο. Εκμετάλλευση είναι. Δεν νοιάζονται καθόλου αυτοί για τους άλλους, παρά μόνο για τον εαυτό τους». Αυτή τη στιγμή, την ιστορικά δεδομένη, τι μπορούμε να κάνουμε; «Αλληλεγγύη, αντοχή, αγώνα, αξιοπρέπεια, ανυπακοή, μάχη στη μάχη, πόλεμο στον πόλεμό τους». Τα χέρια μας έχουν φτιαχτεί για να δουλεύουμε ή για να τα χώνουμε στις τσέπες; Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε με αυτά; «Πολλά! Το εξής ένα: Να τα απλώσουμε στους άλλους. Να νιώσουν όλοι ότι είναι σαν κι εμάς κι εμείς σαν εκείνους. Ότι κανείς δεν είναι μόνος. Ο ένας να στηριχτεί στον άλλο. Ο καθένας να πει τις δικές του και να ακούσει τις αγωνίες των άλλων. Έτσι θα γίνουμε παρέα και παρέα μπορούμε να κερδίσουμε τα πάντα. Φαντάζεσαι μια παρέα όλη την υφήλιο;». Κλείνω τα μάτια και φαντάζομαι. Ε ρε ψυχή μου ομορφιά! Να ο χαμένος παράδεισος. Αυτός είναι. Λες η νεοπλουτίλα ως νοοτροπία που μας είχε πνίξει τα τελευταία χρόνια, η αποξένωση που έβλεπα γύρω μου, το περιχαράκωμα άλλων στα κότερα και άλλων στα καβούκια τους, λες ετούτη η κρίση, είτε πραγΜάρτιος/2012

crash 153

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:55 μ.μ. Page 154

«Αν τα κόμματα της Αριστεράς δεν ενωθούν, θα λογοδοτήσουν στην κοινωνία», λέει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στη Μαρία Δημητρούκα

▲ ▲

ματική είτε μεθοδευμένη, να λειτουργήσει θετικά σ’ αυτό το σημείο και να αλλάξει αυτό; Βέβαια, παίρνει πίσω κεκτημένα χρόνων, ποτισμένα με αίμα, αλλά μήπως γίνει εφαλτήριο για νέο ξεκίνημα; Μήπως δεν κοιτάμε πια τι αυτοκίνητο αγόρασε ο γείτονας, αλλά τι χρώμα έχουν τα μάτια του; «Τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Αλλά βεβαίως, αν ψάξεις μέσα στα άσχημα, κάτι χρήσιμο θα βρεις. Όπως στα σκουπίδια. Σε κάθε άρνηση υπάρχει μια θέση. Αυτό το ελάχιστο που θα βρεις ξέρεις τι είναι; Το αίσθημα της αλληλεγγύης. Είναι το μόνο θετικό στοιχείο. Και για δες, καταφέραμε να βρούμε ένα θετικό στοιχείο… Πάντως, όπως και να ’χει, ο κόσμος πρέπει να σηκώσει κεφάλι απέναντι στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Ο καπιταλισμός, βλέπεις, από τη στιγμή που επινόησε τα καρτέλ, αυτοκαταργήθηκε και πλέον κυβερνούν τα καρτέλ. Οι ίδιες εταιρείες που πουλάνε τα ίδια πράγματα ενώθηκαν μεταξύ τους κι έτσι δεν υπάρχει περίπτωση να σηκώσει κανένας άλλος κεφάλι και να βγει κάποιος καινούργιος. Βέβαια, αυτό είναι το τέλος του καπιταλισμού, θα σβήσει και τελείωσε. Σε πληροφορώ ότι τώρα είναι πιο εύκολο να χτυπηθούν, γιατί είναι συσσωρευμένο το χρήμα, και ξέρουμε πού. Κάνω έκκληση στα αριστερά κόμματα να ακολουθήσουν τα εξωκοινοβουλευτικά κινήματα, να μην τα αφήσουν έξω. Να είναι μαζί τους. Θα ήθελα να είναι όλα τα αριστερά κόμματα στο Σύνταγμα, για παράδειγμα». Μα το ΚΚΕ… «Δεν θέλω να ονομάσουμε σε παρακαλώ». Καλά. Θα ήθελες μια συμμαχία παρ’ όλες τις διαφορές; «Ναι. Τώρα όλα αυτά πρέπει να πάνε στην άκρη. Αν αυτή τη στιγμή, την ιστορική στιγμή, δεν αναλάβουν 154 crash Μάρτιος/2012

