CASTELLO DI RIVOLI

from Italië Magazine 06 2021

by Credits Media

EWOUT KIECKENS

HAIM STEINBACH/ STEMMA ARALDICO, 1988/ CASTELLO DI RIVOLI MUSEO D’ARTE CONTEMPORANEA, 2002 ©

Castello di Rivoli Castello di Rivoli

Moderne kunst in barokke sferen

In het voormalige stamslot van de koningen van Savoia is sinds 1984 een bijzonder museum gevestigd. Het eeuwenoude kasteel kent een turbulente geschiedenis en herbergt nu een prestigieuze collectie hedendaagse kunst. Dat werkt wonderwel goed. Hangt daar nou een paard aan het frescoplafond?

TEKST TOENKE BERKELBACH FOTO OP DEZE PAGINA LAWRENCE WEINER/MADE TO PRODUCE A SPARK (FATTA PER PRODURRE UNA SCINTILLA), 2006/FONDAZIONE CRT PROGETTO ARTE MODERNA E CONTEMPORANEA, 2006

Als je vlakbij Turijn de contouren van het Castello di Rivoli ziet opdoemen, is het net of je een tekenfilm van Walt Disney binnenrijdt. De torens van het kasteel tekenen zich af tegen de blauwe lucht, vogels zingen in het landschap en bomen wuiven zachtjes in de ochtendwind. Het Castello is het voormalige stamslot van de koningen van Savoia en nu een museum. Een museum waar heden en verleden elkaar ontmoeten. De geschiedenis van het Castello begint in de donkere Middeleeuwen van de 12de eeuw, de tijd waarin stoere veldheren, kuise hofdames en een enkele alchemist de toon aangaven. Negen eeuwen later heeft het een veelbewogen geschiedenis achter de rug, net zo turbulent als die van Italië zelf. En nu herbergt het Castello di Rivoli Museo d’arte contemporanea een van de meest prestigieuze collecties hedendaagse kunst ter wereld. Die kunstwerken zijn zorgvuldig

ingevoegd in de historische omgeving, misschien om ervoor te zorgen dat je niet te veel schrikt als je ze tegenkomt. Hoewel: als je een barokke zaal binnenloopt en je een opgezet paard aan een 17de-eeuws frescoplafond ziet hangen, gaat er toch wel een schok door je heen. Dat was dan ook precies de bedoeling van de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan (1960). Die wil je zo aan het denken zetten over leven en dood, met dat paard dat ooit vrolijk door de wei draafde en nu bewegingloos aan het plafond hangt in een koninklijk kasteel. Op de binnenplaats even verderop word je weer helemaal blij van een kleurrijke abstracte sculptuur. Vanuit het 17de-eeuwse plaveisel lijkt het kunstwerk als een soort kleurenfontein de hoogte in te stralen. De vele generaties koningen van Savoye zelf die er woonden kijken ingelijst vanaf de wanden in de zalen tevreden toe hoe zo aan hun erfgoed een prachtige nieuwe vorm is gegeven.

Rudi Fuchs

Het Huis Savoia was al sinds de 10de eeuw een van de oudste dynastieën van Europa en een van de belangrijkste families van Italië. Het was dan ook geen toeval dat bij de Italiaanse Eenwording in 1861 Victor Emanuel II van Savoia koning van heel Italië werd. De Savoia’s regeerden al eeuwen officieel vanuit Turijn. Maar het werkelijke kloppend hart van hun macht was dit Castello di Rivoli op vijftien kilometer van de stad. In de loop der

eeuwen werd het verschillende keren verwoest en weer opgebouwd en de Savoia’s beschouwden het kasteel als hun enige echte stamslot. Toen Victor Amadeus II van Savoia in 1693 vanuit Turijn zag hoe zijn Castello di Rivoli door de vijand werd platgebrand, zwoer hij het mooier en grootser dan ooit als familieresidentie weer op te bouwen. En zo te zien is dat gelukt. Nadat de Savoia’s zich als koningen van Italië definitief in de hoofdstad Rome vestigden werd het Castello aan de gemeente Rivoli verkocht. Daarna had het verschillende functies en na jarenlange restauratie werd er in 1984 het Museo d’arte contemporanea gevestigd. De eerste directeur was de Nederlander Rudi Fuchs, een groot kunstkenner en voormalig directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Als je een barokke zaal binnenloopt en je een opgezet paard aan een 17de-eeuws frescoplafond ziet hangen, gaat er toch wel een schok door je heen

Glazen liftkokers

Een van de mooiste voorbeelden van het samensmelten van heden en verleden voel je als je door de Manica Lunga (Lange Mouw) loopt. De 147 meter lange ruimte werd begin 17de eeuw gebouwd door Carlo van Savoia om er zijn schilderijencollectie

PAOLO PELLION, TORINO © Met de klok mee: Castello di Rivoli; Rebecca Horn, ‘Cutting Through the Past’, 1992-93; Marco Bagnoli, ‘Cinquantasei nomi’ (56 namen), 1999–2000; Maurizio Cattelan, ‘Novecento’ (1900), 1997.

Boven: Villa Cerruti. Rechtsboven: Giovanni Boldini: ‘Nudo sdraiato (Nudo coricato di giovane donna bionda)’, c. 1893 uit de collectie van Francesco Federico Cerruti. Rechts: de torenkamer in de Villa Cerruti. Rechterpagina: Amedeo Modigliani, ‘Donna dal vestito giallo o La bella spagnola’, 1918, uit de collectie van de Fondazione Francesco Federico Cerruti.

