PAPEL DOSENTE IHA PROSESU HANORIN NO APRENDE NU’UDAR FASILITADÓR IHA ENSINU SUPERIÓR INSTITUTO CATÓLICO PARA A FORMAÇÃO DE PROFESSORES [ICFP] BAUCAU Crisogno Soares Freitas Pereira crisogno.soares.freitas.p@gmail.com
Docente Instituto Católico para a Formação de Professores (ICFP) - Baucau Diocese de Baucau, Timor-Leste Abstratu Iha prosesu hanorin no aprende, dosente iha papel importante mak nu’udar fasilitadór edukasaun. Ezisténsia dosente nesesita esperiénsia auto-kapasitasaun ne’ebé konduza objetivu edukasaun no enkontra esperiénsia aprendizajen hodi estabelese resposta provável ne’ebé konduzivu ba nesesidade estudante iha prosesu aprendizajen. Papel nu’udar fasilitadór, dosente bele utiliza fasilidade ne’ebé provável hodi fasilita atividade aprendizajen, hodi nune’e, bele kria ambiente aprendizajen intersante ba estudante atu hamosu auto-dezenvolvevimentu no auto-interasaun sosiál liuhosi prosesu simu informasaun ativu hodi rezulta atitude ka komportamentu saudável. Papel nu’udar fasilitadór iha prosesu aprendizajen, tenke nu’udar xave, tanba la hodi papel ida-ne’e, estudante sei difisil atu dezenvolve ninia auto-dezenvolvimentu. Reflete ba papel dosente nu’udar fasilitadór, iha peskiza akadémika ida-ne’e, sei dezenvolve razaun nune'e mós objetivu ida atu hetan deskrisaun klaru, oinsá dosente iha Instituto Católico para a Formação de Professores [ICFP] hala’o papel nu’udar fasilitadór hodi optimiza kapasidade estudante superiór iha prosesu hanorin no aprende liuhosi atitude no kapasidade akadémia dosente fasilitadór ne’e rasik. Proveitu hosi peskiza ida-ne’e mak atu hatene oinsá dosente sira iha ICFP-Baucau esforsu-an atu hasa'e kualidade edukasaun no ninia papel rasik nu'udar fasilitadór iha prosesu aprendizajen ensinu superiór. Tanba ne'e, atu deskobre autentikamente papel dosente nu'udar fasilitadór iha ICFPBaucau, peskiza akadémika ida-ne’e, utiliza aproximasaun kuantitativa ho tékniku kuesionáriu no kualitativa ho tékniku observasaun. Xave palavra: Hanorin no Aprende, Papel dosente, Papel dosente fasilitadór, Atitude fasilitadór & Kapasidade akadémiku fasilitadór. Introdusaun Espíritu hanorin no aprende nu’udar vokasaun ema-nian. Razaun katak, prosesu hanorin no aprende mak espíritu ema-nian ne’ebé eziste ona iha ema nia-an rasik (vokasaun naturál). Razaun nu’udar vokasaun ema-nian tanba prosesu hanorin no aprende ne’e mosu la’ós asidentál maibé mosu tanba kapasidade no inkapasidade ne’ebé ema iha. Tanba ne’e, mosu prosesu bele eduka ‘probabilidade edukasaun’ no tenke eduka ‘obrigatóriu edukasaun’ (Hasbullah, 2008). Hodi razaun sira-ne’e, prosesu hanorin no aprende nu’udar bolu ida ba ema ida-idak atu hatán ba nesesidade moris hodi kontribui ba dezenvolvimentu umanidade.
Pájina | 1