τις ευθύνες τους απέναντι στην ιστορική αναγκαιότητα, να ενωθούν για να κυβερνήσουν, γιατί θα έχουν τα ποσοστά, πίστεψέ με, η κομματιασμένη Αριστερά ενωμένη έχει την πλειοψηφία. Ξέρω δε από τον κόσμο που μιλάω ότι εάν ενωθεί η Αριστερά, θα πολλαπλασιαστεί η πλειοψηφία της. Γιατί δεν το κάνουν; Γιατί τα αριστερά κόμματα δεν παραιτήθηκαν από τη Βουλή για να πέσει αυτό το πράγμα που λένε κυβέρνηση; Θα μπορούσε να πέσει. Να σου πω; Υπάρχει μια σκέψη από πίσω και να με συμπαθάς που τα λέω έτσι χύμα. Για την κρατική επιχορήγηση;». Εγώ το ονομάζω. «Γιατί δεν ενώνονται; Γιατί το κάθε κόμμα έχει τη δική του επιδότηση. Επίτρεψέ μου να τα σκέφτομαι όλα αυτά, γιατί ως εδώ και μη παρέκει. Θέλετε να αναλάβετε τις ευθύνες σας; Ενωθείτε! Οι δρόμοι είναι επιτέλους για πρώτη φορά τόσο ανοιχτοί.

Ένας άνθρωπος που έχει αξιοπρέπεια και στα σκουπίδια να ψάξει να βρει τροφή διατηρεί την αξιοπρέπειά του. Αυτή δεν χάνεται όταν υπάρχει

Εάν δεν το κάνετε, είστε υπεύθυνοι απέναντι στην κοινωνία. Κάνω έκκληση! Στο ΣΥΡΙΖΑ, στη Δημοκρατική Αριστερά, στο ΚΚΕ, στις εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις, στους Οικολόγους. Επιτέλους, να μαζευτούν, να τα βρουν και να σχηματίσουν μια καινούργια δύναμη. Αν το κάνουν αυτό, θα εξασφαλίσουν τέτοια πλειοψηφία, που θα μπορούν πια να γίνουν εξουσία. Και δεν θα χρειαστεί να χυθεί αίμα. Εδώ και τώρα, λοιπόν, να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Είναι θυμός, αγωνία, απελπισία, οδύνη σχεδόν. Δεν τον είχα ξαναδεί έτσι. Είχα συνηθίσει τους κωδικούς σκηνής-πλατείας, όταν η φωνή του βουτάει το ψωμί μέσα στο λάδι του Λοΐζου «Μια φωτογραφία σου ήρθε και σ’ εμένα… απ’ τα ξένα… απ’ αυτές που ξεσκίζει ο χαφιές, απ’ αυτές που κρεμούν οι φοιτητές στην καρδιά τους… Τσε Γκεβάρα», και τα αναπτηράκια των δεκαπεντάχρονων ανάβουν μαζί μ’ εκείνα των εξηντάχρονων και βάλε... Τον κοιτάζω αμίλητη. Λες και τον πρωτογνωρίζω. Και τον αγαπάω από την αρχή. Μαζεύω τα χαρτιά μου. Αμίλητη. Μ’ ένα τσιγάρο που άναψα από το φίλτρο. «Μην κόψεις τίποτα, ακούς; Τίποτα. Εξάλλου, εγώ τα είπα, δεν τα είπες εσύ». Μ’ αγκαλιάζει και δεν μιλάμε. Πηγαίνοντάς με προς την πόρτα, ο Σουρής κλωθογυρίζει στο μυαλό μου λες και ο πονηρός Επτανήσιος κατάλαβε ότι είχαμε ανάγκη εκτόνωσης και ανάσας. Στο πεζοδρόμιο της παγωμένης Ιπποκράτους του σφυρίζω «Ποιος είδε κράτος να τρέφει όλους τους αργούς, να ’χει επτά πρωθυπουργούς, ταμεία δίχως χρήματα και δόξης τόσα μνήματα; Ποιος είδε κράτος να ’χει κλητήρες για φρουρά και να σε κλέβουν φανερά κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε τον κλέφτη να γυρεύουνε;».

