18 minute read
ARTE E CULTURA
In Italië krijg je ieder jaar als professioneel (of begaafd amateur-)muzikant de kans om te spelen in een orkest onder leiding van een legende. Riccardo Muti is een grote naam als dirigent maar ook als muzikaal directeur van het Teatro Alla Scala in Milaan. De Opera Academy is een jaarlijks evenement waar hij jonge dirigenten en pianotalenten selecteert en opleidt en waarbij het publiek wordt uitgenodigd bij zowel de
Muziekvirtuoz enrepetities als de slotoptredens. Het is een nobele onderneming waarbij jonge musici worden gesterkt in hun opleiding en in contact komen met publiek. Voor liefhebbers van klassieke muziek is het een unieke ervaring om het creatieve proces mee te maken waarmee een concert tot stand komt. (PC) Opera Academy, 4-15 december 2021, Milaan. fondazioneprada.org
Advertisement
In vergetelheid geraakt
Het Rome van vandaag had er heel anders uitgezien zonder keizer Domitianus die het Romeinse Rijk van 81 tot 96 na Chr. regeerde. De imposante resten van tempels en pleinen op en rond het Forum Romanum, Piazza Navona, het paleis op de Palatijn en het iconische Colosseum, zijn onder zijn leiderschap neergezet of uitgebreid. De dominus et deus (meester en god), zoals hij zichzelf noemde, zette zich volop in voor kunst en literatuur. Hoe kan het dat deze keizer in vergetelheid is geraakt? Wie was Domitianus als heerser, politicus en als mens? De tentoonstelling in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden, die uit bijna 300 objecten bestaat, geeft ant- woord op deze vragen. (SC) ‘Keizer Domitianus’, te zien vanaf 17 december 2021 t/m 22 mei 2022, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden. rmo.nl.
Intieme delen
Daniele da Volterra maakte deel uit van Michelangelo’s bijzonder kleine groep intimi en werd over het algemeen beschouwd als zijn opvolger in de projecten die il Divino ondernam in Rome. Da Volterra’s kunst is alom te bewonderen, maar hij staat vooral bekend als de schilder die van paus Pius IV de opdracht kreeg om de naakte figuren op Michelangelo’s ‘Laatste Oordeel’ kleding te geven, wat hem de bijnaam Braghettone (broekschilder) opleverde. Hij heeft echter ook een serie bronzen bustes gemaakt van zijn mentor die Michelangelo zeer treffend weergeven op oudere leeftijd, en nu zijn samengebracht door de Accademia in een mooie expositie. (PC) ‘Michelangelo: l’effigie in bronzo di Daniele da Volterra.’ 13 december 2021 tot 18 april 2022, Galleria dell’Accademia, Florence. galleriaaccademiafirenze.it
ERIK BERG ©
Violetta’s verhaal
Na meer dan 150 jaar is de opera ‘La traviata’ van Giuseppe Verdi nog steeds een hit. Het is het ontroerende verhaal over de onmogelijke liefde tussen de courtisane Violetta en de dichter Alfredo. Verdi confronteerde zijn tijdgenoten met hun hypocriete moraal. In de hedendaagse versie doet regisseur Tatjana Gürbaca dit ook. We zien Violetta Valéry, een zorgeloze ‘material girl’ die steeds meer problemen krijgt met het kapitalistische systeem. Uiteindelijk is dit ook hetgeen wat haar verwoest. Dirigent is Andrea Battistoni. (SC) ‘La traviata’, 4 t/m 26 december 2021, Nationale Opera & Ballet, Amsterdam, tickets vanaf € 31. operaballet.nl
arte e cultura
ARTE E CULTURA Even pauze Het tweede seizoen van de ‘Pauscast’ komt er aan. Presentator Wilfred Kemp en Vaticaan-correspondent Andrea Vreede bespreken verschillende vraagstukken als: hoe is de verhouding van ons protestantse koningshuis met het Vaticaan? En: wat gebeurt er als de paus overlijdt? Vanuit de studio in Hilversum of vanuit Rome weet het duo met veel humor en interessante weetjes de luisteraar de podcast in te trekken. Regelmatig schuift er een boeiende gast aan met inside information over het Vaticaan. Het is zelfs mogelijk om je eigen vraag in te sturen, die dan door de twee zal worden behandeld. (SC) ‘Pauscast’, vanaf zondag 28 november, acht weken lang, kro-ncrv.nl/programmas/ pauscast of op Spotify en andere podcastplatforms.