©GABRIELE GAIDANO

onder te brengen. Na het platbranden van het kasteel in 1693 stond de Mouw nog overeind, maar van de collectie was niets over. De architect Andrea Bruno voltooide de restauratie van de Mouw in 2000. Als hedendaags architect drukte hij er zijn stempel op met glazen liftkokers en trappenhuizen aan de buitenkant. Daardoor blijf je de 17de-eeuwse structuur zien, maar nu met bewegende liften en mensen op trappen. In 2017 werd het museum onverwacht verrijkt met de Collectie Cerruti. Federico Cerruti (19222015) was een Turijnse industrieel en eigenlijk gewoon de buurman: zijn landgoed met de Villa Cerruti grensde aan het Castello. Cerruti had met zijn boekbindindustrie een groot vermogen vergaard. Het inbinden van alle Italiaanse telefoonboeken was decennialang een van zijn specialiteiten. Italianen bellen nu eenmaal graag en dat werd dus een enorme bron van inkomsten. Cerruti trouwde nooit en had slechts twee passies: keihard werken en kunst verzamelen. De collectie omvat moderne kunstwerken van Renoir, Matisse, Klee, Kandinsky, Francis Bacon en Andy Warhol, maar ook 16de-eeuwse werken van Jacopo Pontormo en werk van de beroemde Venetiaanse schilder Giambattista Tiepolo. In zijn testament bepaalde Cerruti dat

zijn villa met collectie in bruikleen gegeven moest worden aan de buren. Cerruti was een wonderlijke man, een soort kluizenaar die woonde boven zijn kantoor in Turijn. In zijn villa, die hij in 1953 liet bouwen, bracht hij slechts één nacht door omdat hij onrustig werd van alle kunst die hij daar verzameld had. Zo maken de Villa Cerruti en zijn kunst de kasteelcollectie compleet. Ook omdat een kluizenaar niet mocht ontbreken in deze sprookjesachtige omgeving van het Castello di Rivoli. •

Castello di Rivoli Museo d’Arte Contemporanea Piazzale Mafalda di Savoia, Rivoli Castellodirivoli.org/en

Shuttlebus vanuit Turijn: castellodirivoli.org/en/rivoli-express

TIPS

SLAPEN

• B&B Via Stampatori In hartje Turijn staat het Palazzo Scaglia di Verrua – waarin deze B&B is gevestigd. Het is het oudste renaissancepaleis van Turijn. Op de magnifieke binnenplaats word je omringd door prachtige fresco’s, boven hangen tuinen met bloeiende bougainvilles. Binnen vindt een doorlopende dialoog tussen oud en nieuw plaats. Want het meubilair van Via Stampatori bestaat uit hoogtepunten van het moderne Italiaanse en internationale design. Vanuit je Mies van der Rohe-leunstoel kijk je geriefelijk uit op de 15de-eeuwse fresco’s buiten. ’s Morgens geniet je op een hypermoderne stoel van het ontbijt aan een oude tafel. De hartelijke ontvangst die je hier ten deel valt, geeft je het gevoel een vriend te zijn die hier al jaren welkom is. Via Stampatori 4, Turijn. viastampatori.com

ETEN

• Ristorante Del Cambio Ristorante Del Cambio is niet alleen in Turijn, maar in heel Italië beroemd. Het opende in 1757 als koffiehuis en groeide uit tot een legendarisch restaurant waar steeds gekookt wordt op het allerhoogste niveau maar waar de keuken zich ook voortdurend is blijven vernieuwen. Gasten als Casanova, Puccini, Verdi en Nietzsche, de familie Agnelli, Maria Callas, Audrey Hepburn en vele anderen genoten er van de culinaire hoogstandjes en van de warme gastvrije atmosfeer. Chef Matteo Baronetto’s creativiteit is verankerd in de Piemontese keuken. Maar iedere keer weer geeft Baronetto zijn persoonlijke interpretatie daaraan. Zijn culinaire prestaties werden al binnen zes maanden beloond met een Michelinster. In dit elegante, historische restaurant word je verrast door 19de-eeuwse meubels en hedendaagse kunstwerken. Piazza Carignano 2, Turijn. delcambio.it/en/gruppo/home

Casa Garibaldino: Romantisch huis in het historische centrum van Montefiore dell’Aso, Le Marche vanaf € 37.500

Wij bieden Casa Garibaldino als coownership-project aan. U kunt één van maximaal tien mede-eigenaren worden van dit unieke stadshuis met 5 weken exclusief verblijf per jaar voor elk 1/10e eigendomsaandeel. Co-ownership is geen timeshare, maar een betaalbare en zorgeloze manier om een luxe huis te bezitten in Italië. Casa Garibaldino is een charmant, volledig gerestaureerd stadshuis, gelegen aan de rand van het historische centrum van Montefiore dell’Aso. Het heeft een eigen tuin en een prachtig open uitzicht over de vallei naar de Adriatische Zee (zie foto boven). De oplevering van het project is gepland in het voorjaar van 2022. De verkoop is reeds gestart en er is slechts een beperkt aantal aandelen beschikbaar. Voor de eerste drie aandelen geldt een introductieprijs van € 37.500, hierna wordt de verkoopprijs stapsgewijs verhoogd.