148_155_PAPAKONSTANTINOU 24/02/2012 4:55 μ.μ. Page 155

156_157_DIATROFH 24/02/2012 4:57 μ.μ. Page 156

crash

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ο κρέας παλιότερα αποτελούσε σπάνια την κύρια πηγή της καθημερινής διαιτητικής πρόσληψης. Σήμερα… λίγοι μπορούν να φανταστούν την καθημερινή τους διατροφή χωρίς αυτή να περιέχει κρέας. Η κατάσταση άλλαξε στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες κατά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα το κρέας να είναι συστατικό της καθημερινής διατροφής πολλών ατόμων. Παρά το γεγονός ότι η βιομηχανική ανάπτυξη, η βελτίωση των υγειονομικών συνθηκών και η εξέλιξη της ιατρικής συνοδεύτηκαν από αύξηση του μέσου όρου ζωής, προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την κατάχρηση κρέατος αλλά και τις αλλαγές στην παραδοσιακή εκτροφή των ζώων εμφανίστηκαν. Τα προβλήματα αυτά σύμφωνα με μελέτες είναι υπεύθυνα για μία σειρά πρόωρων θανάτων και νοσημάτων που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες. Τα νοσήματα που πηγάζουν από την κατάχρηση του κρέατος σχετίζονται κατά ένα μέρος με τη σύσταση του κρέατος και κατά ένα άλλο μέρος με τη βιομηχανική κοινωνία ή τους σύγχρονους τρόπους εκτροφής. Το ελαιόλαδο είναι η κυριότερη πηγή καλού φυτικού λίπους, όπως και οι ξηροί καρποί, το ταχίνι και ο χαλβάς είναι πηγές καλών λιπαρών ουσιών. Τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί προσφέρουν το ασβέστιο που χρειάζεται ο οργανισμός και το οποίο στερείται λόγω του ότι κατά τη νηστεία αποφεύγονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι γυναίκες που θηλάζουν και τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν τις νηστείες για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα θαλασσινά που επιτρέπονται κατά τη νηστεία είναι ψηλής διατροφικής αξίας. Περιέχουν τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα που βοηθούν την καρδιά και το ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης βοηθούν το νευρικό σύστημα, την πνευματική εγρήγορση. Η απουσία από τη διατροφή λιπαρών ουσιών της οικογένειας των ωμέγα 3, όπως το DHA και το EPA, έχουν σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη και νευρικές διαταραχές. Τα όσπρια σε συνδυασμό με τα θαλασσινά προσφέρουν πρωτεΐνες που αντικαθιστούν εκείνες που δεν παίρνει ο οργανισμός λόγω αποχής από τροφές ζωικής προέλευσης. Επίσης ο συνδυασμός αυτός προσφέρει βιταμίνη Β12, σίδηρο και φολικό οξύ, που μπορεί να μειώνονται στον οργανισμό λόγω αποχής από κρεατοφαγία. Με τη νηστεία, λοιπόν, συμβάλλουμε: • Στην καλή λειτουργικότητα του πεπτικού. • Στη μείωση της χοληστερόλης. • Στη μείωση εκδήλωσης καρκίνων. Η μείωση του αριθμού των περιττών κιλών και η καταπολέμηση της παχυσαρκίας είναι ακόμη μία από τις ευεργετικές επιδράσεις της νηστείας. Για να επιτευχθεί μείωση του βάρους κατά τη νηστεία δεν πρέπει να γίνεται υπερκατανάλωση ζυμαρικών, ρυζιού, ψωμιού και ελαιόλαδου. 156 crash Μάρτιος/2012

Προστατέψτε την υγεία σας με… νηστεία Επιλέξτε σωστά τα νηστίσιμα εδέσματα Τα χαρακτηριστικά νωπότητας των θαλασσινών και γενικά των αλιευμάτων που καταναλώνονται τις ημέρες της νηστείας πρέπει να είναι συγκεκριμένα. Η αγορά θαλασσινών και γενικότερα νηστίσιμων εδεσμάτων δεν είναι απλό θέ-

μα, γι’ αυτό πρέπει να γίνεται με προσοχή, από επιλεγμένα καταστήματα ή τουλάχιστον από καταστήματα που γνωρίζετε ότι φροντίζουν ώστε τα προϊόντα τους να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις μέχρι να φτάσουν στο πιάτο σας. Προϋποθέσεις όμως υπάρχουν και για τα αλιεύματα που πωλούνται συσκευασμένα. Σ’ αυτά πρέπει οι καταναλωτές να αναζητούν τις προβλεπόμενες ση-

156_157_DIATROFH 24/02/2012 4:57 μ.μ. Page 157

μάνσεις από την κείμενη νομοθεσία, δηλαδή: Αναγνωριστικό σήμα – Είδος αλιεύματος – Ημερομηνία συσκευασίας ή λήξης. Για αλιεύματα που δεν είναι συσκευασμένα σε πακέτα ατομικής κατανάλωσης οι προβλεπόμενες σημάνσεις πρέπει να φυλάσσονται από τους λιανοπωλητές μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων.

κας) ανοιχτόχρωμο χωρίς μαύρες κηλίδες ή μελανιασμένο. Οι φρέσκες γαρίδες γλιστρούν εύκολα μέσα στο χέρι, ενώ οι αλλοιωμένες δίνουν την αίσθηση ζέστης όταν βυθίσουμε τα χέρια μας στο ιχθυοκιβώτιο.

Κεφαλόποδα (καλαμάρια – σουπιές – χταπόδια)

Πώληση με κέλυφος – ζωντανά. Κελύφη κλειστά που δύσκολα χωρίζουν. Σε μικρό άνοιγμα με ελαφρά πίεση κλείνουν ερμητικά. Περιεχόμενο υγρό, καθαρό, άοσμο. Σάρκα υγρή, γερά προσκολλημένη στο κέλυφος (συστολή σώματος με τσίμπημα καρφίτσας ή λεμόνι).