Boekenwalhalla
Boekenwurmen opgelet; er valt deze november veel te lezen in Milaan! Italië is een land met een rijke literaire geschiedenis dus er zijn weinig plekken geschikter om je te laven aan een uitgebreid aanbod aan boeken en lezingen. Het thema dit jaar is: wat gebeurt er ná de pandemie? Het antwoord hierop zal men proberen te vinden door het boek, het woord en de dialoog centraal te stellen op dit culturele evenement. Verder zullen er onderwerpen zoals poëzie, beroepen binnen de literatuur, jongeren, kunst en beeld aan bod komen. Een groots evenement dat het literaire erfgoed wil verspreiden, waarbij er voor jong en oud wat wils is. (PC) Bookcity Milano, 17 tot 21 november 2021, Milaan. bookcitymilano.it
In vogelvlucht
MOTEL MOZAÏQUE CONCERTS © EN ROTOWN (VAN DE FOTO) Na bijna anderhalf jaar wachten is het dan zover: Fabrizio Paterlini geeft op zaterdag 20 november twee concerten in de Doelen. Oorspronkelijk zouden de optredens 6 juni 2020 plaatsvinden. De componist en pianist had onverwacht succes met zijn album ‘Viaggi in Aeromobile’ waarna zijn carrière plotseling een vlucht nam. Zijn muziek heeft inmiddels meer dan 65 miljoen streams op Spotify en hij kan zich een van de meest succesvolle Europese artiesten binnen het neoklassieke en minimal-kader noemen. Onlangs bracht Paterlini de EP ‘Transitions’ uit. Zijn muziek zweeft tussen het dramatische en spaarzame in en weet op de emotionele knoppen te drukken. (SC) Fabrizio Paterlini, 20 november 2021, de Doelen, Rotterdam, tickets vanaf € 16. dedoelen.nl
Een bezoek aan middeleeuwse stad Siena is nooit een straf, maar als deze historische stad gecombineerd wordt met prachtige moderne fotografie is dat een buitenkansje om het beste van twee werelden te ervaren. Laat je door de middeleeuwse straten naar één van de meest prestigieuze fotografieevenementen van Italië leiden; op de Siena Awards komen veel prachtige beelden voorbij, en bovendien kun je zelf ook
Fotofestijn in Sienameedoen! Inzendingen van amateurs worden serieus overwogen. Er zijn tien categorieën waarin ieder zijn fotografische vaardigheden kan laten zien. Wie weet mag jij straks op het podium in Siena applaus ontvangen, in het prachtige 14de-eeuwse Teatro dei Rinnovati aan het centrale plein pal in het historisch centrum! (PC) Siena Awards festival, 23 oktober tot 5 december 2021, Siena. festival.sienawards.com
WORD ABONNEE 6X
ITALIE MAGAZINE
JAARGANG 32 NR.6 2021
VAN € 41,94 VOOR MAAR € 32
NR.6 2021
HARTSTOCHT VOOR LA DOLCE VITA
WWW.ITALIEMAGAZINE.NL Met PAOLO GIORDANO op pad in ROME
Recepten met de witte truff el uit Alba
VILLA ADRIANA Het elegante lustoord van keizer Hadrianus CAPO SANT’ANDREA Eldorado op Elba
I FIAMMINGHI Droom B&B in Toscane BUD SPENCER & TERENCE HILL De vier vuisten van de duivel
FOTOWEDSTRIJD DE WINNAARS!
00621
AP € 6,99
07900 3 719327 8
25% KORTING
15-10-2021 14:18
14-10-2021 10:58
GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636
De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem ook contact met hen op voor verzendtarieven naar het buitenland.