Επιφάνεια σώματος υγρή γυαλιστερή. Πλοκάμια, βεντούζες ανθεκτικά στο τράβηγμα. Σάρκα συμπαγής, ελαστική, γυαλιστερή. Μάτια γυαλιστερά, ζωηρά, χωρίς κηλίδες. Συχνότερη αλλοίωση ο ροζ χρωματισμός της επιφάνειας της σάρκας τους.

Μαλακόστρακα (γαρίδες – καραβίδες) Αναζήτηση αντανακλαστικών κινήσεων (μάτια – πόδια – κεραίες) για να διαπιστωθεί ότι είναι ζωντανά. Άρθρα στερεά προσκολλημένα στο σώμα και δύσκαμπτα. Θωρακική μεμβράνη ισχυρά τεντωμένη, ανθεκτική, διαφανής, που δεν αφήνει να πέσει χαμηλά το κοιλιακό τμήμα του σώματος. Κεφαλικό τμήμα (κεφαλοθώρα-

Οστρακοειδή

Νηστίσιμο διαιτολόγιο… για σωστή ψυχική υγεία Έρευνα που διεξάχθηκε στον Πανεπιστήμιο Κρήτης απέδειξε ότι η νηστεία εκτός από σωτηρία της ψυχής αποτελεί και σωτηρία για το σώμα, αφού χάρη σε αυτήν δεν παρουσιάζονται προβλήματα υγείας, όπως η δυσλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη, τριγλυκερίδια και ουρικό οξύ) και κατ’ επέκταση τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η νηστεία καταπολεμά και την κατάθλιψη. Η μελέτη της Κλινικής Προληπτικής Ιατρικής

του Πανεπιστημίου Κρήτης έδειξε επίσης ότι τα άτομα που νηστεύουν παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα λιποπρωτεϊνών στο αίμα και χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, ενώ αποκτούν υποσυνείδητα καλές διατροφικές συνήθειες, υιοθετώντας μια διατροφή φτωχή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη και πλούσια σε μονοακόρεστα λίπη, φυτικές ίνες και βιταμίνες.Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα της νηστείας είναι η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων, με αποτέλεσμα την αυξημένη πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών που ευθύνονται για την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου (π.χ., παχέος εντέρου, μαστού και προστάτη). Αυξάνεται επίσης η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως η βιταμίνη C, τα βιοβλαβονοειδή και τα καροτενοειδή (β-καροτένιο, λυκοπένιο), που είναι γνωστά για την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος και την παρεμπόδιση της δράσης των ελευθέρων ριζών. Επίσης, η νηστεία συνεπάγεται και σωστή ψυχική υγεία και αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός κάνει καλύτερες καύσεις, οπότε εισέρχεται περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλο και το άτομο αντιδρά στα ερεθίσματα αλλά και σε ό,τι τον απασχολεί με ηρεμία και συγκροτημένη σκέψη. Από την άλλη πλευρά, το νηστίσιμο διαιτολόγιο αδυνατεί να παρέχει την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου στον οργανισμό, κυρίως λόγω της βιοδιαθεσιμότητάς του από τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Έτσι, τα παιδιά, οι έφηβοι, οι εγκυμονούσες και σε γαλουχία γυναίκες δεν θα πρέπει να νηστεύουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Καλές πηγές ασβεστίου κατά την περίοδο της νηστείας είναι οι ξηροί καρποί (κυρίως τα αμύγδαλα), το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, οι μπάμιες, ο χαλβάς, το σουσάμι, το γάλα σόγιας και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Η νηστίσιμη διατροφή αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες σε σίδηρο, αφού είναι γνωστό πως ο ζωικός-αιμικός σίδηρος έχει μεγαλύτερη απορροφησιμότητα έναντι του φυτικού. Πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο και πρέπει να απαλλάσσονται από τους περιορισμούς της νηστείας είναι όσοι έχουν αυξημένες ανάγκες, όπως τα παιδιά, οι υπερήλικοι, οι έχοντες διαγνωσμένη σιδηροπενική αναιμία, οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες σε γαλουχία. Φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι τα όσπρια (κυρίως φακές, φασόλια μαυρομάτικα), οι ξηροί καρποί, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ., σπανάκι), τα αποξηραμένα φρούτα και τα θαλασσινά. Κρίνεται ακόμη σκόπιμη η αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης C από χυμούς φρούτων, η οποία μεγιστοποιεί την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου. Επίσης, το β-καροτένιο που βρίσκεται στο καρότο και το μηλικό οξύ που βρίσκεται στο λευκό κρασί ενισχύουν την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου. Με την ευγενική χορηγία των Super Μarkets ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Μάρτιος

crash 157

158_161_DAIMONIO 24/02/2012 5:00 μ.μ. Page 158

crash

ΤΟ ΔΑΙΜΟΝΙΟ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ

Ο Ελληνοκαναδός που κυνηγάει τους τυφώνες... Τον λένε George Kourounis και έχει ταξιδέψει από τη Ρουάντα μέχρι τον Αρκτικό Κύκλο και τα νησιά Vanuatu στον Ειρηνικό μονομαχώντας με τα στοιχεία της φύσης... 158 crash Μάρτιος/2012

158_161_DAIMONIO 24/02/2012 5:00 μ.μ. Page 159

Στο ηφαίστειο Semeru

Στην ισλανδική Waterfall

της Κατερίνας Σταυρίδου

στούντιο ηχογράφησης στη Βόρεια Αμερική. Σύντομα, όμως, κατάλαβε ότι αυτό δεν ήταν το μεγαλύτερο όνειρό του. «Ήθελα να καταγράψω τα πιο περίεργα μέρη του πλανήτη και τα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα και να τα μοιραστώ με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους», εξηγεί όταν τον ρωτούν. Κάπως έτσι πήρε τη μεγάλη απόφαση να κυνηγήσει τον πρώτο του μεγάλο ανεμοστρόβιλο στο βόρειο τμήμα της Οκλαχόμα. Η μοναδική εμπειρία που έζησε τον έβαλε σε μια άλλη λογική ζωής. Στον ελεύθερο χρόνο του και με δικά του έξοδα πήγαινε σε ανεμοστρόβιλους, χιονοθύελλες, τυφώνες, ηφαίστεια και βίωνε αυτά τα οποία οι άλλοι έτρεχαν για να αποφύγουν. Ήταν πάντα εκεί με την κάμερά του για να ζήσει και να καταγράψει ακραία φυσικά φαινόμενα που δοκιμάζουν τις ανθρώπινες αντοχές. Τα κατορθώματά του διαδόθηκαν γρήγορα κι έτσι δεν άργησε να έρθει και η πρόταση από έναν τηλεοπτικό παραγωγό του Τορόντο, να γίνει πια εξερευνητής πλήρους απασχόλησης και να αφοσιωθεί στη δημιουργία μιας σειράς

▲ ▲

χει γίνει παγκοσμίως γνωστός ως «κυνηγός καταιγίδων», o ίδιος όμως δηλώνει εξερευνητής της «θυμωμένης φύσης». Όταν οι άλλοι τρέχουν για να σωθούν, ο Ελληνοκαναδός George Kourounis βρίσκεται πάντα εκεί για να καταγράψει τα ακραία φυσικά φαινόμενα, που κάποιες φορές είναι υπεύθυνα για την καταστροφή ολόκληρων περιοχών. Ακολουθώντας το όνειρό του, έχει ταξιδέψει από τη Ρουάντα μέχρι τον Αρκτικό Κύκλο και τα νησιά Vanuatu στον Ειρηνικό, είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο που έχει καταφέρει να κινηματογραφήσει για μισή ώρα μέσα στον κρατήρα του ενεργού ηφαιστείου Erta Ale στην Αιθιοπία και ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ «Angry Planet», που έχει προβληθεί σε περισσότερες από 100 χώρες! Ο George Kourounis γεννήθηκε στο Τορόντο από Καναδή μητέρα και Έλληνα πατέρα (από την Κω). Τελειώνοντας το σχολείο, σπούδασε τεχνολογία ήχου και για πολλά χρόνια εργάστηκε ως τεχνικός διευθυντής σ’ ένα από τα μεγαλύτερα

Μάρτιος/2012

crash 159

158_161_DAIMONIO 24/02/2012 5:00 μ.μ. Page 160

160 crash Μάρτιος/2012

ντοκιμαντέρ που θα παρουσιάζει τα περίεργα… παιχνίδια της φύσης. Αυτό ήταν, ο George Kourounis μόλις είχε μπει στο σωστό μονοπάτι της ζωής. Χωρίς δεύτερη σκέψη παραιτήθηκε από το στούντιο ηχογράφησης και έπεσε με τα μούτρα στην καινούργια του δουλειά. Πώς αντέδρασαν οι δικοί του όταν τους ανακοίνωσε την απόφασή του; Όπως έχει αποκαλύψει, δεν είχαν κανένα πρόβλημα: «Οι γονείς μου υποστήριζαν πάντα όλες τις αποφάσεις μου. Ήταν της λογικής ότι ένας άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος να εξερευνήσει και τελικά να αποφασίσει μόνος του τι είναι αυτό που πραγματικά θέλει να κάνει. Πάντα ήταν δίπλα μου για να με συμβουλεύσουν ή να με βοηθήσουν, αλλά ποτέ για να με σταματήσουν από κάτι». Το ταξίδι του στον κόσμο ξεκίνησε το 2006, όπως και το ντοκιμαντέρ «Angry Planet», που προβλήθηκε σε περισσότερες από 100 χώρες. Ο ίδιος χρειάστηκε να ταξιδέψει σε πάνω από 40 χώρες σε όλες τις ηπείρους για να φέρει σε πέρας την αποστολή του, ενώ ταυτόχρονα είχε την ευκαιρία να προσεγγίσει τα πιο εντυπωσιακά μέρη του πλανήτη και να αντιμετωπίσει καταστάσεις πραγμα-