Villa Adriana
Een wandeling door de elegantie van de oudheid
Als je een bezoek brengt aan Villa Adriana, net buiten Rome, stap je in een andere dimensie. Je gaat 2000 jaar terug in de tijd, naar de gloriedagen van Hadrianus, misschien wel de meest culturele keizer die het Romeinse Rijk heeft gehad.
TEKST EN FOTOGRAFIE JESPER STORGAARD JENSEN
Je loopt in ongeveer vijf minuten van de parkeerplaats naar de ingang van Villa Adriana. Die tijd kun je mooi gebruiken om je mentaal voor te bereiden op de compleet andere wereld die je binnenstapt. De reis terug in de tijd start bij een enorme muur van ongeveer negen meter hoog. Deze biedt toegang tot een antieke wereld die verrassend goed bewaard is gebleven als je bedenkt dat hij zo’n 2000 jaar geleden is gebouwd. In de oudheid besloeg de villa wel 120 hectare. Tegenwoordig kan zo’n 40 hectare van dit gebied worden bezocht. Het uitgestrekte meer Lago di Pecile, dat je na de ingang verwelkomt, heeft een afmeting van 232 x 97 meter. Het is gereconstrueerd met behulp van oude tekeningen. Hier valt je blik direct op de omliggende bomen, die worden weerspiegeld in het water. Het gebied rondom de villa was rijk aan water omdat vier van de aquaducten die Rome van water voorzagen, er doorheen liepen (Anio Vetus, Anio Novus, Aqua Marcia en Aqua Claudia). In de omgeving kun je nog steeds de zwavelhoudende waterbron van Acque Albule vinden – tegenwoordig beter bekend als Terme di Tivoli – die toentertijd veel werd bezocht door de keizer. Het drukke Rome heb je inmiddels ver achter je gelaten. Er verschijnen vergezichten van uitgestrekte open vlaktes en je merkt al snel dat je een geluksgevoel bekruipt. Toen Hadrianus aan de macht kwam, op 2 augustus 117 na Christus, was het Romeinse Rijk op het hoogtepunt van zijn macht en omvang. Hadrianus, de tweede Romeinse keizer – geboren in Spanje en familie van zijn voorganger Trajanus – was een onverschrokken politicus en een hooggeplaatste militaire leider. Maar ondanks zijn overwinningen was hij het veroveren zat. Op dat moment had het rijk vooral behoefte aan rust en stabiliteit. Om die reden besloot Hadrianus om een aantal reizen te maken waarbij zijn veelzijdige persoonlijkheid – misschien wel de meest opvallende en aantrekkelijke van de Romeinse keizers – goed tot zijn recht kwam. Naast politiek en militair vaardig, was Hadrianus ook een man met gevoel voor cultuur, die gepassioneerd was voor iedere kunstvorm.
Fantasievol
In de bouwstijl van de villa kun je sporen ontdekken van Hadrianus’ grote interesse in cultuur. In zijn huis wilde hij de plekken en monumenten nabouwen die hem hadden gefascineerd tijdens zijn vele reizen. Bij een aantal gebouwen heeft hij de fantasie de vrije loop gelaten. Zo is er de Pecile, een grote tuin omgeven door
een portico met zwembad, waar men het hele jaar wandelde. Maar bijvoorbeeld ook de Canopus, een langwerpig waterbad versierd met zuilen en beelden, dat uitmondt in een koepeltempel met de overblijfselen van twee spa’s: de Grandi Terme en Piccole Terme. De Piccole Terme beschikten over een frigidarium (koud bad) en een ronde kamer met een verzonken koepeldak en vijf grote open ramen. Aan het prachtige stucwerk valt af te lezen dat deze gebouwen voornamelijk gebruikt werden door de keizerlijke familie en hun gasten. De domus ((land)huis in het Latijn) en de Romeinse villa’s waren meestal onderverdeeld in kamers met duidelijke functies, volgens een veelgebruikte indeling. >
Openingspagina’s en deze pagina: uitzicht vanuit de villa’s op de Canopus. Linkerpagina: het uitgestrekte meer Pecile; restanten uit de antieke wereld.