▲ ▲

Επάνω: Στη Φλόριντα με έναν αλιγάτορα Δεξιά: Σε παγόβουνο της Ισλανδίας Κάτω: Τα άγρια κύματα δεν τρομάζουν τον George Kourounis

τικά άγριες, που ανεβάζουν την αδρεναλίνη στα ύψη. Τυφώνες, εκρήξεις ηφαιστείων, ανεμοστρόβιλοι, τσουνάμι, παγοθύελλες που για τους άλλους ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσαν να βιώσουν, για τον George Kourounis ήταν απλά η φυσιολογική πορεία ενός δυναμικού πλανήτη. Σύμφωνα δε με τη θεωρία του, εμείς οι άνθρωποι ευθυνόμαστε για τις περισσότερες καταστροφές που ακολουθούν μετά από κάθε ακραίο φυσικό φαινόμενο. «Εμείς χτίζουμε πόλεις κοντά στις ακτές, οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε τσουνάμι και τυφώνες. Εμείς δημιουργούμε φάρμες κοντά σε ηφαίστεια, γιατί είναι καλύτερο το έδαφος. Εμείς μπαίνουμε στο δρόμο της φύσης, με αποτέλεσμα να προκαλούνται καταστροφές», τονίζει στις συνεντεύξεις του.

O παράγοντας... φόβος

κούγοντας κάποιος τα κατορθώματά του, ίσως και να τον περάσει για τρελό. Ο ίδιος όμως ξεκαθαρίζει ότι η καλή προετοιμασία για αυτά που θα συναντήσει είναι αυτή που καθιστά τις αποστολές του ασφαλείς, ενώ ο φόβος έχει αποδειχτεί πολλές φορές σωτήριος, αφού είναι αυτός που τον

158_161_DAIMONIO 24/02/2012 5:00 μ.μ. Page 161

κρατάει σε εγρήγορση και τον κάνει πολύ προσεκτικό. «Η ασφάλεια είναι η πρώτη μου προτεραιότητα. Αφού μελετήσω καλά όλα τα ενδεχόμενα που θα συναντήσω σε μια αποστολή, στη συνέχεια δουλεύω πάνω στο κομμάτι της ελαχιστοποίησης των κινδύνων και των προφυλάξεων που πρέπει να πάρω». Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν κάποιες φορές που κινδύνεψε περισσότερο απ’ όσο φανταζόταν. Μία από αυτές ήταν στον τυφώνα Κατρίνα. Η περιγραφή του μετά από την εμπειρία που έζησε στην πόλη Γκάλφπορτ του Μισισιπή ήταν συγκλονιστική: «Ήμουν στη μέση της καταιγίδας για ώρες. Αισθανόμουν ότι βρίσκομαι σε ένα μπλέντερ με τρομερή ταχύτητα ανέμου, το νερό είχε ανέβει στα 10 μέ-

τρα και κομμάτια αντικειμένων πετούσαν πάνω από το κεφάλι μου. Από τη βροχή και τον αέρα δεν μπορούσα να δω τι συμβαίνει, το μόνο που καταλάβαινα ήταν ότι όλα καταστρέφονταν γύρω μου. Όταν σταμάτησε η καταιγίδα, είδα βάρκες στη στεριά, σπίτια και κτίρια που είχαν σαρωθεί από τα κύματα κι ένα τρομακτικό σκηνικό. Ήταν η πιο καταστροφική καταιγίδα που έχω βιώσει ποτέ, δεν ήξερα αν θα επιβιώσω τις επόμενες 24 ώρες». Ο George Kourounis παραδέχεται ότι είναι από τους τυχερούς «κυνηγούς ακραίων καιρικών φαινομένων», που κατάφεραν να βγάλουν χρήματα κάνοντας παράλληλα το χόμπι τους. Εκτός από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Angry Planet», που του χάρισε δόξα και

χρήμα, συνεργάζεται με ένα τουριστικό γραφείο που πραγματοποιεί tour σε περιοχές που ξεσπούν ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ οι φωτογραφίες του είναι περιζήτητες στα μεγαλύτερα έντυπα του πλανήτη. Ο επόμενος μεγάλος στόχος του είναι να επισκεφτεί το Mount Erebus, που είναι το νοτιότερο ενεργό ηφαίστειο στον κόσμο, το οποίο έχει μια πολύ σπάνια λίμνη λάβας μέσα στον κρατήρα του. Και είναι σίγουρο ότι θα το κάνει κάποια στιγμή, αφού ο George Kourounis ήταν ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να κινηματογραφήσει για μισή ώρα μέσα στον κρατήρα του ενεργού ηφαιστείου Erta Ale στην Αιθιοπία. Επίσης, πρέπει να είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο

που αποφάσισε να παντρευτεί στον κρατήρα του ενεργού ηφαιστείου Yasur στο Νότιο Ειρηνικό και να γιορτάσει την πρώτη του επέτειο κολυμπώντας με τη σύζυγό του δίπλα στους καρχαρίες. Τι άλλο είναι ικανός να κάνει; «Ο Βόρειος και ο Νότιος Πόλος έχουν εξερευνηθεί. Στο Έβερεστ υπάρχει πια συνωστισμός την περίοδο των αναρριχήσεων. Μου αρέσει να σκέφτομαι τον εαυτό μου ως έναν εξερευνητή που πηγαίνει σε περιοχές του πλανήτη οι οποίες βρίσκονται κάτω από εξαιρετικές περιστάσεις. Εκεί που ξεσπούν οι μεγαλύτερες καταιγίδες, που σαρώνουν φονικοί ανεμοστρόβιλοι και εκρήγνυνται ηφαίστεια. Αυτά είναι τα νέα σύνορα της εξερεύνησης του 21ου αιώνα!».

Μάρτιος/2012

crash 161

ARTHRO KONSTANTARAS 24/02/2012 5:02 μ.μ. Page 162

crash

ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ ΑΜΜΟ

Θα ’θελα να του γράψω ένα γράμμα. Αλλά δεν θα το διαβάσει του Δημήτρη Κωνσταντάρα