Deze werd bijvoorbeeld ook gebruikt in de Villa dei Misteri in Pompeï. Maar hoewel Villa Adriana in wezen in dezelfde traditionele architectuurstijl was gebouwd, verschilde het ontwerp op enige punten. De villa is opgebouwd uit een aantal gebouwen die onderling met elkaar verbonden zijn en elk een unieke functie hebben: het gebouw met de drie exedra’s (halfronde nissen waar gediscussieerd werd), het nymphaeum stadium (groot monument gewijd aan de nimfen), het gebouw met de visvijver die in verbinding stond met de quadriporticus (binnenplaats met zuilengangen aan alle zijden) en de kleine baden met op het eind de vestibule (de ingang).
Droevig verhaal
De villa heeft een aantal architectonische hoogtepunten, plaatsen vol sfeer en elegantie waar je wel langer zou willen verblijven. De eerste is de bovengenoemde Canopus, met een afmeting van 119 x 18 meter. Rond het bad staat een aantal beelden. De naam Il Canopo is een verwijzing naar de plaats Canopo, vlak bij de Egyptische stad Alexandrië die in de oudheid bekendstond om zijn rijkdom. Foto’s die je hier maakt hebben veel weg van antieke ansichtkaarten. Maar de Canopo herinnert ook aan het droevige verhaal van de jonge Antinoo – een dierbare vriend van keizer Hadrianus – die ooit in het bad verdronk. Hadrianus was
lange tijd diepbedroefd om zijn akelige dood. Verderop kom je nog een hoogtepunt tegen: het Teatro Marittimo, een indrukwekkend maritiem theater en tevens een van de eerste constructies van de villa, gebouwd in 118 na Christus. Waarschijnlijk hoorde dit vroeger bij het privéverblijf van Hadrianus. Kort daarna bereik je de voornoemde Terme, bestaande uit een groot en een klein bad. Het kleine bad was versierd met zulke verfijnde decoraties dat men aanneemt dat het puur voor de gasten van de keizerlijke familie was bedoeld.
Werelderfgoed
In 1999 werd Villa Adriana toegevoegd aan de prestigieuze Unesco Werelderfgoedlijst. Als je een natuur en archeologieliefhebber bent, zul je de hele dag in de villa willen rondlopen. Je zult worden gegrepen door de lange en boeiende geschiedenis, zoals dat ook gebeurde met de Franse schrijver Marguerite Yourcenar (19031987). Haar succesvolste boek was ‘Hadrianus’ gedenkschriften’, over het leven van de keizer. Ze bracht meerdere keren een bezoek aan Villa Adriana, waardoor haar boek de sfeer van de villa ademt. Zo schrijft ze: “Gisteren, in de villa, dacht ik aan de duizenden en duizenden stille levens, schichtig als die van dieren, onbewust als die van planten, vagebonden uit de tijd van Piranesi, plunderaars van de ruïnes, bedelaars, herders en boeren die hun best hebben gedaan om iets leefbaars te maken van een rommelige hoek. Al deze levens hebben elkaar opgevolgd sinds de tijd van Hadrianus tot vandaag.” De villa is oud, maar niet verlaten. De opgravingen zijn nog steeds aan de gang en als je in de herfst komt, kun je de lokale boeren olijven zien plukken. En als je verderloopt, zie je uiteindelijk de kleine stad Tivoli op de heuvel liggen, zo’n 235 meter boven zeeniveau en een paar kilometer verwijderd van Villa Adriana. Hier bevindt zich Villa d’Este, een andere villa die beslist een bezoek waard is. In 2018 stond Villa Adriana – met jaarlijks ongeveer 242.000 bezoekers – in de lijst van de dertig meest bezochte culturele plekken van Italië. Als de wereld er binnenkort weer wat meer uitziet als voor de pandemie, is de verwachting zelfs dat nog meer mensen een wandeling zullen willen maken door geschiedenis en elegantie. •
Villa Adriana Openingstijden: 8.30–18.00 uur, de ticketbalie sluit om 16.30 uur. levillae.com/i-luoghi/villa-adriana
Deze pagina: het eerste standbeeld bij de Canopus. Linkerpagina: bij Villa Adriana vind je volop fotomomenten.
susan
SUSAN VAN DETH WOONT IN PADUA, EN DEELT HIER HAAR KEUKENGEHEIMEN MET ONS.