ισθάνομαι ότι θα ’θελα να βώς τους ανακοινώσατε τα αποτελέσμαγράψω ένα γράμμα στον τα; Λουκά Παπαδήμο. Να τον - Ποιον πήρατε πρώτο πρώτο στο τηλέρωτήσω ποιος είναι και τι φωνο μετά τα 199 «Ναι»; ακριβώς επιδιώκει να κάνει για την - Όταν γυρίσατε στο σπίτι σας και σας πατρίδα του. Η οποία –εντελώς τυρώτησε η σύζυγός σας «τι έγινε σήμερα χαία– είναι και δική μου. Κι αν έχει καστο γραφείο;», τι ακριβώς της είπατε; ταλάβει ότι κατάφερε, μέσα σε πολύ - Ξέρετε τι λέει και τι πιστεύει για σας ο λίγους μήνες, να γράψει με το «έτσι μέσος Έλληνας; θέλω» το όνομά του στην πολιτική - Πιστεύετε ότι υπάρχουν σήμερα Έλληιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, δίπλα νες που σας ευγνωμονούν, σας θαυμάστα ονόματα του Καποδίστρια, του Χαζουν και σας εκτιμούν γι’ αυτά που κάνερίλαου Τρικούπη, του Αλέξανδρου τε; Πιστεύετε ότι του προσφέρατε μια Ζαΐμη, του Βενιζέλου, του Θεμιστοκλή «θετική υπηρεσία»; Σοφούλη, του Γεωργίου Παπανδρέου, - Κυκλοφορείτε στους δρόμους της του Κωνσταντίνου Καραμανλή με κάτι Αθήνας; Στη Θεσσαλονίκη πήγατε; Στο περίεργα, στραβά γράμματα, συνοδευόΗράκλειο, στην Πάτρα, στη Λάρισα, στο Κάποια τέτοια πράγματα θα ήθελα να μενα από ένα «σκεπτικό» με ανορθόΒόλο, στη Σάμο, στο Αργοστόλι, στα Γιάνγραφες λέξεις, με πολλά greeklish και τον ρωτήσω, για να μπορέσω να νινα, στο Αγρίνιο; Τι σας λένε αυτοί που αρκετές ακατανόητες εκφράσεις. σας αναγνωρίζουν; καταλάβω τι είδους άνθρωπος είναι Και να τον ρωτήσω ευγενώς αυτό που ο - Κάνατε μια βόλτα στους αθηναϊκούς δρόΒρετανός ευρωβουλευτής –δεν θυμάμαι αυτός που το βράδυ της Κυριακής μας μους μετά τα γεγονότα της 12ης Φεβρουατο όνομά του– ρώτησε, φωνάζοντας και είπε ότι αν δεν συμφωνούμε μαζί του, ρίου; Πήγατε, έστω, για να πιείτε έναν καφέ έξαλλος από τα νεύρα του, το Βέλγο πρόστις 13 ή τις 14 Φεβρουαρίου στη Φωκίωεδρο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής οδηγούμε τη χώρα μας «σε εθνική νος Νέγρη, στο Παγκράτι, στο Θησείο, Ένωσης Φαν Ρομπάι μέσα στο Ευρωκοι- απομόνωση και εθνική απόγνωση». Τα στους Αμπελόκηπους, στο Κολωνάκι, στο νοβούλιο μόλις είχε πρωτο-αναλάβει: πίστευε; Τα πιστεύει; Κι εμείς που δεν Μπουρνάζι; «Ποιος είστε; Και γιατί είστε εδώ;». - Ξέρετε πού είναι το Μπουρνάζι; Το ΚαΘα μου πείτε ότι ειλικρινή απάντηση τα πιστεύουμε τι είμαστε; Αναρχικοί; ραμπουρνάκι; Ο όρμος Κορθίου; Η Φενεδεν θα έπαιρνα. Είτε δεν θα έπαιρνε ποτέ Σταλινικοί; Μαοϊκοί; Ανεγκέφαλοι; ός; Η Σκάλα; Το Ληξούρι; Η Πέτρα; Η Αρτο γράμμα είτε –κι αν το έπαιρνε– δεν θα κίτσα; Η Ιτέα; Τα Μάλια; Η Κόστα; Το Δερτο διάβαζε είτε –κι αν το διάβαζε– τι θα Αυτοκτονικοί; βένι; Η Ελασσόνα; Ξέρετε ποιοι ζουν εκεί μπορούσε να μου πει; Ότι ήρθε να σώσει και ΠΩΣ ζουν; την Ελλάδα από την καταστροφή; - Αν αύριο το πρωί βγαίνατε από το σπίτι Ποιος είναι λοιπόν και τι ήρθε να κάνει ο Λουκάς Παπαδήμος στην σας στο δρόμο –υποθέτω ότι υπάρχει δρόμος εκεί που είναι το σπίτι σας– Ελλάδα από τη θέση του πρωθυπουργού; Έχω όλη την καλή διάθεση να και θέλατε να αγοράσετε καφέ και γάλα, ξέρετε πού θα πηγαίνατε; Η σύακούσω την απάντησή του, αλλά, αν η απάντησή του ήταν αυτή που φανζυγός σας ξέρει; τάζομαι, θα μου γεννούσε άλλα, πολλά ερωτήματα, που θα ήθελα να τον - Τι μισθό παίρνετε; Γιατί αν παίρνετε υψηλές αποδοχές, τότε εκτελώνρωτήσω, και σε όλα αυτά φοβάμαι ότι δεν θα μπορούσε να μου απαντήτας εμάς, εκτελείτε απλώς ένα συμβόλαιο. Αν πάλι όχι, είστε ένας σύγσει. χρονος Δαρείος, που οδηγεί τους ελέφαντες του στρατεύματός του να περάσουν τον Ευφράτη γνωρίζοντας ότι οι ελέφαντες δεν κολυμπούν. Λόγου χάρη: - Φυσικά, δεν αποκλείεται και να μην το γνωρίζετε. Δεν είναι δυνατόν να τα - Αναλάβατε την υποχρέωση να παραδώσετε την Ελλάδα λάφυρο στα χέγνωρίζετε ΟΛΑ (και για του λόγου το αληθές, ΚΟΛΥΜΠΟΥΝ οι ελέφαντες. ρια της Γερμανίας και των άλλων «Δημοκρατικών Δυνάμεων» που επιΆλμα επί κοντώ δεν κάνουν). διώκουν να καθυποτάξουν τον ευρωπαϊκό Νότο; Και γιατί να το κάνετε Κάποια τέτοια πράγματα θα ήθελα να τον ρωτήσω, για να μπορέσω να κααυτό; Με αυτούς είστε ή μ’ εμάς; ταλάβω τι είδους άνθρωπος είναι αυτός που το βράδυ της Κυριακής μας εί- Μόνος σας γράψατε αυτά που διαβάσατε στη Βουλή την Κυριακή 12 Φεπε ότι αν δεν συμφωνούμε μαζί του, οδηγούμε τη χώρα μας «σε εθνική αποβρουαρίου; Αν όχι, ποιος σας τα έγραψε; Και όταν τα ξανασκεφτήκατε, μόνωση και εθνική απόγνωση». Τα πίστευε; Τα πιστεύει; Κι εμείς που δεν τα σας άρεσαν; Είδατε τον εαυτό σας στην τηλεόραση να απειλείτε τους Έλπιστεύουμε τι είμαστε; Αναρχικοί; Σταλινικοί; Μαοϊκοί; Ανεγκέφαλοι; Αυτοληνες και την Ελλάδα με Αρμαγεδδώνα και κατακλυσμό και Αποκάλυψη; κτονικοί; Σας άρεσε; Θα ’θελα να γράψω ένα γράμμα στον κύριο Παπαδήμο. Δεν το κάνω, γιατί - Όταν μιλήσατε με τους «συνεργάτες» σας στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αυμάλλον δεν θα το διαβάσει. στρία, την Ουάσινγκτον, το Τόκιο και όπου αλλού, πώς τους ανακοινώσατε Αλλά μόλις κατάλαβα ότι του το ’γραψα. τα αποτελέσματα της κρίσιμης «μνημονιακής» ψηφοφορίας; Πώς ακρι162 crash Μάρτιος/2012

ESWTERIKH OPISTHOFYLOY 24/02/2012 1:18 μ.μ. Page 1

OPISTHOFYLO 24/02/2012 1:17 μ.μ. Page 2