Tranen met tuiten
Dieprood, verrassend zoet met stevige rondingen, of goudblond en rank maar verraderlijk pittig… Dit zijn geen sensuele Italiaanse dames, maar de meest ondergewaardeerde alleskunner en mijn beste vriend in de keuken: de ui. Dit is een kleine ode aan deze smaakbom uit het groentevak. De liefde voor de ui zit in mijn familie: mijn vader verklaarde laatst – boven een dampend bord uiensoep – dat als hij de rest van zijn leven maar één groente zou mogen eten, dit de ui zou zijn. Absoluut geen gekke uitspraak, want met een beetje vindingrijkheid zou je maanden achtereen nieuwe gerechten kunnen verzinnen met deze ronde vriend. De liefde voor de ui is ouder dan de weg naar Rome. De eerste consumptie van de wilde ui vond naar verluidt plaats in de prehistorie. Overigens waren duizenden jaren geleden uien niet alleen geliefd voor consumptie maar ook vanwege hun medicinale toepassingen. En de farao’s zonden hun geliefden naar het hiernamaals vergezeld van een stevige bos uien. Dit vanwege de dorstlessende kwaliteiten die werden toegeschreven aan de kleine tranentrekker, een belangrijke metgezel voor de reis naar het hiernamaals. In Italië hebben we een rijke uiencultuur en vind je meer dan dertig verschillende soorten. Het onderscheid en de specifieke eigenschappen en smaakprofielen zijn toe te schrijven aan de regio waar de ui verbouwd wordt. Zo is de bekende rode Tropea-ui (IGP) een zoete variant die groeit op de akkers van Calabrië, in het uiterste zuiden van Italië. Door de warmte en het zilte van de zee is deze ui een milde alleskunner. Daarentegen is zijn neef uit Chioggia, in de Veneto, een sterke variant die je beter niet rauw kunt eten, maar die perfect is om te verwerken in saor, een traditioneel Venetiaans gerecht dat bergen ui, rozijnen en sardientjes tot een zoetzure delicatesse maakt. Een geliefde cicchetto in Venetië bij een glas witte wijn. Overigens zijn het de zwavelcomponenten die ervoor zorgen dat je ogen beginnen te tranen als je een ui snijdt. De tips om dit tegen te gaan zijn vooral reuze vermakelijk, maar niet enorm praktisch. Ik betwijfel namelijk de toegevoegde waarde van een duikbril tijdens het bereiden van een romantisch diner voor twee. Zoek gewoon een keukenpartner met contactlenzen – die hebben namelijk nergens last van. In mijn recept speelt de ui een keer geen bijrol, maar is hij ster en naamgever van deze torta di cipolla, uientaart. Een persoonlijke variatie op een traditioneel gerecht uit Ligurië.
Van mijn keuken naar jouw keukentafel, @su.sana.superfood
Torta di cipolla (UIENTAART)
Ingrediënten • 6 rode uien • 4 el olijfolie • 1 el appelazijn • 2 el balsamicoazijn (van goede kwaliteit) • 50 g geraspte Parmezaanse kaas • 100 g ricotta • 1 ei • 1 pak bladerdeeg (bij voorkeur 1 plak) • 1 el gedroogde oregano • 100 g prosciutto crudo • peper & zout • eventueel voor garnering: verse vijgen en venkelloof
Bereiding Pel de uien en snijd ze in ringen van ongeveer 1 cm. Zorg dat de ringen compact bij elkaar in plakken blijven, dat ziet er namelijk mooi uit op de taart straks. Meng in een kommetje de olijfolie, appel- en balsamicoazijn. Leg de plakken uien naast elkaar op een bakplaat, bestrooi met peper en (royaal) zout, en bestrijk ze met het olie- en azijnmengsel. Gaar de uien 40 minuten in de oven op 160 ⁰C. Als de uien gegaard zijn, is het tijd om het bladerdeeg blind te bakken: 20 minuten op 200 ⁰C. Ik gebruik geen
vorm, en bak op het bakblik zelf, maar mocht je het handiger vinden dan kun je natuurlijk altijd een rechthoekige bakvorm gebruiken. Als je plakjes bladerdeeg hebt dan moet je deze eerst even aan elkaar ‘plakken’ zodat je een grote plak krijgt. Meng de Parmezaanse kaas, ricotta en 1 ei. Wanneer je bladerdeegbodem klaar is, haal deze uit de oven en verdeel het mengsel hierover (ongeveer 1 cm rond de randen vrijlaten). Leg vervolgens de rode uien op de taart, en verdeel hierover een eetlepel gedroogde oregano. Bak de taart 8-10 minuten af op 200 ⁰C. Haal de taart uit de oven en laat deze afkoelen totdat hij lauwwarm is. Garneer de torta di cipolla vervolgens met plakjes prosciutto crudo en eventueel wat vijgen en venkelloof.
Buon appetito!
TIP!
De ui is een groente die graag lang en op een lage temperatuur wordt gegaard, hierdoor komen namelijk de natuurlijke suikers vrij. Zo geven de uien je gerecht de maximale smaaktoevoeging. Dus wanneer in een gerecht wordt gevraagd om te beginnen met het stoven van een ui, doe dit vooral lekker lang en op een laag vuur.
mangiare
MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL
Wijn met een twist
Toen Giulio Cocchi eind 19de eeuw verliefd werd op de dochter van een bareigenaar in Asti ontdekte hij de lokale traditie om versterkte wijn te mengen met kruiden en specerijen. Hij ontwikkelde een recept dat nu nog de basis is voor de Vermouth di Torino. Bekend van populaire cockails als de negroni
Mike's wijntip
en americano. Ook puur, met een klontje ijs of wat tonic heerlijk als aperitief. Deze lichtzoete vermouth is onze najaarstip! Cocchi Vermouth di Torino, € 24,95.
Vegetarische lepelzucht? De bekende kookboekenreeks ‘De Zilveren Lepel’ is uitgebreid met een vegetarische versie. Klassiekers uit de Italiaanse keuken, maar ook moderne recepten voor iedereen die minder vlees wil eten. Kruidenbrood, kastanjelasagne met pompoen en palmkool of crostata met perziken en bramen; heerlijke gerechten die gemakkelijk te bereiden zijn. Buon appetito! (SC) De Vegetarische Zilveren Lepel, Uitgeverij Spectrum, € 47,50.
Designer duo
De karakteristieke kurkentrekkers Anna G. en Alessandro M. zijn terug. Maar wel in een nieuw jasje. Designer Alessandro Mendini werd geïnspireerd door de kleurrijke mozaïeken van het mausoleum in Ravenna dat de Romeinse keizerin Galla Placidia liet bouwen. Open elke fles in een handomdraai met deze vrolijke special editions. (SC) Alessi, Anna G. – Galla Placidia, € 75, Alessandro M. - Galla Placidia, € 68. eu.alessi.com
Italiaans kerstgeschenk
Elk jaar wordt er in opdracht van Bonifanti, een winnaar van The Great Taste Awards, een uniek ontwerp voor het blik van de Panettone Milanese Classico gemaakt. Dit jaar tekende schilder en illustrator Alessandra Placucci voor het design. Een mooi blik om te bewaren, ook na de kerst. In het zachte, luchtige deeg komen de typische Bonifanti smaken en geuren samen. Samen met de Moscato d’Asti ‘Festa’, haal je het klassieke Italiaanse kerstgeschenk in huis. Deze wijn en een uitgebreide selectie panettones en pandoro’s vind je in de webshop. Panettone Milanese Classico, 1000 gram, limited edition, € 29,95. Panettoneshop.nl
MAIL Wij mogen 3 van & deze panettones WIN weggeven. Kans maken? Ga naar italiemagazine.nl
